Anda di halaman 1dari 103

DAFTAR

ISTILAH ANA TOM I


ASING - INDONESIA
INDONESIA - ASING

I • r'
&. ' .. H
I . \: BAnAS,'
DAFTAR
ISTILAH ANATOMI
ASING - INDONESIA
INDONESIA - ASING

Rachmat Santoso
Soeparmo, Bambang Rahino Setokoesoemo,
Santoso, Soepratikjo Bambang Sepoetro,
Soesahto Prij osepoetro,
Mas Loegito.

PERPUST AKA A N

PUSAT PEMBINAAN DAN

PE NGEMBANGAN BAHASA

DEPART EMEN PENDID I KA N

DAN KEB UDAYAAN

Pusat Pembinaan dan ·Pengembangan Bahasa


Departemen Pendidil<an dan I(ebudayaan
Jal<arta 1979
Hak cipta pada D e parlemen Pendidikan dan Kebuday~aJl

Redaksi
S. Effendi (Ketua)
Sri Timur Suratman
Koentamadi

Seri f'd 5
Buku ini s(, l1lula rnerupakan sa lah !:Iatu naska h h as H Proy e k Pen(' litian Bahasa dan
Sastra fnclonp. ia dan Da c rah 1918/ 1919.
Sl a f lnti Pru y l'k: S. Effendi (P " mimpin), ,fulius H abib (Bc ndaharawan) . 'l. 1I1ka r­
n ai n (S e k n' t a ris ), Farid Hadi, De nd y Sugo no, Muhadjir, A y a lrohal'di. KO(' ntalllu d i,
M a m a n SlI m a nlri (Pa ra Asisl c n), Prof. Or. Amra n Halim clan Or. Aslrid S . Susant o
(K o n sulL a n ).
S e ba ~d.all . In 1l seluruh isi buku ini dilaran~ digun a kan alau tlip C" rbanyak ditla nl b c n~
tuk a pa ""U l tanpa i Zln t{~ rt.uli s dari p f> nc rbit kcc uall d alanl hal l.H'n~\ltilJan untuk
k ep c rlu a ll u~ nulisan a rtik e l atall karan~~ n ihni ah. Alamat IH~ IH' l'bit : Pu sa.t Pt.'mui­
naan da n .lh' n~l~ mb a n~ a n Ba hft,S H. Jalan Dip o nc J,!or o H2 ..Ja karta Pu saL

iv
PRAKATA

Dalam Rencana Pembangunan Lima Tahun Kedua (1974/75­


1978/79) telah digariskan kebijaksanaan pembinaan dan pengem­
bangan kebudayaan nasional dalam \ierbagai seginya. Dalam ke­
bijaksanaan ini, masalah kebahasaan dan kesastraan merupakan
salah satu masalah kebudayaan nasional yang perlu digarap de­
ngan sungguh-sungguh dan' berencana sehingga tujuan akhir pem­
binaan dan pengembangan bahasa Indonesia dan bahasa daerah
termasuk sastranya tercapai, yakni berkembangnya kemampuan
menggunakan bahasa Indonesia sebagai sarana komunikasi n~sIo­
nal dengan baik di kalangan masyarakat luas. Untuk mencapai tu­
juan akhir ini, perJu dilakukan ~egiatan kebahasaan dan kesastraan
seperti (1) pembakuan ejaan, tata bahasa, dan peristilahan me­
lalui penelitian bahasa dan sastra Indonesia dan daerah, penyu·
sunan berbagai kamus bahasa Indonesia dan bahasa daerah, pe­
nyusunan berbagai kamus istilah, dan penyusunan buku pedoman
ejaan, pedoman tata bahasa, dan pedoman pembentukan istilah,
(2) penyuluhan bahasa Indonesia melalui berbagai media massa,
(3) penterjemahan karya kesusastraan daerah yang utama, kesu­
sasfraandunia, dan karya kebahasaan yang penting ke dalam
bahasa Indonesia, (4) pengembangan pusat informasi kebahasaan
dan kesastraan melalui penelitian, inventarisasi, perekaman, pen­
dokumentasian,dan pembinaan jaringaninformasi,dan(S) pengem­
bangan tenaga, bakat, dan prestasi dalam bidang bahasa dan sas­
tra melalui penataran, sayembara mengarang, serta pemberian
bea siswa dan hadiah penghargaan.

v
Sebagai salah satu tindak Ian jut kebi jaksanaan tersebut, di­
bentuklah oleh pemerintah, dalam hal ini Departemen Pendidikan
dan Kebudayaan, Proyek Penelitian Bahasa dan Sastra Indonesia
dan Daerah pada Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa
(Proyek Penelitian Pusat) pada tahun 1974 dengan tugas meng­
adakan penelitian bahasa dan sastra Indonesia dan daerah dalam
segala aspeknya, terrnasuk peristilahan dalam berbagai bidang
ilmu pengetahuan dan teknologi, Kemudian, mengingat luasnya
masalah kebahasaan dan kesastraan yang perlu digarap dan luas­
nya daerah penelitian yang perlu dijangkau , mulai tahun 1976
proyek ini ditunjang oleh JO proyek yang berlokasi di 10 propinsi,
yaitu (1) Daerah Istimewa Aceh yang dikelola oleh Universitas
Syiah Kuala, (2) Sumatra Barat yang dikelola oleh IKIP Padang,
(3) Sumatra Selatan yang dikelola oleh Universitas Sriwijaya, (4)
Kalimantan Selatan yang dikelola oleh rTniversitas Lambung
Mangkurat, (5) Sulawesi Selatan yang dike lola oleh IKIP dan
Balai Penelitian Bahasa Ujungpandang, (6) Sulawesi Utara yang
dikelola oleh Universitas Sam Ratulangi, (7) Bali yang dike lola
oleh Universitas Udayana, (8) Jawa Barat yang dikelola oleh IKIP
Bandung, (9) Daerah Istimewa Yogyakarta yang dikelola oleh
Balai Penelitian Bahasa Yogyakarta, dan (10) Jawa Timur yang
dike lola oleh IKIP Malang, Program kegiatan kesepuluh proyek
didaerah ini merupakan bagian dari program kegiatan Proyek
Penelitian Pusat di Jakarta' yang Cjlisusun berdasarkan rencana
induk Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen
Pendidikan dan Kebudayaan. Pelaksanaan program proyek-pro­
yek daeni.h dilakukan terutama oleh tenaga-tenaga perguruan
tinggi di daerah yang bersangkutan berdasarkan peng'a rahan dan
koordinasi dari Proyek Penelitian Pusat.

Setelah empat tahun berjalan, Proyek Penelitian Pusat meng­


hasilkan ,lebih dari 200 naskah laporan penelitian ten tang bahasa
dan sastra dan lebih dari 25 naskah kamus istilah dalam berbagai
biclang ilmu pengetahuan dan 'teknologL Dan setelah dua tahun
bekerja. kesepuluh proyek di daerah menghasilkan 90 naskah la­
poran penelitian ten tang berbagai aspek bahasa dan sastra daerah ,
Ratusan naskah ini tentulah tidak akan berrnan'faat apabila hanya
disimoan di gudang, tidak diterbitkan dan disebarluaskan di ka­
langan masyarakat luas,

vi
Daftar Istilah Anatomi ini semula merupakan naskah laporan
yang disusun oleh tim penyusun clari Fakultas Kedokteran Uni­
versitas Airlangga dalam rangka kerja sam a dengan Proyek Pene­
Iitian Pusat tahur 1977/1978 1978/1979. Setelah diedit. dan dise­
laraskan serta di tamb!lh dengan sejumlah istilah anatomi hasil
Rapat Kerja PaOltid Pengembangan Bahasa Indonesia Departe­
men Pendidikan dar Kebudayaan, naskah tersebut diterbitkan
oleh Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa dengan dana
Proyek Penelitian Pus, t dalam usaha penyebarluasan hasil peneli­
tian dan penyusunan istilah di kalangan peneliti, pengajar, dan
masyarakat pada um umnya.
Akhirnya, kepada Drs. S. Effendi, Pemimpin Proyek Pene­
Iitian Pu~~t, berserta staf, penyusun, redaksi, dan semua pibak
yang memungkinkan terlaksananya penerbitan buku ini, k~mi
sampaikan terirna kasih tak. terhingga.
Mudah-mudahan buku ini bermanfaat ba~i usaha pembiriaan
dan pengembangan bahasa di Indonesia, khususnya dalam bidang
peristilahan anatomi.

Jakarta, Desember 197C, Prof. Dr. Amran Halim


Kepala Pusat Pembinaan
dan Pengembangan Bahasa

vii
KATA PENGANTAR

Dollar Is/iloh AnalUmi ini adalah salah satll hasil penyusllnan


dalam rangka kerja sama antara Proyek Penelitian Bahasa dan
Sastra Indonesia dan Daerah tahun 1977/ 1978, Pusat Pembinaan
dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebu­
dayaan dengan Fakultas Kedokteran, Universitas Airlangga dalam
usaha pembinaan dan pengembangan peristilahan anatomi dalam
bahasa Indonesia .
Penyusunan dilakukan oleh s(;buah tim yang diketuai oieh
Drs . Soeparmo dengan anggota dr. Bambang Rahino Setokoe­
soemo, dr. Santoso, dr. Soepratikjo Bambang Sepoetro, drh .
Soesanto Prijosepoetro, dan Drs. Mas Loegito . Prof. Rachmat
Santoso bertindak sebagai penanggung jawab penelitian dan pe­
nyusunan. Hasil penyusunan berupa naskah "Kamus Istilah
Anatomi" yang disertai indcks istilah Asing - Indonesia dan
Indonesia - Asing. '

I ndeks istilah ini, setelah oleh redaksi diedit dan diselaraskan


serta ditambah dengan sejumlah istilah hasil Rapat Kerja Panitia
Pengembangan Bahasa Indonesia Departemen Pendidikan dan
Kebudayaan, dijadikan daftar istilah ini. Dalam penyusunan 'istilah
anatomi ini, tim berpedoma~ pada ketentuan yang terdapat dalam
Pedoman Umum Pembentukan Istilah dan Pedoman Umum Ejaan
Bahasa Indonesia yang Disempurnakan yang diterbitkan oleh
Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.

ix
Pada kesempatan ini perkenankanlah kami menyampaikan
terima kasih yang tulus kepada para ahli anatomi yang tergabung
dalam Persatuan Ahli Anatomi Indonesia yang telah mendorong
dan menyumbangkan saran-saran serta kritik sehingga tim dapat
menyelesaikan tugasnya; kepada dr. Sigit Moerjono yang
bertindak sebagai konsultan; kepada Pemimpin Proyek beserta
staf yang telah memberikan kepercayaao, dana, dan saran sehu­
bungan dengan penyusunan istilah ini; kepada Sdr. Nanik Suwarni
yang membantu pelaksanaan tata usaha tim; dan kepada pihak
lain yang memungkinkan terwujudnya daftar istilah ini.
Kami sadar bahwa daftar istilah ini belum lengkap dan sem­
purna. Oleh karena itu, saran perbaikan dari para pembaca sangat
kami perlukan.

Surabaya? Desember 1979 Tim Penyusun

x
DAFTAR lSI

·Prakata ............................................................................. .
v

Kata. Pengantar ............................................................... .


ix

Daftar Istilah Asing - Indonesia ............................... 1 _ 40

Daftar Istilah Indonesia - Asing .. ·· ......................... 42 _ 88

xi
ASING - INDONESIA

ASING - INDONESIA

ASING - INDONESIA

a. (abbr. for arteria) an,aphaslS .

A adbesio: perlengketan; adhesi


adiposus: lemak
a. (abbr. for arteria): a. (singk. aditus: pintu masuk; aditus
: arteri)
adminiculum: penunjang; ad­
a-: tanpa minikulum
.abdomen: perut; abdomen adnex: adneksa
abducens: abdusen adren~s: . adrenal; kelenjar
abduction:abduksi anak giitjal
abductor: abduktor adventitia: adventisia
aberrans: menyimpang; aberan aequator: ekuator; khatuIisti­
aberratio: aberasi wa.
absorption: absorpsi; penyera: aft'erens: aferen
pan affixus: imbuhan
acardius: tanpa jantung agger: rigi; ager
accelerans: aksderan aggregatus: agregasi
8(!cessorius: tambahan; akseso­ agonia: sekarat
rio
ala: sayap; ala
accomodatio: akomodasi
ala nasi: cuping hidung
acepbalus: tanpa kepala
albicans: memutih
. acetabulum: asetabulum albugineus: semu putih; albu­
Achilles tendon: tendon Achil­ gineus
les albus: putih
acidophilic: asidofilik alcock's canal: kanal Alcock
. acinus: asinus alimetarius: alimentar; cerna
acranius: tanpa tengkorak allantois: alant!Jis
acromegaly: akromegali alveolus: 1. ceruk; 2. gdem
acromion: ujung bahu bung; 3. alveol
acusticus: akustik alveus: gembung; alveus
aeutus: tirus ambi-: ambi­
adamantinus: adamantin ambiguus: ambigus
adaptatio: adaptasi amnion: amnion; ketuban
adductio: aduksi amphiarthrosis: amfiartrosis
adductor: aduktor ampulla: ampul; ampula
adenob)'POphysJs~ adenohipofi­ amygdala: badam; amandel
sis
anaJis: anal
adeps: lemak
anapbasis: anafasis

3
anastomosis Auerbach's plexus

anastomosis: anastomosis aquaeductus: saluran; akuaduK


anatomia: iImu urai; anatomi aquasus: berair
ancon: siku arachne: laba-Iaba
anencephaJ: tanpa otak arachnoidea: araknoid
angiologia: angiologi arbor: pohon; arbor
angulus: sudut arciformis: bentuk lengkung;
annulus: gelang; anulus arsifoml
anonymis: · tanpa nama; ano­ arcuatus: melengkung; mem­
nim busur
ansa: sengkelit; ansa arcus: lengkung; arka
anser (anserinus): keangsaan arcus superciliaris: lengkung
antagonism: berlawanan; anta­ alis
gonisme area: area
anterbrachium: lengan bawalt areola: kalang; areola
anteflexio: antefleksi argyrophil: a rgi rofi I
anterior: depan; anterior arrector: penegak; arektor
anteversio: anteversi artefacts: artefak
anthelix: anteliks arteria: nadi; arteri
anti-: anti­ arterioia: anak nadi; arteriol
antiperistaltic: antiperistaItik articulatio: persendian; artiku­
antitragus: antitragus lasi
antrum:· geronggang;antnlm articulus: sendi
anuJus: gelang; anulus arytena: kendi; aritena
anus: dubur; anus arytenoideus: aritenoid
aorta: batang nadi~ ~vrta ascendens: naik; asenden
apertura: pintu; apertur Aschoff-Tawara's node: sim­
apex: puncak; apeks pul Aschoff-Tawara
apiealis: apikal asper: kasar
aplasia: aplasi associato: asosiasi
apocrin: apokrin atavus: poyang
aponeurosis: urat lembar; apo­ atlas: a tIas
neurosis atresia: atresia
apopbysis: apofisis atrium: serambi; atrium
apparatus: peranti; aparatus auditus: rungu; pendenganin.
appendix: umbai; apendiks A1,Ierbach's plexu~: pleksus
aqua: air Auerbach

4
auricula brOilchus

auricula: daun telinga fidus


auris: telinga bifurcatio: percabangan; bifm­
autonomicus: mandiri; otonom kasi
autopsy: autopsi bifurcus: bercanggah
axilla: ketiak; aksila bilateralis: bilateral
axis: sumbu; poros bilis: empedu
axolemma: aksolema bipolaris: bipolar
axon: akson; silinder sumbu; biventer: biventer; berperut
paksi sebut saraf dua
azoospermia: azoospermi blast: bias
azygos: selirang ; azigos blastocoele: ruang blastula
blastula: blastula
blepharon: kelopak mata
B Bochdalek's bouquet: buket
Bartholin's gland: kelenjar Bochdalek
Bartholin Botallo's duct: pipa Botallo;
basalis: basal duktus Botallo
basilicus: basili k Bowman's capsule: kapsul
basis: dasar; alas ; pangkal; ba­ Bowman
sis Bowman's gland: kelenjar
Baudelocque's diameter: garis Bowman
tengah Baudelocque Bowman's membrane: mem­
Bauhin's valve: katup Bauhin bran selaput Bowman;
Bellinis tubules: tubul Bellini Bowman
Bertin's column: kolom Bertin brachium: lengan; brakium
Ben's cells: sel Betz brachycephalus: brakisefal;
bi-: bi­ berkepala pcndek
biceps: hulu kembar; bisep branchial arches: lengkung in-
Bichat's fat pad: bantal lemak sang
Bichat branchium: insang; brankium
biconvex: bikonveks; cemhung brevis: pendek; brevis
kembar Broca's gyrus: girus Broca
bicornis: bertanduk kerntdr; bronchiolus: rail ti ng tenggo­
bikornis rok; bronkiol
bicuspidalis: r::"uspidal bronchus: caballg tenggorok;
bifidus: bercangap kembar; bi­ bronkus

5
3ruch's membrane cavum oris

Bruch's membrane: membran


canalis \ertehralis: Il'ru.' an lu­
Bruch; seluput Bruch.
lang bc lakallg
Brucke's muscle: otot Brucke
cancellus: mampung
Brunner's glands: kelenjar
caninus: taring
Brunner canthus: sudut Illata
bucca: pipi capillaris: kapiler
buccinator: buksinator capillus: bulu; rambut
bulbus: umbi; bula; bulbus capitalis: utama; kapitalis
bulbus oculi: bola mata capitatus: berkcpala; berhulu
bulla: lepuh: hula kapitat
Burdach's column: kolom capitulum: pcnJul; kapitulum
Budach capsula: simpai ; kapsul
bursa: kandung : bursa caput: kepala; kaput
Carabelli's tubercle: tuherkel
c Carabt>I1i
cardia: hulu lambang; kartlia
cadaver: kadaver cardiacus: mengenai jantung
c-aecum: s·ekum cardiographia: kardiografi
caecus: buntu carina: lunas; brina
Cajal's horizontal cells: sel ho­ carneus: berdaging
rizontal Cajal caro: daging
Cajal's nucleus: nukleus Cajal ~arotis: karotis
calcaneus: tulang tumit; carpus: karpus: pergelangun
calcar: taji tangan
caliculus: piala; kalikulus cartilago: rawan
calix: cawan; kaliks caruncula: karunkula
calJosus: balok; kalosus caseosus: kaseo\,1
calvaria: kubah tengkorak; castratio: kastra,i: pcngcbirian
kalvaria cauda: ekor; kauJa
calx: tungkak; kalks caudalis: kaudal
camera: kamar caverna: rongga; kaverna
canaliculus: surnpit ; kanaIiku­ cavitas: rongga
Ius cavum: rongga; kavum
canalis: terusan cavum abdominis: rongga pc­
callali sernicircularis: terusan rut; rongga abdomen
semisirkular cavum oris: rongga mulut

6
cavum thoracic coccyx

cavum thoracis: rongga dada chromaffin: kromafin


cavum tympani: rongga tim­ chromophil: kromofil
pani chromophob: kromofob
cavus: cekung; kavus chromosoma: knlmosom
cecus: buntu chylus: kilus
celiacus: (mengenai) perut; se­ cilium: bulu mata; silium
liak cinereus: kelabu
cella: sel cingulum: gelang; singulum
cellula: sel ; selula circulus: lingkar
centralis: sentral circum: sekitar
centrum: pusat circumductio: sirkumduksi
centrum semiovalis: pusat se­ circumferentia: keliling
mioval circumflexus: (me) Iingkar ba­
cephalicus: (mengenai) kepala; lik; sirkumfleks
sefalik cisterna: tandon; sistema
cerebellum: otak kecil; serebe­ Clarke,s column: kolom Clar­
lum ke
cerebrospinal: serebrospinal Claudius cells: se l Claudius
cerebrum: otak besar; sereb­ claustrum: tudung; klallstrum
rum clava: gada
ceruleus: kebiruan clavicula: selangka; klavikel
cerumen: serumen .cleido: kleido
cervix: leher; serviks climacterium: klimakterium
chiasma: paJang: Kiasma clinoideus: semu ranjang; kli­
choana: lubang hidung dalam; noid
koana clitoris: kelentit; klitoris
choledochus: saluran empedu clivus: lereng; klivus
chondroblast: kondroblas cloaca: kloaka
chondropharyngeus: kondrofa­ Cloquet's canal: kanal Cloquet
ring Cloquet's ganglion: ganglion
Chopart's articulation: sendi Cloquet
Chopart Cloquet's membrane: mem­
chorda: tali; korda bran Cloque!; selaput Clo­
choriol,l: korion quet
choroidea: koroiJ clunis: bokong

chroma: rona; warna coccyx: tungging; koksiks

7
cochlea corpus restiformis

cochlea: rumah siput; koklea concha: kerang: konka


coccus: buntu condylus: benjol; kondil
coeloma: selom conexus: ikatan
cohabitatio: kohabitasi; sang­ confluens: kuala
gama; koitus; persetubuh­ congenitus: ba\\dan; kongeni­
an tal
Chonheim's areas: area Cohn­ conjugatio: kon j lIgasi
heim conjunctiva: konyungtiva
coitus: koitus; persetubuhan; constitutio: konstitusi
sanggama constrictor: penyempit ; kons­
collagen: kolagL'n triktor
collateralis: kolateral contortus: kontortus
colliculus: gunduk; kolikulus contFa-: kontra-; berlawanan
collum: leher; kolum contractio: kontraksi
colon: usus besar; kolon conus: kerucut; kon
colostrum: kolostrum convexus: cembung
colpo-: kolpo-; vagina convolutus: berkclok; berliku
columna: kolom: kolumna Cooper's fascial: fasia Cooper
columna vertebralis: tulang be­ Cooper's ligament: ligamen
lakang Cooper
comes: pengiring
comitans: komi tan cor: jantung
commissura: penghubung; ko­ coraco: korako
mlSllr corium: jangat
communicans: komunikan cornea: se!aput bcning; selaput
communis: bersama; komunis tanduk; kornea
compaclus: pukal; pejal corniculatus: bertanduk; ber­
comparative anatomy: anatomi kornu
pcrbandingan; ilmu urai­ cornu: tanduk; kornu
perbandingan corona: tajuk; mahkota; koro­
complexus: kompleks na
compositus: komposita coronal is: koronal
compressor: kompresor corpus: badan; korpus
concavus: cekung corpusculum: korpuskel
conceptio: konsepsi; pembu­ corpus restiformis: bad an be­
ahan tuk tali

8
corrugator dens
corrugator: pen gc' ut : kOI uga­ cllmulus: puntll k; kumuIus

tor . cuneus: baj i; klll1eus

cortex: kuIit; kortlO '. cunnus: pukas;/ ulva; farji

Corti's cells; sel C Ti i cupula: kubah ' kllpllJa

Corti's membrane: mt. mbran . c urvatura: le ngk LIng


Corti; se lapu t Co r i cuspis: da .1I1 katup ; kelopak
cut icula: kutike l
Corti's organ: orga n O m . cutis: kulit; kutis
Corti's rods: ba tang CortI cylinder: si lind e r: tabung ; torak
costa: iga, rusuk cy to- : ito­
costa spuriac: rllsuk paIsu cytology: sitoIogi

cotyla: keping
Cowper's gla nd : kclcnja r CO'Vi­
per D
coxa: tulang panggu I; koksa d. (abbr. for dexter):
cranialis: kranial d. (singk. untllk dekster)
craniologia: kra niologi dflcryocysta: kandung air mata
cranium: tengkora k; kraniul,Tl d~lCtylus: jari
crassus: besa r ; tebaI d1 !rtos: dartos
cremaster: kremaster de: de

crena: ke rat; krcna _decjdua: desidua

cribriformis: bentuk tapisan; deciduus: lu ruh

kribriform .declive: pudunan; dek lif


cribrosus: tapisan ; kribrosus decuss~tio: ihing; dekusasi
cribrum: saringan; penapis deferens: deferen
cricoideus: bentuk geIang; kri­ defloratio: awadara; deflorasi
koid · degeneratio: degenerasi; ke­
crista: krista mu nduran
cruciatus: bent.uk salib; ber-si­ Deiters' cells: s I Deiter .
lang Deiters' ouc! U ' : ou kle us Dei­
crus: tungkai; krus ter
crypta: kripta delta: delta
<;rysticus : kristik deltoideus: deltoid ; bentuk
cubitus: siku delta
cuboideus: kuboid dendrite: deodrit
culmen: puncak ; kuImen dens: gigi

9
densus durus
densus: padat; rapat digitalis: (mengenai) jari ; digi­
denticulatus: bergerigi tal

dentinum: tulang gigi; dentin digitus: jari

depressor: depresor dilatatio: dilatasi

derma: kulit dilatator: pengembang ; dilata­


dermatologia: ilmu penyakit t·o r
kulit ; derinatologi
diploe: selubung ; dip·lo
dermis: kulit; jangat; ·dermis
diplOid: selubung; diplo
Descement's membrane: mem­ diplopia: diplopi
bran Descement: selaput dis-: dis
Descement discus: cakram
descendens: turun; desenden disfunctio: disfu~gsi
descensus: turun dispositio: disposisi
descriptive anatomy: anatomi disseminatio: diseminasi
deskriptif dissimilatio: disimilasi
detrusio: detrusi distalis: memucuk; distal
detrusor: detrusor distantia: jarak
deviatio: deviasi;' penyimpa­ divergens: divergen
ngan diverticulum: divertikel ; diver­
dexter: kan an: dekster tikulum
di: di­ dorsalis: dorsal
dia: dia . dorsum: punggung; dorsum
diaphragma: sekat rongga ba­
dan; diafragma
Douglas' cul-de-sac: pundi
diaphysis: diafisis
Douglas

diartlirosis: diartrosis
ductulus: buluh; duktulus

diastema: sela; diastema


ductus: pipa; duktus

diastole: diastole
ductus reunient: pipa reunien ;
dicephalus: disefal
duktus reunien
dulldeni: (mengenai) usus dua
belas jari; (mengenai)
dier.cephalon: kotak antara; duodenum
diensefalon
duodenum: usus dua belas jari;
digastricus: berperut kembar;
doudenum

digastrik
dupUcatus: duplikat

digestorius: pencernaan .durus: keras

.10
Ebner's gland epiglottis

E endometrium: endometrium

endomysium: endomisium

Ebner's gland: kelenjar Ebner endoneurium: endoneurium

ebur: gading endopelvicus: endopelvik

ectoblast: ektoblas endoplasma: endoplasma

ectoderm: ektoderm endosteum: endosteum

ectoplasma: ektoplasma endothelium: endotel

Edinger-Westphal's nucleus: endothoracicus: endotoraks


ensiform is: ensiform
nukleus Edinger-Westphal
entericus: (mengenai) usus;
etTerens: eferen
enterik
ejaculatio: ejakulasi; pancaran
ento-: ento­
mani
eosinophile ceUs: sel eosinofil
ejaculatorius: (mengenai) pan­
eosinophile leucocytes: leukosit
caran mani; (mengenai)
eosinofil

pancutan mani
ependyma: ependirn

elasticus: elastis ; kenya I


epi-: epi

elevator: e'levator
epiarterialis: epiarterial

eUipiosdeus: semu jorong; eli­


. epiblast: epiblas
psoid
epibulbaris: epibulbar
ellipticus: eliptik
epicanthus: sudut mata
embolus: sumbat; embolus
embryo: mudigah; embrio epicapitulum: epikapitulurn
epicardium: epikard
eminentia: jendol; eminens
epicerebralis: episerebral
emissarium: curah; emisarium
epicondylus: anak benjol; epi­
enarthrosis: enartrosis
kondil
encephalon: ensefalon; otak epicranium: epikranium
endo-: endo epidermis: kulit ari; epidermis
endoabdominaljs: endoabdo­ epididymis: anak buah zakar;
minal epididimis
endoangialis: endoangiai epiduralis: epidural
endocardium: endokard epifascialis: epifasial
endocranialis: endokranial epigastricus: epigastrik
endocrin: endokrin epigastrium: hulu hati; epigas­
endodenna: endoderm trium
endogen: endogen . epiglottis: epiglotls; katup
endolympha: endolirnf I pangkal tenggorok

11
epinephros Fallopian tube

epinephros: epinefros; anak excretio: ckskresi .


ginjal
exfoliatio: c ksfol iasi
epineurium: epineurium
exitus: eksitus; · pintu keluar
epipharynx: epifaring
exo-: ekso­
epiphysis: epifisis
exspiratio: ckspi i <lsi
episclera: episkIera
extensio: ekstensi
episternal is: episternal extensor: pengedang; eksten­
.epithalamus: epitalamus sor

epithelial tissue: jaringan epitel externus: luar; eksternus

epithelium: epitel . e xtra: ekstra


epitrochlea: epitroklea extractio: ekstraksi
epitympanicus: epitimpanik .extrauterin: ekstrauterin
extremit~' : 1. ckstremitas;
epoophoron: epooforon; anak
2. anggota gerak
indung telur
equator: ekuator; khatulistiwa
equinus: (mengenai) kuda;
F
ekuinus
facies: 1. wajah; 2. pennukaan
erectio: ereksi
facies anterior antebrachii:
erector: penegak; erektor
pennukaan depan lengan
erythrocyta: eritrosit; sel darah bawah
merah facies anterior brachii: pennu­
esophagus: kerongkongan; kaao depan lengan atas
esofagus facies lateralis brachii:pennu­
ethmoides: etmoid kaan lateral !engan atas
eucariotic ceUs: sel eukariotik facies medialis brachii: permu­
Eustachian muscle: otot Eusta­ kaan medial !engan atas
chius facies posterior antebrachii:
Eustachian tube: tabung Eus­ permukaan belakang le­
tachius ngan bawah
Eustachian valve: katup E.usta­ facies posterior brachii: per­
chius mukaan belakang lengan
eversio: eversi atas
evisceratio: eviserasi faeces: tinja; fescs
evolutio: evolusi Fallopian canal: kanal FaHopius
ex: eks Fallopjan tube: tabung Fa,Hopi­
excavatio: jeluk; ekskavasi us; saluran telur

12
..
Fallopian valve: fuscus:

Fallopian valve: katup Fallopius jalur Flechsig


falx: sabit; falks tlexio: fleksi
fascia: se!aput otot; fasia flexor: pengetul; fle ksor
fasciculus: jurai; berkas; fasi­ flexura: tekukan ; fleksur
kulus flocculus: f10kulus
fasciola: fasiola fluctuatio: fluktuasi
fastigium: fastigium foetus: janin; fetus
fauces: fauses folium: daun
faux: pangkal tekak folliculus: kantung; folikel
fecundatio: pembuahan; fe­ Fontana's space: ruang Fontana
kundasi fonticulus: ubun-ublln

fel: empedu foratnen: lubang ;, foramen

fellis: empedu forceps: cunam ; forseps

femininus: feminin Foret's commissure: komisur

femur: tulang paha Forel penghubung Forel

fenestra: tingkap; jendela fonnatio: formasi

Ferrein's pyramids: lim as Fer­ fornix: kubah; forniks

rein; piramid Ferrein fossa: lekuk; fosa

fertilis: subur ; fertil fossa epigastrica: lekuk hulu

fetus: janin ; fetus . hati; fosa epigastrik

fibra: sabut; serat fossula: parit; fosula

fibrilla: serabut . fovea: cekungan ; fove a


fibrocartilago: rawan sabul; ra­ foveola: lesun'g; foveola
wan serat Frankenhauser's ganglion:
fibula: tulang belis ganglion Frankenhallscr
fibularis: fibular Frankenhauser's plexus: plck­
filamentum: filalllcn sus Frankenhauser

filum: benang; filum frenulum: kekang; frenulum

fimbria: jumbai frondosus: frondosus

fissura: torehan; fisur froDS; frontis: dahi

fistula: fistula frontalis: frontal

fixatio: fiksasi fundus: dasar; fundus

flaccidus: lembek; kendur fungif'ormis: fungiform ; bentuk

flagellum: cambuk; flagel jamur

flavus: kuning funiculus: tali,; funikulus

Flechsig's tract: trakt Rechsig; fuscus: coklat

13
fusiform is griseus

fusiformis: kumparan; bentuk


Gimbernat's ligament: ligemcn
gelendong; fusiform
Gimbernat
gingiva: gusi; gingiva
ginglymus: sendi; engsel
G glabella: glabela
glandula: kelenjar
galea: (kL') Illp"llg : galea
glandula salivares: kelenjar ·Iiur
Calen, great H ' ill of: vena G ale n
gallus: jagl) : ~I\ dill jantan glans: glans
ganglion: simpul ,araf: ganglion Glaser's fissure: fisur Glaser
ganglion solare: ganglio; solar glenoidalis: glenoid
Gartner's ducts: pipa Gartner; glia-tissue: jaringan glia
duktus Gartner Glisson's capSUle: kapsul Glis­
Gasser's ganglion: ganglion son
Gasser
globus: bola; globus
gaster: Iambung; gaster
glomerulus: ikal; glomerulus
gastrula: gastrula
glomus: tika; glomus
glossa: lidah
gelatina: gelatin

glottis: glotis
gelatinosus: seperti selai

glutaeus: bokong ; gluteus


gemellus: kembar

Golgi-Maz~oni's corpuscles:
generatio: generasi

genesis: kejadian ; genesis


korplls kel (illlgi-Mazzoni
_geniculum: lutut; genikulum Golgi's cells: set Golgi
genioglossus: genioglosus GolI's column: kolom Goll
geniohyoideus: geniohioid GolI's nucleus: nukleus Goll
genitalia: aurat gomphosis: sendi ceruk; gom­
genitalis: (mengenai) alat kela­ fosis
min; genital Gowers-tract: trak Gowers; ja­
genu: 1utut; genu Iur Gowers
germen: benih graafian follicle: folikel Graaf;
germinatio: tunas kantung; Graaf
germinativus: (mengenai) be­ gracilis: ramping; grasilis
nih
granulatio: bulir; granul
Giacomini's band: sabuk Gia­
Gratiolet's radiation: penyeba­
comini
ran Gratiolet
Giannuzzi's crescents: demilun
graviditas: kehamilan
Gianuzzi
griseus: kelabu; griseus

14
gubernaculu m hormon

gubernaculum: gubernakulum Heidenhain crescent: demilun


Gudden's commissure: komi­ Heidenhain
sur Gudden; penghubung Heister's valve: katup Heister
Gudden helix: ulir; heliks
Gudden's tract: trak Cudden; hemi: hemi
jalur Gudden hemispherium: belahan; he­
Guerin's fold: lipatan Guerin misfer
gustus: indria pengecap Henle's bundle: berkas Henle
gutta: tetes Henle's glands: kelenjar Henle
gyrus: gelung; girus Henle's layer: lapisan Henle
Henle's loop: lengkung Henle
Henle's sheath: sclubung Hen­
H le
habenula:. habenula Hensen's canal: kanal Hensen
habitus: habitus; perawakan Hensen's ceUs: sel Hensen
haemocyta: hemosit; sel darah hepar: hati; hepar
haemorrhagia: perdarahan hernia: hernia; burnt .
heamorrhoidalis: hemoroidal Hesselbach's ligament: .Iigamen
Haller's ansa: ansa Haller Hesselbach
HaUer's arch: lengkung; Hal­ hiatus: tembusan; hiatus
ler Highmore's antrum: antrum
Hall~r's circle: lingkaran Hal­ Highmore
ler hilus: tampuk
Haller's cone: kerucut Haller hippocampus: tangkur; hipo­
hallux: empu kaki kampus
hamatus: berkait; hamatus hird: rambut pembantu
hamulus: kait; hamulus His'bundle: berkas His
hamus: hamus; kait histochemistry: histokimia
harmonia: harmonis; perse­ histologia: ilmu jaringan; his­
suaian tologi
Hassall's corpuscles: korpus­ homo: manusia
kel Hassall homolatera.lis: homolateral
haustrum: kantung; haustrum homologia: homolog
haversian canals: kanal Haver liorizontalis: mendatar; hori­
haversian lamellae: lamel Ha­ son tal
ver hormon: hormon

15
Horner's muscle insufficientia

Horner's muscle: otot Horner impotentia: impoten; lemah


Hortega's cells: sel Hortega syahwat .
Howship's lacunae: lakuna impregnatio: impregnasi
Howship impressio: jejak; impresi
humerus: tulang Iengan atas imus: terbawah
humor: cairan; humor inactivitas: inaktivitas; tidak
Hunter's canal: kana I Hunter aktif
Huxley's layer: lapisan Huxley inaequalis: inekual; tidak sarna
hyaline: bening; hailin incipiens: insipiens
hybrida: kacukan incisio: insisi; menoreh ; meng-
hymen: selaput dara; himen IrIS
hyoglossus: hioglosus incisura: takik; insisur
hyoideus: (mengenai) tulang incisus: potong
lidah; hiod inclinatio: inklinasi
hyparterialis: hiparterial incompletus: inkomplet; tidak
hypochondrium: hipokond­ lengkap
num
incus: tulang landasan
hypogastricus: hipogastrik
index: telunjuk
hypogastrium: hipogastrium
indiJTerens: indiferens
-hypoglossus: bawah lidah; individum: individu; perse­
hipologsus orangan
hypopharynx: hipofaring infantilis: infantil
hypophysis: hipofisis; embelan infectio: infeksi; terjangkit
otak
inferior: bawah; inferior
hypothalamus: hipota1lamus
inflammatio: radang; inflamasi
hypothenar: hipotenar
infundibulum: corong; infundi­
hypotympanum: hipotimpani
bulum
inguen: lipat paha
I inion: inion
innervatio: inervasi; persara­
ileum: ujung usus halus; ileum ·
fan
iliacus: (mengenai) tulang usus; innominatus; inominata: tanpa
(mengenai) ilium
nama
ilium: tulang usus; ilium

imbibitio: imbibisi
inscriptio: inskripsi ·
impar: selirang
insertio: insersi
imperforatio: imperforasi
insufticientia: insufisiensi

16
insula lacer
insula: pulau; insula
intestinum: usus; intestin
K
integumentum: kulit; integu­ karyo-: kario-
men Keith and Flack's node: simpul
inter: inter Keith dan Flack
intercalatus: sisipan keratin: keratin
interior: interior keratinzing stratified squamo­
intermedius: intermedius us epithelium: epitel ber­
internus: dalam; internus lapis pipih bertanduk
intersectio: gores Kerckring's folds: lipatan Ker­
interstitium: selang; interstisi­ ckring
urn
Kiernan's space: ruang Kier­
intestinum: usus; intestin
nan
intima: terdalam; intima
klasmatocyta: klasmatosit
intracranialis: endokranial
KJumpke's paralysis: kelum­
introitus: gerbang; introitus
puhan Klumpke
intumescentia: gcmbung; intu­ Kohlrausch's folds: lipatan
mesensi
Kohlrausch
inversus: inversi; terbalik
Krause's glands: kelenjar
iris: selaput pelangi; iris
Krause
ischemia: iskemi
ischiadicus: (mengenai) tulang Krause's terminal club: akhir­
duduk; (mengenai) iskium an saraf Krause
ischium: tulang duduk; iskium KupfTer's cells: sci Kupffer
isthmus: genting; ism us kyphoscoliosis: kifoskoliosis

J L
Jacobson's plexus: pleksus Ja­ labium: bibir
cobson labium inferius; bibir bawah
jejunum: pangkal usus halus; labium superius: bibir atas
yeyunum labrum: tepi
jugulum: leher labyrinthus: sekatan; labirin
jugum: kuk lac: susu
junctura: sambungan; jungtur lacer: laserasi; koyak; sobek

17
lacertus longitudinalis

lacertus: sepit leucocyta: leukosit; sel darah


lacerus: koyak putih
lacrima: eluh; air mata levator: levator
lacuna: lubuk; lakuna levis: licin
lacus: lakus Leydig's cells: sel Leydig
laevus: kiri Iiber: bebas
lambdoideus: lambdoid Lieberkuhn glands or crypts:
lamella: lame I kelenjar-Liebcrkuhn:
lamina: lamina; lembar; lapi­ kripta Liebcrkuhn
san lien: limpa
Lancisi's striae: ~tria Lancisi lien succenturiatus: limpa
Langerhans' cells: scI Langer­ imbuhan
hans Lieutaud's triangle: segitiga
Langerhan's islands: pulau La­ Lieutaud
ngerhans ligamentum: ikat; ligamen
Langerhans' layer: lapisan limbus: mirih; pinggir
Langerhans limen: ambang; limen
Langhans' cells: sel Langhans limitaneus: (mengenai) batas
Lanterman's incisure: insisur linea: garis; linea
Lanterman takik Lanter­ linea semilunaris: garis bulan
man sabit; linea semilunaris
lanugo: roma; lanugo I,ingua: lidah; lingua
lanula: lanula lingula: tanjung; lingula
Lanz's point: titik Lanz liquor: cairan; likuor
laryngeus: (mengenai) pangkaJ Lisfranc's joint: sendi Lisfranc
tenggorok; (mengenai) la­ Lissauer's tract: jalur Lissauer;
ring trak Lissauer
larynx: pangkal tenggorok; la- Lissauer's zone: zona Lissa,uer
ring LiUre's glands: kelenjar Littre
lateralis: lateral lobulus: suku baga; lobul
latissimus: ter!ebar; latisimus lobus: baga; lobus
latus: lebar localisatio: lokalisasi
lemniscus: pita; lemniskus locus: tempat
lens: lensa; kanta longissimus: terpanjang
le.nticula: lentikula longitudinalis: Illcmbujur: lo­
leptomeninx: leptomening ngitudinal

18
longitudo meatus

longitudo: longitudinal Malpighi's pyramids: piramid


longus: panjang Malpighi
lucidus: ccrah Malpighi's rate: jala Malpighi
lumbricalis: lumbrikal mamilla: puting
lumbricus: cacing; lumbrikus mamma: payudara; buah dada
lumbus: pinggang
mandibula: rahang bawah;
lumen: lumen
mandibula
luna: bulan
manubrium: gagang; hulu;
lunatus: (mengenai) bulan
manubrium
lunula: bulan sabit; lunula
manus: tangan
Luschka's foramen: foramen
margo: tepi; pinggiT
Luschka
luteus: kuning margo lateral (radialis) ante­
luxatio: luksasi; cerai sendi brachii: tepi lateral (radi­
Iympha: getah bening; limfa al) lengan bawah
Iymphaticus: (mengenai) getah Marshall's vein: vena Marshall
bening; limfatik masculinus: maskulin; laki-Iaki
jan tan
massa: massa
M masseter: otot kunyah; mase­
maceration: maserasi ter
macFO-: makro masticatorius: mastikatori
macula: bintik; makula masticatus: kunyah
Magendie's foramen: foramen mastoideus: putingan; mastoid
Magendie mater: induk
magnus: besar; magnus matrix: induk; matriks
major: lebih besar; major maturatio: maturasi
mala: pipi
malleolus: mata kaki; maleolus maxilla: rahang atas
malleus: martil; tukul maxillaris: maksilar
Malpighi's capsule: kapsul maximus: terbesar
Malpighi Mazzoni's corpuscle; korpus­
Malpighi's corpuscles: korpus­ kel Mazzoni
kel Malpighi McBurney's point: titik Mc­
Malpighi's layer: lapisan Mal­ Burney
pighi meatus: liang; meatus

19
Meckel's cartilage mola

Meckel's cartilage: rawan Me­ menstruatio: haid ; menstruasi


ckel mentum: dagu
Meckel's cavity: rongga Me­ mesencephalon: otak tengah;
ckel mesensefalon
Meckel's diverticulum: diverti­ mesenchyma: mesenkim
kel Meckel mesenteriolum: mesenteriolum
Meckel's ganglion: ganglion mesenterium: mesenterium
Meckel mesothelium: mesotel
Meckel's vein: vena Meckel metacarpus: tengah tangan;
meconium: mekonium; tahi metakarpus
gagak metaphysis: melafisis
medialis: medial metatarsus: tengah kaki; meta­
medianus: tengah ; median tarsus
mediastinum: sekat dada ; me­
diastinum Meynert's bundle: berkas
mediastinum cerebelli: medias­ Meynerl
tinum otak kecil Meynert's commissure: komi­
medius: tengah; medius sur Meynert ; penghubung
medulla: sumsum; medula Meynert
Meibom's glands: kelenjar Meynert's decussation: silan
Meibom Meynert
Meissner's corpuscles: korpus­ micro: mikro­
, kel Meissner minimus: terkecil ; minimus
Meissner's plexus: pleksus minor: lebih kecil; minor
Meissner mirabilis: ajaib
melania: hitam mitosis: mitosis; pembelahan
membra: anggota sel
membrana: selaput; membran mitra: songkok; mitra
membrana tympani: selaput mitralis; mitral
timpani mobilis: mobil
membrum: anggota modiolus: ulir rumah-siput;
membrum superius: anggota modiolus
atas modulatio: modulasi
meninx: selaput otak; mening Mohrenheim's rossa: fosa
meniscus: meniskus Mohrenheim
mens: JI\\' mola: mola

20
molaris nephron

molaris: geraham sejati; molar multifidus: bercangap ganda;


molecularis: molekular multifid
moIlis: lunak; molis multiplex: multipel
Moll's glands: kelenjar Moll musculus: otot
Monakow's bundle: berkas musculus rectus abdominis:
Monakow otot perut lurus
monos: mono; satu musculus rectus femuralis:
Monro's gland: kelenjar Mon­ otot paha lurus
ro musculus risorius: otot senyum
mons: bukit; mons musculus sartorius: otot gerji
mons pubis: tundun musculus soleus: otot bentuk
Montgomery's glands: kelenjar sandal
Montgomery musculus stapedius: otot lu-
monticulus: puntuk; monti­ Jang sailggurdi
kulus myel-: miel­
Morgagni's appendix: umbai myentericus: mienterik
Morgagni: apendiks Mor­ myo-: mio.
gagni
Morgagni's columus: koiom
Morgagni N
Morgagni's lacunae: Iakuna Naboth's glans: kelenjar Na­
Morgagni both
Morgagni's pouch: pundi Mor­ neavus: tahi lalat
gagni Nagele's pelvis: panggul Nage­
Morgagni's sinuses: sinus Mor­ . Ie
gagni naris: lubang hidung
motor: motor Nasmyth's memhrance: mem­
motoricus seu motorius: moto­ bran Naslllyth: selaput
rik Nasmyth
mucosus; (mcngl:nni) l e '~,ilr nasus: hidung
mucus: lendir; mu1-;us nates: bokong; nates
mulier: wanita natus: kelahiran; natus
Muller's ducts: pipa Muller; navicula: biduk; navikula
duktus Muller Netaton's line: garis Nelaton
Muller's muscle: otOI Muller neo-: baru; neo­
multangulus: bersudut ban yak nephron: nefron; satuan ginjal

21
nephros . operculum

nephros: ginjal; nefros obliquus: serong


nervus: saraf obliteratio: obliterasi
neurilemma: neurilemma oblongus: lanjutan
neuroglia: neuroglia obturator: penutup; obturator
neuron: sel saraf; neuron obtusus: tumpul
neutralis: netral occiput: belakang kepala; ok­
neutrophil: neutrofil siput
nidatio: nidasi occultus: samar
nidus: sarang octavus: hasta; oktavus
niger: hitam ocular: okular
Nissl's bodies: badan Nissl oculus: mata Oklilus
nodulus: nodul Oddi's sphincter: sfingter Oddi
nodus: simpul; nodus odontoblast: odontoblas
nomen: nama odor: bau
norma: bidang;norma
normalis: normal oesophagus: kerongkongan
normocyta: normosit oestrus: berahi
non-keratinizing stratified squ­ olecranon: sikll
amous epithelium: cpitel olfactorius: olfaktori
be ria pis pipih--tak bertan­ olfactus: penghidu; olfaktus
duk oiigodendroglia:
nubecula: nubekula oligode ndrogJia
nucha: tengkuk; kuduk oligodendroglia: uligodendrog­
Nuck's canal: kana I Nuck lia
nucleolus: anak inti; nukleolus oliva: zaitun; olif
nucleus: inti; nukleus omentum; tabir; omentum
nucleus pulposus: nukleus pul­ ·omo-: bahu­
posus omphalos: pusar
Nubn's glands: kelenjar Nuhn ontogenesis: ontogeni
nutricius: bergizi onyx: kuku
nympha: bibir kecil kemaluan oogenesis: oogenesis
oogenium: oogenium
o oolemma: selubung telur
oophoron: indung telur
obelion: obelion opalescens: opalesen
obex: penghalang operculum: tutup; operkulum

22
ophthalmicus parolivarius

ophthalmicus: (Illengenai) ma­ pacchionian granulations: gra­


ta; oftalmik nulasi Pacchioni
opponens: berhaJapan; be rla­ . pachymeninx: pakimening; se­
wanan laput otak
opticus: optik Pacini's corpuscles: korpuskel
ora: pinggir; ora Pacini
oralis: oral palatum: langit-Iangit; palatum
orbicularis: melingkar; orbi­ pallid us: pucat; palidus
kular pallium: kulit; palium
orbiculus: cakra palma: telapak tangan
orbita: lekuk mata; orbita palmaris: (mengenai) telapak
orchJs: buah petir tangan
organum: alat; organ palpebra; pelupuk; kelopak
orificium: muara mata
origo: asal palpebra inferior: pelupuk ba­
os, oris: mulut; (mengenai) wah
mulut palpebra superior: pelupuk
os, ossis: tulang; (mengenai) atas
tulang pampiniformis: bentuk sulur;
os sesamoid: tulang sesamoid pampiniform
ossiculum: osikel pancreas: kel~ojar ludah; pan­
osteoblast: osteoblas kreas
osteoclast: osteoklas Paneth's cells: sel Paneth
ostium: pintu; ostium panniculus: lemek; panikulus
oticus: (mengenai) telinga papiUa: puting; papila
ovalis: lonjong; bulat telur papilla mammae: puting susu
ovarium: indung telur; uritan papyraceus: seperti kertas
oviductus: oviduktus paFa-: para­
ovulatio: ovulasi paraganglion: paraganglion
ovulum: ovulum parasympathicus: parasimpa-.
ovum: sel telur; ovum tik
parenchyma: jaringan dasar;
p parenkim

paries: dinding

pacchionian foramen: foramen parolfactorius: parolfaktori

Pacchioni parolivarius: parolivari

23
paroophoron pigmen tum

paroophoron: parooforon periorbita: periorbita


parot...,: beguk; parotis periosteum: salut tulang; peri­
pars: bagian osteum
parturitio: .persalinan peripheria: tepi. pinggir: peri­
parvus: kedl fer
patella: tulang tempurung lu­ , peristalticus: peristaltik
tut peritenon: peritenon
pecten: balung; jengger peritoneum: salut perut ; peri­
pectus: dada; pektus toneum
pedalis: (mengenai) kaki; pe­ perivascularis: perivaskular
dalis' \ periventricularis: periventriku­
pedunculus: tangkai lar
pallicula: kulit ari; peIikuIa Perlia's nucleus: nukleus Perlia
Pellis: belulang Perlia's nucleus: nukleus Pe r­
pellucidus: bening; pelusid lia
pel~: .panggul; pelvis
permanens: tetap; permanen
penciIJum: pensil; pensi1um permeabilis: permeabel
penis: zakar peronaeus: (mengenai) tulang
penna: bulu betis; peroneus

perforans: menembus; perfo­ perpendicularis: tegak lurus

rans
perforatus: tembus pes: kaki; pes

peri: peri petra: karang

pericardium: perikard petrosus: (mengenai) tulang

perichondrium: salut rawan; karang


perikondrium Peyer's patches: bercak Peyer
pericranium: perikranium Pfluger tubes: tabung Pfluger
peridesmium: peridesmium phagocyta: fagosit
perididymis: perididimis phalanx: ruas jari; falang
perilympha: perilimf phallus: zakar
perimetrium: perimetrium pharynx: tekak; faring
perimysium: perimisium philtrum: gumun; filtrum
perineum: kerampang; peri­ phonatio: fonasi
neum phrenicus: frenik
perineurium: perineurium phylogenesis: filogenesis
periodontium: periodonsium pigmentum: zat warna; pigmen

24
pilosus processus styloideus

pilosus: berambut polus: kutub


pilus: rambut poly-: poLi­
pinea: runjung; pi n -a pons: jembatan
pinealis: pineal ponticulus: pontikulus
pinna: cuping telinga poples: belakang lutut
piriformis: pirifo rm porosus: b rlubang
pisiform is: pisifo rm 5lorta: gcrbang; po rta
pituita: lendir; ituita portio: bagian
pius: lunak; lembek porus: pori
placenta: plasenta; uri ; t n ib ni positio: pasisi
planta: telapak kaki post: setelah ; pas
plantaris: (mengcnai) telapak posterior: belakang; posterior
kaki Poupart's ligament: ligamen
planum: bidang dataran Poupa rt
planus: latar; datar prae-: pre-- sebelum
plaque: bercak praemolaris: premolar; gera­
plasma: plasma ham depan
platysma: platisma praeparatio: persiapan; prep I
pleura: selaput paru; pleura rasi
plexus: anyaman; pleksus praeparatum: scdiaan ; prepa­
plexus submucosus: lihat; Me­ rat

issner's plexus praeputiom: kuJup

plexus tympanicus: lihat ; Ja­ praecuneus: prekuneus

cobson's plexus pressor: peDekan; pre or

plexus uterovagina: lihat ; primarius: pertama; prim r

Frankenhauser's plexus . primata: primata


plica: lipa tan primitivus: primitif; sederhana
.plica axillaris anterior: lipat primordium: primordjum
ketiak depan . primus: perdana
plica axllJaris posterior: lipat princeps: utama
ketiak belakang prisma: prisma
plica palpebronasalis: sudut pFO~: pro-; sebelum
mata procerus: rampi ng
pluralis: jamak; plural processus: taju
pneumaticus: berongga hawa processus styloideus: taju stj­
pollex: ibu jari I id

25
profundus recemosus

profundus: mendalam; prof'llldus pulmo: paru; pulmo


projectio: tonjolan pulpa: empulur; pulpa
prominens: mencuat puJposus: berempulur; pulpo-
prominentia: lekum; penonjola n Sus
. promontorium: cuat pulsatio: denyut; pulsasi
pronatio: pronasi pulvinar: pulvinar
pronator: pronator punctum: titik
pronephros: prollcfros pupilla: pupil
.p ropior: Iebih dekat pupillaris: (mengenai) pupil;
proprius: sendiri (mengenai) anak mata
prosencephalon: otak depan; Purkinje's cells: sel Purkinje
prosensefalull Purkinje's fibres: sabut Pur­
prostata: kelenjar prostat kinje
protoplasma: protoplasma Purkinje's network: anyaman
protuberantia: protuberansia Purkirije
proximaJis: memangkal ; prok­ putamen: putamen
simaI pylorus: muara lambung; pilo­
proximus: proksimal rus

pseudo-: pseudo; semu; palstJ piramid: limas; piramid

pseudostratified columner cili­


ated epithelium: epitel Q
berlaois kolumnar bersilia quadrangularis: bersudut em­
pseudostratified columnar epi­ pat
theliem: epitel berJapis quadratus: segi cmpat
kolumnar quadriangulum: bersudut em­
pseudostratified epiethelium: pat
jaringan epitel berderet quadriceps: catm hulu; kuadri­
psoas: pinggang; psoas sep
pterygoideus: pterigoid quartus: keempat
pterygoma: sayap tulang baji; I quattuor: empat

pterigoma quingue: lima

pteryon: sayap
pubes: daerah kemaluan
pudendum mullebre: .alat kela­
R
.min luar wanita racemosus: seperti malai;
pudendus: kemaluan; pudendus rasemosus

26
racemus Rael's ribbo'1

racemus: malai recessus epitympanicus: rese­


.radialis: radial sus epitimpani; cekung
radiatio: pancar; radiasi epitimpani
radix: akar recessus opticus: resesus optik;
ramificatio: percabangan cekung optik
Ramon y Cajal's cells: sel Cajal rectalis: rektal
Ramon y Cajal's nucleus: nuk­ rectum: rektum
leus Cajal rectus: luTUs; rektus
ramulus: ranting recurrens: membalik; rekuren
ramus: cabang reflexus: keluk
Ranvier's constrictions: kons­ regeneratio: regenerasi
triksi Ranvier regio: daerah; regio
Ranvier's crosses: silang Ran- regio analis: daerah dubur;
vier daerah anOt;
Ranvier's motor point: pucuk regio perinealls: daerah
motor Ranvier kerampang; daerah. peri­
Ranvier's nodes: simpul Ran­ neum
vier reglo urogenitais: daerah benih
Ranvier's segment: segmen kelamin; daerah urogenital .
Ranvier
raphe: kampuh; rafe . Reichert's cartUage: rawan
raphe corporis caUosi: kampuh Reichert
balok-otak Reichert's membrane: mem­
raphe palati: kampuh langit­ bran Reichert; selaput
langit Reichert
raphe palpebralis lateralis: Reichert's receessus: resesus
kampuh sisi pelupuk mata Reichert; relung Reichert
Rathke's bundle:berkas Reicbert's substance: substansi '
Ratkhe . Reichert;.
Rathke's pouch: pundi Rathke Reid's base line: garis basis
Rathke's bundle: berkas Rat­ Reid
khe
Reil's ansa: ansa Reil
Rau's process: taju Rau
Reil's band: sabuk Rei!
receptor: reseptor
Reil's iDsula: insula Reil;
recessus: resesus relung
. puhiu-pulau Reil
Reil's ribbon: pita Reil

27
Reil's sulcus retroversio

Reil's sulcus: sulkus Reil retina: retina


Reil's triangle: segitiga Reil retinacula cutis: retinakula ku­
Reisseisen's muscle: otot Reis­ lit
seisen retinaculum: jaring; retinaku­
Reissner's canal: kanal Reiss­ lum
ner retinaculum capsulae articula­
Reissner's membrane: mem­ ris coxae: retinakulum
bran Reissner; selaput kapsul sendi pinggang
Reissner retro-: retro­
Remak's band: sabuk Remak retrobuccalis: retrobukal
Remak's fibres: sabut Remak retrobulbar space: ruang retro­
Remak's ganglion: ganglion bulbar
Remak retrocaecalis: retrosekal
Remak's nuclear division: retrocardiac space: ruang ret­
pembelahan nukleus Re­ rokardiak
mak retrocervicalis: rctroscrvikal
Remak's plexus: pleksus Re­ retrotlexio: retrofleksi
mak retrotlexus: balik belakang;
ren; renis: ren; ginjal retrofieKs
renalis: renalis retrogressus: kemunduran;
ren arcuatus: gin jal bentuk retrogres
lengkung retrolingualis: retrolinguaJ
reniculus: gerinjal retromammalis: retromamal
ren succenturiatus: kelen jar retromandibularis: retroman­
anak-gin jal dibular
respiratio; resplrationis: respi­ retromastoidalis: retromastoid
rasi; pern~pasan retronasalis: retronasal
restiformis: restiform retroocularis: retrookular
rete: jala; rete retrooesopbagealls: retroesofa­
rete Malpighi: jala Malpighi geal
rete testis: jala buah zakar retroperitonealis: retroperito­
reticularis: retikular neal
reticuloendothelial system: retropharyngealls:
sistem retikulum endote­ retrofaringeal
lial retrosternalis: retrostemal
reticulum: jalinan; retikulum retrC)fersio: retroversi

28
Retzius' ba!ld rostmm corporis callosi

Retzius' band: sabuk Retzius . nus


Retzius' gyrus: girus Retzius Rivinus membrane: membran
Retzius' striae: garis-garis Ret­ Ri \' ~lnius : sclarut RivClllllS
zius
Retzius venis: vena Retzius Robinson's circle: lingkar Ro­
reunient: reunien; penghubung bin.on
rhinencephalon: rinensefalon Robin' s space: ruang Robin
rhombencephalon: rombense­ Robert's ligament: Iigamen
falon Robert
rhomboid: belah ketupat; rom­ Rolando's fissure: torehan
ooid Rollando; fisur Rollando
Ribes' ganglion: ganglion Ri­ Rolando's lobe: IDOUS Rolando:
bes gelambir Rolando
Ridley's sinus: sinus Ridley
rigidus: tegar; kaku Rolando's points: ujung Ro­
rima: celah lando
rima cornealis: celah komea Rolando's substance: substansi
rima g1ottidis: celah tekak Rolando
rima oris: cdah mulut RoUer's nucleus: nukleus Rol­
rima palpebrarum: celah pelu­ ler
puk Roserunuller's gland: kelenjar
Rindfleisch's cells: sel Rind­ Rosenmuller
fleisch Rosenmuller's organ: organ
Rindfleisch's fold: lipat Rind­ Rosenmuller
fleisch Rosenmuller's recess: cekung
RioJan's arch: lengkung Riolan Rosenmuller
RioJan's bone: tulang Riolan Rosenmuller's valve: katup Ro­
Riolan's bouquet: buke! Rio- senmuller
Ian Rosenthal's vein: vena Rosen­
Riolan's muscale: otot Riolan thal
risorius: senyum Roser-NIHaton's line: garis Ro­
Rivinus's ducts: pipa Rivinus; ser-Nelaton
duktus Rivinus rostralis: rostral
Rivinus' foramen: foramen Ri­ rostrum: paruh; rostrum
vinus rostrum corporis callosi: paruh
Rivinus' gland: kelenjar Rivi­ Qalok-otak

29

rostrum sphenoid31e sarcolemma

rostrum sphenoidale: paruh saccus lacrimalis: saku air ma­


sfenoid ta
rotator: rotator sacer: saleh
Roth's vas aberrans: vas abe­ secrococcygeus: ~akrokoksigeal
ran Roth
rotundus: bulat sacroiliacus: sakroiliak
Rouget's cells: sel Rouget sacrolumbalis: sakrolumbal
Rouget's muscle: otot Rouget sacrum: kelangkang; sakrum
Rouget's vein: vena Rouget sagitta: sagita; panah
rubor: merah sagittalis: sagital
rubor labii: merah bibir saliva: liur
rudimentum: sisa; rudimen salpinx: salping
Ruffini's corpuscles: korpuskel Sandstrom's bodies: badan
Ruffini Sandstrom
ruga: kerut; ruga sanguis: darah
rugae gastricae: kerut lam- Santorini's cartUage: rawan
bung Santorini
Santorini's concha: kooka San­
rugae iridis: kerut iris
torini
Russel's bodies: badan Russel
Santorini's duct: pipa Santori­
Ruysch's duct: pipa Ruysch;
ni; duktus santorini
duktus Ruysch
Santorini's muscle: otot Santo­
Ruysch's membrane: membran rini
Ruysch; selaput Ruysch
Santorini's sulcus: altu Santo­
Ruysch's muscle: otot Ruysch
rini
Ruysch's veins: vena Ruysch
Santorini's tubercle: bun~kul
Santorini

s Santorini's veins: vena Santo­


rini
saphena: safena
s. : 1. singk. sakral atau sak­ Sappey's ligament: Iigamen
ralis; 2. singk. sinister . Sappey
sacculus: cupu Sappey's nerve: saraf Sappey
saccus: saku Sappey's v~iIis: vena Sappey
saccus endolymphaticus: saku sarcolemma: sarkolema, selu­
endolimfatik bung olot

30
sarcoplasma . sella turcica

Sarcop'lasma: sarkoplasma, ':1chultze's cells: sel ·Schultze


plasma otot Schultze's fascicle: jurai Schul­
sartor: gerji tze ; berkas Schultze
scala: tangga ; skala Schwalbe's corpuscle: korpus­
scala tympani: skala ti.npani kel Schwalbe
scala vestibuli: skala vestibuli Schwalbe's space: ruang
scalenus: . timpang; skalenus Schwalbe
scapha: sekoci; skafa Schwalbe's nucleus: nukleus
scapula: tulang belikat Schwalbe
Schwann's sheath: selubung
scapus: gagang
Schwanp
Scarpa's fascia: fasia Scarpa
Scarpa's foramina: foramen Schwann's substance: substansi
Scarpa Schwann
Scarpa's liquid: cairan Scarpa sclera: selaput keras; sklera
Scarpa's membrane: membran scleromeninx: skleromening
Scarpa scoliosis: skoliosis
Scarpa's nerve: saraf Scarpa scriptor: skriptor
Scarpa's orifice: muara Scarpa scrobiculus: skrobikulus
scroturn~ skrotum; kandung
Scarpa's triangle: segitiga
Scarpa buah zakar
sceletum: rangka scutiformis: bentuk perisai
Schachowa's tubes: tabung sebum: palit; urap; sebum
Schachowa secretio: sekresi
Schlemm's canal: kana I secretum: getah
Schlemm secretorius: bersekresi
Schelmm's ligament: ligamen secretum: sekret
Schlemm seetio: penampang
Schmidel's anastomosis: anas­ secundus: sekunder
tomosis Schmidel segmentatio: segmentasi
Schmidt-Lantermann's cleft: segmentum: ruas; juring; seg­
palung Schmidt-Later­ men
man segmentum spinale: segmen
Schneiderian membrane: mem­ spinal
bran Schneider; selaput seUa: pelana; sella
schneider sella turcica: pelana turki

31
selum situs inversus
selum: lantai
sexualis: seksual
semen: mani; semen
sexus: seks
semicircularis: semisirkular
Shenton's line: garis Shenton
semidecussatio: silang
Shrapnell's membrane: mem­
semidecussatio nervi optici: -si­ bran Shrapnell; selaput
lang saraf mata Shrapnell
semidecussatio pyramidalis:si­ Sibson's groove: selokan Sib-
lang piramidal son
semilunaris: semilunar sigma: sigma
semiovalis: semioval sigmoides: sigmoid
semispinalis: semispinal simple: tunggal
semitendinosus: semitendino­ simple columnar ciliated epi­
sus thelium: epitel selapis
sensatio: sensasi kolumnar bersilia
sensitivus: sensitif simple columnar epithelium:
sensorium: sensorium epitel seJapis kolumnar
sensus: indria simple cuboidal epithelium:
septula: sekat; septula epitel selapis kuboidal
septula testis: sekat buah zakar simple epithelium: jaringan
septum: sekat; septum epitel selapis
septum fermorale: sekat paha simple squamous epithelium:
septum mediastlnalis: sekat epitel selapis pipih
mediastinal simplex: sederhana; simpleks
septum orbitale: sekat cekung sinciput: sinsiput
mata sine: tanpa
septum pellucidum: septum singuJaris: tunggal; singular
pelusidum sinister: kiri; sinister
serossus: serosus sinus: sinus
serotinus: bungsu sinus aortae: sinus aorta
serratus: bergerigi; seratus sinus cavernosus: sinus kaver­
Serres' metafaclal angle: sudut nosus
metafasial serres sinus circularis: sinus sirkular
Sertoli's cells: sel Sertoli sinus coronarius: sinus koro­
serum: serum ner
sesamoides: bentuk bijan; se­ situs: letak; situs
samoid sit';~ inversu,s: letak sungsa_ng

32
situs viscerum splen

situs viscerum: letak jeroan spermatogonium: spermatogo­


Skene's gland: kelenjar Skene nium
smegmen: urap sphaerdeus: sfcruid
smegmen preputii: urap kulup sphenoid: sphenoid
Soemmering's foramen: for- sphenoidalis: (Illcngenai) tu­
men Socmmcring lang baji: sknoidal
Soemmering's ligament: liga­ sphera: bundar
men Soemmcring sphericus: bulatall: sfera
Soemmering's substance: suo­ spheroides: oelltuk bulatan:
stansi Socnllllcering bentuk sfera
solaris: solaris sphincter: sfingkr
soleus: bentuk sandal spigelian lobe: gdambir Spige­
solitarius: sendi ri lius
solum: lantai Spigelius' line: gJris Spigelius
solum tympani: lantai timpani spina: duri; spina
soma: tubuh; soma spina iliaca: duri tulang ping­
somaticus: somatik gul
somita: somit spina ischiadica: duri tulang
spatia anguli iridocornealis: kedudukan
ruang antar iridokorneal spina nasalis: duri tulang hi­
spatia epidurale: ruang epidu­ dung
ral spiralis: spiral
spatium: ruang Spitzka's bundle: berkas Spitz­
spatium episclerae: ruang epis­ ka
kleral Spitzka's nucleus: n).lkleus Sp;
spatium intercostalia: ruang tzka
antar-rusuk Spitzka's nucleus: nukleus
spatium Retzius: ruang Ret­ Spitzka
zius splanchnic mesoderm: meso­
sperma: mani den.} spalanknikus
spermatid: spermatid splanchnicus: jc roan; splan k­
spermaticus: (mengenai) mani; nik
spermatik splanchnocranilllil: Sri,11l k Ilok ­
spermatocyte: spermatosit r~lIl1l1l11

spermatogenesis: spermatoge­ splanchnologia: splanknologi


nesis splen: limpa: kuru

33
splenium subarachnoidalis

splenium: hebat: splenium stigma: stigma


spondylus: rua<, tulang bela­ Stilling'S column: . kolom Stil­
kang; spondilus ling
spongiformis: berbentuk sepon stoma: mulut; stoma
spongiosus: mampung; spongi­ stomachus: lambung; gaster
osus stomadeum: stomadeum
spongius: bentuk sepon stratified columnar ciliated epi­
spontaneus: spontan thelium: epitel berlapis
spurius: palsu kolumnar hcrsilia

squama: sisik stratified columnar epithelium:


squama frontalis: sisik tulang epitel berlapis kolumnar
dahi stratified cuboidal epithelium:
squama temporalis: sisik tu­ epitel berlapis kuboidal
lang pelipis stratified epithelium: jaringan
epitel berlapis
squamosus: bersisik stratified squamous epitheli­
stapes: tulang sanggurdi um: epitel berlapis pipih
sta phylinus: stafilin stratum: stratum; lapisan
staticus: statik stratum corneum: stratum
statoconia: statokonia kornea
status: status stratum cylindricum: stratum
Steda's process: taju Steda silindris
stella: bin tang stria: garis; stria
stellatus: bentuk bin tang striae acusticae: garis-garis
stellatus stelliformis: berben­ akustik
tuk bintang striae olfactorius: garis-garis
stenosis: stenosis penghidu
Stenon's (Stensen's) canal: ka­ striated muscle: otot bergaris
nal Stenon striatus : bergaris
Stenon's (Stensen's) duct: pipa stroma: jaringan dasar; stroma
Stenon; duktus Stenon structura: struktur
Stenon's (Stensen's) foramen: styloides: stiloid
foramen Stenon stylus: sekin; stilus
sterilis: steril suh-: sub­
sterilitas: sterili tas subacromialis: Sub akromial
sternum: tulang dada; sternum subarachnoidalis: subaraknoid

34
subarcuatus sutura

subarcuatus: subarkuatus substantia adamantia: substan­


subchondralis: bawah rawan si email
subclavius: bawah selangka substantia alba: substansi pu­
subconjunctivalis: bawah-sela­ tib
put mata substantia compacta osseum:
subcorticalis: lXl\\uh korteks substansi-kompak tulang
subcostalis: bawah-iga substantia spongiosa: substansi
subcutaneus: bawah-kulit bentuk sepon
subcutis: jaringan bawah kulit substitutio: substitusi
subdeItoideus: subdeltoid succenturiatus: imbuhan
subdiaphragmatlcus: bawah­ succus: getah
sekat rongga dada sudor: keringa t; peluh
subduralis: subdural sulcus: alur; sulk us
subhyoideus: bawah-tulangli­ suJcus bicipitalis lateralis: alur
dah lengan atas lateral
subiculum: alas sulcus bicipitalis medialis: alur
subiculum corni Ammonis: lengan atas medial
alas tanduk Ammonis sulcus infrapalpebralis: alur
sublingualis: bawah lidah bawah pelupuk
submammalis: bawah-payuda­ sulcus mentolablitlis: alur dagu
ra sulcus nasolabi,alis: alur pipi
submandibularis: bawah-ra­ super: super
hang supercilium: alis
submaxillaris: submaksila superficialis: dangkal; superfi­
submentalis: bawah-dagu sial
submicroscopicus: submikr0s­ superior: atas; superior
kopik supinatio: supinasi
submucosus: submukosa supinus: telentang
suboccipitalis: bawah-tengko­ supra: supra
rak belakang supremus: supremasi
subpatelaris: bawah-Iutut sura: perut betis
subscapularis: bawah belikat suspensorius: suspensor; peng­
subscleralis: subskleral gantung
subserossus: bawah-selaput suspensus: pegantung
usus sU!itentaculum: penopang
substantia: substansi sutura: sutura

35
sutura sen-ata thenar

sutura serrata: sutura bergeri­ Tawara's node: simpul Tawar


gi tectorius: (mengenai) atap;
Suzanne's gland: kelenjar Su­ tektorius
zanne tectum: atap; tektum
sylvian artery: nadi Sylvius tegmen: atap; tegmen
sylvian fissure: fisur Sylvius tegmentum: atap; tegmentum
sylvian valve: katup Sylvius tela: tenunan; tela
sylvian vein: vena Sylvius telencephalon: otak besar; te­
symmetria: simetris lensefalon
sympathicus: simpatikus telotlendron: ujung dendrit
s,Ymphysis: tautan; simfisis telophasis: telofasis
syn-: sin- tempora: pelipis
synapsis: sinapsis tendo: urat; tendo
synarthrosis: scnJi senyawa tenia: pita; tenia
synchondrosis: sendi-sendi Tenon's capsule: kapsul Tenon
rawan; sinl" IIIdrosis Tenon's space: rongga Tenon
synchronos: sinkron tensor: tensor
syncythium: sinsitium tentorium: kemah
syndesmologia: sinJesmologi tenuis: halus
synergist: sinergis teres: gelek; teres
synostosis: sendi tulang terminalis: (mengenai) u jung;
synovia: urap sendi; pelumas terminal
sendi terminatio: ujung
systema: sistem terminus: terminal
systole: sistol testiculus: testis; buah zakar
testis: testis; buah zakar
thalamicus: talamus
T thalamus: talamus
tabula: tabula Thebesius foramina: foramina
tactilis: (mengenai) perabaan Thebesius
tactus: indria Thebesius's valve: katup The­
taenia: pita besius
talus: tulang mata kaki Thebesius's veins: vena Thebe­
tangentialis: tangensial sius
tapetum: tapetum theca: bungkus; teka
tarsus: tarsus thenar: tenar

36
thorax. urachus
thorax: dada; toraks trochlea femoris: troklea femo­
thymus: timus; kelenjar kaea­ ris
ngan trophoblast: trofoblas
thyreoidea: tireoid; kelenjar truncus: sosok; batang bad an
gondok blba: tabung; · tuba
tibia: tibia; tulang kering tuber: bonggol; tuber
tibialis: tibial tuberculum: bungkul; tuberku­
Tomes' fibres: sabut-sabut lum
Tomes tuberositas: bongkol; tuberosi­
Tomes' layer: lapisan Tomes tas
Tomes's processes: taju Tomes tubul~s: pipa; tubul
tonsilla: tonsil; amandel ·tubulus renals recti: lihat: Bel­
tonus: tonus; tegangan otot . lini's tubules

torsio: torsi tub~ burnbung

torus: butang; torus tu'nica: kerudung; tunika

trabecula: balok; trabekula · .turcicus: turki


trachea~ tenggorok; trakea · tymJNUlum: rongga telinga te­
tractus: jalur; trak ngah; timpanum .
tragi: tragi
tragus: tragus
transitional epithelium: jaring­
an epitel peralihan
u
ulna: ulna; tulang basta
transparens: transparan
ulnaris: ulnar
transversalis: melintang; trans­
umbilicus: pusar
versal
transversus: lintang; transver- · umbo: puting
sus · uo..:inatus: berkait
tri-: tri uncus: kait
triceps: berkepala-tiga; triseps · ungui~u1us: unguikulus
tricuspidaJis: trikuspidal unguis: kuku
trigeminus: trigeminus · unicellular: uniselular
trigonum: segitiga; trigonum uniJateralis: unilateral
triticeus: bentuk jelai unilocularis: unilokular
trochanter: trokanter unipeooatus': unipenatus
trochlea: kapi; troklea urachus: urakus

37
uragenitalis vesica felea
uragenitalls: uragenital
.vasoconstrictor: vasokonstrik­
ureter: ureter
tor
urethra: uretra
vasodilator: vasodilator
-urina: -kemih; kencing vssomotor: vasomotor
urogenitalis: urogenital vastus: Iuas; vastus
uterus: rahim; uterus Vater-Pacini's corpuscles: kor­
puskel Vater-Pacini
. utriculus: kocek; utrikulus Vater's ampuUa: ampula Vater
uvula: anak langitan; uvula
Vater's papilla: papiJa Vater
uvula paJatina: anak _tekak
vegetatio: vegetasi
velamentum: velamentum
v veUus: roma
v.: single; vena velum: cadar; velum
vacuola: vakuola vena: pembuluh balik; vena
vac~~s: vakurn; kosong vena steUatae: vena bentuk
vagina: salut;- _liang sanggama; bin tang
vagina venter: perut; venter
vagus: kelana; vag\.!s ventralis: ventral
vallecula: lembah; valekula; ventriculus: biJik; lam bung
lekukan ventriculus cordis: bilik jan­
vallum: tanggul; val urn t~ng
Valsava's antrum: rongga Val­ venula: venul
sava; rongga timpani v~rmis: cacing; ver;llis
Valsava's sinus: sinus Valsava versio: versi
valva: empang vertebra: ruas tulang bela­
valvula: katup kang; vertebra
v.alvuIae semilunaris: katup vertebrae spuriae: ruas; tulang
semilunar punggung palsu
variabilis: variabel vertebratus: vertebrata
varia~o: variasi vertex: puncak ; verteks
Varolius' pons: pons Varolius ~'erticalis: tegak ; vertikal
vas: pernbuIuh; vas .. verus: sejati
vascularis: (mengenai) pembu­ vesic~: kandung; vesika
1uh; (mengenai) vas vesica {elea: gelembung empe­
vascuJarisatio: vaskularisasi du

38
vesicalis - Wirsung's duct

vesicalis: (mengena-i) kandung; vitreus: bening; vitreu&

(mengenai) vesika vitrum: kaca

vesica urinaria: gelembung vocalis: (mengenai) suara

kencing vola: telapak (tangan)

vesicula: gelembung; vesikula Volkmann's canals: kanal VQI-.

vesicula seminalis: vesikula kmann

seminalis vomer: vomer

vestibuJ~~ (mengenai) ber­ vortex: pusaran

anda; (mengenai) vestibu-. vorticosus: berpusaran_

lum vox: suara

vestibulum: beranda; vestibu­ vulva: pukas; yulva

lum
vestibulum nasi: rongga hi-
dung
vestigium: sisa
w
Wachendorf's membr ane:
via: jalan
membran Wachendorf;
Vicq d'Azyr's band: sabuk
selaput Wachendorff
Vicg d'Azyr
Wagner's corpuscles: korpus­
Vidius' artery: arteri Vidius '--- kel Wagner
Vidius canal: kanal Vidius . Wagner's spot: bintik Wagner
Vidius' nerve: saraf Vidius
Vieussens' ansa: ansa Vieussen
-
Waldeyer's eplthelium ~ epitel
viUus: jonjpt Waldeyer
Weber's organ: organ Weber
vinculum: carik; vinkulum
werneking's commissure: ko­
Virchow-HassaIl's corpuscles:
misur Werneking; peng­
korpuskel Virchow-Has­
hubung Werneking
saIl
Wharton's duct: pipa Whar­
virginitas: keaslian; kemumian
ton; duktus Wharton
virgo: perawan; virgo
Wharton's jeUy: jelai Wharton
virills: bersif~t jantan; virilis­ . Willis' circle: Iingkaran Willis
viscera:jeroan; visera Wilson's muscle: otot Wilson
viscus; visceI'is: jeroan; viskus Winslow's foramen: foramen
visus: visus Winslow
vita: hidup ,.. , Wirsung's duct: pipa Wirsung;
vitellus: kunir; vitelus duktus Wirsung

39
wolffian body zygomaticus
wolftian body: badan Wolf
wolftian duct: pipa Wolff; duk­
z
tus Wolff Zeis' gland: kelenjar Zeis

Wrisberg's cartilage: rawari Zion's annulus: .anulus Zinn

Wrisberg Zion's artery: arteri Zinn

Wrisberg's tuberculum: bung­ . Zion's circle: lingkaran Zinn


kul Wrisberg; tuberkulum Zion's ligament: ligamen Zinn
Wrisberg Zion's zonule: simpai Zinn ;
x zonula Zinn
zona: sabuk; zona
X-chromosome: kromosOm-x zona peUucida: zona pelusida
xiphoid: pedangan; sifoid zona radiata: Zona radiata
zonula: simpai; zonula
y ,zygomaticus: (mengehai) tu­
.y-chromosome: kromosom-Y lang pipi

40
IND O NESIA - ASING

41

42

a. (singk.: arteria ambi


akromegali: acromegaly
A akseleran: accelerans
,aksesori _ ; ' TAMfJAHAN
a. (singk.: arteria) a. , (abbr. aksila ~ , "J;:TJAK :
for arteria) ,aksolema: ax~lemma
abdomen -+ PERUT ilkSon; silfuder sumbu; paksi
abduksi: abduction sabut saraf: axon
abduktor: abductor akuaduk -+ SA LURAN
abdqsen: abducens akustik: acusticus
aberan -+ ME NYIMPANG ala --+ SAYAP
aberasi: aberratio alantois: allantois
absorpsi;' .penyetilj;an: absorp­
alas: subiculum
tion alas ~ DASAR
adam~ntil;l: adamantinus
alas tanduk Ammonis: subi,
adaptasi: adaptatio culum corni Ammon~
adenohipolisis: adenohypophy­
alat kelamin luar wanita:
sis pudendum muliebre
adhesi -+1- PERLE NGKAPAN alat; oi'gan: organum
aditus -+ PINTU MASUK albugineus ~SEMU PUllH
adminikulum - PENUNJANG alimentar; cerna: alimentarius
adneksa: adnex alis: supercilium
adrenal; kelenjar an:,k ginjal: a1ur; sulkus: sulcus '
adrenalis; ren succenturi­ alur bawah pelupuk: sulcus in­
atus frapalpebralis
ad~ksi: adductio alur dagu: sulcus mentolabialis
aduktor: adductor alur lengan atas lateral: sulcus
ad ventisia: adventitia bicipitalis lateralis
aferen: afferens alur lengan ,atas medial: sulcus
ager _ RIGI bicipitalis. medialis
agregasi: agreggatus alur pipi: sulcus nasolabiolis
air: aqua a1ur Santorini: Santorini's sul­
air mata ---* E LU H cus
ajaib: m ;rabilis alveol _ CE RUK
akar: .radise alveus ~ G EMBUNG
a'khiran saraf Krause: Krause's amandef _ I. BADAN, 2. TONSIL
terminal club ambang; limen: limen
akomodasi: accommodatio ambi: ambi

43
ambigus aponeurosis

ambigus: ambiguus annulus --? G ELANG


amtiartrosis: amphiarthrosis anonim ~ l'ANPA NAMA
amnion; ketuban: amnion ansa ~ SENGKE LIT
ampul; ampula: ampulla ansa Haller: Haller's ansa
ampula --? ' AMPU L ansa Reil: Reil's ansa
ampula Vater: Vater's ampulla ansa Vie~en: Vieussens' ansa
anafasis: anaphasis antagonisme; berlawanan: an­
anak benjol; epikondil: epicon­ tagonism

dylus anteneksi: anteflexio

anak ginjal --? EPINEFROS anteliks: anthelix

anak indung telur -7 F. POO FORON anterior -+ D E PAN

aDak inti; nukleolus: nucleolus anteversi: anteversio

anak langitan; uvula: uvula


anti: anti

anak nadi; arteriol: arteriola


antiperistaltik: antiperistaltic

anak tek~k: uvula palatina


antitragus: antitragus

anal: analis
antrum --? ,GE RO NGGANG
anastomosis: anastomosis
antrum Highmore: Highmore's
anastomosis Schmidel: Schmi­
antrum
de/' s anastomosis
analus --? GELANG
anak langitan; uvula: uvula
analus Zinn: Zinn's annulus
a~lak' nadi; arteriol: arteriola
anus - 7 DUBUR
anak tekak: uvula palatina
anyaman; pleksus: plexus
anal: analis
anastomosis: anastomosis anyaman Purkinje: Purkinje's
network
anastomosis Schmidel:
aorta ~ S ATANG NADI
Schmidel's anastomosis
aparatus --? PE RANTI

anatomi ~ ILMU U RAl


apeks; puncak: apex

anaJomi deskriptif: descriptive


apendiks --? U ~BA I

anatomy
apendiks Morgag~j ~, UMSAI

anatomi perbandingan; i1mu MO RG AUNI


urai-perbandingan: •apertur ~ PINTU
comparative anatomy apikal: apicalis
angiologi: angiologia aplasi: aplasia
anggota: membra; membrum apofisis: apophysis
anggota atas: membrum supe­ apokrin: apocrin
rius aponeurosis ~ U RAT LEMBAR

44
araknoid bawah korteks
araknoid: arachnoidea
arbor --*. POHON B
area: area
badam; amandel: amygdaLa
area Cohnheim: Cohnheim's
badan; korpus: corpus
areas
bad an bentuk tali: corpus resti­
.arektor ~ PENEGAK
areola _ KALANG
form is
badan Nissl: NissL's bodies
argirofil: argyrophiL

badan Russel: Russel's bodies


aritena ~ KENDI

,badan Sandstrom: Sandstrom's


aritenoid: arytenoideus
bodies
arka --* LENGKUNG
badan Wolf: woLffian body
artefak: artefacts
.arsiform ~ ARCIFORMIS baga; lobus: Lobus
arteri ~ NADI
bagian: pars; portio
arteriol -* ANAK NADI
,bahu-: omo­
arteri Vidius: Vidius' artery
baji; kuneus: cuneus
arteri Zion: Zinn's artery
balik belakang; retrofleks: ret­
artikulasi -+ PERS E NDIAN
roflexus
asal: ohgo,
balok; kalosus; trabekula: caLL­
asenden -+ NAIK ·
osus; trabecuLa
asetabulum: acetabuLum
balung ; jengger: pecten
asidofilik: acidophiLic
bantal lemak Bichat: Bichat's
asinus: acinus fat pad
asosiasi: associatio· baru; neo-: neo­
atap; tegmen; tegmentum;tek~ basal: basalis
tum: tegmen; tegmentum; tec­ basilik: basiLicus
tum basis -+ DASAR
atas; superior: superior batang bad an --* SOSOK
. atlas: atLas batang Corti: Corti's rods
atresi: atresia batang nadi; aorta: aorta
atrium -* SERAMIII bau: odor
aurat: genitaLia . bawa,ao; kongenital: congenit­
autopsi: autopsy us
avula ~ ANAK LANGITAN bawah; inferior: inferior
awadara; deflorasi: defLoratio
bawah belikat: subscapuLaris
ayam jantan ~ JAGO
bawah-dagu: submentaLis
azigos ~ SELIRANG
bawah-iga: subcostaLis
azoospermi: azoospermia
bawah korteks: subcorticaLis

45
bawah-kulit berbentuk sepon

bawah-kulit: subcutaneus bening; peJusid: pellu,cidus


bawah Jidah; hipogJosus: 'subli­ bening; vitreus: vitreus
nguafLS; hypoglossus ' benjol; kondil: condylus
bawah-Iutut: subpatelaris bentuk bijan; sesamoid: sesa­
bawah-payudara:- submammalis " moides ,
bawah-rahang: submandibula­ bentuk bulatan; bentuk sfera:
ris sphercides
bawah rawan: subchondralis bentuk bintang: stellatus
bawah sekat rongga dada: sub­ bentuk 'delta -+ D ELTOlD
diaphragmaticus ,bentuk gelang;krikoid: cricoi­
bawah selangka: subclavius deUs
bawah selaput mata: subconj­ bentuk gelondan~ - KU MPARAN
unctivalis bentuk janur -+ FUNGIFORM
bawah selaput 'usus: subseros­ bentuk jelai: triticeus .
sus bentuk lengkung; arsiform: ar­
bawah-tengkorak belakang: su­ . ciformis
boccipitalis bentuk perisai: scutiformis
bawah-tulang Iidah: subhyoi­ bentuk salibi bersilang: crucia­
deus !us
bebas: liber benluk sandal: soleus
bebat; spleni~m: splenium bentuk sepon: spongius
beguk; parotis: parotis bentuk sfera ----+ B ENTUK BULATA N
belahan; hemisfer: hemispheri­ bentuk sulur; pampiniform:
urn pampinijormis
belah ketopat; romboid: rhom­ bentuk tapisan; kribriform:
boii cribriformis
belakang; posterior: posterior bentuk telapak tangan:·palma­
belakang kepala; oksiput: occi­ !us
put berahi: oestrus
belakang lutut: poples berair : aquosus
Bellini' s tubules: tubulus renals berambut: pilosus
recti beranda; vestibulum: vestibu­
belul- ng: pellis lum
benar,gj filum : filum berben~uk bintang: stellatus
ben' 1: germen stelli/ormis
benirJg; hialin: hyaline berbentuk sepon: spongiformis

46
berbulu kapitat bikonveks

berbulu kapitnt ~ BERKEPALA oerkepala-tiga; trisep: triceps


bercak: plaque berkormi - 7 RE RTANDUK
bercak Peyer: Peyer's patches berlawanan - 7 KON-t RA
bercangap ganda; multifid: berlawanan ~ BE RHADAPAN: AN ­
TOCON"ISME
multifidus
bercangap kernbar; bitidus: bi­ berliku ~ BERKELOK
berlubang: porosus
fidus
berongga hawa: pneumaticus
bercanggah: bifurcus
berperut ' dua ~ BIV EN1H
berdaging: carneus
berperut kernbar; digastrik:
berernpulur;pulposus: pulpo­
sus digastricus
bergaris: striatus berpusaran: vorticosus
bergerigi: denticulatus bersama; "komunis: communis
bergerigi; seratus: serratus bersekresi: secretorius
bergizi: nutricius bersifat jantan; virilis: virilis
berhadapa,.; berlawanan: op­ bersilang -+ BENTLK SA LIB
ponens bersisik: squamosus
berkait: uncinatus bersudut banyak: multangulus
bersudut empat: quadrangula­
berkait; harnatus: hamatus
berkas ~ JUR Al ris; quadriangulum
bertanduk; berkornu: cornicu­
berkas Henle: Henle's bundle
berkas His: His 'bundle latus
berkas Meynert: Meynert's bertanduk kernbar; bikornis:
bundle bicornis
berkas Monakow: Monako w's besar ~ MA GN US: TI: BA L
bundle bi-: bi­
bibir: labium
berkas Schultze ~ JU RAl SCHU LT­
ZE bibir atas: labium superius
berkas Spitzka: Spitzka's bun­ "bibir bawab: labium inferius
dle bibir kecil kemaluan: nympha
berkas Rathke: Rathke's bun­ bidang; norma: norma
dle bidang dataran: planum
berkelok; berliku: convolutus biduk; naviknla: navicula
berkepala ; berhulu kapitat: ea­ bifidus ~ BERCA NGAP KEM BAR
pitatus bifurkasi --7 PE RCABANGAN
berkepala pendek --7 BRACHYC- , bikonveks; cembung kembar:
PH ALUS
biconvex

47
bikornis caci.-lg

bikornis ~ BE RT A ND U K KEMIlA R bukil; mons: mons


bikuspidal: bicuspidalis buksinator: buccinator
bilateral: bilateraLis bula -+- L EPV H
bilik; lam bung: ventriculus bulan: Luna
bilik jantung: ventriculus cordis bulan sabit; lunu]a: LunuLa
bintang: stella bulat: rotundus
bintik; makula: macula bulatan; sfera: sphericus
bintik Wagner: Wagner's spot bulat tel.u~ ~ LONJONG
bipolar: bipoLaris bulbus ~ U MR I
bisep -+ HULU K EMOAR bulir; granul: granuLatio
biventer; berperut dua: biven­ bulu: penna
ter buluh; duktulus: ductulus
bias: blast bulu mata; silium: cilium
blastula: blastula bu~brikus ~ C,\ CING

bokong: cLunis bum bung: tubus


bokong; gluteus: glutaeus bundar: sphera
bokong; nates: nates bungkul; tuberkulum: tubercu­
bola - UM BI
Lum
bola; globus: gLobus bungkul Sanlorini: Santorini's
bola mata: bulbus ocuLi tubercle
bungkul Wrisberg; tuberku­
bonggol; tuber: tuber
lum Wrisberg: Wrisberg's tu­
bongkol; tuberositas: tuberosi­
berculum
tas bungkus; teka: theca
brakisefal; berkepala pendek:
bungsu: serotinus
brachycephaLus ­ buntu: coccus;· caecus; cecus
brakium ~ LENGAN bursa; kandung: bursd .
brankium - INSANG
burut ~ .H ERMIA
brevis ~ PENDE K, butang; torus: torus
bronkiol ~ RA';;-ING TENGGO ROK
bronkus ~ CA BANG TENGGORoK
buah dada ~ PA YUDA RA c
buah peli':: orchis cabang: ramus
buah zakar - TESTI:> cabang tenggorok; bronkus:
buket Bochdalek: BochdaLek's bronchus
bouquet caci~g; lumbrikus;vernds:
buket Riolan: Riolan's bouquet lumbricus; vermis

48
cadar daun

cadar; velum: velum cunam; forseps: forceps


cairan; humor; Iikuor: humor; cuping hidung: alanasi
liquor cuping telinga: pinna
cairan Scarpa: Scarpa's liquid cupu: sacculus
cakra: orbiculus curah; emisarium: emissarium
cakram: discus
D
cambuk; Oagel: flagellum
carik; vinkulum: vinculum
catur.. hulu; kuadrisep: quadri­ d. (singk. untuk dekster):
ceps
d_ (abbr. for dexter)
cawan; kaliks: calix
dada ~ I. PEKTUS . 2. TORA KS
cekung: concavus
daerah; regio: regio
cekung; kavus: cavus
daerah anus -+ J)AERA H D UBU R
daerah benih kelamin; daerah
. cekungan; fovea: fovea
urgenital: regio urgenitalis
cekung epitimpani .:.....,.. RESESUS
E PITI M-PAN I daerah dubur; daerah anus:
cekung 'optik ~ RESES US OPTIK regio analis
cekung Rosenmuller: Rosen­ daerahkemaluan: pf,lbes
muller's recess daerah kerampang; daerah pe­
celah: rima rineum: regia perinealis
celah kornea: rima cornealis daerah perineum - * DA E RA H
KE RA MPANG
celah mulut: rima oris daerah urgental - * DAERA H BE­
celah pelupuk: rima palpebra­ NI H KE I. AM IN
rum daging: carD
celah tekak: rima glottidis dagu: mentum
cembung: convexus dahi: frons; frontis
cembung kembar - * BIKO N,{EKS dalam; internus: intern us
cerah: lucidus dangkal; supertisialis: superji­
cerai sendi -+ LUKAS I . cialis
cerna ~ ALI MENT AR darah: sanguis
1. ceruk; 2. gelembung;.3. 01­ dartos: dartos
veol: alveolus dasar; alas; pangkal; basis: ba­
cokJat: fuscus sis
corong; infundibulum: infundi­ dasar; fundus: fundus
bulum
datar -+ LATAR
cuat: promontorium
daun: foJium

49
daul1 katup; kelopak duri tulang pinggul

daun katup; kelopak: cusp is diensefalon ~ KOTA K A NTARA


daun telinga; kuping: auricula digastrik ~ BER PER UT KEMBAR
de- : de digital ~ (MENGEN Al ) JAR I
deferen: def erens dilatasi: dilatatio
deflorasi ~ AWADA RA dilatator; pengembang: dilata­
degenerasi; kemunduran: dege­ tor
neratio dinding: paries
dekster ~ KANAN diplo ~ SElUBUNG
delta: delta diplopi: diplopia
deltoid; bentuk delta: deltoide­ dis: ,dis­
us disefal: dicephalus
demilun Gianuzzi: Giannuzzi's diseminasi: disseminatio
crescents disfungsi: disfunctio
demitun Heidenhain: Heiden­ disimiJasi: dissimilatio
hain crescen.t disposisi: dispositio
dendrit: dendrite distaJ -+ MEM U U K
dentin -+ ' T LJLANG G IGI divergen: divergens
denyut; pulsasi: p ulsatio divertikel; divertikuJum: diver­
depan; an terior: anterior ticulum
depresor: depressor divertikel Meckel: Meckel's di­
dennatologi ~ rlM PE, Y A KIT verticulum
KUUT divertikulum -+ D IVERT IK El
dermis ~ K LIT JANG AT dorsal: dorsalis
desenden -+ T LJR UN dorsum ~ PUNGGUNG
desidua : decidua dubur; anus: anus
detrusi: detrusio duktus - -+ PIPA
detrusor: detrusor duktulus ~ BULU H
deviasi; penyimpangan: devia­ duodenum ~ usus DUA BElAS
tio J A RI

di-: di ~ plikat: duplic,!iUS


dia-: dia dud; spina: spina
diaflsis: diaphysis duri tulang hidung: spina nasa­
diafragma "--+ SEKAT RONGGAD A­ lis
DA BADAN duti tulang kedudukan: spina
diartrosis: diarthrosis ischiadica
diastema ~ SE1. A duri tulang pinggul: spina i/i­
di~sto.le: diastole aca

50
eferell epidural

~mpat --:: qua((~l~r


E empedu: bilis; fel; fellis
eferen: efferens empu kaki: hallux
ejakulasi; pancaran mani: eja­ empulur; pulpa: pulpa
culatio enartrosis: enarthrosis
ekor; kauda: cauda endo: endo­
eks: ex endoabdominal: endoabdomi­
eksfoliasi: exfoliatio nalis
eksitus; pintu keluar: exitus 'endoangial: endoangialis
ekskavasi ~ JELUK endoderm: endoderma
ekskresi: excretio endogen: endogen ,
ekso-: exo­ endokard: endocardium
. ekspirasi: exspiratio
endoktranial: intracranialis; en­
ekstensi: extensio
docranialis
ekstensor _ PENG E DANG
endokrin: endocrin
ekstra: extra
endolimf: endolympha
ekstraksi: extractio
endometrium: endometrium
ekstrauterin: extrauterin
endomisium: endomysium
eksturnus _ LU AR
endoneurium: endoneurium
ekstoblas: extoblast
endopelvik: endopelvicus
ekstoderm: extoderm
endoplasma: endoplasma
ekstoplasma: extoplasma _
endosteum: endosteum
ekmitor; khatulistiwa: equator;
endotel: endothelium
aequator endotoraks: endothoracicus
ekuinus _ (M El'G ENAl) KUDA ensefalon; otak: encephalon
elastis; kenyal: elastic us ensiform: ensiformis
elavator: elevator enterik _ (MEN GENA I) usus
elipsoid _ SEMU JO-RONG ento-: ento­
eliptik: ellipticus ependim: ependyma
eluh; air mata: -lacrima epi: epi­
embelan otak _ HIPOFISIS epiarterial: epiarterialis
embolus _ . SU MBAT epiblas: epiblast
embrio _ M UDIGAH epibulbar: epibulbaris
emineus ~ JENDOL
epidermis _ KULIT A RI
emisarium ~ CURAH
epididimis _ ANAK BUAH ZA KAR
- - .-.

empang - * valva
epidural: epiduralis

51
epifari.ng faring

epifaring: epipharynx squamous epithelium


epifasial: epifascialis epitel berlapis pipih tak ber­
epifisis: epiphysis tanduk: non-keratinizing
epigastrik: epigastriens stratified squamous epithe­
epigastrium - * IiUl U HAT! lium
epiglotis; katup pangkal teng­ epitel selapis kolumnar: simple
gorok: epiglottis columnar epithelium
epikapitulum: epicapitulum epitel selapis kolumnar ber.si-
epikard: epicardium Iia: simple columnar
epikondil ·--r A N AK B ENJOL ciliated epithelium
epikranium: epicranium epitel selapis kuboidal: simple
epinefros; anak ginjal: epine­ cuboidal epithelium
phros epitel selapis pipih: simple

epineurium: epineurium squamous epithelium

episerebral: epicerebralis epitel Waldeyer: Waldeyer's

episklera: episclera epithelium


episternal: episternalis epitimpanik: epitympanicus
epitalamus: epithalamus epitroklea: epitrochlea
epitel: epithelium epooforon; anak indung telur:
epitel berlapis kolumnar: epoophoron
pseudostratified columnar ereksi: .erectio
epithelium erektor -* PENEGAK
epitel berlapis kolumnar: stra­ eritrosit; sel darah merah: ery­
tified columnar epithelium throcyta
epitel berlapis kolumnar ber.si­ esofagus -+ K E RONGK ONG AN\
Iia: stratified columnar ci­ etmoid: ethmoides
liated epithelium eversi: eversio
epitel berlapis kolumnar ber.si­ eviserasi: evisceratio
Iia: pseudostratified co­ evolusi: evolutio
lumnar ciliated epithelium
epitel berlapis kuboidal: strati­
F
fied cuboidal epithelium
epitel berlapis pipih: stratified fagosit: phagocyta
squamous I· falang - * RU ANG JAR!
epitel ·: berlapis pipih bertan­ falks -'; SABIT
duk: keratinzing stratified faring -~ . TEKAK

52
fasia fusiform

fasia -* SELAPUT OTOT die 's joral/fl'll


fasia Cooper - Cooper's foramen Pacchic,mi: pacchioni­
lilsial an foramen.
fasia Scarpa: \, ([rpa's {asia foramen Rivinus: Rivinus' fo­
fasikulus - IURAI ramen
fasiola: fasciola foramen Scarpa: Scarpa's fora­
fastigium: fastigium mina
fauses: fauces foramen Soemmering: Soem­
fekundasi -* PEMBl 'AHAN mering's foramen
feminin: femininus foramen Stenon: Stenon's
fertil -* S 'BUR (Stensen's) foramen
feses - * I "JA foramen Winslow: Winslow's
fetus -* J ,~NIN foramen
fibular: fibularis foramina Thebesius: Tizebesius
tiksasi: fixatio foramina
filamen: fUamentum formasi: formatio
filtrum -+ Gl',\ll IN forniks - * KUBAH
filum - * IlENflNG forseps ~ - CUNAM
filogenesis: phylogenesis fosa ~ LEKUK
fistula: fistula fosa epigastrik - LEKUK H U L U

filsur -~ TOREH ,\N HATI

fisur Glaser: Glaser's fissure fosula -+ /' ,\RIT


fisur sylvius: sylvian fissure fovea _ CTKl ' ''C ; \ .-':
nagel -+ ,i\MIlUK foveola _ l ESl' :o< G

fleksi: flexio fosa Mohrenheim: Mohren­


fleksor _ PENGfl'l ll. heim's fossa
fleksur - * TEKUKAN frenik: pherenicus
flokulus: flocculus frenulum -+ K LK.,\ N G
fluktuasi:· fluctuatio frondosus: frondosus
folikel Graaf; kantung Graaf: frontal -+ jrolllll/iS
graafian follicle fundus -+ DASAR
fonasi: phonatio fungiform; bentuk jamur:
foramen -+ WBANG fungiform is
foramen Luschka: Luschka's funikulus; tali: funiculus
foramen
foramen Magendie: Magen­ -fusiform ~ KUMPflRAN

53
gada gerji

G garis Shenton: Shenton 's line

.garis Spigeli us:Spigelius' line

gada: Clav'!

gading: ebLir
garis tengah Baudelocque:

gagang: scapus
Baudelocque's diameter
gagang; hulu;
manubrium:
gastrula: gastrula
manubrium gelambir Rolando -~ LO BU S RO­
L A N DO
galea ~ (K I:') TOPO NG
ganglion -+ SIMPU I SAR.'\F gelambir Spigelius: spigelian
ganglion Cloquet: Cloquet's lobe
ganglion gelang; anulus; singulum: anL/-
ganglion Frankenhauser: Fran­ Ius; annulus; cingulum
kenhiiuser's ganglion gelatin: gelatina
ganglion Gasser: Gasser's gelek; teres: teres
gelembung . ~ CER U K
ganglion
ganglion Meckel: Meckel's glembung; vesikula: vesicula
ganglion gelembung empedu: vesica Je­
ganglion Remak: Retnak '.\ lea
ganglion gelembung kencing: vesica uri­
ganglion Ribes: Ribes' gang­ naria
lion gelung; girus: gyrus
ganglion solar: ganglion so­ gem bung; alveus: alveus
lare ' gembung; intumesensi: intume­
garis; linea; stria: linea: stria scentia
garis basis Reid: Reid's base generasi: generatio
line genesis -+ KUADIA N

garis bulan sabit; linea semilu­ genikulum; lutut: geniculum


naris: linea semilunaris genioglosus: genioglossus
gar,is-garis akustik: striae acus­ geniohioid: geniohyoideus
ticae 'genital -+ (M ENGENA I) II L,\T KI L,\MI N
garis-garis penghidu: striae 01­ genting; ism us: isthmus
Jactorius genu; lutut: genu
gads-garis Retzius: Retzius geraham depan -+ PREM O L AR
striae geraham sejati; molar: molaris
garis 'elaton: Nelaton's line gerbang --+ L I :-ITROITU S, ~ . pOln,\
g ari Roser N~laton: Roser gerinjal: reniculus
Nelaton's line gerji: sartor

54
geronggang hipotalamus

geronggang; antrum: antrum hamatus --)- BFRKAII


getah: succus; secretum hamus; kait: humus
getah bening; Iimfa: lympha harmonis; persesuaian: harmo­
gigi: dens nia
gingiva ~ GUSI hasta; oktavus: octavus
ginjal --)- , RE N hati; hepar: hepar
ginjal; nafros: nephros haustrum; kantung: haustrum
ginjal bentuk lengkung: ren ar­ heliks ~ ULIR
cuatus hemi-: hemi­
girus -* G ELUNG hemisfer -+ BEL,IH ,IN
girus, Broca: Broca's gyrus hemoroidal: haemorrhoidalis
girus Retzius: Retzius' gyrus hemosit; sel darah: haemocyta
glabela: glabetia hepar -+ HATI
glans: glans hernia; burut: hernia
glenoid: glenoidalis
healin -~ BENING
globus -* BOL-I
hiatus --)- 'T EM BUSA N

glomerulus -* IK ,IL
hidung: nasus

glomus ~ T1K A
hidup: vita

glotis: glottis
I himen ->- ,SELAPUT DA RA
gluteus _ BO KONG
I' hiod ~' (MENGENAI ) TU LA NG lIflAH
gomfosis ~ ,SEN DI CE RUK
hioglosus: hyioglossus
gores: intersectio
hiparterial: h yparterialis
granul ~ BUlI R
hiper-: hyper­
granulasi pacchioni: pacchio­
hipglusus -'> BA WAH L1DAH '
nian granulations
grasilis _ GR AC ILI S hipo-: hypo­
hipofaring: hypopharynx
gubernakulum: gubernaculum
gumun; filtrum: philtrum hipofisis; embelan otak: hypo­
gunduk; kolikulus: colliculus physis
gusi; gingiva: gingiva hipogastrik: hypogastricus

hipogastriun: hypogastrium

H hypoglosus - + BAWA H-L1 DA H

habenula: habenula hipokampus -+ T ANGK R


habitus; perawakan: habitus hipokondrium: hypochondri­
haid; menstruasi: menstruatio um
hal us: tenuis hipotalamus: hypothalamus

55
hipotenar inskripsi

hipotenar: hypothenar potentia


hipotimpani: hypotympanum impregnasi: impregnatio
histokimia: histochemistry impresi -+ JEJAK
histologi -+ ILMU JA RI NGAN inaktivitas; tidak aktif: inacti­
hitam: melania; niger vitas
homolateral: homolateralis indiferens: indifferens
homolog: homologia individu; perseorangan: indivi­
horisontal ~ MEN D ATA R dum
hormon: hormon indria: sensus; lactus
hulu ~ GAGANG indria pengecap: gustus
hulu hati; epigastrium: epigas­ induk: mater
trium indung telur: oophoron
hulu kembar;, bisep: biceps indung telur; uritan: ovariuril
hulu lambang; kardia: cardia inekual; tidak sarna: inaequalis
humor -+ CA I RAN inervasi; persarafan: innervatio
infantil: infantilis
infeksi; terjangkit: infectio
I inferior -+ B AWAH
ibu jari: pol/ex inflamasi ~ RADANG
iga; rusuk: costa infFa-: infra­
ikal: glomerulus: glomerulus infundibulum -+ CORONG
ikatan: conexus inion: inion
ikat; Iigamen: ligamentum inklinasi:Jnclinatio
ileum ~ UJUNG us S HALUS inkomplit; tidak lengkap: in­
ilium -+ T UI.ANG usus completus
ilmu jaringan; histologi: histo­ inominata; tanpa nama: irmo­
logia minatus
ilm'u penyakitkulit; dermatolo­
insang; brankium: branchium
gi: dermatologia
insersi: insertio
ilmu urai; anatomi: anatomia
insipiens: incipiens
i1mu urai perbandingan -+
insisi; menoreh; mengiris: inci­
ANATOM I PERBAND INGAN sio
imbibisi: imbibitio insisur -+ TA KIK
imbuhan: succenturiatus; affixus insisur Lanterman; takik Lan­
imperforasi: imperforatio terman: Lanterman's incisures
impoten; lemah syahwat: im­ inskripsi: inscriptio

56
insufisiensi tze
insnfisiensi: insuffic ientiu : janiD~ fetUs: fetus; foetus
insula Reil; pulau-,JUta Reil: jantan ---* M .\SKLlL1N
Reii's insula jan ng: cor
integumentum; kulit: integu­ jar ak: distantia
mentum jari: dactylus; digitus
inter-: inter- jaringj retinakulum: impressio
interior: interior jaringan awab kulit: subcutis
intermedius: intermedius j aringan dasar _ 1. PERENKIM,
2. STROM
internus ~ DJ\ L\~1
interstisium ---+- SELA G jaringan epitel: epithelial tissue
intestin ~ usus jaringan epitel berder et: pseu­
inti; nukleus: nucleus doslratified epithelium
intima ---+- TERDA I M jaringan epitel ber)apis: strati­
intra-: intra fied epithelium
introitus; gerbang: introitus jaringan epitel peraliban: tran­
intumesensi ~ INTUMESC E'mA sitional epithelium
inversi; terbalik: inversus jaringan epitel selapis: simple
iskemi: ischemia epithelium
iskium ~ TU L ANG DUDUK jaringan glia: glia-tissue
ism us ---* G ENTIN G jejak; impresi: impressio
izis ~ SEL APUT PELANGI jelai Wharton: Wharton's jelly
jeluk j ekskavasi: excavatio
J jembatan : pons
jendela -4 rI NG KA P
jago; ayam jantan: gallus
jala; rete: rete jendol; eminens: eminentia
jala buah zakar: rete testis jengger ~ BALU· G
jala Malpighi: Malpighi's rate; jeroan _ l. SPL ANKNIK . 2 VISERA,
3. ViSKUS

rete Malpighi jimak -+ KOHABITA SI

jalan: via jiwa: mens

jalinan; retikulum: reticulum jonjot: villus

jalur; trak: tractus jumbai: fimbria

jalur Gowers ---+ T RAK GOWERS jungtur -+ SAMBUN GAN

jalur Gudden ~ TRAK GOODEN jurai; berkas; fasikulus: fasci­


jalur Lissauner; TRAK L1SSAUNER culus
Jarnak; plural: pluralis jurai Schultze; berkas Schul­
jangat: corium tze: Schutze's fascicle

57
jaring karunkula
juring ~ RLJ AS kanal Reissner: Reissner's ca­
nal
K kanal Schlemm: Schlemm's ca­
nal
kaca: vitrum kanal Stenon: ' Stellon's (sten­
kacukan: hybrida sen's) canal
kadaver: cadaver kanal Vidius: Vidius canal
kait: uncus kanal Volkmann: Volkmann's
kait; hamulus: hamulus canals
kait ~ H A M LIS kandung - 4 I. B U RSA. 2. VES IK"
kaki; pes: pes kandung air mata: dacryocysta
kaku -+ TE( ;"R kandung buah zakar-+ S K O I~'I M
kalang; areola: areola kanta - '+ L ENS,\
kaliks -* CAIVA N kantung l'-+ I. ~) I.IK E L. 2. KAUSTR lJ 1
kalikulus ~ PI ,\ LA kantung Graaf -+ FO LlK f' l. G R..\A F
kalks --+ TlING K"K kapi; troklea: trochlea

kalosus --r BA LO K kapiler: capillaris

kalvaria -* K U ijA H TENG K O RAK kapitalis ---7 I TA M A

kamar: camera kapitulum --?- PENDUL.


kampuh balok-otak: raphe cor­ kapsul --?- SIW'A I.
poris callosi kapsul Bowman: bowman's cap
suI
kampuh langit-Iangit: raphe kapsul Glisson: Glisson's cap­
palati sule
kampuh sisi pelupuk mata: ra­ kapsul Malpighi: Malpighi's
phe palpebralis lateralis capsule
kampuh; rafe: raphe kapsul Tenon: Tenon 's capsule
kanal Alcock: alcock's canal kaput --r K E PALA
kanal Cloquet: Cloquet's canal karang: petra
kanalikulus --r Sli MPIT kardia --* H UL U LA\IIL\ , G
kanan; dekster: dexter kardiografl: cardiographia
kanal FaUopius: Fallopian ca­ kaiina --?- W NAS
nal kario-: karyo
kana! Haver: haversian canals karotis: carotis
kanal Hensen: Hensen's canal _karpus; pergelangan tangan:
I.'
kanaI Hunter: Hunter's canal carpus
kanal Nuck: Nuck's canal L~arltnkula: caruncula

58
kasar kelenjar Rivinus

kasar: asper
kelangkang; sakrum: sacrum
kaseosa: caseosus
kelenjar: glandula
kastrasi; pengebirian: castratio
kelenjar anak ginjal .....:+ ADRENAL
katup: valvula
kelenjar Bartholin: Bartholin's
katup Bauhin: Bauhin's valve
gland
katup Eustachius: Eustachian
kelenjar Bowman: Bowmanis
valve
gland
katup Fallopius: Fallopian val­
kelenjar Brunner's: Brunner's ,
ve
glands
katup Heister: Heister's valve
-kelenjar Cowper: Cowper's
katup pangkaJ tenggorok -r
gland
EPIGLOT IS kelenjar Ebner: Ebner's gland
katup RosenmuUer: Rosemnul­
kelenjar gondok -+ TIR EOlD
ler's valve
kelenjar Henle: Henle's glands
katup ·s emilunar: valvulae se­
keJenjar kacangan .....:+ TIMUS
milunaris
kelenjar Krause: Krause's
katup SyJvius: sylvian valve
glands
katup Thebesius: Thebesius's
kelenjar - Lieberlmhn; Kripta
valve Lieberkuhn: Lieberkuhn
kauda -+ E KOR - glands or crypts
-kandal: caudalis kelenjar Littre: Littre's glands

kavema: rongga: caverna . . kelenjar liur: glandula salivares

·kavum; rongga: cavum kelenjar Judah; .p ankreas: pan­


~.kavus -+ CEI\.UNG creas
-keangsaan: ~nser (anserinus) kelenjar Meibom: Meibom's
keaslian; kemurnian: virginitas glands
kebiruan: ceruleus lkelenjar Moll: Moll's glands
kecil: parvus kelenjar Monro: Monro's
keempat: quartus gland .. ­
kehamilan: graviditas .kelenjar Montgomery: Mont­
kejadian; genesis: genesis gomery's glands
kekang; frenulum: frenulum kelenjar Naboth: Naboth 's
kelabu: 'cinereus glands
kelabu; griseus: griseus kelenjar Nubn: Nuhn's glands
kelahiran; natus: natus kelenjar prostat: prostata
]\elana; vllgus: vagus kelenJir Rivinus: Rivin~s's

59
kelenjar Rosenmuller . kolateral
!?land phagus esophagus
kelenjar Rosenmuller: Rosen­ kerucut; kon: conus
muller's gland kerucut Haller: Haller's cone
kelenjar Skene: Skene's gland kerudung; tunika: tunica
kelenjar Suzanne: Suzanne's kerut; ruga: ruga
gland
kerut iris: rugae iridis
kelenjar Zeis: Zeis' gland
kerut lambung: rugae gastricae
kelentit; klitoris: clitoris
ketiak; aksila: axilla
keliling:' circumferentia
(ke) topong; galea: galea
kclopak ~ Di\ll N KATUP
ketuban -~ AMNION
kelopak mata ~ PI'LUPUK
khatulistiwa ~ F.KUATOR
keluk: reflexus
kiasma ___ PALANG
kelumpuhan Klumpke: Klump­
kifoskoliosis: kyphoscoliosis
I.., ke's paralysis kilus: chylus
kemah: tentorium kiri: laevus
kemaluan: pudcndus: plldendus kiri; sinister: sinister
kernbar: gemellus kIaslnatosit: klasmatocyta
. .
kernih;' kencing: urina
(
klaustrum ~ TUDUNG
kemunduran: retrogres: retro­ klavikel ~ SELANGKA
gressus kleido : cleido .
kernunduran -+ OEGEI' ER ,\ SI klirnakteriurn: climacterium
kemurnian ~ I( EASLIAN klinoid ___ SEMLI RANJANG
kencing --+ KFMIH klitoris ~ KELENTIT
kendi: aritena klivus -+ L EREN(;
kendur ~ L EMB EK kloaka: cloaca
kenyal -+ ELASTIS koana -+ LUBA NG HI()UNG DALAM
kepala; kaput: caput koce.k; utrikulus: utriculus
keping: cotyla kohabitasi; sanggama; koitus;
kerarnpang; perineum: perine­ persetubuhan; jirnak: cohabi­
um tatlo; coitus
kerang; konka: .concha koitus --- KOHABITUS
keras: durus koklea -+ RUMAH SIPUT
keratin: keratin koksa -+ TULANG PANGGUL
kerat; krena: crena koksiks -+ TIL GG ING
keringat; peluh: sudor kolagen: collagen
kerongkongan: esofagus: oeso kolateral: collateralis

60
~orpuskel Ruffini kutub

puscles kromosom~X:' X-chromosome

korpuskel Ruffini: Ruffini's kromosom-Y: Y-chromosome

corpuscles krus --1- TUNGKAI

korpuskel Schwalbe: Schwal­ kuala: conJluens


be"s corpuscle kubabj rorniks; kupula: Jornix;
korpuskel Vater-Pacini: Vater­ cupula
Pacini's corpUscles
kuadrisep -+ CATUR HULU
korpuskel Virchow-Hassall:
kubah tengkorak; kah'aria:
Virchow-Hassall's corpus­
. cles calvaria

korpuskeJ Wagner: Wagner's kuboid: cuboideus

corpuscles kuduk --1- TENGKUK

korteks; kulit: cortex kuk: jugum

korugator --1- PENGERUT .I<uku: l!nguis.~ onyx


kosong --1- VAKUM kuJit: denna
kotak antara; diensefalon: .di­ kulit -+ I. INTEG UMENTUM . 2. KOi(·
encephalon TEKS . 3. KUTfS, 4. PALlUM

. koyak: lac.erus kulit ari; epidermis; pelikula:


koyak -+ LASERASI epidennis; pellicula
kranial: cranials kulmen; puncak: culmen
kranium --1- TENGKORAK kulup: praeputium
kraniologi: craniologio kumparan; bentuk gelendong;
kremaster: cremaster
fusiform: JusiJormis

krena -+ KERAT
kumulus --+ PUNTUK

kribosus -+ TAPISAN
kuneus --1- BAll
kribriform -+ BENTUK TAPISAN
krikoid -+ BENTU K GELANG kuning: flavus; luteus
kripta: crypta .kunir; vitelus: vitellus
kripta Lie,berkuhu -+ KELENlAR· kunyah: masticatus
LlEBERKUHU
. kuping -+ DAUN TELINGA
krista: crista

kupula --1- KUBAH


kristik: crysticus

kromafm: chromaffin
kura --1- LlMPA

kromofLI: chromophil
kutikel: cuticulr,z

kromofob: chromophob
kutis; kulit: cutis

kromosom: chromosoma
kutub: polus

61
kolikulus korpuskel Pacini

kolikulus -+ GU NDU K kongenital ~ BA WAAN


kolom Bertin: Bertin's column konka ~ K ERANG
kolom Burdach: Burdach's eo­ konka Santorini: Santorini's
lumn concha
kolom Clarke: Clarke's column konsepsi; pembuahan: concep­
kolom GolI: Goll's column tio
kolom; kolumna: columna konstitusi: constitutio
kolom Morgagni: Morgagni's konstrlksi Ranvier: Ranvier's
columus constrictions
kolon -+ usus RES AR konstriktor _ PEN YEMPIT
kolostrum: colostrum kontortus: contortus
kolpo-; vagina: colpo­ kontra-; berlawanan: contra­
kolum; leher: collum kontraksi: contractio
kolumna -+ KOLOM .konjugasi: conjugatio
komisur ~ PENGHUBUNG konjugativa: conjunctiva
komisur Forel ~ PENGHUB UNG korako-: cora eo­
FOREl korda; tali: chorda
komisur Gudden; penghubung korlon: chorion
Gudden: Gudden's commissure kornea - SElAPUT B ENING
komisur Meynert; penghubung kornu ~ TANDUK
Meynert: Meynert's commis­ koroid: choroidea
sure korona ~ T AH'K
komisur Werneking; penghu­ koronal: coronalis
bung Werneking: Werneking's korpus ~ BADA N
commissure korpuskel: corpuscul~m
komitan: comitans korpuskel Golgi-Mazzoni: Gol­
kompleks: complexus gi-Mazzoni's corpuscles
komposita: compositus korpuskel Hassall: Hassall's
kompresor: compressor corpziscles
komunikan: communicans korpuskel Malpighi: Malpighi's
komunis ~ BERSAMA corpuscles
kon -'>- K ER UCUT korpuskel Mazzoni: Mazzoni's
kondil -+ B ENJOl corpuscles
kondroblas: chondroblast korpuskel Meissner: Meissner's
kondrofaring: chondropharyn­ corpuscles
geus kurpuskel Pacini: Pacini's cor­

C2
laba-Iaba
,. lengkung insang

L I Ill-ring -)- PANGKAL TENGGO RO K

Jaserasi; koyak; sobek: lacer


laba-Iaba: arachne 'lata'r; datar: planus
labirin -)- SEKATAN lateral: lateralis
laki-Iaki ---+ MASK UL fN latisimus -+ TERL EB AR
lakuna -)- LU BUK lebar: latus
lakuna Howship: Howship 's la­ lebih besar; mayor: major
cunae lebih dekat: propior
lakuna Morgagni: Morgagni's lebih kecHi minor: minor
lacunae leher: jugulum
lakus: lacus leher '-)- 1. KOLUM . 2. SERV II\S
lamb.a ng ~ BILI K lekuk; fOSjt: fossa
lambdoid: lambdoideus lekukan ~ LEM BAH
lekuk bUlu bati; fosa epigas­
lambung; gaster: gaster; stoma­
trik: fossa epigastrica
chus
lekuk mata; orbita: orbita
lamel: lamella
lekum; penonjolan: prominen­
lamel Haver: haversian lamel­ fia
lae
lemak: adeps; adiposus
lamina; lembar; lapisari: lami­ lemah syahwat --)- IM POT EN
na lembah; velekula; lekukan: val­
langit-Iangit; palatum: palatum lecula
lanjutan: ob/ongus lembar -)- LA MINA
lantai: selum; solum lembek; kendur: flaccidus
lantai timpani: solum tympani lembek --)- LUNAK
lanugo ~ ROMA lembek; panikulus: panniculus
lanula: lanu/a lendi!' ~ I. M U KUS, 2. PITU ITA
lapisan --)- I. LAMINA: 2. STRATUM Jeligan; brakium: brachium
lengan bawah: antebrahium
lapisan Henle: Henle's layer ~engkung; arka: curvaiura;
lapisan Huxley: Huxley's layer arcus
lapisan Langerhans: Langer­ lengkung alis: arcus supercilia­
han's layer ris
lapisan Malpighi: Malpighi's lengkung HaUer: Haller's arch
layer lengkung Henle: Henle's loop
lapisan Tomes: Tomes' layer lengkung insang: branchial ar­

63
lengkung Riola... lip at ketiak depan .'.\­

ches mering's ligament


lengkung Riolan: Riolan's arch Iigamen Zinn: Zinn 's ligament
lensa; kanta: lens lima: quingue
lentikula: lenticula limas; piramid: pyramid
leptomening: leptomeninx Jimas Ferrein; piramid Ferrein:
lepuh; bula: bulla Ferrein's pyramids
lereng; klivus: clivus limen - 7 AM BANG
lesung; foveola: foveola Iimfa - ? GETMI UI:N ING
letak; situs: situs limfatik - 7 (M ENGEN A I) GETA I-I BE­
NI NG
letak jeroan: situs viscerun'l
letak sungsang: situs inversus limpa: lien
leukosit; sel darah putih: leu­ limpa; kura: splen
cocyta limpa imbuhan: lien succentu­
leukosit eosinofil: eosinophil riatus
leucocytes linea semilunaris - 7 GARIS BULAN
SABIT
levator: levator
liang; meatus: meatus Iingkar: circulus
liang sanggama ~ SALUT Iingkaran Haller: Haller's circle
lidn: levis lingkar Robinson: Robinson's
Iidah; lingua: glossa; lingua circle
Iigamen - 7 IKAT lingkaran Willis: Willis' circle
Iigamen Cooper: Cooper's liga­ Iingkaran Zinn: Zinn's circle
ment lingua ~ L.IDA I-I
ligamen Gimbernat: Gimber­ lingula ~ TANJUNG
nat's ligament Iintang; transversus: transver­
Iigamen Hesselbach: Hessel­ sus
bach's ligament lipatan: plica
ligamen Poupart: Poupart's ·li­ Iipatan Guerin: Guerin's fold
gament lipatan Kerckring: Kerckring's
Iigamen Robert: Robert's liga­ folds
ment Iipatan Kohlrausch: KoMra­
Iigamen Sappey: Sappey's liga­ usch's folds
ment Iipat ketiak belakang: pliCa axil
ligamen Schlemm: SChlemm 's laris posterior
ligament Iipat ketiak depan: plica axilla­
ligamen Soemmering: Soem­ ris anterior

64
Jipat paha melintan g

lipat paha: inguen maJai: racemus


Iipat Rindfleisch: Rindfleisch's maleolus - 7 MATA KA K I
fold mampung; spongiosus: cansel-
Iiur: saliva Ius; spongiosus
lobul ~ SU KU BAGA mandibula - 7 RA HANG BA WAH
lobus - 7 BAGA mandiri; otonom: autonomicus
lobus Rolando; gelambir Ro­ mani; semen: semen; sperma
lando: Rolando's lobe manubrium ~ GAGANG
lokalisasi: localisatio manusia: homo
longitudinal - 7 M EM BUJUR martiJ; tukul: malleus
lonjong; bulat telur: ovalis maserasi: maceration
luar; eksternus: extemus maseter - 7 OTOT K UNYA H
luas; vastus: vastus maskulin; laki-Iaki; jantan:
lubang; foramen: foramen masculinus
lubang hidung: naris massa: massa
lubang hidung dalam; koana: mastikatori: masticatorius
choana mata; okulus: oculus
Jubuk; lakuna: lacuna mata kaki; maJeolus: malleolus
luksasi; cerai sendi: luxatio matriks; induk: matrix
lumbrika1: lumbricalis maturasi: maturatio
lumen: lumen mayor -+ LElliH BESAR
lunak; lembek; molis: pius; meatus ~ LI AN G
niolliS medial: medialis
lunas; karina: carilla mediastinum -.:; SEK AT D ADA
lunula - 7 BU LAN SAB IT mediastinum otak kedl: medi­
lurub: decidilus astinum cerebelli
lurus; rektus: rectus medula - 7 SUM SUM
lutut -+ I . GEN IK U L M : 2. G EN U mekonium; tahi gagak: meco­
nium
melengkung; membusur: ar­
M cuatus
magnus; besar: magnus (me) lingkar balik; sitkumfleks
mahkota -+ TAJUK circumflexus
makro: makro­ melingkar; orbikular: orbicu­
maksiJar: maxillaris laris
makula '-...... B INT IK melintang; transversal: trans­

65
memangkal (mengenai) kaki

versalis Wachendorf: Wachendorfs


memangkal; proksimal: proxi­ membrane
maiis membujur; longitudinal: longi­
membaJik; rekuren: recurrens tudinalis; longitudo
membran _ SELAPUT membusur _ M EL EN GKUNG
membran Bowman; selaput memucuk; distal: distalis
Bowman: Bowman's membra­ memutih: albicans
ne mencuat: prominens
membran Bruch; selaput mendalam; profundus: profun­
Bruch: Bruch's membrane dus
membran Cloquet; selaput Clo­ mendatar; horisontal: horizon­
quet: Cloquet's membrane talis
membran Corti; selaput Corti: menembus; perforans: perfo­
Corti's membrane rans
membran Descement; sela,p ut (mengenai) alat kelamin; geni­
Descement: Descement's mem­ tal: genitalis
brane (mengenai) anak mata -+ (ME­
N GENAI) PU PIL
membran Nasmyth: Nasmyth 's
membrane (mengenai) atap; tektorius: tec­
membran Reichert; selaput torius
Reichert: Reichert's membrane (mengenai) batas: limitaneus
membran Reissner; selaput (men gena i) benih: germinativus
Reissner: Reissner's membrane" (mengenai) beranda; (menge­
membran Rivinus; selaput Ri­ nai) vestibulum: vestibularis
vinus: Rivinus' membrane (mengenai) bulan: lunatus
membran Ruysch; selaput (mengenai) duodenum -+ (ME ­
" N OEN A I) usus OU A BEL AS JAR!
Ruysch: Ruysch's membrane (me~genai) getah bening; lim­

membran Scarpa; selaput Scar­ fatik: lymphaticus

pa: Scarpa's membrane (mengenai) ilium ___ (M ENGEN AI)

membran Schneider; selaput TULANG usus


Schneider: Schneiderian mem­ (mengenai) iskium _ (M ENG E­
NAI) TULA NG OUOU K
brane
membran " Shrapnell; selaput (mengenai) Jantung: cardiacus
Shrapnell: Shrapiiell's mem­ (mengenai) jari; digital: digita­
brane lis
membran Wachendorf; selaput (mengenai) kaki; pedali!): peda­

66
(mengenai) kandung mesenteriolum

(mengenai) kandung; (menge­ (mengeoai) tulang betis; pero­


nai) vesika: vesicalis neus: peronaeus
(mengenai) kepaJa; sefalik: ce­ (mengenai) tulang duduk; (me­
phalicus ngenai) iskium: ischiadicus
(mengenai) kuda; ekuinus: equ­ (mengenai) tulang karang: pe­
inus trosus
(mengenai) laring ~ (MENGENAI) (meogenai) tulang lidah; hiod:
PANGKAL TE NGGO ROK
hyoideus
(mengenai) lendir: mucosus (mengenai) tulang pipi: zygo­
(mengenai) mani; spermatik: maticus
spennaticus (mengenai) tulang usus; (me­
(mengenai) matii; oftalmik: ngenai) ilium: iliacus
ophthalmicus (mengenai) ujung; mengenai
(mengenai) mulut ~ MULUT terminal: terminalis
(mengenai) pancaran mani; (mengenai) usus; enterik: erLle­
(mengenai) pancutan mani: eja- . ricus
culatorius (men'genai) vas - ? (MENG ENA l)
(mengenai) pancutan mani - ? P EM BULUH
(~H:: NGENAl) PANCARAN MA N l (mengenai) vertibulum __ (M E­
NGENAI) BERANDA
(mengenai') pangkal tenggorok;
(mengenai) vesika ~ (MENGENr\I)
(mengenai) laring: laryngeus KANDUNG
(mengenai) pembuluh; (menge­ (mengenai) usus dua belas jari;
nai) vas: vascularis (mengenai) duodenum: duo­
(mengenai) perabaan: taCtilis deni
(mengenai) perut; seliak: celia­ mengiris -+ INSIST
cus mening ~ SELAPUT OTAK
(mengenai) pupil; (mengenai) meniskus: meniscus
anak mata: pupiUaris menoreh -+ INS lSI
(mengenai) suara: vocalis menstrusi -+ HAlO
(mengenai) teJapak kaki: plan­ menyimpang; aberan merah:
taris aberrans rubor
(mengenai) telapak tangan: merah: rubor
palmaris merah bibir: rubOr labii
(mengenai) telinga: oticus mesenkim: mesenchyma
(mengenai) tulang baji; sfenoi­ mesensefalon -+ OTAK TENGAH
dal: sphenoidalis mesenteriolum: mesenteriolum

67
mesenterium nukles Edinger-Westphal

mesenterium: mesenterium multifid - + 1111« \,( ;.\1' ,; . \,'1 )\


mesoderm splanknikus: splanc­ multipel: multiplex
hnic mesoderm mulut; (mengenai) mulut: os,
mesotel: mesothelium oris
metafisis: metaphysis mulut; stoma: stoma
metakarpus ~ T ENGA II T ANGM'i
metatarsus -+ TENGAH KA KI
miel-: myel­
N
mienterik: myentericus
mikFo-: micro­ nadi; arteri: arteria
minimus ~ TER K[ClL nadi Sylvius: sylvian artery
minor ~ LEfiIH KEC lL naik; asenden: ascendens
mio-: myo­ nama: nomen
mirih; pinggir: limbus natus ~ KELA IIiR AN
mitosis; pembelahan sel: mito­ navikula -+ IlID lIK
sis nerron; satuan ginjal: nephron
mitra -+ SONGKO K nefros - + G I NJAL
mitral: mitralis neo -~ BARU
mobil: mobilis netral: neutralis
modiolus ~ ULiR RUMAH SIP UT neurilemma: neurilemma
modulasi: mudulatio neuroglia: neuroglia
mola: mola neuron - + SEL SARAF
molar ~ GERAHAM SEJATI neutrofil: neutrophil
molekular: molecularis nidasi: nidatio
molis - )- LUNAK nodul: nodulus
nodus -+ SIM PUL
mono; satu: monos
mons -+ IJUKIT norma -+ IllDANG
motor: motor normal: normalis
motorik: motoricus seu motori­ normosit: normocyta
us nubekula: nubecula
muara: orificium nukleolus -~ ANAK INTI
muara lambung; pilorus: pylo­ nukleus ~ INTI
rus nukleus Cajal: (Ramof! y) Ca­
muara Scarpa: Scarpa's orifice jars nucleus .
mudigah; embirio: embryo nukleus Deiter: Deiters' nucleus
mukus; lendir: mucus nukleus Edinger-Westphal:

68
nukleus Goll otot paha lu.r us

Edinger-Westphal's nucle­ ora -~ PINGGIR


us oral: oralis
nukleus Goll: Goll's nucleus orbikular -)- M EL ING K A R
nukleus Perlia: Perlia's nucleus orbita ~ L EK U K MATA
nukleus pulposus:nucleus pul­ organ -+ ALAT
posus organ Corti: Corti's organ
nukleus Roller: Roller's nucle­ organ Rosenmiiller: Rosenmul­
us ler's organ
nukleus Schwalbe: Schwalbe's organ Weber: Weber's organ
nucleus ~ikel: ossiculum
nukleus Spitzka: Spitzka's nu­ osteoblas: osteoblast
cleus osteoklas: osteoclast
ostium - 4 PINTLI
o otak -)0 ENSEFAlO N

otak besar; serebrnm; telense­

obelion: obelion falon: cerebrum; telencephalon

obliterasi: obliteratio otak depan; prosensefalon:

obturator' -)0 PEN UTU P prosencephalon


odontoblas: odontoblast otak kecil; serebelum: cerebel­
oftalmik ~ (M ENl;ENAI) MATA lum
oksiput ~ BElA KANG K EPA L A otak tengah; mesensefalon~
oktavus - ~ HAST A mesencephalon
okular: ocular otonom -+ M AN DIRI
okulus -~ M ATA otot: musculus
olfaktori: olfactorius otot bentuk sandal: musculus
olfaktus ~ PENG HIDU soleus
olif ~ ZA rrU N otot bergaris: striated muscle
oligodendroglia: oligodendrog­ otot Brncke: Brucke's muscle
lia otot . Eustachius: Eustachian
omentum ~ TA BI R muscle
ontogeni: ontogenesis otot gerji: musculus sartorius
oogenesis: oogenesis otot Horner: Horner's muscle
oogonium: oogonium otot kunyab; maseter: masseter
opalesen: opalescens otot MUller: Muller's muscle
operkulum ~ TU T UP otot paba lurns: musculus rec-'
optik: opticus tus femuralis

69
otot perut lurus pelipis

otot perut lurus: musculus rec­ panggul Nagele: Nagele's pelvis


tus abdominis panggul; pelvis: pelvis
otot Reisseisen: Reisseisen's pangkal -"* I),\ SAR
muscle pangkal tekak: faux
otot Riolan: Riolan's muscle pangkal tenggorok; laring: la­
otot Rouget: Rouget's muscle rynx
otot Ruysch: Ruysch's muscle pangkal usus hal us; yeyunum:
otot Santorini: Santorini's mus­ jejunum
cle panikulus --;. U -\ IBL K
otot senyum: musculus risorius panjang: longus
otot tulang sanggurdi: muscu­ pankreas -->- K E II , NJ AI~ L UDMI
lus stapedius papUa Vater: Vater's papilla
otot Wilson: Wilson 's muscle para: para­
oviduktus: oviductus paraganglion: paraganglion
ovulasi: ovulatio parasimpatik: parasympathicus
ovulum: ovulum parenkim -->- JARI NGAN DAS AI{
ovum -)0 SE L TELl IR parit; fosula: fossula
parolfaktori: parolfactorius
p parolivari: parolivarius
parooforon: paroophoron
pad at; rapat: densus parotis -->- BEGUK
pakimening; selaput otak: pac­ paruh; rostrum: rostrum
hymeninx paruh balok-otak: rostrum cor­
paksi sabut saraf -->- " KSON poris callosi
palang; kiasma: chiasma paruh sfenoid: rostrum sphe­
palatum -)0 LANG l f -LA NG IT noidale
pal it; urap; sebum: sebum paru; pulmo: pulmo
palium; kulit: pallium payudara; buah dada: mamma
palsu: spurius pedagang; sifoid: xiphoid
palung Schmidt-Lantermann: pedalis -+ (M ENl, I, N /\I ) KA KI
Schmidt- Lantermann's pegantung: suspensus
cleft pektus; dada: pectus
pampiniform -)0 II ENTU K SlILU R pelana; sella: sella
panah - + SAG IT A pelana turki: sella turcica
pancar; radiasi: radiatio pelikula -->- K U l.Il ,\1{1
pancaran mani - ) 0 LJ AK lI LA SI pelipis: tempora

70
peluh pergelangan tangan

peluh -~ KE RIN GA r penghubung -~ REU NI EN


pelumas sendi ~ UR A P SEND I penghubung; komisur: commi­
pelupuk; kelopak mala: palpe­ ssura
bra; blepharon penghubung Forel; komisur
pelupuk atas: palpebra superi­ Forel: ' Foret's commissure
or penghubung Gudden --+
pelupuk bawah: palpebra infe­ , KO MIS UR_ GU DD EN
rior penghubung Meynert -~
pelusid ~ BENI NIJ KOM ISU R MEY 'i I.R T

pelvis ~ PAN GGll


penghubung Werneking -~
pembelahan oukleus Remak:
KO \II SU R WE R'i Ft-. I' G
Remak's nuclear division .pensilum -~ PENSll
pembelahan sel ~ MITOS IS penkondrium ~ SAl UT RAWAN
pembuahan; fekundasi: fecun­ penonjolan -~ LEKU M
datio penopang: sustentaculum
pembuahan -~ t-. U.' iSEPS I pensil; pensilum: pencil/um
pembuluh; vas: vas penunjang; admlniku1um: ad­
pembuluh balik; vena: vena niiniculum
penampang: sectio penutup; obturator: obturator
penapis - SAR I ~ (;"\ N penyebaran Gratiolet: Gratio­
pencernaan: digestorius let's radiation
pendek; brevis: brevis . penyempit; konstriktor: const­
pendengaran ~ RUNG;tJ rictor
pendul; kapitulum: capitulum . penyerapan - ABSOR PSI

penegak; erektor; arektor: ar­ penyimpanan ~ D EVIASI

rector; erector peranti; aparatus: apparatus

penekan; presor: pressor perawakan ~ HAB ITUS

pengebirian _ KASTRASI perawan; virgo: virgo

pengedang; ekstensor: extensor percabangan; bifurkasi: rami­


pengembang ~ DILATATOR ficatio; bifurcatio

pengerut; korugator: corruga­ perdana: primus

tor perdaraban: haemorrhagia

pengetul; fleksor: flexor parenkim; jaringan dasar: pa­


penggantung ~ SUSPENSOR renchyma
penghaJang: obex perforans ~ M EN EMBUS
penghidu; olfaktus: olfactus ~rgelangan langan ~ KAR PUS

71
peri pipa BotalJo

peri: peri permukaan medial lengan alas:


peridesmium: peridesmium facies medialis brachii
perididimis: perididymis pernapasan _ RESPIRASI
perikard: pericardium peroneus -+ ( MI ~i(;E NAI) TU Li,\ NG
perikranium: pericranium BETlS
perilimf: perilympha persalinan: parturitio
perimetrium: perimetrium persarafan -+ INERVASI
perimisium: perimysium persendian; atrlkulasi: articu­
perineum _ KERAMPANG latio
perineurium: perineurium perseorangan _ INDIVlDU
periodonsium: periodontium persesuaian _ HARMONIS
periorbita: periorbita . persetubuhan _ KOHABITUS
periosteum _ SALUT TULANG persiapan; preparasi: praepa­
perlstaltik: peristaltic~ ratio
peritenon: peritenon pertama; primer: primarius
peritoneum _ S.'rLUT PERUT perut; abdomen; venter: abdo­
perivaskular: perivascularis men; venter
,periventrikular: periventricula­ perutbetis: sura
ris I pes - KAKI
perlengketan; adhesi: adhesio piaJa; kalikulus: caliculus
permanen _ TETAP pigmen _ ZA T WARNA
permeabel: permeabilis pilorus -+ . MUARA LAMBUNG
permukaan _ WAJAH pinea _ RUNJUNG
permukaan belakang lengan pineaJ: pinealis
atas: facies posterior brac­ pinggang; psoas: lumbus; pso­
hii as
permukaan belakang lengan pinggir; ora: ora
bawah: facies posterior pinggir -~ MIR1H
antebrachii pintu; apertur; ostium: aper­
·permukaao depan lengao atas: tura; ostium
facies anterior brachii pintu keluar --'? E KSrruS
permukaan depan lengan ba­ pintu masuk; aditus: aditus
wah: facies anterior anteb­ pipa; duktus; tubul: ductus; tu­
rachii bulus
permukaan lateral lengan pipa Botallo; duktus BotalJo:
·atas: facies lateralis brachii Botallo's duct

72
pipa Gartner primordium
pipa Gartner; duktus Gartner: pleksus Auerbach: Auerbach's
Gartner's duel , plexus
pipa Muller; duktus Muller: pleksus Frankenhauser: Fran­
Milller's duct kenhiiuser's plexus
pipa reunien; duktus r !unien: pleksus J acobson: Jacobson's
ductus ' reunient plexu>
pipa Rivinus; duktus f .ivinus: pleksus Meissner: Meissner's
Rivinus' ducts plexus
pipa Ruysch; duktus RU:/sch: pleksus Remak: Remak's ple­
Ruysch's duct xus
pipa Santorini; duktus santa-i­ pleura -+ SELAPUT PARLI
ni: Santorini's duct plural ~ JAMAK
pipa Stenon; duktus Stenon: pohon; arbor: arbor
Stenon's (StenselJ's) duct poli-: poly-
pipa Wharton; duktus Wbar" pons Varolius: Varolius' pons
ton: Wharton's duct pontikulus: ponticulus
pipa Wirsung; duktus Wir­ pori: porus
sung: Wirsung's duct poros -4 SUMBl!
·p ipa Wolff; duktus Wolff: wolf porta; gerbang: porta
. fian duct pos __ SETELAH

pipi: bucca; mala posisi: positio

piramid -- LIMAS poster ior - BELAK ANG

piramid Ferrein -+ LIMAS FE RREN potong: incisus


piramid Malpighi: Malpighi's poyang: otavus
pyramids pre-; ebelum; pro-: Iprae-; pro­
piriform: piriformis prekuneus: precuneus
pisiform: pisiformis I premolar; geraham depan:
pita; tenia; lemnJskus: taenia; praemolaris
tenia;' lemniscus preparasi --y P - SIA PAN

pita Rei): Reil's ribbon preparat -+ SEDl,\ AN

pitUita; lendir: pituita pr~sor ---,. PENE KAN

plasenta; uri; tembuni: pla­ primata: primalo

centa .primer -+ PE RT AMA

plasma: plasma primitif; sederhana; simplex:


plasma otot -+ SARKOPLASMA primitivus; simplex ·

p)atisma: platysma primordium: primordium

73
prisma rangk a

prisma: prisma pulau Reil: Reil's insula


pro - PRE pundi Morgagni: Morgagni's
profundus ~ ~-H' I'I Il ALA M pouch
proksimal: proximus pundi Rathke: Rathke's pouch
proksimal ~ M r: ~ I.·\ NG KAL punggung; dorsum: dorsum
pronasi: pronatia puntllk; kumulus: · cumulus
pronator: pronator puntuk; montikulus: monticu­
pronefros: pronephros lus

prosensefalon _ OTA K OE PA N pupil: pupilla

protoplasma: protoplasma pusar: omphalos; umbilicus

protuberansia: protuberantia pusaran: vortex

pseudo; semu; palsu: pseudo­ pusat: centrum


psoas ~ PINGGA NG pusat semioval: centrum semio­
pterigoid: pterygoideus valis
pterigoma _ SA YAP TULANG BMI putamen: putamen
pucat; paUdus: pa/lidus putih: albus .
pucuk motor Ranvier: Ranvi­ puting: mamilla; umbo
er's motor point putingan; mastoid: mastoideus
pudendus -* K EMALU A N puting; papila: papilla
pudunan; dekJif: declive pu(ing susu: papilla mammae
pukal; pejal: compactus
R
pukas; vulva; ferji: cunnus;
vulva , radang; inflamasl: inflammatio
pulau; insula: insula radial: radialis
pulau ~ I. PU L AU REIL. 2. INSU LA radiasi ~. PAN A R
RElL rafe ~ KAMPU H

pulau Langerhans: Langer­ rahang atas: maxilla .

hans' isiands rahang bawah; mandibula:

pulau Rei!: Reil's insula mandibula


puJmo ~ PARU rahim; uterus: uterus
pulpa -+ . EMPULU R rambut: pilus
pulposus - BERSEMPULUR rambut kepala: capillus
pulsasi - UEN YUT rambut pembantu: hirci
pulvinar: pulvinar ramping; grasilis: procerus;
pundi - Douglas: Douglas' cul­ grticiiiS '

de-sac rangka: sceletum

74
ranting reunien

ranting: ramulus respirasi; pernapasan: respira­


ranting tenggorok; bronkiol: ti~; respiration is
bronchiolus restiform: restiformis
rapat - + PA DAT rete - + JALA
rasemosus - 7 SfP L RTl MALAI retikular: reticularis
rawan: cartilage retikulum -+ J A LIN A N
rawan Meckel: Meskel's carti­ retina: retina
lage retinakula kulit: retinacula cu­
rawan Reichert: Reichert's car­ tis
tilage retinakulum kapsul sendi ping­
rawan sabut; rawan serat: fi­ gang: retinaculum capsulae ar­
brocartilage ticularis coxae
rawan Santorini: Santorini's retro-: retTO­
cartilage retrobukal: retrobuccalis
rawan serat -+ Ri\WAN SABUT retroesofageal: retrooesophage­
rawan Wrisberg: Wrisberg's alis
cartilage retrofaringeal: retropharyngea­
regenerasi: regeneratio lis
rektal: rectalis retrotleks - + BALIK BELA KAN G

rektum: rectum retrotleksi: retroflexio

rektus :.-. LUR 4S . retrogres -+ K EM U~DU RAN


rekuren --+ ME MBALIK retrolingual: retrolingualis
relung; resesus: recessus re~romamal: retromammalis
relung Reichert --+ RESESUS RE I­ retromaIidibular: retromandi­
CHERT
renal is: renalis bularis
ren; ginjal: ren; renis retromastoid: retromastoidalis
reseptor: receptor retronasal: retronasalis
resesus -+ RELUNG retrookuJar: retroocularis
resesus epitimpani; cekung epi­ retroperitoneal: retroperitonea­
timpani: recessus epitympani­ lis
cus retrosekal: retrocaecalis
resesus optik; cekung optik: re­retroservikal: retrocen?ii:alis
cessus opticus retrostemal: retrostemalis
resesus Reichert; relung Rei­ retroversi: retroversio
chert: Reichert's recess~ re~en; penghubung: reunient

75
rigi sabuk

rigi; ager: agger ruang epidural: spatia epidura­


rinensefalon: rhinencephalon Ie
roma; lanugo: vel/us; lanugo ruang episkleral: spatium epis­
I t.lmbensefaJon: rhombencep­ clerae
halon ruang Fontana: Fontana's spa­
romboid -+ , BEL A H K ETlJPAT ce
rona; warna: chroma ruang Kiernan: Kiernan's spa­
rongga: cavitas ce
rongga - ... \, KAVE RNA , 2. KAVUM ruang retrobuibar: retrobulbar
rongga abdomen -... RONGGA space
PER UT ruang retrokardiak: retrocardi­
rongga dada: cavum thoracis ac space
rongga hidung: vestibulum ,na­ ruang Retzius: spatium Retzius
si ruang Robin: Robin's space
rongga Meckel: Meckel's cavity ruang Schwalbe: Schwalbe's
rongga mulut: cavum oris sapce
rongga perut; rongga abdo­ ruas jari; falang: phalanx
men: cavum abdominis ruas; juring; segmen: segmen­
rongga telinga tengah; timpa­ tum
num: tympanum ruas tulang belakang; spondi­
rongga Tenon: Tenon's space Ius; vertebra: spondylus; ver­
rongga timpani: cavum tympa­ tebra
m ruas tulang punggung palsu:
rongga timpani -... RONGGA vertebrae spuriae
rudimen -.. SISA
rongga VaJsava; rongga ruga -* K ERUT
timpani: Valsava 's antrum rumah siput; koklea: cochlea
rostom -+ PARUH mngu; pendengaran: auditus
rostral: rostralis runjung; pinea: pinea
rotator: rotator rusuk ~ I G A
ruang: spatium rusuk palsu: costa spuriac
ruang antar iridokorneal: spa­
tia anguli iridocomealis
ruang antar-rusuk: spatium in­
s
tercostalia sabit; falks: falx
ruang blastula: blastocoele sabuk; zona: zona

76
sabuk Giacomini segitiga Scarpa

sabuk Giacomini: Giacomini's­ perichondrium


band salut tolang; periosteum: peri­
sabuk Rei!: Reil's band osteum
sabuk Remak: Remak's band samar: occultus
sabuk Retzius: Retzius' band sambungan; jungtur: junctura
sabuk Vicq d' Azyr: Vicq d'­ sanggama -c> KOliABITIJS
Azyr's band saraf: nervus
sabut; serat: fibra . saraf Sappey: Sappey's nerve
sabut Purkinje: Purkinje's fib­ saraf Scarpa: Scarpa's nerve
res saraf Vidius: Vidius' nerve
sabut Remak: Remak's fibres sarang: nidus
sabut-sabut Tomes: Tomes' fi­ saringan; penapis: crib rum
bres sarkoplasma; plasma otot: sar­
safena: saphena coplasma
sagita; panah: sagitta sarkolema; selubung otot: sar­
, sagital: sagitta lis colemma
satu -c> M ONO
sakroiliak: sacroiliacus
satuan ginjal -c> NEFRON

sakrokoksigeal: sacrococcygeus
sakrolumbal: sacrolumbalis sayap: pteryon

saku: saccus sayap; ala: ala

saku air mata: saccus lacrima­ sayap tulang baji; pterigoma:

lis pterygoma
saku endolimfatik: saccus sebelum -c> PRE
endolymphaticus sebum -+ P,~L1T
saleh: sacer sederhana -c> PRIMlTIF
salping: salpinx sediaan; preparat: praeparu
saluran; akuaduk: aquaeductus tum
saluran empedu: choledochus sefalik -c> (MENG ENA I) KEPAl. A
saluran telur -7 I'AB UNG FALLO?I segi empat: quadratus
US se~tiga; trigonum: trigonum
. salut; liang sanggama; vagina: segitiga Lieautaud: Lieutaud's
vagina triangle
salut perut; peritoneum: peri­ segitiga Reil: Reil's triangle
toneum segitiga Scarpa: Scarpa's tri­
salut rawan; perikondrium: angle

77
segmen 0 . sel horizon tal Cajal

segmen - IWAS selangka; klavikel: clavicula


segmen Ranvier: Ranvier's seg­ selaput; membran: membrana
ment selaput bening; sclaput tanduk;
segmen spinal: segmentum spi­ kornea: cornea
nale selaput Bowman - ~ MEMBRAN
BOWMAN
segmenlasi: segmentatio
sejati: verus selaput Bruch --4­ M EMBRA N BR UCH

sekarat: agonia selaput Cloguet ­ M EM ll RAN CLO·

GUET
sekatan; labirin: labyrinth us selaput Corti -+ MEMDRA N CORTI
sekat buah zakar: septula testis selaput dara; himen: hymen
sekat cekung mala: septum or­ selaput Descement -+ MEMBRAN
bitale DESCEMENT

sekat dada; mediastinum: me­ selaput keras; sklera: sclera


diastinum selaput otak -~ PA KIMENlNG
sekat mediastinal: septum me­ selaput otak; mening: meninx
diastinalis selaput otot; fasla: fascia
sekat paha: septum femorale selaput paru; pleura: ·pleura
sekat rongga badan; diafrag- · selaputpelangi; Iris: iris
rna: diaphragma . selaput tanduk -~ SELA PUT BE·
NING
sekat; septula; septum: septula; selaput timpani: membrana
septum tympani
sekin; stilus: stylus sel Betz: Betz's cells
sekitar: circum
sel Cajal: (Ramany) Caja/'s cells
sekoci; skafa: scapha
sekresi: secretio sel Claudius: Claudius cells
sekresi: secretio se' Corti: Corli's cells
sekret: secretum sel darah -~ HEMOSIT
sekrum -~ K ELANGKANG sel darah merah - ERITROSIT
seks: sexus sel darah putih _ LEUKOSIT
seksual: sexualis sel Deiter: Deiter:s cells
sekum: caecum sel eosinonI: eosinophil cells
sekunder: secundus sel eukariotik: eucariotic 'cells
sel: cella sel Golgi: Golgl's cells
sela; diastema: diastema sel Hensen: Hensen's cells
selang; interstisium: intersti­ sel horizontal CajaI: Cajal's
tium horizonwl cells

78
sel Bortega serat

sel Hortega: Hortega's cells semu jorong; elipsoid: e/lipsoi­


seJiak -r (M EN GEN;\ I ) PER UT deus
selirang; azigos: azygos; impar semu putih; albugineus: albu­
sel KupfTer: Kupffer's cells gineus
sella - .... PEL ANA semu ranjang; klinoid: clinoi­
sel Langerhans: Langerhans' deus
cells sendi: articulus
sel Langhans: Langhans' cells sendi ceruk; gomfosis: gom­
sel Leydig: Leydig's cells. phosis
selokan Sibson: Sibson's groo­ sendi Chopart: Chopart's arti­
ve culation
selom: coeloma sendi engsel: ginglymus
sel Paneth: Paneth's cells sendi Lisfranc: Lis/ranc's joint
sel Purkinje: Purkinje's cells sendiri: proprius; solitarius
sel Rindfleisch: Rindfleisch's sendi-sendi rawan; sinkondro­
cells sis: synchondrosis
sel Rouget: Rouget's cells sendi senyawa: synarthrosis
sel saraf; neuron: neuron sendi tulang: synostosis
sel Schultze: Schultzse's cells sengkelit; ansa: ansa
sel; selula: cellula sensasi:· sensatio
sel Sertoli: Sertoli's cells sensitif: sensitivus
sel telur; ovum: ovum .s ensorium: sensorium
selubung; diplo: diploe; diploid sentral: centralis I
selubung Henle: Henle's sh~ath senyum: risorius
selubung otot -+ SARKOLEMA seperti kertas: papyraceus
selubung Schwann: Scwann's seperti malai; rasemosus: race­
sheath . mosus
selubung telur: oolemma seperti selaj: gelatinosus
seluJa -+ SEL sepit: lacertus
semen -4 MAN I septula -+ S(; K i\ I
semilunar: semilunaris septum -+ SEKAT
semioval:· semiovalis septum pelusidum: septum pel­
semisirkuJar: semicircularis lucidum
semispinal: semispinalis serabut: fibrilla
semitendinosus:.semitendinosus serambi; l,ltri~m: atrium ·
semu -+ PSEUDO serat -. SABLIT

79
seratus sinus kavernosus

seratus -+ BE IHd I{I G I simetris: symmetria


serebelum - + O T AK KECIL simfisis -+ TAUTAN
serebrospinal: cerebrospinal simpai; kapsu\; zonula: capsu­
serebrum -+ OTAK IlESAR la; zonula
serong: obliquus simpai Zinn; LOnula Zinn:
serosus: serossus Zinn's zonula
serum: serum simpatikus: sympathicus
serumen: cerumen simpleks -~ SI~ I)I~RHANA
serviks; Ieher: cervic simpul Aschoff-Tawara: As­
sesamoid -+B I."I LI K IlIM U choff-Tawara's node
setelah; pos: post simpul Keith dan Flack: Keith
sfenoidal -+ (MI .'(; I;.N AI) TULA NG and Flack's node
IlAJI
simpul; nodus: nodus
sfera -* IlULA lAN simpul Ranvier: Ranvier's no­
sferoid: sphaeroideus des
sfingter: sphincter simpul saraf; ganglion: gangli­
sfingter Oddi: Oddi's sphincter on
sifoid -+ PED.·\(, .\ '«' simpul Tawara: Tawara's node
sigma: sigma sin-: syn­
sigmoid: sigmoides sinapsls: synapsis
siku:lancon; cubitus; olec;ranon singular -+ TlIN (;(; ,\L
silang: semidecussatio singulum -+ GFl.ANG
silang - r DEK U S\SI sindesmologi: syndesmologia
silang; dekusasi: decussatio sinergis: synergist
silang Meynert: Meynert's de­ I. singkatan sakral atau sakFa­
cussation lis; 2. singkatan sinister: S.
silang piramidal: semidecussa­ singkatan venna: V
tio pyramidalis sinkron: synchronos
silang Ranvier: Ranvier's cres­ sinkondrosis -+ SENDI-SENDI RA­
ses WAN

silang saraf mata: semidecus­ sinsiput: sinciput


satio nervi optici sinsitium: syncythium
silinder; tabung; torak: cylin­ sinus: sinus
der sinus aorta: sinus aortae
silinder sumbu -+ AKSON sinus kavernosus: sinus caver­
silium -+ BU LU ,\lATA nasus

80
sinus koroner stigma

sinus koroner: sinus coronarius sobek -+ LASERASI


sinus Morgagni: Morgagni's si­ solaris: solaris
nuses soma --+ TUBUH
sinus Ridley: Ridley's sinus somatik: somaticus
sinus sirkular: sinus circularis somit: somita
sinus VaJsava: Valsava's sinus songkok; mitra: mitra
sirkumduksi: circumductio sosok; batang badan: truncus
sirkumfleks - + MELlNGKAR BALIK spermatik -+ (MENGENAI) MANI
sisa: vestigium spermatid: spermatid
sisa; rudimen: rudimentum spermatogenesis: spermatoge­
sisik: squama nesis
sisik tulang pellpis: squama spermatogonium: spermatogo­
temporalis nium
sisik tulang dahl: squama fron­ spermatosit: spermatocyte
talis sphenoid: sphenoid
sisipan: intercalatus spina -+ DURI
sistem: systema spiral: spiralis
sistem retikuIum endotelial: re­ splanknik; jeroan: splanchni­
ticulondothelial system cus
sisterna - 7 TANDON splanknokranium: splanchno­
sistol: systole cranium
sito-: cyto­ splanknologi: splanchnologia
situs -+ LETAK splenium -+ BEBA T
sitologi: cytology spondilus -+ RUAS TULANG BELA­
skafa -~ SEKOC[ KANG

skaJa -+ TANGGA spongiosus -+ MAMPUNG


skaJa timpani: scala tympani spontan: spontaneus
skala vestibuli: scala vestibuli stafilin: staphylinus
skalenus -+ TIM PANG statik: staticus
sklera -+ SELAPUT KERAS statokonia: statoconia
Jikleromening: scleromeninx status: status
skoliosis: scoliosis stenosis: stenosis
skriptor: scriptor steril: sterilis; stilling's column
skrobikulus: scrobiculus sterlity: sterlitas
skrotum; kandung buah zakar: sternum -+ TULANG DADA
scrotum stigma: stigma

81
stiloid tabung

stilo.!fl: styloides substance


stils - SI 1-. 1' substansi Schwalm: Schwann 's
stoma - Ml i l l r r substance
stomadeum: stomadeufn substansi Soemmering: Soem­
stratum; lapisan: stratum mering's substance
stratum kornea: stratum corne­ substitusi: substilUtio
um subur; fertil: f ertilis
stratum; silindris: stratum cy­ sudut: angulus
lindricum sudut mata: canthus; epican­
stria - -l- C A RI S thus; plica palpebronasa/is
stria Lancisi: Lancisi's striae sudut metafasial Serres: Ser­
stroma; jaringan dasar: stroma res' metafadal angle
struktur: structura suku baga; lobul: lobulus
suara: vox sulkus - -> AL UR
sub-: sub­ sulkus Reil: Reil's sulcus
subaraknoid: su/Jarachnoidalis sumbat; embolll ... : embolus
subarkuatus: subarcuatus sumbu; poros: axis
subdeltoid: subdeltoideus sumpit; kanaliklllus: canalicu­
subdural: subduralis lus
submaksila: submaxillaris sumsum; medula: medulla
submikroskopik: submicrosco­ super: super
picus superfisial -+ DA NC KAL
submukosa: sub/llucosus superior --> ATAS
subrakromial: subacromialis supinasi: supinatio
subskleral: subscleralis supra: supra
substansi: substantia supremasi: sup remus
substansi bentuk sepon: sub­ suspensor; penggantung: sus­
stantia spongiosa pensorius
substansi email: substantia ada­ susu: lac
mantia sutura: sutura
substansi-kompak tulang: sub­ sutura bergerigi: sutura serrata
stantia compacta osseum
substansi putih: substantia alba T
substansi Reichert: Reichert's tabir; omentum: omentum
substance tabula: tabula
substansi Rolando: Rolando's tabung -+ SlUN DE R

82
tabung tembuni

tabung; tuba: tuba tanjung; lingula: lingula


tabung Eustacbius: Eustachian tanpa:a-; sine
tube tanpa jantung: acardius
tabung Fallopius; saluran te­ tanpa kepala: acephalus
lur: Fallopian tube tanpa nama; anonim: anony­
tabung Pfluger: Pfluger tubes mis
tabung Scbacbowa: Schacho­ tanpa nama --'> INO MI N,\TA
wa's tubes I tanpa otak: anencephal

tahi gagak -+ M L KO NIU M tanpa tengkorak: acranius

tahi lalat: naevus tapetum: tapetum

taji: calcar tapisan; kribrosus: cribrosus

taju: processus taring: caninus

tajuk; mahkota; korona: coro­ tarsus: tarsus

na tautan; simfisis: symphysis

taju Rau: Rau's process tebal; hesar: crassus

taju Steda: Steda's process tegak lurus: perpendicularis

taju stiloid: processus styloide­ tegak; vertikal: verticalis

us tegangan otot -+ TONUS

taju Tomes: Tomes 's processes tegar; kaku: rigidus

takik; insisur: incisura tegmen ~ AT A P

takik Lanterman -+ INSISU R LA N­ tegmentum --'> A rAP

T ER MAN
teka -+ BUNGK US

talamus: thalamicus; thalamus tekak; faring: pharynx

tall -+ I. FU NIK U l. liS, 2, KO RDA tektosus - -? ( MEN GE NAI) ATA P


tambahan; aksesori: accessori­ ·tektum --'> ATAP

us tekukan; neksur: flexura

tampuk: hilus tela -+ TEN UNAN

tandon; sisterna: cisterna telapak kaki: planta

tanduk; kornu: cornu telapak (tangan): vola

tangan: manus telapak tangan:' palma

tangensial: tangentialis telensefalon ~ () rAK BES AR

tangga; skala: scala telentang: supinus

tanggul; valum: valium telinga: auris

tangkai: pedunculus telofasis: telophasis

tangkur; bipokampus: hippo­ telunjuk: index

campus tembuni -+ PI.ASI,.NTA

83
tembus torus

tembus: perforatus terusan tulang belakang: cana­


tembusan; hiatus: hiatus lis vertebralis
tempat: locus testis; buah zakar: testiculus;
tenar: thenar testis
tendo ~~ UR A T tetap; permanen: permanens
tendon Achilles: Achilles ten­ tetes: gutta
don toraks; dada: thorax
tengah kaki; metatarsus: meta­ tibia; tulang kerlng: tibia
tarsus tibial: tibialis
tengkuk; kuduk: nucha tidak aktif --;. INA KTIVITAS
tengah; median; medius: medi­ tidak lengkap --;. I N KO M PU T
anus; medius tidak sarna -+ INE K UA L
tengah tangan; metakarpus: tika; glomus: glomus
metacarpus timpang; skalenus: scalenus
tenggorok; trakea: trachea timpanum -~ RON GGA TELING A TE ­
NG AH
tengkorak; kranlum: cranium
tensor: tensor timus; kelenjar kacangan:
tenunan; tela: tela thymus
tepi; pinggir; perifer: Labrum; tingkap; jendela: fenestra
margo; peripheria tinja; feses: faeces
tepi lateral (radial) lengan ba­ tireoid; 'k elenjar goodok: thy­
wah: margo lateral (radialis) reo idea
antebrachii tirus: oculus
terbalik --;. IN VE RSI titik: punctum
terbawah: imus titik Lanz: Lanz's point
terbesar: maximus titik McBurney: McBurney's
terdalaJll; intima: intima point
terjangkit -+ INFEKSI tonjolao: projectio
terkecil; minimus: minimus tonsil; amandel: tonsilla
terlebar; latisimus: latissimus tonus; tegangan otot: tonus
terminal: terminus torak -~ SlUNDER
terminal -~ (MENGENAl) UJU NG torehan; fisur: fissura
terpanjang: longissimus torehan Rollando; fisUl Rollan­
terusan: canalis do: Rolando's fissure
terusan semisirkular: canalis torsi: torsio
semicircularis torus -~ BUTANG

84
trabekula
trabekula -+ HALUK tubul Bellini: Bellinis tubules
trabekule Rathke: Rathke's tra­ tudung; klaustrum: claustmm
beculae tukul -+ MARTIL
tragi: tragi tulang belakang: columna ver­
tragus: tragus tebralis
trak -+ JALUR tulang belikat: scapula
trakea -+ TENGGOROK tulang betis: fibula
trak Flechsig: Flechsig's tract tulang dada; sternum: sternum
1rak Gowers; jalur Go~ers: tulang duduk; iskium: ischium
Gowers-tract tulang gigi; dentln: dentinum
trak Gudden; Jalur Gudden: tulang hasta -+ ULNA
Gudden's tract tulang kering ~ TIBIA
trak l -issauner --* JALlJR L1SSAU ­ tunika -+ KERUIJ UNG
NER tulang landasan: incus
trausparan: transparens tulang lengan atas: humerus
transversal -+ MELlNTANG tulang mata kakl: talus
transversus -+ L1NTANG tulang; (mengenai) tulang: os;
tri-: tri­ ossis
trigeminus: trigeminus tulang paha: femur
trigonum -+ SEGITIGA tulang panggul; koksa:· coxa
trikuspidal: tricuspidalis .tulang Riolan: Riolan's bone
trisep ~ BERKE PALA-TiGA tulang sanggurdi: stapes
trofoblas: trophoblast tulang sesamoid: os sesamoid
trokanter: trochanter
tulang tempunmg lutut: patella

troklea -+ WI
tulang tumit: calcaneus

troldea femoris: trochlea femo­


tulang usus; ilium: ilium

ris
tumpul: obtusus

tuba -+ TABUNG
tunas: germinatio

tuber ~ BONGGOL
tundun: mons pubis

tuberkel Carabelli: Carabel/i's


tunggal; singular:
simple;
tubercle
singularis
tuberkulum ~ BUNGKUL
-tuberkulum Wrlsberg --* BUNG­ tungging; koksiks: coccyx.
KUL WRISBERG tungkai; krus: crus
tuberositas -+ 1l0NGKOL .tungkak; kalks: calx
tubuh; soma: soma turki: turcicus
tubul -+ Pll'A turon: descensus
tUTun velum

turon; desenden: descendens ureter: ureter


tutup; operkulum: operculum uretra: urethra
uri -'+ PLACENTA
u uritan _ INDUNG TELUR
ubun-ubun: fontlculus urogenital: urogenitalis
ujung: terminatlo USUS; intestin: intestinum
ujung bahu: acromion USUS besar; kolon: colon
ujung dendrit: telodendron USUS dna belas jarl; duOdenum:
ujung Rolando: Rolando's duodenum
points , uta~a: 'princeps
ujung, usus halus; ileum: ileum utama; kapitalis: capitalis
ulir; heliks: helix , uterUs ~ RAHIM
uUr rumah-siput; modiolus:
rrwdiolus

ulnar: ulnaris

v
ulna; tulang hasta: ' ulna
vagina _ KOLPO
umbai; apendiks: appendix
vagina -+ SAUJT

umbi; bola; bulbus: bulbus


vagus -+ KEI 4NA

umbai Morgagnl; apendiks


vakum; kosong: vacuus ,

Morgagni: Morgagni's ap­ vakuoia: vacuola

pendix
valekula ~ LEMBAH

unguikulus: unguiculus
valnm ~ TANGGUL

unilateral: unilateralis
variabel: variabJlis

unilokular: unilocularis
variasi: variatio

unipenatus: un;pennatus
Vas --+ PEMBULUH
uniselular: unicellular
vas aberan Roth: Roth's vas
uragenital: uragenitalis.
aberrans
urakus: urachus
vaskuJarisasi: vascularisatio
urap: smegma
vasodilator: vasodilator
urap -+ PALIT
vasokonstriktor: ' vasoconstric~
urap kulup: smegma preputii
tor

urap sendi; pelurnas sendi:


vasomotor: vasorrwtor

synovia vastus ~ LUAS

urat lembar; aponeurosis: apo­ vegetasi: 'vegetatio


neurosis ve amentum: velamentum
urat; tendo: tendo velum -+ CADAR

86
vena zonula Zinu

vena -+ PEMBULUH BALrK viskus; jeroan: viscus; visceris


vena bentuk bintang: vena stel­ visus: visus
latae vitelus -4- KUNIR
vena Galen: great vein Galen of vitreus: --+ BENlNG
vena Marshall: Marshall's vein volikel; kantuug: foll~ulus
vena Meckel: Meckel's vein vomer : vomer
vena Retzius: Retzius' venis
vena Rosenthal: Rosenthal'sw
vein f wajah; 2. pennukaan: facies
vena Rouget: Rouget's vein wanita: mulier
vena Ruysch: Ruysch's veins warna '--+ RONA
venQ Santorini: Santorini's
veins y
vena Sappey: Sappey's veins yeyunum ~ PANGKAL USUS HAbUS
vena Sylvius: sylvian vein
z
vena Thebesius: Thebesius'

Veins

venter'-; PERUT zaitun; olif: oliva


ventral: ventralis zakar: penis; phallus
ve~u1: venula zat' warna; pigmen:, pigmentum
vermis --+- CACING zona --+ SABUK

versi: versio zona Lissauer: Lissauer's zone


vertebra -+ RUAS TULANG BELA­ zona pelusida: zona pel(ucida
KANG zona radiata: zona radiata
vertebrata: vertebratus zonula --+ ·S/MPAI
verteks; puucak: Vertex zonula Zinu -~ SIMPAJ ZINU
vertikal -+ TEGAK
v~ka; kanduug: ves~a
vesikula --+ GELI!MBUNG
. vesikula seminalis: vesicula
seminalis
vestibulum ~ BERANDA
vinkulum --+~ CARIK
virgo --+ PERAWAN
ViriIis -r BERSIFAT JANrAN
visera; jeroan: viscera

87

Anda mungkin juga menyukai