Pelbagai isu berkaitan alam sekitar sedang dibincangkan dewasa ini seperti

kepentingan alam sekitar, kemusnahan alam sekitar dan cara mengatasi kemerosotan alam
sekitar. Ia mengandungi perbincangan dari perspektif tradisional dan Islam. Kemusnahan
alam sekitar hari ini menjadi semakin serius akibat daripada eksploitasi sumber alam yang
tidak terkawal oleh manusia untuk mendapatkan keuntungan. Melihat kepada kemajuan
teknologi yang ada di Malaysia pada masa ini, perkara itu tidak sepatutnya berlaku sekiranya
manusia menggunakan akal mereka dengan sebaiknya berdasarkan kepercayaan mereka.
Manusia dapat membezakan antara kelebihan dan kekurangan dalam penggunaan sumber
alam yang rakus. Tetapi, ketamakan yang berleluasa membutakan sesetengah orang tanpa
memikirkan implikasi untuk masa depan. Sememangnya dari sudut Islam, kemusnahan alam
sekitar boleh dielakkan sekiranya al-Quran menjadi rujukan mutlak, dan sekiranya setiap
individu sedar akan amanah dan tanggungjawab sebagai khalifah di muka bumi ini.
Persoalannya adakah al-Quran mempunyai ayat khusus yang menerangkan perlindungan
alam sekitar. Mungkinkah ajaran al-Quran menjadi penyelesaian kepada krisis alam sekitar
Malaysia? Perbincangan ini akan menjawab persoalan-persoalan ini berdasarkan tinjauan
literatur dan analisis kandungan. Perbincangan berdasarkan tafsiran ayat-ayat terpilih
berkaitan perlindungan alam sekitar mendedahkan terdapat pelbagai ayat al-Quran yang
menekankan etika dan peradaban dalam menjaga alam sekitar.
Berdasarkan Akta Kualiti Alam Sekeliling Malaysia, alam sekitar atau persekitaran
bermaksud faktor-faktor fizikal yang menyelubungi kehidupan manusia. Ini termasuk tanah,
air, udara, iklim, bunyi, bau, rasa, faktor-faktor biologi dan juga fakta-fakta sosial.
Alam sekitar merupakan salah satu elemen penting dalam kehidupan manusia, dan
sesungguhnya ia berkaitan dengan semua makhluk hidup yang diciptakan oleh Allah SWT.
Semua makhluk hidup di bumi memerlukan alam sebagai tempat tinggal dan untuk
mendapatkan makanan. Keselesaan hidup manusia bergantung kepada kualiti persekitaran
yang mengelilinginya. Contohnya, udara bersih diperlukan untuk haiwan dan tumbuhan
bernafas. Sebarang kesan berbahaya dari alam sekitar memberi kesan kepada organisma lain
juga. Oleh itu, perhatian yang lebih harus diberikan kepada perlindungan alam sekitar agar
kehidupan seharian manusia tidak terjejas atau terjejas oleh pencemaran alam sekitar dan
kemusnahan alam sekitar.
Penjagaan alam sekitar juga merupakan keutamaan dalam Islam. Al-Quran penuh
dengan ayat-ayat yang menyeru manusia untuk menjaga alam sekitar. Walaupun
al-Quran tidak mengandungi ayat-ayat khusus tentang cara dan kaedah penjagaan
alam sekitar, namun terdapat banyak juga ayat al-Quran yang menggariskan
keperluan kebajikan alam secara umum. Antaranya termasuklah firman Allah
SWT:

َ +‫َ ٍه‬+‫ل‬+ٰ ‫ ِإ‬+‫ن‬+ْ +‫ ِّم‬+‫ م‬+‫َ ُك‬+‫ ل‬+‫ ا‬+‫ هَّللا َ َم‬+‫ا‬+‫ و‬+‫ ُد‬+ُ‫ ب‬+‫ ْع‬+‫ ا‬+‫م‬+ِ +‫و‬+ْ َ+‫ ق‬+‫َ ا‬+‫ ي‬+‫ َل‬+‫َ ا‬+‫ ق‬+ۚ +‫ ا‬+‫ ًح‬+ِ‫ل‬+‫ص ا‬
+ِ‫ ض‬+‫ر‬+ْ ‫َأْل‬+‫ ا‬+‫ َن‬+‫ ِّم‬+‫ م‬+‫ َأ ُك‬+َ‫ش‬+‫َو َأ ن‬+ +ُ‫ ه‬+ۖ +ُ‫ ه‬+‫ ُر‬+‫ ْي‬+‫غ‬ َ+ +‫ ْم‬+ُ‫ه‬+‫َخ ا‬+ ‫ َأ‬+َ‫د‬+‫ و‬+‫َ ُم‬+‫ ث‬+‫ى‬+ٰ َ+‫َو ِإ ل‬+
+‫ب‬
ٌ +‫ ي‬+‫ج‬+ِ +‫ ُّم‬+‫ب‬+ٌ +‫ ي‬+‫َ ِر‬+‫ ق‬+‫ ي‬+ِّ+‫ ب‬+‫ َر‬+‫ن‬ ُ ُ ْ ُ
َّ ‫ ِإ‬+ۚ +‫ ِه‬+‫َ ْي‬+‫ ِإ ل‬+‫ا‬+‫ و‬+ُ‫ب‬+‫ و‬+‫َّ ت‬+‫ م‬+‫ ث‬+ُ‫ه‬+‫ و‬+‫ر‬+ُ +ِ‫ ف‬+‫َ غ‬+‫ ت‬+‫ ْس‬+‫َ ا‬+‫ ف‬+‫َ ا‬+‫ه‬+‫ ي‬+ِ‫ ف‬+‫ ْم‬+‫َر ك‬+ +‫ َم‬+‫َ ْع‬+‫ ت‬+‫ ْس‬+‫َو ا‬+

Maksudnya: “Dan kepada kaum Thamud, kami utuskan saudara mereka iaitu

Nabi Soleh. Dia berkata: "Wahai kaumku! Sembahlah kamu akan Allah!
Sebenarnya tiada Tuhan bagi kamu selain daripada-Nya. Dialah yang
menjadikan kamu daripada bahan-bahan bumi, serta menghendaki kamu
memakmurkannya. Oleh itu mintalah ampun kepada Allah daripada perbuatan
syirik, kemudian kembalilah kepada-Nya dengan taat dan tauhid. Sesungguhnya
Tuhanku sentiasa dekat, lagi sentiasa memperkenankan permohonan hamba-
Nya.”

Surah Hud (61)

Imam al-Qurtubi ada menukilkan tafsiran Ibn al-‘Arabi terhadap ayat ini, beliau
menyatakan bahawa sebahagian ulama mazhab Syafie meletakkan tuntutan
memakmurkan bumi sebagai suatu kewajipan daripada Allah SWT[4].

Bukan itu sahaja, tuntutan menjaga alam ini juga boleh dilihat melalui larangan
Allah SWT ke atas sekalian manusia daripada melakukan kerosakan ke atas muka
bumi. Allah SWT berfirman:

َ +‫ ي‬+ِ‫ ن‬+‫ ِس‬+‫ح‬+ْ +‫ ُم‬+‫ ْل‬+‫ ا‬+‫ َن‬+‫ ِّم‬+‫ب‬

+‫ن‬ +ٌ +‫ ي‬+‫َ ِر‬+‫ ق‬+ِ ‫ هَّللا‬+‫ت‬ َّ ‫ ِإ‬+ۚ +‫ ا‬+‫ ًع‬+‫َ َم‬+‫ ط‬+‫ َو‬+‫ ا‬+ً‫ ف‬+‫و‬+ْ ‫َخ‬+ +ُ‫ه‬+‫ و‬+‫ ُع‬+‫ ْد‬+‫َو ا‬+ +‫َ ا‬+‫ ه‬+‫ اَل ِح‬+‫ص‬
َ +‫ َم‬+‫ح‬+ْ ‫َر‬+ +‫ن‬ ِ +‫ر‬+ْ ‫َأْل‬+‫ ا‬+‫ ي‬+ِ‫ ف‬+‫ا‬+‫ و‬+‫ ُد‬+‫ ِس‬+‫ ْف‬+ُ‫َو اَل ت‬+
+ْ ‫ ِإ‬+َ‫ د‬+‫َ ْع‬+‫ ب‬+‫ض‬

Maksudnya: “Dan janganlah kamu berbuat kerosakan di bumi sesudah Allah

menyediakan segala yang membawa kebaikan padanya, dan berdoalah kepada-
Nya dengan perasaan bimbang (kalau-kalau tidak diterima) dan juga dengan
perasaan terlalu mengharapkan (supaya makbul). Sesungguhnya rahmat Allah
itu dekat kepada orang yang memperbaiki amalannya .”

Surah al-A‘raf (56)

Allah SWT berfirman lagi:

َ +‫ ي‬+‫ ِد‬+‫س‬+ِ +‫ ْف‬+‫ ُم‬+‫ ْل‬+‫ ا‬+‫ب‬

+‫ن‬ +ُّ +‫ح‬+ِ +ُ‫ن هَّللا َ اَل ي‬ ِ +‫ر‬+ْ ‫َأْل‬+‫ ا‬+‫ ي‬+ِ‫ ف‬+َ‫د‬+‫ ا‬+َ‫َ س‬+‫ ف‬+‫ ْل‬+‫ ا‬+‫ ِغ‬+‫َ ْب‬+‫َو اَل ت‬+
َّ+ ‫ ِإ‬+ۖ +‫ض‬

Maksudnya: “Dan janganlah engkau melakukan kerosakan di muka bumi;

sesungguhnya Allah tidak suka kepada orang yang berbuat kerosakan .”

Surah al-Qasas (77)

Apa sahaja bentuk kemudaratan yang berlaku di muka bumi ini, ia

termasuk dalam perkara yang dilarang oleh Allah SWT dan dibenci oleh-Nya.
Lebih-lebih lagi, sebagai individu Muslim, kita mesti mengikut arahannya dan
menjauhi segala larangannya.