Anda di halaman 1dari 14

L ata r B e la k a n g

B u llyin g m eru p a k a n p erila k u ya n g s e k ara n g m en ja d i m a ra k d i era in i.T in d a k a n

b u llyin g

te ruta m a d i lin g k u n g a n in s titu s i p e n d id ik a n m e n yeb a b k a n k e p rih a tin a n d a ri b e rb a g a i

k a la n g a n . S eja k d iad a k a n p en e litia n m e n g e n ai b u llyin g p e rta m a d i e ro p a p a d a ta h u n

1 9 7 0 , h in g g a k in i k a s u s p e m b u llya n m e nja d i p e rh a tia n d u n ia p en d id ik a n m a u p u n

m a s ya ra k a t lu a s . J u m la h k a s u s p e m b u llya n m en g a la m i k e n a ik a n d a ri 6 7 k a s us p a d a

2 0 1 4 m e n ja d i 7 9 k a s u s d i2 0 1 5 . P ela k u ta w u ra n ju g a m en g a la m i k e n a ik a n d a ri 4 6 k a s u s

d i 2 0 1 4 m e nja d i1 0 3 k a s u s d i 2 0 1 5 (H a z lia n s ya & Q o m a rria , 2 0 1 5 ).

B u llyin g

ju g a d ap a t d iartik a n s e b a g a i p en ek a n a n a ta u p en in d a s a n b e ru la n g -u la n g , s e c a ra

p s ik o lo g is a ta u fis ik te rh a d a p s es e o ra n g ya n g m em ilik i k ek u a ta n a ta u k e k u as a a n ya n g

k u ra ng o leh o ra n g a ta u k elo m p o k o ra n g ya n g leb ih k u a t(R ig b y, 2 0 0 2 ).S e ja k ta h u n

2 0 1 0 -2 0 1 4 p en in g k a ta n in s id en s k ek e ra s an p a d a a n a k d ilin g k u n g a n s ek o la h , y aitu 2 .4 1 3

k eja d ia n p a d a ta h u n 2 0 1 0 h in g g a 3 .3 3 9 ju m la h k e ja d ia n d ita h u n 2 0 1 4 h a n ya p a d a b u la n

M ei. D a ri to ta l ju m la h k e k era s a n p a d a a n a k , 1 7 % terc a ta t d i s e k o la h . D a ri s e lu ru h

ju m la hk e ja d ia n k e k era s a n p a d a a n a k d i lin g k u n g a n s e k o la h p a d a ta h u n 2 0 1 4 ,h in g g a

ta h un 2 0 1 4 te rc a ta t 1 .4 8 0 k a s u s ya ng m e ru p a k a n tin d a k

b u llyin g

(S etya w a n D , 2 0 1 5 ).T e rp a k u d en g a n h a l ters eb u t p e n u lis in g in m e n je la s k a n s ec a ra

m en d e ta ilten ta n g p e n g a ru h tin d a k

b u llyin g

terh a d a p k u a lita s m en ta l s is w a . D e n g a n b e g itu k am i s ela k u p en u lis in g in m en g a n g k a t

s eb u a h m a k a la h y an g b e rjud u l

“ P

en g a ru h
B u llyin g

T erh a d a p K u a lita s M en ta l S

is w a ”

1.2

R u m u s a n M a s a la h

B erd a s a rk a n p e n jela s a n ya n g tertu a n g d i a ta s , k a m i s e la k u p en u lis m e n yu s u n ru m u s an

m a s ala h , a n ta ra la in :1 .2 . 1

B a g a im a na p en g aru h

b u llyin g

te rha d a p k u a lita s m en ta l s is w a ? 1 .2 .2 M en g a p a

b u llyin g

m en ja d i fa k to r p e n g a ru h k ua lita s m en ta l s is w a ?

1.3

T u ju a n

S es u a i d e n g a n p e rm a s a la h a n d i a ta s , tu ju a n y an g d ic a p a i d a la m p e n u lis a n m a k a la h

in ia d a lah :1 . 3 .1

2
U n tu k m e n g e ta h u i p e n g a ru h

b u llyin g

terh a d a p k u a lita s m en ta l s is w a .1 .3 .2

U n tu k m e n g e ta h u i a la s a n ya n g m en ye b a b k a n

b u llyin g

b e rp en g a ru h terh a d a p k ua lita s m en ta l s is w a .

1.4

M a nf a a t

H a s il d a la m p em b a h a s a n k a li in i d ih a ra p k a n d a p a t m e m b erik a n s u m b a n g a n p e m ik iran

b a g i p en e liti d a n p en g em b a n g a n ilm u k e s ejah te ra a n s o s ia l teru ta m a u n tu k m en g e ta h u i

d a n m em p e la ja ri s erta m e n g em b an g k a n p en g eta h u a n te n ta n g p en g a ru h

b u llyin g

terh a d a p a k u a lita s m en ta l s is w a .T in d a k

b u llyin g

m eru p a k a n tin d a k a n n e g a tif ya n g te lah m en ja m u r d iIn d o n es ia , d en g a n d em ik ia n

d ih a ra p k a n h a s il d a ri p e m b a h as a n in i m a m p u m em b e rik a n m a n f a at k ep a d a ilm u

p s ik o lo g i

teru ta m a

p s ik o lo g i

p e n d id ik a n m en g e n a i e fek tivita s p ela tih a n e m p a ti u n tu k m en c eg a h tin d a k

3
b u llyin g

d i a rea s ek o la h .

B A B 2 P E M B A H A S A N 2 .1 Pe n g e rtia n

B u llyin g a d a la h s u a tu tin d a k a n a ta u p erila k u ya n g d ila k u k a n d e n g a n c a ra m e n ya k iti

d a la m b en tu k fis ik , v erb a l a ta u e m o s io n a l/p s ik o lo g is o le h s es e o ra n g a ta u k e lo m p o k

ya n g m era s a le b ih k u a t k e p a d a k o rb a n ya n g le b ih le m a h fis ik a ta up u n m e n ta l s ec a ra

b e rula n g -u la ng ta n p a a d a p erla w a n a n d en g a n tu ju a n m em b u a t k o rb a n m e n d e rita (R ia d i

M , 2 0 1 8 ) .Is tila h b u llyin g b e ra s a l d a ri b a h a s a In g g ris , ya itu "b u ll" ya n g b era rti b a n ten g .

S ec a ra e tim o lo g i k a ta "b u lly" b e ra rti p en g g erta k , o ra n g ya n g m e n g g a n g g u ya n g lem a h .

B u llyin g d a la m b a h a s a In d o n es ia d is eb u t"m en ya k a t" ya n g a rtin ya m en g g a n g g u ,

m en g u s ik , d a n m erin ta ng i o ra ng la in (W iya n i, 2 0 1 2 ).S e c a ra g a ris b e s a r

b u llyin g

terb a g i d a la m 2 je n is ya itu, ya n g p e rta m a

b u llyin g

s ec a ra fis ik te rk a it d en g a n tin d a k a n ya n g d ila k u k a n p e la k u terh a d a p k o rb a n n ya d e n g a n

c a ra m e m uk u l, m en g g ig it, m en e nd a n g d a n m en g in tim id a s ik o rb a n d a la m ru a n g a n

tertu tu p . K e d u a ,

b u llyin g

s ec a ra n o n f is ik te rb a g i d a la m 2 b e n tuk v erb a l d a n n o n -ve rb a l.

B u llyin g

ve rb a l d ila k u k a n d en g a n c a ra m en g a n c a m , b e rk a ta ya n g tid a k s o p a n terh a d a p k o rb a n ,

m en ye b a r lu a s k a n k ejelek a n k o rb a n te rh a d a p p e la k u .

4
B u llyin g n o n -ve rb a l

d ila k u k a n d en g a n c a ra m e n a k u ti k o rb a n , m ela k u k a n g e ra k a n k a s a r, m e la k u k an h e n ta k a n

k ep a d a k o rb a n , m e m b eri m u k a m en g a n c a m d a n m en g a s in g k a n k o rb a n d a la m

p e rte m a n a n . (A s tu ti P, 2 0 0 8 ).

2 . 2 P en ye b a b

B u llyin g

m eru p a k a n p e rm a s a la h a n p en tin g d a n b a n ya k terja d i d i link u n g a n b erm a in a n a k d a n

lin k u n g a n s o s ia l. A d a b e b e ra p a fa k to r ya n g m en ye b a b k a n a n a k m en ja d i k o rb a n

b u llyin g ,

s ep erti p erb e d a a n ek o n o m i, a g a m a d a n g en d er(A la m s ya h R ). L in k u n g a n s e k o la h ya n g

k u ra ng b a ik ju g a d a p a t m en ye b a b k a n

b u llyin g

d ik a la n g a n s is w a , g u ru m em b e ri c o n to h ya n g k u ra n g b a ik d a p atm en jad i f a k to r ya n g

m em p e n g a ru h i s is w a u n tu k m e lak u k a n tin d a k k ek e ra s a n (K e m b a re n L).

2 . 2 .1 P e n yeb a b B u llyin g d a ri s is i k o rb a n

P en ye b a b

b u llyin g

ju g a d ap a t d a ta n g d a ri fa k to r k o rb a n m a u p u n p e la k u . J ik a m e lih a t d a ri s is i k o rb a n ,

b e rik u t a d a la h b eb era p a fa k to r ya n g m u n g k in m e n yeb a b k a n a n a k m e n ja d i k o rb a n

b u llyin g

:1 .

P en a m p ila n f is ik

5
4

P en ye b a b

b u llyin g

p e rta m a ya n g p a lin g um u m a d a la h a k ib a td ari p e n a m p ila n fis ik . K e tik a s eo ra n g a n a k

m em ilik i p en a m p ila n fis ik ya n g d ia n g g a p b e rb ed a d en g a n a n a k la in p a d a u m u m n ya ,

p a ra b u lly d a p a t m e n ja d ik a n n ya b a h a n u n tu k m en g in tim id a s i a n a k ters eb u t. P en a m p ila n

fis ik b erb e d a d a p a t m elip u ti k eleb ih a n a ta u k ek u ra n g a n b e ra t b a d a n , m e n g g u n ak a n k a c a

m a ta , m en g g u n a k a n b e h el, m en g g u n a k a n p a k a ia n ya n g d ia n g g a p tid a k k e re n

s ep ertia n a k -a na k la in n ya .2 .

R a s P e rb ed a a n ra s ju g a s e rin g k a li m e n yeb a b k a n s eo ra n g a n a k terk en a

b u llyin g

. H a l in i u m u m n ya te rja d i k e tik a s e o ra n g a n a k d e n g a n ra s b e rb e d a m e m a s u k i s a tu

lin g k u n g a n d a n d ia n g g a p s e b a g a im in o rita s . B eb era p a s u rve y d a n p e n elitia n ju g a tela h

m en u n ju k k a n b a h w a

b u llyin g

a k ib a t ra s ya n g b e rb ed a m e m a n g c u k u p s erin g terja d i.3 .

O rien ta s i s e k s u a lO rie n ta s i s ek s u a l s es e o ra n g b e rb ed a -b ed a d a n u m u m n ya s e o ra n g a n a k

b a ru m e n ya d a ri o rie n ta s i s ek s u a l ya n g b e rb ed a m em a s u k i u s ia re m a ja . B a h k a n d i

b e b e ra p a n eg a ra ya n g s u d a h tid a k a s in g d e n g a n is u L G B T , s es e o ra n g ya n g

terid en tifik a s i s e b a g a ile s b ia n , g a y, d a n tra n s g n e d er s erin g k a li m en d a p a tk a n p erila k u

b u llyin g

. H a l in i ya n g m e m b u a t s e s eo ra n g c en d eru n g m en ye m b u n yik a n o rie n ta s i s ek s u a ln ya .4 .

6
T erliha t lem a h P en ye b a b

b u llyin g

la in n ya a d a la h k etik a s e o ra n g a n a k d ia n g g a p leb ih lem a h d a n terlih a t tid a k s u k a

m ela w an . S e p e rti ya n g s u d a h d is e b u tk a n s eb e lu m n ya b a h w a

b u llyin g

m e lib a tk a n k e tid a k s eim b a n g a n k ek u a ta n a n ta ra p e la k u d an ju g a k o rb a n .

P ela k u ten tu n ya m e ra s a s eb a g a i p ih a k ya n g leb ih k u a t d a n d a p a tm en d o m in a s i k o rb a n

ya n g leb ih lem a h .5 .

T erliha t tid a k m u d ah b erg a u lS ela in k are n a le m a h , terlih at tid a k m u d a h b erg a u l

d a n m em ilik i s ed ik it te m an ju g a m e n ja d i s a la h s a tu p e n yeb a b m e n ja d ik o rb a n

b u llyin g

. In d iv id u ya n g terlih a t tid ak m u d a h b e rg a u l d a n m e m ilik i s e d ik it tem a n ju g a d a p a t

terlih a t le b ih lem a h d a n m e m b u a t b u lly b e rp ik ir d a p a t m en d o m in a s i m e rek a .

S ek e lo m p o k b u lly ju g a b erp o ten s i m e la k u k a n

b u llyin g

p a d a k e lo m p o k ya n g d ia ng g a p le b ih lem a h d a ri k e lo m p o k m erek a .

M es k ip u n k a ra k te ris tik d i a ta s d a p a t m en ja d i p en ye b a b

b u llyin g

, ta p i te n tu tid a k s em u a an a k d en g a n k a ra k te ris tik te rs eb u t m en ja d i k o rb a n

b u llyin g

7
. K o n d is i ters eb u t h a n ya la h m e ru p a k a n b eb era p a g a m b a ra n u m um p e n yeb a b

b u llyin g

d a ri s is ik o rb a n (h ttp s :// d o k te rs eh a t.c o m /b u llyin g / ).

2 . 2 .2 P e n yeb a b B u llyin g d a ri S is i P ela k u

S ep erti ya n g s u d a h d is eb u tk a n s eb elu m n ya b a h w a a n a k ya n g m em ilik i s a la h s a tu k riteria

ya n g d ap a t m em ic u

b u llyin g

tid a k s e lalu m en ja d i k o rb a n

b u llyin g

. H a l in i d is eb a b k a n ju g a k a ren a terd a p at fa k to r p e ny eb a b

b u llyin g

ju g a d ap a t b era s a l d a ri s is i p ela k u .B erik u t a d a la h b eb e ra p a p e n yeb a b

b u llyin g

d a ri s is i p ela k u :1 .

M em ilik i m a s a la h p rib a d iS a la h s a tu p e m ic u s e s eo ra n g m en ja d i b u lly a d a la h

k a ren a m em ilik i m a s a la h p rib a d i ya n g m em b u a tn ya tid a k b e rd a ya d ih id u p n ya

s en d iri.c P a d a a n a k -a n a k , p e n yeb a b s ep erti p erk ela h ia n b erleb ih a n d i ru m a h , p erc e ra ia n

o ra n g tu a , a ta u a d a ny a a n g g o ta k e lu a rg a ya n g m en ja d i p ec a n d u n a rk o b a d a n a lk o ho l

d a p a t m em ic u h a l in i. S ed a n g k a n p a d a o ra n g d e w a s a , m a s a la h d en g a n p a s a n g a n ju g a

b is a m e n ja d i s a la h s atu p e m ic u m u n c u ln ya p e ra s a a n tid a k b e rd a ya .

B u llyin g

b a ik ve rb a l a ta u p u n fis ik ya n g d ila k u k a n b e rtu ju an u n tu k m e n u n ju k k a n in d ivid u ters eb u t

m em ilik i k e k u a ta n. S e h in g g a ra s a tid a k b erd a ya ters eb u t d a p a t d itu tu p i.2 .

8
P ern a h m e n ja d i k o rb a n b u llyin g B e b e ra p a k a s u s m en u n ju k k a n b a h w a p e la k u

b u llyin g

s eb en a rn ya ju g a m e ru p a k a n k o rb a n

b u llyin g

.C o n to h n ya s ep erti a n a k ya n g m e ra s a d i-

b u lly

o leh s a u d a ra n ya d i ru m a h , k e m u d ian a n a k ters eb u t m em b a la s d e n g a n c a ra m e m -

b u lly

te m a n n ya d i s e k o la h ya n g ia a n g g a p leb ih lem a h d a ri d irin ya .3 .

R a s a iri p a d a k o rb a n P en ye b a b

b u llyin g

s ela n ju tn ya a d a la h k a ren a ra s a iri p ela k u p a d a k o rb a n . R a s a iri in i b is a m u n c u l ak ib a t

k o rb a n m em ilik i h a lya n g s eb e n a rn ya s a m a is tim e w a n ya d en g a n s a n g p ela k u .P e la k u

b u llyin g

m e n g in tim id a s i k o rb a n a g a r k o rb a n tid a k a k an leb ih m e n o n jo l d a ri d irin ya s e n d iri. S e lain

tid a k in g in o ra n g la in m e n o n jo l, s es e o ra n g ju g a m u n g k in m ela k u k a n

b u llyin g

u n tu k m en u tu p i ja ti d irin ya s en d iri. C o n to h n ya s e p e rti a n ak p in ta r y an g

9
tid a k in g in d is e b u t ‘ k u tu b u k u ’ , s e h in g g a ia le

b ih d u lu m e n yeb uttem a n n ya ya n g p in ta r s eb a g a i k u tu b u k u .4 .

K u ra n g n ya p em a h a m a n K u ra n g n ya p em a h a m a n d a n em p a ti ju g a d a p a t m en im b u lk a n

p e rila k u

b u llyin g

. K etik a s e o ra n g a n a k m e lih a t a n a k la in b e rb ed a d a la m h a l s ep e rti ra s , ag a m a, d a n

o rien ta s i s e k s u a l, k a re n a k u ra n g n ya p em a h a m a n , m a k a m e rek a b e ra n g g a p a n b a h w a

p e rb ed a a n te rs e b u t a d a la h h a l ya n g s a la h . M e rek a ju g a b era n g g ap a n b a h w a

m en ja d ik a n a n a k ya n g b e rb ed a te rs e b u t s eb a g a i s a s ara n a d a la h h a l ya n g b en a r.5 .

M en c a ri p e rh a tia n Te rk a d a n g p ela k u

b u llyin g

tid a k m en ya d a ri b a h w a ya n g d ila k u k a n n ya te rm a s u k k e d a la m p e n in d a s a n , k a re n a

s eb en a rn ya a p a ya n g d ila k u k a n n ya a d a la h m e n c a ri p erh a tia n .P e rila k u

b u llyin g

jen is in i a d a la h ya n g p a lin g m u d a h u n tuk d ia ta s i. C a ra n ya a d a la h d en g a n

m em b e rik a n n ya p e rh a tia n ya n g p o s itif s e b e lu m p e la k u m en c a ri p erh a tia n d a la m d en g a n

c a ra ya n g n e g a tif .6 .

K es u lita n m en g en d alik a n em o s iA n a k ya n g k e s u lita n un tu k m e n g a tu r e m o s i d a p a t

b e rp o te n s im en ja d i p ela k u

b u llyin g

. K etik a s e s eo ran g m e ra s a m a ra h d an f ru s ta s i, p e rb u a ta n m en ya k iti d an m en g in tim id a s i

o ra n g la in b is a s aja d ila k u k a n . J ik a s u lit u n tu k m en g e n d a lik a n em o s i, m a k a

10
m a s ala h k e c il s a ja d a p a t m e m b u a t s e s eo ra n g te rp ro vo k a s i d a n m elu a p k a ne m o s in ya

s ec a ra b erleb ih a n .7 .

B era s a l d a ri k elu a rg a ya n g d is f un g s io n a lT id a k s em u a a n a k d a ri k elu a rg a d is fu n g s io n al

a k a n m e n ja d i p e lak u

b u llyin g

, n a m in g h a l in i k e ra p te rja d i. S eb a g ia n b es a r p e la k u

b u llyin g

a d a la h a n a k ya n g m era s a k u ra n g k as ih s a ya n g d an k e terb u k a a n d a la m k e lu arg a n ya .

M erek a k em u n g k in a n ju g a s e rin g m e lih a t o ra n g tu a n ya b ers ik a p a g res if terh a d a p

o ra n g -o ra n g d is e k ita rn ya .8 .

M era s a b a h w a b u llyin g m en g u n tu n g k a n Pe la k u

b u llyin g

a k a n ta n p a s e n g a ja b is a teru s m e la n ju tk a n a k s in ya k a re n a m era s a p e rb u a ta n n ya

m en g u n tu n g k a n . H a l in i b is a terja d i p a d a a n ak ya n g m e nd a p a tk a n u a n g a ta u m a k a n a n

d e n g a n c a ra m em inta s ec a ra p a k s a p a d a tem a n n ya . C o n to h la in a d a la h k e tik a p e la k u

b u llyin g

m e ra s a p o p u la rita s d a n p erh a tia n d a ri s e tia p o ra ng p a d an ya n a ik b e rk a t tin d a k a n n ya

ters eb u t.

S c rib d

D ip e rc a ya i o leh leb ih d a ri 1 ju ta a n g g o ta

C o b a S c rib d G R A T IS s e lam a 3 0 h a ri u n tu k m en g a k s e s le b ih d a ri 1 2 5 ju ta ju d u l ta n p a

ik la n a ta u g a n g g u a n !

11
M u la i C o b a G ra tis

B a ta lk a n K a p a n S a ja .

9.

K u ra n g n ya em p a tiP e n yeb a b

b u llyin g

s ela n ju tn ya a d a la h k a ren a k u ra n g n ya ra s a e m p a ti. K e tik a m eliha t k o rb a n

b u llyin g

, m erek a tid a k m e ra s a e m p a ti p a d a a p a ya n g d ira s a k a n k o rb a n , s eb a g ia n m u n g k in

ju s trum e ra s a s en a n g k etik a m elih a t o ra n g la in ra s a k es a k ita n . S em a k inm e n d a p a tk a n

rea k s i ya n g d iin g in k a n , s em a k in p ela k u

b u llyin g

s en a n g m ela k u k a n a k s in ya .

2.3 Da m pa k

B u llyin g

M en u ru t p s ik o lo g A n d rew M e llo r d a la m b erju d u l k a s u s

b u llyin g

d a n P e n d id ik a n K a ra k ter m e n g e n a i

12
b u llyin g

d i w eb res m i K PA I (K o m is iP e rlin d u n g a n A n a k In d o ne s ia ),

b u llyin g

ya n g terja d i p a d a a n a k ju g a m e n ja d ifa k to r res ik o b u n u h d iri p a d a a n a k . A n a k k o rb an

b u llyin g

m em ilik i p o s is i ya n g tid a k b e rd a ya s a a t d ia n ia ya . M e re k a c e n d eru n g m em ilik i s tre s ya n g

b e s a r,k eta k u ta n, te rtu tu p d a n tid a k a d a k eb era n ia n k o rb a n u n tu k m e la w a n .

2 . 3 .1 D a m p a k N e g a tif

M e n u ru t C h a p lin , p era s a a n m eru p a k a n k e a d a a n a ta u s ta te in d iv id u s e b a g a i a k ib a t d a ri

p e rs ep s i, s e b a g a i a k ib a t s tim u lu s b a ik in te rn a lm a u p u n ek s te rn a l. A n a k -an a k ya n g

m en ja d i k o rb a n

b u llyin g

s ertam e re k a y an g ja d i p e lak u n ya a k a n m e n g a la m i ris ik o te rtin g g i u n tu k m e n ja d i k o rb a n

ya n g d itim b u lk an d a ri d a m p a k p s ik o lo g is b e ru p a d e p res i, k e g e lis a h a n d a n g a n g g u a n

ra s a p a n ik d a la m w a k tu b e rta h u n -ta h u n s e ja k m a s a

b u llyin g

m erek a b e rla lu .S e o ra n g a n a k y an g s erin g m e lih a t tin d a k an

b u llyin g

a k a n m en ja d i p e na k u t d a n ra p u h , k a ren a tin d a k a n ters e b u t d a p a t m e m b u a t

o ra n g te rs e b u t k eta k u ta n , s e la in itu a n a k a k a n s e rin g m e n g a la m i k ec em a s a n , b ia s a n ya

s eo ran g in d ivid u a k a n m e n g a la m i k eta k u ta n a ta u k ec em a s a n s a a t m elih a t o ra n g la in d i

b u lly

, m erek a c e n d e run g ta k u t u n tu k m en ja d ik o rb a n

b u lly

13
,

k etig a

ra s a k e a m a n a n d iri ya n g re n d a h .D a m p a k p s ik o lo g is ja n g k a p en d ek terh a d a p k o rb a n

b u llyin g

ya itu k e h ila n g a n n a fs u m a k a n , p res ta s i b ela ja r m e n u run , tid a k b ers em a n g a tu n tu k

m ela k u k a n k e g ia ta n ya n g d is u k a i; d e p re s i, g a n g g u a n p en g en d a lia n d iri d a n b u n u h d iri

k a ren a s ec a ra m en ta l tela h terg a n g g u p a ra h a k ib a ts e rin g d i-

b u lly

( A la m s ya h R )

S ela in h a l ya n g d is e b u tk a n d i a ta s d a m p a k la in ya n g d itim b u lk a n o leh tin d a k

b u llyin g

a d a la h d a m p a k p s ik o lo g i s o s ia l a n a k . A n a k ya n g s erin g m e n g a la m i tin d a k

b u llyin g

a k a n le b ih s erin g m e n u tup d iri d arilin g k u n g a n s o s ia ln ya , tid a k p erc ay a d iri s erta leb ih

m em ilih m e n yen d iri,d a n tid a k m a u b erg a b u n g d e n g a n te m a n ya n g la in n ya .

14

Anda mungkin juga menyukai