ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ
ﻣﻘﺪﻡ ﺇﱃ ﻛﻠﻴﺔ ﺍﻵﺩﺍﺏ ﲜﺎﻣﻌﺔ ﺍﻹﺳﻼﻣﻴﺔ ﺍﳊﻜﻮﻣﻴﺔ ﺳﻮﻧﺎﻥ ﻛﺎﻟﻴﺠﺎﻛﺎ ﺟﻮﻛﺠﺎﻛﺎﺭﺗﺎ
ﻹﲤﺎﻡ ﺑﻌﺾ ﺍﻟﺸﺮﻭﻁ ﻟﻠﺤﺼﻮﻝ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻠﻘﺐ ﺍﻟﻌﺎﳌﻰ
ﰲ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﻭﺃﺩﻬﺑﺎ
ﻭﺿﻊ
ﺭﻳﲏ ﻣﺴﺮﻭﺭﺓ
٠٤١١١٧١
د
© 2008 Perpustakaan Digital UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta
ﺍﻟ ﻌﺎﺭ ﻭﺍ ﺪﺍ
ﻩ
© 2008 Perpustakaan Digital UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta
ﻠﻤﺔ ﺍﻟ ﻜﺮ ﻭﺍﻟﺘﻘﺪﻳﺮ
ﺍﺍﻟﺮ ﻴﻢ ﺑﺴﻢ ﺍ ﺍﻟﺮ
ﺍﳊﻤﺪﷲ ﺍﻟﺬﻯ ﺃﻧﺰﻝ ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺪﻩ ﺍﻟﻜﺘﺎﺏ ,ﻫﺪﻯ ﻟﻠﻨﺎﺱ ﻭﺑﺒﻴﻨﺎﺕ ﻣﻦ ﺍﳍﺪﻯ
ﻭﺍﻟﻔﺮﻗﺎﻥ .ﺃﺷﻬﺪ ﺃﻥ ﻻ ﺇﻟﻪ ﺇﻻ ﺍﷲ ﻭﺃﺷﻬﺪ ﺃﻥ ﳏﻤﺪ ﻋﺒﺪﻩ ﻭﺭﺳﻮﻟﻪ ﻻ ﻧﱯ ﺑﻌﺪﻩ ,ﺃﻣﺎ ﺑﻌﺪ:
ﻭﻻ ﳝﻜﻦ ﺃﻥ ﺃﲤﺖ ﺃﻟﻜﺎﺗﺒﺔ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﺇﻻ ﺑﻌﻮﻥ ﺍﳌﺪﺭﺳﲔ ﺍﻟﻜﺮﻣﺎﺀ ﻭﺍﻷﺻﺪﻗﺎﺀ
ﺍﻷﺣﺒﺎﺀ ﻣﻦ ﺧﻼﻝ ﺟﻬﻮﺩﻫﻢ ﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﻫﺬﺍ ﺍﺍﻟﺒﺤﺚ .ﻭﺍﻟﻜﺎﺗﺒﺔ ﻋﻠﻰ ﺗﺎﻡ ﺃﻥ ﺇﲤﺎﻡ ﻫﺬﺍ
ﺍﻟﺒﺤﺚ ﻻ ﳜﻠﻮ ﻣﺴﺎﻋﺪﺍﻬﺗﻢ .ﻬﺑﺬﺍ ﻛﻠﻪ ﻻ ﺑﺪ ﳍﺎ ﺃﻥ ﺗﺰﺟﻲ ﺷﻜﺮﻫﺎ ﻭﺗﻘﺪﻳﺮﻫﺎ ﺍﻟﻌﻤﻴﻖ
ﺇﻟﻴﻬﻢ ﲨﻴﻌﺎ .ﻭﲣﺺ ﺑﺎﻟﺬﻛﺮ:
.١ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﻔﺼﻴﻠﺔ ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ﺍﻟﺪﻛﺘﻮﺭ ﺷﻬﺎﺏ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﻗﻠﻴﻮﰊ ﺍﳌﺎﺟﺴﺘﲑ ﺑﻮﺻﻔﻪ ﻋﻤﻴﺪﺍ
ﻟﻜﻠﻴﺔ ﺍﻵﺩﺍﺏ ﲜﺎﻣﻌﺔ ﺳﻮﻧﺎﻥ ﻛﺎﻟﻴﺠﺎﻛﺎ ﺍﻹﺳﻼﻣﻴﺔ ﺍﳊﻜﻮﻣﻴﺔ ﺟﻮﻛﺠﺎﻛﺮﺗﺎ.
.٢ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﻔﺼﻴﻠﺔ ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ﺍﻟﺪﻛﺘﻮﺭ ﺃﻟﻮﺍﻥ ﺧﲑﻱ ﺍﳌﺎﺟﺴﺘﲑ ﺑﻮﺻﻔﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻟﺸﻌﺐ
ﻟﻜﻠﻴﺔ ﺍﻵﺩﺍﺏ ﲜﺎﻣﻌﺔ ﺳﻮﻧﺎﻥ ﻛﺎﻟﻴﺠﺎﻛﺎ ﺍﻹﺳﻼﻣﻴﺔ ﺍﳊﻜﻮﻣﻴﺔ ﺟﻮﻛﺠﺎﻛﺮﺗﺎ.
.٣ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﻔﺼﻴﻠﺔ ﺍﻷﺳﺘﺎﺫﺓ ﻧﻮﺭ ﻋﲔ ﺍﺠﻤﻟﺴﺘﲑ )ﻭﻫﻲ ﻛﻤﺸﺮﻓﺔ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﰲ ﺇﲤﺎﻡ
ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ( ﺍﻟﱵ ﻗﺪ ﺃﻋﺪﺕ ﻭﻗﺘﻬﺎ ﻷﺟﻞ ﺇﲤﺎﻡ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ.
.٤ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﻔﺼﻴﻠﺔ ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ﻛﻴﺎﻫﻰ ﺍﳊﺎﺝ ﺃﲪﺪ ﻭﺍﺭﺳﻮﻥ ﳑﻨﻮﺭ ,ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻌﻬﺪ ﺍﳌﻨﻮﺭ
"ﺳﻜﻦ ﻕ" ,ﺍﻟﺬﻯ ﻗﺪ ﺫﻫﺒﻬﺎ ﻭﺃﻋﺎﻬﻧﺎ ﰱ ﺇﺭﺷﺎﺩﺓ ﺍﳊﻴﺎﺓ ﺍﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺔ ﻭﺍﻟﺪﺭﺍﺳﻴﺔ.
و
© 2008 Perpustakaan Digital UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta
.٥ﻭﺍﻟﺪﻱ ﺍﻟﻌﺰﻳﺰﻳﻦ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻳﺪﻋﻮﺍﻥ ﻟﻨﺠﺎﺣﻬﺎ ﰲ ﻛﻞ ﳎﺎﻝ ﻭﺗﻮﺳﻊ ﺭﲪﻬﻤﺎ ﺇﻟﻴﻬﺎ
ﻭﺷﺠﻌﺘﻬﻤﺎ ﰲ ﳒﺎﺣﻬﺎ ﻭﲤﺎﻣﻬﺎ.
.٦ﺯﻭﺟﻲ ﺍﳊﻨﻮﻥ ﺍﶈﺒﻮﺏ ,ﺍﻟﺬﻱ ﻳﻌﻄﻴﻬﺎ ﻟﻮﻥ ﺍﳊﻴﺎﺓ ﻭﺍﻟﺪﺭﺍﺳﺔ ﻭﺷﺠﻌﻬﺎ ﻹﲤﺎﻡ ﻫﺬﺍ
ﺍﻟﺒﺤﺚ.
.٧ﺃﺧﻲ ﻭﺃﺧﱵ ﺍﻟﺼﻐﲑﻳﻦ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻳﻠﻮّﻧﺎﻥ ﺑﺴﺮﻭﺭﳘﺎ.
.٨ﺳﺎﺋﺮ ﺍﻷﺳﺎﺗﻴﺬ ﻭﺍﻷﺳﺘﺎﺫﺍﺕ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻳﺴﺎﻋﺪﻭﻬﻧﺎ ﰲ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺇﻬﻧﻬﺎﺀ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ.
.٩ﺍﻷﺳﺤﺎﺏ ﺍﻷﺣﺒﺎﺀ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻗﺪ ﺷﺠﻌﻮﻫﺎ ﻹﲤﺎﻡ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ.
ﺭﺑﻴﻊ ١١
ﺍﻷﻭﻝ ١٤٢٩ﻩ
ﺍﻟﻜﺎﺗﺒﺔ,
ﺭﻳﲏ ﻣﺴﺮﻭﺭﺓ
٠٤١١١٧١١
ز
© 2008 Perpustakaan Digital UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta
ﻣ ﺘﻮﻳﺎﺕ ﺍﻟ
ح
© 2008 Perpustakaan Digital UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta
ﺝ -ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﻃﺮﻳﻘﺔ ﺍﻟﻨﻄﻖ ٢٦ ........................................
ط
© 2008 Perpustakaan Digital UIN Sunan Kalijaga Yogyakarta
١
ﺍﻟﺒﺎﺏ ﺍ ﻭ
ﺍﻟﻤ ﺩﻤﺔ
ﻠ ﻴﺔ ﺍﳌﺴ ﻟﺔ ﺃ.
ﺺ ﻣﻔﺮﺩﺍﻬﺗﺎ
ﻣ ﻞ ﺃﻥ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﳍﺎ ﻣﻔﺮﺩﺍﺕ ﻛ ﲑﺓ ﻭﺍﺳﺘ ﺪﺍﻣﻬﺎ ﻭﺍﺳﻌﺔ ﲤﺘ ّ
ﺑﺎﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟ ﺗﻈﻔﺮ ﺍﻟﺼﻠﺔ ﻣﻌﻬﺎ ﺳﻮﺍﺀ ﻛﺎﻧﺖ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺎﳌﻴﺔ ﺍﻭ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﺪﻭﻟﻴﺔ ﺃﻭ ﺍﻟﻠﻐـﺔ
ﺍﶈﻠﹼﻴﺔ .ﻫﺬﺍ ﺍﻻﻣﺘﺼﺎ ﻣﻦ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻋﺎﳌﻴ ﹼﺔ ﻻ ﺗﻮﺟﺪ ﰲ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﻌﺎ ﻟﻐـﺔ ﺧﺎﻟﺼـﺔ
ﺑﻮﺻﻒ ﻛﻠﻤﺎﻬﺗﺎ ﻭ ﻋﻨﺎﺻﺮﻫﺎ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻷﺧﺮﻯ ﺃﻱ ﻻ ﺗﺄﺧﺬ ﺃﻭ ﻻ ﺗﻘﺘﺒﺲ ﻋﻨﺎﺻـﺮ
ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻷﺧﺮﻯ .ﺻﺎﺭﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﻣﺼﺪﺭ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺍﻟﻠﻐﺎﺕ ﺍﻟ ﺗﺒﺴﻂ ﰲ ﺃﺭﻭﺑـﺎ
ﺍﳉﻨﻮﰊ ﺑﺮﺗﻐﺎﻝ ﺃﺳﺒﺎﻧﻴﺎ ﺣ ﺃﻧﺪﻭﻧﻴﺴﻴﺎ ١.ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺇﺣﺪﻯ ﻟﻐﺎﺕ ﺍﺳـﺘ ﺪﻣﻬﺎ
ﺷﻌﺐ ﺍﻧﺪﻭﻧﻴﺴ ّﻲ ﻭ ﺍﻣﺘﺼّﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺧﺎﺻﺔ ﰲ ﻣﻔﺮﺩﺍﻬﺗﺎ .ﺮﻱ ﻫـﺬﺍ
ﺍﻻﻣﺘﺼﺎ ﳎﺮﻯ ﻃﻮﻳﻼ ﻳﺘﺴﺎﻳﺮ ﻣﻊ ﺩﺧﻮﻝ ﺩﻳﻦ ﺍﻹﺳﻼﻡ ﰲ ﺍﻟﻘـﺮﻥ ١٣ﻡ ٢.ﻗـﺪ
ﻋﺮﻑ ﻣﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺃ ﹼﻥ ﺃﻛ ﺮ ﻣﻦ ٥٠٠ﻣﻔﺮﺩﺓ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺗﺸﺘ ّﻖ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ
ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ٣.ﳝﻜﻦ ﻫﺬﻩ ﺍﻟﻌﻤﻠﻴﺔ ﺣﺪﺛﺖ ﻣﻦ ﺍﻟﺘﺪﺍﺧﻞ ﺍﻟﻠﻐﻮﻱ )ﺍﻹﻧﺘﺮﻓﺮﻧﺴﻴﺎ( ﻛﺎﻧـﺖ ﺃﻭ
ﻣﻦ ﺍﻟﻌﻤﻠﻴﺔ ﺍﻟﺘﻮﺣﻴﺪﻳﺔ ٤.ﻭ ﻣﻦ ﻫﺬﻩ ﺍﻟﻌﻤﻠﻴﺔ ﺍﻹﻧﺘﺮﻓﺮﻧﺴﻴﺔ ﻇﻬﺮ ﻣﺎ ﻳﺴـﻤﻰ ﺑــ "
١
Leo Idra Ar. “Pengaruh Bahasa Arab, Pinjaman dan Serapan“ http// www. Z mag
Org/Leo/wik.med, akses 1 januari 2008.
٢
Hasyim, A. Ed. 1981. Sejarah Masuknya dan Berkembangnya Islam di Indonesia.
Bandung: Al-Maarif, hlm: 358.
٣
Sidik, Umar.1998. Rekontruksi Bentuk Kosakata Arab dalam Bahasa Jawa. Yogyakarta:
Balai Penelitian Bahasa. hlm : 63.
٤
Aziz, Fuadi, 1993. Leksem Serapan dari Bahasa Arab dalam Bahasa Indonesia.
Yogyakarta: UIN Press (Jurnal Penelitian Agama) hlm: 15.
٦
Hartman dan Strokk. 1912. Dictionary of Language and Linguistik. London: Aplied
Science Publisher. hlm: 15.
٧
Ervin. S.M. dan C.E Osgood. 1965. Second Language Learning and Bilingualisme” dalam
C.E Osgood dan T.A Sebeok (Ed). hlm: 39.
ﻛﻠﻤﺎﺕ
ha, na, ca ra, ka, da, ta, sa, wa, la, pa, da, ja, ya, nya, ma, ga, ba, tha,
Selasa
٢ → /k/ﺡ ﺣﺠﺎﺏ H{ija>b Kijab Tutup
٨
Anonim. “Ejaan Basa Jawa Saka Wikipedia”. http//jv,.wikipedia.org/wiki/wikipedia:
Desember 2008.Akses 25
ﺃﻭ ﻣﻜﺘﻮﺑﺔ visualﺍﳌﻨﺎﺳﺐ ﺑﺸﻜﻞ ﺃﺻﻠﻬﺎ ﻣ ﻞ ﺧﻄﻮﺍﺕ ﺩﻗﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ٩ﺣـ ﻋﻤﻠﻴـﺔ
ﺍﻟﺘﻌﻘﻴﺪ ﰲ ﺇﻃﺎﺭ ﻗﻴﺎﺱ ﺍﻟﻜﻠﻤﺎﺕ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺍﻟﺪﺧﻴﻠﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐـﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴـﺔ ﲢﺘـﺎﺝ ﺇﱃ
ﺍﻟﺘﺤﻠﻴﻞ ﺃﻭ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﺑﺄﻥ ﻳﺘﺮﺟ ﻧﻈﺎﻡ ﺃﺻﻮﺍﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﻭ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ
ﺍﻹﻣﻼﺀ ﺍﻟﺮ ﻲ ﺃﻭ ﻟﺰﻭﻡ ﺍﻟﻜﺘﺎﺑﺔ ﺍﳉﺎﺭﻳﺔ ﰲ ﺃﻭﺳﺎﻁ ﻧﺎﻃﻖ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ .ﻭ ﺍﳊﻘﻴﻘـﺔ
ﺍﻵﻥ ﺗﻮﺟﺪ ﰲ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺍﻻﻗﺘﺒﺎﺱ ﺍﳌﺘﻨﻮﻋﺔ ﺍﶈﺘـﺎﺝ ﺇﱃ ﺗﻜـﺮﺍﺭ
ﺗﺮﺗﻴﺒﻬﺎ.
٩
Ngateman. Muhammad. 1966. Kamus Etimologi Bahasa Indonesia. Semarang: Dahara
Prize. hlm: 19.
.١ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻟﺘﻐﻴّﺮ ﰲ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺍﻟﺪﺧﻴﻠﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﱵ ﺳﺘﺒﺤﺚ
ﺺ ﰲ ﺗﻐﻴّﺮﻫﺎ ﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴﻜﻲ ﻓﻘﻂ. ﰲ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﲣﺘ ّ
ﺺ ﺑﻜﻠﻤﺎﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺍﻟﺪﺧﻴﻠﺔ ﻣـﻦ ﺍﻟﻠﻐـﺔ .٢ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﻳﺮﻛﺰ ﺍﻭ ﳜﺘ ّ
ﻢ ﻣﺼﺪﺭﻫﺎ ﺍﻟﻘـﺎﻣﻮﺱ Baoesastra ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﳌﺄﺧﻮﺫﺓ ﻣﻦ ﺍﻟﻘﻮﺍﻣﻴﺲ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺑﺄﻫ ّ
Djawaﺍﻟﺬﻱ ﺃﻟﹼﻔﻪ ﻭ .ﺝ .ﺱ ﺑﺮﻭﺍ ﺩﺭﻣﻨﺘﺎ ) (W. J. S Poerwadarmintaﻭ ﻳﻈ ّﻦ
ﺃﻧﻪ ﻣﻦ ﺃﻛﻤﻞ ﻗﺎﻣﻮﺱ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ.
.ﺃﻫﺪﺍ ﻭ ﻣ ﺎ ﻊ ﺍﻟﺒﺤﺚ
.١ﻷﻥ ﻳﻜﻮﻥ ﻣﻜﺎﳌﺔ ﺃﻭ ﳏﺎﺿﺮﺓ ﻟﻨﺎﻃﻖ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﰲ ﻣﻼﺣﻈﺔ ﻗﻮﺍﻋـﺪ ﺍﻟﻠﻐـﺔ
ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﻣ ﻞ ﺧﻄﻮﺍﺕ ﺩﻗﹼﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻭ ﻟﺘ ﺒّﺖ ﻣﻨﺎﻫﺞ ﺃﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﻴﺠﻴﺔ ﺩﺭﺍﺳـﺔ ﺍﻟﻠﻐـﺔ
ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﻟﻨﺎﻃﻖ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ.
.٢ﻳﺴﺘﻄﻴﻊ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﺃﻥ ﻳﺘﺼﻨّﻒ ﻓﻮﻧﻴﻤﻴ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟـ ﺗﻼﻗـﻲ ﺑﺘﻐﻴّـﺮ
ﺺ ﺑﺎﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ.
ﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴ ﺣﲔ ﲤﺘ ّ
.٣ﰲ ﺍﺠﻤﻟﺎﻝ ﺍﻷﻛﺎﺩﳝﻲ ﻳﺴﺘﻄﻴﻊ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﺃﻥ ﻳﻌﻄﻲ ﺇﺳﻬﺎﻡ ﺍﻟـﺘﻔﻜﲑ ﻭ ﺯﻳـﺎﺩﺓ
ﺍﳋﺰﺍﻧﺔ ﺍﻟﻌﻠﻤﻴﺔ ﺍﳋﺎﺻﺔ ﰲ ﺍﺠﻤﻟﺎﻻﺕ ﺍﻟﻠﻐﻮﻳﺔ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺍﻟﻔﻨﻮﻟﻮﺟﻴﺎ.
ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ " ﺃ ﹼﻥ ﺗﻮﺟﺪ ﰱ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﻣﻘﺘﺒﺴﺎﺕ ﺗﻐّﻴﺮ ﺍﻟﺼﻮﺍﻣﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻞ ﺗﻮﺟﺪ
ﻓﻴﻬﺎ ﺃﻳﻀﺎ ﺯﻳﺎﺩﺓ ﺍﻟﺼﺎﺋﺖ ﻭ ﺯﻳﺎﺩﺓ ﺍﻟﺼﺎﻣﺖ ﻭ ﺗﻔﻘﻴﺪ ﺍﻟﺼﺎﺋﺖ .ﻭ ﳝﻜﻦ ﺃﻥ ﲢـﺪ
ﻓﻴﻬﺎ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺍﻻﻗﺘﺒﺎﺱ ﰲ ﻛﻞ ﺟﺰﺀ ﻣﻦ ﻧﻈﻢ ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﻴـﺎ ﻭ ﻣﻘﻄـﻊ ﺍﻟﻜﻠﻤـﺔ ﻭ
ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ ﺃﻳﻀﺎ .ﻛ ﹼﻞ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﺗﻮﺟﺪ ﰲ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺍﻻﻗﺘﺒﺎﺱ ﻣﻦ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﺍﻟﺰﻳـ ﰲ
ﻧﻈﻢ ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﻴﺎ.
ﺳﺮﻱ ﺇﻳﻜﺎ ﺩﺍﺳﺎ ﻧﺎﻭﺍ ﺭﻳـﲏ (٢٠٠٢) Sri Eka Dasa Nawariniﰲ ﻬـﺎ
ﲢﺖ ﺍﳌﻮﺿﻮﻉ "ﺍﻹﻧﺘﺮﻓﺮﻧﺴﻴﺎ ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﻲ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻷﻧﺪﻭﻧﺴﻴﺔ ﰲ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻔﺮﻧﺴﻴﺔ "
ﺗﻘﻮﻝ ﺇ ﹼﻥ ﺍﻹﻧﺘﺮ ﻓﺮﻧﺴﻴﺎ ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟ ّﻲ ﳛﺪ ﻟﻮﺟﻮﺩ ﺍﻟﺘﻐّﻴﺮ ﺍﻷﺳﺎﺳـﻲ ﰲ ﻗﻮﺍﻋـﺪ
ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﻴﺎ ﺑﻴﻨﻬﻤﺎ ﻭ ﻫﻮ ﻣﻦ ﺃﺻﻮﺍﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻔﺮﻧﺴﻴﺔ ﺍﻟـﱵ ﺗﻮﺟـﺪ ﰲ ﺍﻟﻠﻐـﺔ
ﺍﻷﻧﺪﻭﻧﺴﻴﺔ ﻣﻦ ﳎﺎﻝ ﻧﻈﻤﻬﺎ ﺍﻟﺼﻮﺗﻴﺔ ﺳﻮﺍﺀ ﻛﺎﻧﺖ ﺻﻮﺍﺋﺘﻬﺎ ﺻﻮﺍﻣﺘﻬﺎ ﺃﻭ ﰲ ﻧﻈـﻢ
ﻣﻘﻄﻊ ﻛﻠﻤﺘﻬﺎ ﺃﻭ ﺃﲜﺪﻫﺎ.
ﻫ .ﺍﻹ ﺎﺭ ﺍﻟ ﺮ
.١ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺍﻻﻗﺘﺒﺎﺱ
١٠
Fauziah, M. A. 2006. Unsur-Unsur Bunyi Kata Serapan dari Bahasa Arab dalam
Bahasa Melayu Deli. USU Repository @. hlm: 2.
١١
Chaer, Abdul. 1994. Tata Bahasa Praktis Bahasa Indonesia. Jakarta: Bharat. hlm: 75.
١٢
Weinrich, Uriel.1953 . Language in Contact. The Houge Paris: Mouton. hal: 39.
١٣
Choir, Abdul dan Leoni Agustina.1995. Sosio Linguistik Suatu Pengantar . Jakarta:
Rhineka Cipta. hlm: 166.
١٤
Bloomfield, Leonard. 1964. Language. Sanfransisco: Holt Rine Hart n' Winston. hlm:
444-495.
١٥
Hartman dan Strokk. op. cit. hlm: 131
١٦
ﺻﻨّﻒ ﻧﺒﺎﺑﺎﻥ ﺍﻹﻧﺘﺮﻓﺮﻧﺴﻴﺎ ﻋﻠﻲ ﺛﻼﺛﺔ ﺃﺻﻨﺎﻑ ﻣﻨﻬﺎ:
١٦
Nababan, P.W.J. op. cit. hlm: 35.
١٧
Alwasilah, Chaedar. 1990. Sosiologi Bahasa.Bandung: Angkasa. hlm: 131.
١٨
Weinrich, Uriel. op. cit. hlm : 30.
١٩
Suwaji. 1991. Kata Wong dan Pemakaiannya, dalam Widyaparwa No. 36 Maret,
Yogyakarta: Balai Penelitian Bahasa. hlm: 73.
٢٠
Aziz, Fuady. op. cit. hlm :19
ﺃ( ﻛﻠﻤﺔ ﺩﺧﻴﻠﺔ ﺃﻭ ﻛﻠﻤﺔ ﻣﻘﺘﺒﺴﺔ loan wordﻭ ﻫﻲ ﻛﻠﻤﺔ ﺍﺳـﺘﻌﺎﺭﻬﺗﺎ ﺍﻟﻠﻐـﺔ
abadi, ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﻣﺒﺎﺷﺮﺓ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻐّﻴﺮ ﺍﳌﻌ ﻣ ﻞmiskin, :
.٢ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﻴﺎ
ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﻴﺎ ﻗﺴﻢ ﻣﻦ ﺃﻗﺴﺎﻡ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺎﻡ ﻳﺪﺭﺱ ﻓﻴﻪ ﺃﺻﻮﺍﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺑﻄﺮﻳﻘـﺔ
ﻋﺎﻣﺔ ﺳﻮﺍﺀ ﺃﻛﺎﻧﺖ ﺃﺻﻮﺍﻬﺗﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻟﻨﻈﺮ ﺇﱃ ﺃﻬﻧﺎ ﲤﻴﺰ ﺍﳌﻌﲏ ﺃﻭ ﻣﺎﻳﺴﻤّﻰ ﺑــ "
ﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴ " ﺃﻡ ﺃﺻﻮﺍﻬﺗﺎ ﺍﻟﱵ ﲤﻴﺰ ﺍﳌﻌﲏ ﺃﻭ ﻣﺎﻳﺴﻤّﻰ ﺑـ " ﻓﻮﻧﻴﻤﻴ ".
ﺑﻨﺎﺀ ﻋﻠﻰ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺣﺪﻭ ﺻﻮﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻳﻘﺴﻢ ﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴـ ﺇﱃ ٣
ﺍﻗﺴﺎﻡ ٢٥ﻓﻬﻲ :ﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴـ ﺍﻟﻨﻄﻘـﻲ ) ( fonetik artikulatorisﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴـ
ﺍﻟﺴﻤﻌﻲ) (fonetik auditorisﻭ ﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴ ﺍﻟﻔﻴﺰﻳﺎﺋﻲ) .(fonetik akustikﺃﻣﺎ ﺃﺟﻬﺰﺓ
٢٦
ﺍﻟﻨﻄﻖ ﺍﻟ ﺗﻮﺭّﻁ ﰲ ﲢﺼﻴﻞ ﺻﻮﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻓﻬﻲ:
٢٢
Chaer, Abdul, 2003. Linguistik Umum. Jakarta: Rhineka Cipta. hlm: 102.
٢٣
Marsono. 1993. Fonetik. Yogyakarta : Gajah Mada Univresity Press. hlm : 2.
٢٤
Kridalaksana, Harimurti. 1983. Kamus Linguistik. Cetakan ke 2. Gramedia: Jakarta.
hlm: 44.
٢٥
haer Abdul. Linguistik Umum op. cit. hlm. 103.
٢٦ﳏﻤﺪ ﺑﺸﺮ ﻛﻤﺎﻝ .١٩٨٠ .ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺎﻡ ﺍﻷﺻﻮﺍﺕ .ﻣﺼﺮ :ﺩﺍﺭﺍﻟﻌﻠﻮﻡ.٦٦ : .
ﺻﻮﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﺬﻯ ﳛﺼﻠﻪ ﺫﺑﺬﺑﺔ ﺃﻭ ﻋﺪﻡ ﺫﺑﺬﺑﺔ ﺃﻭﺗﺎﺭ ﺍﻟﺼﻮﺗﻴﺔ (١
ﺻﻮﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺑﺄﺳﺎﺱ ﲨﻠﺘﻪ (٢
ﺻﻮﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺍﻻﻋﺘﺮﺍ ﺃﻭ ﻋﺪﻣﻪ ﰲ ﳎﺮﻱ ﺍﳍﻮﺍﺀ (٣
ﺻﻮﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﲜﻮﻑ ﳝﺮﻩ ﺍﳍﻮﺍﺀ (٤
ﺻﻮﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺍﻟﻨﻄﻖ ﺃﻭ ﺑﻌﺪﻣﻪ. (٥
.٣ﺗﻐّﻴﺮ ﺍﻟﺼﻮﺕ
ﺳﻴﺤﺪ ﰲ ﻧﻄﻖ ﺃﺻﻮﺍﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺗﻐﻴﲑ ﺍﻟﻔﻮﻧﺎﺗﻴ ﺍﺣﻴﺎﻧﺎ ﺍﻟﺬﻱ ﻳﻮﺟﻪ ﺇﱄ
ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺍﻟﻨﻄﻖ ﺍﳌﻨﺎﺳﺐ ﺑﺼﻔﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻣﻦ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺣﺼﻮﻝ ﺍﻟﺼﻮﺕ .ﺗﺄﺳﺴﺖ
ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺗﻐﻴﲑ ﺍﻟﻔﻮﻧﺎﺗﻴ ﰲ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﻣﻘﺘﺒﺴﺎﺕ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﰲ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ
ﰲ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﻋﻠﻲ ﺗﻐﻴﲑ ﺍﻟﻔﻮﻧﺎﺗﻴ ﻋﻨﺪ ﻛﺮﻭﱄ crowleyﺍﻟﺬﻱ ﻳﻔﺮّﻕ ﻋﻠﻲ
ﺃﻗﺴﺎﻡ ﻣﺘﻨﻮﻋﺔ ﻣﻨﻬﺎ :ﺃ( ﺍﻹﺭﲣﺎﺀ ) (lenisiﻣ ﻞ :ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺻـﻮﺕ /(d}) /ﰲ
ﻛﻠﻤﺔ "ﺭﺿﻰ" ﺇﱄ ﺻﻮﺕ / l/ﰲ ﻛﻠﻤﺔ " " riloﺏ( ﺯﻳﺎﺩﺓ ﺻﻮﺗﻴﺔ ﻣ ﻞ :ﺯﻳﺎﺩﺓ
ﺍﻟﺼﺎﺋﺖ /i/ﰲ ﻛﻠﻤﺔ "ﺍﺳـﻢ " ismﺻـﺎﺭ " "isimﺝ( ﺍﻟﺘﺒـﺎﺩﻝ ﺍﳋـﺎﻃﺊ
)( metatesisﻣ ﻞ :ﺗﻐﻴﲑ ﻣﻮﺿﻊ ﺍﳊﺮﻑ ﰲ ﺍﻟﻠﻔ " ﺳﺮﻭﺍﻝ" ﺇﱃ ﺍﻟﻠﻔ "serual
" /sualﺩ( ﺍﻻﻧﺪﻣﺎﺝ ) (fusiﻫ( ﺍﻟﺘﻔﺮﻳﻖ ﻭ( ﻛﺴﺮ ﺍﻟﺼﺎﺋﺖ )( breaking vowel
ﺯ( ﺍﳌﻤﺎﺛﻠﺔ ) ( assimilasiﻣ ﻞ :ﺗﻐّﻴﺮ ﺻﻮﺕ /n/ﰲ ﻛﻠﻤﺔ "" minbarﺇﱃ /m/
ﰲ ﻛﻠﻤﺔ " "mimbarﻟﺘﺄﺛﲑ ﺣﺮﻑ /b/ﺑﻌﺪﻩ ﻣﻦ ﺻﻮﺕ ﺷﻔﻮﻱ ﺡ( ﺍﳌ ﺎﻟﻔـﺔ
) (dessimilasiﻣ ﻞ :ﺗﻐﻴﲑ ﺻﻮﺕ ﺣﺮﻑ /f/ﰲ ﺍﻟﻠﻔـ "ﺃﻓﺼـ " ﺇﱃ /b/ﰲ
ﻛﻠﻤﺔ " "absahﻟﺘﺄﺛﲑ ﺣﺮﻑ ﳐﺘﻠﻔﺔ ﺑﻪ ﻭ ﻫﻮ /s/ﻭ ﻁ( ﺗﻐﻴﲑ ﺍﻟﺼﻮﺕ ﺍﻟﺸـﺎﺫ
ﻣ ﻞ :ﺗﻐﻴﲑ ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ " ﺍﺳﺘﻐﻔﺮﺍﷲ" ﺇﱄ ﻛﻠﻤﺔ " " astagaﻭ ﲑ ﺫﺍﻟ .
ﻳﻘﺎﻡ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﻋﻠﻰ ﺛﻼﺛﺔ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻭﻫﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺇﻋﺪﺍﺩ ﺍﳌﻮﺍﺩ ﻭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﲢﻠﻴﻞ
ﺍﳌﻮﺍﺩ ﻭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺷﺮﺡ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﲢﻠﻴﻠﻴﺔ ﺍﳌﻮﺍﺩ.
ﺇﺳﺘ ﺪﻣﺖ ﺍﻟﺒﺎﺣ ﺔ ﻣﻮﺍﺩّﻫﺎ ﺍﻟﺘﺤﻠﻴﻠﻴﺔ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺪﺧﻴﻠﺔ ﰲ ﺍﻟﻠﻐﺔ
ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺍﻟ ﺍﺳﺘ ﺪﻣﻬﺎ ﻧﺎﻃﻘﻮﺍ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﻭ ﻓﻴﻬﺎ ﺗﻐﻴﲑﺍﺕ ﺍﻟﻔﻮﻧﻴﺘﻴ ﺃﺧﺬﺕ ﻫﺬﻩ
ﺍﳌﻮﺍﺩ ﺍﻷﺳﺎﺳﻴﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﻘﻮﺍﻣﻴﺲ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﻛﻤﺼﺪﺭ ﺃﺳﺎﺳﻲ ﻫﻮ ﻗـﺎﻣﻮﺱ ﺍﻟﻠﻐـﺔ
ﺍﳉﺎﻭﻳـﺔ " "Baoesastra Djawaﺍﻟـﺬﻯ ﺃﹼﻟﻔـﻪ ﻭ .ﺝ .ﺱ ﺑـﺮﻭﺍ ﺩﺭﻣﻨﺘـﺎ)
(W. J. S Poerwadarmintaﻭ ﻳﻌﺘ ﺃﻧﻪ ﻣﻦ ﺃﻛﻤﻞ ﻗﺎﻣﻮﺱ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﻭ ﻭﺟـﻮﺩ
ﺍﻟﺘﻤ ﻴﻞ ﺍﳌﺘﺎﺧﺮ ﰲ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ .ﻭ ﺍﺧﺬﺕ ﻣﻮﺍﺩﻫﺎ ﺍﻟ ﺎﻧﻮﻳﺔ ﻣﻦ ﺍﺠﻤﻟـﻼﹼﺕ ﺍﻟﻠﻐـﺔ
ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺑﻄﺮﻳﻘﺔ ﺍﻟﺘﻮﺛﻴﻘﻴﺔ ﻭ ﺇﺫﺍ ﺗﻮ ﺟﺪ ﻓﻴﻬﺎ ﻓﻼﺣﻈﺘﻬﺎ ﺑﺎﺳﺘ ﺪﺍﻡ ﻫﺬﻩ ﺍﻟﻜﻠﻤﺎﺕ
ﺍﳌﻘﺘﺒﺴﺎﺕ ﰲ ﻣﻜﺎﳌﺔ ﻳﻮﻣﻴﺔ ﺑﻄﺮﻳﻘﺔ ﺍﺳﺘﻤﺎﻋﻴﺔ ﻭ ﻛﻼﻣﻴﺔ.
ﺍﻟﻄﺮﻳﻘﺔ ﺍﻻﺳﺘﻤﺎﻋﻴﺔ ﻫﻲ ﺇﻋﺪﺍﺩ ﺍﳌﻮﺍﺩ ﺑﺴﻤﺎﻉ ﻛﻼﻡ ﻧﺎﻃﻖ ﺍﻟﻠﻐﺔ ٢٧.ﻳﺴﺘ ﺪﻡ
ﻫﺬ ﺍﳌﻨﻬﺞ ﻃﺮﻳﻘﺘﲔ ﳘﺎ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺗﺴﺠﻴﻠﻴﺔ ﻛﺎﻟﻄﺮﻳﻘﺔ ﺍﻷﺳﺎﺳﻴﺔ ﻭ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺍﻻﺳـﺘﻤﺎﻉ
ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻻﺷﺘﺮﺍ ﰲ ﺍﳌﻜﺎﳌﺔ ﻛﺎﻟﻄﺮﻳﻘﺔ ﺍﻟﺘﻜﻤﻴﻠﻴﺔ .ﺃﻣّﺎ ﻣﻨﻬﺞ ﺍﻟﻜﻼﻡ ﻓﻬﻲ ﺇﻋﺪﺍﺩ ﺍﳌﻮﺍﺩ
ﺍﻟﺬﻱ ﻳﻌﻤﻞ ﻜﺎﳌﺔ ﻣﻊ ﻧﺎﻃﻖ ﺍﻷﺻﻠﻲ ﻣﺒﺎﺷﺮﺓ ٢٨.ﻳﺴﺘ ﺪﻡ ﻫﺬﺍ ﺍﳌﻨﻬﺞ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻣﺴﻜﻲ
ﻛﺎﻟﻄﺮﻳﻘﺔ ﺍﻷﺳﺎﺳﻴﺔ ﻭ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺍﳌﻜﺎﳌﺔ ﻛﺎﻃﺮﻳﻘﺔ ﺍﻟﺘﻜﻤﻴﻠﻴـﺔ ﺗﺒﻌـﺖ ﺍﻟﻄـﺮﻳﻘﺘﲔ
ﺍﳌﺬﻛﻮﺭﺗﲔ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺗﺴﺠﻴﻠﻴﺔ ﻭ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻛﺘﺎﺑﻴﺔ ﻭ ﺍﳌﻮﺍﺩ ﺍﻟ ﺣﺼﻠﺖ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﺍﻟﻄـﺮﻕ
ﺍﳌﺬﻛﻮﺭﺓ ﺗﻜﺘﺐ ﰲ ﺑﻄﺎﻗﺔ ﺍﳌﻮﺍﺩ.
٢٧
Sudaryanto. Metode dan Aneka Teknik Analisis Bahasa. Yogyakarta: Duta Wacana
Universiti. hlm:135.
٢٨
Ibid. hlm: 137.
H. 1980. Principles of Language Learning and Language Teaching. Ne Jersey: Prentis-٢٩
Donglas Brown Hall. hal:29
٣٠
Ibid. hlm: 14.
ﺍﻟﻨﻈﲑ ﻟﻠﻤﺴﺎﻭﺓ ﻭ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺻﻠﺔ ﺍﻟﻨﻈﲑ ﻟﻠﻤ ﺎﻟﻔﺔ ﻭ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺻﻠﺔ ﺍﻟﻨﻈﲑ ﻟﻠﻤﺴﺎﻭﺓ ﺑﲔ
ﺍﻷﺣﻮﺍﻝ ﺍﻷﺳﺎﺳﻴﺔ.
٣١
Machsun.2005. Metode Penelitian Bahasa. Jakarta: Grafindo Persada. Hlm:200.
ﺍﻟﺒﺎﺏ ﺍﻟﺭﺍﺒ
ﺍ ﺘﺘﺎ
ﺃ .ﺍ ﻼ ﺔ
ﺑﻌﺪ ﺇﲤﺎﻡ ﺍﻟﺘﺤﻠﻴﻞ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻜﻠﻤﺎﺕ ﺍﻟﺪﺧﻴﻠﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺇﱃ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎ ﻭﻳﺔ
ﻨﻬﺞ ﺍﻟﺘﻤ ﻴﻠّﻴﺔ ﺍﻟﺘﺮﲨﻴﺔ ﻭ ﻣﻨﻬﺞ ﺍﻟﺘﻤ ﻴﻠﻴّﺔ ﺍﻟﻜﺘﺎﺑﻴّﺔ ﻭ ﻣﻨﻬﺞ ﺍﻟﺘﻤ ﻴﻠﻴّﺔ ﺍﻷﺻـﻮﺍﺕ
ﺍﻟﻨﻄﻘﻴّﺔ ﻓﺘﺴﺘﻄﻴﻊ ﺃﻥ ﺗﻌﺒّﺮ ﺍﻟﻜﺎﺗﺒﺔ ﺍﳋﻼﺻﺔ ﻓﻴﻤﺎ ﻳﻠﻰ:
ﺮﻑ /k/
ﻳﺒﺪﻝ ﺣﺮﻑ ﺍﳋﺎﺀ ﰲ ﺃﻭّﻝ ﺃﻭ ﻭﺳﻂ ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ ﺮﻑ /k/ #
ﻭ ﺣﺮﻑ /s/
ﻳﺒﺪﻝ ﺣﺮﻑ ﺍ ﻟﺼﺎﺩ ﰲ ﺃﻭّﻝ ﺃﻭ ﻭﺳﻂ ﺃﻭ ﺧﺮ ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ ﺮﻑ /s/ #
ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻴﻞ ﻧﺎﻃﻖ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺇﱃ ﺩﺧﻮﻝ ﻋﺎﺩﺍﺗﻪ ﰲ ﻧﻄﻖ ﻟﻐﺘﻪ #
ﺏ .ﺍ ﺮﺍ ﺎ
.١ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻷﺧﻄﺎﺀ ﰲ ﻛﺘﺎﺑﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺪﺧﻴﻠﺔ ﺇﱃ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳉﺎﻭﻳﺔ ﺗﻄﻠﺐ ﻋﻠﻰ
ﺇﻗﺘﺒﺎﺱ ﺍﳍﺠﺎﺀ ﺍﻟﺮ ﻲ .
.٣ﻃﻠﺒﺖ ﺍﻟﻜﺎﺗﺒﺔ ﺑﺄﻥ ﺗﻜﻮﻥ ﺍﻟﺒﺤﻮ ﺍﻟﻠﻐﻮﻳﺔ ﻛﻬﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﻻ ﺗﻘﺘﺼﺮ ﻋﻠـﻰ
ﺍﺠﻤﻟﺎﻝ ﺍﻟﻔﻮﻧﻮﻟﻮﺟﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﻞ ﺗﺸﻤﻞ ﺃﻳﻀﺎ ﺍﺠﻤﻟﺎﻻﺕ ﺍﻷﺧﺮﻯ ﻛﺎ ﺍﻟﺼﺮﻑ ﺃﻭ
ﻮ ﺃﻭ ﺍﻟﺪﻻﱄ.
ﺎﻡ .ﺍ
ﻭﻋﺖ ﺍﻟﻜﺎﺗﺒﺔ ﺃ ﹼﻥ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﳛﺼﻞ ﻓﻴﻪ ﺍﻟﻜﻤﺎﻝ ﻭ ﺍﻹﻣﺘﻴﺎﺯ ﻭ ﺭﺟـﺖ ﺃﻥ
ﺴﺖ ﺍﻟﻜﺎﺗﺒﺔ ﺃ ﹼﻥ ﺍﻹﻧﻨﺘﻘﺎﺩ ﻬﺑﺬﺍ
ﻳﻜﻮﻥ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﺇﺣﺪﻯ ﺍﳌﺮﺍﺟﻊ ﺍﳊ ّﻖ ﻟﻠﻘﺎﺭﺋﲔ .ﺃﺣ ّ
ﺍﻟﺒﺤﺚ ﺣ ّﻖ .ﻭﻭﻋﺖ ﺍﻟﻜﺎﺗﺒﺔ ﺃ ﹼﻥ ﻣﻌﺮﻓﺘﻬﺎ ﳏﺪﻭﺩﺓ.
ﺑﺪﺭﻱ ﻛﻤﺎﻝ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ .ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳌ ﻣﺞ .١٩٨٨ .ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﺳـﻌﻮﺩﻳﺔ :ﻋﻤـﺎﺩﺓ ﺷـ ﻭﻥ
ﺍﳌﻜﺘﺎﺑﺎﺕ.
ﺟ ﺇﺑﻦ .ﺃﺑﻮ ﺍﻟﻔﺘ ﻋ ﻤﺎﻥ .١٩٥٤ .ﺳﺮ ﺻﻨﺎﻋﺔ ﺍﻹﻋﺮﺍﺏ .ﺍﳉﺰﺀ ﺍﻟ ﺎﱐ :ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺍﻟﺒﺎﺏ
ﺍﳊﻠﱯ
ﺣﺴﺎﻥ ,ﲤﺎﻡ .١٩٥٥ .ﻣﻨﺎﻫﺞ ﺍﻟﺒﺤﺚ ﰲ ﺍﻟﻠﻐﺔ .ﻣﺼﺮﻯ :ﻣﻜﺘﺒﺔ ﺍﳒﻠﻮ.
ﺧﻠﻴﻞ ﺣﻠﻤﻲ .١٤٨٣.ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻟﺪﺭﺍﺳﺔ ﻓﻘﻪ ﺍﻟﻠﻐﺔ .ﺇﺳﻜﻨﺪﺭﻳﺔ :ﺩﺍﺭ ﺍﳌﻌﺮﻓﺔ.
ﺷﻌﺮﺍﻥ ﳏﻤﻮﺩ .١٩٦٢ .ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ .ﻣﺼﺮ :ﺩﺍﺭﺍﳌﻌﺎﺭﻑ.
ﺲ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﲪﺪ ﺍﳌﻐﺮﻭﻑ .١٩٣٤ .ﺷﺮﺡ ﻣﺮﺍﺡ ﺍﻷﺭﻭﺍﺡ .ﺑﺪﻳﻜﻨﻔﻮﺯ :ﺍﻟﻄﺎﺑﻌﺔ ﺍﻟ ﺎﻧﻴـﺔ
ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺍﻟﺒﺎﺏ ﺍﳉﻠﻲ.
ﻋﻠﻲ ﺍﳋﻮﱄ ﳏﻤﺪ .١٩٨٢ .ﻣﻌﺠﻢ ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻨﻈﺮﻱ .ﻟﺒﻨﺎﻥ :ﻣﻜﺘﺒﺔ ﻟﺒﻨﺎﻥ.
ﳏﻤﺪ ﺑﺸﺮ ﻛﻤﺎﻝ .١٩٨٠ .ﻋﻠﻢ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺎﻡ ﺍﻷﺻﻮﺍﺕ .ﻣﺼﺮ :ﺩﺍﺭﺍﻟﻌﻠﻮﻡ.
٢٥ﻣﻔﺘﻮﺡ ﳏﻤﺪ.١٩٧٧.ﻓﺘ ﺍﳌﻨﺎﻥ ﻟﺘﺼﺤﻴ ﺍﻟﻔﺎ ﺍﻟﻘﺮﺍﻥ .ﺳﻮﺭﺍﺑﺎﻳﺎ :ﺍﻷﺣﺴﺎﻥ
اﳌﺮاﺟﻊ اﻹﻧﺪوﻧﻴﺴﻴﺔ
)Bloomfield.1961. Bahasa .( Terjemahan Sutikno.1995.Jakarta:Gramedia
Jakarta:Rineka Cipta
Dahara Prize
Sudaryanto. Metode dan Aneka Teknik Analisis Bahasa. Yogyakarta: Duta Wacana
Universiti.
Widyaparwa. 1991. Majalah ilmiah bahasa dan sastra. No:36. Yogyakarta: Balai
Penelitian Bahasa
Penelitian Bahasa
------------- 1997. Majalah ilmiah bahasa dan sastra. No:48. Yogyakarta: Balai
Penelitian Bahasa
------------- 1998. Majalah ilmiah bahasa dan sastra. No:51. Yogyakarta: balai
Penelitian Bahasa
اﳌﺮاﺟﻊ اﻟﻐﺮﺑﻴﺔ
Ervin. S.M. dan C.E osgood. 1965. second language learning and Bilingualisme”
ﺟ ﺎ ﺍﻟ
ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ
)ﻭ( ) ﻱ(
) ) ﺍﻟﺼﺎﺋﺘﺔ ﺍﻟﻮﺳﻄﻴﺔ
*Salah sijine panyuwun apek iku nyuwun didohake sanking fitnahe Jajal ( Jl. 10)
/(t) / ﻭ ﻟ/ ﺩ/ ﻭ ( ﺘﻐﻴﺭ
ﻼﻝ
Dilarang H{aram ﺣﺮﻡ Tidak boleh karam ٧
Mengandung H{a>mil ﺣﺎﻣﻞ Mengandung Kamil ٨
Hukum H{ukm ﺣﻜﻢ Hukum Kukum ٩
Huruf-huruf H{uru>f ﺣﺮﻭﻑ Aksara Kurup ١٠
Tidak bersih H{adas ﺣﺪ Kondisi kurang Kadas ١١
bersih
Riwayat nabi H{adis ﺣﺪﻳﺚ Cerita nabi Kadis ١٢
Orang yang H{a<jj ﺝ
ّ ﺣﺎ Ulama Kaji, Kyai ١٣
sudah
melakukan
ibadah haji
Kebutuhan H{ajah ﺣﺎﺟﺔ Butuh Kajat ١٤
Segala puji Alh}amdulill اﻟﺤﻤﺪﷲ Maha puji Alkamduli ١٥
bagi Allah a<h llah
Yang Almarh}u>m اﻟﻤﺮﺡﻮم Yang sudah mati Almarkum ١٦
disayangi
Hasil H}as> i} l ﺣﺎﺻﻞ Hasil Kasil ١٧
Binatang Nayawa>n ﺣﻴﻮﻥ Binatang Kewan ١٨
Hidup Hayy, haya<h ﺣﻲ ﺣﻴﺎﺓ hidup Kayat, ١٩
kayun
Keledai H{imar ﲪﺎﺭ Kledai Kemar ٢٠
Para ahli H{ukama> ﺣﻜﻤﺎﺀ Para ahli hukum Kukama ٢١
hukum
Penghormatan H{urmah ﺣﺮﻣﺔ Hormat Kurmat ٢٢
Huruf Harf ﺣﺮﻑ Kuruf arab Kurup ٢٣
Tempat Mih}ro>b ﳏﺮﺍﺏ Pengimaman di Mikrob ٢٤
pengimaman masjid
Yang meliputi Muh}it} ﳏﻴﻂ Meliputi Mukitun ٢٥
Yang Muh}rim ﳏﺮﻡ Perempuan yang
keramat tidak boleh
Mukrim ٢٦
diharamkan
dinikah
dinikah
Lembaran Mus}h}af ﻣﺼﺤﻒ Koran, Kitab Musakap ٢٧
yang
terkumpul
Tidak Mustah}il ﻣﺴﺘﺤﻞ Tidak mungkin Mustakil ٢٨
mungkin
Tidak Muha>l ﳏﺎﻝ Tidak masuk akal Mokal ٢٩
mungkin
*…..opo kang wes kasil kito laksanakke mau sabanjure biso mrebawani( PS. Hal: 3)
/(k) / ﻭ ﻟ/ / ﻭ ( ﺘﻐﻴﺭ
* Sing sopo wonge podo poso utowo solat wengi kanti eklas ….(Ms. Hal: 29)
* poro sedulur pada adus kang sempurno koyo aduse rikolo kadas gede (MS.
Hal:" 29)
*…. mesti kudu biso nompo garis pestine kanthi sabar (JB. Hal: 49)
h banyak t
Bulan sa'ban ban‘Sya ﺷﻌ Bulan ruwah Saban ١٣
Kejelekan Syarr ﺷ ّﺮ Jelek, memalukan Saru ١٤
Legalitas, Syaha>dah ﺷﻬﺎﺩﺓ Tanda, saksi yang Sahadat, ١٥
kesaksian dipercaya sadat
Yang menjadi Syahi>d ﺷﻬﻴﺪ Saksi Sahid, sait ١٦
saksi
Keinginan Syahwah ﺷﻬﻮﺓ Keinginan Sahwat ١٧
Setan Syait}on> ﺷﻴﻄﺎﻥ Setan setan ١٨
Keraguan Syakk ّ ﺷ Sedih sakit hati Sak, ١٩
mesaake
Matahari Syams ﺲ Matahari Samsu ٢٠
Penjelasan Syarh} ﺷﺮﺡ Keterangan kitab Sarah ٢١
Ketentuan Syar‘ ﺷﺮﻉ Sesuatu yang Sarak ٢٢
agama terkait masalah
agama
Ketentuan, Syart} ﺷﺮﻁ Sesuatu yang Sarat ٢٣
syarat harus ada
menurut agama
Ketentuan Syari>a ‘ h ﺷﺮﻳﻌﺔ Ketentuan agama Sarengat ٢٤
agama
Kambing Sya>t ﺷﺎﺓ Sate Sate ٢٥
**Menungso di anugrahi nalar kanggo mbedakno seng olo lan seng becik( PS. Hal)
/(l) / ﻭ ﻟ/ / ﻭ ( ﺘﻐﻴﺭ
ﺍﳌﻌﲏ ﺍﻟ ﺮ ﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﳌﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟ ﺮﺓ
ﺍﻟﺼﻮﺗﻴﺔ ﺍ ﺎﻭﻳﺔ
Sholat dhuha Duha> ﺿﺤﻰ Duha Loha, luha ١
Kayu yang awa>rid}‘ ﻋﻮﺍﺭ Halangan Ngawaril ٢
menghalangi
bumi Ard} أرض Tanah Arli ٣
Berlatih sabar Riya>d}oh ﺭﻳﺎﺿﺔ Mencegah sesuatu
karena ingin
Riyalat ٤
mencapai sesuatu
* Poso ing wulan Ramadan kukume perlu mungguhing wong islam((MS. Hal: 29)
/(k) / ﻭ ﻟ/ / ﻭ ( ﺘﻐﻴﺭ٢٠
menetap
Orang yang Muna>fiq ﻣﻨﺎﻓﻖ Sok suci dalam Munapek ٤٢
lain hati dan hal agama
lisannya
Saling setuju Muwa>faqoh ﻣﻮﺍﻓﻘﺔ Satu pendapat Mupakat, ٤٣
Muwapak
at
kesulitan Masyaqqah ﻣﺸﻘﹼﺔ Miskin Musakat ٤٤
Kepastian Taqdi>r ﺗﻘﺪﻳﺮ Kepastian Tekdir ٤٥
jalan menuju To}ri>qoh ﻃﺮﻳﻘﺔ Jalan menuju Tarekat ٤٦
kesempurnaan kesempurnaan
islam islam
Waktu Waqt ﻭﻗﺖ Saat yang Wektu, ٤٧
ditetapkan untuk wekdal
sholat
*mesti kudu biso nompo garis pestine kanthi lan tekdir sabar (JB. Hal: 49)
melebihi kodrat
Melakukan Zina> ﺯﻧﺎ Zina Jina ١٢
hubungan
tanpa ikatan
sah
Intan Zumurrud ﺯﻣﺮّﺩ Intan jamrut Jumerut ١٣
Umum La>zim ﻻﺯﻡ Umum, banyak Lajim ١٤
Hukuman zi>r‘Ta ﺗﻌﺰﻳﺮ Hukuman hakim Takjir ١٥
Turun Tana>zul ﺗﻨﺎﺯﻝ Naik turun Tanajul ١٦
Perdana Wa>zir ﻭﺍﺯﺭ Patih wajir ١٧
mentri
Keluar Mu’tazilah ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ Menyimpang dari Mustajilah ١٨
golongan yang benar
*Jaman iki kabeh wong podo edan, maksiyat sak paran-paran (JL. Hal: 10)
ﺍﻟﻨ.
ﺍﻟ ﻭﺍﻤ ﺍﻟﻨ. .
ﻨ ﻤ ( ﻨ
ﺍﳌﻌﲏ ﺍﻟ ﺮ ﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﳌﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﺒﻴﺎﻥ ﺍﻟ
ﺍﻟﺼﻮﺗﻴﺔ ﺍ ﺎﻭﻳﺔ ﻣﺮ
ﺓ
Setan Dajja<l ﺩ ّﺟﺎﻝ Setan Jajal
ketuhanan ketuhanan
Berserah Tawakkal ﺗﻮ ﹼﻛﻞ Kokoh hati
menjalani
Tawekal
diri
kesusahan
Kebenaran Haqq ﺣ ّﻖ Kenyataan Kak
ﻤ ( ﻨ
ﺍﳌﻌﲏ ﺍﻟ ﺮ ﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳌﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﺒﻴﺎﻥ ﺍﻟ
ﺍﻟﺼﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍ ﺎﻭﻳﺔ ﻣﺮ
ﺓ
Aneh |A‘ Ja<ib ﻋﺠﺎﺋﺐ Mengagumkan Jaib
Mantera a‘Zi<mah ﻋﺰﳝﺔ Yang punya Jimat
daya melebihi
kodrat
ﻤ
ﺃﺭﺑﻌﺎﺀ
١
Hari ke Arbia<‘a' Hari rabo Rebo
empat
Hari ke Is|nain ﺇﺛﻨﲔ Hari senin Senen
dua ﰲ ﻣﻘﻄﻌﲔ
Sombong U'jb-riya>' -ﻋﺠﺐ Sombong Jub-ria
ﺭﻳﺎﺀ
Ka’bah Ka’bah ﻛﻌﺒﺔ Masjid di Kabat
makkah
Bisa Mu’tamad ﻣﻌﺘﻤﺪ Yang dianggap Mutama
dipercaya sudah benar t
Pertolong Ma’u>nah ﻣﻌﻮﻧﺔ Punya Maonah
an kelebihan
karena iman
Bulan Sya‘ban ﺷﻌ Bulan ruwah Saban
sa'ban
Ta'ki>d
ﺗﺄﻭﻳﻞ
ﺗﺄﻛﻴﺪ
Arti mimpi
Kemantapan
Tawil
Tekad
ﻤ ٢
hati
Bersungg Muja>hada ﳎﺎﻫﺪﺓ Menahan nafsu Mujadah
uh- h
sungguh
Legalitas, Syaha>dah ﺷﻬﺎﺩﺓ Tanda, saksi Sadat
kesaksian yang dipercaya
Waktu Sahu>r ﺳﺤﻮﺭ Sahur Saur
sahur
Hanya Wah}dah ﻭﺣﺪﺓ Tidak menikah Wadat
satu
Minta Istigfa>r ﺍﺳﺘﻐﻔﺎﺭ Minta ampun Istipar
ampun
Binatang Kayawa>n ﺣﻴﻮﺍﻥ Binatang Kewan
Saling Muwa>faqo ﻣﻮﺍﻓﻘﺔ Satu pendapat Mupakat
setuju h
Wudlu, Wud}u>' ﻭﺿﻮﺀ Membasuh Wulu
bersuci ketika mau
dari sholat
hadas
kecil
Nama Asma<' ﺍ ﺎﺀ Nama Asma
empat
Cuaca, Hawa>’ ﻫﻮﺍﺀ Rasa Howo
udara
Dunia Dua>>’ ﺩﻋﺎﺀ Do’a Dongo
yang jumat
adzan
sholat
jumat
Putaran Da>iroh ﺩﺍﺋﺮﺓ Desa Daerah
b
Dikabulk Ija>bah ﺍﺟﺎﺑﺔ Dibolehkan Ijabah
an
Pengesah ijazah ﺍﺟﺎﺯﺓ boleh Ijasah
an
kesepakat Ijma>’ ﺍﲨﺎﻉ Kesepakatan Ijemak,
an para ahli agama ijmak
Dikabulk Ija>bah ﺍﺟﺎﺑﺔ Dibolehkan Ijabah
an
Pengesah ijazah ﺍﺟﺎﺯﺓ boleh Ijasah
an
kesepakat Ijma>’ ﺍﲨﺎﻉ Kesepakatan Ijemak,
an para ahli agama ijmak
Tetap Is|ba>t ﺍﺛﺒﺎﺕ Ibarat Isbat
maha Allah
Agung
Lacut T}ola>h ﻃﻼﺡ Salah tingkah Setilah
asyuro
Yang Aula< ﺃﻭﱃ Ruangan yang Aula
utama lebar
Panggila w
| a‘Da ﺩﻋﻮﻱ Menuduh Dakwa
n
Perkataan Fatwa> ﻓﺘﻮﻯ Perkataan Patwa
ualma ahli kitab
Tempat Mus}olla ﻣﺼﻠﹼﻰ Tempat ibadah Musola
untuk
solat ٢
Menjalan Taqwa ﺗﻘﻮﻯ Patuh Takwa
kan
perintah
menjauhi
larangan
Besar Kubro ﻛ ﻯ Besar Kubro
audial
ﺍﻹ ﺎ ﺔ ﺃﻭ ﻴﺎﺩ.ﻭ
ﺎ ﺔ ﺍﻟ ﻭﺍ. .ﻭ
ﺍﳌﻌﲏ ﺍﻟ ﺮ ﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳌﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍ ﺎﻭﻳﺔ ﺍﻟﺒﻴﺎﻥ ﺍﻟ ﻢ
ﺍﻟﺼﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺭﺓ
Batas waktu, Ajal اﺝﻞ Batas, mati Ajal
kematina
Pikiran, |ql‘A ﻋﻘﻞ Pikiran Akal
kecerdasan
Singgasana ‘ Arsy ﻋﺮ Bangka, Aras
sengsara
Waktu asar A‘S{r ﻋﺼﺮ Sholat sore Asar,
ngasar
Tentram, Amn اﻣﻦ Tentram Aman
aman
Jibril Jibro<i<l ﺟ ﺍﺋﻴﻞ Jibril Jabaroil
ﺎ ﺔ ﺍﻟ ﻭﺍﻤ .٢ .ﻭ
ﺍﳌﻌﲏ ﺍﻟ ﺮ ﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﳌﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍ ﺎﻭﻳﺔ ﺍﻟﺒﻴﺎﻥ ﺍﻟ ﻢ
ﺍﻟﺼﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺭﺓ
Petunjuk Dila>lah ﺩﻻ ﻟﺔ Untungnya Ndelalah
ﰲ ﺃﻭّﻝ
Belajar Daros ﺩﺭﺍﺱ Ngaji Nderes
ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ
Dewasa Ba>lig ﺑﺎﻟ Gedhe Mbalek
menurut agama
Ketentuan Syari>a ‘ h ﺷﺮﻳﻌﺔ Ketentuan agama Sarengat ٢٤
agama
Kambing Sya>t ﺷﺎﺓ Sate Sate ٢٥
berakal
Dekat, lebih Aqrab اﻗﺮب Sanak saudara Akrab ٣
dekat
Hewan buroq Buro>q ﺑﺮﺍﻕ Jaran seperti Burok ٤
manusia
Kubur Qubr ﻗﺒﺮ Alam setelah mati Kubur ٥
Diterima Qobu>l ﻗﺒﻮﻝ Penerimaan Kabul ٦
pengantin putri
Tetap Baqo>’ ﺑﻘﺎﺀ Tidak berubah Baka, ٧
mbaka
Ukuran Qodr ﻗﺪﺭ Takdir Kadar ٨
persetujuan Iqro>r ﺍﻗﺮﺍﺭ keterangan Ekrar, ٩
ekrar,
ekrol
Kebenaran Haqq ﺣﻖ Kenyataan Kak ١٠
Kenyataan H{aqi>qoh ﺣﻘﻴﻘﺔ Kenyataan Kakekat ١١
Nyata H{aqiqi ﺣﻘﻴﻘﻲ Nyata Kakiki ١٢
Daerah, Iqlim ﺇﻗﻠﻴﻢ Masa, hawa Iklim ١٣
teritorial
Sholat minta Istisqo>’ ﺍﺳﺘﺴﻘﺎﺀ Shalat minta Istika ١٤
hujan hujan
Percaya Yaqi<n ﻳﻘﲔ Percaya Yakin ١٥
Dahulu Qodim ﻗﺪ Langgeng Kadim, ١٦
kidam
Kopi Qohwah ﻗﻬﻮﻥ Kopi Kahwa ١٧
Hati Qolb ﻗﻠﺐ Hati Kalbu, ١٨
kalebu
Kamus Qo>mu>s ﻗﺎﻣﻮﺱ Yang membuat Kamus ١٩
ungkapan
Rembulan Qomar ﻗﻤﺮ Rembulan Kamari ٢٠
Kaum Qoum ﻗﻮﻡ Etnis, kerabat Kaum ٢١
Ucapan Qoul ﻗﻮﻝ Berujar, cerita Kaol ٢٢
Hari akhir Qiya>mah ﻗﻴﺎﻣﺔ Akhir zaman Kiyamat ٢٣
Mencerai T}olaq ﻃﻠﻖ Cerai Talak ٢٤
Dahulu Qodim ﻗﺪ Langgeng Kadim, ٢٥
kidam
Kiblat ka’bah Qiblah ﻗﺒﻠﺔ Arah ke makkah Keblat
Ukuran Qiya>s ﻗﻴﺎﺱ Antara hati dan Kiyas ٢٦
pikiran serasi
Suci Qudus ﻗﺪ Suci Kudus ٢٧
Kuasa Qudroh ﻗﺪﺭﺓ Penguasa Kudrat ٢٨
malaikat
Kitab nabi Zabu>r ﺯﺑﻮﺭ Zabur Jabur ٢
Daud
Buah zaitun Zaitu>n ﺯﻳﺘﻮﻥ Pohon dan buah Jaetun ٣
untuk minyak dari
Palestina
Harta yang Zaka>h ﺯﻛﺎﺓ Jakat di bulan Jakat ٤
diberikan Ramadan
untuk
menyucikan
harta
Masa Zama>n ﺯﻣﺎﻥ Waktu, masa Jaman ٥
yang lama
Air dari Zam-zam ﺯﻡ-ﺯﻡ Air dari Makkah jam-jam ٦
Makkah
Jerapah Zaro>fah ﺯﺭﺍﻓﺔ Hewan seperti Jarapah ٧
unta
Berkunjung Ziya>roh ﺯﻳﺎﺭﺓ Kuburan, keramat Jarat ٨
Salah satu Zaba>d ﺯﺑﺎﺩ Wangi-wangian Jebad ٩
macam
minyak wangi
Berkunjung Ziya>roh ﺯﻳﺎﺭﺓ Ziarah Jijarah ١٠
Mantera zi>mah‘A ﻋﺰﳝﺔ Yang punya daya Jimat ١١
melebihi kodrat
Melakukan Zina> ﺯﻧﺎ Zina Jina ١٢
hubungan
tanpa ikatan
sah
Intan Zumurrud ﺯﻣﺮّﺩ Intan jamrut Jumerut ١٣
Umum La>zim ﻻﺯﻡ Umum, banyak Lajim ١٤
Hukuman zi>r‘Ta ﺗﻌﺰﻳﺮ Hukuman hakim Takjir ١٥
Turun Tana>zul ﺗﻨﺎﺯﻝ Naik turun Tanajul ١٦
Perdana Wa>zir ﻭﺍﺯﺭ Patih wajir ١٧
mentri
Keluar Mu’tazilah ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ Menyimpang dari Mustajilah ١٨
golongan yang benar
/ e/ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺘ ﺔ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻧﻤﺮ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Salah satu Zaba>d ﺯﺑﺎﺩ Wangi-wangian Jebad ١
macam
minyak wangi
Saudara dekat Qoro>bat ﻗﺮﺍﺑﺔ Saudara Kerabat ٢
Menara Mana>r ﻣﻨﺎﺭ Tempat tinggi di Menara ٣
dekat masjid
Binatang H}ayawa>n ﺣﻴﻮﺍﻥ Binatang Kewan ٤
Jiwa Nafs ﻧﻔﺲ Marah, Nepsu 1 ٥
condongnya hati
Bilangan salat Rokaa<'t ﺭﻛﻌﺎﺕ Bilangan salat Rekangat ٦
Wselamat Sala>mah ﺳﻼﻣﺔ Tentram Slamet ٧
Kepastian Taqdi>r ﺗﻘﺪﻳﺮ Kepastian Tekdir ٨
Berserah diri Tawakkal ﺗﻮ ﹼﻛﻞ Kokoh hati menjalani
kesusahan
Tawekal ٩
/ i/ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺘ ﺔ ﺎﻭﻟﺔ ﻟﻲ ﺎ
/ i/ ﺩ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺘ ﺔ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻧﻤﺮ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Terkabul doa Mustajab ﻣﺴﺘﺠﺐ Terlaksana Mustijab ٢
keinginannya
Persusuan Rod}o>' ﺭﺿﺎﺀ Menyusui Rilak ٣
/ u/ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺘ ﺔ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ
/e/ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻤﺔ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ
/e/ ﺮ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻧﻤﺮ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Pembebasan Loro>’ ﺍﺑﺮﺍﺀ Pisah, rusak Ebra ١
Masa I’ddah ﻋﺪّﺓ Waktu nunggu Edah ٢
Tulus, ikhlas Ikhla>s ﺍﺧﻼ Lega, murni Eklas ٣
persetujuan Iqro>r ﺍﻗﺮﺍﺭ keterangan Ekrar, ٤
ekrar,
ekrol
Ilmu ‘ilm ﻋﻠﻢ Ilmu Elmu, ٥
ngelmu
Kiblat ka’bah Qiblah ﻗﺒﻠﺔ Arah ke makkah Keblat ٦
Keledai H{imar ﲪﺎﺭ Kledai Kemar ٧
Mulut Li’sa>n ﻟﺴﺎﻥ Mulut Lesan ٨
Orang yang Masya>yikh ﻣﺸﺎﻳ Orang pinter Masakeh ٩
dituakan
Naik, tangga Mi’roj ﻣﻐﺮﺍﺝ Naik surga Mekrad ١٠
sejasadnya
Orang yang Muna>fiq ﻣﻨﺎﻓﻖ Sok suci dalam Munapek ١١
lain hati dan hal agama
lisannya
Orang yang S}o>lih} ﺻﺎ Suci, orang utama Soleh ١٢
solih
Yang ikut ‘Ta>bi ﺗﺎﺑﻊ Menurut Tabek ١٣
Yang Ta>rik ﺗﺎﺭ Oarng yang
mencari
Tarek ١٤
meninggalkan
kesempurnaan
islam
/a/ ﺮ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻧﻤﺮ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Saling sesuai Muna>sib ﻣﻨﺎﺳﺐ Sesuai dengan Munasaba ١
/e/ ﺮ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻧﻤﺮ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Keyakinan I' tiqo<d ﺇﻋﺘﻘﺎﺩ Kemantapan hati Tekad, ١
kuat nekad
/ u/ ﺮ ﺎ ﺮ ﻟﻲ ﺎ ( ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻧﻤﺮ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Bunga uang Riba> ﺭﺑﺎ Orang yang Ruba ١
membungakan
uang
ﺍﻟ ﻘ.ﺕ
ﻓﻲ ﺍﻟ ﻮﺍﻣ ﺍﻟ ﻘ. .ﺕ
ﻓﻲ ﺍﻟ ﻮﺍﻣ ﺍﻟ ﺎ ﻴﺔ (ﺍﻟ ﻘ
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟ ﻴﺎ ﺍﻟ ﻤ
ﺭ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Setan Dajja<l ﺩ ّﺟﺎﻝ Setan Jajal
Nama Jahannam ﺟﻬّﻨﻢ Neraka, Jahanam
neraka pengumpat"
keparat"
ﻓﻲ
Intan Zumurrud ﺯﻣ ّﺮﺩ Intan jamrut Jumerut
ﻭﺳ
Menghubu Kawwin ﻛ ّﻮﻥ Ijab Kawin
ngkan ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ
Lezat Laz|z|ah ﻟ ﹼﺬﺓ nikmat Ladat
Orang yang
alim
Mua’llim ﻣﻌﹼﻠﻢ Penunjuk Mualim,
malim ١
Pengajar Mudarris ﻣﺪ ّﺭﺱ Guru agama Mudaris
ﺃﺭﺑﻌﺎﺀ
ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ
Hari ke Arbia<‘a' Hari rabo Rebo
empat
Cuaca, Hawa>’ ﻫﻮﺍﺀ Rasa Howo
٣
udara
Dunia Dua>>’ ﺩﻋﺎﺀ Do’a Dongo
n berhubungan
Sibuk Masygul ﻣﺸﻐﻮﻝ Susah, sakit hati Masgul
ﺍ ﺎﻓﺔ ﻭ ﻳﺎﺩ.
ﺎﻓﺔ ﺍﻟ ﻮﺍ . .
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟ ﻴﺎ ﺍﻟ
ﺭ
ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
Batas waktu, Ajal اﺝﻞ Batas, mati Ajal
kematina
Pikiran, |ql‘A ﻋﻘﻞ Pikiran Akal
kecerdasan
Singgasana ‘ Arsy ﻋﺮ Bangka, Aras
sengsara
Waktu asar A‘S{r ﻋﺼﺮ Sholat sore Asar,
ngasar
Tentram, Amn اﻣﻦ Tentram Aman
aman
Jibril Jibro<i<l ﺟ ﺍﺋﻴﻞ Jibril Jabaroil
ﻲ ﻓ
untuk do’a
Imam dalam Maz|hab ﻣﺬﻫﺐ Yang Madahab,
ﻭﺳ
١
hukum islam menemukan madhab
hukum islam
Lembaran
yang
Mus}h}af ﻣﺼﺤﻒ Koran, Kitab Musakap
ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ
terkumpul
Silsilah Nasab ﻧﺴﺐ Keturunan Nasab
ﺎﻓﺔ ﺍﻟ ﻮﺍﻣ . .
ﺍﻟﻤﻌ ﻲ ﺍﻟﺘﺮﺟﻤﺔ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟﻤﻌ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﺍﻟ ﻴﺎ ﺍﻟ
ﺭ
ﺍﻟ ﻮﺗﻴﺔ ﺍﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﺠﺎﻭﻳﺔ
ﺩﻻ ﻟﺔ
ّﻓ ﻲ ﻭ
Petunjuk Dila>lah Untungnya Ndelalah
Wawancara
** Mumpung ning alam donyo seng sergep ngibadahe…
Majalah
poro sedulur pada adus kang sempurno koyo aduse rikolo kadas gede (Ms 29)
Sing sopo wonge podo poso utowo solat wengi kanti eklas ….(Ms 29)
…..opo kang wes kasil kito laksanakke mau sabanjure biso mrebawani (ps 3)
…. mesti kudu biso nompo garis pestine kanthi sabar (jb 49)
Amergo pancen saben-saben sasi Ramadan Allah tansah ngesokake rahmate (
ms29)
Poso ing wulan Ramadan kukume perlu mungguhing wong islam((ms 29)
…wong kang nindaake ngibadah poso ing wulan Ramadan ugo keno diarani
nglatih disiplin (ps 3)
Ugo ora keno nindaake penggawe maksiyat (ps 3)
Salah sijine panyuwun apek iku nyuwun didohake sanking fitnahe Jajal ( Jl.
10)
Pancen tiyambake iku moden seng apik, paseh wacane(JL.Hal: 09
Wong tuwo ora bakal lilo nek anake durhoko(MS. Hal:29)
esrok mekrod sesuk bakal dipun peringati kelawan pengajian ged
Ojo pisan –pisan gawe dolanan ucapan talak…..(JL. Hal: 5)
Menungso di anugrahi nalar kanggo mbedakno seng olo lan seng PS. Hal)
becik(
Jaman iki kabeh wong podo edan, maksiyat sak paran-paran (JL. Hal: 10)
* …..sowan karo sayit jakpar kapurih mimpin selametan(JL. Hal: 09)
Orang Tua :
Bapak : H. Syahadi
Pekerjaan: Wiraswasta
Pekerjaan: Wiraswasta
Pendidikan :
( Rini Masruroh)