LANJUT
STANDAR
STANDAR PELAYANAN
PELAYANAN MINIMAL
MINI MAL (SISA MAKANAN)
MAKAN AN)
Dosen Pengampu :
'"eh Go"ongan E
Ke"ompo
/ui !u"ur "ami a$at"a$ ata! "hadirat Allah W. 3r"at rahmat da$
"aru$ia&a $uli!a$ laora$ mata "uliah Ma$am$ i!tm /$l$%%araa$
Ma"a$a$ La$ut6 d$%a$ udul ta$dar /laa$a$ Mi$imal (i!a Ma"a$a$)6
daat
daat di!l
di!l!a
!ai"
i"a$
a$.. Lao
Laora
ra$
$ di!u
di!u!u
!u$
$ !a%
!a%ai
ai u"t
u"tii trtu
trtuli
li!! !ti
!tia
a !l!a
!l!aii
mla"u"a$ ra"ti"um.
#alam $uli!a$ laora$ t$tu ada raa iha" a$% i"ut rra$ a"tif
dalam mramu$%"a$.
mramu$%"a$. lh "ar$a itu $uli!
$uli! m$%u9a"a$
m$%u9a"a$ a$a" trima
"a!ih "ada !mua iha" a$% tlah mma$tu dalam m$l!ai"a$ laora$.
/$uli! m$adari ah,a $uli!a$ laora$ i$i ma!ih lum !mur$a
u$tu"
u$tu" itu "ami
"ami hara"
hara"a$
a$ "riti"
"riti" da$ !ara$
!ara$ "arah
"arah a$%
a$% mma$
mma$%u$
%u$.. mo%a
mo%a
rma$faat a%i !mua iha" a$% mmutuh"a$.
mmutuh"a$.
/$uli!
+A+ .$ PENDA&ULUAN
Rumah
Rumah !a"it
!a"it mrua
mrua"a$
"a$ !alah
!alah !atu !ara$a
!ara$a "!ha
"!hata$
ta$ a$%
a$% mm%a
mm%a$%
$%
ra$a$ $ti$% u$tu" m$i$%"at"a$ draat "!hata$ ma!ara"at. Fu$%!i dari
rumah !a"it mmri"a$ laa$a$ a$% !mur$a ai" $9%aha$ mauu$
$%oata$ $a"it. alah !atu uaa laa$a$ "!hata$ di rumah !a"it adalah
laa$a$ %izi. aat i$ilaa$a$ %izi mulai diadi"a$ tolo" u"ur mutu laa$a$
di rumah !a"it "ar$a ma"a$a$ mrua"a$ "utuha$ da!ar ma$u!ia da$ !a$%at
dir9aa m$adi fa"tor $9%ah da$ mma$tu $muha$ !uatu $a"it.
/laa
/laa$a$
$a$ ma"a$
ma"a$ a!i$
a!i$ di rumah
rumah !a"it
!a"it rtu
rtuua$
ua$ u$tu"
u$tu" m$9u"
m$9u"ui
ui
"utuha$ zat;zat %izi a!i$ %u$a m$u$a$% ro!! $muha$ da$ m$9aai
!tatu! %izi otimal.M$urut uharo (18) m$%"o$!um!i a$%a$ rarti u%a
m$%"o$!um!i zat %izi$a. alah !atu fa"tor $a tradi$a "ura$% %izi
adalah "ura$%$a i$ta" zat %izi !!$!ial "ar$a ma"a$a$ a$% di"o$!um!i tida"
9u"u ai" "ualita! mauu$ "ua$tita!$a. 3ila "adaa$ i$i tradi ada $drita
a$% dira,at di rumah !a"it !lai$ a"a$ m$uru$"a$ !tatu! %izi $drita u%a
a"a$ mmra$a$% hari ra,at da$ m$i$%"at"a$ iaa ra,ata$. 3ra%ai
fa"tor $a "ura$% %izi ada a!i$ a$% dira,at dia$tara$a adalah a!ua$
zat %izi
%izi a$%
a$% "ura$%
"ura$% "ar$a
"ar$a "o$di!
"o$di!ii a!i$
a!i$ hila$%
hila$%$
$aa $af!u
$af!u ma"a$
ma"a$ fa"tor
fa"tor
"o$omi dfr!i (fa"tor !tr!!) "ura$%$a $%tahua$ t$ta$% $a"it da$
lama
lama dira,a
dira,att a$%
a$% daat
daat m$im
m$imul"
ul"a$
a$ "o!a$
"o!a$a$
a$ trhada
trhada
ma"a$a
ma"a$a$
$ a$%
a$%
di!ai"a$.
Ada ra
raa
a fa"tor
fa"tor a$%
a$% m$$t
m$$tu"a
u"a$
$ a%aim
a%aima$a
a$a !!ora
!!ora$%
$% mmilih
mmilih
ma"a$a
ma"a$a$
$ aitu
aitu "!$a
"!$a$%a
$%a$
$ da$ "tida
"tida"!
"!$a$
$a$%a$
%a$ "ia!a
"ia!aa$
a$ daa
daa li
li !rta
!rta
"tr!
"tr!dia
diaa$
a$ ma"a$a
ma"a$a$
$ "r9a
"r9aaa
aa$
$ da$ "ta"h
"ta"hu
ula$
la$ a"tuali
a"tuali!a!i
!a!i diri
diri fa"tor
fa"tor
a%ama !rta !i"olo%i!
!i"olo%i! da$ a$% ali$% a"hir da$ !ri$% tida" dia$%%a
dia$%%a $ti$%
rtima$%a$ %izi da$ "!hata$ (+arto$o2000).
(+arto$o2000).
i!a
i!a ma"a$a
ma"a$a$
$ (,a!t)
(,a!t) mrua
mrua"a$
"a$ i$di"a
i$di"ator
tor $ti$
$ti$%
% dari
dari ma$fa
ma$faata$
ata$
!um
!umr
r daa
daa da$
da$ r!
r!!
!ii "o$!
"o$!um
um$
$ trha
trhada
da
$
$l
l$
$%%
%%ar
araa$
aa$ ma"a
ma"a$a
$a$
$
(Fra"!tal18<). #ata i!a Ma"a$a$ umum$a di%u$a"a$ u$tu" m$%*alua!i
f"tifita! ro%ram $uluha$ %izi $l$%%araa$ da$ laa$a$ ma"a$a$
!rta "9u"ua$ "o$!um!i ma"a$a$ ada "lomo" atau rora$%a$.
.$, Tu2uan
a. Aa a$%
a$% dima"
dima"!ud
!ud d$%a$
d$%a$ !i!a ma"a$a
ma"a$a$$?
. 3a%aima$a 9ara m$%u"ur !i!a ma"a$a$ ?
9. Aa !aa
!aa mtod
mtod a$%
a$% di%u$a
di%u$a"a$
"a$ dalam
dalam $%u"
$%u"ura$
ura$ !i!a
!i!a ma"a$a$?
ma"a$a$?
d. Aa !aa
!aa fa"tor
fa"tor > fa"tor
fa"tor a$% mm$%aru
mm$%aruhi hi !i!a ma"a$a$
ma"a$a$ ?
. Aa fu$%
fu$%!i
!i dari
dari $%u
$%u"ur
"ura$
a$ !i!a
!i!a ma"a$
ma"a$a$
a$ ?
+A+ ,$ TINJAUAN PUSTAKA
i!a ma"a$a$ (,a!t) aitu aha$ ma"a$a$ a$% hila$% "ar$a tida" daat
diol
diolah
ah atau
atau tr99
tr99r
r.. i!a
i!a $%
$%ol
olah
aha$
a$ atau
atauu$
u$ !i!a
!i!a ma"a$
ma"a$a$
a$ a$%
a$% muda
mudah
h
mmu!u" dalam ilmu "!hata$ li$%"u$%a$ di!ut %ara%. i!a ma"a$a$ di
iri$% (lat ,a!t) adalah ma"a$a$ a$% di!ai"a$ "ada a!i$ ttai
m$i$%%al"a$ !i!a di iri$% "ar$a tida" hai! di"o$!um!i da$ di$ata"a$ dalam
r!$ta! ma"a$a$ a$% di!ai"a$ (#amaluddi$ 2005). /ada $litia$ i$i !i!a
ma"a$a
ma"a$a$
$ a$%
a$% dima"!
dima"!ud
ud adalah
adalah !i!a ma"a$a
ma"a$a$
$ di iri$%
iri$% (lat ,a!t)
,a!t) "ar$a
"ar$a
rhuu$%a$ la$%!u$% d$%a$ a!i$ !hi$%%a daat m$%tahui d$%a$ 9at
$rimaa$ ma"a$a$ a!i$ di rumah !a"it.
,$, Me0o
e0ode Pengu
nguu1
u1a
an S4s
S4sa
a Ma
Maana
anan
n
Mtod
Mtod $%u"
$%u"ura
ura$
$ !i!a ma"a$a
ma"a$a$
$ a$%
a$% di%u$a
di%u$a"a$
"a$ haru!
haru! di!!u
di!!uai"
ai"a$
a$
d$%a$ tuua$ dila"u"a$$a m$ilai !i!a ma"a$a$. Ada - $i! mtod a$% daat
di%u$a"a$ aitu =
a. Wi%ht
Wi%ht mthod,i%ht lat ,a!t
alah
alah !atu 9ara a$%
a$% di"m
di"ma$%
a$%"a$
"a$ u$tu"
u$tu" m$ilai
m$ilai "o$!um
"o$!um!i
!i ma"a$a
ma"a$a$
$
a!i$ adalah mtod ta"!ira$ *i!ual om!to9". /ada mtod i$i !i!a ma"a$a$
diu"ur
diu"ur d$%a$ 9ara m$a"!ir
m$a"!ir !9ara *i!ual a$a"$a
a$a"$a !i!a ma"a$a$
ma"a$a$ u$tu" !tia
$i! hida$%a$. +a!il ta"!ira$ i$i i!a di$ata"a$ dalam %ram atau dalam $tu"
!"or ila m$%%u$a"a$ !"ala $%u"ura$ (&urati 2008).
C*alua!i
C*alua!i !i!a ma"a$a$ m$%%u$a"a$
m$%%u$a"a$ mtod
mtod i$i mlihat ma"a$a$
ma"a$a$ tr!i!a
di iri$% da$ m$ilai umlah a$% tr!i!a da$ u%a di%amar"a$ d$%a$ !"ala 5
oi$. ara taf!ira$ *i!ual aitu d$%a$ m$%%u$a"a$ !"ala $%u"ura$ a$%
di"m
di"ma$%
a$%"a$
"a$ olh
olh om!to
om!to9"
9" a$%
a$% daat
daat dila"u
dila"u"a$
"a$ d$%a$
d$%a$ "ritri
"ritriaa !a%a
!a%aii
ri"ut (Rat$a$i$%rum 2005).
/$ilaia$ u$tu" !"or diata! rla"u u$tu" !tia or!i ma!i$%;ma!i$% $i!
ma"a$a$ (ma"a$a$ o"o" !aura$ lau"). tlah m$ta"a$ !"or "mudia$
!"or tr!ut di"o$*r!i"a$ " dalam $tu" r!$.
M$u
M$uru
rutt om!
om!to
to9"
9" mto
mtod
d taf!i
taf!ira$
ra$ *i!u
*i!ual
al mmi
mmili"
li"ii "l
"li
iha
ha$
$ da$
da$
""ura
""ura$%a
$%a$.
$. li
liha$
ha$$a
$a aitu
aitu mudah
mudah dila"u
dila"u"a$
"a$ mmrlu
mmrlu"a$
"a$ ,a"tu
,a"tu a$%
a$%
!i$%"at tida" mmrlu"a$ alat a$% a$a" da$ rumit m$%hmat iaa da$
daat m$%tahui
m$%tahui !i!a ma"a$a$
ma"a$a$ m$urut
m$urut $i!$a.
$i!$a. da$%"a$
da$%"a$ ""ura$%a$
""ura$%a$$a
$a
aitu
aitu di
dirlu
rlu"a
"a$
$ $a
$a"!i
"!irr (!ti
(!tima
mato
tor)
r) a$%
a$% trla
trlati
tih
h tliti
tliti tram
tramil
il da$
da$
mmrlu
mmrlu"a$
"a$ "mam
"mamua$
ua$ dalam
dalam m$a"!i
m$a"!irr (o*r
(o*r !timat
!timat).
). Mtod
Mtod i$i f"ti
f"tiff
ttai
ttai i!a
i!a m$
m$a
a"a$
"a$ "tida
"tida"t
"tliti
litia$
a$ (&+
(&+ 2005).
2005). Ma!alah
Ma!alah !u"
!u"tifi
tifita!
ta!
"a$
"a$da
dala$
la$ $%
$%am
amat
at *i!u
*i!ual
al m$
m$ad
adii $t
$ti$
i$%
% $amu
$amu$
$ mto
mtod
d i$i
i$i tla
tlah
h diu
diuii
*alidita!$
*alidita!$aa d$%a$
d$%a$ mma$di$%
mma$di$%"a$
"a$ d$%a$
d$%a$ $ima$%a
$ima$%a$
$ !i!a ma"a$a$
ma"a$a$ da$
mmri"a$ ha!il a$% 9u"u ai" (William! a$d Wa
Walto$
lto$ 2010).
. ida"
ida" r!i!a i"a umlah !i!a ma"a$a$ 25@
,$3 5a0o
5a0o16
165a
5a0o1
0o1 Yang
Yang +e1h
+e1hu!u
u!unga
ngan
n Deng
Dengan
an Adan7a
Adan7a S4sa
S4sa Maan
Maanan
an
a. Fa"tor I$tr$al
/a!i
/a!i$
$ a$%
a$% dira
dira,a
,att diru
diruma
mah
h !a"i
!a"itt m$%
m$%al
alam
amii ru
rua
aha
ha$
$ "ar
"ar$a
$a
mma!u"i
mma!u"i li$%"u$%a$
li$%"u$%a$ a$% a!i$%rd
a!i$%rdaa d$%a$
d$%a$ "ia!aa$
"ia!aa$ !hari;hari.
!hari;hari. alah
!atu ruaha$ a$% tradi aitu ruaha$ ma"a$a$. ara tmat da$ ,a"tu
ma"a$ a$% di!ai"a$ di rumah !a"it rda d$%a$ ma"a$a$ a$% di!ai"a$
di!ai"a$ di
rumah.
rumah. mua
mua rua
ruaha$
ha$ a$%
a$% tradi
tradi daat
daat mm$
mm$%ar
%aruhi
uhi m$tal
m$tal !hi$%
!hi$%%a
%a
m$%hamat $muha$ $a"it (Mohi 12).
1) ia!aa$ ma"a$
i
ia!a
a!aa$
a$ ma"a
ma"a$
$ adal
adalah
ah !u!u
!u!u$a
$a$
$ $i!
$i! da$
da$ uml
umlah
ah ma"a
ma"a$a
$a$
$ a$%
a$%
di"o$!um!i !!ora$% atau "lomo" ora$% dalam ,a"tu trt$tu. u!u$a$ m$u
mliuti
mliuti aha$ ma"a$a$ o"o" lau" au" (h,a$i
(h,a$i da$ $aati) !aur da$ uah
(3ali,
(3ali,ati
ati 2004)
2004) 3rda!
3rda!ar"
ar"a$
a$ ha!il
ha!il $lit
$litia$
ia$ /ria$t
/ria$to
o (200)
(200) di RE#
RE# "ota
"ota
mara$% m$ata"a$ ah,a rdaa$ ola ma"a$ ada !aat di rumah da$ di
rumah !a"it a"a$ mm$%aruhi daa trima a!i$ trhada ma"a$a$. 3ila ola
ma"a$
ma"a$ a!i$
a!i$ tida"
tida" !!uai
!!uai d$%a$
d$%a$ a$% di!ai"
di!ai"a$
a$ di rumah
rumah !a"it
!a"it ma"a
ma"a a"a$
a"a$
mm$%aruhi hai! tida"$a ma"a$a$ a$% di!ai"a$ dirumah !a"it. Fa"tor a$%
mm$%aruhi tradi$a !i!a ma"a$a$ ada a!i$ adalah ola ma"a$ a!i$
trutama u$tu" !u!u$a$ m$u hida$%a$ da$ fr"u$!i
f r"u$!i ma"a$ (Adli!ma$ 1<).
. Fa"tor C"!tr$al
3ila $ilaia$ a!i$ trhada mutu ma"a$a$ dari rumah !a"it "ura$%
mmua!"a$ "mu$%"i$a$ a!i$ a"a$ m$%"o$!um!i ma"a$a$ dari luar rumah
!a"it (i!,iardi 2005). Ma"a$a$ a$% dima"a$ olh a!i$ a$% ra!al dari
luar rumah !a"it a"a$ r$%aruh trhada tradi$a !i!a ma"a$a$. Ra!a laar
a$% tida" !%ra diata!i ada a!i$ a$% !da$% dalam ra,ata$ da$ timul$a
ra!a o!a$ "ar$a m$%"o$!um!i ma"a$a$ a$% "ura$% r*aria!i m$a"a$
a!i$ m$9ari ma"a$a$ tamaha$ dari luar rumah !a"it atau aa$. +al i$ilah
a$% m$a"a$ "mu$%"i$a$ !ar ma"a$a$ a$% di!ai"a$ "ada a!i$
tida
tida"
" diha
dihai
i!"
!"a$
a$.. 3ila
3ila hal
hal tr!
tr!
ut
ut !la
!lalu
lu tr
trad
adii ma"a
ma"a ma"a$
a"a$a$
a$ a$%
a$%
di!l$%%ara"a$ olh iha" rumah !a"it tida" dima"a$ !hi$%%a m$%a"iat"a$
!i!a ma"a$a$ (Mohi 12).
2) /$amila$ Ma"a$a$
a) War$a Ma"a$a$
War$a
r$a ma"a
ma"a$a
$a$
$ adal
adalah
ah rua
rua hida
hida$%
$%a$
a$ a$%
a$% di!a
di!ai
i"a
"a$
$ da$
da$ daa
daatt
mmri
mmri"a$
"a$ $am
$amila
ila$
$ lih
lih m$ari
m$ari"
" trhada
trhada
ma"a$a
ma"a$a$
$ a$%
a$% di!ai"
di!ai"a$
a$ .
omi$
omi$a!i
a!i ,ar$a
,ar$a adalah
adalah hal a$%
a$% !a$%at
!a$%at dirl
dirlu"a
u"a$
$ da$ mma$
mma$tu
tu dalam
dalam
$rimaa$ !uatu ma"a$a$ da$ !9ara tida" la$%!u$% daat mra$%!a$% !lra
ma"a$ dima$a ma"a$a$ a$% $uh ,ar$a mmu$ai daa tari" u$tu" dilihat
"ar$a ,ar$a u%a mmu$ai dama" !i"olo%i! ada "o$!um$ (ha$ 187).
3rda!ar"a$ ha!il $litia$ Arito$a$% (2011) trdaat 15@ a!i$ m$ata"a$
tida" ua! 1775@ m$ata"a$ "ura$% ua! trhada ,ar$a ma"a$a$.
) "!tur
"!tur Ma"a$a$
"!tur
"!tur ma"a$a$ adalah draat ""ra!a$
""ra!a$ "adata$ atau ""$tala$.
""$tala$.
air
air "$al
"$al da$ "ra!
"ra! mrua
mrua"a$
"a$ "ara"t
"ara"tri!
ri!ti"
ti" dari
dari "o$!i!t
"o$!i!t$!i
$!i.. 3rma9am
3rma9am;;
ma9am t"!tur dalam ma"a$a$ lih m$ari" dariada ha$a !atu ma9am t"!tur
(ar da$ Had$ 184). Ma"a$a$ a$% mmu$ai t"!tur adat atau "$al
a"a$
a"a$ mmr
mmri"a$
i"a$ ra$%!a
ra$%!a$%
$% a$%
a$% lih
lih lamat
lamat trhada
trhada
i$dra
i$dra "ita
"ita (Moh
(Mohi
i
12).
9) 3$tu" Ma"a$a$
d) /or!i Ma"a$a$
) mu"a$ Ma"a$a$
mu"
mu"a$
a$ adalah
adalah hal a$%
a$% r"ait
r"aita$
a$ d$%a$
d$%a$ !tru"tu
!tru"turr ma"a$a
ma"a$a$
$ a$%
a$%
dira!a"a$ dalam mulut. Gamara$$a mliuti %urih "ri!i r!rat halu! "ra!
da$ "$al
"$al.. mu"
mu"a$
a$ da$ "r$
"r$aha
aha$
$ ("ri!
("ri!i)
i) dit$t
dit$tu"a
u"a$
$ olh
olh mutu
mutu aha$
aha$
ma"a$a$ a$% di%u$a"a$ da$ 9ara mma!a"$a (Mohi 12). f. /$aia$
Ma"a$a$ /$aia$ ma"a$a$ adalah rla"ua$ tra"hir dalam $l$%%araa$
ma"a$a$ !lum di"o$!um!i. /$aia$ ma"a$a$ mliuti miliha$ alat 9ara
$u!u!u$a$ ma"a$a$ da$ $%hia!a$ hida$%a$. /$aia$ ma"a$a$ u%a
mrua"a$ fa"tor $$tu dalam $amila$ hida$%a$ a$% di!ai"a$ (Mohi
12).
3rda!ar"a$
3rda!ar"a$ $litia$ &urati (2008)
(2008) /$%%u$aa$
/$%%u$aa$ da$ miliha$
miliha$ alat
ma"a$ a$% tat dalam $u!u$a$ ma"a$a$ a"a$ mm$%aruhi $amila$
ma"a$a
ma"a$a$
$ a$%
a$% di!ai
di!ai"a$
"a$ da$ trata!
trata!$
$aa rl$
rl$%"a
%"aa$
a$ alat mrua"
mrua"a$
a$ fa"tor
fa"tor
$%hamat a%i a!i$ u$tuh m$%hai!"a$
m$%hai!"a$ ma"a$a$$a.
-) Ra!a Ma"a$a$
a) Aroma Ma"a$a$
Aroma
Aroma Ma"a$a
Ma"a$a$
$ adalah
adalah aroma
aroma a$%
a$% di!a
di!ar"a
r"a$
$ olh
olh ma"a$a$
ma"a$a$ a$%
a$%
mm
mmu$
u$
ai da
daa tari
tari"
" a$%
a$% !a$%
!a$%at
at "uat
"uat da$
da$ mam
mamu mra
mra$%
$%!a
!a$%
$% i$d
i$dra
ra
$9iuma$ !hi$%%a mamu mma$%"it"a$
mma$%"it"a$ !lra. Aroma a$%
a$% di"luar"a$ olh
ma"a$a$
ma"a$a$ rda;da
rda;da.. #mi"ia$
#mi"ia$ ula 9ara mma!a" ma"a$a$ a$% rda
a"a$ mmri"a$ aroma a$% rda ula (Mohi 12 ). M$urut $litia$
ta$%a t al (2002) ada dua rumah !a"it di ,i!! a!i$ mra!a ah,a !uhu da$
aroma ma"a$a$ !a$%at $ti$%.
) 3umu Ma!a"a$
3r
3ra%a
a%aii ma9am
ma9am rm
rmah
ah;r
;rm
mah
ah daa
daatt di%u
di%u$a
$a"a
"a$
$ !a%
!a%ai
ai um
umu
u
ma!a"a$ u$tu" mmri"a$
mmri"a$ ra!a ada ma"a$a$ mi!al$a
mi!al$a 9aai a,a$% mrah
a,a$% utih da$ !a%ai$a. 3umu ma!a"a$ adalah aha$ a$% ditamah"a$
dita mah"a$
d$%
d$%a$
a$ ma"!
ma"!ud
ud u$tu
u$tu"
" m$d
m$da
aat"
at"a$
a$ ra!a
ra!a a$%
a$% $a"
$a" da$
da$ "ha!
"ha! dala
dalam
m !tia
!tia
ma!a"a$. #alam !tia r! ma!a"a$ !udah dit$tu"a$ $i! umu a$%
di%u$a"a$ da$ a$a"$a ma!i$%ma!i$% umu tr!ut. 3au a$% !da dari
ra%ai umu a$% di%u$a"a$ daat mma$%"it"a$ !lra ma"a$ "ar$a
mmri"a$ ra!a ma"a$a$ a$% "ha! (ha$ 187)
9) i$%"at mata$%a$
/ada
/ada ma!a"a$
ma!a"a$ "ha!
"ha! I$do$
I$do$!ia
!ia ti$%"a
ti$%"att "mata$
"mata$%a$
%a$ lum
lum m$da
m$daat
at
rhatia$ "ar$a umum$a ma"a$a$ I$do$!ia haru! dima!a" !amai $ar;$ar
mata$%. 3ila dia$di$%"a$ d$%a$ Croa a$% tlah mmili"i rdaa$ ti$%"at
"mata$%a$. Ada !ta" a$% dima!a" !t$%ah mata$% da$ ada u%a a$% $ar;
$ar mata$%. i$%"at
i$%"at "mata$%a$ adalah m$tah atau mata$%$a ha!il
ma!a"a$ ada !tia $i! aha$ ma"a$a$ a$ dima!a" da$ ma"a$a$ a"a$
mmu$
mmu$a
aii ti$%"a
ti$%"att "mata$
"mata$%a$
%a$ !$dir
!$diri!$
i!$diri
diri (Mu9ha
(Mu9hata
ta 11).
11). i$%"
i$%"at
at
"mata$%a$ !uatu ma"a$a$ itu t$tu !aa mm$%aruhi 9ita ra!a ma"a$a$ $
d) mratur Ma"a$a$
m
mrat
ratur
ur ma"a
ma"a$a
$a$
$ ,a"t
,a"tu
u di!a
di!ai"
i"a$
a$ mm
mmu$
u$ai
ai ra$
ra$a$
a$ dalam
dalam
$$tua$ 9ita ra!a ma"a$a$. &amu$ ma"a$a$ a$% trlalu a$a! atau trlalu
di$%i$ !a$%at mm$%aruhi !$!itifita! !araf $%9a trhada ra!a ma"a$a$
!hi$%%a daat m$%ura$%i !lra u$tu" mma"a$$a (Mohi 12).
3rd
3rda!a
a!ar"
r"a$
a$ $
$li
litia
tia$
$ Cui!
Cui! (200
(2007)
7) m$
m$ata
ata"a
"a$
$ ah,
ah,aa tida
tida"
" ua!
ua!
trhad
trhada
a tmr
tmratu
aturr ma"a$a
ma"a$a$.
$. E$tu"
E$tu" m$a%
m$a%aa !uhu
!uhu ma"a$a
ma"a$a$
$ tta
tta ha$%at
ha$%at
t$tu$a haru! difa!ilita!i d$%a$ "rta ma"a$a$ a$% dil$%"ai alat ma$a!
!m$tara alat i$i lum tr!dia di Rumah a"it tmat $litia$ $a.
-.1.
-.1.2
2 mat=
mat= La
La.. #it
#itt
ti"
i"aa
-.2.1 Alat =
a. ima
ima$%$%a$
a$ ma"a
ma"a$a
$a$$
. Lmar ta"!ira$ *i!ual !i!a ma"a$a$
9. /iri$%
d. Ma$%"u"
. $do"
-.2.2 3aha$ =
a. 2 or
or!i
!i %ad
%ado > %ad
%ado o
. 2 or!i $a!i 9l
9. 2 o
or!i !o
!oto
d. 2 or
or!i
!i $a!i
$a!i 9am
9amurur
3$3 P1osedu1 Ke12a
-.-.
-.-.1
1 Mto
Mtod
d /$i
/$im
ma$
a$%a
%a$
$ 3ra
3ratt
a. or!i
or!i ma"a$a$
ma"a$a$ a$%
a$% !udah tr!dia
tr!dia dii!ah"a$
dii!ah"a$ a%ia$ > ra%ia$
ra%ia$ !hi$%%
!hi$%%aa
tri!ah a$tara Ma"a$a$ /o"o" Lau" +,a$i Lau" &aati da$ a ur$a
. ima$%lah ma!i$% > ma!i$% aha$ a"u dari %ado > %ado tr!ut da$
9atatlah rat a,al$a
9. mud
mudia$ia$ !atu"
!atu"a$
a$ "m
"mali
ali m$ad
m$adii !atu
!atu da$
da$ 9amu
9amurr m$
m$ad
adii %ado
%ado > %ado
%ado
!rti !mula
d. Ma"a$a
Ma"a$a$la$lah
h - !$do
!$do"
" ma"a$
ma"a$a$
a$ tr!
tr!ut
ut
. Ela$%i
Ela$%i la$%"ah
la$%"ah $omor
$omor 1 > 2 da$
da$ 9atalah
9atalah rat a"hir$a
a"hir$a
f. $tu"
$tu"a$
a$ @ !i!a d$%a$
d$%a$ mma$di
mma$di$%"a$
$%"a$ a$tara rat
rat a"hir
a"hir da$ rat
rat a,al$a
a,al$a
-.-.
-.-.2
2 Mto
Mtod
d a"!ir
"!ira$
a$ Hi!ual
!ual
a.
rti
rti ma"a$a
ma"a$a$
$ a$%
a$% !uda
!udah
h tr!d
tr!dia
ia diam
diamati
ati d$%a$
d$%a$ !"!am
!"!amaa a%i
a%ia$
a$ >
ra%ia$$a (Ma"a$a$ /o"o" Lau" +,a$i Lau" &aati da$ aur$a)
ila rlu do"um$ta!i"a$
. Ma"a$lah - !$do" ma"a$a$ tr!ut
9. Amati or!i
or!i ma"a$a$
ma"a$a$ a$% tr!i!a
tr!i!a da$
da$ 9atatlah
9atatlah ada
ada form ta"!ira$
ta"!ira$ *i!ual
*i!ual !i!a
ma"a$a$
+A+ $ &ASIL
$.
$. 5o1m
5o1m Pen
Penen
en0u
0uan
an S4s
S4sa
a Ma
Maan
anan
an Den
Denga
gan
n Pen4
Pen4m!
m!an
anga
gan
n +e1a
+e1a00
M/ =
&a!i $a!i 178 172 <<2
Mi %or$% Mi %or$% 42 -7 880
L+=
Wa"tu M$u
&a!i
Mi %or$%
L+=
Aam
%or$%
9"
L&=
ahu
aur =
umi!
+A+ $ PEM+A&ASAN
M$u a$% di%u$a"a$ ada ra"ti"um aitu 2 or!i $a!i 9amur 1 or!i
u$tu" mtod $ima$%a$ rat da$ 1 or!i u$tu" mtod ta"!ira$ *i!ual.
/$$tua$ !i!a ma"a$a$ d$%a$ $ima$%a$ rat mliuti m$u i!i rat a,al
(%ram) rat a"hir (%ram) da$ @ !i!a a$% dihitu$% ma%ia$ a$tara rat a"hir
d$%a$ rat a,al di"ali"a$ 100 @. da$%"a$ ada mtod ta"!ira$ *i!ual !i!a
ma"a$a$ d$%a$ mmri ta$da 9$ta$% ada "olom !i!a ma"a$a$ !!uai d$%a$
ma!a"a$ a$% dima"a$ aitu ma"a$a$ utuh (100@) trma"a$ !!ua (5@)
trma"a$ D1 !ua (75@) trma"a$ !t$%ah or!i (50@) !i!a D 1 !ua (25@)
tr!i!a 1 !ua (5@) da$ ma"a$a$ hai! (0@).
M$u $a!i 9amur trdiri dari ma"a$a$ o"o" aitu $a!i da$ mi %or$%
lau" h,a$i aitu aam %or$% da$ "ulit !ai lau" $aati aitu tahu da$ !aur
aitu u$9i! ,ortl a 9or$ da$ "ma$% "ol. /ada ra"ti"um dila"u"a$
ra$di$%a$ !i!a ma"a$a$ $a!i 9amur a$tara mtod $ima$%a$ rat d$%a$
mtod ta"!ira$ *i!ual !tlah ma!i$%; ma!i$% or!i dima"a$ - !ua. i!a $a!i
ada mtod $ima$%a$ rat aitu <<2@ !da$%"a$ ada mtod ta"!ira$
*i!ual aitu 75@ a$% arti$a trma"a$ D1 !ua. #alam hal i$i !i!a m$u $a!i
a$tara mtod $ima$%a$ rat da$ mtod ta"!ira$ *i!ual tida" !!uai. i!a
ma"a$a$
ma"a$a$ ada m$u "dua aitu mi %or$%
%or$% d$%a$
d$%a$ mtod
mtod $ima$%a$
$ima$%a$ rat
!!ar 880@
880@ !da$%"a$
!da$%"a$ mtod
mtod ta"!ira$ *i!ual
*i!ual aitu 75@. i!a
i!a m$u mi
%or$% ada mtod $ima$%a$ rat da$ mtod ta"!ira$ *i!ual m$u$u""a$
ha!il a$% tida" auh rda "ar$a lih dari 1 !ua. i!a ma"a$a$
ma"a$a$ ada m$u
"ti%a aitu lau" h,a$i aam %or$% d$%a$ mtod $ima$%a$ rat !!ar
754@
754@ !da$%"a$
!da$%"a$ mtod
mtod ta"!ira$ *i!ual
*i!ual aitu 5@.
5@. #alam hal i$i !i!a m$u
m$u
aam %or$% a$tara mtod $ima$%a$ rat da$ mtod ta"!ira$ *i!ual tida"
!!uai atau tida" !ama. /ada m$u "mat aitu "ulit !ai !i!a ma"a$a$ "ulit
!ai ada mtod $ima$%a$ rat aitu 84<1@ !da$%"a$ mtod ta"!ira$
*i!ual 5@. 3rda!ar"a$ ha!il tr!ut trdaat rdaa$ !i!a ma"a$a$ a$tara$
mtod $ima$%a$ rat d$%a$ mtod ta"!ira$ *i!ual. i!a ma"a$a$ ada
m$u "lima aitu lau" $aati rua tahu a$% diolah m$adi tahu umu
mrah tahu umu "u$i$% da$ tahu "9a. /ada mtod $ima$%a$ rat !i!a
m$u tahu
tahu !!ar 8102@
8102@ !da$%"a$
!da$%"a$ mtod
mtod ta"!ira$ *i!ual
*i!ual aitu 5@
5@ dari
ha!il r!$ta! tradi rdaa$ !i!a m$u tahu a$tara mtod $ima$%a$
rat d$%a$ mtod ta"!ira$ *i!ual. /ada m$u " $am aitu !aur a$% diolah
m$adi tumi! trdiri dari u$9i! ,ortl a 9or$ da$ "ma$% "ol. i!a m$u
!aur
!aur ada
ada mtod
mtod $im
$ima$%
a$%a$
a$ rat
rat aitu
aitu 8224@
8224@ !da$%
!da$%"a$
"a$ ada
ada mtod
mtod
ta"!ira$ 5@.
/rd
/rdaa$
aa$ ha!il
ha!il r!$t
r!$ta!
a! a$tara
a$tara mtod
mtod $im
$ima$%
a$%a$
a$ rat
rat d$%a$
d$%a$
mtod
tod ta"
ta"!ira
!ira$
$ *i!u
*i!ual
al di"
di"ar$
ar$a"
a"a$
a$ olh
lh r
rd
daa
aa$
$ r!
r!o
o$d$
$d$ a$%
a$%
m$%"o
m$%"o$!u
$!um!i
m!i ma"a$a
ma"a$a$
$ !hi$%
!hi$%%a
%a mmili
mmili"i
"i r!
r!!i
!i a$%
a$% rd
rdaa m$%$
m$%$ai
ai
a$a"$a ma"a$a$ tia !ua !rta miliha$$%amila$ m$u a$% rda
u$tu"
u$tu" dima"a$
dima"a$ ada mtod
mtod $ima$%a
$ima$%a$
$ rat da$ mtod ta"!ira$
ta"!ira$ *i!ual. +al
i$i
i$ i !!u
! !uai
ai d$%
d $%a$
a$ m$urut
m$urut Almat
Almat!ir
!ir (12)
(12) !i!a
!i!a ma"a$a$
ma"a$a$ di$%
di$%aruh
aruhii olh ra
raaa fa"tor
fa"tor
aitu $i! "lami$ ti$%"at $didi"a$ "lomo" umur 9ita ra!a ma"a$a$ "la!
ra,ata$ lamara,ata$ da$ $a"it mm$%aruhi !i!a ma"a$a$ a!i$.
lai$
lai$ itu $a"!
$a"!ir
ir (!tima
(!timator
tor)) a$%
a$% mla"u
mla"u"a$
"a$ $%am
$%amata$
ata$ lum
lum trlati
trlatih
h
m$uru
m$urutt om!to
om!to9"
9" (181)
(181) dirlu
irlu"a$
"a$ $a"!
$a"!ir
ir a$%
a$% trlatih
trlatih tliti
tliti trami
tramil
l
mmrlu"a$ "mamua$ m$a"!ir da$ $%amata$ a$% ti$%%i da$ !ri$% tradi
"liha$ dalam m$a"!ir (o*r!timat) atau ""ura$%a$ dalam m$a"!ir (u$dr
!timat)
+A+ ;$ PENUTUP
;$. Kes4mpu"an
#ihara
#ihara"a$
"a$ !ara$a$
!ara$a$ ra!a$a
ra!a$a lih
lih dir!i
dir!ia"
a"a$
a$ da$ mmada
mmadaii u$tu"
u$tu"
m$u$a$% "f"tifa$ da$ "fi!i$a$ dalam la"!a$aa$ ra"ti"um.
DA5TAR PUSTAKA
arr
arr A. (200
(2001)
1).. A$orm
$ormal
al !9h
!9hol
olo%
o%
= /!9h
/!9hol
olo%
o%
fo9u
fo9u!.
!. Ca!t
Ca!t u!!
u!!Q
Q =
/!9holo% /r!!.
o$$or!
o$$or! /L
/L Rozll
Rozll 3.
3. E!i$%
E!i$% a Hi!u
Hi!ual
al /lat
/lat Wa!t
Wa!t tud
tud to Mo$itor
Mo$itor M$u
/rforma$9. : Am #it A!!o9 2004104=4;<.
#am
#amal
alud
uddi
di$
$ M C$d
C$d / da$
da$ Ira / .200
.2005.
5. Analisis Zat Gizi dan Biaya Sisa
Makanan pada Pasien dengan Makanan Biasa . :ur$ :ur$al
al Gizi
Gizi li$
li$i"
i"
I$do$!ia.
Mu"ri A. &. 10. Ma$am$ /laa$a$ Gizi I$!titu!i #a!ar. :a"arta = #"!
RI
Mur,a$i.
Mur,a$i. R. 2001.
2001. /$$tua$ i!a Ma"a$a$
Ma"a$a$ /a!i$ Ra,at I$a #$%a$ Mtod
Mtod
a"!ira$ Hi!ual om!to9" di RE/ #r. ardito. !i!.Po%a"arta = EGM.
R$a$%
R$a$%t
ta!
a! #. 2004.
2004. /$%ar
/$%aruh
uh /$%%u
/$%%u$aa
$aa$
$ Modifi
Modifi"a!i
"a!i ta$da
ta$darr R!
R! Lau"
Lau"
&aati m
m trhada #aa rima
rima da$ /r!!i /a!i$ Ra,at I$a. :ur$al
Gizi li$i" I$do$!ia. Hol.1. $o.1.
i!,
i!,i
iar
ardi
di.. 2005
2005.. 3
3ra
raa
a Fa"t
Fa"tor
or /la
/la
a$a$
a$a$ Gizi
Gizi Ruma
Rumah
h a"i
a"itt Pa$%
3rhuu$%a$ #$%a$ i$%"at o$!um!i C$r%i #a$ /roti$ /a!i$ #ari
Ma"a$a$ Luar Rumah a"it (tudi ada a!i$ ra,at i$a RE ra%$ ).
Fa"ulta! !hata$ Ma!ara"at E$i*r!ita! #io$%oro.
William! /tr da$ ar$ Walto$. 2011 /lat Wa!t i$ +o!ital! a$d trat%i!
for ha$% :our$al of li$i9al &utritio$ a$d Mtaoli!m *ol. < $o < .
2-5;241. #ari = htt= ,,,.l!*ir.9omlo9at9l$u.
,,,.l!*ir.9omlo9at9l$u. S2< a%u!tu! 2014T.
Wi$ar$o F.G.
F.G. 17. imia /a$%a$ da$ Gizi. Gamdia /u!ta"a Etama :a"arta.
LAMPIRAN
&a!i 9amur