Anda di halaman 1dari 33

ENDOKRINOLOG

I
Prof. Dr. Paulus Liben, dr.,MS
Deptartemen Ilmu Faal
Fakultas Kedokteran Universitas Airlangga

P.Liben - Faal - Unair

VISI dan MISI


Setelah mengikuti mata kuliah ini
mahasiswa diharapkan:
Dapat mengerti dan dapat
menjelaskan berbagai
mekanisme kerja faal Endokrin

P.Liben - Faal - Unair

Apa itu ?

Dasar Endokrinologi
ADH
Oxytocin
GH
Pankreas
Tiroid
Paratiroid
Adrenokortikal
P.Liben - Faal - Unair

Buku Pustaka

Boron WF,Boulpaep E, 2005. Medical physiology.


A cellular and molecular approach. Updated ed.
Elsevier Saunders, Philadelphia.
Ganong WF, 2005. Review of medical physiology.
22nd ed. McGraw Hill, New York.
Guyton AC, Hall JE, 2012. Textbook of medical
physiology. 12th ed. WB Saunders Co,
Philadelphia.
Sherwood L, 2010. Human Physiology, 7th ed
Brooks/Cole, Canada
Silverthorn DU, Ober WC, Garrison CW,
Silverthorn AC, 2010. Human physiology, 5th ed.
Prentice Hall, New Yersey.
Dr.P.Liben - Faal - Unair

Dee Silverthorn

P.Liben - Faal - Unair

KOMUNIKASI ANTAR-SEL

P.Liben - Faal - Unair

PHEROMONE PADA HEWAN

P.Liben - Faal - Unair

KELENJAR:
Berdasarkan ada/tidaknya saluran keluar :
1. Kelenjar eksokrin: (+)
2. Kelenjar endokrin: (-) Kelenjar buntu
Hormon
REGULASI FUNGSI-FUNGSI TUBUH:
1. Sistem saraf
2. Sistem hormonal
ENDOKRINOLOGI:
Ilmu yang mempelajari fungsi kelenjar buntu
dalam keadaan fisiologis dan patologis
P.Liben - Faal - Unair

HORMON adalah suatu bahan kimia


yang disekresi oleh satu atau
sekelompok sel ke dalam cairan tubuh
yang menyebabkan timbulnya efek
fisiologis pada sel lain dari tubuh yang
mempunyai reseptor untuk bahan tsb.

Sekelompok sel Suatu Bahan Sekelompok se

Kelenjar buntu Hormon Target cell/organ + Reseptor kh

P.Liben - Faal - Unair

FUNGSI HORMON:
Mengontrol tingkat aktivitas dari jar.
target dengan jalan:
* Mengubah reaksi kimia dalam sel.
* Mengubah permeabilitas membran sel
terhadap bahan yang spesifik.
Fungsi terpenting sistem endokrin :
HOMEOSTASIS
P.Liben - Faal - Unair

P.Liben - Faal - Unair

SUSUNAN KIMIA HORMON:


1. Hormon steroid (Rumus bangun mirip
cholesterol)
* Cortex adrenal : Cortisol, Aldosteron, Hormon
seks.
* Ovarium
: Estrogen, Progesteron
* Testis
: Testosteron
2. Derivat a.a. Tyrosine:
* Hormon tiroid
: Thyroxine, Triiodothyronine
* Medulla adrenal : Epinephrine, Norepinephrine.
3. Peptida/Protein: Hormon lain pada umumnya.
P.Liben - Faal - Unair

MEKANISME KERJA HORMON:


1. Melalui reseptor pada membran
sel : Hormon pada umumnya
(Peptida/protein)
2. Melalui reseptor pada intraseluler :
Hormon steroid & Derivat a.a.
tyrosine

P.Liben - Faal - Unair

MEKANISME I : Hormon Peptida


Umumnya
(Reseptor pd membran sel) :
1st
Messeng
er
Hormon
2nd
Messeng
er
Cyclic
AMP
P.Liben - Faal - Unair

P.Liben - Faal - Unair

ATP (Adenosin trifosfat)


Adenylcyclase
Cyclic-AMP (Aktif)
Fosfodiesterase

(-)

5-AMP (NonAktif)

Second messenger lain:


* Calmodulin
* Inositol triphosphate,
diacylglycerol
P.Liben - Faal - Unair

Caffeine

MEKANISME II : Steroid
(Reseptor Pada Intraseluler)

P.Liben - Faal - Unair

P.Liben - Faal - Unair

PENGUKURAN KONSENTRASI
HORMON:
Karena konsentrasinya yang kecil, dipakai metode
khusus.
1. Bioassay
Bandingkan hasilnya:
* Hormon murni yang diketahui konsentrasinya
* Plasma/ekstrak yang akan dicari konsentrasinya
2. Radio immuno assay (RIA)
3. Enzyme linked immunosorbent assay
(ELISA)
P.Liben - Faal - Unair

REGULASI HORMON Pituitary =


Hypophysis

P.Liben - Faal - Unair

HIPOFISIS

P.Liben - Faal - Unair

KELENJAR HIPOFISIS
(PITUITARIA)

P.Liben - Faal - Unair

Kel. Pituitaria = Hipofisis

P.Liben - Faal - Unair

Hipofisis Posterior
Hipofisis Anterior

P.Liben - Faal - Unair

Hipotalamus

Hipofisis

Pars Intermedia
Hipofisis Posterior
(Rudimenter)

P.Liben - Faal - Unair

Hipofisis Anterio

HIPOTALAMUS
Sekresi Hormon

Sekresi :
Releasing Hormone (RH)
Inhibitory Hrmone (IH)

Melalui Saraf :
Melalui pembuluh darah :
Tr. Hypothalamico-Hypophysealis Hypothalamic-Hypophyseal Portal ve

HIPOFISIS POSTERIOR HIPOFISIS ANTERIOR


Simpan Hormon
ADH
Oxytocin

Produksi Hormon
GH
ACTH
TSH
Prolactin
Gonadotropic H. : FSH + L
P.Liben - Faal - Unair

Hipotalamus menghasilkan:
* Releasing hormone (RH)
Rangsang HA
* Inhibitory hormone (IH)
HA

Hambat

Jadi ada RH dan IH yang spesifik untuk


masing-masing hormon, misalnya:
Ada GH-RH dan GH-IH dll.
P.Liben - Faal - Unair

HORMON YANG
DISEKRESI:
1. HIPOFISIS ANTERIOR:
a. Growth Hormone (GH)
b. Adrenocorticotropic hormone (ACTH,
Adrenocorticotropin, Corticotropin)
c. Thyroid Stimulating Hormone (TSH,
Thyrotropin)
d. Prolactin (Luteotropic Hormone, LTH)
e. Gonadotropic hormone (Gn)
* Follicle Stimulating Hormone (FSH)
* Luteinizing Hormone (LH)
P.Liben - Faal - Unair

2. HIPOFISIS POSTERIOIR
a. Antidiuretic Hormone (ADH)
(=AVP,arginine vasopressin)
b. Oxytocin
3. PARS INTERMEDIA
Rudimenter pada manusia
Melanocyte Stimulating
Hormone (MSH)
P.Liben - Faal - Unair

Umumnya: Negative feedback


mechanism.
Ada positive feedback mechanism.
Bila target gland hormone tropic
hormone
Pada orang tua fungsi target gland
sudah tropic hormone biasanya
Pada hipotalamus:
* Suproptic nuclei
* Paraventricular nulei
Oxytocin

P.Liben - Faal - Unair

ADH

Contoh :
Hipotalamus

Hipotalamus
FSH-RH/LH-RH = GnRH

Hipofisis Anterior

TSH-RH = TRH

Hipofisis Anterior

FSH/LH = Gn

Gonad (testis & Ovarium)

Hormon Seks

TSH = T (Thyrotropin

Kelenjar Tiroid

Hormon Tiroid

P.Liben - Faal - Unair

MEKANISME UMPAN BALIK NEGATIF


(NEGATIVE FEEDBACK MECHANISM)
Hipotalamus
Inhibitory hormoneReleasing hormone
Hipofisis Anterior

(-)

Tropic hormone
(-)

Target Gland

Target Gland Hormone


P.Liben - Faal - Unair

Kita pul?

P.Liben - Faal - Unair

Anda mungkin juga menyukai