2012)
MATEMATIKA 4 (KUR.
2007)
METODE NUMERIK PADA
PERSAMAAN
DIFFERENSIAL
METODE EULER
h2
y x i hy ' x i
y ' ' i
2
h x i 1 x i
b a
N
dy
y' ( xi ) f ( x,y); a x b
dx
h2
y x i hf x i , y(xi )
y ' ' i
2
METODE EULER
Dengan mengabaikan suku terakhir dari persamaan di atas,
diperoleh:
y x i 1 y x i hf x i , y(x i )
Contoh 1:
Diketahui persamaan diferensial orde 1: y = y; 0 x 1; y(0)
= 1 dan N = 5
h
b a
1 0
0 .2
Solusi: N
5
dan xi = a + ih = 0.2i; i = 0, 1, 2, , 5
dengan demikian persamaan Euler dapat dinyatakan sebagai
yi+1 = yi + h(yi) = yi + 0.2(yi) = 1.2 yi
0 .2
dan xi = a +N ih = 0.2i;
5 i = 0, 1, 2, , 5
dengan demikian persamaan Euler dapat dinyatakan sebagai
yi+1 = yi + h(yi2 + 1) = yi + 0.2(yi2 + 1) = 0.2 yi2 + yi + 0.2
Maka:
i = 0; x0
i = 1; x1
i = 2; x2
i = 3; x3
i = 4; x4
0.9236
i = 5; x5
1.2942
=
=
=
=
=
0, y0 = 0
0.2, y1 =
0.4, y2 =
0.6, y3 =
0.8, y4 =
0.2
0.2
0.2
0.2
y02 + yo
y12 + y1
y22 + y2
y32 + y3
+
+
+
+
0.2
0.2
0.2
0.2
=
=
=
=
0.2
0.2
0.2
0.2
y'
arctan y x c y tan x c
Jika y( 0 ) 0, maka 0 tan 0 c c 0
Jadi, Y(x) tan x
xn
yn
Yn
Yn - yn
xn
yn
Yn
Y n - yn
0.
2
1.2
1.221
4
0.021
4
0.
2
0.2
0.202
7
0.002
7
0.
4
1.44
1.491
8
0.051
8
0.
4
0.408
0.422
3
0.014
3
0.
6
1.728
1.822
1
0.094
1
0.
6
0.6413
0.684
1
0.042
8
0.
8
2.0736
2.225
5
0.151
9
0.
8
0.9236
1.029
6
0.106
Terlihat
bahwa galat yang terjadi
metode
Euler 0.263
terus
5 pada
1. 1.2942
1.557
1. 2.4883 2.718 0.229
membesar
dengan
bertambahnya
0iterasi.
4
2
0
2
3
1
1
1
k2 hf x i h, y i k1
2
2
1
1
k3 hf x i h, y i k2
2
2
k4 hf x i h, y i k3
Contoh 1
Diketahui persamaan diferensial orde 1: y = y; 0 x 1;
y(0) = 1 dan N = 5
b a 1 0
Solusi:
h
0 .2
N
5
dan xi = a + ih = 0.2i; i = 0, 1, 2, , 5
i = 0; x0 =0; y0 = 1
k1 hf x 0 , y 0 hy 0 0.21 0.2
0. 2
1
1
1
k2 hf x 0 h, y 0 k1 h y 0 k1 0.2 1
0.22
2
2
2
2
0.22
1
1
1
k3 hf x 0 h, y 0 k2 h y 0 k2 0.2 1
0.222
2
2
2
2
i = 1; x1 =0.2; y1 = 1.2214
k1 hf x1 , y1 hy1 0.21.2214 0.2443
0.2443 0.2687
1
1
1
k 2 hf x1 h, y1 k1 h y1 k1 0.2 1.2214
2
2
2
2
0.2687 0.2712
1
1
1
k3 hf x1 h, y1 k 2 h y1 k 2 0.2 1.2214
2
2
2
2
y2 y1
i = 2; x2 =0.4; y2 = 1.4918
k1 hf x2 , y2 hy2 0.21.4918 0.2984
0.2984 0.3282
1
1
h
k 2 hf x2 h, y2 k1 h y2 k1 0.2 1.4918
2
2
2
2
0.3282 0.3312
1
1
h
k3 hf x2 h, y2 k 2 h y2 k 2 0.2 1.4918
2
2
2
2
y3 y 2
i = 3; x3 =0.6; y3 = 1.8221
k1 hf x3 , y3 hy3 0.21.8221 0.3644
0.3644 0.4009
1
1
h
k 2 hf x3 h, y3 k1 h y3 k1 0.2 1.8221
2
2
2
2
0.4009 0.4045
1
1
h
k3 hf x3 h, y3 k 2 h y3 k 2 0.2 1.8221
2
2
2
2
y 4 y3
i = 4; x4 =0.8; y4 = 2.259
k1 hf x 4 , y 4 hy 4 0.2 2.2255 0.4451
0.4451
1
1
h
k2 hf x 4 h, y 4 k1 h y 4 k1 0.2 2.2255
0.4896
2
2
2
2
1
1
h
0.4896
k3 hf x 4 h, y 4 k2 h y 4 k2 0.2 2.2255
0.4941
2
2
2
2
Contoh 2 :
Diketahui persamaan diferensial orde 1: y = y2 + 1; 0 x
1; y(0) = 0 dan N = 5
Solusi:
b a 1 0 = 0.2i; i = 0, 1, 2, , 5
dan
h xi = a + ih
0 .2
N
i = 0; x0 =0; y0 = 0
k1 hf x 0 , y 0 h y 02 1 0.2 0 2 1 0.2
2
2
1
1
1
0
.
2
k2 hf x 0 h, y 0 k1 h y 0 k1 1 0.2 0
1 0.2020
2
2
2
2
2
2
1
1
1
0
.
2020
0.2020
k3 hf x 0 h, y 0 k2 h y 0 k2 1 0.2 0
2
2
2
2
1
k1 2k2 2k3 k4 0 1 0.2 2 0.2020 2 0.2020 0.2082
6
6
0.2027
y1 y 0
i = 1; x1 =0.2; y1 = 0.2027
k1 hf x1, y 1 h y 12 1 0.2 0.2027 2 1 0.2082
2
2
1
1
1
0
.
2082
0.2188
k2 hf x1 h, y 1 k1 h y 1 k1 1 0.2 0.2027
2
2
2
2
2
2
1
1
1
0
.
2188
k3 hf x1 h, y 1 k2 h y 1 k2 1 0.2 0.2027
1 0.2195
2
2
2
2
1
k1 2k2 2k3 k4 0.2027 1 0.2082 2 0.2188 2 0.2195 0.2357
6
6
0.4228
y 2 y1
1
1
1
0
.
2358
0.2585
k2 hf x 2 h, y 2 k1 h y 2 k1 1 0.2 0.4228
2
2
2
2
2
2
1
1
1
0
.
2585
k3 hf x 2 h, y 2 k2 h y 2 k2 1 0.2 0.4228
1 0.2610
2
2
2
2
1
k1 2k2 2k3 k4 0.4228 1 0.2358 2 0.2585 2 0.2610 0.2935
6
6
0.6842
y3 y2
xn
yn
Yn
Yn - yn
xn
yn
Yn
Y n - yn
0.
2
1.2214
1.221
4
0.000
0
0.
2
0.2027
0.202
7
0.000
0
0.
4
1.4918
1.491
8
0.000
0
0.
4
0.4228
0.422
3
0.000
5
0.
6
1.8221
1.822
1
0.000
0
0.
6
0.6842
0.684
1
0.000
1
4 pada
0. 1.0297
1.029
0. 2.2255
2.225
bahwa
galat0.000
yang terjadi
metode
Runge0.000
4 Terlihat
8
6
1
8
5
0
Kutta
sangat kecil,
dibandingkan
dengan
galat pada
metode
5 1. 1.5575 1.557 0.000
5 Euler.
1. 2.7182 2.718 0.000
0
Contoh 2
Diketahui PDB orde 2 sebagai berikut:
3x2y xy + y = 0; y(1) = 4; y(1) = 2
Definisikan: z = y, maka z(1) = y(1) = 2 dan z = y.
Selanjutnya PDB yang diketahui dapat ditulis:
y''
xy ' y
;
2
3x
z'
xz - y
; dimana y' z; y(1) 4; z(1) 2
2
3x
l1 hg x i , y i , zi
1
1
1
k2 hf x i h, y i k1, zi l1
2
2
2
1
1
1
l2 hg x i h, y i k1, zi l1
2
2
2
1
1
1
k3 hf x i h, y i k2 , zi l2
2
2
2
1
1
1
l3 hg x i h, y i k2 , zi l2
2
2
2
k4 hf x i h, y i k3 , zi l3
l4 hg x i h, y i k3 , zi l3
Solusi:
y = z dan y = z = f(x, y, z) serta z = g(x, y, z) sehingga
y = 3y 2y atau z = g(x, y, z) = 3z 2y
x0 = 0; y(0) = -1 dan z(0) = y(0) = 0
i = 0; x0 = 0; y0 = -1; z0 = 0
k1 hf x 0 , y 0 , z0 h z0 0.2 0 0
l1 hg x 0 , y 0 , z0 h 3z 0 2y 0 0.2 3 0 2 1 0.4
0. 4
1
1
1
1
k2 hf x 0 h, y 0 k1, z0 l1 h z0 l1 0.2 0
0.04
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
l2 hg x 0 h, y 0 k1, z0 l1 h 3 z0 l1 2 y 0 k1
2
2
2
2
2
0. 4
0
0.2 3 0
2 1
0.52
2
2
k3 hf x 0 h, y 0 k2 , z0 l2 h z0 l2 0.2 0
0.052
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
l3 hg x 0 h, y 0 k2 , z0 l2 h 3 z0 l2 2 y 0 k2
2
2
2
2
2
0.52
0.04
0.2 3 0
2 1
0.548
2
2
k4 hf x 0 h, y 0 k3 , z0 l3 h z0 l3 0.2 0 0.548 0.1096
l4 hg x 0 h, y 0 k3 , z0 l3 h 3 z0 l3 2 y 0 k3
0.2 3 0 0.548 2 1 (0.052 0.708
1
k1 2k2 2k3 k4 1 1 (0 2 0.04 2 0.052 0.1096) 0.9511
6
6
1
1
z1 z0 l1 2l2 2l3 l4 0 (0.4 2 0.52 2 0.548 0.708) 0.5407
6
6
y1 y 0
1
1
1
1
1
l2 hg x1 h, y 1 k1, z1 l1 h 3 z1 l1 2 y 1 k1
2
2
2
2
2
0.7409
0.1081
0.2 3 0.5407
2 0.9511
0.9055
2
2
0.1786
k3 hf x1 h, y 1 k2 , z1 l2 h z1 l2 0.2 0.5407
0.1987
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
l3 hg x1 h, y 1 k2 , z1 l2 h 3 z1 l2 2 y 1 k2
2
2
2
2
2
0.9055
0.1786
0.2 3 0.5407
2 0.9511
0.9408
2
2
k4 hf x1 h, y 1 k3 , z1 l3 h z1 l3 0.2 0.5407 0.9048 0.2891
l4 hg x1 h, y 1 k3 , z1 l3 h 3 z1 l3 2 y 1 k3
1
l1 2l2 2l3 l4 0.5407 1 (0.7049 2 0.9055 2 0.9408 1.1683)
6
6
1.4683
z2 z1
1.1846
1
1
1
1
1
1
1
1
1
l2 hg x 2 h, y 2 k1, z2 l1 h 3 z2 l1 2 y 2 k1
2
2
2
2
2
1.1846
0.2937
0.2 3 1.4683
2 0.7591
1.4813
2
2
k3 hf x 2 h, y 2 k2 , z2 l2 h z2 l2 0.2 1.4683
2
2
2
2
1
1
1
1
1
l3 hg x 2 h, y 2 k2 , z2 l2 h 3 z2 l2 2 y 2 k2
2
2
2
2
2
1.4813
2
0.4418
1.4813
0.4121
0.2 3 1.4683
2 0.7591
1.5466
2
2
k4 hf x 2 h, y 2 k3 , z2 l3 h z2 l3 0.2 1.4683 1.5466 0.6030
l4 hg x 2 h, y 2 k3 , z 2 l3 h 3 z2 l3 2 y 2 k3
1
l1 2l2 2l3 l4 1.4683 1 (1.1846 21.4813 21.5466 1.9359)
6
6
2.9977
z3 z2
xn
yn
Yn
Yn - yn
-1
-1
0.
2
0.9511
0.951
0
0.000
1
0.
0.001
4 0.7591
0.758sampai
0 ditemukan y5)
(silakan
diteruskan
1
10
0. 1
i = 0; x0 = 0; y0 = -1; z0 = 0
k1 hf x 0 , y 0 , z0 h z0 0.1 0 0
l1 hg x 0 , y 0 , z0 h 3z0 2y 0 0.1 3 0 2 1 0.2
0. 2
1
1
1
1
k2 hf x 0 h, y 0 k1, z0 l1 h z0 l1 0.1 0
0.01
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
l2 hg x 0 h, y 0 k1, z0 l1 h 3 z0 l1 2 y 0 k1
2
2
2
2
2
0. 2
0
0.1 3 0
2 1
0.23
2
2
k3 hf x 0 h, y 0 k2 , z0 l2 h z0 l2 0.1 0
0.0115
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
l3 hg x 0 h, y 0 k2 , z0 l2 h 3 z0 l2 2 y 0 k2
2
2
2
2
2
0.23
0.01
0.1 3 0
2 1
0.2335
2
2
k4 hf x 0 h, y 0 k3 , z0 l3 h z0 l3 0.1 0 0.2335 0.0234
l4 hg x 0 h, y 0 k3 , z0 l3 h 3 z0 l3 2 y 0 k3
0.1 3 0 0.2335 2 1 0.0115 0.2678
1
k1 2k2 2k3 k4 1 1 (0 2 0.01 2 0.0115 0.0234) 0.9889
6
6
1
1
z1 z0 l1 2l2 2l3 l4 0 (0.2 2 0.23 2 0.2335 0.2678) 0.2325
6
6
y1 y 0
h = 0.2
y1
y2
y3
dst.
TERIMA KASIH.