Unit 8:

analisis item
 PENGENALAN
kaedah analisis item merupakan kaedah yang
terbaik bertujuan membina dan mengenalpasti
item-item ujian yang baik dan menepati kualiti
yang telah digariskan.
Kaedah analisis item merupakan kaedah
mengenalpasti dan memilih item-item yang
berfungsi sebagai item yang baik.
 sambungan

Walau bagaimanapun, item-item ini hendaklah

diprauji terlebih dahulu untuk mengetahui
statistik betul-salah dari jawapan yang diberi oleh
murid.
Daripada statistik ini, pengiraan dilakukan untuk
menepati beberapa kriteria statistik yang telah
ditetapkan, di samping menepati kriteria yang
bukan psikometrik.
TUJUAN ANALISIS ITEM sambungan

Analisis item penting untuk mengetahui:

indeks kesukaran item,
mengetahui daya tarikan opsyen bagi sesuatu opsyen
dan
mendiskriminat atau menggolongkan pelajar (kepada
golongan pelajar pandai, sederhana dan lemah).
Dari sudut lain, analisis item boleh menjadi kayu
ukur kepada kejayaan pengajaran guru dalam sesi
p&p.
Pelajar menjadi responden secara tidak langsung
dalam pengukuran pengajaran guru ini.
 sambungan
Jika pelajar berjaya menjawab dengan baik dan
memperolehi skor yang tinggi, menunjukkan
pengajaran guru itu berkesan.
Dua jenis indeks dalam analisis item iaitu Indeks
Kesukaran (p) dan Indeks Diskriminasi (D).
 Peringkat Analisis Item
a. Analisis item awalan
Dibuat pada ratusan jawapan OMR pertama
yang diskoroleh Unit Pepriksaan/analisis data:
Menentukan jawapan oleh pembina soalan adalah
betul
Menetapkan jawapan oleh pembina sama dengan
jawapan oleh pihak analisis data.
Mencari item cacat.
b. Analisis item akhir
Dibuat kepada semua jawapan OMR pelajar.
Tujuan mencari item yang tidak berfungsi
(yang boleh mengelirukan pelajar atau
pembina ujian tentang kesahihan jawapan).
Mungkin ada jawapan tersalah punch oleh
penganalisis data.
c. Analisis Kepekaan Pengajaran
Menganalis tahap penerimaan pelajar
terhadap pengajaran.
Pengajaran berkesan
Tahap kesukaran item
 INDEKS KESUKARAN
Indeks Kesukaran - indeks pengukuran kesukaran
item untuk menghuraikan kesukaran item bagi
sesuatu ujian. Menurut Ebel (1965), Indeks
Kesukaran dinyatakan sebagai perkadaran dan
julatnya antara 0.00 hingga 1.00.
Mengikut Ebel, indeks diskriminasi mempunyai
julat daripada -1.00 ke +1.00 .
dengan menggunakan rumus yang telah
ditetapkan, pada akhir pemprosesan analisis item
tersebut, kita dapat mengenalpasti ciri-ciri item
tersebut seperti:
 sambungan
Dikeluarkan
Item tersebut perlu dibuang kerana item-item
berkenaan tidak berfungsi dengan baik.
Disimpan
Item tersebut akan disimpan untuk kegunaan
pada masa hadapan kerana terdapat banyak
item yang sama fungsinya dalam bank item.
Diperbaiki, disemak dan disimpan.
Setelah diprauji, disemak dan boleh disimpan
untuk digunakan kerana belum mencapai
tahap kualiti yang diharapkan.
 Ujian objektif ~ bersifat dikotomi, betul diberi
1 markah dan salah diberi 0 markah.
Indeks kesukaran (p)
= bilangan pelajar mendapat betul
jumlah pelajar menjawab item
Item binari, min = p
var = pq , yang mana q = (1 p)
 sambungan

Aras Indeks Kesukaran Item Mengikut Ebel (1965).

Indeks
Maksud
kesukaran
0.00 < x 0.33 item yang sukar
0.33 < x 0.66 item sederhana
0.66 < x 1.00 item yang mudah
 Bagi ujian objektif, lebih tinggi peratus betul
maka lebih mudahlah item berkenaan.
Jika item dijawab 85% betul bermaksud p =
0.85
Sebaliknya jika p diketahui, kita boleh
meramal peratus pelajar menjawab dengan
betul item berkenaan.
 Kepentingan indeks kesukaran
Boleh menyusun item mengikut indeks
kesukaran.
Memilih item yang sesuai mengikut matlamat.
Item terbaik ialah apabila p = 0.5
Jika lebih atau kurang daripada 0.5 bermaksud
skew.
Sukar mendapat p = 0.5 bagi setiap item, jadi
adalah memadai jika min indeks kesukaran item
ialah lingkungan 0.5
 INDEKS DISKRIMINASI
Indeks Diskriminasi pula membezakan kumpulan
skor pelajar tinggi dengan kumpulan skor pelajar
rendah.
Suati indeks dianggap berdiskriminasi sekiranya
ramai pelajar daripada kumpulan berkebolahan
tinggi boleh menjawab dengan betul berbanding
dengan pelajar daripada kumpulan berkebolehan
rendah.
Indeks ini mempunyai julat antara -1.00 ke +1.00.
 Indeks Diskriminasi (D):
D= TR
N/2
di mana;
T : Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan tinggi
(biasanya 27%)
R : Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan rendah
(biasanya 27%)
 Indeks diskriminasi
Aras Indeks Diskriminasi Item Mengikut Ebel (1965).

Indeks Diskriminasi Maksud

Lebih daripada 0.4 Item amat diskriminasi

0.30 ke 0.39 Item yang berdiskriminasi
0.20 ke 0.29 Diskriminasi yang sederhana
Kurang diskriminasi dan
0.10 ke 0.19
perlu semakan semula
Item kurang diskriminasi dan
Kurang dari 0.10
perlu dibuang
Hubungan indeks kesukaran & diskriminasi

Indeks
Kesukaran

1.0

0.5

0.0
1.0 Indeks Diskriminasi
- 1.0 0
 Bagi indeks kesukaran p = 1, maka indeks
diskriminasi ialah sifar, kerana pada aras
kesukaran p = 1 (amat mudah) tidak terdapat
perbezaan antara kumpulan pandai dari
kumpulan lemah
Untuk mendapatkan nilai D yang tinggi, maka
nilai-p nya juga harus rendah
Aras optimum kesukaran item, lagi rapat nilai-p
ke 0.5, item itu akan jadi lebih diskriminasi, D = 1
Apabila indeks kesukarannya menurun ke 0, maka
julat indeks diskriminasinya juga turun
 Hubungkait Kebolehpercayaan Ujian
Dengan Diskriminasi Item
Kebolehpercayaan juga boleh dirujuk sebagai
takad perbezaan skor ujian pelajar yang
disebabkan oleh perbezaan sebenar
kebolehan pelajar
Ujian yang berkebolehpercayaannya tinggi
haruslah mengandungi indeks diskriminasi
yang positif dan tinggi
Penilaian Distraktor
Kajian distraktur amat perlu untuk
mendapatkan item yang berfungsi.
Membuat penyesuaian terhadap distruktor
yang tidak berfungsi.
Mengenal pasti kesalahfahaman pelajar terhadap
sesuatu konsep.
Menentukan opsen yang plausible atau salah
konsep pelajar.
Ciri-ciri distraktor yang baik
Dapat menarik minat pelajar yang lemah atau yang
belum mendapat pengajaran.
Menarik minat pelajar yang tidak menguasai konsep.
Kumpulan pelajar berkebolehan tidak memilih soalan
berkenaan.
Item yang tidak dipilih langsung akan dikeluarkan
Distraktor yang tidak berkaitan dengan pokok soalan
hendaklah dikeluarkan.
Tiga cara mengkaji distraktor:
Jadual kekerapan
Garis turihan
Indeks statistik.
a. Jadual kekerapan
Jadual kekerapan bagi taburan responds bagi
setiap opsyen mengikut kumpulan skor.
5 skor kumpulan mewakili 5 kumpulan aras
pencapaian yang tersusun.
Setiap kumpulan mewakili 20%
Lihat jadual:
Jadual kekerapan untuk item objektif pelbagai pilihan
dengan 4 pilihan
Kumpulan Opsyen (%)
skor A B C D
80-99 19 1 0 0
60-79 14 3 1 2
40-59 8 4 2 6
20-39 8 9 1 2
01-19 6 12 1 1
Jumlah 55 29 5 11

Note: bentuk respond yang baik, apabila 55% memilih opsyen A.

Ia dipecahkan kepada 19% daripada kumpulan skor tertinggi,
dan seterusnya hongga 6% oleh kumpulan skor paling rendah.
b. Garis turihan
Garis turihan ialah satu gambaran tentang
prestasi item sebagai fungsi prestasi keseluruhan
(Nunnally, 1967).
Suatu item yamg berfungsi dengan baik
mengandungi garis turihan menaik secara
monotonik (garis turihan rendah bagi pelajar
perpencapaian rendah dan menaik bagi
kumpulan pelajar lebih baik)
Lihat Jadual berikut:
 Jadual 7.2: Graf Garis Turihan

20
18
16
14
12 Jawapan
10 Distraktor B
8 Distraktor C
6 Distraktor D

4
2
0
1 hingga 19 20-39 40-59 60-79 80-99
c. Indeks statistik
Kaedah statistik product moment correlation
antara prestasi distractor dan jumlah markah
ujian ~ indeks rpbis.
Indeks ini mempertimbangkan min prestasi
pelajar yang menolak sesuatu distraktor
dengan mereka yang tidak memilih distraktor
berkenaan.
 Strategi pemilihan item bagi URN
(Norm Referenced Test URN)
Indeks diskriminasi item menjadi kriteria utama dlm pemilihan
item, bukannya indeks kesukaran item.
Nilai p berubah dari sampel ke sampel. Ralat pensampelan bagi
kesukaran item boleh dihitung menggunakan formula ralat lazim
perkadaran

p =
p - ralat persampelan
p perkadaran yang menjawab betul
q perkadaran yang menjawab salah
n saiz sampel

Untuk mendeskriminatkan pencapaian pelajar dari julat aras

kebolehan yang luas, item-item seharusnya mempunyai kesukaran
yang sederhana.
 LANGKAH PENGIRAAN
Terdapat beberapa langkah yang perlu dilakukan
untuk mengira indek tersebut
Menggunakan perisian microsoft excel lebih
memudahkan pengiraan indeks
 Saiz Sampel
Mendapatkan 5 ke 20 kali bilangan pelajar
bagi setiap item yang hendak diprauji.
Contoh, bagi praujian yang mengandungi 60
item, harus mendapatkan sekurang-kurangnya
300 pelajar
 Analisis Item Bilik Darjah
Periksa kertas jawapan objektif. Susun kertas
jawapan mengikut markah yang terendah ke
tertinggi
Bahagikan kertas jawapan kepada kumpulan
sama banyak iaitu 50% T dan 50% R. Jika
terdapat bilangan kertas jawapan yang ganjil,
keluarkan kertas jawapan yang di tengah-tengah
Bahagikan murid dalam kelas kepada dua
kumpulan. Berikan kertas jawapan T kepada satu
kumpulan dan R kepada kumpulan yang satu lagi
Sediakan jadual seperti berikut bagi tiap-tiap
soalan
 Jadual Pencapaian Pelajar Bagi Setiap Item Dalam Ujian Bulanan
Sejarah (Lihat m.s. 171-172)
Calon Item 1 Item 2 Item 3 Item 4 Item 5 Item 6 Item 7 Item 8 Item 9 Item 10 Jumlah

A C B D A B C C A D
1 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 4
2 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 9
.
.
20 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 9
.
.
40 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 3
Var 5.95
Sp 2.44
p 0.50 0.58 0.68 0.38 0.45 0.50 0.53 0.48 0.35 0.53
q 0.50 0.43 0.33 0.63 0.55 0.50 0.48 0.53 0.65 0.48
pq 0.25 0.24 0.22 0.23 0.25 0.25 0.25 0.25 0.23 0.25 2.42
 Jadual Pencapaian Pelajar Bagi Setiap Item Dalam Ujian Bulanan
Sejarah (Lihat m.s. 173-174) Setelah Disusun

Calon Item 1 Item Item Item Item Item Item Item Item Item Jumlah
Baru 2 3 4 5 6 7 8 9 10
A C B D A B C C A D
1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1
.
.
20 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 5
.
.
40 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10

Betul Tinggi 15 14 16 13 12 13 13 16 11 14
Betul Rendah 5 9 11 2 6 7 8 3 3 7
 Contoh: Item 6
Jum. Pelajar 40 orang (N=40)
Pilihan Jawapan O A B* C D
Bilangan Murid 0 7 20 7 6
Kesukaran Item (p) 0.00 0.175 0.500 0.175 0.150
Kumpulan T R T R T R T R T R
Bilangan 0 0 2 5 13 7 3 4 2 4
(Baik/Lemah)
Diskriminasi (D) 0.00 -0.15 0.30 -0.05 -0.010

Jawapan: B
Kesukaran, p 0.50
Diskriminasi, D = (T R)
N/2

T (Kumpulan Pencapaian tinggi)

R (Kumpulan Pencapaian Rendah)
 Contohnya,

Guru bertanyakan tentang murid-murid yang tidak menjawab

item 1 (O = omit) dan tentukan bilangannya. Tentukan sama ada
mereka daripada Kumpulan T atau R, isikan bilangan pelajar
berkenaan dalam jadual. Kemudian tanya lagi siapa pula
menjawab A sehingga habis.
Setelah jadual lengkap diisi, tentukan kesukaran setiap item
P (kesukaran soalan) = Bilangan murid menjawab betul
dibahagi dengan jumlah pelajar.
= 20/40 = 0.50
D (Indeks Diskriminasi) = (T R) = (13-7) /20 = 0.3
N/2
 Penerangan contoh,
Indeks diskriminasi bagi item ini ialah 0.3.
Opsyen B merupakan jawapan betul, oleh itu
nilainya mestilah positif.
Bagi item distraktor, nilai D nya mestilah negatif.
Kunci bagi semua item hendaklah mempunyai
nilai D positif dan lebih daripada 0, iaitu lebih
ramai pelajar dari kumpulan Tinggi menjawab
betul berbanding kumpulan Rendah
Setelah item melalui proses analisis item, maka
item itu sama ada dibuang, disimpan, atau
diperbaiki.
 Contoh = item no 21
Pilihan Jawapan
O A B C D*
(Opsyen)

Bilangan murid 30

Kesukaran Item
0.50
(p)

Kumpulan T R T R T R T R T R

Bilangan
1 1 15 15
(Baik / Lemah)

Diskriminasi (D) 0
 Contoh perkiraan = item no 21
Nilai Indeks Kesukaran (p)
= Jumlah Skor
Jumlah Soalan
= 30
60
= 0.50
Diskriminasi (D):
(TR)
N/2
= 15 15
32/2
= 0
16
= o
T : Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan tinggi
R : Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan rendah
N = jumlah bilangan pelajar dalam kumpulan tinggi dan rendah
 Komen dan Implikasi Item 21
Soalan ini agak mudah, kerana mencapai nilai
Indeks Kesukaran 1.00 mengikut skala.
Ebel (1972) telah mencadangkan min indeks
kesukaran yang baik adalah di antara 0.5 ke atas.
Ini menunjukkan bahawa hampir 100% pelajar
dari kumpulan skor tinggi dan kumpulan skor
rendah dapat menjawab dengan betul.
Indeks Diskriminasi item 21 pula adalah 0.
Item ini tidak dapat membezakan atau
mendiskriminasikan antara pelajar kumpulan
rendah dengan pelajar kumpulan tinggi.
 sambungan

Walaupun Ebel mencadangkan adalah lebih baik

mendapatkan min kesukaran item pada 0.5 dan
ke atas, tetapi tidaklah sampai kepada 1.00
(terlalu mudah) kerana ini menghalang
diskriminasi pelajar kumpulan tinggi dan rendah
daripada berlaku.
Ini kerana kesemua pelajar (tinggi & rendah)
dapat menjawab soalan ini dengan betul.
 sambungan

KESIMPULAN
menunjukkan item ini adalah tidak sesuai untuk
disimpan di dalam bank soalan ataupun
digunakan untuk ujian yang seterusnya.
Item ini hendaklah dibuang.
 Contoh = item no 12
Pilihan Jawapan
O A B C D*
(Opsyen)

Bilangan murid 12

Kesukaran Item
0.20
(p)

Kumpulan T R T R T R T R T R

Bilangan (Baik /
2 3 1 7 7 7 5
Lemah)

Diskriminasi (D) 0.01

 Contoh perkiraan = item no 12
Nilai Indeks Kesukaran (p)
= Jumlah Skor
Jumlah Soalan
= 12
60
= 0.20
Diskriminasi (D):
(TR)
N/2
= 7 5
32/2
= 2
16
= o.13
T : Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan tinggi
R : Perkadaran yang jawab betul bagi kumpulan rendah
N = jumlah bilangan pelajar dalam kumpulan tinggi dan rendah
 Komen dan Implikasi Item 12
nilai Indeks Kesukaran yang diperolehi ialah 0.20.
Dari 32 orang pelajar yang menduduki ujian,
hanya 12 orang sahaja yang berjaya menjawab
soalan dengan betul.
Pelajar-pelajar yang menjawab betul dengan
banyak juga dari kumpulan tinggi.
Ini menunjukkan soalan ini agak sukar.
 sambungan

Indeks Diskriminasi ialah 0.13.

Indeks diskriminasi ini berada pada tahap
sederhana mengikut rule of thumb oleh Ebel.
Menunjukkan item ini boleh mendiskriminasi
pelajar tetapi hanya pada tahap sederhana
sahaja.
Secara logiknya, ini berlaku kerana item ini sukar
dan mengelirukan.
 sambungan
Pelajar kumpulan rendah tidak mengetahui jawapan
yang betul, dan hanya segelintir pelajar kumpulan
tinggi mengetahui jawapan item tersebut. Oleh itu,
terjadilah diskriminasi pada tahap sederhana.

KESIMPULAN
Ini menunjukkan bahawa item ini adalah sukar.
Secara kesimpulannya, item ini boleh disimpan di
dalam bank soalan, tetapi sebelum memerlukan
semakan semula daripada guru dan penggubal soalan
supaya berada pada Indeks Kesukaran dan Indeks
Diskriminasi yang sesuai.
 Ciri-ciri Penting Item URK
(Critical Referenced Test - URK)

Kesukaran Item - Setiap item tidak diuji dari

segi kesukarannya tetapi diuji dari segi
pencapaian objektif bagi sesuatu item
Kepekaan Item Kepada Pengajaran - Sesuatu
item itu haruslah dapat dijawab dengan
mudah selepas pengajaran dibuat berbanding
dengan tanpa pengajaran
 Analisis Item URK

Analisis terhadap bentuk respons pelajar tentang

kemahiran dan matlamat sesuatu objektif membantu
guru menentukan sama ada sesuatu objektif itu telah
dapat dikuasai sepenuhnya atau belum. Dengan cara
ini guru dapat menentukan kualiti prestasi setiap
pelajar dan dapat mencadangkan langkah-langkah
yang bersesuaian untuk membantu mereka selepas
itu
 Untuk menentukan penguasaan pelajar bagi
sesuatu item, item-item diatur mengikut topik,
tentukan aras prestasi bagi setiap kemahiran yang
difikirkan telah menguasai kemahiran.
Jika kemahiran itu diukur melalui ujian subjektif,
tentukan skor minimum yang boleh dikatakan
sebagai telah mencapai aras minimum atau
menguasai sepenuhnya.
Andainya objektif itu diwakili oleh 5 atau 6 item
sahaja, maka tentukan sama ada menjawab betul
kepada 3 atau 4 item boleh dianggap sebagai
telah menguasai kemahiran berkenaan.
TAMAT