ρ
R=l.
A
Keterangan
R = hambatan kawat(Ω)
l = panjang kawat(m)
A = Luas penampang kawat(m2)
ρ= hambatan jenis kawat(Ωm)
LATIHAN SOAL
Hukum Ohm
Rangkaian percobaan yang dilakukan oleh Ohm
Perhatikan betul-betul
R gambar berikut !!!
A = Amperemeter
Adalah alat untuk mengukur: Kuat arus listrik
V = Voltmeter
Adalah alat untuk mengukur: Tegangan listrik
R = Resistor/hambatan listrik
E = ggl/gaya gerak listrik(volt)
Berdasarkan Grafik Berikut, maka
4
3
2
1
V(volt)
2 4 6 8
i V
Dari 1grafik di atas dapat diartikan!!!
i = R .V V
R= R= 4 = 6 = 8 = 2Ω
V i 2 3 4
i= Keterangan
R
V=i. R i = kuat arus listrik (A atau ampere)
V = tegangan listrik (volt)
R = hambatan listrik (Ω atau ohm)
LATIHAN SOAL
Hukum I Kirchhoff
Perhatikan betul-betul
i gambar
i3 berikut !!!
2 i masuk = ikeluar
i2 + i4 = i1 + i3 + i5
i4
i1
i5
Hukum II Kirchhoff
“ Jumlah aljabar ggl (sumber arus listrik) = jumlah aljabar penurunan
tegangannya (hasil kali antara I dengan R) “
ΣE = Σi .R
E = ggl sumber arus atau tegangan
= kuat arus listrik (A atau ampere)
i
R = hambatan listrik (Ω atau ohm)
Contoh penerapannya
1. a).
E2
Perhatikan
i R2
betul-betul ΣE = Σi .R
gambar berikut !!! E3
E1 E2 E3 = i ( R 1 + R 2 + R 3 + R 4 )
Dari gambar disamping bila:
R1 R1 = 5Ω E1 = 18 volt
R3 R2 = 10Ω E2 = 10 volt
R3 = 5Ω E3 = 4 volt
R4 = 4Ω
E1 R4
Hitung kuat arus listrik yang
mengalir dalam rangkaian!!
b). Perhatikan betul-betul
i
E2 gambar
R2 berikut !!!
E3
R1
R3
E1 R2
ΣE = Σi .R
E1 E2 E3 = i ( R 1 + R 2 + R 3 + R 4 )
Dari gambar disamping bila:
R1 = 5Ω E1 = 18 volt
R2 = 10Ω E2 = 10 volt
R3 = 5Ω E3 = 4 volt
R4 = 4Ω
E1
R2=2Ω
R3=2Ω
10V
E2
B
10V
E1 i3
R1=2Ω
R2=3Ω
6V
B
E1
A i R B
P=V.i
P = i2 . R
V= i.R
V 2
i= V P=
R R
SUSUNAN RESISTOR ATAU
HAMBATAN LISTRIK
SUSUNAN RESISTOR/HAMBATAN LISTRIK
1. SUSUNAN SERI/DERET
Perhatikan betul-betul
R
gambarRberikut !!! R3
1 2
V1 V2 V3
i
V = V1 + V2 + V3
i . Rs = i . R1 + i . R2 + i . R3
Rs = R1 + R2 + R3
2. SUSUNAN PARALEL/SEJAJAR
R1
Perhatikan
i betul-betul gambar berikut !!!
1
i2 R2 i = i1 + i2 + i3
V V V + V
i3 R3 = + R3
i Rp R1 R2
1 = 1 1 + 1
Rp + R3
R1 R2
V
B
R1 R3 Perhatikan betul-betul gambar
berikut !!!
Rb
A C
R2 Rc
Ra
BENTUK DELTA A C
BENTUK BINTANG
B
Perhatikan betul-betul gambar berikut !!!
Rb
R1
R3
Ra
Rc
A C
R2
A R3 5Ω B
10Ω 4Ω
R2 R5
Gambar di atas dapat dirubah menjadi
R4
10Ω
R4
R1
10Ω 10Ω
Rb
Rb
A Ra Ra
R3 5Ω A B
B
10Ω R Rc
c
R2 4Ω
4Ω R5
R5
3. Perhatikan betul-betul
E1 gambar berikut !!!
i R2
1Ω
24V
R1 4Ω E2 = 2VR3
VR3
R3 = 3Ω
A R2 B R3 R4 D
4Ω 2Ω C 4Ω
2Ω
R5
Gambar di atas dapat dirubah menjadi
C
R1 R4
8Ω Rb 4Ω
A Ra D
R3 2Ω
4Ω
Rc 2Ω
R2 R5
B
RANGKAIAN JEMBATAN
WHEATSTONE
B
Perhatikan betul-betul gambar berikut !!!
R1 R2
i1 0
A D
- G+
i2
i
R4 R3
C
R4 . R2
E = R3
Bila jarum galvanometer(G) berada pada R1
posisi nol(ditengah), maka berlaku:
VAB = VAC VBD = VCD R4 . R2 = R1 . R3
i1 . R1 = i2 . R4 i1 . R2 = i2 . R3 atau
i1 = i2 . R4 i2 . R4 .
R2 = i2 . R3 R1 . R3 = R2 . R4
R1 R1
PENGUKURAN NILAI HAMBATAN/RESISTOR
DENGAN KONSEP JEMBATAN WHEATSTONE
R RX
0
- G+
l1 l2
R1 = ρ R2 = ρ
A A
l1 l2
E
R = Resistor/hambatan yang telah diketahui nilainya
Rx = Resistor/hambatan yang akan dicari diketahui nilainya
Dari Rangkaian Berlaku
Rx . l1 = R . l2
Rx . R1 = R . R2
Rx . ρ. l1 = R . ρ. l2 Rx = R . l2
A A l1