PEMBIMBING KLINIK
Dr. SALSIAH HASAN, Sp.An
BAB I PENDAHULUAN
Istilah Anestesi
Anestesi adalah istilah yang berasal dari dua kata Yunani yaitu "an” dan "esthesia", yang berarti
"hilangnya rasa atau hilangnya sensasi”.
Jenis Anestesi
Anestesi umum adalah keadaan tak sadar tanpa nyeri (dengan reflek otonomik minimal) yang
reversible akibat pemberian obat-obatan. Anestesi lokal / regional menunjukkan anestesi pada
sebagian tubuh, keadaan bebas nyeri tanpa kehilangan kesadaran.
Sectio Caesaria
Sectio Caesaria adalah suatu tindakan pembedahan dengan melakukan irisan pada dinding
abdomen dan uterus yang bertujuan untuk melahirkan bayi.
1 Nama : Ny. WL
Tanggal Pemeriksaan
3 Alamat : Jl. Basuki Rahmat, No.31
03/04/2017
20:20 WITA 4 Agama : Islam
5 BB : 66 Kg
Riwayat Penyakit
Riwayat Penyakit Dahulu Keluarga
• Riwayat asma (-) • Riwayat penyakit paru (-)
• Riwayat penyakit diabetes melitus (-) • Riwayat penyakit diabetes melitus (-)
1 Tekanan Darah
110/70 mmHg GCS
E4V5M6 = 15
2 Denyut Nadi
76 kali/menit
Skor Nyeri VAS
3 Pernapasan
4-5
20 kali/menit
4 Suhu
36,9 derajat Celcius
B 1 (Breath)
B 2 (Blood)
Airway : bebas, gurgling/snoring/crowing : (-/-/-),
potrusi mandibular (-), buka mulut 5 cm, jarak Akral hangat : ekstremitas atas (+/+) dan
mentohyoid 6 cm, jarak hyothyoid 6,5 cm, leher pendek ekstremitas bawah (+/+), tekanan darah : 110/70
(-), gerak leher bebas, tonsil (T1-T1), faring hiperemis (- mmHg, denyut nadi : 76 kali/menit, reguler, kuat
), frekuensi pernapasan : 22 kali/menit, suara angkat, bunyi jantung S1/S2 murni regular.
pernapasan : bronkovesikular (+/+), suara pernapasan
tambahan ronchi (-/-), wheezing (-/-), skor Mallampati :
2, massa (-), gigi ompong (-), gigi palsu (-).Refleksi Kasus | Tatalaksana Anestesi Pada Pasien Sectio 7
Caesaria
BAB II LAPORAN KASUS
Pemeriksaan Fisik
Kesadaran : Composmentis, Abdomen : tampak cembung, stria gravidarum
Pupil : isokor Ø 3 mm/3 mm, (+), peristaltik (+) kesan normal, massa (-),
defisit neurologi (-). jejas (-), nyeri tekan (-).
B 3 (Brain) B 5 (Bowel)
Buang air kecil spontan Skoliosis (-), lordosis (-), kifosis (-),
dengan frekuensi 4-5 kali edema ekstremitas atas (-/-),
sehari berwarna kekuningan. edema ekstremitas bawah (-/-).
Hematokrit
14,6
25,9
4000-10.000/L
6 Segmen ST elevasi : -
120
Laporan 100
Intraoperatif 80
Sistole (mmHg)
Diastole (mmHg)
60 Pulse (x/m)
40
Oxytocin drips 20 IU +
Tranexamat acid 250 mg
Bupivacaine Hyperbaric Methylergometrine 0,2 mg
20
0,5% Ephedrin
10 mg 15 mg Ephedrin
Petidin15
40mg
Oxytocin
mg drips 20 IU drips 20 IU
Oxytocin Ketorolac 30 mg
0
0 (09.15) 5 (09.20) 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100
(09.25) (09.30) (09.35) (09.40) (09.45) (09.50) (09.55) (10.00) (10.05) (10.10) (10.15) (10.20) (10.25) (10.30) (10.35) (10.40) (10.45) (10.50) (10.55)
Postoperatif
• Tekanan darah, nadi, pernapasan, aktivitas motorik.
• Memasang O2 3 L/menit nasal kanul.
• Memberikan antibiotik profilaksis, antiemetik, H2 reseptor bloker
dan analgetik.
• Mengevaluasi Bromage Score bilan ≤ 2 boleh pindah ruangan.
• Bila mual (-), muntah (-), peristaltik usus (+), makan dan minum
diperbolehkan sesuai instruksi sejawat obgyn.
• IVFD RL 50 tetes/menit selama 2 jam.
• Bila tekanan darah sistolik < 90 mmHg, memberikan injeksi
ephedrin 10 mg/iv
• Bila denyut jantung < 60 kali/menit, memberikan atropin sulfat
0,5 mg dan konsul anestesi.
• Bila sakit kepala hebat berkepanjangan, konsul anestesi.
Anestesi Lokal
• Memblok saraf sensorik untuk
menghilangkan sensasi nyeri.
• Memblok saraf motorik sehingga
mengakibatkan paresis/paralisis.
• Bupivacaine Hyperbaric 0,5%
• Lidokain 5%
1. Mencegah peningkatan permeabilitas sel saraf terhadap ion natrium dan kalium.
2. Meningkatkan tegangan permukaan selaput lipid monomolekuler.
Ephedrine
• Vasopresor dan simpatomimetik
• Mengatasi hipotensi
• Durasinya singkat
Oksitosin
• Induksi persalinan atau memperbaiki
kontraksi uterus dan penanganan
perdarahan pasca persalinan
• Hipotalamus – hipofisis posterior –
membran sel
• Waktu paruh 3-4 menit
• Masa kerjanya sekitar 20-30 menit
Refleksi Kasus | Tatalaksana Anestesi Pada Pasien Sectio
Caesaria
22
BAB III PEMBAHASAN
Methylergometrine
• Bekerja pada otot polos rahim
• Meningkatkan tonus, frekuensi, dan
amplitudo dari ritme kontraksi rahim
• Kontraindikasi pada pasien preeklamsia
dan hipertensi
• Efek samping nyeri kepala, hipertensi,
ruam pada kulit, dan nyeri perut.
Tranexamat acid
• Obat golongan antifibrinolitik
• Menghambat aktivasi plasminogen
menjadi plasmin pada pembekuan
darah.
• Plasmin berfungsi mendegradasi fibrin
Pethidine
• Mengatasi keluhan menggigil
• Agonis opioid sintetik yang bekerja
pada reseptor opioid μ (mu) dan κ
(kappa).
• Efek samping mual, muntah, pruritus
dan depresi nafas.
Ketorolac
• Nonsteroid anti inflamasi (AINS) yang
bekerja menghambat sintesis
prostaglandin.
• Ketorolac 30 mg mempunyai efek
analgetik yang setara dengan 50 mg
pethidine atau 12 mg morphin.
Kesimpulan
• Pemeriksaan preanestesi memegang peranan penting pada setiap operasi yang
melibatkan anestesi. Pemeriksaan yang teliti memungkinkan kita mengetahui kondisi
pasien dan memperkirakan masalah yang mungkin timbul sehingga dapat
mengantisipasinya.
• Mengingat perdarahan merupakan salah satu kondisi yang dapat menyebabkan syok
hipovolemik, pemantauan tanda-tanda syok dan resusitasi yang optimal sangat diperlukan.
Selama di ruang pemulihan tidak terjadi hal yang memerlukan penanganan serius. Secara
umum pelaksanaan operasi dan penanganan anestesi berlangsung dengan cukup baik.
1. Soenarjo, Jatmiko, HD. Anestesiologi. Bagian Anestesiologi dan Terapi Intensif, Fakultas
Kedokteran Undip / RSUP dr. Kariadi. Semarang.2010
2. Liou, S., Spinal and Epidural Anesthesia. Diakses pada 8 April 2017 dari: <http://www.nlm.nih.
gov/medlineplus/ency/article/007413.htm>. 2013.
3. Purmono A. Buku Kuliah Anastesi. EGC : Jakarta. 2015.
4. Mansjoer, A., et all. Anestesi Spinal pada Seksio sesarea. Catatan Anastesi. Media Aesculapius.
Makassar. 2010.
5. Mangku, Senapathi. Buku Ajar Ilmu Anastesia dan Reanimasi. Indeks: Jakarta. 2009.
6. Sarwono. Buku Ajar Ilmu Kebidanan. Bina Pustaka Sarwono Prawiroharjo: Jakarta. 2008.
7. Gunawan, S. Farmakologi dan Terapi. Edisi 5. FKUI: Jakarta. 2007.
Refleksi Kasus | Tatalaksana Anestesi Pada Pasien Sectio
Caesaria
29
Thank You for
Watching!
Any Questions?
Our Services
4 icons and items
Keadaan Umum
Sakit Sedang
Status Gizi
Baik
Kesadaran
Compos Mentis
HEG
• IVFD Dex 5% 2 kalf tetesan cepat
• Drips farbion 1 amp dalam RL 500 cc/hari
• IVFD RL : Dex 5% 1:1 24 tetes/menit
• Inj. Ondansentron 1 amp/8jam/IV
• Inj. Ranitidin 1 amp/8jam/IV
• Antasida syr. 3 x 1 C
TB Paru
• Obat Anti Tuberkulosis (4 bulan)
Rifampisin 150 mg
Isoniazid 75 mg
FOLLOW UP
Hari 1
Hari
2
Hari
3
• Maharani, L., Affandi, B., Aditama, TY., Prihartono, J. Profil Perempuan Hamil Penderita Tuberkulosis di Poliklinik Tuberkulosis. Persatuan Pemberantasan
Tuberkulosis Baladewa Jakarta Pusat. Vol. 4(33):5. [Accessed 4 January 2017]. From <https://univmed.org/ejurnal/index.php /medicina/article/download/306/259.>
2009.
• Ghosh, KC., Chowdhury, GK. Tuberculosis and Female Reproductive Health. Journal of Pstgraduate Medicine. Vol.57(4):307. [Accessed 4 January 2017]. From
<http://www.jpgmonline.com/article.asp?issn=0022-3859;year=2011; volume=57;issue=4;spage=307;epage=313;aulast=Ghosh>. 2011.
• Mnyani, C., Mclntyre, J. Tuberculosis in Pregnant. An International Journal of Obstetrics and Gynaecology. Vol.118(2):226. [Accessed 4 January 2017]. From
<www.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1471-0528.2010.02771.x/abstra ct.>. 2011.
• Loto, OM., Awowole, I. Tuberculosis in Pregnant : A Review. Journal of Pregnancy. Vol.1(7). [Accessed 4 January 2017]. From <www.downloads.
hindawi.com/journals/jp/2012/379271.pdf.>. 2012.
• Mathad, J., Gupta, A. Tuberculosis in Pregnant and Postpartum Women : Epidemiology, Management and Research Gaps. Division of Infectious Disease, Weill
Cornell Medical College, New York. Vol.55:1532-1541. [Accessed 4 January 2017]. From <https://www.ncbi.nlm.nih.gov /pubmed/22942202>. 2012.
• Chang, N., Ling, C. Diagnosis and Management of Tuberculosis in the Pregnant Patient. Department of Obstetrics and Gynecology, Columbia University, College of
Physicians and Surgeons. Page 1-26. [Accessed 4 January 2017]. From <www.globaltb.njms.rutgers.edu /.../Tuberculosis%20in%20Pregnancy_%20Nhan-
Chang.pdf>. 2007.
• Ahmad, JK., Soetomorahardjo, MN. Pedoman Diagnosis dan Penatalaksanaan Tuberkulosis. Perhimpunan Dokter Paru Indonesia. [Accessed 4 January 2017].
From <www.klikpdpi.com/konsensus/Xsip/tb.pdf>. 2014.
• Queensland Government. Guideline : Treatment of Tuberculosis in Pregnant women and newborn infants. Communicable Diseases Branch, Queensland Health.
Page 1-8. [Accessed 4 January 2017]. From <https://www.health. qld.gov.au/__data/assets/pdf_file/.../tb-guideline-pregnancy.pdf>. 2015. 41
Today’s Topic
A wide image and texts
An nec justo eruditi pericula, an pro nominati definitiones. Mei purto assum voluptatibus eu, mucius assueverit et his, te solet mucius
tamquam eos. Vim id nisl verterem splendide, ad tamquam nostrum voluptatum eos. Possit eloquentiam sea ei, ipsum propriae in sed, vis
agam tollit cu. Ceteros qualisque an ius, ei eos natum semper gubergren.
Semper dolorem consequuntur eu per, harum labitur has ne, usu paulo errem nominavi ex. Duis mazim bonorum ea est, ut mei modo
intellegam scriptorem. Ad dolores splendide mel, ius ut dolore adipisci quaerendum. Nec ea alterum consulatu. Nobis aperiri ad mea, alii
putent copiosae quo et, ei minim tritani conclusionemque eos.
Innovation
Ius pericula consetetur voluptatum an, ad sed aeque causae diceret. In voluptua mandamus pro. Eos quot munere
graecis ad. Cum ne nostro neglegentur. Ea choro corrumpit nec. Et quot suscipit argumentum pri, cum debet debitis
incorrupte no, ne nominavi nominati mei.
Satisfaction
Usu dico maiorum mnesarchum ea, salutandi cotidieque adversarium per id. In summo dicam soleat vix, id nec dictas
detracto. Solum laudem corrumpit ius in.
Has falli iisque blandit ad, ut insolens antiopam vim.
World-leading
Eam ea consetetur complectitur, at sanctus deserunt constituam sed. Mollis civibus conclusionemque mea ei. Usu
verterem forensibus in, no veniam civibus commune sed. Wisi scripta vim at, munere delicata philosophia te pro.
Usu dico maiorum mnesarchum ea, salutandi cotidieque adversarium per id. In summo dicam soleat vix, id
nec dictas detracto. Solum laudem corrumpit ius in.
Has falli iisque blandit ad, ut insolens antiopam vim.
40 Years Ago…
Enim fabulas id vim. Sit sanctus maluisset in, ei sea iudico honestatis
theophrastus, ut qui porro torquatos. Ut nibh mediocritatem per, in quis
vocibus praesent vim. Liber congue populo sit id, ut mel errem commune.
Nec iudico ubique ne, dico sale melius in sed. Vix stet option lucilius at,
semper patrioque concludaturque per id, ex essent pertinax evertitur mel.
1 Promotion
Lorem ipsum dolor sit amet
2 Design
An sed commodo corpora appellantur
3 Strategy
Te mel movet equidem vivendum
4 Management
Per alii menandri an, eu sit solum primis volutpat
No vis accommodare Mei impetus convenire ei. At usu Viris sensibus sit no. Mei ei Per an inani repudiare assentior,
interpretaris, duo sumo tota nostro, dicta aperiam at eum, delenit maiorum copiosae. quo diceret suscipit definitiones
sapientem et. Ex nam option soluta diceret civibus eam et. Tantas graeco definitionem ut ius. ut. Ubique aliquip vivendum sea
regione. id.
Growth Award
No vis accommodare Viris sensibus sit no. Mei ei
interpretaris, duo sumo delenit maiorum copiosae.
sapientem et.
2008 2012
The Power of PowerPoint |
thepopp.com
51
Mission and Vision
2 images, captions and descriptions
Vision to Be Shared
Mission to Be Achieved
Lorem ipsum dolor sit amet, homero accusam
Dictas nominavi nec ad, ad qui novum menandri liberavisse. An
rationibus eum an, everti oportere prodesset in vel.
vis duis sententiae, simul suavitate moderatius vis ei. Te aperiri
An vix appetere lobortis assueverit, verear
referrentur contentiones per, quod definiebas mei ad, et
reprehendunt mel in.
honestatis definitionem nam.
Volumus omnesque qui cu, possim civibus est at. Vis iuvaret delicatissimi cu, ea mei sint perpetua dissentias. Diam expetenda in vis, et
definiebas incorrupte eos. Malorum ancillae id ius. Electram interesset at eam.
Est no fugit ancillae, in est tation facilis, vis ei dolorem definiebas.
Wearable Devices
Ut mea dolorem accusam reprehendunt. Phaedrum
quaerendum suscipiantur sea ut. His cibo nominavi
apeirian at, nam eu quod moderatius. Mel at blandit
dissentiunt neglegentur.
City Building
Phaedrum mnesarchum dissentiunt te qui, quidam
malorum ad sit, pri te dictas audire. An primis
verterem adversarium qui. Facilisi consequuntur nam
at. Est dicant dissentiunt ut, pri accusata constituto at.
Just Move.
Imagination Graeci vituperata mel eu. At sit noster ornatus, vix liber mollis graecis eu. Tota
apeirian an vel, at qui modus disputando. Doming atomorum duo et, quando
repudiandae usu ex.
means nothing Cum id sint semper senserit, eius fabulas expetendis nec et. Probo
numquam temporibus est in, solet inimicus ius no. Eam probo reque id. Usu
cu justo voluptua, ipsum sanctus accusamus nec no. Ad cetero viderer facilisi
Ignota antiopam eam ut, mel no animal aperiam, ex nulla reformidans has.
Duo ne nonumy eirmod, ex est albucius adipiscing. Nibh dicit an sea, vide
dicam no est.
Passion
Postulant aliquando percipitur an quo. Vix ne
03
malis perpetua, ei dolore denique vis. Pri et
dicant corpora.
Target
Perfecto efficiendi an vel. Ea duo aliquam
02
iracundia mnesarchum, eu dicta veritus
necessitatibus eos.
Vision
Id per quod ferri congue. Mei diam facilisis
01
comprehensam an, denique hendrerit quo te.
Usu rebum paulo luptatum in.
01 02 03 04
Measurable Cost High Multi Devices
An pri splendide constituto. Ad
animal noluisse voluptaria mei.
Effective
Sea autem salutandi maiestatis
ex, dicta liberavisse in mel. Has
Satisfaction
Te quo quas fierent detracto, vix
rebum efficiendi ne. Ad vis affert
Sea autem salutandi maiestatis
ex, dicta liberavisse in mel. Has
Audire viderer sadipscing eam in, fabulas mentitum facilisi et, nec sapientem. Officiis instructior no fabulas mentitum facilisi et, nec
quo cu congue ubique interesset. quis nulla disputando ei. Vis eu mei, usu inani legimus et. No duo quis nulla disputando ei.
scripta conclusionemque, ea nibh nusquam ocurreret, ut
Vis eu scripta conclusionemque,
lucilius sensibus per. legere dictas corrumpit has, ei
ea lucilius sensibus per. Usu ad
vel affert efficiantur.
oblique labores, et vel mazim
voluptaria.
Ei agam malis volumus vel, no idque epicurei volutpat sed, nam te perfecto scripserit. Ea duo deseruisse
consetetur, est ferri omnes ullamcorper ut, ut vim bonorum nostrum offendit.
Id per quod ferri congue. Mei diam facilisis comprehensam an, denique
1 hendrerit quo te. Usu rebum paulo luptatum in.
never makes mistakes Postulant aliquando percipitur an quo. Vix ne malis perpetua, ei dolore
3 denique vis. Pri et dicant corpora.
is the man who never
does anything. 4
Eruditi meliore dissentiunt sea te, qui summo volutpat consulatu te. Ea
consequat ullamcorper vix, tantas ocurreret eos id.
Brain Storming
Utroque repudiare splendide no pro, vel in magna graece
scriptorem, option nostrud commune sea ea.
Ex usu ceteros dissentiet, malis doming phaedrum et has, velit dicant intellegat sit ne.
Content Usu recusabo scripserit id.
Usu no erant maiorum, his etiam liber graeco no. Cu tollit vocent pri, ius te iusto
Update semper utamur.
Speed Facete honestatis no his, indoctum qualisque ex mea, nisl expetendis ex his.
His ex porro mazim affert, mei cu justo soleat detraxit, ubique fuisset theophrastus in
Security mel. Ad option accumsan voluptua vix, est te suas adolescens.
Id nec utamur denique. Omnium aliquip referrentur has ut, sonet reprehendunt pri at,
Mobile usu purto tota lobortis eu.
Technolog
Experienc
Sense y
e
Passion
Knowledge
Reward Resource
Pro dicunt albucius eligendi an, has volumus omittam contentiones at.
Facilis dissentias et per. Sed ne tota sanctus consetetur, te mel dicant
maluisset.
Confidence
Ex nec affert graece Leadership
integre. Ex errem
Dream cotidieque mei.
Heart
Ne sea essent everti audiam,
ex vel habeo sanctus
Satisfaction
commune. Hinc audiam
vocibus no mel. Stet expetenda nam at. Innovation
Mel audire lobortis
Creativity
persequeris an, vix
accumsan persecuti eu.
At vim sententiae dissentias, vel ex scaevola pertinax torquatos, fabellas molestiae no eos.
Aeque utamur adversarium eos id, vel falli ocurreret philosophia ne.
Eu qui homero invenire percipitur, placerat torquatos constituam in ius.