Anda di halaman 1dari 17

Matematika Terapan 2

Dr. Ir. Agus Mundiyono


Syaiful Ahsan, M.T.

Pertemuan 1

Sekolah Tinggi Manajemen Industri (STMI)


Integral

Integral : kebalikan dari operasi diferensial.

Contoh:
Jika y = f(x) = x2 maka dy/dx = f ’(x) = 2x

Fungsi f ’(x) diintegralkan:


∫ 2x dx = x2 + konstanta

Fungsi x2 + 1 atau x2 + 0,05 atau x2 + 100 jika


diturunkan, semuanya menghasilkan 2x.
Integral Tak Tentu

Integral tersebut disebut sebagai integral tak


tentu (indefinite integral) karena tidak memiliki
batas interval.

Integral tak tentu dari fungsi f(x) ditulis

∫ f(x) dx = F(x) + C; C = konstanta integrasi

Mengintegralkan fungsi turunan f(x) hakikatnya


mencari fungsi asli F(x).
Contoh

F(x) = 3x2 + 4x + 5 maka f(x) = 6x + 4

∫ f(x) dx = ∫ (6x + 4) dx = 3x2 + 4x + C

F(x) = 9x3 + 10x2 + 1 maka f(x) = 27x2 + 20x

∫ f(x) dx = ∫ (27x2 + 20x) dx = 9x3 + 10x2 + C


Aturan Integral (1)

1 n+1
  
n
x dx x C , n ≠ –1
n 1

1 0 1
x0
a. ∫ 1 dx = ∫ dx = x C  xC
0 1
1
–½
b. ∫ (1/√x) dx = ∫ x dx = x1½  C  2x½  C
1½
c. ∫ (x√x) dx = ∫ x3/2 dx
1 1(3 / 2) 2 5/ 2
 x C  x C
1  (3 / 2) 3
Latihan (1)

1. ∫ 9√x dx =

2. ∫ x4/9 dx =

3. ∫ 12x5 dx =

4. ∫ 3x – x2 dx =

5. ∫ 2x4 + 4x2 + 8 dx =
Aturan Integral (2)

∫ 1/x dx = ln x + C

∫ a dx = ax + C

∫ ex dx = ex + C

∫ sin x dx = –cos x + C

∫ cos x dx = sin x + C
Aturan Integral (3)
1 1
  ax  b  dx  a . n  1 .  ax  b   C, n  1
n n 1

1 1
  ax  b  dx    ax  b   a ln  ax  b   C
1

∫ eax+b dx = 1/a . eax+b + C

∫ sin (ax + b) = – 1/a . cos (ax + b) + C

∫ cos (ax + b) = 1/a . sin (ax + b) + C


Latihan (2)

1. ∫ 5 sin x dx =

2. ∫ 3ex dx =

3. ∫ 2x dx =

4. ∫ 12/x dx =

5. ∫ 2e4x + 5x + 1 dx =
Analogi suatu fungsi dengan fungsi standar

Suatu fungsi,
y = ∫ (3x + 2)4 dx

Memiliki struktur sama dengan y = ∫ x4 dx


kecuali dalam hal ini x diganti dengan 3x + 2.

Buat pemisalan
u = 3x + 2 maka,
y = ∫ u4 dx
Analogi suatu fungsi dengan fungsi standar (2)

du/dx = 3
du = 3 dx
dx = du/3

y = ∫ u4 du/3 = 1/3 ∫ u4 du = 1/3 (1/5u5) + C

Kembalikan pemisalan u = 3x+2 sehingga


y = 1/15 (3x + 2)5 + C
Contoh 2

Fungsi
y = ∫ (5 – 6x)2 dx

Berstruktur sama dengan y = ∫ x2 dx

Buat pemisalan
u = 5 – 6x maka,

y = ∫ u2 dx
Contoh 2 (lanjutan)

du/dx = –6
du = –6 dx
dx = –du/6

y = ∫ u2 – du/6 = – 1/6 ∫ u2 du = –1/6 (1/3u3) + C

Kembalikan pemisalan u = 5 – 6x sehingga


y = –1/18 (5 – 6x)3 + C
Contoh 3

Suatu fungsi,
y = ∫ e2x-4 dx

Ingat bahwa
∫ ex dx = ex + C dan ∫ ekx dx = 1/k ekx + C

Maka
y = ∫ e2x-4 dx = ½ e2x-4 + C
Contoh 4

y = ∫ 53x+1 dx

Ingat bahwa
x
a
∫ ax dx = C
ln a
maka 3x 1
1 5
y = ∫ 53x+1 dx = . C
3 ln 5
Contoh 5

y = ∫ cos (7 – 8x) dx

Perhatikan bahwa
∫ cos x dx = sin x + C

maka
1
y = ∫ cos (7 – 8x) dx =  sin  7  8x   C
8
Latihan

1. ∫ 5 sin (8x + 9) dx =

2. ∫ (5x + 4)–1 dx =

3. ∫ ( 2 – 3x)6 dx =

4. ∫ 7x+4 dx =

5. ∫ e9–2x dx =

Anda mungkin juga menyukai