Anda di halaman 1dari 15

BAHASA CIREBON

KELAS IX (SEMBILAN)
CERKAK
Oleh
SISKA S.Pd
SMPN 8 KOTA CIREBON
Tujuan Pembelajaran
1. Siswa saget mengidentifikasi pengertian cerkak dengan tepat lan
bener
2. Siswa saget mengidentifikasi ciri-ciri cerkak dengan baik lan
bener
3. Siswa saget mengidentifikasi jenis-jenis cerkak dengan baik lan
bener
4. Siswa saget mengidentifikasi unsur-unsur cerkak dengan baik lan
bener`
5. Siswa saget mengidentifikasi struktur cerkak dengan baik lan
bener
Peta Konsep

Cerkak

Ciri ciri Jenis-jenis Unsur-unsur


Pengertian cerkak Struktur
cerkak cerkak cerkak
cerkak
jenis karya satra berbentuk prosa
lan bersifat fiktif kang
nyeritaaken utawi ngabraken

pengertian suatu kisah kang di alami dening

CERKAK suatu tokoh secara ringkas di


sertai ingkang berbagi konflik lan
terdapat penyeslesaianl utawi
solusi teng masalah kang di
hadapi
CIRI – CIRI CERKAK
■ Kurang saking 10.000 tembung.
■ Bentuk tulisane ringkes.
■ Isi cerita saking kehuripan sedinten – dinten.
■ Tokoh teng lebet cerkak sederhana.
■ Sifate fiktif.
■ Cuma duwe sealur.
■ Alur luwih sederhana.
■ Tokoh kang dimunculaken cuma sekedik tiyang.
■ Latar belakang digambaraken singkat.
■ Lingkungan relatif terbatas.
■ Tema lan nilai – nilai kehuripan disampeaken relatif sederhana
JENIS –JENIS CERKAK
Berdasaraken jumlah katane cerkak dibagi dadi 3 yaiku :

■ Cerkak mini yaiku cerkak ingkang jumlah tembung antara


750 - 1.000 tembung

■ Cerkak ideal yaiku cerkak ingkang jumlah tembung antara


3.000 - 4000 tembung

■ Cerkak dawa yaitu cerpen kang jumlah tembung 4000 –


10.000 tembung
UNSUR – UNSUR CERKAK

Unsur Instrinsik Unsur ekstrinsik


Cerkak nduwei adalah
unsur – unsur adalah unsur
ingkang Unsur saking
yaiku :
ngembangun jabah ingkang
dalam karya mempengaruhi
satra niku tebentuke karya
piyambek satra niku
piyambek
Bagian – bagian unsur instriksik
1. Tema :
Yaniku ngerupaaken suatu ide utawi ide lan gagasan dasar
ingkang melatarbelakangi keseluruhan cerita ingkang wonten
teng cerita
2. Tokoh lan penokohan :
Tokoh ngerupaaken pelaku atawi tiyang ingkang terlibat ning
jero cerita wau, sedangkan penokohan yaniku penentuan watak
utawi sifate tokoh ingkang wonten teng alur cerita niku.
3. alur/plot :
ngerupaaken jalan cerita ingkang wonten teng cerkak kang
disampeaken saking penulis
4. Latar utawi seting :
Latar mengacu saking tempat waktos lan suasana ning jero
cerkak
5. Sudut pandang :
Ngerupaaken stategi inkang digunaaken saking pengarang
cerkak kangge nyampeaken ceritae
6. Majas :
merupaaken gaya bahasa inkang digunaaken pengarang
sebagai ciri khas dalam tulisane
Bagian – bagian unsur ekstrinsik

1. Latar belakang pengarang /penulis :


latar belakang cerkak dipengaruhi saking sosial budaya,
suku, agama, dan idologi saking pengarang niku piyambek
2. Biaografi pengarang / penulis :
Menuangkan pengalaman urip utawi kahuripan inkang
dialami saking penulis ning jero cerkak walaupun sifate
fiktif
3. Aliran pengarang/ penulis :
Aliran sastra seseorang pengarang pastie akan ngikuti
suatu aliran sastra tertentu sangatlah berpengaruh
terhadap gaya penulise ikang dienggo saking pengarang
STRUKTUR CERKAK
1. Abstrak :
Yaniku gambaran umum cerita.

Contoe:
Sampun sesasih sejak nguburaken istrie piyambek, Mbah tejo
ngilang. Teng pundi luange tiang renta kang sampun ngabisaken
waktos berpuluh-puluh taun dados tukang kubure teng kampung
busur niku ?kata inkang nduga , Mbah tejo amat kehilangan.
Pengabdiane dados tukang kubur selalu menyaksikan tiang-tiang
inkang kehilangan, tak lantas gawe Mbah tejo kuat ditinggal
sang iostri wulan sasih wau, Mbah marti.
STRUKTUR CERKAK
2. Orientasi :
Pengenalan tokoh, latar , unbsur-unsur inkang wonten ning jeroe
cerita

Contoe:
dinten pertami dados murid anyar setelah pindah begitu
menegangkan. Pula ngelangkahaken kaki kula dengan berat hati
kikuk dengan segala hal kang anyar ngebayangaken pikiran kula.
Ah, tiba-tiba kula begitu rindu bari suasana kelas, batur-batur lan
guru-guru teng sekolah bengen pripun bili kula boten gadahi
rencang, pripun bili rencang sebangku boten ramah, pripun bilih
guru-gurue boten bersashabat, pripun bilih niki lan niku ?
STRUKTUR CERKAK
3. Komplikasi:
yaniku konflik sareng lawan tokoh.

Contoe:
“Loh, punapa nangis ? Takon Mbah putri. Panjenengan
naro obat lan segelas banyu petak teng meja. Via meneng
boten ngejawab. Isakanne makin jelas dirungu.
STRUKTUR CERKAK
4. Evaluasi:
Penurunan saking konflik nuju kepemecahan masalah.
Contoe:
pa amat ngerasa sanggup ngajak tiang niku meskipun usiane
luwih sepuh semangat adem dalam pertempuran melawan
penjajah tiba-tiba bangkit malih. Tapi, rasae, niku, boten
sepadan lan boten gaya kangge berhadapan saking tuntutan
keadilan hanya gara-gara tukang es ikang kacau niku tanpa
ngerasa wedi setitikpun pa amat nundah yatra sepuluh ewu
ning duwuh salah siji gelas tukang es niku. Teras, dengan
perasaan hancur lebur, payembeke berbalik nlan lunga. Siap
menghajar umpami tukang es niku nyobi menyarang
piyambeke, tetapi mboten
STRUKTUR CERKAK
5. Resolusi :
Yaniku solusi pemecahan masalah
Contoe:
“bengen, umpami Mbah kecewa terhadap seseorang, Mbah nulis
sedanten hal tiang tersebut. Kabeh kenangan kang manis utawi
pun kang boten nyenengaken. Biasane begitu pragat nulis, atie
Mbah lega. Pikirane pun dados jernih sehingga mbah saget
ngenilai tiang iku dengan tepat. Via pingi nyobi caraniku?
Tulisaken kenangan tentang mimi. Mugi-mugi via saget
nemuaken jawabane. Mbah teng dapur krihin, nggih.”
6. koda :
Yaniku pesan inkang bade disampeaken saking pen

Anda mungkin juga menyukai