Soalan 4

Bincangkan
perkembangan ilmu aqli
pada zaman Khalifah
Abbasiyah dan Khalifah
Umayyah di Andalusia dari
abad ke 11 hingga 13
Masihi
 PENDAHULUAN
● Ilmu aqli adalah ilmu bersumberkan akal & dibahagikan kepada ilmu sains
tabii, sains sosial dan dains kemanusiaan

● Ilmu aqli menduduki taraf kedua slps ilmu naqli kerana ilmu ini bersumberkan
pemikiran yang ada kalanya benar dan ada kalanya salah

● Galakan pemerintah dan minat terhadap bidang intelektual menyebabkan

berlaku perkembangan pesat dalam bidang ilmu aqli di Baghdad dan Andalusia
pada abad ke 11 hingga 13 Masihi
 Zaman
Khalifah
Abbasiyah
 Ilmu falsafah
H - Bidang falsafah ialah induk kpd ilmu aqli krna drpd
ilmu falsafah , berkembanglah ilmu-ilmu lain
H – para sarjana telah merungkai dan meneroka bidang
falsafah
C – Imam al-Ghazali
C – Maqasid Falasifah & Tahafut al-Falasifah yg
membicarakan teori falsafah & penyelewengan falsafah
Barat ttg fizik & metafizik
AP – Jelaslah bahawa pertembungan antara kerajaan
Abbasiyah dengan kebudayaan luar ( Parsi & Yunani )
membawa pelbagai perkembangan terutama dalam
bidang ilmu aqli .
 Ilmu perubatan
H – salah satu ilmu paling menyerlah pada zaman ini
H – ilmu kedoktoran berasal dari Yunani & dibawa ke
dunia Islam oleh Sarji resh-aini pada 536 M
C – Al-Hazen ( pakar sakit mata ) – Kitab al-Manazir
& Risalah fi I-Daw’ ( mengkaji pengaruh cahaya
terhadap mata
C – Ibn Sina mempunyai karya al-Qanun fit-Tibb yg
diterjemahkan dlm pelbagai bahasa asing & menjadi
rukukan primer ilmu kedoktoran & Kitab as-Syifa’
 Ilmu seni sastera
H- banyak tokoh sasterawan berpengaruh
C- Farid al-Din al-’Anthar
C- karya : Mantiq al-Thayr & Tadzkirat al-Awliya
H- tema penulisan beliau ialah 'penderitaan suci’ , 'kerinduan Ilahi’ &
pencarian rohani yg tiada henti ‘.
C- Umar Khayyam
H- terkenal di dunia barat apabila Edward Fitzgerald menerbitkan
terjemahan bahasa Inggeris bagi kitabnya Rubaiyat
AP- Justeru, sasterawan yang berpengaruh telah menyebabkan
perkembangan dalam bidang sastera sehingga ke dunia barat
Zaman Khalifah Umayyah
 Ilmu falsafah
H- karya karya ilmiah & falsafah didatangkan dari Timur dlm
jumlah yg besar sehingga Cordova mempunyai perpustakaan &
universiti yg dapat menyaingi Baghdad sbg pusat ilmu
C – Said Ibn Fattuh – Shajarat al-Hikmah ( Pohon Ilmu ) yg
berkisar tentang pengenalan ilmu falsafah
C – Ibn Tumlus – Kitab al-Madkhal li Sina 'at-Mantiq
( pengenalan thdp logik ) , pengenalan mengenai bidang falsafah
& kepentingannya di Andalusia
C- Ibn Bajjah – karya Tadbir al-Mutawahhid
H- huraian tentang logik, metafizik & mengulas karya Aristotle
AP- Maka, jelaslah bahawa perkembangan
ilmu falsafah telah menyebabkan Andalusia
berkembang sebagai pusat ilmu
Ilmu perubatan
C- Ibn Zuhr ( ahli perubatan, pakar klinikal & parasitologi
H- doktor pertama yg menguji ubat-ubatan ke atas haiwan sblm
memberinya kpd manusia
H- ahli parasitologi pertama kerana menerangkan tentang kudis
& hama gatal dgn mendalam
H- doktor pertama memberi penerangan penuh mengenai
pembedahan trakeotomi
H-sbg pakar klinikal, beliau menyediakan penerangan klinikal
mengenai phthisis usus & radang di bahagian tengah telinga
H- doktor muslim pertama berjaya memberi penjelasan ttg
penyakit barah flm perut & rawatan penyakit pinggang
C – karya perubatan ,
Kitab al-Taysir fi al-
Mudawat wa al-
Tadbir & Kitab al-
Ghaziyah
AP- Maka, jelaslah
bahawa Ibn-Zuhr
mempunyai pengaruh
yang besar dalam
kemajuan sains
perubatan kekal
diseluruh dunia
Ilmu astronomi
● H- sebuah sekolah astronomi trlah dibangun oleh Abu al-
Qasim Maslama al-Majriti
● H- beliau menghasilkan karya ttg astrolab, arithmetik
perdagangan & daftar astronomi Khwarizmi
● H- masjid digunakan sebagai balai cerap
● H- balai cerap yg dikenali sbg Giralda dibina berhampiran
Masjid Serville
● C- Abu Ishaq Ibrahim al-Zarqali mencipta astrolab yg
dikenali sbg Safihah
● H- mengemukakan teori tentang bintang & pergerakan
planet
● H- membetulkan ukuran panjang Laut
Mediterranean yg diberi oleh Khwarizmi
● H- ahli asyronomi pertama mengetahui
kedudukan matahari dgn membuat rujukan
kpd bintang
● AP- Maka jelaslah bahawa penciptaan
pelbagai alat-alat astronomi telah
memudahkan pengkajian astronomi di
Andalusia
● Perkembangan ilmu aqli zaman Khalifah
Abbasiyah & Khalifah Umayyah di Kesimpulan
Andalusia secara tidak langsung
membuktikan bahawa Islam merupakan
agama progresif & dinamik
● Baghdad & Andalusia merupakan pusat
pengaliran peradaban Islam bagi bangsa
Eropah melalui perkembangan ilmu aqli
dari tokoh tokoh ilmuwan Islam