Dasar Teori Gelombang
Dasar Teori Gelombang
Kuliah GELOMBANG
BUKAN
Kuliah KALKULUS
Afnimar, PhD
Gelombang P
(Developed by L. Braile)
Gelombang S
(Developed by L. Braile)
Afnimar, PhD
Perubahan tersebut
disebabkan oleh gaya yang bekerja
Afnimar, PhD
Perubahan bentuk
Gaya dihilangkan
Afnimar, PhD
Stress (Tegangan)
n
dS
Infinitesimal cube
v
v
F
T (n ) = lim
dS 0 dS
Afnimar, PhD
Stress
vy
T = ( yx , yy , yz )
= yxi + yy j + yz k
yz
y
x
yx
vy
T
yy
Afnimar, PhD
Tensor Stress
vx
T xx xy xz
vy
T
=
yx
yy
yz
v
T z zx zy zz
zz
zx
z
xz
y
xx
zy
yz
xy yx
yy
Afnimar, PhD
Komponen Stress
xy
ij for i = j
Stress normal
ij for i j
Afnimar, PhD
yz
yz
yz = zy
zy
xy = yx
Bersifat simetri
xz = zx
6 elemen tensor stress
Afnimar, PhD
Strain (Regangan)
Displacement adalah ukuran mutlak perubahan
posisi suatu titik.
u
v v
u (r , t ) = v
w
v
u = (u, v, w) = ui + vj + wk
v
r = ( x, y, z ) = xi + yj + zk
Afnimar, PhD
Strain (Regangan)
Displacement adalah ukuran mutlak perubahan
posisi suatu titik.
u = (u , v, w) = ui + vj + wk
wk
v
u
ui
x
Afnimar, PhD
Strain (Regangan)
Strain adalah ukuran lokal dari perubahan relatif
medan displacement. Atau gradien displacement
terhadap ruang.
Contoh :
100 m
101 m
Afnimar, PhD
Strain (Regangan)
Tension arah x pada ujung-ujungnya
z
D
u B
u
exx =
x
x
Strain normal
u
v
w
exx =
, eyy = , ezz =
x
y
z
Afnimar, PhD
Strain (Regangan)
Efek pada empat persegi dari stress yang berarah sembarang
C
z
D
D
shearing
z
D
z
A
D
C
x
B
Kombinasi
shearing & rotasi
rotasi
z
A
w
B
Afnimar, PhD
Strain (Regangan)
Efek pada empat persegi dari stress yang berarah sembarang
z
+
z
A
C
B
w
B
Untuk volume
yang sangat kecil
w
=
x
u
+ =
z
Afnimar, PhD
Strain (Regangan)
Efek pada empat persegi dari stress yang berarah sembarang
Penjumlahan
1 w u
= exz = + = ezx
2 x z
Pengurangan
1 u w
= xz = = zx
2 z x
Afnimar, PhD
Tensor Strain
1 u v
E = +
2 y x
1 u + w
2 z x
1 u v
+
2 y x
v
y
1 v w
+
2 z y
Bersifat simetri
1 u w
+
2 z x
1 v w
+
2 z y
eij = e ji
Afnimar, PhD
Tensor rotasi
1 u v
0
2 y x
1 u v
=
0
2 y x
1 u w 1 v w
2 z x
2 z y
Bersifat antisimetri
1 u w
2 z x
1 v w
2 z y
ij = ji
Afnimar, PhD
u
x
v
E+ =
x
u
y
v
y
w
x
u
z
v
z
v u v w
u =
+ +
= ekk
x y z
v w v u w v u
u =
i +
j + k
y z z x
x y
Rotasi
Afnimar, PhD
Hubungan Constitutive
Untuk kasus elastis
ij = cijkl ekl
cijkl
Afnimar, PhD
Hubungan Constitutive
Untuk medium homogen, isotropis
ij = ij ekk + 2 eij
,
ij
Konstanta Lam
Delta Kronecker
1 i = j
ij =
0 i j
Afnimar, PhD
zy
zy
zy = 2 ezy
P
2
=
=+
3
ekk
Afnimar, PhD
( 3 + 2 )
E=
=
exx
+
xx
ezz
=
=
exx 2( + )
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Gaya-gaya yang bekerja pada kubus
zz
zx
xz
xx
zy
yz
1. Gaya permukaan
yy
xy yx
Semua komponen stress yang
bekerja pada permukaan kubus
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Gaya-gaya yang bekerja pada kubus
zz
zx
xz
xx
zy
yz
yy
xy yx
xx
xx y z
xx
x
yx
+ yx +
y yx xz
y
zx
+ zx +
z zx xy
z
xx yx zx
=
+
+
y
z
x
xyz
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Gaya-gaya yang bekerja pada kubus
zz
zx
xz
xx
zy
yz
xy yx
yy
xy yy zy
+
+
y
z
x
xyz
xz yz zz
+
+
y
z
x
xyz
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Gaya-gaya yang bekerja pada kubus
fz
2. Gaya bodi
fy
fx
Contohnya adalah gaya gravitasi
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Jika terjadi ketidaksetimbangan gaya-gaya
yang bekerja pada kubus, maka akan ada
perubahan momentum
berlaku Hk Newton II
=ma
xyz
2
m = dV
u
a= 2
= xyz
t
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
2u xx yx zx
2 =
+
+
+ fx
t
x
y
z
2 v xy yy zy
2 =
+
+
+ fy
t
x
y
z
w xz yz zz
2 =
+
+
+ fz
t
x
y
z
2
2ui
2 = ji , j + fi
t
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Substitusikan persamaan constitutive
2u
2u u v w
u
2 = + + + 2
t
x x y z
x
1 u v
1 w u
+ 2 + + 2
+ + fx
y
2 y x z
2 x z
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Medium homogen, isotropis dan elastis
2u 2u 2u
ekk
2u
2 = ( + )
+ 2 + 2 + 2 + fx
t
x
y
z
x
ekk
2u
2 = ( + )
+ 2u + f x
t
x
ekk
2v
2 = ( + )
+ 2v + f y
t
y
ekk
2w
2 = ( + )
+ 2 w + f z
t
z
Afnimar, PhD
Persamaan Gerak
Dalam bentuk vektor
v
v&&
v
2v
u = ( + )( u ) + u + f
Dengan identitas
v
v
v
u = ( u ) u
2
maka
v&&
v
v v
u = ( + 2 )( u ) u + f
v
f = 0 Jika gaya bodi tidak ada
Dengan menerapkan
Afnimar, PhD
v
( u ) + 2 2
v
=
( u )
2
t
+ 2
P-wave velocity =
Dengan menerapkan
v
( u ) 2
v
= ( u )
2
t
S-wave velocity
Afnimar, PhD
Gelombang P
Arah gerak partikel-partikel medium
sejajar dengan arah jalar gelombang
(Developed by L. Braile)
Afnimar, PhD
Gelombang S
Arah gerak partikel-partikel medium
Tegak lurus terhadap arah jalar gelombang
(Developed by L. Braile)
Afnimar, PhD
Gelombang S
Gelombang SV dan SH dapat berupa
komponen atau proyeksi dari gelombang S
Afnimar, PhD
Afnimar, PhD
Komponen SV
Komponen SH
Afnimar, PhD
Gelombang S : SV dan SH
Afnimar, PhD
Fungsi potensial
( x, y, z , t ) dan ( x, y, z , t )
Potensial skalar
gelombang P
Potensial vektor
gelombang S
Afnimar, PhD
Teorema Helmholtz
v
v
u = +
v
v
f = s + s
dimana
= 0
dan
= 0
s = 0
Tidak ada rotasi
( ) = 0
v
( s ) = 0
v
Tidak ada
perubahan volume
Afnimar, PhD
v&&
v
v v
u = ( + 2 )( u ) + u + f
2
v
v
2
2 ( + ) = ( + 2 ) +
t
v
+ { + }
v
+ s + s
= ( )
2
+ 2 2 s 2
+ 2
t
v
2 v
2 v s
+ +
2 =0
t
Afnimar, PhD
Persamaan akan terpenuhi jika masingmasing dalam tanda kurung sama dengan nol
s
+ = 2
t
2
v s
+
= 2
t
2
Afnimar, PhD
v
1 (x , t )
v
2
(x , t ) = 2
t 2
2
((
))
= A exp(i ( k x k y k z t ))
= A cos( k x k y k z t )
v v
v
(x , t ) = A exp i k r t
x
Afnimar, PhD
v v
1 (r , t )
2 v v
(r , t ) = 2
t 2
2
((
(
v v
v
v v
(r , t ) = B exp i k r t
v v
v
= B cos k r t
((
((
((
))
))
))
v v
v
x (r , t ) = Bx exp i k r t
v v
v
y (r , t ) = By exp i k r t
v v
v
z (r , t ) = Bz exp i k r t
))
Afnimar, PhD
Fungsi harmonik.
Ada sepanjang waktu dan ruang
Rekaman
data lapangan
Fungsi sembarang,aperiodik.
Ada pada ruang dan waktu yang
terbatas
Afnimar, PhD
it
G
(
)
e
d
Suatu fungsi
aperiodik dapat
didekomposisi
menjadi fungsifungsi harmonik
Kennett, 2001
dasar.
Afnimar, PhD
Seismometers
Afnimar, PhD
Afnimar, PhD
Seismometer
Ground motion
in E-W direction
Ground motion
in N-S direction
Afnimar, PhD
Contoh Seismogram
Seismogram yang
tercatat di Harvard
yang berjarak 1100
dari gempa dalam
(597 km) pada 2308-95 di Palung
Mariana
Afnimar, PhD
Kasus Gelombang P
NS
component
Actual
displacement
Vertical
component
Horizontal/Radial
component
N
E
EW
component
Afnimar, PhD
Kasus Gelombang P
Terlihat dari Samping
Up
E
S
Down
Afnimar, PhD
Kasus Gelombang SV
Terlihat dari Samping
Up
Down
N
W
E
S
Afnimar, PhD
Kasus Gelombang SH
Terlihat dari Samping
Up
Down
N
W
E
S