1. TAJUK : KEHILANGAN DALAM PAIP 2.

Objektif :
Untuk mendapatkan Nombor Reynold, factor geseran dan kehilangan turus geseran di dalam paip lurus.

Radas :
Frictional Lasses in Pipe/Kitting Apprtus.

3. Pengenalan :
Aliran bendalir dalam paip biasanya dianggap sebagai aliran gelora di mana kehilangan turus yang disebabkan oleh geseran boleh ditentukan dari persamaan Darcy-Weisback. Kehilangan turus juga boleh berlaku akibat perpisahan aliran yang berllaku di dinding paip apabila keratin rentas sesuatu paip berubah seperti wujudnya pembesaran mendadak di dalam talian paip itu. Kehilangan turus selain dari geseran ini disebut Kehilangan Kecil di dalam paip.

4. Teori :
Kehilangan di dalam paip lurus Persamaan Darcy-Weisback: hf = 4 LV2 2gD Persamaan Nombor Reynold Re = VD dan perhubungan antara faktor geseran, dengan Nombor Reynold, Re Aliran lamina, Aliran turbulen, = 16 / Re = 0.0791 x Re -0.25 ( Persamaan Blausius) = 32LQ2 = KQn 2gD5

Persamaan Blausius hanya untuk 3000 < Re <1 x 105 dengan, hf f D dan L V Q g = = = = = = = = kehilangan turus geseran faktor geseran garis pusat dan panjang paip halaju aliran ( Q/A ) kadaralir pecutan gravity ketumpatan dinamik air kelikatan dinamik air

Dari prinsip keabadian tenaga yang menyatakan tenaga tidak boleh dijadikan dan dimusnahkan tetapi hanya boleh diubah bentuknya, kita dapati persamaan tenaga: (P1 + V12 g 2g + H1 ) + Htambahan - H hilang - Hguna = P2 + V22 g + H2 2g

jika Htam, Hhil dan Hg tiada, kita dapati persamaan bernouli P + V2 + H = tetap g 2g tetapi didalam aliran paip ini ada tenaga hilang. Iaitu kehilangan tenaga kerana: 1) geseran paip didalam bentuk kekusutan turus tekanan hf 2) perubahan dimensi paip seperti paip membesar semerta, mengecil semerta dan paip berliku di dalam bentuk kekususutan turus halaju 3) nilai kehilangan tenaga,Hhil ini dimasukan ke dalam persamaan tenaga untuk kiraan Gerseran Paip a) Tegasan ricih di dinding paip kerana aliran tetap didalamnya. Halaju V + Vc =maksima ditengah-tengah paip

Tegasan = 0 ditengah-tengah paip = 0 v = 0 didinding paip P1A1 P2A2 = (perimeter paip pajang) P1 (r2) P2 (r2) = 2rL = P1 P2 r(N/m2) 2L

b) daya untuk pengaliran kerana tekanan = daya mengatasi geseran

Kerana P1 P2 = hf turus tenaga tekanan yang susut dalam m g = g hf r 2L Dan 0 = g hf r0 , dimana 0 = tegsan ricih didinding paip. 2L Kekusutan tirus tekanan, hf Unsure bendalir mengalir dengan halaju v v = 0 t P1 P2 kerana geseran hf = P1 P2 = kesusutan turus tekanan g Kecerunan hidrolik I = hf L Kerana aliran tidak mencepat tetapi tetap , v = 0 t daya tekanan = daya geseran

(P1 P2)A = 0 PL, dimana P = perimeter paip (m) A = luas paip (m2)

L = panjang unsure bendalir (m) Iaitu (P1 P2) r02 = 02r02L 0 = P1 P2 r0 = g hf r0 2L Kerana P 1 P 2 = hf g di atas kita dapati 0 = g hf r0 2L Kita juga telah ketahui 0 = f v2 2 g hf r0 = f v2 2L hf = 2fL v2 2g r0 Tetapi r0 = d 2 hf = 4fL v2 2gd Kekusutan Turus Halaju kerana Paip Membesar dan Mengecil Semerta a) paip membesar semerta Dari prinsip momentum (P1 P2) A2 = m (v2 - v1) = A2v22 - A1v12 Persamaan tenaga adalah : P1 + V12 g 2g + H1 + HTAM - HHIL - Hguna = P2 + v22 + g 2g H2 ini adalah formula Daroy iaitu kekusutan turus tekanan kerana geseran 2 2L

HTAM & Hguna = 0 dan H1 = H2 P1 + V12 - HHIL = P2 + v22

2g

2g

HHIL (atau HL) = ( P1 P2 ) + ( v22 - v12) g masukan 1 HL = v22 - A1 v12 + v22 - v12 A2 tetapi, g 2g A1 v1 = A2 v2 g g 2g = v12 - 2 v2 v1 + v22 2g HL = ( v1 - v2) 2 2g A1 v1 = A2 v2

2g

HL = v22 - v2 - v1 + v22 - v12 2g = 2 v22 - 2 v2 v1 + v1 - v2

HL = juga dikenali sebagai kesusutan turus halaju v2 = A1 v1 A2

HL = v12 - 2 A1 v12 + A12 v12 2g 2g 2g A2 2g A2 A2 2g Dimana Km = ( 1 - A1 ) 2 A2 A22 2g A22 HL = v12 ( 1 - 2 A1 + A12 ) HL = v12 ( 1 - A1 ) 2 Atau HL = Km v12

Paip Mengecil Semerta Bentuk aliran disini adalah seperti bentuk discas dari orifis, iaitu vena contracta wujud. Ia membesar semerta Guna formula Tenaga hilang = HHIL = HL = ( vc - v2) 2 2g ac vc = a2 v2 vc = a2 v2 ac vc = v2 cc HL = ( v2 - v2 ) cc 1 2g Kesusutan turus halaju HL = ( 1 - 1 ) 2 v22 = Ks v22 cc Data Ujikaji : Jadual 1 menunjukkan dimensi bagi paip lurus. Jadual 1 : Dimensi paip lurus Paip Lurus 1 1 2 2 Bahagian A (kasar) B (licin) A (kasar) B (licin) Garispusat D, mm 25 23.5 14 13.3 Panjang L,mm 1030 1030 1030 1030 2g 2g = ( v22 - 2 v22 + v22 ) 1 cc2 cc 2g

Jadual 2 adalah maklumat berkaitan kelikatan dinamik melawan suhu.

Jadual 2 : Kelikatan dinamik melawan suhu Suhu (C) 0 5 10 15 20 25 30 40 50 60 70 80 90 100 (kg/m3) 999.8 1000.0 999.7 9991 998.2 997.0 995.7 992.2 988.0 983.2 977.8 971.8 965.3 953.4 (x10-3Ns/m2) 1.781 1.518 1.307 1.139 1.002 0.890 0.798 0.653 0.547 0.466 0.404 0.354 0.315 0.282

Nombor Reynolds bagi paip lurus, 1A : Re = 29.2 x 103 x V 1B : Re = 27.5 x 103 x V 2A : Re = 16.4 x 103 x V 2B : Re = 15.5 x 103 x V Nota : Anggap suhu bilik 27C

5. Data-data dan Keputusan

Keputusan : Paip Q (m3/hour) 1A 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1B 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 2A 1.5 1.3 1.1 0.9 Q-4 x 10 (m3/s) 6.111 5.556 5.000 4.444 3.889 6.111 5.556 5.000 4.444 3.889 4.167 3.611 3.056 2.500 H1 H2 H (mm) 18.8 16.8 14.0 12.2 10.0 13.4 12.3 10.7 9.6 8.4 61.6 50.7 37.5 26.8 A (m2 x 10-4) 4.91 4.91 4.91 4.91 4.91 4.34 4.34 4.34 4.34 4.34 1.54 1.54 1.54 1.54 V (m/s) 1.24 5 1.13 2 1.01 8 0.90 5 0.79 2 1.40 8 1.28 0 1.15 2 1.02 4 0.89 6 2.70 6 2.34 5 1.98 4 1.62 Re x 103 36.35 4 33.05 4 29.72 6 26.42 6 23.12 6 38.72 0 35.20 0 31.68 0 28.16 0 24.64 0 44.39 8 38.45 8 32.53 8 26.61 f x 10-3 5.728 5.866 6.024 6.204 6.414 5.639 5.775 5.929 6.106 6.313 5.450 5.648 5.890 6.193 0.075 0.063 0.052 0.043 0.034 0.100 0.085 0.070 0.057 0.045 0.599 0.466 0.348 0.245 hf (mm) (mm) 42.3 41.0 39.2 38.0 36.6 41.5 40.5 39.0 38.0 37.0 72.0 64.7 55.7 48.2 23.5 24.2 25.2 25.8 26.6 28.1 28.2 28.3 28.4 28.6 10.4 14.0 18.2 21.4

0.7 2B 1.5 1.3 1.1 0.9 0.7

1.944 4.167 3.611 3.056 2.500 1.944

41.7 74.5 67.0 58.3 50.7 43.8

24.1 25.3 26.8 27.8 28.3 28.5

17.6 49.2 40.2 30.5 22.4 15.3

1.54 1.39 1.39 1.39 1.39 1.39

3 1.26 3 3.00 0 2.59 8 2.19 8 1.79 9 1.39 9

7 20.71 3 46.50 0 40.26 9 34.06 9 27.88 4 21.68 2

6.593 5.387 5.584 5.822 6.121 6.593

0.158 0.765 0.595 0.444 0.313 0.204

KEPUTUSAN EKSPERIMEN KEHILANGAN GESERAN DI DALAM PAIP Re = vd Nombor Reynolds bagi paip lurus 1A; Re = 29.2 x 10 x V 1B; Re = 27.5 x 10 x V 2A; Re = 16.4 x 10 x V 2B; Re = 15.5 x 10 x V Paip lurus 1 Bahagian A (kasar) B (licin) 2 A (kasar) B (licin) Garis pusat, d mm 25.0 23.5 14.0 13.3

Pengiraan tetap bagi pemalar. air = 997.0 + 995.7 2 = 996.35 kg m s - = 0.890 + 0.798 (10-3 Ns/m2) 2 = 0.844 x 10-3 Ns/m2

Contoh Pengiraan Mencari Q ; Q = 2.2 m3/hour = 2.2 m3/hour x (1 hour/3600s) = 6.111 x 10-4 m3/s Mencari V; V = Q/A = 6.111 x 10-4 m3/s 4.91 x 10-4 m = 1.245 m/s Mencari f; f = 0.0791 x Re -0.25 = 0.0791 x (29.2 x 103 x V) -0.25 = 0.0791 x (29.2 x 103 x 1.245) -0.25 = 5.728 x 10-3

Mencari hf ; hf = 4 LV2 2gD = 32LQ2 2gD5 3.1422 x 9.81 x 0.0255 = 0.075

= 32 x 5.728 x 10-3 x 1.03 x (6.111 x 10-4 )2

Pengiraan Kehilangan di dalam Paip (1A) Mencari Re; Re1A = vd = 996.35 (1.245) (25 x 10-) 0.844 x 10-3 = 36.743 x 103 @ Re1A = 29.2 x 10 x V = 29.2 x 10 x 1.245 = 36.354 x 10

Pengiraan Kehilangan di dalam Paip (1B) Mencari Re;

Re1B = vd = 996.35 (1.408) (23.5 x 10-3) 0.844 x 10-3 = 39.072 x 103 @ Re1B = 27.5 x 10 x V = 27.5 x 10 x 1.408 = 38.720 x 103 Pengiraan Kehilangan di dalam Paip (2A) Mencari Re; Re2A = vd = 996.35 (2.706) (14 x 10-3) 0.844 x 10-3 = 44.722 x 10 @ Re2A = 16.4 x 10 x V = 16.4 x 10 x 2.706 = 44.378 x 10

Pengiraan Kehilangan di dalam Paip (2B) Mencari Re; Re2B = vd

= 996.35 (3.000) (13.3 x 10-3) 0.844 x 10-3 = 47.102 x 103 @ Re2B = 15.5 x 10 x V = 15.5 x 10 x 3.000 = 46.5 x 103

Perbincangan :
1. Graf perbezaan turus hf melawan kadar alir Q bagi paip lurus 1A dan 2A diplotkan dalam satu kertas graf log. Nilai K dan n didapatkan dan nilai faktor geseran f dikira. Paip 1A n1A = 1.755 k1A = 3.2658 x 104 f1A = Paip 2A n2A = 1.747 k2A = 4.786 x 105 f2A =

2.

Graf perbezaan turus hf melawan kadar alir Q bagi paip lurus 1B dan 2B diplotkan dalam satu kertas graf log. Nilai K dan n didapatkan dan nilai faktor geseran f dikira. Paip 1B n1B = 1.7 k1B = 2.9094 x 104 f1B = Paip 2B n2B = 1.7 k2B =4.266 x 105 f2B =

3. Adakah n yang anda didapati daripada graf sama dengan n yang ada dalam teori, iaitu 2 ? Jika tidak ,jelaskan. Tidak . n yang didapati daripada graf lebih kecil daripada n yang didapati dalam teori.Terdapat ralat semasa eksperimen dijalankan. Selain itu, terdapat geseran paip didalam bentuk kekusutan turus tekanan.

Kesimpulan:
Sebagai kesimpulannya, keputusan eksperimen ini diterima. Walaupun nilai n yang didapati daripada graf tidak sama dengan nilai n dalam teori. Ini adalah kerana terdapat ralat semasa eksperimen dijalankan. Secara keseluruhan,keputusan eksperimen ini dapat diterima. Di samping itu, ujikaji ini telah membuktikan bahawa faktor geseran bagi paip yang berlainan jenis adalah berlainan iaitu sama ada paip yang licin atau kasar. Oleh itu, apabila nilai faktor geseran berbeza, nombor Reynold yang dikira adalah berbeza bagi setiap paip yang berlainan jenis. Jadi, dapat dilihat bahawa nilai faktor geseran, kehilangan turus geseran, dan pangiraan nombor Reynold adalah saling berkaitan. Oleh yang demikian ujikaji ini telah membuktikan bahawa nilai kehilangan turus geseran yang berbeza apabila paip yang berbeza dagunokan. Rujukan :

1) Theory and Application of Drilling Fluid Hydraulics Alun Whittaker 2) Applied Fluid Mechanics Robert L. Mott Prentice Hall 3) Fluid Mechanics with Engineering Applications E. John Finnemore & Joseph B. Franzini Mc Graw Hill 4) Mekanik Bendalir Teori, Contoh Penyelesaian dan Masalah H.C.Lowe Terjemahan

MD. RAZALI AYOB 5) Mechanics Of Fluids Sixth Edition B.S.Massey 6) Applied Fluid Mechanics University of Dayton Robert L.Mott

Rujukan :
1. Applied Fluid Mechanics, Robert L.Mott,University of Dayton. 2. Theory and Application of Drilling Fluid Hydraulics,Alun Whittaker.