Anda di halaman 1dari 11

Ada-Ada

Mangka kanthining tumuwuh


Salami mung awas eling
Eling lukitaning dumadi
Supadi niring sangsaya
Yeku pangreksaning urip

Padahal bekal hidup,


selamanya waspada dan ingat,
Ingat akan pertanda yang ada di alam ini,
Menjadi kekuatannya asal-usul,
supaya lepas dari sengsara.
Begitulah memelihara hidup.

Marma den taberi kulup


Angulah lantiping ati
Rina wengi den anedya
Pandak panduking pambudi
Bengkas kahardaning driya
Supadya dadya utami

Maka rajinlah anak-anakku,


Belajar menajamkan hati,
Siang malam berusaha,
merasuk ke dalam sanubari,
melenyapkan nafsu pribadi,
Agar menjadi (manusia) utama.

Pangasahe sepi samun


Haywa esah ing salami
Samangsa wis kawistara
Lalandhepe mingis-mingis
Pasah wukir reksa muka
Kekes sira bedaning budi

Mengasahnya di alam sepi (semedi),


Jangan berhenti selamanya,
Apabila sudah kelihatan,
tajamnya luar biasa,
mampu mengiris gunung penghalang,
Lenyap semua penghalang budi.

Ketawang Rasamadu Pl.Br

Ladrang Sribiwadha Pl.Br

Dene awas tegesipun


Weruh warananing urip
Miwah wisesaning Tunggal
Kang atunggal rina wengi
Kang mukhitan ing sakarsa
Gumelar ngalam sakalir

Awas itu artinya,


tahu penghalang kehidupan,
serta kekuasaan yang tunggal,
yang bersatu siang malam,
Yang mengabulkan segala kehendak,
terhampar alam semesta.

Haywa sembrana ing kalbu


Wawasan wuwus sireki
Ing kono yekti karasa
Dudu ucape pribadi
Marma den sambadeng sedya
Wewesan praptaning uwis

Hati jangan lengah,


Waspadailah kata-katamu,
Di situ tentu terasa,
bukan ucapan pribadi,
Maka tanggungjawablah,
perhatikan semuanya sampai tuntas.

Ketawang Subakastawa Pl.Br

Sirnakna semanging kalbu


Den waspada ing pangeksi
Yeku dalaning kasidan
Sinuda saking sathithik
Pemothahing napsu hawa
Linalantih mamrih titih

Sirnakan keraguan hati,


waspadalah terhadap pandanganmu,
Itulah caranya berhasil,
Kurangilah sedikit demi sedikit
godaan hawa nafsu,
Latihlah agar terlatih.

Haywa mamatuh nalutuh


Tanpa tuwas tanpa kasil
Kaselibuk ing srabeda
Marma dipun ngati-ati
Urip keh rencananira
Sambekala den kaliling

Jangan terbiasa berbuat aib,


Tiada guna tiada hasil,
terjerat oleh aral,
Maka berhati-hatilah,
Hidup ini banyak rintangan,
Godaan harus dicermati.

Ada-Ada

Upamane wong lumaku


Marga gawat den liwati
Lamun kurang ing pangarah
Sayekti karendhet ing ri
Apese kesandhung padhas
Babak bundhas anemahi

Seumpama orang berjalan,


Jalan berbahaya dilalui,
Apabila kurang perhitungan,
Tentulah tertusuk duri,
celakanya terantuk batu,
Akhirnya penuh luka.
Ladrang Wahyu Sl.My

Lumrah bae yen kadyeku


Atetamba yen wus bucik
Duweya kawruh sabodhang
Yen tan nartani ing kapti
Dadi kawruhe kinarya
Ngupaya kasil lan melik

Lumrahnya jika seperti itu,


Berobat setelah terluka,
Biarpun punya ilmu segudang,
bila tak sesuai tujuannya,
ilmunya hanya dipakai
mencari nafkah dan pamrih.

Meloke yen arsa muluk


Muluk ujare lir Wali
Wola-wali nora nyata
Anggepe Pandhita luwih
Kaluwihana tan ana
Kabeh tandha-tandha sepi

Baru kelihatan jika keinginannya muluk-muluk,


Muluk-muluk bicaranya seperti wali,
Berkali-kali tak terbukti,
merasa diri pandita istimewa,
Kelebihannya tak ada,
Semua bukti sepi.

Ketawang Kinanthi Sandhung Sl.My

Kawruhe mung ana wuwus


Wuwuse gumaib-gaib
Kasliring thithik tan kena
Mancereng alise gathik
Apa Pandhita hantiga
Kang mangkono iku kaki
Ilmunya sebatas mulut,
Kata-katanya di gaib-gaibkan,
Dibantah sedikit saja tidak mau,
mata membelalak alisnya menjadi satu,
Apakah yang seperti itu
pandita palsu,..anakku ?

Mangka ta kang aran laku


Lakune ngelmu sajati
Tan dahwen pati openan
Tan panasten nora jahil
Tan jurungi ing kahardan
Amung aneng mamrih ening

Padahal yang disebut laku,


sarat menjalankan ilmu sejati
tidak suka omong kosong
dan tidak suka memanfaatkan hal-hal sepele yang bukan haknya,
Tidak iri hati dan jail,
Tidak melampiaskan hawa nafsu.
Sebaliknya, bersikap tenang agar menggapai keheningan jiwa.

Ketawang Pawukir Sl.My

Kaunanging budi luhung


Bangkit ajur-ajer kaki
Yen mangkono bakal cikal
Thukul wijing utami
Nadyan bener kawruhira
Yen ana kang nyulayani

Luhurnya budipekerti,
pandai beradaptasi, anakku !
Demikian itulah awal mula,
tumbuhnya benih keutamaan,
Walaupun benar ilmumu,
bila ada yang mempersoalkan..

Tur kang nyulayani iku


Wus wruh yen kawruhe nempil
Nanging lahire angalah
Katingala angemori
Mung ngenaki tyasing liyan
Haywa esak haywa serik

Walau orang yang mempersoalkan itu,


sudah diketahui ilmunya dangkal,
tetapi secara lahir kita mengalah,
berkesanlah persuasif,
sekedar menggembirakan hati orang lain.
Jangan sakit hati dan dendam.

Kinanthi Palaran Sl.My

Yeku ilapating wahyu


Yen yuwana ing salami
Marga wimbuhing nugraha
Saking kheb Kang Maha Suci
Cinancang pucuking cipta
Nora ucul-ucul kaki

Begitulah sarat turunnya wahyu,


Bila teguh selamanya,
dapat bertambah anugrahnya,
dari sabda Tuhan Mahasuci,
terikat di ujung cipta,
tiada terlepas-lepas anakku.

Mangkono ingkang tinamtu


Tampa nugrahaning Widhi
Marma ta kulup den bisa
Busuki ujaring janmi
Pakoleh lahir batinnya
Hiyeku budi premati

Begitulah yang digariskan,


Untuk mendapat anugrah Tuhan.
Maka dari itu anakku,
sebisanya, kalian pura-pura menjadi orang bodoh terhadap perkataan orang lain,
nyaman lahir batinnya,
yakni budi yang baik.

Pantes tinulad tinurut


Laladane mrih utami
Utama kembanging mulya
Kumulyaning jiwa dhiri
Ora ta yen ngeplekana
Lir luluhur nguni-uni

Pantas menjadi suri tauladan yang ditiru,


Wahana agar hidup mulia,
kemuliaan jiwa raga.
Walaupun tidak persis,
seperti nenek moyang dahulu.

2.

01

Padha gulangen ing kalbu, ing sasmita amrih lantip, aja pijer mangan nendra, kaprawiran den
kaesthi pesunen sariranira, sudanen dhahar lan guling.

Kalian biasakanlah megasah kalbu, agar (pikiranmu) tajam menangkap isyarat, jangan hanaya
selalu makan dan tidur, jangkaulah sikap kepahlawanan, latihlah dirimu dengan mengurangi
makan dan minum.

02
Dadiya lakunireku, cegah dhahar lawan guling, lawan aja asukan-sukan, anganggoa sawatawis,
ala watake wong suka, suda prayitnaning batin.

Jadikan sebagai lelakon, kurangi makan dan tidur, jangan gemar berpesta pora, gunakan
seperlunya (karena) tabiat orang yang gemar berpesta pora adalah berkurangnya kepekaan
batin.

03

Yen wus tinitah wong agung, aja sira gumunggung dhiri, aja raket lan wong ala, kang ala
lakunireku, nora wurung ngajak-ajak, satemah anenulari.

Jika kau sudah ditakdirkan menjadi pembesar, janganlah menyombongkan diri, jangan kau
dekati orang yang memiliki tabiat buruk dan bertingkah laku tidak baik, sebab suka atau tidak
suka (hal itu) akan menular padamu.

04

Nadyan asor wijilipun, yen kelakuane becik, utawa sugih carita, carita kang dadi misil, iku
pantes raketana, darapon mundhak kang budi.

Sekalipun berasal dari keturunan kelas bawah, namun memiliki kelakuan yang baik atau
memiliki banyak cerita yang berisi (berguna), dia patut kau gauli, (hal itu) akan menambah
kebijaksanaanmu.

05

Yen wong anom pan wus tamtu, manut marang kang ngadhepi, yen kang ngadhep akeh bangsat,
nora wurung bisa anjuti, yen kang ngadhep keh durjana, nora wurung bisa maling.

Jika masih muda, biasanya mengikuti lingkungan, jika di lingkungan itu banyak penjahat, maka
jahatnla ia. Jika di lingkungannya banyak pencuri, maka ia pun pandai mencuri.

06

Sanadyan ta nora melu, pasthi wruh solahing maling, kaya mangkono sabarang, panggawe ala
puniki, sok weruha nuli bisa, iku panuntuning eblis.
Meskipun tidak ikut (mencuri) pasti mengetahui bagaimana cara mencuri. Demikanlah
(karakter) semua perbuatan jelek, awalnya hanya tahu, kemudian bisa melakukan, itulah
bujukan iblis.

07

Panggawe becik puniku, gampang yen wus den lakoni, angel yen durung kalakyan, aras-arasen
nglakoni, tur iku den lakonana, mupangati badaneki.

Perbuatan yang benar itu akan mudah jika sudah dilaksanakan, terasa sulit jika belum
dilakukan, enggan melaksanakan, namun jika dilakukan (hal itu) akan bermanfaat bagi jiwa
raga kita.

08

Yen wong anom-anom iku, kang kanggo ing masa iki, andhap asor kang den simpar, umbag
gumunggunging dhiri, obral umuk kang den gulang, kumenthus lawan kumaki.

Para pemuda di masa sekarang meninggalkan sopan santun dan rendah hati, sebaliknya
mengumbar kesombongan dan tinggi hati.

09

Sapa sira sapa ingsun, angalunyat sarta edir, iku wewatone uga, nom-noman adoh wong becik,
emoh angrungu carita, carita ala miwah becik.

Tidak mengenal teman satu sama lain, kurang ajar, dan congkak, itu juga kebiasaannya, para
pemuda menjauhi orang yang berperilaku baik, tidak mau mendengar cerita yang baik maupun
cerita yang jelek.

10

Cerita pan wus kalaku, panggawe ala lan becik, tindak bener ala lan ora, kalebu jro cariteki,
mulane aran carita, kabeh-kabeh den kawruhi.

Adapun erita yang sudah terjadi, adalah perbuatan baik dan buruk, tingkah laku benar dan tidak
benar termasuk ke dalam jenis cerita, oleh karena itu disebu cerita, selurihnya harus kau
ketahui.

11
Mulane wong anom iku, abecik ingkang taberi, jejagongan lan wong tuwa, ingkang sugih kojah
ugi, kojah iku warna-warna, ana ala ana becik.

Oleh karena itu, sebagai pemuda seharusnya rajin berkomunikasi dan berembug dengan orang
tua yang banyak bicara. Ingat, bicara itu banyak macamnya, ada yang baik, ada pula yang
buruk.

12

Ingkang becik kojahipun, sira anggoa kang pasthi, ingkang ala singgahana, aja sira anglakoni,
lan den awas wong akojah, iya ing masa puniki.

Pastikan kau ikuti pembicaraan yang baik, yang kurang baik singkirkan, jangan kau lakukan,
meskipun begitu, di masa sekarang waspadalah setiap orang bicara.

13

Akeh wong kang sugih wuwus, nanging den sampar pakolih, amung badane priyangga, kang den
pakolehaken ugi, panastene kang den umbar, nora nganggo sawatawis.

Banayak orang yang pandai bicara namun pembicaraannya itu dibungkus dengan maksud untuk
mementingkan diri sendiri, hanya dirinya yang diuntungka, mengumbar kedengkian tanpa batas.

14

Aja ana wong bisa tutur, amunga ingsun pribadhi, aja ana ingkang memadha, angrasa pinter
pribadhi, iku setan nunjang-nunjang, tan pantes den pareki.

Jangan ada orang yang dapat berbicara kecuali dirinya sendiri dan jangan ada yang meyamai,
merasa paling pandai, itu adalah perilaku setan, tidak pantas kau dekati.

15

Sikakna di kaya asu, yen wong kang mangkono ugi, dahwen apan nora layak, yen sira sandhinga
linggih, nora wurung katularan, becik singkirana ugi.

Jika kau temui orang seperti itu, usirlah seperi kau menghalau anjing, dia tak patut kau dekati
apalagi menemaninya duduk, niscaya kau akan ketularan, lebih baik hindarilah.
16

Poma-poma wekasingsun, mring kang maca layang iki, lair batin den estokna, saunine layang
iki, lan den bekti mring wong tuwa, ing lair praptaning batin.

Bagi ayang membaca surat ini, perhatikan dengan sungguh-sungguh nasihatku ini, patuhilah
secara lahir dan batin, laksnakan apa yang tertulis dalam surat ini, dan berbaktilah terhadap
orang tua, lahir dan batin.

Anda mungkin juga menyukai