Anda di halaman 1dari 7

TEMBUNG-TEMBUNG INGKANG MBOTEN DIMANGARTOSI KALIYAN DASANAMANIPUN

PADA TEMBUNG MAKNA DASANAMANIPUN


Angulah Belajar Sinau
Pandak Masuk Mlebu ning
Bengkas Melenyapkan Ngilangi
2 Kahardaning Nafsu Angkara
4 Miwah Serta Mawa
Wisesaning Kekuasaan Kekuwasaan
Atunggil Bersatu Nyiji(dadi siji)
Mukitan mengabulkan Ngabulake
sakarsa kehendak Kekarepan
6 Pangeksi Pandanganmu lamur
Kasidan Berhasil kekadadeyanan
Linalantih latihlah Latihana
8 Marga Jalan Dalan
Lamun Kurang Kendo
Pangarah Perhitungan Petung
Karendhet Tertusuk Cantheng
10 Ujere Bicaranya Canthas
Wola-wali Berkali-kali Bola-bali
Tan tidak Ora
12 Mamrih jiwa Jiwa
Mangka padahal Padahal
Dahwen Omong kosong
Panasten Iri hati Serik
Kahardan Bersikap tenang Anteng
14 Ngulayani Mempersoalkan
Wus wruh Sudah diketahui Wes dingerteni
Angemori Persuasif persuasif
Ngenaki Menggembirakan Nyenengake
Aywa Jangan aja
Esak Sakit hati Lara ati
16 Tinamtu Digariskan Digareske
Widhi Anak Anak
Marma sebisanya Sabisane
Pakoleh Nyaman Nyaman
Iyeku Yakni Yaiku
18 Kudu-kudu Giat berupaya Mempeng
Sakadarira Kemampuan Kabisan
Tinggal melupakan Nglalekake
Lamun Bila Yen
Tuna merugi Nuna
Kaestokna lakukanlah Lakonono
Kaki Anak Anak
TEMBANG KINANTHI

No Tembang Arti
1. Mangka kanthining tumuwuh, Padahal bekal hidup,
Salami mung awas eling, selamanya waspada dan ingat,
Eling lukitaning alam, Ingat akan pertanda yang ada
Dadi wiryaning dumadi, di alam ini,
Supadi nir ing sangsaya, Menjadi kekuatannya asal-usul, supaya
Yeku pangreksaning urip. lepas dari sengsara.
Begitulah memelihara hidup.

2. Marma den taberi kulup, Maka rajinlah anak-anakku,


Angulah lantiping ati, Belajar menajamkan hati,
Rina wengi den anedya, Siang malam berusaha,
Pandak panduking pambudi, merasuk ke dalam sanubari,
Bengkas kahardaning driya, melenyapkan nafsu pribadi,
Supaya dadya utami.` Agar menjadi (manusia) utama.

3. Pangasahe sepi samun, Mengasahnya di alam sepi (semedi),


Aywa esah ing salami, Jangan berhenti selamanya,
Samangsa wis kawistara, Apabila sudah kelihatan,
Lalandhepe mingis mingis, tajamnya luar biasa,
Pasah wukir reksamuka, mampu mengiris gunung penghalang,
Kekes srabedaning budi. Lenyap semua penghalang budi.

4. Dene awas tegesipun, Awas itu artinya,


Weruh warananing urip, tahu penghalang kehidupan,
Miwah wisesaning tunggal, serta kekuasaan yang tunggal,
Kang atunggil rina wengi, yang bersatu siang malam,
Kang mukitan ing sakarsa, Yang mengabulkan segala kehendak,
Gumelar ngalam sakalir. terhampar alam semesta.

5. Aywa sembrana ing kalbu, Hati jangan lengah,


Wawasen wuwus sireki, Waspadailah kata-katamu,
Ing kono yekti karasa, Di situ tentu terasa,
Dudu ucape pribadi, bukan ucapan pribadi,
Marma den sembadeng sedya, Maka tanggungjawablah, perhatikan
Wewesen praptaning uwis. semuanya sampai tuntas.

6. Sirnakna semanging kalbu, Sirnakan keraguan hati,


Den waspada ing pangeksi, waspadalah terhadap pandanganmu,
Yeku dalaning kasidan, Itulah caranya berhasil,
Sinuda saka sethithik, Kurangilah sedikit demi sedikit godaan
Pamothahing nafsu hawa, hawa nafsu,
Linalantih mamrih titih. Latihlah agar terlatih.

7. Aywa mematuh nalutuh, Jangan terbiasa berbuat aib,


Tanpa tuwas tanpa kasil, Tiada guna tiada hasil,
Kasalibuk ing srabeda, terjerat oleh aral,
Marma dipun ngati-ati, Maka berhati-hatilah,
Urip keh rencananira, Hidup ini banyak rintangan,
Sambekala den kaliling. Godaan harus dicermati.
8. Umpamane wong lumaku, Seumpama orang berjalan,
Marga gawat den liwati, Jalan berbahaya dilalui,
Lamun kurang ing pangarah, Apabila kurang perhitungan,
Sayekti karendhet ing ri. Tentulah tertusuk duri,
Apese kasandhung padhas, celakanya terantuk batu,
Babak bundhas anemahi. Akhirnya penuh luka.

9. Lumrah bae yen kadyeku, Lumrahnya jika seperti itu,


Atetamba yen wus bucik, Berobat setelah terluka,
Duweya kawruh sabodhag, Biarpun punya ilmu segudang,
Yen tan nartani ing kapti, bila tak sesuai tujuannya,
Dadi kawruhe kinarya, ilmunya hanya dipakai mencari nafkah
Ngupaya kasil lan melik. dan pamrih.

10. Meloke yen arsa muluk, Baru kelihatan jika keinginannya muluk-
Muluk ujare lir wali, muluk,
Wola wali nora nyata, Muluk-muluk bicaranya seperti wali,
Anggepe pandhita luwih, Berkali-kali tak terbukti,
Kaluwihane tan ana, merasa diri pandita istimewa,
Kabeh tandha tandha sepi. Kelebihannya tak ada,
Semua bukti sepi.

11. Kawruhe mung ana wuwus, Ilmunya sebatas mulut,


Wuwuse gumaib gaib, Kata-katanya di gaib-gaibkan,
Kasliring thithik tan kena, Dibantah sedikit saja tidak mau, mata
Mancereng alise gathik, membelalak alisnya menjadi satu,
Apa pandhita antiga, Apakah yang seperti itu pandita
Kang mangkono iku kaki, palsu,..anakku ?

12. Mangka ta kang aran laku, Padahal yang disebut “laku”,


Lakune ngelmu sejati, sarat menjalankan ilmu sejati tidak suka
Tan dahwen pati openan, omong kosong dan tidak suka
Tan panasten nora jail, memanfaatkan hal-hal sepele yang bukan
Tan njurungi ing kahardan, haknya,
Amung eneng mamrih ening. Tidak iri hati dan jail,
Tidak melampiaskan hawa nafsu.
Sebaliknya, bersikap tenang agar
menggapai keheningan jiwa.

13. Kaunanging budi luhung, Luhurnya budipekerti,


Bangkit ajur ajer kaki, pandai beradaptasi, anakku !
Yen mangkono bakal cikal, Demikian itulah awal mula,
Thukul wijining utami, tumbuhnya benih keutamaan,
Nadyan bener kawruhira, Walaupun benar ilmumu,
Yen ana kang nyulayani. bila ada yang mempersoalkan..

14. Tur kang nyulayani iku, Walau orang yang mempersoalkan itu,
Wus wruh yen kawruhe nempil, sudah diketahui ilmunya dangkal,
Nanging laire angalah, tetapi secara lahir kita mengalah,
Katingala angemori, berkesanlah persuasif,
Mung ngenaki tyasing liyan, sekedar menggembirakan hati orang lain.
Aywa esak aywa serik. Jangan sakit hati dan dendam.

15. Yeku ilapating wahyu, Begitulah sarat turunnya wahyu,


Yen yuwana ing salami, Bila teguh selamanya,
Marga wimbuh ing nugraha, dapat bertambah anugrahnya,
Saking heb Kang mahasuci, dari sabda Tuhan Mahasuci,
Cinancang pucuking cipta, terikat di ujung cipta,
Nora ucul ucul kaki. tiada terlepas-lepas anakku.

16. Mangkono ingkang tinamtu, Begitulah yang digariskan,


Tampa nugrahaning Widhi, Untuk mendapat anugrah Tuhan.
Marma ta kulup den bisa, Maka dari itu anakku,
Mbusuki ujaring janmi, sebisanya, kalian pura-pura menjadi orang
Pakoleh lair batinnya, bodoh terhadap perkataan orang lain,
Iyeku budi premati. nyaman lahir batinnya,
yakni budi yang baik.

17. Pantes tinulat tinurut,


Laladane mrih utami, Pantas menjadi suri tauladan yang ditiru,
Utama kembanging mulya, Wahana agar hidup mulia,
Kamulyan jiwa dhiri, kemuliaan jiwa raga.
Ora ta yen ngeplekana, Walaupun tidak persis, seperti nenek
Lir leluhur nguni-uni. moyang dahulu.

18. Ananging ta kudu kudu, Tetapi harus giat berupaya, sesuai


Sakadarira pribadi, kemampuan diri,
Aywa tinggal tutuladan, Jangan melupakan suri tauladan,
Lamun tan mangkono kaki, Bila tak berbuat demikian itu anakku,
Yekti tuna ing tumitah, pasti merugi sebagai manusia.
Poma kaestokna kaki. Maka lakukanlah anakku !
TEMBANG KINANTHI

No Tembang
1. Mangka kanthining tumuwuh,
Salami mung awas eling,
Eling lukitaning alam,
Dadi wiryaning dumadi,
Supadi nir ing sangsaya,
Yeku pangreksaning urip.
2. Marma den taberi kulup,
Angulah lantiping ati,
Rina wengi den anedya,
Pandak panduking pambudi,
Bengkas kahardaning driya,
Supaya dadya utami.`
3. Pangasahe sepi samun,
Aywa esah ing salami,
Samangsa wis kawistara,
Lalandhepe mingis mingis,
Pasah wukir reksamuka,
Kekes srabedaning budi.
4. Dene awas tegesipun,
Weruh warananing urip,
Miwah wisesaning tunggal,
Kang atunggil rina wengi,
Kang mukitan ing sakarsa,
Gumelar ngalam sakalir.

5. Aywa sembrana ing kalbu,


Wawasen wuwus sireki,
Ing kono yekti karasa,
Dudu ucape pribadi,
Marma den sembadeng sedya,
Wewesen praptaning uwis.

6. Sirnakna semanging kalbu,


Den waspada ing pangeksi,
Yeku dalaning kasidan,
Sinuda saka sethithik,
Pamothahing nafsu hawa,
Linalantih mamrih titih.

7. Aywa mematuh nalutuh,


Tanpa tuwas tanpa kasil,
Kasalibuk ing srabeda,
Marma dipun ngati-ati,
Urip keh rencananira,
Sambekala den kaliling.

8. Umpamane wong lumaku,


Marga gawat den liwati,
Lamun kurang ing pangarah,
Sayekti karendhet ing ri.
Apese kasandhung padhas,
Babak bundhas anemahi.

9. Lumrah bae yen kadyeku,


Atetamba yen wus bucik,
Duweya kawruh sabodhag,
Yen tan nartani ing kapti,
Dadi kawruhe kinarya,
Ngupaya kasil lan melik.

10. Meloke yen arsa muluk,


Muluk ujare lir wali,
Wola wali nora nyata,
Anggepe pandhita luwih,
Kaluwihane tan ana,
Kabeh tandha tandha sepi.

11. Kawruhe mung ana wuwus,


Wuwuse gumaib gaib,
Kasliring thithik tan kena,
Mancereng alise gathik,
Apa pandhita antiga,
Kang mangkono iku kaki,

12. Mangka ta kang aran laku,


Lakune ngelmu sejati,
Tan dahwen pati openan,
Tan panasten nora jail,
Tan njurungi ing kahardan,
Amung eneng mamrih ening.

13. Kaunanging budi luhung,


Bangkit ajur ajer kaki,
Yen mangkono bakal cikal,
Thukul wijining utami,
Nadyan bener kawruhira,
Yen ana kang nyulayani.

14. Tur kang nyulayani iku,


Wus wruh yen kawruhe nempil,
Nanging laire angalah,
Katingala angemori,
Mung ngenaki tyasing liyan,
Aywa esak aywa serik.

15. Yeku ilapating wahyu,


Yen yuwana ing salami,
Marga wimbuh ing nugraha,
Saking heb Kang mahasuci,
Cinancang pucuking cipta,
Nora ucul ucul kaki.

16. Mangkono ingkang tinamtu,


Tampa nugrahaning Widhi,
Marma ta kulup den bisa,
Mbusuki ujaring janmi,
Pakoleh lair batinnya,
Iyeku budi premati.

17. Pantes tinulat tinurut,


Laladane mrih utami,
Utama kembanging mulya,
Kamulyan jiwa dhiri,
Ora ta yen ngeplekana,
Lir leluhur nguni-uni.

18. Ananging ta kudu kudu,


Sakadarira pribadi,
Aywa tinggal tutuladan,
Lamun tan mangkono kaki,
Yekti tuna ing tumitah,
Poma kaestokna kaki.

Anda mungkin juga menyukai