Misi batu di muncukne kanti masiakan yehne dadi dadua, ning tukade kanti aluh baan
masuluh. Disisine punyan kayune kaonyang pada ngeseng, nagih milu mesuluh. Lakon bedik
anak ane bani ke tukad ene padidi, nanging len teken Made Santi. Sedek jegjeg aine, iya mara
suud ngalap kopi, marasa i ya kebus ulian majemuh lantas iya majelan ka tukade makeneh
kopi, nyemuh gabah, ngai jaja, lan geginan ane ngidang jemaka lepas uli masuk. Sebet
kenehne minehang idupne ane jani, meme lan bapane suba lawas ngalin iya uli marcapada.
Memene ngalin ulian gelem sanget, bapane ngalin ulian matabrakan sedek negakin montor.
Sekate ento idupne lacur ngantos jani, iya masih tusing ngelah nyama ulian meme lan bapane
tusing ngelah tugelan.
“Seger sajan asane mara ngencebang batis dini, jam mone pas sajan yen macelempung dini.
Macelempung neh..” Lantas Made Santi ngemem awakne kanti maked ka cunguhne.
Tukad jalan Made Santi manjus madan Tukad Yeh Kilap, tuatuane ngorahang tukad
ene tongos dewa dewine mesiram. Tukade ene meundagundagan, kone ipidan dini ada
pancoran tetelu, undagan ane duuran misi pancoran abesik tongos raja dewa masiram,
masiram lan ring kiwa tongos dewi mesiram. Nanging kanti mangkin ten wenten ane uning,
ane ken tengen ane ken kiwa pancoranne. Yen beneh baan nganggo pancorang ento i raga
lakar nepukin liang, nanging yen pelih i raga bisa nepukin sengkala. Ulian keto tusing ada
ane bani manjus di beten pancoranne. Made Santi ane tusing mawang, jeg langsung mejalan
ngalih pancoran ane danginan kenehne apang enggalan manjusne, luungan nganggo
pancoran.
“Byuur……” Made Santi ane nu majujuk di beten pancoranne tengkejut, lantas enggal
enggal nganggo bajune. Suba suud iya lantas mejalan di sisin tukade, maekin tongos munyin
ane dingeha busan.
Ngetug tangkahne majalan di sisin tukade, tekek baanne ngisi limane ulian selem,
bunter, ngambang lakon tusing anyud tepukina. Melengok iya ngoyong di sisin tukade kanti
tawang a apa ane ngambang, lantas iya macebur, ngedeng apa ane bakatanga ditu.
“Bli! Bli! Bangun Bli!!” sambil keplakina pipin anak muani ane bakatanga di tukade ento.
Makelo mekelo iya bangun sambil ngusap cunguhne.
“uugghh… ija ne? nyen ne?” anak muani ento matakon teken Made Santi
“Tiyang ane nulungan rage busan, suba kaden tusing jelema busan!” Made Santi mesaut
lantas mejalan ngalin anak muani busan. Makelo iya ngoyong, negak di sisin tukade, tusing
rungu anak ane nulungan suba joh majalan.
“eh, nyen adane?” suba tusing tepukina anak eluh ane busan, lantas iya majalan mulih
nganggo baju ane belus lepeg.
“nyen ya adan anak eluh busan ento? Misi langsung malaib bin, konden maan matakon nyen
adane. Kudiang dik carane apang tawang adane?” keneh anak muani ento sambilanga
majalan.
Anak muani ento madan Putu Semar, anak uli kota ane malali ke umah pekak ajak
dadongne ane di desa, iya manyama ajak tetelu, lan ngelah adi kembar luhluh dadua . Suba
makere telah masan libur sekolah. Putu Semar ane nu nongos di desa guine ajak bapane.
“Tu, mai ja malu! Mai negak di amben bareng bapa dini!” bapane Made Tapak nguin
panakne ane paling kelih.
“engken pa?” Pesaut Putu Semar langsung negak di samping bapane.
“kene tu, jani tu nawang pekak ajak dadong suba tua, misi pengkung biin. Bapa suba keweh
baan ngorin. Jani Bapa ngidih Putu nyak nengil dini nongosin? Bapa jak Emek Putune tusing
ngidang sesai ngelokin mai, Bapa jak Emek Tu harus magae. Putu nyak?” patakon Bapane
alus teken panakne Putu Semar.
“nah yen suba keto Putu nyak ba, artine Putu pindah masekolah mai Pa?” lantas Putu Semar
biin matakon teken bapane.
“ane to suba urusang bapa sakonden masan liburne, mulai bin puan Tu suba langsung masuk
di sekolah dini. Bin mani kal ajak Bapa Tu ngalih panganggo buku ajak barang ane nu di kota
nah?” Patakon bapane biin teken Putu Semar
“ nah Pa! Yen keto jani Tu kal melali dini. Pang nawang apa gen ada dini.” Pasautne Putu
Semar lantas majalan ngalin bapane ane nu negak di amben kamarne.
Putu Semar majalan padidi sambil kipakkipek nolih geginan anak di desane, ada ane
nebuk, ngalap kopi, madagang ada masih ane nyemuh gabah. Kanti tepukine anak eluh ane
nulungin i ya di tukade sedek nyemuh gabah. Antosne kanti suud majemuhan, tuutina kija
pajalanne kanti ked di tukad jalan i ya ketemu. Langsung Putu Semar maekin lantas
matakon.
“ Gek? Gek ane dugas ne nulungin tiyang dini kan? Yang Putu Semar, makasi suba nulungin
dugas ento. Dadi kenalan?” Putu Semar langsung matakon teken anak eluh ento.
Merasa tengkejut, Made Santi ane nu nyongkok mesugi lantas makipekan.
“Ragane nyen? Ngudiang dini?” Made Santi lantas majujuk, mekirig.
“tiyang mai kal ngorahang makasi, lan metakon nyen adane!” Putu Semar majalan maekin
Made Santi.
“Tiyang Made Santi. Suba kan? Yang kal magae!” Made Santi lants majalan malaib ngalin
Putu Semar.
“I raga pasti ketemu biin Santi!!” Putu Semar mageluran teken Made Santi.
ngaba jaja ane kal titipanga di kantin sekolah. Suba ked di sekolah lantas langsung ke kantin
“Bu Made, niki sanganan ane mangkin. Encen belin sanganan sane ibi sanja nika?” petakon
Made teken Ibu kantin sekolahne.
“Ne Made, jaja ane ibi suba telah, ne wadahne” pasaut ibu kantin
Made Santii tusing taen mabelanja ring kantin sekate tusing ngelah rerama, biasane
Made mabekel nasi uli jumah, padalem baane malanjang pis ane maan uline magae. Biasane
sisan pis ne lakar tabungina, anggona miayain sekolah. Majalan uli kantin Made Santi padidi
lakar ka kelasne, neked di kelas orahina guru ane maan ngajin jani tusing masuk, lantas Made
Santi majalan ka perpustkaan lakar nyilih buku. Made Santi ngelah citacita dadi dosen
matematika, nanging Made nu makeneh, ngidang apa sing i ya masekolah lanjut.
Di tongos ane patuh, Putu Semar majalan pedidi. Putu suba nyumunin masekolah di
sekolah di desane. I ya maan kelas ane tongosne ngaliwatin perpustakaan, lantas i ya macelep
lakar nyilih buku palajaran.
“Made Santi? Beneh kah, i raga pasti kal ketemu biin!” kemirkemir kenyemne Putu Semar
ulian ketemu biin ngajak Made Santi.
“Eh, Putu kan?? Putu masuk dini masih? Adi sing taen tepuk?” Made Santi ane tengkejut
lantas nyautin patakon Putu Semar
“tiyang mara pindah mai, ne mara kal nyilih buku. Made nyak nulungin ngalih buku?” Putu
semar matakon teken Made Santi.
“nah Bli! Bli Putu Kelas kuda?” pasaut Made Santi teken Putu Semar.
“bli kelas XI. Nden atehang ka kelas ane di samping padma sana nah?” sambil majalan ngalih
buku
“nah” suud ngalih buku made Santi ngatehang Putu Semar ka kelasne.
Sabilang wai yening Made Santi ka perpustakaan, Putu Semar pasti ada nongosin. Liu
timpaltimpalne Made Santi lan Putu Semar cuitcuit nepukin ajak dadua negak di
perpustakaan. Makelokelo Putu Semar marasa ngelah keneh ajak Made Santi nanging tusing
bani ngorahang.
sampun nampek. Putu Semar suba sing ngidang naanang keneh ne ngajak Made Santi.
“ Made, ada ane lakar orahang. Nyanan mulih ne antosang tiang di samping tiang bendera ne
nah?” Putu semar ngomong ajak Made Santi .
“nah. Nden antosang tiang ditu” pasaut Made Santi lantas malipetan ka kelasne.
Kringg..kringg..kring..
Made Santi suba ngantosan di samping tiang bendera ne. Tusing makelo, teka Putu
Santi ka samping tiang benderane.
“ ape ane lakar orahang Beli Putu jani? Kanti ngorin tiang ngantosang dini?” patakon Made
Santi disuba Putu Semar ada di mukakne.
“ kene Made, jani i raga suba lakar tamat masekolah dini, tiang sing nyak ngengkebang biin
ape sane suba ada di keneh tiang. Jani Made da nyen nyelag apa ane lakar orahang tiang.
Made, bli nak ngelah keneh ajak Made, jani Beli matakon, Made nyak matunangan ajak
Beli?” Putu Semar lantang ngomongin isin kenehne teken Made Santi
“Kene nyen Beli, Made jani tusing ngidang ngemang pasaut ane seken teken Beli. Nyak beli
ngemang tiyang waktu anggon makeneh. Uli pidan tusing taen ada keneh matunangan, tiyang
tuah ngenehang kal ngudiang bin mani. Jani masih i raga lakar tamat, to masih ane ngeranang
Made keweh” pesaut Made Santi sambilnga ngisi liman Putu Semar.
“Nah Made, kal antosang Beli kayang hari kalulusanne, Made harus ngemang tiang kapastian
kayang to” pasaut Puti Semar bin.
nyen!” pasautne Made lantas ngajak Putu Semar mulih.
5 Tiban lantas…
Made Santi majalan di sisin rurunge sambilanga magending. Made suba dadi dosen
ring universitas sekadi sane suba kacitacitayang. Jani i ya lakar ngambil semaya ane suba
kaucap dugas di SMA.
“……and darling I will be lovin you till we seventy,
And baby my heart could still fall as…”
“ Yeh Made Santi ne?” patakon anak sane impasang Made Santi di jalan.
“ Biang Ketut! Nggih nika, punapi gatra mangkin biang?” petakon Made Santi
“ Kenakkenak, Made dadi mara mulih, tumben cingakin tiang?”pasaut Biang Ketut
“ Wenten rereh tiang driki Biang, lantas tiang libur masih mangkin. Biang jagi lunga kija?”
atur Made Santi malih.
“ Niki Ajikne makayunan sanganan godoh. Nah made Biang dumunan, enggalang embon
godohe nyanan.” Pasautne Biang Malih
“ Nggih Biang, Titip salam nggih sareng Gusti Aji nggih?” pesautne Made Santi kabales
anggutnggut olih Biang Ketut
Di mukak SMA ada anak mabaju selem, kipakkipek sambil majujuk. Seleg i ya ngumik
padidi, tusing ngarunguang anak ane liwat.
“kal seken apa sing?” sambil ngusap limane anak muani ento ngomong.
Tungkulanga nguntul anak muani ento tusing nepukin ada ane majujuk di mukakne.
***Ipidan****
Ring dina kalulusan Made Santi polih peringkat satu. Mesuryak kenehne ulian kal ngidang
masekolah baan apa ane bakatanga jani.
“Made, jani Bli kal matakon, nangging made tusing dadi nyelag. Made, beli anak ngelah
tengawan beli, nangging yen tusing gisi lima tengebot tiyang” Putu Semar majujuk di arepne
made Santi.
Made Santi paling, makelo i ya nganjem, majujuk di mukanne Putu Semar ane nagih
pesautne Made Santi.
“kene beli, jani tiang sing lakar ngemang jawaban. Antosang tiang dini biin limang tiban,
yen mula beli satya teken apa ane orahang busan lan i raga ane mula majodoh!” Made Santi
nyautin Putu Semar, nanging tusing ngisi limane.
*****
“MADE SANTI!!!.” Mesuryak kenehne nepukin apa ane suba kaantosang uli pidan.
“Made anut ring napi sane suba kasemayang i raga i pidan driki, jani Made nyak apa sing?”
petakon Putu Semar teken Made Santi
“ Nah Beli” pasaut Made sambil langsung masemu barak pipine Made Santi langsung
nguntuk.
Atiban suba Made Santi ajak Putu Semar maiketan tali tresna. Suba mantep kenehne
teken Made Santi.
“Putu!!Tu!! mai ja malu!!” bapane Putu Semar ngaukin uli undagan amben metene.
“engken bapa, ngudiang tumben??” Putu Semar lantas negak di amben
“kene. Putu nyak nulungin bapa??” Putu Semar anggutanggut nyautin bapane.
“Kene Tu, bapa i pidan ngelah timpal sekolah Madan Made Mandi. Ajak dadua bapa
masemaya, kayang suba padapada ngelah panak lakar atepeng buin pidan. Jani bapa nagih
teken Putu, apang ngisinin semayan bapa ane i pidan.” Putu Semar siep, tusing mesaut.
“Nangging timpal bapa Made Mandi suba maluan ngalain bapa, i ya ngelah panak abesik.
Panakne madan…” konden suud bapane ngomong, Putu Semar suba melaib pesu, tetujonne
kenehne. I ya tusing ngidang ngalain Made Santi, sakewala i ya tusing masih ngidang
ngorahang tusing teken bapane. Buin mani dina i ya ajak Made Santi lakar matemu, bin mani
masih i ya lakar ngorahang dewekne ane tusing lakar ngidang masikian.
Tungkule nguntul, i ya tusing rungu ada anak ane majujuk di arepne. Ruwet kenehne
ngenah uli batisne ane tusing dadi ngoyong.
“Bli Putu!” munyi ane suba makelo tusing dingeha liwat di kupingne. Serasa cara makeber,
lantas i ya matolihan. Ngetug tangkahne, suba engsap teken unduk ane busan kenehina, i ya
lantas ngelut anak ane di arepne.
“Made!” tuah ento ane ngidang pesu uli bibihne. Marasa mekelo, Putu Semar lantas ngeles
gelutanne, nangging i ya lantas nguntul tusing bani matolihan teken Made Santi. Made Santi
ane marasa len lantas matakon.
“Beli engken ne? apa ane ngaranayang beli kakene? Orahang gen jani!” Made Santi matakon
sambil ngisi limane Putu Semar.
“ Kene Made, Beli tusing ngidang ngisi semayan beli i pidan. Bapan beli lakar ngatepang beli
ngajak pianak timpalne. Beli sebet sajan, beli tusing ngidang ngalain Made, nangging beli
masih tusing ngidang ngelawan bapa.” Putu Semar ngeling sigsigan. Made Santi masih
tengkejut nangging iya tusing enahanga.
“nah beli yen keto mula pajalan i raga jani, nah jalanang gen. Tiang masih sebet ngalain beli,
nangging rerama ane mautama” Made Santi lantas majalan ngalin Putu Semar, nangging i ya
tusing sebet. Putu Semar ane nepukin nyangetang sebet, lantas i ya majalan mulih. Iya inget
teken pabesen bapane bin mani lakar ngajak i ya katemu bakal kurenanne.
Lemet serasa batis Putu Semar majalan ngalin umahne. Kenehne suba joh nerawang.
Bapane ane nepukin tuah bisa siep. Di margane Putu Semar tuah siep, disubane neked i ya
tuah majalan nuutin pajalan bapane sambil nguntul. Saget bapane suba negak, mara i ya
matolihan, tengkejut.
“ MADE SANTI!” <*TAMAT*>
Cerpen Basa Bali
Ulian Tukad
Olih:
I Gusti Ayu Arini Laksemi
KECAMATAN PETANG
Warsa 2016