Anda di halaman 1dari 6

Nama : Krisna Permana Putra

No : 15
NIM : 1911021033
Kelas : PBSA 3A Denpasar
Matkul : Kesusastraan Bali

Satua Bawak utawi Cerpen!

I KETIMUN MAS

Ada katuturan satua ane malu. Anak luh balu ngelah pianak luh adiri. Adanina I
Ketimun Mas. Ia maumah di tanggun desane, Desa Dauh Yeh, paek teken alas.

Kacarita jani sedek semengan, memenne bakal luas ka peken. Mabesen ia teken
panakne, kene, “Cening, cening Ketimun Mas, meme bakal luas ka peken. Nyai ngijeng
jumah, nyanan gapgapina laklak. Jumahan meten nyai nongos, kancing men jlanane.
Yening ada anak kauk-kauk tidong meme, da pesan ampakina!”. Masaut lantas I
Ketimun Mas, “Inggih me, tiang tusing lakar ngampakin jlanan yening tusing meme ane
ngaukin.”

Kacarita kone jani I Ketimun Mas, nongos jumahan meten makancing jlanan.
Saget teka I Raksasa kauk-kauk, munyine gede tur garo, “Cening, cening Ketimun Mas,
meme teka, ampakin meme jlanan!” Pedasange baan I Ketimun Mas. “Ne, nyen ya
ngelah munyine? Nguda gede tur garo? Beh, tidong i meme.” Keto kenehne I Ketimun
Mas. I Raksasa tusing ampakina jlanan. Mulih lantas I Raksasa.

Kacarita jani teka memenne. Ampakina lantas jlanan, kriut gedebleg. Ngorahan I
Ketimun Mas, “Meme, apaya busan ada anak kauk-kauk. Munyine gede tur garo. Beh,
jejeh pesan keneh tiange. Tusing bani tiang ngampakin jlanan.” Memenne kendel
kenehne. I Ketimun Mas gapgapina laklak atekor. Tur lantas ngomong, “Katawang ento
ane kauk-kauk i tunian? I Raksasa ento. Yen ento ampakin, pedas cening plaibange.”

Buin manine, buin memenne ka peken. Makire majalan, memenne mabesen,


“Cening, cening, meme lakar ka peken. Jumah meten ngijeng, kancing jlanane. Ingetang
munyin memene ibi. Yening tusing meme ane mekaukan, da pesan ampakina jlanan!”
Kacerita jani I Raksasa, lakar buin kumahne I Ketimun Mas. Di jalan ia nepukin
anak ngangon bebek. Paekina pangangon ento, awakne ngetor pesu peluh baan jejehne.
Ngomong I Raksasa, “Ih, jero pengangon bebek, jalan kema kumahne I Ketimun Mas.
Nyanan lamun tusing jumah memenne, kauikin I Ketimun Mas!” Masaut I Pangangon,
“Mindah, bebek tiange tusing ada nongosin.” Galak I Raksasa, “ Yen tusing nyak, ia
tendasne kamah. Basang awake seduk.” Mara keto abetne I Raksasa, nyak lantas I
Pangangon bebek.

Dapetange umahne I Ketimun Mas suung. Ngomong I Raksasa teken I Pangangon,


“Nah, kema kaukin I Ketimun Mas. Ia jumahan meten makancing jlanan. Jangihang
munyine, cara munyin memenne!”

“Cening, cening Ketimun Mas. Ampakin ja meme jlanan!” Apa, kendel I Ketimun
Mas. Kadena saja memenne teka. Kriut gedebleg, jlanane kaampakang. Saget saupa I
Ketimun Mas, plaibanga baan I Raksasa. Beh, jerit-jerit I Ketimun Mas ngeling.

Gelisang satua, neked I Raksasa jumahne. Tekepina I Ketimun Mas aji grobag,
tetehina aji lesing batu. I Raksasa ngelah juru ijeng dadua. Ne adiri buta, ane lenan
bongol. Ngomong I Raksasa, “ Buta, Bongol! Eda luas kema-mai! Awake lakar ngalih
bakal basa akejep.” Ngarod I Ketimun Mas ngeling, di tengah grobage mateteh lesung.

Jani kacerita memenne I Ketimun Mas, mara teka uli di peken. Dapetange umahne
suung jlanan ampikne mampakan. Pianakne tusing ada. Gelar-gelur ia makaukan. Tusing
ada ane masaut. Ngeling lantas memenne I Ketimun Mas, tur mapineh. “Pedas I
Ketimun Mas plaibanga baan I Raksasa. Kenkenang jani baan madaya?”

Lantas ada kone meong teken bikul, kema maekin memenne I Ketimun Mas. Men
Ketimun Mas ngomong, “Nah, ne apa Sang Meong ajaka Sang Bikul. Nyak ngalih I
Ketimun Mas? Ia plaibanga baan I Raksasa. Yen teka baan iba I Ketimun Mas, upahina
be bajo asok teken padi abodag.”

Nyak lantas I Meong teken I Bikul, majalan ajaka dadua kumahne I Raksasa.
Tepukina I Ketimun Mas matangkeb. Tongosina baan I Buta teken I Bongol. I Raksasa
sedekan di paon, repot munduhang bakal basa.
Kacarita pongponga grobage ban I Bikul. I Meong nyongkok duur grobage
ngantiang. Krepet-krepet ngenyonyong, kriet-kriet kepungpung. Dingeha kriet-kriet
teken I Buta, “Apa sih krepet-krepet ditu?” “Ngeong!” keto munyin meonge. “Sep, apa
sih gesgesa meonge ditu?” Keto I Buta. Ngomong I Bongol, “Ada meong duur
grobage.” Lantas ngomong I Buta, “Ulahang meonge, Bongol!” Mendep I Bongol, wireh
ia mula tusing ningeh. Kanti linggah song grobage, pongponga baan I Bikul.

Suba ada asedengan jlema, pesu lantas I Ketimun Mas. Ateha mulihne baan I
Meong teken I Bikul. Neked jumahne, nyagjang memenne, kendel pesan kenehne.
“Dewa Ratu, cening Ketimun Mas. Mara teka, aget pesan Meme!” I Meong teken I
Bikul lantas upahina be bajo asok teken padi abodag. I Meong nyuang be bajone asok, I
Bikul makatang padine abodag. Keto katuturanne I Ketimun Mas.
Analisis Unsur Intrinsik Satua Bawak I Ketimun Mas
1. Tema
Tema ring satua bawak I Ketimun Mas puniki, inggih punika “kejahatan mampu
dikalahkan oleh kebaikian dan kesabaran.”
2. Latar utawi Setting
 Latar tempat ring satua bawak I Ketimun Mas puniki, yaitu:
- Di umahne I Ketimun Mas, Desa Dauh Yeh, paek teken alas
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Ada katuturan satua ane malu. Anak
luh balu ngelah pianak luh adiri. Adanina I Ketimun Mas. Ia maumah di
tanggun desane, Desa Dauh Yeh, paek teken alas.”
- Di umahne I Raksasa
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Gelisang satua, neked I Raksasa
jumahne.”
 Latar waktu ring satua bawak I Ketimun Mas puniki, inggih punika:
- Semengan
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Kacarita jani sedek semengan,
memenne bakal luas ka peken.”
 Latar suasana ring satua bawak I Ketimun Mas puniki, inggih punika:
- Takut utawi jejeh
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Meme, apaya busan ada anak kauk-
kauk. Munyine gede tur garo. Beh, jejeh pesan keneh tiange. Tusing bani
tiang ngampakin jlanan.”
- Sedih
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Saget saupa I Ketimun Mas,
plaibanga baan I Raksasa. Beh, jerit-jerit I Ketimun Mas ngeling.”
- Bagia utawi seneng
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Ateha mulihne baan I Meong teken I
Bikul. Neked jumahne, nyagjang memenne, kendel pesan kenehne.”
3. Tokoh
Tokoh ring satua bawak I Ketimun Mas puniki, inggih punika: I Ketimun Mas, I
Meme, I Raksasa, I Pangangon, I Buta, I Bongol, I Meong, lan I Bikul.
4. Penokohan utawi Watak
Wenten makudang-kudang parisolah utawi sifat tokoh ring satua bawak I Ketimun
Mas, minakadi:
 I Ketimun Mas:
- Polos, patuh (penurut) teken reramanne
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: Jumahan meten nyai nongos, kancing
men jlanane. Yening ada anak kauk-kauk tidong meme, da pesan ampakina!”.
Masaut lantas I Ketimun Mas, “Inggih me, tiang tusing lakar ngampakin
jlanan yening tusing meme ane ngaukin.”
 I Meme:
- Penyabar, pasrah
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Pedas I Ketimun Mas plaibanga baan
I Raksasa. Kenkenang jani baan madaya?”
 I Raksasa:
- Jaat, galak, lan rakus
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: Galak I Raksasa, “ Yen tusing nyak, ia
tendasne kamah. Basang awake seduk.”
 I Pangangon:
- Penakut
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Paekina pangangon ento, awakne
ngetor pesu peluh baan jejehne.”
 I Buta teken I Bongol
- Pada-pada Bodo
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “I Buta, “Apa sih krepet-krepet ditu?”
“Ngeong!” keto munyin meonge. “Sep, apa sih gesgesa meonge ditu?” Keto I
Buta. Ngomong I Bongol, “Ada meong duur grobage.” Lantas ngomong I
Buta, “Ulahang meonge, Bongol!” Mendep I Bongol, wireh ia mula tusing
ningeh. Kanti linggah song grobage, pongponga baan I Bikul.”
 I Meong teken I Bikul
- Baik hati, demen nulungin anak
Puniki dados kabuktiang ring kutipan: “Lantas ada kone meong teken bikul,
kema maekin memenne I Ketimun Mas. Men Ketimun Mas ngomong, “Nah,
ne apa Sang Meong ajaka Sang Bikul. Nyak ngalih I Ketimun Mas? Ia
plaibanga baan I Raksasa. Yen teka baan iba I Ketimun Mas, upahina be bajo
asok teken padi abodag.” Nyak lantas I Meong teken I Bikul, majalan ajaka
dadua kumahne I Raksasa.”
5. Alur
Alur ring satua bawak utawi cepen I Ketimun Mas puniki, inggih punika alur maju.
6. Amanat
Amanat utawi pesan ring satua bawak utawi cepen I Ketimun Mas puniki, inggih
punika:
- Iraga dados jadma manusa nenten dados maparilaksana sakadi I Raksasa sane
tamak utawi rakus.
- Iraga dados jadma manusa patut sayaga mangda nenten keni uluk-uluk utawi
kabogbogin.
- Iraga dados jadma manusa patut sabar nyalanang kahuripan.

Anda mungkin juga menyukai