c. Baja tulangan meleleh lebih dulu dari betonnya, kondisi ini disebut “
fy b
dan r
fc d
r fc 1 0.588 d
3
. atau
0.5 d fy
. b d fy d
0.85 fc
2 0.5 fy 2 0.5 fy
. b d fy 1 b d fy 1
0.85 fc 0.85 fc
0.5 fy
fy 1 0.588
Mn fy
fy 1
bd
2 0.85 fc fc
................ ( 2.4 )
Mn Mn
Sebutlah faktorkekuatan Rn sehingga
2 2
bd bd
fc 1 0.588
2 Rn
Rn ----------> 1.7 1.7 0
fc
2 Rn
Sehingga : 1.7 1.7 0
fc
2 Rn
1.7 1.7 4 1 1.7
fc 2 Rn
0.85 1 1
21 0.85 fc
2 Rn
. 0.85 1 1
0.85 fc
....................... ( 2.5 )
fy 2 Rn
0.85 1 1
fc 0.85 fc
atau :
fc 2 Rn
0.85 1 1
fy 0.85 fc
fy
dengan notasi baru m sehingga
0.85 fc
1 2 m Rn
1 1
m fy
...................... ( 2.6 )
0.003
c d
b fy
0.003 Es
dimana Es = 2 x 105 MPa , sehingga :
0.003 600
c d d
b
0.003 fy 5 600 fy
2 10
fy dalam Mpa.
a 1 c
dimana ß1 adalah koefisien yang hanya tergantung dari mutu beton,
sebagaimana yang dinyatakan sebagai berikut ini :
0.85 fc b ab
0.85 fc ab
b
Asb fy
bd ( b d) fy d
0.85 fc 1 cb
1
0.85 fc 600
=
fy d fy 600 fy
.................... ( 2.8)
Dengan menyusun dan mengorganisir rumus-rumus dari persamaan 2.1 s.d 2.8
serta yang berkaitan dengannya, maka prosedur dalam bentuk flow chart disain
dan analisis secara manual dapat dibuat.
1 2 m Rn
1 1 fy dalam MPa
m fy
dimana :
fy Mn Mu
m Rn maks
0.85 2 2 min
b d b d
Diagram alir / flow chart I
Data : b d fc fy Mu
dalam N,mm,MPa
Hitung :
1.4 0.85 fc 600
0.75 1
min 1 maks
fy fy 600 fy
600
ab 1 d am aks 75% ab
600 fy
am aks
Mnada 0.85 fc b am aks d
2
Mu Mu
Mnperlu
0.80
Tulangan
Mnada Mnperlu N
Rangkap
fy Mu
m Rn
0.85 fc bd
2
1 2 m Rn
1 1
m fy
m aks
N
y
m in
m in
Y
N y
As bd STOP
3.2.1 Contoh Disain Tulangan Tunggal
Diketahui : Data-data suatu penampang balok sebagai berikut ini .
Lebar balok b = 300 mm
Tinggi efektif d = 645 mm
Mutu beton fc = 20 MPa ( 200 kg/cm2 )
Muru beton fc = 20 MPa
Baja tulangan fy = 400 MPa
Momen berfaktor Mu = 3.766 x 10 8 Nmm
Diminta membuat disain tulangan penampang tersebut.
Jawab :
Hitung: