7.

1 Kerja , Tenaga dan Kuasa

 Contoh 1: Seorang pekerja pasar raya menolak sebuah troli yang penuh barangan
1. Kerja dengan daya mengufuk 120 N melalui satu jarak 15m. Berapakah kerja yang dilakukan?
 Kerja boleh dilakukan apabila terdapat satu daya yang menyebabkan sesuatu objek
bergerak mengikut arah daya itu.
 Kerja , W ialah hasil darab daya, F, dan sesaran/jarak, (s) dalam arah daya.
Kuantiti Simbol Unit S.I.
Kerja W J (joule)
Daya F N (Newton)
Sesaran S m (meter)
Kerja yang dilakukan, W (J) = Daya, F (N) x Sesaran, s (m)
Penyelesaian :
&
W=Fs W=FxS
 Jarak pergerakan objek dipanggil sesaran (s). W = 120N x 15m
 Unit S.I bagi kerja ialah joule (J). W = 1800J

 1 joule (J) ditakrifkan sebagai kerja dilakukan apabila daya 1 Newton (N) digunakan  Contoh 2: Ali menggunakan takal untuk menarik sebuah kotak 15kg secara menegak dari
untuk menggerakkan objek sejauh 1 meter (m) mengikut arah daya itu. lantai melalui jarak tegak 4m. Hitung kerja yang dilakukan.
 Jenis arah daya dibahagikan kepada dua jenis, iaitu daya menegak dan daya mendatar.

1 Joule = 1 NM

 Kerja yang diakukan akan bertambah jika:

a. Daya yang dikenakan lebih besar Penyelesaian :
b. Sesaran atau jarak pergerakan lebih panjang (1kg = 10 N)
Kerja = daya x sesaran
W=Fxs
W = (15x10)N x 4m
W = 600J

2. Tenaga dan Kuasa

 Tenaga didefinisikan sebagai keupayaan untuk melakukan kerja.
 Kerja tidak dilakukan jika:  Unit S.I. bagi tenaga ialah joule (J).
a. Daya yang bertindak ke atas sesuatu objek tidak menggerakkan objek. Misalnya,  Kuasa ialah kadar kerja dilakukan dalam masa satu saat.
menolak dinding dan berdiri sambil memegang buku.  1 minit = 60 saat
b. Sesaran pada arah daya adalah sifar, tiada kerja dilakukan oleh daya yang 𝒌𝒆𝒓𝒋𝒂 𝒚𝒂𝒏𝒈 𝒅𝒊𝒍𝒂𝒌𝒖𝒌𝒂𝒏 (𝑾) 𝑾
𝑲𝒖𝒂𝒔𝒂 (𝑷) = , 𝑷=
𝑴𝒂𝒔𝒂 𝒚𝒂𝒏𝒈 𝒅𝒊𝒂𝒎𝒃𝒊𝒍 (𝒕) 𝑻
bertindak ke atas sesuatu objek
𝟏𝒘 = 𝟏 𝑱𝒔−𝟏
Kuantiti Simbol Unit S.I.
Kuasa P W (watt)
Masa t S (saat)
Kerja W J (joule)
 Contoh 1: Alex menarik sebuah kotak di atas landasan licin dari A ke B dengan daya
30N sejauh 2m (dalam arah daya) dalam masa 5s. Hitungkan kerja yang akan
dilakukan dan kuasa berkerja Alex.
  Contoh-contoh jasad yang mempunyai tenaga keupayaan gravity
i. Burung di atas gunung
ii. Burung di atas tiang elektrik
iii. Buah di atas pokok
iv. Kelawar sedang tidur tergantung
4. Hubungan antara kerja yang dilakukan dengan tenaga keupayaan graviti
 Kerja yang dilakukan yang melawan daya tarikan graviti dikenali sebagai tenaga keupayaan
graviti.
 Contohnya, apabila sebuah kotak diangkat ke suatu ketinggian, h, dari permukaan bumi,
kerja dilakukan unuk menentang daya graviti.
*Dua formula akan digunakan:
i. 𝐾𝑒𝑟𝑗𝑎 𝑦𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑖𝑙𝑎𝑘𝑢𝑘𝑎𝑛 = 𝑑𝑎𝑦𝑎 𝑥 𝑠𝑒𝑠𝑎𝑟𝑎𝑛
𝐾𝑒𝑟𝑗𝑎 𝑦𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑖𝑙𝑎𝑘𝑢𝑘𝑎𝑛
ii. 𝐾𝑢𝑎𝑠𝑎 = 𝑚𝑎𝑠𝑎 𝑦𝑎𝑛𝑔 𝑑𝑖𝑎𝑚𝑏𝑖𝑙

Penyelesaian:
Kerja yang dilakukan = 30 N x 2m
= 60 J
60𝐽  Suatu daya, F yang sama dengan berat kotak, W diperlukan untuk mengangkat kotak itu
𝐾𝑢𝑎𝑠𝑎 = dari kedudukan A1 ke kedudukan A2.
5𝑠
 Tenaga keupayaan graviti yang tersimpan dalam kotak itu pada kedudukan A2 adalah
= 12 𝐽𝑠 −1 atau 12W sama dengan kerja yang dilakukan untuk mengangkat kotak tersebut.
Tenaga keupayaan graviti = kerja yang dilakukan
7.2 Tenaga Keupayaan dan Tenaga Kinetik = daya x sesaran  M ialah jisim objek dalam unit
= berat x tinggi diangkat kg
1. Tenaga keupayaan merupakan tenaga yang tersimpan disebabkan oleh kedudukan atau =mxgxh  g ialah pecutan graviti dalam
keadaan sesuatu objek Oleh itu, Tenaga keupayaan graviti = mgh unit 𝑠 −2 (10 m𝑠 −2 )
2. Tenaga Keupayaan terbahagi kepada dua iaitu  h ialah ketinggian dalam unit m
i. Tenaga keupayaan graviti  Contoh 1: Suatu beban berjisim 40kg dinaikkan pada ketinggian 5.2 m. Kira tenaga
ii. Tenaga keupayaan kenyal keupayaan graviti yang diperoleh beban itu.
3. Tenaga keupayaan graviti ialah Penyelesaian :
 Tenaga yang tersimpan dalam suatu jasab (badan) disebabkan oleh kedudukannya Tenaga keupayaan graviti = mgh
yang lebih tinggi daripada permukaan bumi. = 40 kg x 10 m𝒔−𝟐 x 5 m
= 2080 J

5. Tenaga keupayaan kenyal ialah

Penerjun di papan anjal ini
memiliki tenaga keupayaan
graviti kerana kedudukannya
yang tinggi dari permukaan
bumi.
 Tenaga yang disimpan oleh suatu objek kenyal yang berubah bentuk kerana
dimampat atau diregang.
 Objek kenyal seperti spring peroleh tenaga apabila kerja dilakukan ke atasnya dengan
cara memampat atau meregangnya.
 Tenaga yang terdapat pada objek kenyal apabila ia dimampat atau diregang dikenali
sebagai tenaga keupayaan kenyal.
 Kuantiti kerja yang dilakukan untuk memampat atau meregang objek sama dengan
kuantiti tenaga keupayaan kenyal yang tersimpan dalam objek tersebut.
Tenaga keupayaan kenyal = kerja yang dilakukan
6. Tenaga kinetik ialah
𝟏
Tenaga keupayaan kenyal = 𝑭𝒙  Tenaga yang terdapat pada objek yang bergerak.
𝟐
 Kuantiti tenaga kinetik pada objek bergerak bergantung kepada :
* 1m = 100 cm
a. Jisim objek yang bergerak
 F ialah daya regangan atau mampatan dalam unit N. b. Laju gerakan
 X ialah sesaran dari kedudukan keseimbangan dalam unit m.  Semakin besar jisim objek dan semakin laju gerakannya, maka semakin besar
tenaga kinetic objek tersebut.
𝟏
Tenaga kinetik = 𝒎𝒗𝟐
𝟐

 Contoh 1: Panjang asal bagi spring S ialah 20 cm. Apabila daya terakhir yang dikenakan
pada spring S ialah 20N, panjang baharunya menjadi 12 cm. Hitung tenaga keupayaan
 Contoh 1 : kira tenaga kinetik bagi sebuah bola berjisim 200g yang bergerak pada
kenyal yang dipunyai oleh spring S yang termampat itu.
halaju 12.2 m𝑠 −1 .
Penyelesaian :

𝟏
Tenaga kinetik = x 0.2 kg x (12.2)𝟐
𝟐
= 2.44 J

Formula yang perlu dihafal:

1. Kerja yang dilakukan = daya x sesaran

𝒌𝒆𝒓𝒋𝒂 𝒚𝒂𝒏𝒈 𝒅𝒊𝒍𝒂𝒌𝒖𝒌𝒂𝒏 (𝑾)
2. 𝑲𝒖𝒂𝒔𝒂 (𝑷) =
𝑴𝒂𝒔𝒂 𝒚𝒂𝒏𝒈 𝒅𝒊𝒂𝒎𝒃𝒊𝒍 (𝒕)
Penyelesaian : 3. 𝑻𝒆𝒏𝒂𝒈𝒂 𝒌𝒆𝒖𝒑𝒂𝒚𝒂𝒂𝒏 𝒈𝒓𝒂𝒗𝒊𝒕𝒊 = 𝒎𝒈𝒉
𝟏
𝟏 4. Tenaga keupayaan kenyal = 𝑭𝒙
Tenaga keupayaan kenyal = 𝑭𝒙 𝟐
𝟐 𝟏
5. Tenaga kinetik = 𝒎𝒗𝟐
𝟐
Jarak mampatan, x = panjang asal – panjang baharu

= 20cm-12cm
Tukar cm kepada m
= 8 cm

= 8 ÷100

= 0.08 m
1
Tenaga keupayaan kenyal = x 20 N x 0.08m
2

= 0.8 J
7.3 Prinsip Keabadian Tenaga 6. Ini bermakna semasa objek sedang jatuh, tenaga keupayaan gravitinya
berkurang, manakala tenaga kinetiknya bertambah.
1. Prinsip keabadian tenaga mengatakan:
7. Perubahan dalam tenaga keupayaan graviti bersamaan dengan perubahan
 Tenaga tidak boleh dicipta dan dimusnahkan dalam tenaga kinetik.
 Tenaga boleh dipindahkan daripada satu bentuk kepada bentuk yang lain
 Jumlah keseluruhan tenaga sentiasa sama, iaitu jumlah tenaga sebelum perubahan adalah sama Rumus, tenaga keupayaan graviti = tenaga kinetik
dengan jumlah tenaga selepas perubahan 1
mgh = 𝑚𝑣 2
2
2 Prinsip ini dipatuhi dalam sistem ayunan.
8. Perubahan dalam tenaga keupayaan kenyal bersamaan dengan perubahan
Contoh : dalam tenaga kinetik.

i. Ayunan sebuah bandul (melibatkan perubahan bentuk tenaga keupayaan graviti dan tenaga kinetik) Rumus, tenaga keupayaan graviti = tenaga kinetik
1 1
FX = 𝑚𝑣 2
2 2

Contoh 1 :

Sebuah batu berjisim 4kg dijatuhkan dari ketinggian 4m. Kira tenaga kinetik
batu tersebut apabila batu itu jatuh sampai tanah.

Penyelesaian :

Tenaga kinetik = Tenaga keupayaan graviti

ii. Ayunan spring berbeban (melibatkan perubahan bentuk tenaga kenyal dan tenaga kinetik)
= mgh

= 4kg x 10m𝑠 −2 x 4m

= 160 J

3. Dalam ayunan bandul, walaupun tenaga keupayaan graviti dan tenaga kinetik berubah daripada satu bentuk
kepada bentuk lain, jumlah kedua-dua tenaga sentiasa sama pada mana-mana kedudukan ladung semasa
berayun.

4. Dalam kehidupan harian, perubahan tenaga keupayaan graviti kepada tenaga kinetik berlaku pada objek
yang sedang jatuh atau objek dilontar ke atas.

5. Apabila sesuatu objek jatuh dari tempat yang tinggi, kelajuannya meningkat.

 Tenaga keupayaan
 Tenaga keupayaan graviti = 0 / sifar
graviti = maksimum
 Tenaga kinetik =
 Tenaga kinetik = 0 maksimum
/sifar