3. 3 Menganalisis aruhan elektromagnet [ ………./ 37 x 100 = …………..

% ]

Murid dapat :

 menerangkan peraturan tangan kanan Fleming.

 menyatakan Hukum Lenz.
 menghuraikan aruhan elektromagnet menunjukkan arah arus aruhan dalam :
i. dawai lurus,
ii. solenoid
 menerangkan faktor-faktor yang mempengaruhi magnitud arus aruhan
 menyatakan hokum Faraday
 membincangkan aplikasi aruhan elektromagnet
 membandingkan arus terus dan arus ulang-alik

3.3.1 Aruhan Elektromagnet

1. Apabila suatu konduktor digerakkan untuk memotong medan magnet ,
______________ akan dihasilkan. (arus aruhan)
2. Ia memerlukan pergerakan ___________di antara magnet dan gegelung untuk
menghasilkan arus aruhan. (relatif).
3. Arus elektrik yang dihasilkan oleh perubahan medan magnet di kenali
_____________________((aruhan elektromagnet)

3.3.2 Daya gerak elektrik (dge) teraruh oleh konduktor yang memotong fluks magnet

1
 Pemerhatian:
Tindakan Pesongan galvanometer Inferens
(ke kiri atau ke kanan)
a) Dawai digerakkan dari
Kiri Wujudnya arus
bawah ke atas
Wujudnya arus mengalir dalam
b) Dawai digerakkan dari
Kanan dawai yang mengalir dalam
atas ke bawah
arah ………………………..
c) Dawai digerakkan
Tiada pesongan Tiada arus mengalir
secara mengufuk (sisi)

d) Magnet digerakkan ke Wujudnya arus yang mengalir

Kanan
atas dalam dawai
e) Magnet dan dawai
bergerak dengan laju
Tiada pesongan Tiada arus mengalir
yang sama pada arah
yang sama
f) Dawai dibiarkan pegun
di antara dua magnet Tiada pesongan Tiada arus mengalir
magnadur

Peraturan tangan kanan Fleming boleh digunakan untuk menentukan arah ____________yang
terhasil. (arus aruhan)

2
3.3.3 D. g.e teraruh oleh gegelung

Isikan tempat kosong untuk menerangkan apakah yang berlaku apabila magnet bar
dimasukkan kedalam dan keluar solenoid.

Tiada pemesongan
Garis Medan Magnet jarum galvanometer.
______menyebabkan Tiada ___________
arus aruhan terhasil. ( arus aruhan)
(dipotong)

Menggerakkan
solenoid kepada
magnet juga akan
menghasilkan _______
(arus aruhan)
Arus aruhan terhasil pada arah
yang ___________ (bertentangan)

Hukum Lenz menyatakan bahawa __________________ sentiasa mengalir pada arah yang
menentang ___________________. (arus teraruh , pemotongan fluks magnet )

3.3.4 Hukum Faraday

1. Hukum Faraday menyatakan bahawa magnitud dge teraruh dalam satu konduktor
adalah _______________________kepada kadar pemotongan fluks magnet oleh
konduktor. (berkadar langsung)

2. Magnitud arus aruhan di dalam suatu konduktor meningkat apabila :

I. __________________________(wayar bergerak dengan lebih pantas)
II. __________________________(medan magnet yang lebih kuat)

3
 III. __________________________(konduktor yang lebih panjang)

3. Magnitud arus aruhan dalam solenoid atau gegelung meningkat apabila:

I. __________________________________
(gerakan relatif antara bar magnet dan solenoid ditingkatkan)
II. __________________________________
( bilangan lilitan solenoid ditingkatkan )
III. __________________________________
( kekuatan medan magnet ditingkatkan )

3.3.5 Aplikasi aruhan elektromagnet

1. Struktur binaan penjana arus terus (at) adalah sama dengan motor at. Perbezaannya
ialah gegelung penjana diputarkan oleh daya luar untuk menghasilkan ______ (arus).
Gegelung penjana diputarkan oleh daya mekanikal seperti berikut:
(i) ________________________________________ (air terjun)
(ii)________________________________________ (stim)
(iii)_______________________________________ (angin)

2. Penjana arus terus menggunakan konsep aruhan elektromagnet untuk menghasilkan

____________________(arus teraruh)

3.3.6 Arus ulang-alik dan arus terus (a.u / a.t)

Lengkapkan jadual dibawah:

Arus ulang-alik Arus terus

Graf

Arus, I/A

masa, t/s

Arah
Berubah-ubah Tetap
Contoh-contoh sumber
1. Penjana au. 1. Penjana a.t
2. Dinamo 2. Sel kering

4
3. 4 Menganalisis transformer [ ………./ 30 x 100 = ………….%]

Murid dapat:

 Menghuraikan struktur dan prinsip kerja suatu transformer ringkas.

 Membanding dan membezakan transformer injak naik dan transformer injak
turun.
 Menyatakan bahawa Vp Ip = Vs Is
 Menghuraikan kehilangan tenaga dalam suatu transformer menghuraikan cara-
cara untuk meningkatkan kecekapan suatu transformer.
 Menyelesaikan masalah yang melibatkan transformer.

3.4.1 Prinsip Kerja Transformer

1. Lengkapkan rajah dibawah

Teras Besi lembut berlamina

output
Input

Gegelung Primer
Gegelung
sekunder

Simbol

1.Prinsip kerja transformer adalah seperti berikut:

a) Arus ulang-alik dari bekalan kuasa mengalir dalam ____________(gegelung Primer)

b) Gegelung primer membentuk _____________________ ( fluk magnet )

c) Gegelung sekunder _________________gegelung primer.(Memotong fluk magnet )

d) Gegelung kedua mengalami _____________________ (aruhan elektromagnet.)

5
 2. Oleh kerana arus ulang-alik yang mengalir di dalam gegelung primer sentiasa
(i)____________, justeru, fluks magnet gegelung primer turut (ii) _____________,
maka arus aruhan yang terhasil dalam gegelung sekunder adalah arus
(iii) __________ yang sama frekuensinya dengan gegelung primer.
(i) berubah , (ii) berubah , (iii) arus ulang-alik

3.4.2 Transformer injak naik dan transformer injak turun

1. Transformer yang digunakan untuk menaikkan beza keupayaan primer dikenali

sebagai (i) __________________. Bilangan lilitan gegelung sekunder lebih
(ii)_______________ dari primer.

(i) transformer injak naik (ii)banyak

2. Transformer yang digunakan untuk menurunkan beza keupayaan primer dikenali

sebagai (i)_________________________. Bilangan lilitan gegelung sekunder
(ii)_________________ berbanding primer.
(i)transformer injak turun (ii)kurang

3. Dalam sebuah transformer unggul, iaitu tiada kehilangan tenaga di dalam transformer,
nisbah antara beza keupayaan gegelung kedua dan pertama adalah sama
dengan nisbah bilangan lilitan gegelung kedua dan gegelung pertama.Nisbah
beza keupayaan gegelung kedua dan pertama = Nisbah lilitan gegelung kedua dan
pertama :

Beza keupayaan primer ,Vp = Bilangan lilitan primer,Np

Beza keupayaan sekunder,Vs Bilangan lilitan sekunder, Ns

4. Jika Vp dan Np adalah tetap, maka beza keupayaan sekunder bergantung kepada
bilangan lilitan gegelung sekunder, Vs α Ns.

5. Contoh : Jika nisbah bilangan lilitan ialah 1:50, beza keupayaan sekunder atau
output akan gandakan sehingga 50 kali

6
 Np Ns Np Ns

Beza keupayaan Beza keupayaan output

input

Transformer injak turun Transformer injak naik

6. Transformer unggul ialah transformer yang mempunyai kecekapan (i)________ dan

tiada kehilangan (ii)____________ dalam transformer, semua kuasa yang dibekalkan
kepada gegelung primer akan dipindahkan kepada gegelung sekunder.
(i)100% (ii)tenaga

Kuasa yang dibekalkan Kuasa yang digunakan

oleh Gegelung primer = oleh Gegelung sekunder

VpIp
= VsIs Is/Ip = Vp/Vs

Is/Ip = Np/Ns Persamaan transformer

3.4.3 Tenaga hilang dalam transformer

1. Secara praktikal , kecekapan ialah _______________ daripada 100%. (kurang)

2. . Kecekapan transfomer ditunjukkan seperti di bawah:

P out
Kecekapan= P in x 100%

7
 3 Faktor-faktor yang mempengaruhi pengurangan kecekapan transformer ialah
Lengkapkan jadual dibawah:

Faktor Sebab-sebab Penambahbaikan

Arus pusar ialah arus yang tidak _____________________

dikehendaki yang teraruh di dalam teras Menambah rintangan teras
Arus pusar besi semasa proses kemagnetan. Arus ini dan mengurangkan
dalam teras akan menghasilkan tenaga haba yang pembebasan haba.
besi. banyak. (Teras besi berlamina.)

Semakin panjang dawai untuk membina Dawai kuprum ________

Rintangan transformer semaking tinggi rintangan. Mengurangkan rintangan.
gegelung. Kuasa terhilang sebagai tenaga haba. (tebal.)
Kuasa yang hilang sama dengan I 2R.
Penyongsangan kemagnetan teras Teras besi lembut.
besi.
Tenaga elektrik diperlukan untuk Kerana mudah
memagnetkan dan menyahmagnetkan _______________dan
teras besi lembut secara berterusan. ________________.
Tenaga untuk penyongsangan
Histerisis
kemagnetan ini, bertukar menjadi tenaga (dimagnetkan,
haba dan memanaskan teras besi. dinyahmagnetkan.)
Keadaan ini dinamakan histerisis.

Kuasa elektrik akan terhilang sekiranya Teras besi berbentuk satu

sebahagian fluks magnet kurang padat
yang dihasilkan oleh celahan atau
ruangan tempat penyambungan teras
besi.
( Kebocoran
fluks magnet.)
gelung tertutup. Gegelung
sekunder dililit di atas
gegelung primer supaya
padat.

8
 Memahami penjanaan dan penghantaran elektrik
[ .………./ 28 x 100 = ……….% }

Murid dapat :

 Menyenaraikan sumber sumber tenaga yang digunakan untuk menjana elektrik

 Menghuraikan pelbagai cara penjanaan elektrik
 Menghuraikan penghantaran elektrik
 Menghuraikan tenaga dalam kabel penghantaran elektrik dan mendeduksi kebaikan
penghantaran voltan tinggi
 Menyatakan kepentingan Rangkaian Grid Nasional
 Menyatakan masalah yang melibatkan penghantaran elektrik -menerangkan
kepentingan tenaga yang boleh diperbaharui menerangkan kesan terhadap
persekitaran yang disebabkan oleh penggunaan pelbagai sumber untuk menjana
elektrik.

3.5.1 Penjanaan dan Penghantaran Elektrik

1. Sumber-sumber tenaga
Penjanaan elektrik boleh didapati daripada banyak sumber iaitu :
a. kuasa hidro
b. gas
c. nuklear
d. diesel
e. arang batu
f. biojisim
g. angin
h. solar

3.5.2 Penghantaran Elektrik

9
 1. Rajah di bawah menunjukkan sebuah model penghantaran elektrik daripda sumber arus
ulang alik.

2. Lengkapkan rajah di bawah yang menunjukkan penghantaran elektrik kepada

pengguna-pengguna elektrik.

Penghantaran Elektrik

132 kV

33 kV 11 kV 450 V 240V
Industri Industri Rumah
Berat Ringan

Bangunan

Transformer Transformer
Injak naik injak turun Transformer injak
turun

25 kV

Stesen Janakuasa

3. ___________________merupakan satu jaringan kabel elektrik yang menyambungkan

10
 stesen-stesen kuasa elektrik kepada pengguna-pengguna tenaga elektrik.
(Rangkaian grid nasional)
4. Tenaga elektrik yang dijanakan dalam stesen-stesen kuasa pada 25 kV akan dinaikkan
dengan transformer _____________ kepada 132 kV sebelum dihantarkan ke dalam
rangkaian grid.( injak naik)

5. Tenaga elektrik dihantarkan pada voltan lampau tinggi untuk mengurangkan

_____________ sebagai tenaga haba dalam kabel. (kehilangan kuasa)

6. Di substesen penjana elektrik, beza keupayaan __________________ dengan

transformer injak turun kepada beza keupayaan yang bersesuaian dengan
penggunaan masing-masing. (Diturunkan)

7. Kelebihan rangkaian grid nasional ialah:

a) Penjimatan dan kecekapan tenaga - Kuasa yang dihantar pada voltan

__________________(i) dan arus yang________________(ii) dapat mengurangkan
kehilangan kuasa di sepanjang kabel. Maka,kos pengeluaran dapat ____________(iii)
(i)lampau tinggi (ii) rendah (iii)dikurangkan

b) Pengagihan kuasa yang cekap - Bekalan kuasa elektrik boleh dilaraskan mengikut
permintaan. Tidak berlaku lebihan tenaga.Stesen tertentu boleh _________________
manakala yang lain beroperasi secara bergilir. Menjimatkan bahan api.( dihentikan )

c) Penyelenggaraan tenaga – Apabila berlaku kerosakan atau operasi tergendala di

satu sistem kuasa, kuasa elektrik ___________________________oleh stesen-
stesen kuasa lain melalui rangkaian grid. ( Dapat terus dibekalkan )

8. Tenaga elektrik dipindahkan dari stesen jana kuasa kepada pengguna-pengguna tenaga

elektrik dengan menggunakan kabel penghantaran yang panjang . Ini meyebabkan

kehilangan kuasa dalam bentuk tenaga haba. Kehilangan kuasa ini rumuskan dengan

formula dibawah:

I = arus yang mengalir dalam kabel

Phaba =I2R R = rintangan dalam kabel

9. Kehilangan kuasa dapat dikurangkan dengan :

11
 i. ______________rintangan dalam kabel. (meningkatkan)
ii. ______________arus dalam kabel. Meningkatkan beza keupayaan dalam kabel.
(mengurangkan)

3--++.5.3 Tenaga yang boleh diperbaharuhi

1. Tenaga memainkan peranan yang penting di dalam pembangunan ekonomi tetapi
simpanan bahan api fosil seperti petroleum dan gas semakin terhad.
2. Oleh itu, terdapat trend negara-negara moden telah memanfaatkan tenaga yang boleh
diperbaharui. Sumber tenaga ini boleh sentiasa diperbaharui secara semula jadi dan
diperolehi secara _____________. (berterusan.)
3. Berikut adalah beberapa contoh tenaga yang boleh diperbaharuhi:
1. __________________((Hydroelektrik)
2. __________________(Solar)
3. __________________(Angin)
4. __________________(Geothermal)
5. __________________(Biomass)
6. __________________(Ombak)
7. __________________(Pasang surut air laut)

4. Berikan beberapa contoh tenaga yang tidak boleh diperbaharuhi:

i. Bahan api Fosil
a) ____________________(Petroleum)
b) ____________________(Gas)
c) ____________________(arangbatu)

5. Berikan kelebihan –kelebihan menggunakan tenaga yang boleh diperbaharuhi:

i. Mengelakkan _________________bahan api fosil. (kehabisan)

ii. Sumber yang bersih yang dapat mengurangkan___________((pencemaran)
iii. Mengelakkan merosakkan flora dan fauna.
iv. Mengelakkan gangguan ___________________ ekologi. (keseimbangan)

12