DIGITAL
Hak cipta pada penulis
Hak penerbitan pada penerbit
Tidak boleh diproduksi sebagian atau seluruhnya dalam bentuk apapun
Tanpa izin tertulis dari pengarang dan/atau penerbit
Kutipan Pasal 72 :
Sanksi pelanggaran Undang-undang Hak Cipta (UU No. 10 Tahun 2012)
1. Barang siapa dengan sengaja dan tanpa hak melakukan perbuatan sebagaimana dimaksud dalam Pasal 2 ayat
(1) atau Pasal (49) ayat (1) dan ayat (2) dipidana dengan pidana penjara masing-masing paling singkat 1
(satu) bulan dan/atau denda paling sedikit Rp. 1. 000.000,00 (satu juta rupiah), atau pidana penjara paling
lama 7 (tujuh) tahun dan atau denda paling banyak Rp. 5. 000.000.000,00 (lima miliar rupiah)
2. Barang siapa dengan sengaja menyiarkan, memamerkan, mengedarkan, atau menjual kepada umum suatu
Ciptaan atau hasil barang hasil pelanggaran Hak Cipta atau Hak Terkait sebagaimana dimaksud ayat (1) dipi-
dana dengan pidana penjara paling lama 5 (lima) tahun dan/atau denda paling banyak Rp. 500.000.000,00
(lima ratus juta rupiah)
ELEKTRONIKA
DIGITAL
UNTUK MAHASISWA DAN UMUM
PUSAKA MEDIA
Perpustakaan Nasional RI:
Katalog Dalam Terbitan (KDT)
ELEKTRONIKA DIGITAL
Penulis
Dr. JUNAIDI, S.Si., M.Sc.
ISBN: 978-602-5420-78-8
Penerbit
Pusaka Media
Jl. Endro Suratmin, Pandawa Raya No. 100
Korpri Jaya Sukarame Bandarlampung
082280035489
email : cspusakamedia@yahoo.com
Website : www.pusakamedia.com
Bismillahirrohmannirrohiim
Assalamu ‘Alaikum wr.wb.
Contoh-1:
Ubahlah bilangan basis-2 dari 111001010011,0101100112
menjadi bilangan basis-8 (octal)!
Penyelesaian:
111 001 010 011, 010 110 011 BINER
7 1 2 3, 2 6 3 OCTAL
Jadi: 111001010011,0101100112 = 7123,2638
4 SISTEM BILANGAN
+ 0 1 x 0 1
0 00 01 0 00 00
1 01 10 1 00 01
+ 0 1 2 3 x 0 1 2 3
0 00 01 02 03 0 00 00 00 00
1 01 10 03 10 1 00 01 02 03
2 02 03 10 11 2 00 02 10 12
3 03 10 11 12 3 00 03 12 21
Contoh-2:
Kerjakan operasi aritmatika berikut dalam system bilangan basis-2
(biner):
a) 24 + 10 (decimal)
b) 24 - 11 (decimal)
c) 24 x 11 (decimal)
5
Penyelesaian:
2 / 24 sisa: 2 / 11 sisa: 2 /
/ ----
/ ---- /
2 / 12 A0 = 0
/ ---- 2 / 5 A0 = 1 2 /
2 / 6 A1 = 0 / ---- /
/ ---- 2 / 2 A1 = 1 2 /
2 / 3 A2 = 0 / ---- /
/ ----
1 A3 = 1
1 A2 = 0
24 (decimal) = 11000 (biner) 11 (decimal) = 1011 (biner) 10 (decimal) =
sisa: 2 / 10 sisa:
/ ----
A0 = 1 2 / 5 A0 = 0
/ ----
A1 = 1 2 / 2 A1 = 1
/ ----
A2 = 0 1 A2 = 0
1 (biner) (a)
10 (decimal) = 1010 (biner)
(b)
(c)
6 SISTEM BILANGAN
Contoh-3:
Konvensikan bilangan -2610 menjadi bilangan biner!
2 / 26 sisa:
/ ----
2 / 13 A0 = 0
/ ----
2 / 6 A1 = 1
/ ----
2 / 3 A2 = 0
/ ----
1 A3 = 1
Cara 1:
Cara 2:
Masing-masing bit pada bilangan biner tersebut dibalik, yaitu bila
bit 0 diubah menjadi bit 1, dan untuk bit satu diubah menjadi bit
0. Setelah dikerjakan pada setiap bit kemudian bilangan yang
telah dibalik bitnya tersebut ditambah 1 (bit satu) pada LSB-nya.
Mari kita perhatikan operasi berikut:
7
Contoh-4:
Konversikan bilangan decimal berikut ke pemenuh-2 (komplemen-2):
a) -8
b) -25
Penyelesaian:
a) 8 (decimal) = 1000 (biner)
yang juga berfungsi pada beberapa sistem mesin (komputer), yang biasa
juga disebut sebagai mesin decimal. Setiap digit dari sistem bilangan
decimal dikodekan menjadi 4-bit BCD. Selengkapnya dapat kita
perhatikan Tabel 2.
Contoh-5:
Konversikan bilangan decimal berikut ke BCD:
a) 2867
b) 3066
c) 512
d) 51087
Penyelesaian:
a) 2867 (decimal) = 0010 1000 0110 0111 (BCD)
b) 3066 (decimal) = 0011 0000 0110 0110 (BCD)
c) 512 (decimal) = 0101 0001 0010 (BCD)
d) 51087 (decimal) = 0101 0001 0000 1000 0111 (BCD)
Contoh-6:
Kerjakanlah operasi aritmatika decimal berikut sebagai operasi BCD:
a) 614 – 387
b) 298 + 173
9
Penyelesaian:
2.1 Inverter
Suatu gerbang tersusun atas jaringan logika dengan satu sinyal
masukan atau lebih dengan satu sinyal keluaran. Sinyal tersebut
merupakan level tegangan, yaitu: rendah atau tinggi. Inverter merupakan
gerbang logika yang mempunyai satu sinyal masukan dan satu sinyal
keluaran. Sinyal keluaran dari gerbang inverter ini selalu berlawanan
dengan sinyal masukan. Oleh sebab itu pula inverter sering disebut
sebagai gerbang NOT.
VCC
R2
4,7k
R1 Q1
A 10k
2N2222
Gambar 2.3 (a) Rangkaian dasar gerbang inverter (NOT) dan (b) IC
gerbang logika inverter 74LS04
2.1 Gerbang OR (A + B)
B
2N2222
1N4007
VR1 Q2
R2
B 10k
2N2222
10k Q
R3
10k
bawah.
A 1
3
B 2
Input 4
6 Y Output
5
C
IC 74LS32
VCC
VCC
R1 Q1
VR A 10k
2N2222
10k
R2 Q2
D1 B 10k
2N2222
A
1N4007
Q
R3
D2
10k
B Q
1N4007
0 1 1 0 0
0 1 1 1 0
1 0 0 0 0
1 0 0 1 0
1 0 1 0 0
1 0 1 1 0
1 1 0 0 0
1 1 0 1 0
1 1 1 0 0
1 1 1 1 1
A 1
3
B 2
Input 4 6 Y Output
5
C
IC 74LS08
2 0 1 0 1 0
2 0 1 1 0 0
3 0 1 1 1 1
1 1 0 0 0 1
2 1 0 0 1 0
2 1 0 1 0 0
3 1 0 1 1 1
2 1 1 0 0 0
3 1 1 0 1 1
3 1 1 1 0 1
4 1 1 1 1 0
Y = A + B = A.B
Theorema ini dapat dijelaskan lebih lanjut dengan gambar gerbang dan
tabel berikut :
Y = A.B = A+B
Theorema ini dapat dijelaskan lebih lanjut dengan gambar gerbang dan
tabel berikut :
27
Y = A . B. C = A + B + C
Y = A . B. C. D = A + B + C + D
0 0 0 0 0 0 1
1 0 0 1 0 1 0
1 0 1 0 1 1 0
2 0 1 1 1 0 1
1 1 0 0 1 1 0
2 1 0 1 1 0 1
2 1 1 0 0 0 1
3 1 1 1 0 1 0
30 GERBANG LOGIKA DAN ALJABAR BOOLE
AXIOMA
1. Idempoten :a.a=a
a+a=a
2. Komutativ :a.b=b.a
a+b=b+a
31
3. Asosiativ : a . (b . c) = (a . b) . c
a + (b + c) = (a + b) + c
4. Absorptiv : a . (a + b) = a
a + (a . b) = a
5. Distributiv : a . (b + c) = (a . b) + (a . c)
a + (b . c) = (a + b) . (a + c)
6. Elemen nol dan satu : a . 1 = 1 . a = a dan a.0=0.a=0
a+1=1 dan a+0=a
7. Komplement :a.ā=0 dan a+ā=1
Sebagai catatan untuk penulisan : a.b dapat dituliskan ab, untuk :
a.b.c dapat dituliskan abc; dan untuk a.(b+c) dapat dituliskan a(b+c).
Contoh 1 :
Buktikan a + a = a
Penyelesaian :
a+a = (a + a) . 1
= (a + ā)(a + ā)
= aa + aā + aa + aā
= a + aā
=a+0=a
Contoh 2 :
Buktikan a + 1 = 1
Penyelesaian :
a+1 = 1 . (a + 1)
= (a + ā)(a + 1)
= aa + a.1 + aā + ā.1
=a+a+0+ā
=a+ā
=1
Formulasi persamaan logika :
1. a + a = a dan a.a=a
2. a + ā = 1 dan a.ā=0
3. 1 + a = a + 1 = 1 dan 1.a=a.1=a
32 GERBANG LOGIKA DAN ALJABAR BOOLE
4. 0 + a = a + 0 = a dan 0.a=a.0=0
5. a + b = b + a dan a.b=b.a
6. a + a . b = a dan a . (a + b) = a
SOAL-JAWAB
1. Buatlah tabel kebenaran 3-bit input (A, B, C) dan 1-bit output (Y)
untuk rangkaian gerbang NOT dan AND berikut:
Penyelesaian:
2. Buatlah tabel kebenaran 3-bit input (A, B, C) dan 1-bit output (Y)
untuk rangkaian gerbang AND dan OR berikut:
Penyelesaian:
Tabel kebenaran: Y = AB + C
A B A.B C Y = AB + C
0 0 0 0 0
0 0 0 1 1
0 1 0 0 0
0 1 0 1 1
1 0 0 0 0
1 0 0 1 1
1 1 1 0 1
1 1 1 1 1
3. Buatlah tabel kebenaran 3-bit input (A, B, C) dan 1-bit output (Y)
untuk rangkaian gerbang NOT dan OR berikut:
Penyelesaian:
4. Buatlah tabel kebenaran 3-bit input (A, B, C) dan 1-bit output (Y)
untuk rangkaian gerbang OR dan AND berikut:
Penyelesaian:
Tabel kebenaran: Y = (A + B) CD
A B C D A+B C.D Y = (A+B)CD
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 1 0 0 0
0 0 1 0 0 0 0
0 0 1 1 0 1 0
0 1 0 0 1 0 0
0 1 0 1 1 0 0
0 1 1 0 1 0 0
0 1 1 1 1 1 1
1 0 0 0 1 0 0
1 0 0 1 1 0 0
1 0 1 0 1 0 0
1 0 1 1 1 1 1
1 1 0 0 1 0 0
1 1 0 1 1 0 0
1 1 1 0 1 0 0
1 1 1 1 1 1 1
35
Penyelesaian:
Tabel kebenaran: Y = (A + B) + CD
A B C D A+B C.D Y = (A+B) + CD
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 1 0 0 0
0 0 1 0 0 0 0
0 0 1 1 0 1 1
0 1 0 0 1 0 1
0 1 0 1 1 0 1
0 1 1 0 1 0 1
0 1 1 1 1 1 1
1 0 0 0 1 0 1
1 0 0 1 1 0 1
1 0 1 0 1 0 1
1 0 1 1 1 1 1
1 1 0 0 1 0 1
1 1 0 1 1 0 1
1 1 1 0 1 0 1
1 1 1 1 1 1 1
36 GERBANG LOGIKA DAN ALJABAR BOOLE
Penyelesaian :
Y = [(AB)(CD)] . (EF)
= [ABCD](EF)
= BCDEF
Penyelesaian:
0 1 1 1 0 1 1 0
1 0 0 0 0 0 0 1
1 0 0 1 0 0 0 1
1 0 1 0 0 0 0 1
1 0 1 1 0 1 1 0
1 1 0 0 1 0 1 0
1 1 0 1 1 0 1 0
1 1 1 0 1 0 1 0
1 1 1 1 1 1 1 0
Penyelesaian:
Penyelesaian:
Tabel kebenaran: Y = AB + (B + C)
A B C A A.B B+C Y = AB + (B + C)
0 0 0 1 0 0 0
0 0 1 1 0 1 1
0 1 0 1 1 1 1
0 1 1 1 1 1 1
1 0 0 0 0 0 0
1 0 1 0 0 1 1
1 1 0 0 0 1 1
1 1 1 0 0 1 1
Y = AB + (B + C) = AB + B + C
= AB + B(A + A) + C = AB + AB + AB + C
= AB + AB + C = (A + A)B + C
= B+C
10. Buatlah persamaan Boolean untuk diagram berikut:
39
Penyelesaian:
Y = (A + B)(C + D) + (EF)
Penyelesaian:
X = A+B
Y = X+X
= XX
= X = A+B
= A+B
Penyelesaian:
X = AB
40 GERBANG LOGIKA DAN ALJABAR BOOLE
Y = XX
= X+X
= X = AB
= AB
13. Apakah nama gerbang ekuivalennya, buatlah tabel
kebenarannya.
Penyelesaian:
Y = AB = A + A = A
A Y=Ā
0 1
1 0
Penyelesaian:
Tabel kebenaran soal no. 14
A B C D Y1 Y2 Y3 Y4
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 1 0 1 0 1
0 0 1 0 1 0 1 0
0 0 1 1 1 1 1 1
0 1 0 0 0 0 1 1
0 1 0 1 0 1 1 1
0 1 1 0 1 0 1 1
0 1 1 1 1 1 1 1
1 0 0 0 1 1 0 0
1 0 0 1 1 1 0 1
1 0 1 0 1 1 1 0
1 0 1 1 1 1 1 1
1 1 0 0 1 1 1 1
1 1 0 1 1 1 1 1
1 1 1 0 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1
Penyelesaian :
Penyelesaian:
a. Y = (A + B) + (A + B)
A B A B A+B A+B Y = (A + B) + (A + B)
0 0 1 1 1 1 1
0 1 1 0 1 0 1
1 0 0 1 0 1 1
1 1 0 0 1 1 1
b. Banyaknya word masukan = 4 word.
Penyelesaian:
a. Y = (AB)(CD) + (EF)(CD)
b.
44 GERBANG LOGIKA DAN ALJABAR BOOLE
18. buktikan dengan aljabar atau tabel bahwa rangkaian di bawah ini
mempunyai persamaan Boole: Y = AB
Penyelesaian:
Y = (A + B)B = AB + BB = AB
A B B A.B B. B Y = (AB + BB)
0 0 1 0 0 0
0 1 0 0 0 0
1 0 1 0 0 0
1 1 0 1 0 1
45
19. Buktikan: a + ab = a
Penyelesaian:
a + ab = a . 1 + ab
= a (1 + b) →1+b=1
=a.1
=a
Contoh 1:
Tentukan bentuk SOP dari fungsi berikut:
Penyelesaian:
Contoh 2:
Tentukan bentuk SOP dari fungsi berikut:
Penyelesaian:
(A C D) B.(C E)
(A C D)(B.C B.E)
Kemudian untuk besaran yang sama dapat dipakai satu saja, dengan
demikian: A + A = A dapat kita terapkan pada masalah ini.
f (A, B,C, D) ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD
0 0 0 A.B
1 0 1 A.B
2 1 0 A.B
3 1 1 A.B
0 0 0 0 A.B.C
1 0 0 1 A.B.C
2 0 1 0 A.B.C
3 0 1 1 A.B.C
4 1 0 0 A.B.C
5 1 0 1 A.B.C
6 1 1 0 A.B.C
7 1 1 1
A.B.C
51
2 0 0 1 0 A.B.C.D
3 0 0 1 1 A.B.C.D
4 0 1 0 0 A.B.C.D
5 0 1 0 1 A.B.C.D
6 0 1 1 0 A.B.C.D
7 0 1 1 1 A.B.C.D
8 1 0 0 0 A.B.C.D
9 1 0 0 1 A.B.C.D
10 1 0 1 0 A.B.C.D
11 1 0 1 1 A.B.C.D
12 1 1 0 0 A.B.C.D
13 1 1 0 1 A.B.C.D
14 1 1 1 0 A.B.C.D
15 1 1 1 1 A.B.C.D
1
10 1 0 1 0 A.B.C.D
1
11 1 0 1 1 A.B.C.D
1
12 1 1 0 0 A.B.C.D
0
13 1 1 0 1 A.B.C.D
1
14 1 1 1 0 A.B.C.D
15 1 1 1 1 A.B.C.D 1
Pada tabel di atas dapat kita ketahui bahwa keluaran akan satu
pada minterm 4, 6, 7, 10, 11, 12, 14, 15; dimana pada bentuk fungsi SOP
terlihat bahwa masing-masing minterm di-OR-kan satu dengan yang
lainnya. Dengan demikian jika salah satu minterm terpenuhi maka
keluaran akan 1.
Rangkaian kerja ini sangat berguna dalam banyak
aplikasi/perancangan kontrol digital/komputer. Perancangan sistem
biasanya menentukan spesifikasi yang dikeluarkan dalam bentuk fungsi
dengan tabel keluarannya. Aljabar Boole adalah suatu metode yang
sangat berguna untuk mentransformasikan dari tabel kebenaran ke
rangkaian praktis. Namun seringkali kita dalam dalam merealisasikan
suatu rancangan tidak mendapat bentuk yng sederhana. Untuk
mendapatkan bentuk yang sederhana maka kita harus melakukan
minimisasi dengan beberapa metode, antara lain dengan peta Karnaugh
dan Implikasi prima yang akan kita bahas nanti.
Contoh 3:
ABCD ABCD
54 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
Penyelesaian:
ABCD ABCD
0001 0100
1 4
Contoh 4:
Konversikan fungsi SOP berikut ke bentuk fungsi minterm dan realisasi
rangkaiannya:
f (A, B,C) ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC
Penyelesaian:
f (A, B,C) ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC
010 011 101 110 011 100 010 101 100
2 3 5 6 3 4 2 5 4
bila ada 2 minterm (atau lebih) yang sama, maka cukup dipakai salah
satu saja. Seperti contoh di atas, ada 2 minterm -2, 2 minterm-3, 2
minterm-4, dan 2 minterm-5. Untuk masing-masing minterm cukup
dicantumkan satu saja. Dengan demikian bentuk fungsi minterm:
f (A, B,C, D) m(2,3, 4,5,6)
Contoh 5:
Penyelesaian:
Dalam beberapa hal ada gunanya pula bila kita tinjau suatu
bentuk fungsi lain untuk merealisasikan suatu rancangan sistem digital,
yaitu bentuk POS (product of sum/perkalian hasil penjumlahan). Sebagai
gambarn yang lebih jelas kita perhatikan contoh berikut:
Contoh 6:
f (A, B, C, D) A C BD
Penyelesaian:
f (A, B, C, D) A C BD
A (C BD)
A (C B)(C D) ← kaidah distributif
(A C B)(A C D)
56 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
karena pada ruas kanan ada komponen ganda, maka berarti cukup tiga
komponen saja yang dituliskan:
Bentuk di atas tidak lain adalah bentuk dari fungsi POS yang dapat kita
tuliskan ke dalam bentuk fungsi maxterm:
4 5 1
Contoh 7:
Penyelesaian:
Contoh 8:
Konversikan bentuk fungsi POS berikut ke bentuk maxterm:
(A B C D)
Penyelesaian:
14 0 0 0 1 A BCD 0
13 0 0 1 0 A BCD 0
12 0 0 1 1 A BCD 0
58 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
11 0 1 0 0 A BCD 0
10 0 1 0 1 A B C D 1
9 0 1 1 0 A BCD 1
8 0 1 1 1 A BCD 1
7 1 0 0 0 A BCD 0
6 1 0 0 1 A BCD 1
5 1 0 1 0 A BCD 1
4 1 0 1 1 A BCD 0
3 1 1 0 0 A BCD 0
2 1 1 0 1 A BCD 0
1 1 1 1 0 A BCD 0
0 1 1 1 1 A BCD 0
0 0 0 0 0 A.B.C.D m0 A B C D M15
1 0 0 0 1 A.B.C.D m1 A B C D M14
2 0 0 1 0 A.B.C.D m2 A B C D M13
3 0 0 1 1 A.B.C.D m3 A B C D M12
4 0 1 0 0 A.B.C.D m4 A B C D M11
5 0 1 0 1 A.B.C.D m5 A B C D M10
6 0 1 1 0 A.B.C.D m6 A B C D M9
7 0 1 1 1 A.B.C.D m7 A B C D M8
8 1 0 0 0 A.B.C.D m8 A B C D M7
9 1 0 0 1 A.B.C.D m9 A B C D M6
10 1 0 1 0 A.B.C.D m10 A B C D M5
11 1 0 1 1 A.B.C.D m11 A B C D M4
12 1 1 0 0 A.B.C.D m12 A B C D M3
13 1 1 0 1 A.B.C.D m13 A B C D M2
14 1 1 1 0 A.B.C.D m14 A B C D M1
15 1 1 1 1 A.B.C.D m15 A B C D M0
60 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
Y AB AB
Y AB AB
A(B B)
Y A(B B) B B 1
A
Contoh 10:
Y AC AD BC BD
Y A(C D) B(C D)
(A B)(C D)
61
Contoh 11:
Y (A B)(A C)(B C)
Y (A B)(A C)(B C)
(AA AC AB BC)(B C) A A 0
(AC AB BC)(B C)
BC AC AB BC
AC BC AB
AA AC BC AB
(A B)(A C)
A B A+B
0 0 0
0 1 1
1 1 1
1 1 1
Peta Karnaugh 2-variabel ini mirip suatu matrik 2x2. Tetapi cara
penulisan elemen berbeda dengan matrik, yaitu kolom dituliskan lebih
dulu baru kemudian diikuti dengan baris, dimana A adalah sebagai kolom
sedangkan B adalah sebagai barisnya. Dengan demikian penulisan
elemennya adalah dengan urutan AB.A = 0 adalah sebagai kolom 0 dan
B = 1 sebagai baris 1.
Dengan demikian peta Karnaugh merupakan matrik yang
mempunyai elemen 00 (baris 0, kolom 0), 01 (baris 0, kolom 1), 10 (baris
1, kolom 0), dan 11 (baris 1, kolom 1). Elemen matrik disini mempunyai
arti elemen kolom di-AND-kan dengan elemen baris, kemudian bila hasil
operasi adalah 1, maka akan kita tuliskan 1 pada salah satu kotak peta
Karnaugh yang merupakan elemen matrik. Pada masing-masing kotak
diberikan nomor urut seperti tertera pada gambar. Pada elemen matrik
00 berarti A = 0 dan B = 0 adalah nomor 0, pada elemen matrik kita lihat
B\A 0 1
0 1
1 1 1
Y A B AB AB
A B A(B B) B B 1
A B A
Atau
Y A B AB AB
64 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
(A A) B A B A A 1
A AB
Y (A B A) (B AB)
(A B A B A B
A(1 B) B(1 A) 1 A 1
AB
A B C A+B+C
0 0 0 0
0 0 1 1
0 1 0 1
0 1 1 1
1 0 0 1
1 0 1 1
1 1 0 1
1 1 1 1
C \ AB 00 01 10 11
0 0 2 4 6
1 1 3 5 7
(b) C \ AB 00 01 10 11
0 1 1
1 1 1
(c) C \ AB 00 01 10 11
0
1 1 1 1 1
(d) C \ AB 00 01 10 11
0
1 1
100 1 0 0 1
101 1 0 1 1
110 1 1 0 1
110 1 1 0 1
(a) C \ AB 00 01 10 11
0 1 1
1 1 1
(b) C \ AB 00 01 10 11
0 1 1
1 1 1
(c) C \ AB 00 01 10 11
0
1 1 1 1 1
(d) C \ AB 00 01 10 11
0 1 1 1
1 1 1 1 1
Y ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC ABC
A 1(4,5,6,7) B 1(2,3,6,7) C 1(1,3,5,7)
Bentuk persmaan diatas tidak lain adalah bentuk fungsi SOP, yang mana
sangat mudah dikonversikan kebentuk fungsi minterm:
Contoh 12:
Tuliskan persamaaan Boole dan fungsi mintermnya untuk peta karnaugh
berikut:
C \ AB 00 01 10 11
0 1 1
1 1 1
Penyelesaian:
AB
C 00 01 10 11
0 1 1
Y1 AC
AB
C 00 01 10 11
1 1 1
Y2 AC
Dari kedua persamaan itu kita bisa satukan dengan memakai opersi OR,
dengan demikian persamaan akan menjadi:
69
AB
C 00 01 10 11
0 1 1
1 1 1
Y AC AC
Untuk mencari fungsi mintermnya dari persamaan Boole kita ubah
kebentuk fungsi SOP.
Y(A, B, C) AC AC
AC(B B) AC(B B)
4 6 1 3
Kemudian dari bentuk fungsi SOP ini kita dapat dengan mudah
mengkonversiakn kebentuk fungsi minterm. Bentuk fungsi minterm yang
dimaksud:
AB
CD 00 01 10 11
00 0 4 8 12
01 1 5 9 13
10 2 6 10 14
11 3 7 11 15
Contoh 13:
Penyelesaian:
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10 1 1
11 1 1
CD 00 01 10 11
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
YA
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10
11
YC
72 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
Untuk A = 1
CD \ AB 00 01 10 11
00 16 20 24 28
01 17 21 25 29
10 18 22 26 30
11 19 23 27 31
Y A B C D E
Dengan cara yang sama dengan 4-variabel, persamaan Boole untuk
operasi AND:
Y A.B.C.D.E
73
Contoh 14:
d. f A, B,C, D m 4,5,6,7,9,10
e. f A, B,C, D m 7,8,9,10,13,14,15
Penyelesaian:
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10 1 1
11 1 1
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
YA
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10
11
YC
75
00 1 1 1
01 1 1 1
10 1 1 1
11 1 1 1
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
YA
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
YB
76 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
00 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1 1 1
Y AB CD AC BD
AB
CD 00 01 10 11
00 1
01 1
10 1
11 1
Y AB
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10
11 1 1 1 1
Y CD
77
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1 1
11 1 1
Y AC
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1 1
10
11 1 1
Y BD
d. f A, B,C, D m 4,5,6,7,9,10
Peta Karnaughnya adalah:
AB
CD 00 01 10 11
00 1
01 1 1
10 1 1
11 1
78 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
AB
CD 00 01 10 11
00 1
01 1
10 1
11 1
Y AB
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1
10
11
Y A.B.C.D
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1
11
Y ABCD
e. f A, B,C, D m 7,8,9,10,13,14,15
Peta Karnaughnya adalah:
AB
CD 00 01 10 11
00 1
01 1 1
10 1 1 1
11 1
Y ABC
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1
10 1
11
Y ABD
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10
11 1 1
Y BCD
80 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1 1
11
Y ACD
BC A=0
DE 00 01 10 11
00 0 4 8 11
01 1 5 9 12
10 2 6 10 13
11 3 7 11 14
81
A=1 BC
00 01 10 11 DE
16 20 24 28 00
17 21 25 29 01
18 22 26 30 10
19 23 27 31 11
BC A=0
DE 00 01 10 11
00
01
10
11
BC A=1
DE 00 01 10 11
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
BC A =0
DE 00 01 10 11
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
82 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
BC
A =1
00 01 10 11
DE
1 1 00
1 1 01
1 1 10
1 1 11
B=1
BC A=0
DE 00 01 10 11
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
A=1 BC
00 01 10 11 DE
1 1 00
1 1 01
1 1 10
1 1 11
C1
BC A=0
DE 00 01 10 11
00
01
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
83
A=1 BC
00 01 10 11 DE
00
01
1 1 1 1 10
1 1 1 1 11
D=1
BC A=0
DE 00 01 10 11
00
01 1 1 1 1
10
11 1 1 1 1
A=1 BC
00 01 10 11 DE
00
1 1 1 1 01
10
1 1 1 1 11
84 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1
Y A.B.C.D.E
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1
01
10
11
Y A B C D E
85
Contoh 15:
d. f A, B,C, D, E m 11,12,13,14,15,16,17,18,19
e. f A, B,C, D, E m 0,1, 2,3, 4,5,6,7,8,9, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27
Penyelesaian:
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1 1 1 1
00
01
10
11 1 1 1 1
Y ADE
86 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10
11
Y ABD
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1
01 1
10 1
11 1
Y ABC
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
Y CD
87
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1 1 1 1
Y BDE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
Y AC
88 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
Y CD
ABC 111
000 001 010 011 100 101 110
DE
00 1 1
01 1 1
10
11
Y ACD
Persamaan Boole: Y AC CD ACD
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1
01 1 1 1
10 1 1 1
11 1 1 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10 1 1
11 1 1
Y AB
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10
11
Y BCD
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1
11 1
Y ABCD
90 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1
01 1
10 1
11 1
Y ABC
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1
01 1
10 1
11 1
Y ABC
91
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1 1
Y ABDE
e. f A, B,C, D, E m 0,1, 2,3, 4,5,6,7,8,9, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1 1
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
Y AB
92 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1
01 1
10 1
11 1
Y ABC
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10
11
Y ACD
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 1 1
10
11 1 1
Y BCE
93
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1 1
11 1 1
Y BCD
SOAL-JAWAB
1. Konversikan persamaan Boole berikut ke bentuk fungsi minterm.
a. f (A, B,C, D) AC B(A CD)
Penyelesaian:
AC(B B) AB BCD
ABCD ABCD
ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD ABCD
10 11 14 15 12 13 14 15
94 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABCD ABCD
6 14
2 3 18 19 0 2
ABCDE ABCDE ABCDE ABCDE ABCDE ABCDE
16 18 6 7 4 6
ABCDE ABCDE
8 10
(C E EE)(B D) BCDE
28 8 24 0 4 2
ABCDE ABCDE + ABCDE + ABCDE ABCDE + ABCDE
6 16 20 18 22 8
ABCDE ABCDE ABCDE
12 24 28
Penyelesaian:
AC A B ACD
A(C B CD)
96 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
A[C (B CD)]
A(B C)(B C D)
dan1 C 1
(A B C)(A B C)
(A B C)(A B C)
2 3 6 7 6 7
(A B C)(A B C)(A B C)(A B C)
5 7 7 5
(C B)(AB) (A B)(A C)
ABC (A B)(A C)
(A A B)(A A C)(B A B)(B A C)(C A B)(C A C)
→ AA A
Penyelesaian:
AB
00 01 10 11
C
0 1 1 1
1 1
0 1 1 1
1 1
f (A, B, C) AB
AB
00 01 10 11
C
0 1 1 1
1 1
f (A, B, C) AC
99
Realisasi rangkaian:
0 1 1
1 1 1
0 1
f (A, B, C) ABC
AB
C 00 01 10 11
0 1
1 1
f (A, B,C) AB
100 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
AB
C 00 01 10 11
1 1 1
f (A, B,C) AC
realisasi rangkaian:
0 1 1
1 1 1
0 1
1 1
f (A, B, C) AB
101
AB
C 00 01 10 11
0 1
1 1
f (A, B, C) AB
f (A, B, C) AB AB B(A A) B
Penyelesaian:
00
01 1 1
10 1
11 1 1
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1 1
10
11 1 1
f (A, B,C, D) BD
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1
11
f (A, B, C, D) ABCD
Realisasi rangkaian:
103
01
10 1 1 1
11 1 1
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1 1
11 1 1
f (A, B,C, D) AC
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1
01
10
11
f (A, B, C, D) ACD
104 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1 1
11
f (A, B, C, D) BCD
Realisasi rangkaian:
00 1 1
01 1
10 1
11 1 1 1 1
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10
11 1 1 1 1
f (A, B,C, D) CD
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1
01
10
11
f (A, B, C, D) BCD
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1
11 1
f (A, B, C, D) ABC
106 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
Realisasi rangkaian:
00
01 1 1 1
10 1 1 1
11
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1 1
10
11
f (A, B, C, D) BCD
107
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1 1
11
f (A, B, C, D) BCD
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1 1
10
11
f (A, B, C, D) ACD
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1 1
11
f (A, B, C, D) ACD
Realisasi rangkaian:
108 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
Penyelesaian:
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1 1
01
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1 1 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
f (A, B, C, D, E) CD
109
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1 1 1 1
f (A, B, C, D, E) BDE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1 1
01
10
11
f (A, B, C, D, E) BDE
Realisasi rangkaian:
110 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
00 1
01 1 1 1
10 1
11 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1
01 1
10 1
11 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01
10
11
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 1 1
10
11
f (A, B, C, D, E) BCDE
Realisasi rangkaian:
c) f (A, B,C, D, E) m(2,3,10,11,18,19, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29,30,31)
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10 1 1 1 1 1
11 1 1 1 1 1 1
f (A, B, C, D, E) AB CD ADE
112 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
f (A, B,C, D, E) AB
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
f (A, B, C, D, E) CD
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1 1 1 1
Realisasi rangkaian:
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1 1
01 1 1 1 1
10 1 1 1 1
11 1 1 1 1
f (A, B, C, D, E) BC BC
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
f (A, B, C, D, E) BC
114 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
f (A, B, C, D, E) BC BC
Realisasi rangkaian:
Penyelesaian:
Tabel kebenaran dengan peta Karnaugh
y1 y0 x1 x0 Z
0 0 0 0 1
0 0 0 1 1
0 0 1 0 1
0 0 1 1 1
115
0 1 0 0 0
0 1 0 1 1
0 1 1 0 1
0 1 1 1 1
1 0 0 0 0
1 0 0 1 0
1 0 1 0 1
1 0 1 1 1
1 1 0 0 0
1 1 0 1 0
1 1 1 0 0
1 1 1 1 1
00 1
01 1 1
10 1 1 1 1
11 1 1 1
01 1
10 1
11 1
f ( y1 , y0 , x1 , x 0 ) y1 y0
116 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
y1y0
x1x0 00 01 10 11
00
01
10 1 1 1 1
11
f ( y1 , y0 , x1 , x 0 ) x1 x 0
y1y0
x1x0 00 01 10 11
00
01 1 1
10
11 1 1
f ( y1 , y0 , x1 , x 0 ) y1x 0
y1y0
x1x0 00 01 10 11
00
01 1 1
10
11 1 1
f ( y1 , y0 , x1 , x 0 ) y0 x1
Realisasi rangkaian:
117
7. Bilangan prima adalah bilangan yang hanya bisa dibagi oleh bilangan
itu sendiri atau 1. Tentukan bilangan prima antara 0 dan 31 yang
disajikan dalam bentuk bilangan biner dalam bentuk lima bit:
ABCDE
dimana A merupakan MSB.
Rencanakan rangkaian logika detektor bilangan prima tersebut dalam
bentuk fungsi SOP, dimana keluaran Y akan 1 jika dan hanya jika
input ABCDE merupakan bilangan prima.
Penyelesaian:
Tabel kebenaran dengan peta Karnaugh
Bil
A B C D E Out Y
desimal
0 0 0 0 0 0 0
1 0 0 0 0 1 1
2 0 0 0 1 0 1
3 0 0 0 1 1 1
4 0 0 1 0 0 0
5 0 0 1 0 1 1
6 0 0 1 1 0 0
7 0 0 1 1 1 1
8 0 1 0 0 0 0
9 0 1 0 0 1 0
10 0 1 0 1 0 0
11 0 1 0 1 1 1
12 0 1 1 0 0 0
13 0 1 1 0 1 1
14 0 1 1 1 0 0
15 0 1 1 1 1 0
16 1 0 0 0 0 0
17 1 0 0 0 1 1
118 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
18 1 0 0 1 0 0
19 1 0 0 1 1 1
20 1 0 1 0 0 0
21 1 0 1 0 1 0
22 1 0 1 1 0 0
23 1 0 1 1 1 1
24 1 1 0 0 0 0
25 1 1 0 0 1 0
26 1 1 0 1 0 0
27 1 1 0 1 1 0
28 1 1 1 0 0 0
29 1 1 1 0 1 1
30 1 1 1 1 0 0
31 1 1 1 1 1 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 1 1 1 1 1
10 1
11 1 1 1 1 1 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 1 1
10
11 1 1
f (A, B, C, D, E) ABE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 1 1
10
11 1 1
f (A, B, C, D, E) BCE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 1 1
10
11
f (A, B, C, D, E) ACDE
120 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1
11 1
f (A, B, C, D, E) ABCD
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 1
10
11 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1
X
Y 0 1 2 3
0 0 1 2 3
1 1 2 3 0
2 2 3 1 1
3 3 0 0 2
Z = (X + Y) Mod-4
Penyelesaian:
01 1 2 3 0
10 2 3 0 1
11 3 0 1 2
z x 2 x1 y2 y1
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00 00 01 10 11
01 01 10 11 00
10 10 11 00 01
11 11 00 01 10
Keluaran: z2z1
00 0 0 1 1
01 0 1 1 0
10 1 1 0 0
11 1 0 0 1
Keluaran: z2
123
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00 0 1 0 1
01 1 0 1 0
10 0 1 0 1
11 1 0 1 0
Keluaran: z1
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
Keluaran: z2
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00 1 1
01 1 1
10 1 1
11 1 1
Keluaran: z1
z2 = x 2 y2 y1 + x 2 x1y2 + x 2 y2 y1 + x 2 x1 y2 + x 2 x1 y2 y1 + x 2 x1y 2 y1
z1 x1y1 x1 y1
124 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
01
10 1 1
11
z 2 x 2 y2 y1
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00
01 1 1
10
11 1 1
z1 x1y1
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00
01
10 1
11 1
z 2 x 2 x1y2
125
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00 1 1
01
10 1 1
11
z1 x1 y1
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00 1 1
01
10
11
z 2 x 2 y2 y1
x2x1
y2y1 00 01 10 11
0 1
01 1
10
11
z1 x 2 x1 y2
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00
01 1
10
11
z 2 x 2 x1 y2 y1
126 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
x2x1
y2y1 00 01 10 11
00
01
10
11 1
z1 x 2 x1y2 y1
d) f (A, B,C, D, E) m(7,8,9,12,13,14,19, 23, 24, 27, 29,30) d(1,10,17, 26, 28,31)
Penyelesaian:
AB
CD 00 01 10 11
00 1
01 1 1 1 x
10 x
11 1 1 1
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1 1 1 x
10
11
f (A, B, C, D) CD
AB
CD 00 01 10 11
00
01 1 x
10
11 1 1
f (A, B,C, D) AD
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 x
11 1
f (A, B, C, D) ABC
AB
CD 00 01 10 11
00 1
01 1
10
11
f (A, B, C, D) ABC
128 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
Realisasi rangkaian:
AB
CD 00 01 10 11
00 1 x 1
01 1 1
10
11 x 1 x 1
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10
11 x 1 x 1
f (A, B,C, D) CD
129
AB
CD 00 01 10 11
00 1
01 1
10
11
f (A, B, C, D) ABC
AB
CD 00 01 10 11
00 1 1
01
10
11
f (A, B, C, D) BCD
AB
CD 00 01 10 11
00
01
10 1
11 1
f (A, B,C, D) ABC
Realisasi rangkaian:
130 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
c) f (A, B,C, D, E) m(1, 2,3, 4,5,11,18,19, 20, 21, 23, 28,31) d(0,7,12,14,15, 27,30)
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 x 1 x 1 1
01 1 1 1
10 1 x 1 x
11 1 x 1 x 1 1 x 1
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10
11 1 x 1 x 1 x 1 X
f (A, B,C, D, E) DE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 x
01 1
10 1
11 1
f (A, B, C, D, E) ABC
131
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01 1 1
10
11
f (A, B, C, D, E) BCD
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 x 1 x
01
10
11
f (A, B, C, D, E) CDE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 1 1
11 1 1
f (A, B, C, D, E) BCD
132 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
d) f (A, B,C, D, E) m(7,8,9,12,13,14,19, 23, 24, 27, 29,30) d(1,10,17, 26, 28,31)
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1 1
01 x x 1 1 x x x 1
10 x x 1 1
11 1 1 1 x x
00
01 x 1 x 1
10
11 1 x 1 x
f (A, B,C, D, E) CE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 x x 1 1 x x x 1
10
11
f (A, B, C, D, E) DE
133
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1 1
01
10 x 1
11
f (A, B, C, D, E) ABE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01 x x x 1
10
11 1 x 1
f (A, B,C, D, E) AE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00 1
01 x
10 x
11 1
f (A, B, C, D, E) ABC
134 MINIMALISASI FUNGSI BOOLE
ABC
000 001 010 011 100 101 110 111
DE
00
01
10 x 1
11 1 x
Givone D.D. (2005). Digital Principles and Design. Tata Mgraw Hill.