Nama : Elin Kartika

No. : 11
Kelas : XII MIPA 1

SURJAN

Surjan yaiku klambi khas Jawa nganggo kerah jejeg; lengen dawa, digawe saka
bahan lurik. Tembung surjan minangka wujud tembung garba (gabungan saka loro utawa
luwih tembung, diringkes mung dadi rong suku kata), yaiku saka tembung suraksa-janma
(dadi manungsa). Surjan miturut salah sawijining kertas sing diterbitake dening Tepas
Dwarapura Keraton Yogyakarta asale saka istilah siro + jan tegese lampu utawa sing
menehi cahya.
Sandhangan surjan asale saka jaman Mataram Islam awal. Sandhangan wong
lanang iki minangka kostum tradisional ing Yogyakarta sanajan manut ceritane, Surjan
minangka sandhangan khas saka kerajaan Mataram sadurunge kapecah dadi loro, Surakarta
lan Yogyakarta. Surjan wiwitane digawe dening Sunan Kalijaga sing diilhami dening model
busana ing wektu kasebut lan sabanjure digunakake dening Mataram.
Sandhangan Surjan bisa diarani sandhangan "takwa", amarga ngemot makna
filosofis, kalebu; gulu klambi surjan duwe 3 pasang benik (6 wiji) sing kabeh nggambarake
rukun iman. Surjan uga duwe rong benik ing sisih kiwa lan tengen dada. Minangka dadi
simbol loro ukara syahadat. Kejabi Surjan duwe telung benik ing jero (dada cedhak weteng)
sing katutup (ora katon) saka njaba sing nggambarake telung jinis hawa nepsu manungsa
sing kudu dikendalikake/ditutup. Nepsu kasebut yaiku nepsu bahimah, nepsu lauwamah
(nepsu mangan lan ngombe), lan hawa nafsu syaitoniah (hawa nafsu sétan). (K.R.T.
Jatiningrat, 2008, Rasukan Takwa lan Pranakan ing Istana Ngayogyakarta Hadiningrat,
Yogyakarta: Passing Dwarapura Karaton Ngayogyakarta Hadiningrat.). Dadi jinis busana
utawa sandhangan jinis iki ora mung kanggo busana lan nutupi perangan awak supaya ora
adhem lan panas uga dienggo kanggo gaya, nanging ngemot makna filosofi kang jero.
Ana rong jenis surjan, yaiku surjan lurik lan surjan Ontrokusuma. Diarani surjan
lurik amarga corake garis-garis, nalika surjan Ontrokusuma corake kembang (kusuma).
Jenis lan corak kain kang digunakake kanggo nggawe surjan dudu kain polos utawa kain
lurik gawean njero negara, nanging kanggo surjan Ontrokusuma digawe saka kain sutra
corak kembang-kembang.
Surjan Ontrokusuma mung khusus minangka sandhangan para bangsawan
Mataram. Nalika seragam kanggo aparat kerajaan nganti para prajurit, seragam surjan
nggunakake kain lurik ing negara kasebut, kanthi corak lurik (garis-garis lurus). Kanggo
mbedakake tingkat posisi /kedudukan sing nganggo, ditandhani utawa dibedakake saka
cilik gedhene corak lurik , warna dhasar saka kain lurik lan werna lurike. Sing luwih gedhe
lurike tegese luwih dhuwur posisine; utawa sing luwih cilik lurike luwih ngisor posisine.
Kajaba iku, warna dhasar saka kain lan werna lurike bakal nuduhake pangkat
(derajat/kamulyan) miturut gelar kebangsawanane. Panggunan surjan digabungake karo
blangkon "mondolan" ing nggeret. Biyèn jaman mondolan kraton kanggone supaya
rambute katon apik.Sandhangan Takwa ing Kraton iki mung dienggo Sri Sultan lan
Pangeran Putra Dalem. Dene sandhangan takwa kanggo putri (Pengageman Janggan)
dianggo dening Para Dalem Putri lan keparak para Gusti ing kain ireng.

Sumber :
http://dewiagustin05.blogspot.com/2016/10/bahasa-jawa-surjan.html
https://wongjowointheblog.blogspot.com/2017/05/pakaian-jawa-lurik-atau-surjan.html