SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Amali 3: Mengkaji Morfologi Tumbuhan Angiosperma dan Gimnosperma

A. Tumbuhan Angiosperma
Pengenalan
80% hidupan adalah terdiri daripada angiosperma ia adalah tumbuhan yang biasa dijumpai
dan kumpulan yang terbesar di bumi. Angiosprema adalah tumbuhan berbunga ia
mempunyai daya tarikan yang sangat tinggi kerana bunga yang bewarna-warni. Ia
mempunyai biji benih yang tertutup yang menunjukkan kehadiran ovul dalam ovari yang
kosong. Angisoperma membiak menggunakan kaedah pendebungaan ganda dua melalui
bunga sebagaai organ pembiakan. Angisoperma dibahagikan kepada dua kelas utama iaitu
monocot; mempunyai satu kotiledon dan dikot; mempunyai dua dikotiledon. Kedua-dua ini
mempunyai ciri-ciri yang berbeza bermula dari jenis daun, akar dan batang [ CITATION
AVS13 \l 1033 ].

Tujuan
Mengkaji morfologi tumbuhan Angiosperma.

Objektif

1. Memerhati ciri-ciri morfologi tumbuhan Angiosperma.

2. Mengelaskan tumbuhan Angiosperma berdasarkan ciri morfologi.
3. Menentukan penamaan tumbuhan Angiosperma berdasarkan kekunci dikotomi.

Prosedur

1. 10 jenis tumbuhan berbunga yang berbeza dikumpulkan

2. Gambar foto tumbuhan yang dikumpul di habitat asalnya disediakan.
3. Ciri-ciri morfologi tumbuhan yang dikumpul , diperhati dari segi struktur daun, akar,
batang, bunga dan buah.
4. keputusan direkodkan
5. Penamaan tumbuhan yang dikumpul, ditentukan berdasarkan kekunci dikotomi
tumbuhan Angiosperma.
6. Struktur bunga raya diperhatikan .Keratan rentas diperhatikan. Keratan rentas bunga
raya diukis dan dilabel.
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Pemerhatian
1. Nama bunga : Purple shower
Nama binomial: Ruella simplex

2. Nama bunga : Lalang

Nama binomial: Imperata cylindria

3. Nama bunga : Bunga akar kuning

Nama binomial: Alamanda chartica
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Nama bunga : Bunga kembang pagi

4. Nama :Bunga kembang pagi
Nama binomial: Turbina corymbosa

5. Nama bunga : Rumput sepagi

Nama binomial:Cyanthilium cinerium

6. Nama bunga : Coco grass

Nama binomial: Cyperus rotundus
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

7. Nama bunga : Bunga jejarum

Nama binomial: Ixora chinesis

8. Nama bunga : Bunga kertas

Nama binomial: Bougenvilla spectabilis

9. Nama bunga : Bunga semalu

Nama binomial: Mimosa pudica
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

10. Nama bunga :bunga raya

Nama binomial: Hibiscus rosa sinensis

Jadual ciri-ciri tumbuhan angiosperma

Bil Nama Daun Akar Biji benih Batang Bunga dan buah
angiosperma
1. Purple -Urat daun -Akar -Dikot -Batang tidak -Bunga berbentuk
shower adalah jejala serabut berkayu seperti ‘trumpet’
Ruella -Daun dengan lima
simplex berbentuk kelopak berwarna
bujur, ungu
panjang dan
tirus -Buah berwarna
coklat dan bersaiz
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

panjang.
2. Rumput -Sepuluh -Akar -Dikot -Pokok renek -Bunga bewarna
sepagi peringkat tunjang Tumbuhan berketinggian ungu dan merah
Cyanthilium daun. biseksual 1m-1.2m muda.
cinerium (10th leaf -tak berkayu
Little stage) -Susunan bunga
ironweed. ialah cluster iaitu
-Daun tiga atau empat
berselang-seli bunga berkumpul
dan urat daun rapat dalam
selari. kumpulan secara
ringkas atau
bercabang

-bentuk bunga
(urn shaped) ialah
bunga yang
kesemua kelopak
hamper semuanya
tertutup dan
berbentuk globe
.
3. Coco grass -Daun hijau -Akar -Monokot -Batang -Bunga kecil yang
Cyperus gelap tunjang berbentuk bewarna ungu
rotundus panjang dan Digunakan segi tiga sehingga perang
tirus. dalam -batang tidak
perubatan; berkayu
radang
atau
deman
dan ubat
tahan
sakit.
4. Bunga -Urat daun -Akar -Dikot -Batang tidak -Bunga berbentuk
jejarum adalah jejala. tunjang berkayu jarum di dalam
Ixora kelompok bulat
chinesis -Bentuk daun
bujur dan -Berwarna merah
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

tirus dihujung
- Buah berbentuk
sfera dan sejenis
beri

5. Lalang -Daun lurus -Akar -monokot -Batang -Bunga seperti

Imperata dan tegak serabut bawah tanah, bentuk plume-like
cylindria dan ia yang dikenali inflorescence.
bermula dari sebagai
pangkal rhizome, -Susunan
batang. berwarna berbentuk cluster
-Urat daun putih dan
selari menghasilkan -Bewarna putih
banyak dan berbentuk
batang lain rerambut
yang
bercabang

6. Bunga -Bentuk daun -Akar -Dikot -Batang -Berwarna merah

semalu bujur dan tunjang berduri nipis, jambu.
Mimosa kecil. dan kecil.
pudica -Berkayu -Berbentuk bulat
-Jenis daun dan menyerupai
bipinnate; seperti bola yang
susunan berbulu.
daun di
kedua-dua -Buah berbentuk
belah batang sfera susunanya
dan adalah seperti
berpasangan dalam kluster atau
antara satu kelompok
sama lain.

-urat daun
selari
7. Bunga kertas -Daun -Akar -Dikot -Batang -Bunga berbentuk
Bougenvilla berbentuk tunjang berkayu dan tiub
spectabilis bujur dan juga berduri
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

tirus di hujung -warna bunga

daun. ialah krim putih
-Urat daun dan dilitupi oleh
adalah jejala bract; daun yang
diubah dan
spesifik
8. Bunga akar --Daun selari -Akar -Dikot -Batang -Bunga berbentuk
kuning tunjang berkayu corong yang
Alamanda bewarna kuning.
chartica Mempunyai lima
kelopak.

-Susunan
berbentuk cluster.

9. Bunga raya -Daun -Akar -Dikot -Batang -Bunga berbentuk

Hibiscus berbentuk serabut berkayu seperti ‘trumpet’
rosa sinensis bujur dan dengan lima
tirus di hujung kelopak berwarna
merah jambu.
-Hujung daun
bergerigi -Buah adalah (dry
five-lobed capsule)
-Urat daun
seperti jejala -Setiap lobe
mengandungi
beberapa biji
benih ia akan
dibebaskan
apabila kapsul
matang.

10 Bunga -Daun -Akar -Dikot -Batang -Bunga bewarna

. kembang berbentuk serabut menjalar putih pada kelopak
pagi hati dan dan bentuk daun
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Turbina mempunyai seperti trumpet. Di

corymbosa jejalur tengah-tengah
serabut bewarna perang

-Susunan
daun Sepuluh
peringkat
daun.
(10th leaf
stage)

Soalan Perbincangan

1. Huraikan tentang kepelbagaian tumbuhan Angiosperma.

Angiosperma diklasifikasikan dalam satu filum iaitu Anthophyta. Angiosperma moden

adalah menyerupai kumpulan monophyletik yang berasal daripada satu leluhur sahaja.
Tumbuhan berbunga dibahagikan kepada dua kumpulan utama mengikut struktur kotiledon
dan bijirin debunga di antara satu sama lain. 2 kumpulan tersebut ialah monokot dan dikot,
monokot adalah tumbuhan yang mempunyai satu biji benih sahaja, mempunyai urat daun
selari dengan panjang daun dan kelopak bunga tersusun dalam struktur tiga hingga enam
kali ganda secara semetri manakala dikot pula adalah tumbuhan yang mempunyai dua biji
benih, mempunyai urat daun yang tersusun secara berselerak yang membentuk rangkaian
dan mempunyai struktur seperti bulatan tiga atau lebih bagi daun, bunga, atau organ lain
(whorls)[CITATION Div19 \l 1033 ].
Gambarajah keratan rentas kelopak bunga dan susunan daun.
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Selain itu, monokot juga termasuk rumput dan teratai manakala eudicots atau lebih dikenali
sebgai dikot membentuk kumpulan polyphyletic; mempunyai pelbagai sumber
leluhur.Angiosperma basal adalah satu kumpulan tumbuhan yang wujud sebelum
pemisahan biji benih kepada monokot dan dikot kerana ia mempunyai kedua-dua ciri
kumpulan tersebut. Ia juga diklasifikasikan mengikut kumpulan yang berbeza contohnya,
Magnoliidae (pokok magnolia, laurels, dan teratai air) dan Piperaceae (lada) tergolong
dalam kumpulan angiosperma basal[ CITATION Cha161 \l 1033 ]

2. Berdasarkan ciri-ciri morfologi yang diperhatikan, bina kekunci dikotomi untuk

mengelaskan tumbuhan yang dikumpul.

3. Terangkan kitar hidup tumbuhan Angiosperma berbantukan rajah.

Kebanyakan tumbuhan di sekeliling kita berbunga. Bahagian dominan bagi kitaran hayat
angiosperma dipanggil sporofit. Tumbuhan berbunga ini menghasilkan spora haploid yang
bermula dari sporofit. Mikrospora dihasilkan dalam anter manakala megaspora dihasilkan di
dalam ovule. Mikrospora membahagikan untuk menghasilkan gametofit jantan (debunga).
Manakala megaspora berkembang menjadi gametofit betina dalam ovule. Ovul dikekalkan di
dalam ovari.

Debunga dibebaskan dan dibawa oleh angin atau vektor lain (lebah, kupu-kupu,dan lain-
lain). Sesetengah debunga mungkin akan berakhir dengan stigma bunga yang lain dan juga
bunga itu sendiri. Debunga tersebut menghasilkan tiub debunga yang membuka jalan
melalui stigma ke bawah stil. Tiub debunga tersebut membawa nuklues ke ovari. Apabila
tiub debunga sampai ke pundi embrio di dalam ovul, nuklues tiub merosot dan hujung tiub
debungan pecah. Persenyawaan berlaku iaitu salah satu nuklues jantan bercantum dengan
sel telur untuk membentuk satu zigot diploid (2n). Nuklues jantan yang satu lagi bercantum
dengan nuklues kutub untuk membentuk satu nuklues triploid (3n) atau zigot triploid. Ia
digelar sebagai persenyawaan ganda dua kerana persnyawaan berlaku sebanyak dua kali
kerana terdapat dua nuklues jantan. Zigot triploid berkembang menjadi endosperma untuk
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

simpanan makanan dan zigot diploid berkembang menjadi embrio dalam biji benih. Biji benih
bercambah dan embrio berkembang menjadi sporofit baru. Maka lengkap satu kitaran
[ CITATION Cha16 \l 1033 ].

Perbincangan tambahan.
Angiosperma dibahagikan kepada dua kumpulan utama iaitu monokotiledon dan dikotiledon
dengan menggunakan kekunci dekotomi morfologi angiosperma dapat ditunjukkan dengan
lebih tepat. 2 kumpulan tersebut diketogerikan berdasarkan bilangan kotiledon.
Berdasarkan amali terdapat 10 jenis angiosperma yang perlu dikaji ciri-ciri morfologinya.
Menerusi amali ini 10 angiopsperma ini dapat dibahagikan kepada dua kumpulan utama.
Di dalam dua kumpulan ini, tumbuhan diketogerikan kepada beberapa ciri yang berbeza
contohnya dari segi akar, batang, buah dan bunga. Bunga diperincikan lagi dari segi
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

susunan bunga pada batang dan juga sistem batang dan ia dipanggil inflorescence. Ia
diketogerikan dengan mengukur waktu pokok berbunga dan susunan Bunga pada axis
[ CITATION Mar18 \l 1033 ].
Selain daripada monokot dan dikot juga terdapat eudikot atau lebih tepat lagi ia dikenali
sebagai ‘dikot sebenar’ dan juga bukan eudikot. Eudikot mempunyai ciri-ciri debunga
triaperturate ( iaitu, debunga dengan dengan tiga lubang panjang) manakala bukan eudikot
dicirikan dengan tidak mempunyai debunga yang mencukupi kerana bukaan yang terhad.
Berdasarkan amali hanya terdapat dua kumpulan utama sahaja iaitu monokot dan dikot,
kemudian ia dilihat di bawah mikrosop untuk melihat struktur tumbuhan tersebut.

Struktur morfologi tumbuhan angiosperma berdasarkan amali.

Berdasarkan amali ini angiosperma boleh dikelaskan dan dibezakan berdasarkan ciri-ciri
morfologi. Ciri-ciri tersebut ialah

Struktur daun
Bagi angiosperm di Malaysia ia dalah pokok yang menghijau sepanjang sepanjang tahun
kerana Malaysia adalah negara yang berada di garisan khatulistiwa, iklimnya panas dan
lembap. Malaysia tidak mempunyai peralihan musim, dengan itu ia tidak mengalami musim
luruh dan musim bunga. Daun pada angiosperm juga akan terus menghijau untuk
menghasilkan bahan organic melalui fotosintesis. Berdasarkan amali, semua daun pokok
mempunyai warna daun yang sama iaitu hijau tetapi yang membezakan daun tersebut ialah
bentuk daun dan urat daun. Iainya berbeza untuk menyesuaikan struktur daun dengan
habitat yang didiami oleh tumbuhan tersebut,contohnya pokok semalu;mimosa pudica,
mempunyai daun yang kecil dan berbentuk separa silinder kerana ia memudahkan pokok
semalu untuk menguncupkan daun dan saiz daun yang kecil menunjukkan ia hanya
memerlukan sedikit cahaya matahari untuk menjalankan proses fotosisntesis hal ini kerana
saiz pokok yang kecil maka ia tidak memerlukan kuantiti bahan organic yang banyak bagi
menghasilkan tenaga . Selain itu bagi tumbuhan lain seperti pokok bunga kertas Bougenvilla
spectabilis, ia mempunyai daun yang besar berbentuk oval ia membantu pokok untuk
memerangkap lebih banyak cahaya matahari terutama pada hari mendung manakala pokok
coco grass yang berdaun panjang membantu dalam meregulasi suhu pokok kerana
menghalang air daripada keluar.[ CITATION And17 \l 1033 ]

Jenis batang
Terdapat dua jenis batang yang utama iaitu batang berkayu dan batang tidak berkayu.
Berdasarkan amali semua mempunyai batang berkayu kecuali Coco grass
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Cyperus rotundus dan Bunga jejarum Ixora chinesis. Bagi batang berkayu ia mempunyai
pertumbuhan primer yang membantu pokok bertumbuh dengan lebih tinggi dan
pertumbuhan sekunder yang membantu menambah ketebalan pokok. Selain itu, ia dibantu
oleh tisu vascular yang mengandungi tisu xilem untuk mengankut air dan menirel dan tisu
floem untu mengankut nutrient selain itu ia juga mempunya kambium yang hanya hadir pada
tumbuhan dikot yang bertanggungjawab untuk pertumbuhan sekunder[ CITATION Ana18 \l
1033 ]. Contohnya pokok bunga raya semakin tinggi dan melebar tahun demi tahun kerana
berlaku pertumbuhan sekunder dan primer. Bagi pokok Lalang,Imperata cylindria ia
mempunyai batang yang berbeza iaitu mempunyai rizom dan bercabang-cabang antara satu
sama lain, ia digelar sebagai batang subaerial. Batang ini membantu sebagai sokongan
tambahan kepada pokok. Seterusnya bagi batang pokok yang tidak berkayu, ia juga
mepunyai tisu vascular tapi tisu tersebut tidak tersusun dalam susunan yang teratur
sebaliknya ia tersebar di seluruh batang, oleh itu ia kurang kuat jika dibandingkan dengan
batang berkayu tetapi ia masih boleh mennyokong tumbuhan dengan baik [ CITATION Eli18 \l
1033 ]

Akar
Berdasarkan amali dua jenis akar dapat dikenal pasti iaitu akar serabut dan akar tunjang.
Bagi amali ini pokok bunga raya adalah dikot oleh itu ia sepatutnya mempunyai akar tunjang
tetapi sebaliknya ia mempunyai akar serabut. Hal ini kerana tabiat bunga raya untuk
merebak atau membiak membuatkan akar serabut lebih sesuai. Akar bunga raya
diklasifikasi sebagai akar yang menyebar iaitu ia bergerak keluar dari induk dan
menghasilkan pucuk baru serta akan berkembang, ia juga mempunyai akar yang baharu
tetapi masih ada satu akar yang akan melekat pada induk[ CITATION Pat18 \l 1033 ]. Oleh itu
akar serabut lebih sesuai dengan bunga raya kerana iai memudahkan pergerakan akar di
atas tanah.

Bunga/buah
Bunga adalah organ pembiakan bagi tumbuhan berbunga kerana bunga mempunyai
bahagian organ pembiakan jantan iaitu anter dan filamen manakala ia juga mempunyai
organ pembiakan betina iaitu stigma. Berdasarkan amali ini, bunga mempunyai pelbagai
warna yang terang seperti kuning,hijau dan ungu serta bilangan kelopak yang berbeza
mengikut jenis pokok. Hal ini kerana, untuk menarik perhatian serangga dan agen
pendebungaan yang lain contohnya lebah, butir debunga akan melekat pada badan lebah
dan lebah akan membawa butir debunga ke bunga yang lain untuk proses pendebungaan
maka variasi dalam tumbuhan berlaku. Warna tumbuhan terhasil melalui perubahan kimia di
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

dalam kelopak bunga tumbuhan, selain daripda klorofil tumbuhan juga mempunyai pigmen
sekunder yang mewakili warna pada tumbuhan dan dipengaruhi oleh sinaran cahaya
matahari antaranya anthocyanis yang mewakili warna merah dan carotene yang
memberikan warna jingga pada bunga [ CITATION Rag12 \l 1033 ].

Kesimpulan
Angiosperma adalah tumbuhan yang menghasilkan bunga untuk tujuan pembiakan dan
meneruskan kemandirian spesies, setiap angiosperma mempunyai pelbagai ciri-ciri
morfologi yang berbeza dan dibahagikan kepada dua kumpulan yang utama iaitu
monokotiledon dan dikotiledon. Berdasarkan dua kumpulan ini ia membezakan setiap
angiosperma dari segi bentuk daun, jenis batang, bunga dan buah yang terhasil. Setiap
angiosperma juga mempunyai ciri-ciri yang unik untuk hidup di kawasan yang tertentu
contohnya warna bunga yang terang untuk menarik perhatian serangga untuk proses
pendebungaan[ CITATION Cha16 \l 1033 ].

Rujukan

Anatomy of Flowering Plants. (2018, December 23). Retrieved from toppr.com:

https://www.toppr.com/guides/biology/anatomy-of-flowering-plants/stem/
Chamberlain, C. J. (2016). morphology of angiosperms, Part 2. Concept Publishing
Company.
Chandra Barooah & Iftikher Ahmed. (2016). Plant Diversity of Assam; A Checklist of
Angiosperms & Gymnosperms. Assam Science Technology and Environment
Council,.
Chhaya Biswas & B.M. Johri. (2013). The Gymnosperms. Springer Science & Business
Media.
Diversity of Angiosperms. (2018, July 16). Retrieved from Boundless.com:
http://oer2go.org/mods/en-
boundless/www.boundless.com/biology/textbooks/boundless-biology-textbook/seed-
plants-26/angiosperms-160/diversity-of-angiosperms-627-11848/index.html
Josev, E. (2018). Dicot Stem vs. Monocot Stem. New York: Quara.
Lowe, A. (2017). Why is leaf shape important to plants? Monitoring biodiversity.
Marco Sampaolo,et.al. (2018). Inflorescence:plant anotomy. Landon: Brtiannica.news.
Reed, P. H. (2018). What Type of Root Does a Hibiscus Have? Sfgate.
Sambamurty, A. V. (2013). Taxonomy of Angiosperms. I. K. International Pvt Ltd, .
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Lampiran
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

(1) (2) (3)

(4) (5) (6)

(7) (8) (9)

 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

(10)

Nombor Nama pokok

1 Rumput sepagi

2 Purple shower

3 Bunga akar kuning

4 Lalang

5 Bunga kertas

6 Bunga jejarum

7 Bunga jejarum

8 Mimosa Pudica

9 Coco grass

10 Bunga raya
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

B. Tumbuhan Gimnosperma

Pengenalan
Gimnosperma membawa maksud ‘naked seed’. Tumbuhan ini tidak mempunyai bunga dan
oleh itu benih tidak terbentuk dalam struktur khusus seperti ovari yang terdapat dalam
kumpulan tanaman yang lain iaitu angiosperma. Sebaliknya biji benih berkembang pada
permukaan struktur pembiakan tumbuhan gimnosperma dan boleh dilihat sebagai kon pada
peringkat matang. Ia membiak mengunakan bantuan angin dan vektor. Oeh itu ia
mempunyai saiz yang besar dan tinggi contohnya Sequoia iaitu antara gimnosperma yang
paling tinggi. Ia mempunyai perbezaan dari segi daun, batang dan juga akar. Contohnya
dalam pokok konfer ia mempunyai daun yang berbentuk tirus seperti jarum daan stomata
yang tengelam untuk elakkan kehilangan air. Ia juga mempunyai organ pembiakan yang
terbahagi kepada dua iaitu kon jantan dan kon betina yang mempunyait gametosit daripada
induk. Gimnosperma dibahagikan kepada 4 kumpulan iaitu Pinophyta, Cycadophyta,
Ginkgophyta, dan Gnetophyta[ CITATION Chh13 \l 1033 ].

Tujuan
Mengkaji morfologi tumbuhan Gimnosperma.

Objektif

1. Memerhati ciri-ciri morfologi tumbuhan Gimnosperma.

2. Mengelaskan tumbuhan Gimnosperma berdasarkan ciri morfologi.
3. Menentukan penamaan tumbuhan Gimnosperma berdasarkan kekunci dikotomi.

Prosedur

1. Ciri-ciri morfologi spesimen tumbuhan Gimnosperma disediakan dan diperhati.

2. Keputusan direkodkan.
3. Penamaan spesimen tumbuhan yang disediakan berdasarkan kekunci dikotomi
tumbuhan Gimnosperma ditentukan
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Keputusan
Slaid tersedia gimnosperma bagi bahagian-bahagian dalam Pokok Pine

1. Nama : Pinus seed

Nama : Pinus seed

2. Slide M, Pinus leaf

 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

3. Nama: Plantea : Pinus cone Ls jantan.

4. Nama: Plantea : Pinus cone Ls betina

 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Specimen hidup

Pokok Rhu: Casuarina equisetifolia

Pokok Pine: Pinus ponderosa

Jadual morfologi spesimen hidup

 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Nama Ciri yang Penerangan

diperhatikan
Daun Daun berbentuk tirus seperti jarum dan ianya
Pokok Rhu: bewarna hijau
Casuarina
equisetifolia Kon betina -Kon bersaiz kecil
Mempunyai bentuk seperti ‘bersisik’
-Bewarna perang
Kon jantan -Saiz yang kecil dan mempunyai duri yang halus
-Bewarna perang
Batang -Batang berkayu dan bertumbuh secara menurun
iaitu semakin tinggi pokok semakin kecil diameter
batang.
Pokok Pine: Daun -Daun berbentuk tirus dan panjang

Pinus -Bewarna hijau

-Susunan daun seperti Fascicled; Satu kumpulan
ponderosa
daun atau bunga yang hidup dan membesar
bersama.
Kon betina -Kon bersaiz besar dan mempunyai bukaan yang
menyerupai sisik dan berbentuk broadly-ovoid.
Kon bewarna perang .

Batang Batang berkayu dan bertumbuh secara menurun

iaitu semakin tinggi pokok semakin kecil diameter
batang.

Soalan Perbincangan
1. Huraikan tentang kepelbagaian tumbuhan Gimnosperma.
Gimnosperma moden dikelaskan kepada 4 filum. Bagi 3 filum utama iaitu (Coniferophyta,
Cycadophyta, dan Gingkophyta) ia mempunyai persamaan dalam penghasilan kambium
sekunder iaitu pada sel yang menghasilkan sistem vaskular pada batang, ranting dan
sebahagian bahagian spesifik yang mengangkut air dan paten perkembangan biji benih.
Walaubagaimanapun, ketiga-tiga filum ini tidak berkait secara phylogentically antara satu
sama lain. Filum keempat pula ialah (Gnetophyta) yang dianggap sebagai kumpulan yang
paling hampir dengan angiosperma kerana menghasilkan tisu xilem yang sebenar
[ CITATION Div18 \l 1033 ].

2. Terangkan kitar hidup tumbuhan Gimnosperma berbantukan rajah.

 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Gimnosperma adalah tumbuhan yang mengahsilkan biji benih di dalam kon. Contohnya
pokok kon dan pokok rimbun. Kitaran hidup gimnosperma ia mempunyai generasi sporofit
dominan. Kedua-dua ciri-ciri gametofit dan generasi sporofit yang akan dating berkembang
menjadi induk sporofit baharu.Gambarajah di bawah menunjukkan kitar hidup
gymnosperma.
Kon terbentuk pada tumbuhan sporofit matang. Di dalam kon jantan, spora lelaki
berkembang menjadi gametofit jantan. Gametofit jantan terdiri daripada beberapa sel yang
tertutup di dalam serbuk debunga. Di dalam kon betina pula, spora betina berkembang
menjadi gametofit betina. Setiap gametofit betina menghasilkan telur di dalam ovul.
Pendebungaan (Pollination) berlaku apabila debunga dipindahkan dari kon jantan ke kon
betina. Sperma janta akan bergabung dengan ovul untuk menhasilkan zigot duploid melalui
proses persenyawaan. Zigot tersebut berkembang kepada embrio dan kemudian kepada biji
benih, biji benih ini terbentuk dari ovul di dalam kon betina. Jika biji benih bercambah, ia
boleh tumbuh menjadi pokok sporofit yang matang, dan mengulangi kitaran [ CITATION
Mar19 \l 1033 ]
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

3. Banding bezakan morfologi antara tumbuhan Gimnosperma dengan Angiosperma

Ciri-ciri Angiosperma Gimnosperma

Persamaan 1. Kedua-duanya boleh menghasilkan butir debunga untuk
persenyawaan; siphonogamous melalui tiub debunga dan
menggunakan agen pendebungan yang sama iaitu angin.
2. Sporofit bagi kedua-duanya dibezakan kepada akar, batang
dan daun.
3. Selain daripada pertumbuhan primer, ia juga menjalani
pengembangan semasa pertumbuhan sekunder.
4. Kedua-dua mempunyai ovul yang berkembang menjadi biji
benih[ CITATION Sap18 \l 1033 ]

Definisi Tumbuh-tumbuhan berbunga Menghasilkan tumbuhan yang tidak

yang menghasilkan biji benih berbunga dan biji benih yang tidak
yang tertutup di dalam ovari. tertutup ‘naked’

Biji benih Tertutup, di dalam ovari. Tidak tertutup boleh dijumpai di

Kebiasaanya di dalam buah daun, kon dan sebagainya.
Kitar hidup Bermusim (mati semasa Selamanya hijau (evergreen)
musim luruh)
Jenis tisu Triploid (endosperma terhasil Haploid (endopserma terhasil
semasa percantuman sperma sebelum persenyawaan)
dan nuklues diploid)
Perbezaan 1. Mempunyai sepal dan Tidak mempunyai kelopak bunga
struktur kelopak bunga
2. Mempunyai stigma dan Tidak mempunyai stigma dan stil
stil
Microsporophyll diwakili oleh kepala
3. Microsporophyll diwakili
yang luas dan steril (broad, sterile
oleh stamen, terdiri
head.. Tiada perbezaan dalam
daripada stamen dan
anther dan filamen.
filamen.

Sistem Hadir dalam bunga, boleh jadi Dalam bentuk kon; uniseksual
reproduktif uniseksual dan biseksual
Kotiledon Mempunyai kotileden, Tiada
monokot dan dikot.
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Contohnya Bunga hiasan, buah-buahan, mengandungi semua jenis pokok

dan semua sayur-sayuran. pain, cemara, pinus, konifer, cedar,
juniper, Cypress[CITATION
Rac17 \l 1033 ]

Perbincangan tambahan
Berdasarkan amali terdapat slide tersedia dan juga spesimen hidup. Terdapat 4 slide
tersedia dan ia mewakili morfologi pokok pine iaitu biji benih, daun dan juga organ
pembiakan pokok pine bagi betina dan juga jantan.
Biji benih pokok Pine
Bagi biji benih pokok pine terdapat3 bahagian utama iaitu integument,megagametofit dan
megasporagium. Gambar rajah pembesaran x40 ovulasi biji benih.

Daun pokok Pine

Daun pokok pine seperti daaun pokok angiosperma iaitu ia mempunyai xilem dan floem
untuk mengankut air dan bahan organic ke seluruh badan tetapi ia juga mempunyai ciri yang
berlainan. Stomata pada gimnosperma tengelam di dalam daun dan berada pada setiap
hujung daun hal ini kerana, untuk mengurangkan kadar kehilangan air ke persekitaran.

Organ pembiakan gimnosperma iaitu kon betina dan kon jantan.

Bagi organ pembiakan betina ia mempunyai sisik untuk melindungi megaspora untuk proses
pesenyawaan.
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Gambar rajah pembesaran kon betina melalui mikroskop.

Kemudian bagi kon jantan pula, ia adalah lebih kecil jika dibandingkan dengan kon betina
dan menghasilkan struktur debunga yang membawa sel sperma. Mikrospora yang berada
pada butir debunga berada di luar untuk memudahkan proses penyebaran
debunga[ CITATION Gym17 \l 1033 ].
Gambarajah kon jantan di bawah mikroskop kuasa tinggi.

Spesimen hidup
Bagi specimen hidup terdapat 4 jenis filum dalam gymnosperma tetapi hanya filum konifer
atau lebih dikenali dengan nama filum Pinophyta sahaja yang dapat dikaji, berdasarkan
amali terdpat dua jenis pokok pine yang dikaji iaitu Pokok Rhu,Casuarina equisetifolia dan
Pokok Pine, Pinus ponderosa. Ciri-ciri umum pada filum ini ialah ia bertumbuh di iklim
sederhana iaitu tidak panas dan tidak sejuk seperti di khatulistiwa. Konifer biasanya
mempunyai daun seperti jarum yang tirus dan diliputi dengan kutikel lilin, dan batang lurus
dengan ranting yang mendatar. Pokok-pokok ini selalunya berwarna hijau, bermakna
mereka tidak menggugurkan daun mereka secara sekaligus, oleh itu ia boleh melakukan
proses fotosintesis sepanjang tahun.[ CITATION Wil12 \l 1033 ]. Ia juga mempunyai
kon jantan dan kon betina yang menunjukkan organ pembiakan bagi tumbuhan
gymnosperma.
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Kesimpulan
Kesimpulanya tumbuhan gymnosperma adalah tumbuhan yang tidak menghasilkan bunga
tetapi ia membiak menggunakan kon jantan yang membebaskan mikrospora dan diterima
oleh kon betina yang mempunyai megaspore atau biji benih dan ia dibantu oleh agen
pendebungaan seperti angin dan juga vektor seperti serangga[ CITATION Cha16 \l 1033 ].
Gimnosperma dibahagikan kepada empat filum utama iaitu Pinophyta, Cycadophyta,
Ginkgophyta, dan Gnetophyta dan setiap filum mempunyai ciri-ciri yang berbeza. Tumbuhan
Gimnosperma boleh diklasifikasikan berdasarkan ciri-ciri morfologi tumbuhan tersebut
bermula daripada buah, biji benih, daun dan juga akar[ CITATION Sap18 \l 1033 ].

Rujukan

Chandra Barooah & Iftikher Ahmed. (2016). Plant Diversity of Assam; A Checklist of
Angiosperms & Gymnosperms. Assam Science Technology and Environment
Council,.
Diversity of Gymnosperms. (2018, July 16). Retrieved from Boundless.com:
https://bio.libretexts.org/Bookshelves/Introductory_and_General_Biology/Book
%3A_General_Biology_(Boundless)/26%3A_Seed_Plants/26.2%3A_Gymnosperms/
26.2C%3A_Diversity_of_Gymnosperms
Gupta, R. (2012). Ever wonder how flowers get their Colors? Bangalore University.
Gymnosperms: “Naked Seed” Plants. (2017, January 20). Retrieved from
biodiversityintrobio.wordpress.com:
https://biodiversityintrobio.wordpress.com/kingdom-plantae/gymnosperms-naked-
seed-plants/
Josev, E. (2018). Dicot Stem vs. Monocot Stem. New York: Quara.
Morphology of Pinus ponderosa. (2019, February 20). Retrieved from American Conifer
Society: http://conifersociety.org/conifers/conifer/pinus/ponderosa/
Rachna, C. (2017, June 15). Difference Between Angiosperms and Gymnosperms.
Retrieved from biodifferences: https://biodifferences.com/difference-between-
angiosperms-and-gymnosperms.html
Villarreal, M. R. (2019, Febuarary 8). Gymnosperm Life Cycle. Retrieved from CK-12
Foundation: https://www.ck12.org/biology/gymnosperm-life-
cycle/lesson/Gymnosperm-Life-Cycle-BIO/
Wilkins, M. (2012). Plantwatching. New York: Facts On File.
 SCES3043 Kepelbagaian Biologi

Lampiran

Rajah menunjukkan biji benih

Rajah
Rajahmenunjukkan
menunjukkan konkonjantan
jantan pinus di bawah mikroskop
pinus
pinus di bawah
di bawah mikroskop
mikroskop cahaya cahaya: x40 pembesaran
cahaya : x40 pembesaran

Rajah menunjukkan daun Rajah menunjukkan kon betina

pinus di bawah mikroskop pinus di bawah mikroskop
cahaya cahaya x 40 pembesaran
X40 pembesaran

Rajah menunjukkan kon Rajah menunjukkan kon betina

betina pokok rhu Pendrosa pine
SCES3043 Kepelbagaian Biologi