RISET OPERASI
A. PROGRAM LINEAR
1. Untuk menyukseskan pelaksanaan transmigrasi di Propinsi Q, pemerintah merencanakan
membuka lahan baru yang dapat di tinggali sekaligus dijadikan areal pertanian. Ada 3
daerah yang dapat dibuka, yaitu daerah 1, 2 dan 3. Hasil pertanian masing-masing daerah
tersebut dibatasi oleh dua hal, yaitu luas tanah yang dapat dialiri air dari irigasi dan
banyaknya air yang dapat dialokasikan untuk irigasi tersebut, seperti diperlihatkan oleh
tabel 1 berikut:
Jenis tanaman yang dapat dikembangkan di daerah-daerah ini meliputi tebu, kapas, dan
gandum, yang satu sama lain berbeda dalam hal hasil bersih per hektar serta jumlah air yang
di konsumsinya. Di samping itu, ada ketentuan dari materi pertanian mengenai jatah lahan
maksimum yang dapat digunakan untuk masing-masing jenis tanaman. Data ketiga hal di atas
diperlihatkan pada tabel 2.
JAWABAN:
Maksimumkan:
Z = 400 (𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 ) + 300 (𝑥4 + 𝑥5 + 𝑥6 ) + 100 (𝑥7 + 𝑥8 + 𝑥9 )
Batasan:
Luas Tanah
𝑥1 + 𝑥4 + 𝑥7 ≤ 400
𝑥2 + 𝑥5 + 𝑥8 ≤ 600
𝑥3 + 𝑥6 + 𝑥9 ≤ 300
Air
3𝑥1 + 2𝑥4 + 𝑥7 + 𝑆1 ≤ 600
3𝑥2 + 2𝑥5 + 𝑥8 + 𝑆2 ≤ 800
3𝑥3 + 2𝑥6 + 𝑥9 + 𝑆3 ≤ 375
Lahan
𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 + 𝑆4 ≤ 600
𝑥4 + 𝑥5 + 𝑥6 + 𝑆5 ≤ 500
𝑥7 + 𝑥8 + 𝑥9 + 𝑆6 ≤ 325
JAWABAN:
(Cara pencarian dan jawaban terdapat pada lampiran pdf bernama “Jawaban no.2”)
3. Diberikan soal sebagai berikut
Max Z = 4 x1 + 10 x2 + 6 x3
2x1 - x2 + 4x3 = 4
x1, x2 x3 ≥ 0
JAWABAN:
Variabel Z X1 X2 X3 X4 A1
Z 1 -4 -10 -6 0 0 0
X4 0 1 3 3 1 0 6 2
A1 0 2 -1 4 0 1 4 -4
Z 1 -0.66667 0 4 3.333333 0 20
X2 0 0.333333 1 1 0.333333 0 2
A1 0 2.333333 0 5 0.333333 1 6 2.571429
Gudang
A B C D Kapasitas
Pabrik
P-1 Rp. 5,- Rp. 7,- Rp. 9,- Rp. 6,- 600
P-2 Rp. 6,- Rp. 4,- Rp. 8,- Rp. 4,- 500
Pertanyaan :
a.)Buatlah tabel distribusi produk tersebut dengan menggunakan metode North West
Corner
b.)Tentukan optimasi distribusi dengan iterasi slope tertutup dan berapa biaya distribusi
minimalnya
JAWABAN:
a)
PERBAIKAN
Pabrik/Gudang A B C D Kapasitas Total
P1 400 5 7 9 200 6 600 600
P2 6 450 4 50 8 4 500 500
P3 8 5 450 6 100 8 550 550
Kebutuhan 400 450 500 300
Total 400 450 500 300 8900
PERBAIKAN
Pabrik/Gudang A B C D Kapasitas Total
P1 400 5 7 9 200 6 600 600
P2 6 450 4 8 50 4 500 500
P3 8 5 500 6 50 8 550 550
Kebutuhan 400 450 500 300
Total 400 450 500 300 8600
TABEL AKHIR
Pabrik/Gudang A B C D Kapasitas Total
P1 400 5 7 9 200 6 600 600
P2 6 400 4 8 100 4 500 500
P3 8 50 5 500 6 8 550 550
Kebutuhan 400 450 500 300
Total 400 450 500 300 8450
JAWABAN:
PERBAIKAN
Q/C K1 K2 K3 K4 K5 Produksi Total
L1 50 3 2 3 4 25 1 75 75
L2 4 35 1 40 2 75 4 2 150 150
L3 50 1 25 0 5 3 2 75 75
Kebutuhan 100 60 40 75 25
Total 100 60 40 75 25 640
PERBAIKAN
Q/C K1 K2 K3 K4 K5 Produksi Total
L1 50 3 2 3 4 25 1 75 75
L2 4 60 1 40 2 50 4 2 150 150
L3 50 1 0 5 25 3 2 75 75
Kebutuhan 100 60 40 75 25
Total 100 60 40 75 25 640
PERBAIKAN
Q/C K1 K2 K3 K4 K5 Produksi Total
L1 25 3 2 3 25 4 25 1 75 75
L2 4 60 1 40 2 50 4 2 150 150
L3 75 1 0 5 3 2 75 75
Kebutuhan 100 60 40 75 25
Total 100 60 40 75 25 615
PERBAIKAN
Q/C K1 K2 K3 K4 K5 Produksi Total
L1 25 3 2 3 25 4 25 1 75 75
L2 4 60 1 40 2 50 4 2 150 150
L3 75 1 0 5 3 2 75 75
Kebutuhan 100 60 40 75 25
Total 100 60 40 75 25 615
JAWABAN:
Min.
J\K A1 A2 A3 A4
Row
KU 100 90 90 100 90
RT 70 65 85 90 65
PM 80 70 70 90 70
KS 75 65 80 95 65
J\K A1 A2 A3 A4
KU 10 0 0 10
RT 5 0 20 25
PM 10 0 0 20
KS 10 0 15 25
Min. Col 5 0 0 10
J\K A2 A3 A4
A1
KU 5 0 0 0
RT 0 0 20 15
PM 5 0 0 10
KS 5 0 15 15
Memenuhi syarat.
J\K A1 A2 A3 A4
KU 5 0 0 0
RT 0 0 20 15
PM 5 0 0 10
KS 5 0 15 15
JAWABAN:
Min.
J\K A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7
Row
P 100 120 85 100 90 130 90 85
Q 70 110 70 80 100 120 90 70
R 95 110 90 90 60 140 100 60
S 90 115 80 100 80 150 80 80
T 70 100 80 75 100 120 75 70
Dummy 0 0 0 0 0 0 0 0
Dummy 0 0 0 0 0 0 0 0
J\K A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7
P 35 0 15 5 45 5
15
Q 0 40 0 10 30 50 20
R 35 50 30 30 0 80 40
S 10 35 0 20 0 70 0
T 0 30 10 5 30 50 5
Dummy 0 0 0 0 0 0 0
Dummy 0 0 0 0 0 0 0
J\K A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7
P 15 30 0 10 5 40 0
Q 0 35 0 5 30 45 15
R 35 45 30 25 0 75 35
S 15 35 5 20 5 70 0
T 0 25 10 0 30 45 0
Dummy 5 0 5 0 5 0 0
Dummy 5 0 5 0 5 0 0
JAWABAN:
Kap
Jaka Semar Sura Bant Jaka Cire Teg Pekal Sema Kud Sura Mal Banyu
asit
rta ang baya en rta bon al ongan rang us baya ang wangi
as
Ponti
50 60 70 M M M M M M M M M M 300
anak
Balikp
80 70 60 M M M M M M M M M M 300
apan
Jakart
0 M M 20 5 25 30 M M M M M M 600
a
Semar
M 0 M M M 25 20 15 5 10 20 M M 600
ang
Surab
M M 0 M M M M M 20 15 5 15 20 600
aya
Permi
600 600 600 50 100 50 75 60 40 40 50 30 30
ntaan
Kap
Jaka Semar Sura Bant Jaka Cire Teg Pekal Sema Kud Sura Mal Banyu
asit
rta ang baya en rta bon al ongan rang us baya ang wangi
as
Ponti 100 100 10 100 100
50 60 70 1000 1000 1000 1000 1000 300
anak 0 0 00 0 0
Balikp 100 100 10 100 100
80 70 60 1000 1000 1000 1000 1000 300
apan 0 0 00 0 0
Jakart 100 100
0 1000 1000 20 5 25 30 1000 1000 1000 1000 600
a 0 0
Semar 100 100 100
0 1000 1000 25 20 15 5 10 20 1000 600
ang 0 0 0
Surab 100 100 100 10
1000 0 1000 1000 20 15 5 15 20 600
aya 0 0 0 00
Permi
600 600 600 50 100 50 75 60 40 40 50 30 30
ntaan
Kap
Jaka Semar Sura Bant Jaka Cire Teg Pekal Sema Kud Sura Mal Banyu
asit
rta ang baya en rta bon al ongan rang us baya ang wangi
as
Ponti 6E-
200 100 0 0 0 -0 0 0 0 0 0 0 300
anak 08
Balikp 3E-
0 75 150 -0 -0 -0 0 -0 -0 -0 -0 3E-07 225
apan 07
Jakart
400 0 0 50 100 50 0 0 0 0 0 0 0 600
a
Semar 1E-
0 425 0 0 0 75 60 40 0 0 0 0 600
ang 07
Surab
0 0 450 0 0 0 0 0 0 40 50 30 30 600
aya
Permi
600 600 600 50 100 50 75 60 40 40 50 30 30
ntaan
Total 37500
9.
JAWABAN:
Jak Sem Sura Ba Jak Cir Pekal Sem Sura Ma Bany Kap
Teg Kud
art aran bay nte art ebo onga aran bay lan uwan asit
al us
a g a n a n n g a g gi as
Ponti
50 60 70 M M M M M M M M M M 300
anak
Balik
papa 80 70 60 M M M M M M M M M M 300
n
Jakar
0 M M 20 5 25 30 M M M M M M 600
ta
Sema
M 0 M M M 25 20 15 5 10 20 M M 600
rang
Sura
M M 0 M M M M M 20 15 5 15 20 600
baya
Perm
60
intaa 600 600 50 75 50 100 60 40 40 75 30 55
0
n
Jak Sem Sura Ba Jak Cir Pekal Sem Sura Ma Bany Kap
Teg Kud
art aran bay nte art ebo onga aran bay lan uwan asit
al us
a g a n a n n g a g gi as
Ponti 10 10 100 100 100 100 100 10
50 60 70 1000 1000 300
anak 00 00 0 0 0 0 0 00
Balik
10 10 100 100 100 100 100 10
papa 80 70 60 1000 1000 300
00 00 0 0 0 0 0 00
n
Jakar 100 100 100 100 100 10
0 20 5 25 30 1000 1000 600
ta 0 0 0 0 0 00
Sema 10 100 10 10 10
0 25 20 15 5 10 20 1000 600
rang 00 0 00 00 00
Sura 10 100 10 10 100 100
0 1000 20 15 5 15 20 600
baya 00 0 00 00 0 0
Perm
60
intaa 600 600 50 75 50 100 60 40 40 75 30 55
0
n
Jak Sem Sura Ba Jak Cir Pekal Sem Sura Ma Bany Kap
Teg Kud
art aran bay nte art ebo onga aran bay lan uwan asit
al us
a g a n a n n g a g gi as
-
-
17 1.5 3.85E -1E- -1E-
125 0 0 1E- 0 0 0 0 300
Ponti 5 E- -07 06 06
06
anak 08
Balik - -
-1E- -1E-
papa 0 75 200 1E- 0 1E- 0 0 0 0 0 275
06 06
n 06 06
1.8
Jakar 42
0 0 50 75 50 0 0 0 3E- 0 0 0 600
ta 5
09
Sema
0 400 0 0 0 0 100 60 40 0 0 0 0 600
rang
Sura
0 0 400 0 0 0 0 0 0 40 75 30 55 600
baya
Perm
60
intaa 600 600 50 75 50 100 60 40 40 75 30 55
0
n
Total 41750