Anda di halaman 1dari 13

PEMBUKTIAN

VALIDITAS
BERKUANTOR
Contoh 1: Solusi:
Semua gajah berwarna abu-abu Misal:
Tiny adalah seekor gajah Gx : x adalah gajah
Jadi, Tiny berwarna abu-abu Bx : x berwarna abu-abu
a : lambang individual untuk Tiny
Contoh 2:
Langkah Pembuktian Validitas:
Semua bilangan prima adalah bilangan asli
1. (x) (Gx  Bx) Pr.
-6 bukan bilangan asli
2. Ga Pr. /  Ba
Jadi, -6 bukan bilangan prima
3. Ga  Ba 1, UI
Solusi: 4. Ba 3,2 MP
Misal:
Px : x adalah bilangan prima Langkah Pembuktian Validitas:

Nx : x adalah bilangan asli 1. (x) (Px  Nx) Pr.

a : lambang individual untuk -6 2. ~Na Pr. /  ~Pa


3. Pa  Na 1, UI
4. ~Pa 3,2 MT
Contoh 3:
Semua bilangan cacah adalah bilangan real.
Tak ada bilangan real yang habis dibagi nol.
Jadi, tak ada bilangan cacah yang habis dibagi nol.

Solusi:
Misal:
Wx : x adalah bilangan cacah Langkah Pembuktian Validitas:

Rx : x adalah bilangan real 1. (x) (Wx  Rx) Pr.


Nx : x habis dibagi nol
2. (x) (Rx  ~Nx) Pr. /  (x) (Wx  ~Nx)
a : lambang individual
3. Wa  Ra 1, UI

4. Ra  ~Na 2, UI

5. Wa  ~Na 3,4 HS

6. (x) (Wx  ~Nx) 5, UG


Contoh 4:
Semua bujur sangkar adalah persegi panjang
Tidak ada persegi panjang yang bukan jajaran genjang.
Jadi, bujur sangkar adalah jajaran genjang

Solusi: Langkah Pembuktian Validitas:

Misal: 1. (x) (Bx  Px) Pr.


Bx : x adalah bujur sangkar
2. ~(x) (Px ∧ ~Jx) Pr. /  (x) (Bx  Jx)
Px : x adalah persegi panjang
Jx : x adalah jajaran genjang 3. (x) (Px  ~(~Jx)) 2, Equiv

a : lambang individual 4. (x) (Px  Jx) 3, DN

5. Ba  Pa 1, UI

6. Pa  Ja 4, UI

7. Ba  Ja 5,6 HS

8. (x) (Bx  Jx) 7, UG


Contoh 5:
Semua bilangan yang angka terakhirnya nol habis dibagi 5
370 adalah bilangan yang angka akhirnya nol.
370 adalah bilangan genap.
Jadi, ada bilangan genap yang habis dibagi 5

Solusi: Langkah Pembuktian Validitas:


Misal: 1. (x) (Nx  Px) Pr.
Nx : x adalah bilangan yang angka terakhirnya nol
2. Na Pr.
Px : x habis dibagi 5
Jx : x adalah bilangan genap 3. Ja /  (x) (Jx ∧ Px)
a : lambang individual 370 4. Na  Pa 1, UI

5. Pa 4,2 MP

6. Ja ∧ Pa 3,5 Conj

7. (x) (Jx ∧ Px) 6, EG


Contoh 6: Solusi:
Semua koruptor akan jatuh tersungkur. Misal:
Semua koruptor yang jatuh tersungkur tak Kx : x adalah koruptor
berguna bagi negara. Jx : x jatuh tersungkur
Jadi, semua koruptor akan jatuh tersungkur Nx : x berguna bagi Negara
dan tak berguna bagi negara. a : lambing individual

Langkah Pembuktian Validitas:


1. (x) (Kx  Jx) Pr.
2. (x) ((Kx ∧ Jx) ⇒ ~Nx) Pr./ (x) (Kx  (Jx ∧ ~Nx))
9. Ka  ~Na 8, Taut 3. Ka  Ja 1, UI
10. (Ka  Ja) ∧ (Ka  ~Na) 3,9 Conj 4. (Ka ∧ Ja) ⇒ ~Na 2, UI
11. (~Ka  Ja) ∧ (~Ka  ~Na) 10, Impl 5. (Ja ∧ Ka) ⇒ ~Na 4, Comm
12. ~Ka  (Ja ∧ ~Na) 11, Dist 6. Ja ⇒ (Ka ⇒ ~Na) 5, Exp
13. Ka  (Ja ∧ ~Na) 12, Impl 7. Ka ⇒ (Ka ⇒ ~Na) 3,6 HS
14. (x) (Kx  (Jx ∧ ~Nx)) 13, UG 8. (Ka ∧ Ka) ⇒ ~Na 7, Exp
Contoh 7:
Guru adalah abdi negara dan abdi masyarakat.
Ada beberapa guru yang hidupnya sangat miskin.
Jadi, ada abdi masyarakat yang hidupnya sangat miskin.
Langkah Pembuktian Validitas:
Solusi: 1. (x) (Gx  (Nx ∧ Mx)) Pr.
Misal: 2. (x) (Gx ∧ Hx) Pr. / (x) (Mx ∧ Hx)
Gx : x adalah guru 3. Ga  (Na ∧ Ma) 1, UI
Nx : x adalah abdi negara 4. Ga ∧ Ha 2, EI
Mx : x adalah abdi masyarakat 5. Ga 4, Simp
Hx ; x hidup sangat miskin 6. Na ∧ Ma 3,5 MP
a : lambing individual 7. Ma ∧ Na 6 Comm
8. Ma 7, Simp
9. Ha ∧ Ga 4, Comm
10. Ha 9, Simp
11. Ma ∧ Ha 8,10 Conj
12. (x) (Mx ∧ Hx) 11, EG
Contoh 8:
Buktikan validitas pernyataan di bawah ini:
[(x) (Px ⇒ Qx) ∧ (x) ((Pb ∧ Qx) ⇒ Rx) ∧ (Pa ∧ Pb)] ⇒ (x) (Rx)

Bukti validitas argument:


Solusi: 1. (x) (Px ⇒ Qx) Pr.
Pernyataan 2. (x) ((Pb ∧ Qx) ⇒ Rx) Pr.
[(x) (Px ⇒ Qx) ∧ (x) ((Pb ∧ Qx) ⇒ Rx) ∧ 3. Pa ∧ Pb Pr. / (x) (Rx)
(Pa ∧ Pb)] ⇒ (x) (Rx) 4. Pa ⇒ Qa 1, UI
berkorespondensi dengan argument: 5. (Pb ∧ Qa) ⇒ Ra 2, UI
(x) (Px ⇒ Qx) 6. Pa 3, Simp
(x) ((Pb ∧ Qx) ⇒ Rx) 7. Qa 4,6 MP
Pa ∧ Pb / (x) (Rx) 8. Pb ∧ Pa 3, Comm
9. Pb 8, Simp
10. Pb ∧ Qa 9,7 Conj
11. Ra 5,10 MP
12. (x) (Rx) 11, EG
Contoh 9:
Buktikan validitas pernyataan di bawah ini:
[(x) (Cx ⇒ Dx) ∧ (x)(~Dx)] ⇒ ~(x) (Cx)

Solusi:
Pernyataan
[(x) (Cx ⇒ Dx) ∧ (x)(~Dx)] ⇒ ~(x) (Cx) Bukti validitas argument:
berkorespondensi dengan argument: 1. (x) (Cx ⇒ Dx)
(x) (Cx ⇒ Dx) 2. (x)(~Dx) /  ~(x) (Cx)
(x)(~Dx) / ~(x) (Cx) 3. Ca ⇒ Da 1, UI
4. ~Da 2, EI
5. ~Ca 3,4 MT
6. (x)(~Cx) 5, EG
7. ~(x) ~(~Cx) 6, Equiv
8. ~(x) (Cx) 7, DN
Contoh 10:
Susunlah bukti langsung untuk membuktikan validitas argumen berikut:
(x) [(Ax  Ba)  ~(Cx  Dx)]
(x) [(Cx  Dx)  ~(Ax  Bx)] /  (x) [(Ax  Cx)  (Cx  Ax)]

Bukti validitas argument:


1. (x) [(Ax  Ba)  ~(Cx  Dx)]
2. (x) [(Cx  Dx)  ~(Ax  Bx)] /  (x) [(Ax  Cx)  (Cx  Ax)]
3. (Aa  Ba)  ~(Ca  Da) 1, UI
4. (Aa  Ba)  (~Da  ~Ca) 3, DeM
5. [(Aa  ~Da)  (Aa  ~Ca)]  [(Ba  ~Da)  (Ba  ~Ca)] 4, Dist
6. (Aa  ~Da)  (Aa  ~Ca) 5, Simp
7. (Aa  ~Ca)  (Aa  ~Da) 6, Comm
8. Aa  ~Ca 7, Simp
9. ~Ca  Aa 8 Comm
10. Ca  Aa 9, Impl
11. (Ca  Da)  ~(Aa  Ba) 2, UI
12. (Ca  Da)  (~Ba  ~Aa) 11, DeM
13. [(Ca  ~Ba)  (Ca  ~Aa)]  [(Da  ~Ba)  (Da  ~Aa)] 12, Dist
14. (Ca  ~Ba)  (Ca  ~Aa) 13, Simp
15. (Ca  ~Aa)  (Ca  ~Ba) 14, Comm
16. Ca  ~Aa 15, Simp
17. ~Aa  Ca 16, Comm
18. Aa  Ca 17, Impl
19. (Aa  Ca)  (Ca  Aa) 18,10 Conj
20. (x) [(Ax  Cx)  (Cx  Ax)] 19, UG
Contoh 11:
Susunlah bukti langsung untuk membuktikan validitas argumen berikut:
(x) ~(Fx  ~Gx)
(x) (Hx  ~Gx) /  (x) (Hx  ~Fx)
Bukti validitas argument:
1. (x) ~(Fx  ~Gx) Pr.
2. (x) (Hx  ~Gx) Pr. /  (x) (Hx  ~Fx)
3. ~(Fa  ~Ga) 1, UI
4. Ga  ~Fa 3, DeM
5. Ha  ~Ga 2, EI
6. Ha 5, Simp
7. ~Ga  Ha 4, Comm
8. ~Ga 7, Simp
9. ~Fa 4,8 DS
10. Ha  ~Fa 6,9 Conj
11. (x) (Hx  ~Fx) 10, EG
Contoh 12:
Susunlah bukti langsung untuk membuktikan validitas argumen berikut:
(x) (Kx  Lx)
(x) (Mx  Lx) /  (x) [(Kx  Mx)  Lx]
Bukti validitas argument:
1. (x) (Kx  Lx) Pr.
2. (x) (Mx  Lx) Pr. /  (x) [(Kx  Mx)  Lx]
3. Ka  La 1, UI
4. ~Ka  La 3, Impl
5. Ma  La 2, UI
6. ~Ma  La 5, Impl
7. (~Ka  La)  (~Ma  La) 4,6 Conj
8. (~Ka  ~Ma)  La 7, Dist
9. ~(Ka  Ma)  La 8, DeM
10. (Ka  Ma)  La 9, Imp
11. (x) [(Kx  Mx)  Lx] 10, UG

Anda mungkin juga menyukai