Anda di halaman 1dari 10

Asistensi 3

!"
1. Dengan direfensiasi implisit, dapatkan dari
!#

(5𝑥 − 1)$ (3𝑦 + 1)$


+ =1
25 9
!" (&#'()! (*"+()!
!#
dari $&
+ ,
=1
(5𝑥 − 1)$ (3𝑦 + 1)$
+ =1
25 9
25𝑥 $ − 10𝑥 + 1 9𝑦 $ + 6𝑦 + 1
+ =1
25 9
2 1 2 1
𝑥$ − 𝑥 + + 𝑦$ + 𝑦 + = 1
5 25 3 9
è Langkah 1: turunkan kedua ruas terhadap 𝑥
!"
Karena yang diminta ialah turunan terhadap 𝑥, 0!# 1 maka persamaan diturunkan terhadap
𝑥
2 1 2 1
𝑥$ − 𝑥 + + 𝑦$ + 𝑦 + = 1
5 25 3 9
2 1 2 1
𝑑 0𝑥 $ − 5 𝑥 + 25 + 𝑦 $ + 3 𝑦 + 91 𝑑(1)
=
𝑑𝑥 𝑑𝑥
1 1
𝑑(𝑥 $ ) 2 𝑑(𝑥) 𝑑 0251 𝑑𝑦 $ 2 𝑑𝑦 𝑑 091 𝑑(1)
− + + + + =
𝑑𝑥 5 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 3 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
!-" ! .
• Mencari !#
𝑑(𝑦 $ ) 𝑑𝑦 $ 𝑑𝑦
=
𝑑𝑥 𝑑𝑦 𝑑𝑥
$)
𝑑(𝑦 𝑑𝑦
= 2𝑦
𝑑𝑥 𝑑𝑥
!-" ! .
Selain !#
karena variabel x diturunkan terhadap x, maka gunakan cara biasa tanpa
aturan rantai. Sehingga persamaan menjadi
2 𝑑𝑦 2 𝑑𝑦
2𝑥 − + 0 + 2𝑦 + +0=0
5 𝑑𝑥 3 𝑑𝑥
𝑑𝑦 2 2
32𝑦 + 4 = − 2𝑥
𝑑𝑥 3 5
2
𝑑𝑦 5 − 2𝑥
=
𝑑𝑥 2𝑦 + 2
3
!
!" (&#'()! (*"+()! !" '$#
Jadi 0!# 1 dari $&
+ ,
= 1 ialah !#
= "
!
$"+
#
!"
2. Dengan direfensiasi implisit, dapatkan !# dari

2𝑥 $ 𝑦 + 3𝑥 − 4
𝑦=
𝑥−𝑦

1
!" $# ! "+*#'/
Turunan 0!#1 dari 𝑦 = #'"
2𝑥 $ 𝑦 + 3𝑥 − 4
𝑦=
𝑥−𝑦
𝑦(𝑥 − 𝑦) = 2𝑥 $ 𝑦 + 3𝑥 − 4
𝑥𝑦 − 𝑦 $ = 2𝑥 $ 𝑦 + 3𝑥 − 4
è Langkah 1: turunkan kedua ruas terhadap 𝑥
!"
Karena yang diminta ialah turunan terhadap 𝑥, 0!# 1 maka persamaan diturunkan terhadap
𝑥
𝑥𝑦 − 𝑦 $ = 2𝑥 $ 𝑦 + 3𝑥 − 4
𝑑(𝑥𝑦 − 𝑦 $ ) 𝑑(2𝑥 $ 𝑦 + 3𝑥 − 4)
=
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑(𝑦 $ ) 𝑑(𝑥 $ 𝑦) 𝑑𝑥 𝑑(4)
− =2 +3 −
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
è Langkah 2: dapatkan turunan dari masing-masing elemen diatas
!(#")
• Mencari !#
!0 !#
𝑢=𝑥 !#
= !# = 1
!1 !"
𝑣=𝑦 !#
= !#
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑢 𝑑𝑣
= 𝑣+ 𝑢
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑦
= 1𝑦 + 𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥
!-" ! .
• Mencari !#
𝑑(𝑦 $ ) 𝑑𝑦 $ 𝑑𝑦
=
𝑑𝑥 𝑑𝑦 𝑑𝑥
$)
𝑑(𝑦 𝑑𝑦
= 2𝑦
𝑑𝑥 𝑑𝑥
!-# ! ".
• Mencari !#
!0 !# !
𝑢 = 𝑥$ !#
= !#
= 2𝑥
!1 !"
𝑣=𝑦 !#
= !#
𝑑(𝑥 $ 𝑦) 𝑑𝑢 𝑑𝑣
= 𝑣+ 𝑢
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥 $ 𝑦) 𝑑𝑦 $
= 2𝑥𝑦 + 𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥
Selain 3 elemen diatas karena variabel x diturunkan terhadap x, maka gunakan cara biasa
tanpa aturan rantai. Sehingga persamaan menjadi
è Langkah 3: subtitusi langkah 2 ke langkah 1
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑(𝑦 $ ) 𝑑(𝑥 $ 𝑦) 𝑑𝑥 𝑑(4)
− =2 +3 −
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦 𝑑𝑦 $
𝑦+𝑥 − 2𝑦 = 2 32𝑥𝑦 + 𝑥 4+3−0
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥

2
𝑑𝑦 𝑑𝑦 𝑑𝑦
𝑦+𝑥 − 2𝑦 = 4𝑥𝑦 + 2𝑥 $ +3
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦 𝑑𝑦
𝑥 − 2𝑦 − 2𝑥 $ = 4𝑥𝑦 + 3 − 𝑦
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦
(𝑥 − 2𝑦 − 2𝑥 $ ) = 4𝑥𝑦 + 3 − 𝑦
𝑑𝑥
𝑑𝑦 4𝑥𝑦 + 3 − 𝑦
=
𝑑𝑥 𝑥 − 2𝑦 − 2𝑥 $
!" $# ! "+*#'/ /#"+*'"
Jadi !# dari 𝑦 = #'"
ialah #'$"'$# !
2 − 𝑥, 𝑥 ≤ 1
3. Given a function 𝑓(𝑥) = : $
𝑥 − 2𝑥 + 2, 𝑥 > 1
Determine wether the function 𝑓 is differentiable at 𝑥 = 1
2 − 𝑥, 𝑥 ≤ 1
𝑓(𝑥) = : $
𝑥 − 2𝑥 + 2, 𝑥 > 1
Condition 𝑓(𝑥) can be differential at 𝑥 = 1 is 𝒇(𝒙) must be continue and derivative value
from left and right is the same at 𝒙 = 𝟏
Ø Continuous testing at 𝑥 = 1
• 𝑓(𝑥) must be defined at 𝑥 = 1
𝑓(𝑥) = 2 − 𝑥 for 𝑥 ≤ 1, hence
𝑓(1) = 2 − 1 = 1
∴ 𝑓(1) is defined
• lim 𝑓(𝑥) has a value
#→(
lim 𝑓(𝑥) has a value when lim$ 𝑓(𝑥) = lim% 𝑓(𝑥)
#→( #→( #→(

lim 𝑓(𝑥) = lim (2 − 𝑥) lim 𝑓(𝑥) = lim(𝑥 $ − 2𝑥 + 2)


#→($ #→( #→(% #→(

lim 𝑓(𝑥) = 2 − 1 lim 𝑓(𝑥) = (1$ − 2(1) + 2)


#→($ #→(%

lim 𝑓(𝑥) = 1 lim 𝑓(𝑥) = 1


#→($ #→(%

lim 𝑓(𝑥) = lim% 𝑓(𝑥) = 1


#→($ #→(

∴ lim 𝑓(𝑥) has a value of 1


#→(
• 𝑓(1) = lim 𝑓(𝑥)
#→(
𝑓(1) = lim 𝑓(𝑥) = 1
#→(
Because it meets 3 conditions above then 𝑓(𝑥) continue at 𝑥 = 1.
Ø Test left and right derivative values at 𝑥 = 1
𝑓(') (𝑥) = 𝑥 − 2 𝑓(+) (𝑥) = 𝑥 $ − 2𝑥 + 2
3 3
𝑓(') (𝑥) = 1 𝑓(+) (𝑥) = 2𝑥 − 2
3 3
𝑓(') (1) = 1 𝑓(+) (1) = 2(1) − 2
3
𝑓(+) (1) = 0

3
3 3
𝑓(') (1) ≠ 𝑓(+) (1)
3 3
Because 𝑓(') (1) ≠ 𝑓(+) (1) hence 𝒇(𝒙) undifferentiable at point 𝒙 = 𝟏

The conclusion is 𝑓(𝑥) continue but undifferentiable at point 𝑥 = 1


4. Berikut ini adalah grafik follium Descartes dengan persamaan 𝑥 * + 𝑦 * = 12𝑥𝑦, dan salah
satu garis singgung di titik 𝐴.

!"
a. Dengan diferensiasi implisit, dapatkan !# dari persamaan follium Descartes tersebut.
b. Hitunglah luas segitiga yang dibentuk oleh sumbu-x, sumbu-y, dan garis yang
menyinggung kurva tersebut di titik (6,6)
Terdapat kurva 𝑥 * + 𝑦 * = 12𝑥𝑦
!"
a) !#
dari persamaan kurva
!"
Untuk menghitung !# , turunkan kedua ruas terhadap 𝑥. Maka
𝑥 * + 𝑦 * = 12𝑥𝑦
𝑑(𝑥 * + 𝑦 * ) 𝑑(𝑥𝑦)
= 12
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑥 * 𝑑𝑦 * 𝑑(𝑥𝑦)
+ = 12
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
!" #
Untuk mendapatkan !#
, gunakan aturan rantai
𝑑𝑦 * 𝑑𝑦 * 𝑑𝑦 𝑑𝑦
= = 3𝑦 $
𝑑𝑥 𝑑𝑦 𝑑𝑥 𝑑𝑥
!(#") !" !0 !1
Untuk mendapatkan , gunakan rumus 𝑦 3 = 𝑢3 𝑣 + 𝑣 3 𝑢 → !# = !# 𝑣 + !# 𝑢
!#
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑥 𝑑𝑦
= 𝑦+𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑦
=𝑦+𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥
Subtitusi dua hasil diatas pada persamaan turunan kurva
𝑑𝑥 * 𝑑𝑦 * 𝑑(𝑥𝑦)
+ = 12
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦
3𝑥 $ + 3𝑦 $ = 12 3𝑦 + 𝑥 4
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦
𝑥$ + 𝑦$ = 4𝑦 + 4𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦
(𝑦 $ − 4𝑥) = 4𝑦 − 𝑥 $
𝑑𝑥
𝑑𝑦 4𝑦 − 𝑥 $
=
𝑑𝑥 𝑦 $ − 4𝑥
𝒅𝒚 𝟒𝒚'𝒙𝟐
Jadi didapatkan 𝒅𝒙 = 𝒚𝟐 '𝟒𝒙

4
b) Luas segitiga yang dibentuk oleh sumbu-x, sumbu-y, dan garis singgung kurva di titik
(6,6)
è Langkah 1: dapatkan persamaan garis singgung di titik (6,6)
Persamaan umum garis ialah
𝑦 − 𝑦( = 𝑚(𝑥 − 𝑥( )
Dengan 𝑚 ialah gradien dan (𝑥( , 𝑦( ) titik yang dilewati garis
!"
Gradien (𝑚) ialah turunan pertama 0!# 1 dari persamaan kurva, jadi nilai 𝑚 untuk titik
(6,6) ialah
𝑑𝑦 4𝑦 − 𝑥 $
=
𝑑𝑥 𝑦 $ − 4𝑥
𝑑𝑦 8(6) − 6$
𝑚= H = $
𝑑𝑥 #89,"89 6 − 8(6)
−J6$ − 8(6)K
𝑚=
6$ − 8(6)
𝑚 = −1
Maka persamaan garis singgung menjadi
𝑦 − 6 = (−1)(𝑥 − 6)
𝑦 − 6 = −𝑥 + 6
𝑦 = −𝑥 + 12
è Langkah 2: dapatkan alas dan tinggi segitiga untuk menghitung luasannya
Pada gambar disamping tinggi segitiga ialah 0, 𝑦
𝑦 dan alasnya 𝑥
Saat 𝑥 = 0, nilai 𝑦 = −0 + 12 = 12
Saat 𝑦 = 0, nilai 𝑥 = 12 − 0 = 12
Sehingga luas segitiga ialah
1 1 𝑥, 0
𝐿 = 𝑥𝑦 = (12)(12)
2 2
𝐿 = 72 satuan luas
Jadi luas segitiga yang dibentuk oleh sumbu-x, sumbu-y, dan garis singgung kurva di titik
(6,6) ialah 72 satuan luas
5. Dapatkan nilai 𝑎 dan 𝑏 dalam persamaan 𝑥 $ + 𝑎𝑦 $ = 𝑏 jika garis singgung di (1,1)
mempunyai persamaan 𝑥 − 3𝑦 = 7
Nilai 𝑎 dan 𝑏 dalam persamaan 𝑥 $ + 𝑎𝑦 $ = 𝑏 jika garis singgung di (1,1) 𝑥 − 3𝑦 = 7
Hubungan antara garis singgung dengan kurva ialah gradien dari garis singgung. Gradien
garis singgung ialah turunan pertama dari persamaan kurva.
è Langkah 1: tentukan nilai gradien garis singgung
Persamaan garis singgung di (1,1) ialah
𝑥 − 3𝑦 = 7
3𝑦 = 𝑥 − 7
𝟏 7
𝑦= 𝑥−
𝟑 3
Karena persaaman garis ialah 𝑦 = 𝒎𝑥 + 𝑐, maka nilai gradien garis singgung di (1,1)
(
ialah 𝑚 = *
!"
è Langkah 2: dapatkan turunan pertama 0!# 1 dari kurva

5
!"
Untuk mendapatkan !# turunkan kedua ruas terhadap x
𝑥 $ + 𝑎𝑦 $ = 𝑏
𝑑(𝑥 $ + 𝑎𝑦 $ ) 𝑑𝑏
=
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑥 $ 𝑑𝑦 $ 𝑑𝑏
+𝑎 =
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
$
𝑑𝑦 𝑑𝑦
2𝑥 + 𝑎 =0
𝑑𝑦 𝑑𝑥
𝑑𝑦
2𝑥 + 2𝑎𝑦 =0
𝑑𝑥
𝑑𝑦
2𝑎𝑦 = −2𝑥
𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑥
=−
𝑑𝑥 𝑎𝑦
!"
è Langkah 3: subitusi nilai gradien ke !#
Nilai turuna pertama ialah sama dengan gradien garis singgung di titik itu. Di langkah 1
(
didapatkan 𝑚 pada (1,1) ialah *, sehingga
𝑑𝑦 𝑥
=− 𝑚=
𝑑𝑥 𝑎𝑦
1 𝑑𝑦
= H
3 𝑑𝑥 #8(,"8(
1 1
=−
3 𝑎
𝑎 = −3
Dengan subtitusi 𝑥 = 1, 𝑦 = 1 dan 𝑎 = −3 ke persamaan kurva, nilai 𝑏 ialah
𝑥 $ + 𝑎𝑦 $ = 𝑏
1$ − 3(1)$ = 𝑏
𝑏 = −2
Jadi nilai 𝑎 = −3 dan nilai 𝑏 = −2
!"
6. Dengan menerapkan diferensiasi implisit, dapatkan !# dari 𝑥 * 𝑦 $ − 3𝑥𝑦 $ + 𝑥 = 1
!"
Turunan pertama 0!# 1 dari 𝑥 * 𝑦 $ − 3𝑥𝑦 $ + 𝑥 = 1
è Langkah 1: turunkan kedua ruas terhadap 𝑥
!"
Karena yang diminta ialah turunan terhadap 𝑥, 0!# 1 maka persamaan diturunkan terhadap
𝑥
𝑥 * 𝑦 $ − 3𝑥𝑦 $ + 𝑥 = 1
𝑑(𝑥 * 𝑦 $ − 3𝑥𝑦 $ + 𝑥) 𝑑(1)
=
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥 * 𝑦 $ ) 𝑑(𝑥𝑦 $ ) 𝑑𝑥 𝑑(1)
−3 + =
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
è Langkah 2: dapatkan turunan dari masing-masiing elemen diatas
!-# # " ! .
• Mencari !#
* !0 !# #
𝑢=𝑥 !#
= !#
= 3𝑥 $

6
!1 !" ! !" ! !" !"
𝑣 = 𝑦$ !#
= !#
= !" !#
= 2𝑦 !#
𝑑(𝑥 * 𝑦 $ ) 𝑑𝑢 𝑑𝑣
= 𝑣+ 𝑢
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥 * 𝑦 $ ) 𝑑𝑦
= 3𝑥 $ 𝑦 $ + 2𝑦 𝑥 *
𝑑𝑥 𝑑𝑥
!-#" ! .
• Mencari !#
!0 !#
𝑢=𝑥 !#
= !# = 1
!1 !" ! !" ! !" !"
𝑣 = 𝑦$ !#
= !#
= !" !#
= 2𝑦 !#
𝑑(𝑥𝑦 $ ) 𝑑𝑢 𝑑𝑣
= 𝑣+ 𝑢
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥𝑦 $ ) 𝑑𝑦
= 1𝑦 $ + 2𝑦 𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥
!#
• Mencari !#
𝑑𝑥
=1
𝑑𝑥
!(()
• Mencari !#
(turunan kostanta)
𝑑(1)
=0
𝑑𝑥
è Langkah 3: subtitusi hasil langkah 2 pada langkah 1
𝑑(𝑥 * 𝑦 $ ) 𝑑(𝑥𝑦 $ ) 𝑑𝑥 𝑑(1)
−3 + =
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦
3𝑥 $ 𝑦 $ + 2𝑦 𝑥 * − 3 31𝑦 $ + 2𝑦 𝑥4 + 1 = 0
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦
3𝑥 $ 𝑦 $ + 2𝑦𝑥 * − 3𝑦 $ − 6𝑥𝑦 +1=0
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦
(2𝑦𝑥 * − 6𝑥𝑦) = 3𝑦 $ − 3𝑥 $ 𝑦 $ − 1
𝑑𝑥
𝑑𝑦 3𝑦 $ − 3𝑥 $ 𝑦 $ − 1
=
𝑑𝑥 2𝑦𝑥 * − 6𝑥𝑦
!" *" ! '*# ! " ! '(
Jadi 0!# 1 dari 𝑥 * 𝑦 $ − 3𝑥𝑦 $ + 𝑥 = 1 ialah $"# # '9#"
2𝑥 + 1, 𝑥 ≤ 1
7. Tunjukkan bahwa 𝑓(𝑥) = Y adalah fungsi yang kontinu tetapi tidak dapat
𝑥 + 2, 𝑥 > 1
diturunkan di 𝑥 = 1
2𝑥 + 1, 𝑥 ≤ 1
Pembuktian bahwa 𝑓(𝑥) = Y adalah fungsi yang kotinu tetapi tidak dapat
𝑥 + 2, 𝑥 > 1
diturunkan di 𝑥 = 1
Ø Uji kekontinue-an di 𝑥 = 1
• 𝑓(𝑥) harus terdefinisi di 𝑥 = 1
𝑓(𝑥) = 2𝑥 + 1 untuk 𝑥 ≤ 1, maka
𝑓(1) = 2(1) + 1 = 3
∴ 𝑓(1) terdefinisi
• lim 𝑓(𝑥) harus ada
#→(

7
lim 𝑓(𝑥) ada saat lim$ 𝑓(𝑥) = lim% 𝑓(𝑥)
#→( #→( #→(

lim 𝑓(𝑥) = lim (2𝑥 + 1) lim 𝑓(𝑥) = lim (𝑥 + 2)


#→($ #→( #→(% #→(

lim 𝑓(𝑥) = 2(1) + 1 lim 𝑓(𝑥) = 1 + 2


#→($ #→(%

lim 𝑓(𝑥) = 3 lim 𝑓(𝑥) = 3


#→($ #→(%

lim 𝑓(𝑥) = lim% 𝑓(𝑥) = 3


#→($ #→(

∴ lim 𝑓(𝑥) ada yaitu 3


#→(
• 𝑓(1) = lim 𝑓(𝑥)
#→(
𝑓(1) = lim 𝑓(𝑥) = 3
#→(
Karena memenuhi 3 syarat diatas maka 𝑓(𝑥) continue pada 𝑥 = 1.
Ø Uji nilai turunan kiri dan kanan di 𝑥 = 1
𝑓(') (𝑥) = 2𝑥 + 1 𝑓(+) (𝑥) = 𝑥 + 2
3 3
𝑓(') (𝑥) = 2 𝑓(+) (𝑥) = 1
3 3
𝑓(') (1) = 2 𝑓(+) (1) = 1
3 3
𝑓(') (1) ≠ 𝑓(+) (1)
3 3
Karena 𝑓(') (1) ≠ 𝑓(+) (1) maka 𝑓(𝑥) tidak dapat diturunkan di 𝑥 = 1

Maka terbukti bahwa 𝑓(𝑥) kontinu namun tidak dapat diturunkan di 𝑥 = 1


4𝑥 $ ; 𝑥 ≥ 1
8. Diberikan 𝑓(𝑥) = : , dapatkan nilai 𝑎 dan 𝑏 agar 𝑓(𝑥) dapat diturunkan di 𝑥 =
𝑎𝑥 + 𝑏, 𝑥 < 1
1
4𝑥 $ ; 𝑥 ≥ 1
𝑓(𝑥) = : , nilai 𝑎 dan 𝑏 agar 𝑓(𝑥) dapat diturunkan di 𝑥 = 1
𝑎𝑥 + 𝑏, 𝑥 < 1
Agar fungsi dapat diturunkan di 𝑥 = 1 maka 𝑓(𝑥) harus continue serta nilai turunan kiri
sama dengan nilai turunan kanan di 𝑥 = 1
Ø Uji kekontinue-an di 𝑥 = 1
• 𝑓(𝑥) harus terdefinisi di 𝑥 = 1
𝑓(𝑥) = 4𝑥 $ untuk 𝑥 ≥ 1, maka
𝑓(1) = 4(1)$ = 4
∴ 𝑓(3) terdefinisi
• lim 𝑓(𝑥) harus ada
#→(
lim 𝑓(𝑥) ada saat lim$ 𝑓(𝑥) = lim% 𝑓(𝑥)
#→( #→( #→(
lim$ 𝑓(𝑥) = lim(𝑎𝑥 + 𝑏) lim 𝑓(𝑥) = lim 4𝑥 $
#→( #→( #→(% #→(

lim 𝑓(𝑥) = 𝑎(1) + 𝑏 lim 𝑓(𝑥) = 4(1)$


#→( #→(%

lim 𝑓(𝑥) = 𝑎 + 𝑏 lim 𝑓(𝑥) = 4


#→($ #→(%

Agar lim 𝑓(𝑥) ada, maka


#→(

8
lim 𝑓(𝑥) = lim% 𝑓(𝑥)
#→($ #→(
𝑎+𝑏 =4
• 𝑓(1) = lim 𝑓(𝑥)
#→(
𝑓(1) = lim 𝑓(𝑥)
#→(
4=𝑎+𝑏
Dengan demikian diperoleh persamaan 𝒂 + 𝒃 = 𝟒 pada uji
Ø Uji nilai turunan kiri dan kanan di 𝑥 = 1
𝑓(') (𝑥) = 𝑎𝑥 + 𝑏 𝑓(+) (𝑥) = 4𝑥 $
3 3
𝑓(') (𝑥) = 𝑎 𝑓(+) (𝑥) = 8𝑥
3 3
𝑓(') (1) = 𝑎 𝑓(+) (1) = 8(1)
3
𝑓(+) (1) = 8
3 3
Agar 𝑓(𝑥) dapat diturunkan di 𝑥 = 1 harus terjadi 𝑓(') (1) = 𝑓(+) (1)
3 3
𝑓(') (1) = 𝑓(+) (1)

𝑎=8
Dari uji ini didapatkan bahwa nilai 𝑎 = 8
Pada uji kekontinue-an didapat persamaan
𝑎+𝑏 =4
Subtitusi nilai 𝑎 = 8 sehingga nilai 𝑏 ialah
𝑏 =4−𝑎
𝑏 =4−8
𝑏 = −4
Jadi agar 𝑓(𝑥) dapat diturunkan di 𝑥 = 1 nilai 𝑎 = 8 dan −4
9. Diberikan fungsi implisit 3𝑥 $ + 𝑦 $ − 2𝑥𝑦 + 5𝑦 − 𝑥 = 10

!"
Tentukan !# di titik (0, −3)
!"
Diberikan fungsi implisit: 3𝑥 $ + 𝑦 $ − 2𝑥𝑦 + 5𝑦 − 𝑥 = 10, !# di titik (0, −3) ialah
è Langkah 1: turunkan kedua ruas terhadap 𝑥
!"
Karena yang diminta ialah turunan terhadap 𝑥, 0!# 1 maka persamaan diturunkan terhadap
𝑥
3𝑥 $ + 𝑦 $ − 2𝑥𝑦 + 5𝑦 − 𝑥 = 10
𝑑(3𝑥 $ + 𝑦 $ − 2𝑥𝑦 + 5𝑦 − 𝑥) 𝑑(10)
=
𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥 $ ) 𝑑(𝑦 $ ) 𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑦 𝑑𝑥 𝑑(10)
3 + −2 +5 − =
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
è Langkah 2: dapatkan turunan dari masing-masiing elemen diatas
!" !
• Mencari !#

9
𝑑𝑦 $ 𝑑𝑦 $ 𝑑𝑦
=
𝑑𝑥 𝑑𝑦 𝑑𝑥
$
𝑑𝑦 𝑑𝑦
= 2𝑦
𝑑𝑥 𝑑𝑥
!(#")
• Mencari !#
!0 !#
𝑢=𝑥 !#
= !# = 1
!1 !"
𝑣=𝑦 !#
= !#
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑢 𝑑𝑣
= 𝑣+ 𝑢
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑦
= 1𝑦 + 𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑥
è Langkah 3: subtitusi hasil langkah 2 pada langkah 1
𝑑(𝑥 $ ) 𝑑(𝑦 $ ) 𝑑(𝑥𝑦) 𝑑𝑦 𝑑𝑥 𝑑(10)
3 + −2 +5 − =
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦 𝑑𝑦
6𝑥 + 2𝑦 − 2 31𝑦 + 𝑥4 + 5 −1=0
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦 𝑑𝑦 𝑑𝑦
6𝑥 + 2𝑦 − 2𝑦 − 2𝑥 +5 −1=0
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑑𝑦
(2𝑦 − 2𝑥 + 5) = 2𝑦 − 6𝑥 + 1
𝑑𝑥
𝑑𝑦 2𝑦 − 6𝑥 + 1
=
𝑑𝑥 2𝑦 − 2𝑥 + 5
!"
è Langkah 5: subtitusi nilai 𝑥 = 0 dan 𝑦 = −3 pada !#
𝑑𝑦 2(−3) − 6(0) + 1
H =
𝑑𝑥 #8;,"8'* 2(−3) − 2(0) + 5
𝑑𝑦 −6 − 0 + 1
H =
𝑑𝑥 #8;,"8'* −6 − 0 + 5
𝑑𝑦 −5
H =
𝑑𝑥 #8;,"8'* −1
𝑑𝑦
H =5
𝑑𝑥 #8;,"8'*
!"
Jadi 0!# 1 di titik (0, −3) dari 3𝑥 $ + 𝑦 $ − 2𝑥𝑦 + 5𝑦 − 𝑥 = 10 ialah 5

10

Anda mungkin juga menyukai