ULANGKAJI TEMA BENTUK MUKA BUMI DAN SALIRAN

GEOGRAFI TINGKATAN 4
TEMA BENTUK MUKA BUMI DAN SALIRAN
BAB 5 PERGERAKAN PLAT TEKTONIK
1 Lapisan atmosfera yang manakah penting dalam perkembangan sistem telekomunikasi? SPM /
2006
Skema jawapan: D. TERMOSFERA /S1
A Stratosfera: kapal C Troposfera: paling hampir muka bumi. Menampung
supersonic,lapisan ozon yang kehidupan.
menyerap sinaran ultraungu
B Mesosfera:meteorit terbakar DTermosfera:membalikkan gelombang radio ke muka
bumi.satelit.
2 Lapisan atmosfera yang manakah dapat membalikkan gelombang radio? SPM
/2007
Skema jawapan: C.Termosfera / S1
A Stratosfera C Termosfera
B Mesosfera D Troposfera
3 Di lapisan atmosfera yang manakah letaknya lapisan ozon? SPM
/2008
Skema jawapan: C. Stratosfera / S1
A Eksosfera:paling nipis dan jauh C Stratosfera:lapisan ozon yang menyerap sinaran
dari muka bumi. Mengandungi ultraungu
helium dan hidrogen
B Mesosfera D Termosfera:membalikkan gelombang radio ke bumi

4 Maklumat berikut merupakan ciri lapisan atmosfera. SPM /

2012 /
Skema jawapan: D.TROPOSFERA S1
• Lapisan paling dekat dengan
permukaan bumi
• Berlakunya kejadian angin, ribut dan
kilat
Apakah lapisan atmosfera tersebut?
A Eksosfera Mengandungi helium dan hidrogen
B Mesosfera Membakar meteorit
C Termosfera Membalikkan gelombang radio
D Troposfera Mempengaruhi perubahan cuaca setempat.paling
hampir bumi

5 Kombinasi manakah yang benar tentang lapisan atmosfera dan kepentingannya? SPM
/2012
Skema jawapan: C: Termosfera :Perkembangan sistem telekomunikasi / S2
 Lapisan atmosfera Kepentingan

A Stratosfera Kawasan pembentukan awan Lapisan kering tidak

berawan
B Mesosfera Penebat yang menyerap haba daripada matahari
paling sejuk.tekanan udara rendah
C Termosfera Perkembangan sistem telekomunikasi
D Troposfera Melindungi bumi daripada sinaran ultraungu

Menampung kehidupan
manusia,haiwan,tumbuhan
6 Maklumat berikut menerangkan tentang lapisan atmosfera. SPM/
2014/
Skema jawapan: C: STRATOSFERA S1

• Mengandungi lapisan yang

menapis sinar ultraungu (UV)
• Laluan kapal terbang supersonik
Apakah lapisan atmosfera tersebut?
A Eksosfera helium & hydrogen C Stratosfera
B Mesosfera membakar D Troposfera menampung kehidupan.
meteroit
7 Lapisan atmosfera yang dapat memantulkan gelombang radio ialah SPM/2
017/S
Skema jawapan: D. TERMOSFERA 1
A Litsofera: Terdiri daripada C Stratosfera:lapisan ozon.kapal terbang supersonik
kerak bumi dan sebahagian
atas mantel yang bersifat
pepejal serta mengandungi
mineral dan batuan.
B Eksosfera D Termosfera
8 Mengapakah lapisan ozon penting kepada kehidupan manusia dan haiwan? SPM/2
017/S
Skema jawapan: A. Menapis sinaran ultraungu 7
A Menapis sinaran ultraungu
B Mengurangkan strok haba
C Menyerap jerebu di udara
D menyerap karbon dioksida

9 Di lapisan atmosfera manakah berlaku pembentukan hujan dan ribut petir? SPM/2
018/S
Skema jawapan: D. TROPOSFERA 1
A Mesosfera C Termosfera
B Stratosfera D Troposfera
10 Lapisan atmosfera manakah yang membolehkan gelombang radio dipancarkan? SPM/2
019/S
SKEMA JAWAPAN: C:TERMOSFERA 1
A Eksosfera C Termosfera
B Mesosfera D Stratosfera
II. LITOSFERA
11 Maklumat berikut merupakan ciri lapisan bumi. SPM/2
• Lapisan paling luar 011/S
• Habitat pelbagai hidupan 1

Apakah lapisan tersebut?

SKEMA JAWAPAN: A.LITOSFERA

Kepentingan litosfera:

a. Menyediakan habitat bagi pelbagai jenis hidupan

b. Mengandungi mineral untuk kegiatan perlombongan
c. Menghasilkan tanih untuk bercucuk tanam
d. Membekalkan nutrient kepada tumbuhan
e. Menakung air di permukaan bumi
A Litosfera C Stratosfera
B Mesosfera D Astenosfera
12 Pernyataan manakah yang benar tentang lapisan litosfera? SPM/2
015/S
Skema jawapan: A. terdapat pelbagai mineral 1
A Terdapat pelbagai mineral
B Tempat terbakarnya meteorit mesosfera
C Kawasan pembalikan gelombang radio termosfera
D Laluan penerbangan kapal terbang supersonic stratosfera
III. BIOSFERA
13 Pernyataan manakah yang berkaitan dengan biosfera? SPM/2
014/S
Skema jawapan: D. KEPELBAGAIAN JENIS HIDUPAN 2

Biosfera terdiri daripada beraneka jenis hidupan termasuk manusia,tumbuh-tumbuhan dan

haiwan.
A Kawasan sumber air hidrosfera
B Kawasan gunung-ganang litosfera
C Merupakan sumber mineral litosfera
D Kepelbagaian jenis hidupan
STRUKTUR BUMI
14
SIAL

ASTENOSFERA MANTEL
Lapisan X dalam rajah di atas ialah SPM
Skema jawapan: B. SIMA 2005
S3
A SIAL C Mantel
B SIMA D Teras bumi
I: KERAK BUMI
II: MANTEL
III: TERAS LUAR
IV:TERAS DALAM

• Suhu 800°C hingga 1600°C

• Terdapat arus perolakan
15 Maklumat di atas merujuk kepada lapisan bumi yang bertanda SPM
SKEMA JAWAPAN: B. II 2006
MANTEL: terletak di bawah lapisan kerak bumi. Terdiri daripada lampau bes. Kaya dengan S2
olivin. Terdapat arus perolakan.
A I C III
B II D IV

FENOMENA ALAM LAPISAN BUMI

16 Fenomena alam seperti dalam gambar rajah di atas berpunca daripada proses perolakan di SPM
lapisan bumi yang bertanda 2006
Skema jawapan: B. II S5
Mantel: Mantel umumnya bersifat pepejal tetapi di lapisan luarnya setebal 100km hingga
200km adalah berbentuk separa cecair dan suhunya setinggi 14000 C. Bahagian Separa cecair
ini dinamakan astenosfera. Bahagian ini mudah bergerak kerana separa cecair dan kerak
bumi terapung di atasnya. Arus perolakan di astenosfera merupakan punca utama bagi
kejadiah hanyutan benua,sesaran kerak bumi,gempa bumi dan aktiviti gunung berapi
A I C III
B II D IV

17 Berdasarkan Rajah 1, di bahagian lapisan bumi yang manakah arus perolakan berlaku? SPM
2008
 S2

18 Di lapisan manakah terdapat arus perolakan yang menyebabkan pergerakan dalam bumi? SPM
SKEMA JAWAPAN:A. MANTEL 2009
S1
A Mantel C Kerak bumi
B Teras luar D Teras dalam
19 Di lapisan bumi manakah terdapat arus perolakan? SPM
SKEMA JAWAPAN:A. MANTEL 2010
S1

A Mantel C Kerak bumi

B Teras luar D Teras dalam
20 Foto 1 menunjukkan fenomena alam. SPM
2013
S1

Foto 1
Fenomena alam dalam Foto 1 berlaku akibat daripada proses perolakan di lapisan bumi yang
bertanda
SKEMA JAWAPAN:B. MANTEL

21 Apakah ciri lapisan mantel dalam struktur bumi? SPM

SKEMA JAWAPAN: C. TERDAPAT ARUS PEROLAKAN 2016
A Lapisan paling dalam Teras bumi/barisfera S1
B Suhu melebihi 5000°C teras dalam
C Terdapat arus perolakan
D Ketebalan 30 hingga 40 kiliometer kerak bumi

22 Maklumat berikut adalah sebahagian daripada struktur bumi. SPM

2017
• SIAL S2
• SIMA
Lapisan yang manakah dalam Rajah 1 boleh dikaitkan dengan maklumat tersebut?

Skema jawapan: A: KERAK BUMI

Kerak bumi ialah lapisan luar bumi yang keras dan bersifat pepejal. Lapisan ini mempunyai
dua bahagian yang nyata iaitu sial dan sima.

Rajah 1
 PROSES PEMBENTUKAN DAN TABURAN BENTUK MUKA BUMI
PERGERAKAN PLAT TEKTONIK

SPM/
2006/
S4

PLAT BUMI
23 Antara yang berikut, yang manakah menerangkan tentang proses di atas?
Skema jawapan: A. Hanyutan benua
• Dikemukakan oleh Alfred Wegener, 1910. Menurut Wegener, 200 juta tahun dahulu semua benua
bercantum dan membentuk satu daratan besar yang dikenali sebagai Pangea.
• Lautan disekelilingnya dipanggil Panthalassa.
• Wegener menyatakan terdapat dua arah utama hanyutan benua iaitu pergerakan ke arah barat ya
ng disebabkan oleh kuasa-
kuasa tektonik dan pergerakan dari kutub akibat daripada tekanan ke atas benua yang seolah-
olah terapung di atas lautan magma yang panas.
• Hipothesis Wegener amat berkait dengan daya mampatan dan daya tegangan yang wujud dalam
bumi yang boleh menggerakkan lapisan bumi.
• Kedua-dua daya ini wujud akibat adanya arus perolakan yang panas.
• Batuan di dalam lapisan mantel mengalami suhu dan tekanan yang tinggi dan berada dalam kead
aan separa cair, arus perolakan wujud di lapisan ini dan lapisan kerak bumi dikatakan terapung di atas lapi
san astenosfera.
A Hanyutan benua
B Pencairan ais kutub
C Pembentukan pentas benua
D Pembentukan gunung berapi
PERTEMBUNGAN PLAT
24 Rajah di bawah menunjukkan pergerakan tektonik. SPM/
2010
/S2

Apakah sebab berlakunya lipatan kerak bumi seperti dalam rajah di atas?
Skema jawapan: D Pertembungan plat benua dengan plat benua

A Percapahan plat lautan dengan plat lautan

B Percapahan plat benua dengan plat benua
C Pertembungan plat lautan dengan plat lautan
D Pertembungan plat benua dengan plat benua
 I. LIPATAN
25 Gambar yang manakah menunjukkan jenis lipatan simetri? SPM
Skema jawapan: B. 2008
Lipatan Simetri ialah lipatan yang kedua-dua cerunnya seimbang yang terbentuk daripada daya S7
mampatan yang sama kuat di kedua-dua belah antiklin.
A

Lipatan asimetri:
Lipatan yang mana salah satu
daripada cerunnya lebih curam
daripada cerun yang lain
B

Lipatan rebah: terbentuk akibat

kuasa mampatan yang lebih kuat
di satu bahagian daripada
bahagian yang lain.
D

Lipatan asimetri
II. GEMPA BUMI

DUNIA

• Skala Richter 7.8

• Kemusnahan harta benda
26 Fenomena alam di atas berlaku di kawasan peta bertanda SPM
Skema jawapan: A I dan II 2005
PAKISTAN & JEPUN S6

A I dan II C III dan IV

B II dan III D I dan IV

B. PENCAPAHAN PLAT
27 Bentuk muka bumi yang wujud kesan daripada proses pergerakan plat pencapahan ialah SPM
SKEMA JAWAPAN: B II dan III 2005
I arka pulau PETEMBUNGAN PLAT LAUTAN VS PLAT BENUA S1
II lurah gelinciran
III permatang tengah lautan
IV banjaran gunung lipat PERTEMBUNGAN PLAT BENUA VS PLAT BENUA
A I dan II C III dan IV
B II dan III D I dan IV

28 Apakah bentuk muka bumi yang dapat dikaitkan dengan maklumat berikut? SPM
SKEMA JAWAPAN: B. JURANG LAUTAN 2008
S4

• Terbentuk akibat pemisahan plat

• Berbentuk V yang sempit dan
dalam
A Arka pulau; C Pentas benua:
pertembungan plat ~ Bahagian dasar laut yang cetek lanjutan dari
lautan vs plat benua. pinggir laut.
bahangian yang terjunam ~ Kedalaman tidak melebihi 180 meter.
akan ditolak ke dalam Kepentingan
mantel.pinggir plat ~ Kawasan perikanan.
mengalami suhu dan ~ Kawasan perlombongan petroleum dan gas
tekanan tinggi lalu asli.
menjadi magma. Magma
mengalir keluar ke
permukaan plat dan
membentuk arka pulau
dan gunung berapi dasar
laut.
B Jurang lautan D Cangkat benua
-terletak di kaki cerun benua
-jaluran yang agak tinggi dan bercerun landai
-menganjur keluar hingga ke dasar lautan
-contoh;Cangkat benua Hawaai
29 Bentuk muka bumi yang terhasil akibat proses pergerakan plat pencapahan ialah SPM
Skema jawapan: B.I dan IV 2018
S5

I permatang tengah lautan

II banjaran gunung lipat PERTEMBUNGAN
III arka gunung berapi PERTEMBUNGAN
IV lurah gelinciran
A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV
SOALAN STRUKTUR
Soalan 1 berdasarkan foto 1.

SPM 2018

SOALAN 6

1 (a) Nyatakan lapisan bumi yang menyebabkan berlakunya fenomena dalam Foto 1. (1 Markah)

Mantel

1 (b) Apakah faktor yang mempengaruhi pembentukan cerun dalam Foto 1? (2 Markah)
-jenis lava
-kelikatan lava atau kepekatan lava
-kekuatan letusan gunung berapi
-kuantiti lava sedikit.

1(c) Terangkan kesan fenomena dalam Foto 1 terhadap alam sekitar. (3 Markah)
• Habitat flora termusnah
• Habitat fauna termusnah
• Berlaku pencemaran udara,jerebu
• Berlaku kejadian tanah runtuh
• Berlaku gempa bumi
• Flora terpupus
• Fauna terpupus
• Suhu sekitar meningkat
• Berlaku hujan asid
• Berlaku pencemaran air
• Wujudnya perubahan landskap

1 (d) Jelaskan potensi kawasan dalam Foto 1 terhadap penduduk sekitar. (4 markah)
• Meningkatkan kesuburan tanih
• Menggalakkan aktiviti pertanian
• Aktiviti pelancongan giat dijalankan
• Menjadi lokasi pelancongan/kawah gunung berapi
• Bekalan sumber tenaga alternatif
• Sumber tenaga terma/geo terma
• Menggalakkan aktiviti perlombongan
• Batuan atau magma keluar dari gunung berapi
SOALAN ESEI

Gempa bumi Sabah 2015 pada 6.0 skala richter berlaku di sekitar Ranau,Sabah pada jam 7.15 pagi,hari
Jumaat 5 Jun 2015. Pusat Gempa Bumi dan Tsunami Nasional melaporkan egaran dirasai di kebanyakan
tempat di Sabah termasuk Kota Kinabalu ,Kota Belud,Inanam,Kota Marudu dan Sandakan. Gempa
susulan yang lemah berlaku 47 kali.

Sumber: https://ms.wikipedia.org/wiki/Gempa_bumi_Sabah_2015

1 (a) Berdasarkan maklumat di atas,huraikan punca dan faktor yang menyebabkan bencana alam
tersebut berlaku.

Arus perolakan di lapisan mantel yang menyebabkan pergerakan kerak bumi.

Disebabkan kedudukan Sabah yang sangat berhampiran dengan sempadan plat tektonok dan
lingkaran api pasifik yang aktif dengan kejadian gempa bumi dan letusan gunung berapi.

Gunung Kinabalu merupakan jenis gunung lipat muda yang aktif gunung berapi dan gempa bumi.

1 (b) Berasaskan pengetahuan geografi anda, setujukah anda Kawasan selain Sabah juga akan
kemungkinan dilanda gempa bumi pada masa depan?

Setuju, kerana plat bumi di atas mantel tidak akan kekal akibat arus perolakan, ini akan
menyebabkan kejadian pertembungan dan pencapahan plat yang berkemungkinan akan mengubah
kedudukan sempadan plat tektonik di bumi.

Selain itu, negara Malaysia juga berhampiran dengan negara jiran yang sering berlaku gempa bumi
dan letusan gunung berapi iaitu Indonesia dan Filipina.Gegaran gempa bumi dari negara jiran juga
boleh mempengaruhi keadaan di Malaysia. Contohnya,gempa bumi di Indonesia pada tahun 2004
mengakibatkan tsunami besar yang turut melanda ke Malaysia.

1 (c) Wajarkah pihak berkuasa Malaysia melaksanakan Langkah awal untuk menghadapi risiko
bencana alam gempa bumi?

Wajar, kerana bencana alam boleh berlaku bila-bila masa pada masa depan. Ini dapat mengurangkan
risiko berlaku bencana alam. Contohnya gempa bumi telah berlaku di negeri Sabah.

Langkah awal perlu dilaksanakan seperti memasang stesen seismic supaya dapat mengesan gegaran
gempa bumi jika bencana alam dapat dikesan lebih awal dapat mengurangkan nyawa terkorban.
 Seramai 67 orang Malaysia terkorban, manakala beratus-ratus rumah dan kenderaan musnah apabila
ombak besar atau tsunami melanda pantai Pulau Pinang, Perlis,Kedah,Perak dan Selangor pada 26
Disember 2004.

Sumber: https://ms.wikipedia.org/wiki

2 (a) Mengapakah tragedi seperti di atas boleh berlaku di Kawasan Malaysia yang tidak berlaku
gempa bumi?

Negara Malaysia terletak berhampiran dengan negara jiran yang sering berlaku gempa bumi dan
letusan gunung berapi iaitu Indonesia dan Filipina. Gegaran gempa bumi dari negara jiran juga boleh
mempengaruhi keadaan di Malaysia. Contohnya,gempa bumi di Indonesia pada tahun 2004
mengakibatkan tsunami besar yang turut melanda ke Malaysia.

2 (b) Kemukakan cadangan yang dapat mengurangkan kesan tsunami di negara Malaysia.

Penguatkuasaan undang-undang alam sekitar untuk melindungi htuan bakau sebagai zon penampan.

Menanam pokok bakau di pinggir laut untuk mewujudkan zon penampan berfungsi mengurangkan
kuasa ombak.

Mengadakan kempen kesedaran cintai alam sekitar untuk menyedari kepentingan hutan bakau.

Memberi Pendidikan alam sekitar supaya penduduk dapat menjaga kepentingan hutan bakau.

Memasang alat pengesan tsunami iaitu DART supaya dapat mengurangkan kesan tsunami.