Anda di halaman 1dari 7

Bale SiGala-gala

Narrator : Di tepi Begawan Swilugangga, Bratasena dikeroyok Kurawa. Bratasena ditali oleh
kurawa dan dipaksa sengkuni untuk meminum racun. Kemudian bratasena bertemu naga di
Sungai Swilunggaangga dan ditenggelamkan. Sang Hyang Basuki datang dan memberikan Air
sakti. Bratasena Meneguk air sakti dari dalam bejana (kundha) anugerah Sang Hyang Basuki.
Satu teguk setara dengan kekuatan tujuh tenaga gajah. Bima mampu meneguk 7 teguk. Kekuatan
Bima kini setara dengan 70 ekor gajah.

Ing pinggire Begawan Swilungangga, Bratasena dikeroyok Kurawa. Bratasena ditalini karo
Kurawa lan dipekso Sengkuni ngombe racun. Banjur Bratsena ketemu naga ing Sungai
Swilungangga lan dicemplungke. Sang Hyang Basuki rawuh lan menehi banyu sakti. Bratasena
neguk banyu sakti saka jerone bejana (kundha) anugerah Sang Hyang Basuki. Seteguk pada kaya
kakuwatan sepuluh gajah. Bima bisa neguk 7x setara karo 70 gajah.

(Di kerajaan Astina)


Resi Bhisma : Putraku Destarasta
Destarasta : Nggih Resi, wonten dawuh?
Resi Bhisma : Yen tak sawang, putra-putramu pandawa wis katun dewasa. Punwa arep
ngilingake wasiat sing diamanati mendiang Ananda Pandu. Pesene yen Pandawa
sampun dewasa, jenengan kudu nyerahake tahta Astina marang Puntadewa sak
kadang. Elinga yo, putraku. Jenengan sira madheg nalendramana dadi ratu wakil-
wakile putra-putrane Pandu. Mula dina iki, tetepana tembung Sabda Brahmana
Ratu yo putraku.
Destarasta : Weh… kula menika mboten gadah raos anggendong lali bab keprabon ngastina.
Malah kulo tansah ngajeng-ngajeng benjang menapa kulo enggal masrahaken
keprabon ngastina dating anak-anak kulo pandawa.
Resi Bhisma : Putraku Destarasta, Banjur miturut pitungmu kapan anggonmu bakal minisuda
para pandawa kabeh?
Pinurut panemuku, Pandawa sampun nginjak dewasa.
Destarasta : Kados prayogi benjang fajar wulan ngajeng menika.
Resi Bhisma : Yen kowe mangkono punwa jumurung apa kang dadi kersamu kang.
Destarasta : Sengkuni!
Sengkuni : Kula wonten dawuh.
Destarasta : Ora ndadak lidah sinambung, mara enggal sira tata-tata kanggo misuda putraku
pandawa, yaiku ing Sitihinggil Kuta Raja lan Pendapa Agung Ngastina aja nganti
nguciwani.
Sengkuni : Kepareng matur pinuwun.
Destarasta : Yo, maturo Sengkuni.
Sengkuni : Saking pamanggih kula, saderengipun dipunwontenake upacara paserahan
keprabon ing Sitihinggil negari Astina. Anggenipun prayoginipun sesaji lan
donganipun sewengi suntuk. Ing pamrih supaya turunan para barata mboten weos
dateng jejegan dadi ksatria utama kaya sesepuh ngastina.
Destarasta : Ealah, apik pikirmu Sengkuni banjur carane kepriye Yayi Suman?
Sengkuni : Pandawa lan Kurawa menika tata sesaji lan donganipun sewengi suntuk. Intine
ngeling-ngeling lan niru apa kang wes diteindake dening sesepuh
Destarasta : Banjur papan ngendi kang pantes kanggo mujudake aturmu kuwi?
Sengkuni : Menika wonten tengahe Alas Paranawata. Menika wonten pesanggrahan lawas
ingkang lawit pramonokoti tinuwun.
Resi Bhisma : Suman, mengko dhisik, jeneng siromadeg pasanggrahan pramonokoti?
Sengkuni : Nggih…
Resi Bhisma : Yen, ora kleru kuwi pesanggrahan tinggalane rama sentanu? Nanging wes suwi
ora dianggo. Yen saka pamikirku pasanggrahan pramonokoti wes rusak gosak-
gasik yo Suman.
Sengkuni : Nggih, nanging lak saged didandosi rumiyen
Resi Bhisma : Yo yo.. sak karepmu Suman!
Destarasta : Yayi Sengkuni.
Sengkuni : Kulo wonten dawuh
Destarasta : Aja kesuwen wiwit dino sakmengko sira enggal tata-tata mangun maneh
pasanggrahan pramonokoti, Suman.
Sengkuni : Nuwun inggih ngestaken dhawuh
Destarasta : Yayi Gendari?
Dewi Gendari : Kula wonten dhawuh pangendhika.
Destarasta : Yayi Kunthi?
Dewi Kunthi : Punten dhawuh, Bapa Prabu.
Destarasta : Yayi Widura lan kabeh putraku Pandawa lan Kurawa. Prayogi ayulerem sak
wetara kanggo angantri panggone pasanggrahan pramonokotu

(Datanglah Sengkuni dan Kurawa)


Sengkuni : Duryudana!
Duryudana : Ya, Paman?
Sengkuni : Panggi; Arsitek Purucana!
Duryudana : Ya, akan saya panggil.
(Datanglah Purucana dan Istrinya)
Sengkuni : Hai, Purucana!
Purucana : Ya, Tuan Patih?
Sengkuni : Kau adalah kepala Arsitek Negara Astina. Sekarang berangkatlah kau ke
Pesanggrahan Pramonokoti. Di sana ada bangunan tua, sekalian ronohkan saja!
Lalu gantikan dengan sebuah Balai dari bahan yang mudah terbakar.
Purucana : Apa maksud paduka membuat bangunan yang tiangnya diisi seperti getah damar,
belerang, dan minyak tanah?
Sengkuni : Sudah, jangan banyak bertanya, laksanakan saja!
Purucana : Baik, Ki Patih.

(Datanglah Sanjaya dan Widura)


Widura : Rasanya tidak enak firasatku, Sanjaya!
Sanjaya : Ya, ayahanda.
Widura : Melihat gelagat mereka, Sengkuni dan Kurawa seperti merencanakan sesuatu
untuk mencelakakan Pandawa. Namun, semua prasangka itu belum ada buktinya.
Kita tidak boleh gegabah.
Sanjaya : Tindakan apa yang mesti kita lakukan, Ayahanda?
Widura : Sekarang begini, kau jangan berpangku tangan. Secara diam-diam, pergilah kau
ke Waranawata. Bawalah beberapa prajurit, buatlah sebuah terowongan! Dari
Waranawata tembus sampai Pesanggrahan Pramonokoti, mungkin terowongan itu
ada gunanya bagi keselamatan sepupumu Pandawa.
Sanjaya : Baik, mohon pamit, Ayah.
Widura : Restuku menyertaimu. Hati-hati. Jangan sampai ketahuan, lewat jalan pintas
saja!

Widura : Bratasena, kemarilah!


(Bratasena datang)
Widura : Bratasena
Bratasena : Ya, Paman?
Widura : Sebelum kau berangkat ke Waranawata, saya berpesan kepadamu. Jangan
lengah! Kau harus selalu waspada. Kalau tiba-tiba terjadi sesuatu luar biasa (di
luar dugaan?), kau harus segera tanggap, lindungi ibu dan saudaramu!
Bratasena : Baik, pesanmu akan selalu kuingat.

(Datanglah Semar)
Semar : Habis main reog, ada pisang. Dari mana ini?
Semar : Mungkin ada kera hhabis main dari sini, meninggalkan pisang. Ternyata kera
lebih berbudi daripada manusia, manusia saling berebut makanan, yang
gelandangan seperti saya begini tidak kebagian.
Semar : Di sini masih ada hutan yang lestari, mudah-mudahan jadi contoh. Kayunya
jangan dicuri, sehingga binatang seperti kera bisa kerasan (betah?). kalau ada
kasus kera merusak singkong buah petani, yang salah nukan monyetnya, tetapi
manusianya. Anak-anak di mana ya?
(Ada suara hewan, semar lari, dan datanglah gareng)
Gareng : Orang tua tega dengan anak, makanan dimakan sendiri. Ada pisang dimakan
sendiri. Masa anak tidak dibagi. Yang menghalau kera tadi saya, yang dapat
pisangnya malah Semar. Lumayan.
(Garenng membuka pisang)
Gareng : Pisang Ambon, Ambon apa Batak? Enak, sisa kera.
(Ada suara kera)
Gareng : Wah, ada kera ini.
(Petruk datang)
Petruk : Gareng kupingnya tuli barangkali. Suara gajah dibilang suara monyet! Mungkin
pengaruh perut sedang lapar. Pisang begini banyak mau dimakan sendirian, dasar
rakus! Cenderung ingin segera meraih sesuatu yang belum pasti. Wah, filosofinya
tinggi.
Petruk : Pisang ini ada filosofinya pantang mati sebelum menghasilkan sesuatu atau
berbuah. Manusia kalau seperti pisang, ya bagus. Menghasilkan suatu karya yang
bagus, baru mundur. Bukan mau mundur kalau diturunkan secara paksa!
Petruk : Sadar posisi maksudnya.
Petruk : Ada istilah “escape conditioning”, jadi membiasakan lari dari hal-hal yang tidak
menyenangkan atau membahayakan. Saya juga escape conditioning, tapia pa daya
perut lapar.
Petruk : Gedhang, akronim dari digigit setelah dimakan.
Gedhek, akronim dimakan sambal geleng-geleng.
Gembok, akronim yang menggenggam pantasnya simbok.
Geli, akronim patah di bagian tali
Petruk : Wah, ini pisangnya matang di pohon. Pisang semua bagiannya berguna,
batangnya berguna, daunnya laku. Cari daun pisang sekarang susah, sekarang
diganti plastik. Padahal plastik susah didaur ulang. Banyak tanah tercemar
karenanya. Itulah sifat manusia, serakah. Hujan minta terang, terang minta hujan.
Petruk : Begini salah, begitu salah. Jika dibiarkan gatal, digaruk lecet! Akhirnya dibalur
minyak.
(Ada suara kera)
Petruk : Suara angsa dikejar anjing. Malam-malam begini ada angsa. Kalau ini, jelas.
Mirip suaranya anakku. Sepertinya tahu kalau pisangnya saya ambil lalu marah.
Monyet!
(Petruk pergi, Bagong datang)
Bagong : Dasar! Tidak segera kabur. Kasihan mulut yang menirukan suara binatang.
Skenarionya sudag sepakat, malah ceriwis aja. Tadi waktu datang diam saja,
sekarang baru ngedumel. Yang menirukan suara sampai bingung. Menirukan
suara kera kan susah. Anehnya Pak Manteb giginya ompong tapi pandai
menirukan suara kera.
Bagong : Dasar Petruk! Satu sisir dibawa semua. Seperti orang tidak pernah makan saja.
Saya dengar pisang… gedhang? Semua orang memanfaatkan. Nikmat betul,
panas-panas di tengah hutan.
(Ada suara anjing)
Bagong : Yang penting makan.
Bagong : Anjingnya tersedak, mana ada..
(Semar, Petruk, Gareng datang)
Bagong : Walau pakai merangkak tidak takut.
Semar : Saya sudah capai merangkak.
Bagong : Macan kok tersedak.
Semar : Saya dibagi tidak?
Bagong : Tidak! Macan ompong tidak usah dibagi.
Petruk? : Kamu nakut-nakuti siapa?
Semar : Bagong. Saya baru makan ditakut-takuti, saya lari.
Gareng? : Tadi yang bersuara saya.
Semar : Kamu?
Gareng? : Kamu juga lari nakut-nakuti siapa?
Semar? : Petruk.
Gareng : Kamu juga lari, Truk?
Petruk : ya, ada angsa dikejar-kejar kera.
(aku skip soalnya ga penting)

Semar : Begini, kita sekarang tengah mengiringkan R. Arjuna menghadap eyangnya.


Gareng : Sebentar-sebentar rapat, sebentar-sebentar berkumpul, sebenarnya ada apa?
Reuni barangkali.
Semar : Saya hanya mendengar serba sedikit, entah kebenarannya. Saya dengar, Adipati
Destarastra akan menyerahkan kerajaan kepada Pandawa, karena Pandawa sudah
dewasa.
Bagong : Dikembalikan kepada yang berhak, karena negara itu warisan dari Prabu Pandu
Dewanata.
Gareng : Sementara karena Pandawa masih kecil, sekarang sudah dewasa dikembalikan
kepada Pandawa.
Bagong : Kalau Astina jadi diserahterimakan kepada Pandawa, saya memilih lokasi di
pinggri jalan.
Gareng : Memangnya dapet kapling?
Bagong : Ya minta… di pinggir jalan untuk parkir truk.
Gareng : Programnya bisnis apa?
Bagong : Warung remang-remang. Saya sudah ada langganan tetap.

(Arjuna datang)
Semar : Tuanku, asuhanku, paduka menghadap Kakek Abyasa, apa nasihan beliau?
Arjuna : Kakang Semar dan Punakawan semua.
Punakawan : Ya, ndara.
Arjuna : Berhubungan dengan acara yang akan diselenggarakan di Waranawata, Eyang
Abyasa memberi nasihat agar para Pandawa waspada.
Semar : Kau tahu Hutan Waranawata?
Gareng : Ya memang gawat Hutan Marwoto, rumput liarnya tajam-tajam.
Petruk : Kalau tidak tahu tidak usah bicara. Marwoto sebentar lagi diangkat menjadi
bupati.
Gareng : Tidak usah diomong.
Bagong : Belum sempat menjabat bupati, korupsi, lalu dihukum. Itu sudah menjadi hobi.
Petruk : Doamu jelek.
Gareng : Hutan Marwoto tidak ada, yang ada hutan Wana Kirun.
Bagong : Kirun malah akan diangkat jadi Gubernur.
Petruk : Ya tapi lalu disambar petir kepalanya.
Semar : Selanjutnya bagaimana den?
Arjuna : Daripada Pandawa harap-harap cemas, lebih baik kita segera menuju Hutan
Waranawata.

(Ada perang kembar)


(Arjuna berhasil mengalahkannya)

Sengkuni : Gusti Ratu


Dewi Kunthi : Bagaimana Patih Sengkuni?
Sengkuni : Sebelum acara berdoa dan napak tilas sejarah para leluhur, lebih baik menyantap
makanan dulu. Biar kuat begadang semalam suntuk.
Dewi Kunthi : Baik, tetapi jangan berlebihan.
(Kurawa memberikan makanan dan minuman ke Dewi Kunthi beserta Pandawa)
Sengkuni : Silahkan makanan dan minumannya dinikmati.
Narator : Para Pandawa menyantap hidangan dan minuman yang sudah dicampur racun
(obat tidur), tidak lama kemudian Dewi Kunthi dan Pandawa tertidur. Hanya
Bima yang bertahan dari pengaruh racun, pura-pura tidak sadar, namun tetap
mewaspadai tipu daya Sengkuni. Satu demi satu Kurawa meninggalkan balai
pertemuan, lalu melaksanakan rencana jahatnya. Melemparkan obor, membakar
Balai Waranawata. Api berkobar-kobar menjulang tinggi ke angkasa.
(Bima menyelamatkan Pandawa dan menggendong Dewi Kunthi)
Dewi Kunthi : Sena, kalau merasa berat, lempar saja aku ke api, yang penting selamatkan
keempat saudaramu!
Bratasena : Kunthi Ibuku, pegang erat rambutku! Saudaraku pegang lengan atau leherku!
Kunthi ibuku, cekelen remaku! Sedulurku cekelen asta utawa guluku! Ayo melu
awakku!

(Datanglah Garangan Putih)


Mari ikuti aku!

Bratasena : Tidak sewajarnya gerangan ini, gerak-geriknya seperti memberi petunjuk.


(Bratasena mengikuti Garangan Putih)

Sengkuni : Purucana kau akan menerima hadiah.


Purucana : Terima kasih. Istriku, kita akan menerima hadiah dari Tuan Patih.
Kurawa : Rasakan hadiahnya!
(Kurawa menyerang Purucana dan istrinya)
(Di Kahyangan Sapta Pratala)
Narator : Syahdan cerita, seorang dewi yang sedang jatuh cinta. Merindukan kehadiran
Sang Bima. Senyumnya selalu terbayang. Perasaannya diwujudkan dalam
gemulai tarian. Kidung cinta ungkapan perasaan jiwa yang damai dan mulia.
D. Nagagini : (Bernyanyi) Terbayang-bayang di kalbu. Membuat hatiku terpesona. Citra sang
Bratasena. Bilamana aku mendapat kesempatan. Bersanding bersama, denfan di
jantung hati.
Hanantaboga : Anakku Nagagini!
(Nagagini menari dan sungkem?)
Hanantaboga : Jangan kau terlalu larut dalam bayang-bayang, memimpikan Bratasena.
Percayalah, tidak lama lagi anganmu akan menjadi kenyataan, anakku!
D. Nagagini : Saya ingin sekali bertemu dengannya, Ayahanda.
Hanantaboga : Sabarlah, Nak. Sebentar lagi apa yang kau dambakan akan terwujud!
(Datanglah Garangan Putih)
Narator : Garangan Putih berubah wujud menjadi Batara Nagatatmala.
Hanantaboga : Terima kasih anakku Nagatatmala.
(Datanglah Pandawa dan Kunthi)
Hanantaboga : Kunthi dan Pandawa
Kunthi : Ya, Pukulun
Pandawa : Ya, Pukulun
Hanantaboga : Jangan kaget, kalian sengaja saya datangkan ke Sapta Pratala.
Dewi Kunthi : Terima kasih atas pertolongan paduka Sang Hyang Hanantaboga kepada saya
sekeluarga.
Hanantaboga : Ya, sebaliknya gantian saya mohon pertolonganmu. Ketahuilah, Garangan Putih
itu adalah penyamaran putraku Nagatatmala yang sengaja saya utus menjemput
Bratasena yang selalu diimpikan anakku Nagagini. Untuk itu Kunthi, tanyakan
kepada putramu Bratasena, apakah dia bersedia saya jodohkan dengan anakku
Nagagini, Kunthi?
Dewi Kunthi : Baik, aku akan bertanya dulu padanya. Sena?
Bratasena : Ya, Ibu Kunthi.
Dewi Kunthi : Seorang bidadari putri Sang Hyang Hanantaboga bernama Nagagini ingin
menjadi istrimu, bagaimana Nak?
Bratasena : Kita sedang dalam keadaan prihatin, tidak pantas melangsungkan perkawinan.
Yang kedua, si sulung Kanda Puntadewa saja belum beristri. Kunthi, saya tidak
mau.
Yudhistira : Tidak mengapa Dinda, turuti saja apa yang diperintahkan ibunda.
Dewi Kunthi : Masalah ini bukan masalah pantas atau tidak pantas. Juga tidak ada
hubungannya dengan kakakmu Puntadewa. Pepatah mengatakan, Ksatria pantang
berhutang budi. Hutang harta bisa dibayar, tetapi hutang budi dibawa mati. Kita
sudah ditolong oleh Pukulun Sang Hyang Hanantaboga, apa balasan dari kita?
Apa susahnya dijadikan menantu? Penolakanmu membuat aku malu, Bratasena.
Bratasena : Kunthi ibuku, maafkan aku, perintahmu kujunjung tinggi! Kunthi ibuku.
Dewi Kunthi : Terima kasih anakku yang tampan. Pukulun, Sena sudah bersedia.
Hanantaboga : Syukurlah! Terkabul sudah doa yang selalu kau panjatkan, Nagagini. Hari ini
kamu akan kunikahkan dengan Bratasena.
D. Nagagini : Terima kasih ayahanda.
Hanantabaoga : Kalian berdua majulah, akan kunikahkan!
Bratasena : Baktiku raden.
Hanantaboga : Ya saya terima dengan ketulusan hatiku.
(Bratasena menikahi Nagagini)
Hanantaboga : Bratasena dan Nagagini, dua hati yang bersatu, bersatu disaksikan jagad dan
isinya. Mulai hari ini, Nagagini saya nikahkan dengan Bratasena. Selamat, abadi,
erat terikat bersatu bagai Mimi dan Mintuna. Selamat sejahtera seisi dunia.

Anda mungkin juga menyukai