Manual Garis Panduan & Piawaian Perancangan Negeri Selangor-4.0

MANUAL
GARIS PANDUAN DAN

PIAWAIAN PERANCANGAN
NEGERI SELANGOR
EDISI KEEMPAT
Cetakan Pertama 2022
EDISI Pertama (2007)

EDISI KEDUA (2010)
EDISI KETIGA (2016)
EDISI KEEMPAT (2022)
© Hakcipta
PLANMalaysia@Selangor
(Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Negeri Selangor)
Hakcipta terpelihara
Mana-mana bahagian dalam laporan ini tidak boleh diterbitkan semula,
disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam
apa-apa bentuk cara, sama ada dengan cara elektronik, gambar rakaman dan
sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada Penerbit terlebih dahulu.
ISBN 978-629-97113-0-8
Diterbitkan di Malaysia oleh

(Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Negeri Selangor)
Tingkat 15-18, Bangunan Darul Ehsan,
No. 3, Jalan Indah, Seksyen 14,
40646 Shah Alam, Selangor
Tel: 03-5511 6666 Faks: 03-5510 5051
Disediakan oleh
Disediakan bersama
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT iii
Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan
Negeri Selangor (Edisi Keempat) ini telah diluluskan pemakaiannya
di MMKN ke-15/2022 pada 22 Jun 2022
dan disahkan di MMKN ke-16/2022 pada 6 Julai 2022.
KLAUSA KECUALIAN (SAVING CLAUSE)

Semua manual, garis panduan, tatacara, pekeliling, pemberitahuan, notis,
yang dikeluarkan atau dibuat di bawah atau menurut mana-mana pernyataan
bertulis yang mansuh menurut kuasa oleh Manual Garis Panduan dan Piawaian
Perancangan Negeri Selangor ini hendaklah terus berkuat kuasa, setakat yang tidak
bertentangan dengan Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Negeri
Selangor ini, sehingga dibatalkan atau digantikan oleh manual, garis panduan,
tatacara, pekeliling, pemberitahuan, notis, yang dikeluarkan atau dibuat di bawah
atau menurut mana-mana pernyataan bertulis atau dibuat di bawah Manual Garis
Panduan dan Piawaian Perancangan Negeri Selangor ini.
iv MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
KANDUNGAN
PRAKATA ix
SENARAI RAJAH x
GLOSARI xiii
SINGKATAN KATA xvi
garis panduan perumahan

DASAR UMUM PERUMAHAN 1-1
PR 1 RUMAH TERES: HARGA RENDAH, HARGA SEDERHANA RENDAH,
1-3
HARGA SEDERHANA & HARGA BEBAS
PR 2 RUMAH BERKEMBAR & KLUSTER 1-5
PR 3 RUMAH SESEBUAH 1-9
PR 4 RUMAH SELANGORKU (TERES, RUMAH BANDAR & PANGSAPURI) 1-11
PANGSAPURI: HARGA RENDAH, HARGA SEDERHANA RENDAH &
PR 5 1-15
HARGA SEDERHANA
PR 6 PANGSAPURI HARGA BEBAS / KONDOMINIUM 1-19
PR 7 RUMAH BANDAR (SKIM STRATA) 1-22
PR 8 SKIM: PERUMAHAN STRATA 1-25
garis panduan PERNIAGAAN

DASAR UMUM PERNIAGAAN 2-1
PN 1 KEDAI TERES & KEDAI PEJABAT 2-2
PN 2 KEDAI TERES MAMPU MILIK 2-5
PN 3 KEDAI BERKEMBAR & KEDAI SESEBUAH 2-6
KOMPLEKS PERNIAGAAN, PEJABAT, PUSAT KONVENSYEN &
PN 4 2-8
PUSAT PAMERAN (MICE)
PN 5 HOTEL 2-10
PN 6 PASAR RAYA 2-12
PN 7 STESEN MINYAK (DENGAN PERKHIDMATAN / TANPA PERKHIDMATAN) 2-14
PN 8 BAZAR & ARKED 2-15
PN 9 HENTIAN REHAT DAN RAWAT (RnR) 2-16
PN 10 MEDAN SELERA & PUSAT PENJAJA 2-17
PN 11 SMALL OFFICE HOME OFFICE (SOHO) 2-18
PN 12 PANGSAPURI PERKHIDMATAN 2-22
PN 13 HOSPITAL SWASTA 2-26
PN 14 INSTITUSI PENDIDIKAN SWASTA (RENDAH & MENENGAH) 2-27
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT v
PN 15 INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI SWASTA (IPTS) 2-28
PN 16 TAMAN TEMA/TAMAN REKREASI 2-29
PN 17 PADANG GOLF 2-32
PN 18 RUMAH KELAB 2-35
PN 19 KOMPLEKS SUKAN 2-37
garis panduan perindustrian

GARIS PANDUAN KAWASAN PERINDUSTRIAN
IND 1-1 DASAR PERINDUSTRIAN 3-1
IND 1-2 PIAWAIAN UMUM 3-2
IND 1-3 PIAWAIAN UMUM KEMUDAHAN SOKONGAN 3-3
IND 1-4 PIAWAIAN UMUM ZON PENAMPAN 3-4
IND 1-5 PENGINAPAN PEKERJA 3-6
JENIS PEMAJUAN PERINDUSTRIAN

IND 2 INDUSTRI SESEBUAH & INDUSTRI BERKEMBAR 3-7
IND 3 INDUSTRI TERES & TERES KOS RENDAH 3-10
IND 4 INDUSTRI STRATA BERTINGKAT 3-12
IND 5 INDUSTRI STRATA BERTANAH 3-14
garis panduan kemudahan masyarakat

KM KATEGORI ZON DAN KAWASAN 4-1
KEMUDAHAN KESIHATAN
KM 1-1 HOSPITAL 4-2
KM 1-2 KLINIK KESIHATAN 4-4
KEMUDAHAN PENDIDIKAN
KM 2-1 SEKOLAH MENENGAH 4-6
KM 2-2 SEKOLAH RENDAH 4-7
KM 2-3 TADIKA/TASKA 4-9
KM 2-4 INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI AWAM (IPTA) 4-11
KEMUDAHAN KESELAMATAN
KM 3-1 KEMUDAHAN POLIS: IBU PEJABAT KONTINJEN DAN IBU PEJABAT DAERAH 4-13
KM 3-2 KEMUDAHAN POLIS: BALAI POLIS DAN PONDOK POLIS 4-15
KEMUDAHAN BOMBA DAN PENYELAMAT: BALAI BOMBA DAN
KM 3-3 4-16
PENYELAMAT
vi MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
KEMUDAHAN KEAGAMAAN
KM 4-1 MASJID 4-19
KM 4-2 SURAU 4-21
KM 4-3 RUMAH IBADAT SELAIN ISLAM 4-22
KEMUDAHAN PERKUBURAN
KM 5-1 GARIS PANDUAN UMUM TANAH PERKUBURAN 4-24
KM 5-2 PERKUBURAN ISLAM, CINA, HINDU/SIKH DAN KRISTIAN 4-30
KEMUDAHAN KOMUNITI
KOMPLEKS KOMUNITI [DEWAN SERBA GUNA/DEWAN ORANG RAMAI
KM 6-1 4-31
/BALAI RAYA DAN PUSAT KOMUNITI WARGA EMAS (PKWE)]
KM 6-2 PERPUSTAKAAN AWAM 4-33
KM 6-3 KEMUDAHAN ORANG KURANG UPAYA 4-35
KM 7 TANAH LAPANG & REKREASI 4-43
KM 8 PASAR AWAM 4-47
TERMINAL/STESEN PENGANGKUTAN AWAM, LIGHT RAIL TRANSIT SYSTEM
KM 9 (LRT)/INTRA-URBAN TRANSIT SYSTEM (MONORAIL)/KOMUTER/BAS/ 4-48
TEKSI/CABLE CAR/MOD PENGANGKUTAN AWAM LAIN
garis panduan aspek alam sekitar dalam perancangan

AS 1 DASAR UMUM ALAM SEKITAR 5-1
GARIS PANDUAN: PERANCANGAN PEMBANGUNAN DI KAWASAN
AS 2-1 5-2
BUKIT DAN TANAH TINGGI (KSAS)
AS 2-2 GARIS PANDUAN: KAWASAN TANAH GAMBUT 5-5
PEMELIHARAAN TOPOGRAFI SEMULAJADI: PIAWAIAN PEMELIHARAAN
AS 3 5-7
KAWASAN TASIK
AS 4 PERINTAH PEMELIHARAAN POKOK MENGIKUT PERUNTUKAN AKTA 172 5-17
GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PEMBANGUNAN DI PESISIRAN
AS 5 5-20
PANTAI
AS 6 GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PEMBANGUNAN ATAS RIZAB SUNGAI 5-24
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT vii
garis panduan infrastruktur
PENGANGKUTAN & LALU LINTAS
PL 1 HIERARKI JALAN RAYA 6-1
PL 2 HIERARKI JALAN (LUAR BANDAR DAN BANDAR) 6-2
PL 3 REKA BENTUK JALAN 6-4
PL 4 PIAWAIAN PERANCANGAN JALAN 6-7
TEMPAT LETAK KENDERAAN (TLK)

TLK 1 REKA BENTUK SUSUNATUR TEMPAT LETAK KERETA PINGGIR JALAN 6-11
TLK 2 TEMPAT LETAK KENDERAAN ARAS TANAH 6-19
TLK 3 TEMPAT LETAK KENDERAAN (TLK) ORANG KURANG UPAYA (OKU) 6-20
PENCAWANG ELEKTRIK
PE 1 PELETAKAN PENCAWANG ELEKTRIK 6-21
PE 2 RIZAB RENTIS TNB 6-23
SISTEM PEMBENTUNGAN
SP1 PIAWAIAN UMUM 6-25
bab pengurusan dokumen

TUJUAN 7-1
LATAR BELAKANG 7-1
JUSTIFIKASI PINDAAN MANUAL GARIS PANDUAN & PIAWAIAN PERANCANGAN
NEGERI SELANGOR 7-2
PIHAK BERKELAYAKAN UNTUK MEMOHON PINDAAN MGPPPNS 7-2
TEMPOH MASA PINDAAN MGPPPNS (ADDENDUM) 7-2
PROSES PINDAAN MGPPPNS 7-3
PROSES PINDAAN MGPPPNS (ADDENDUM) 7-6
PENDEKATAN BAHARU DAN FORMAT JADUAL PINDAAN MANUAL GP
(ADDENDUM) 7-6
IMPLIKASI KEWANGAN/PERSETUJUAN HARGA JUALAN 7-7
viii MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
PRAKATA
Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Negeri Selangor
(MGPPPNS) Edisi Keempat adalah hasil dari semakan semula
Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Negeri Selangor
(MGPPPNS), Edisi Ketiga yang telah diluluskan di dalam Mesyuarat
Kerajaan Negeri Selangor (MMKN) ke 35/2016 pada 19hb. Oktober
2016 dan disahkan oleh MMKN ke 36/2016 pada 26hb. Oktober 2016.
Keperluan semakan semula MGPPPNS, Edisi Ketiga adalah berikutan

dari perubahan keadaan pembangunan dan perancangan semasa
serta maklumbalas dari jabatan-jabatan teknikal, perunding perancang
bandar dan pemaju pembangunan hartanah Negeri Selangor. Di
samping, untuk mempertingkatkan kualiti persekitaran dan kehidupan
yang lebih sempurna selaras dengan visi Kerajaan Kerajaan Negeri
Selangor iaitu “Selangor Negeri Smart and Caring” (SAC).
Penyediaan MGPPPNS, Edisi Keempat ini telah bermula pada tahun 2018. PLANMalaysia@Selangor telah
berganding bahu bersama-sama 12 Pihak Berkuasa Tempatan Negeri Selangor, Jabatan-jabatan Teknikal
berkaitan dan agensi kerajaan di peringkat persekutuan dan negeri. Selari dengan prinsip perancangan
bersama rakyat, peduli rakyat dan Smart Selangor proses perundingan juga mengambil kira pandangan
daripada pihak pemaju, perunding perancang bandar, Badan Bukan Kerajaan (NGO), badan-badan
profesional seperti Pertubuhan Perancang Malaysia (MIP), Lembaga Perancang Bandar Malaysia (LPBM),
Pertubuhan Arkitek Malaysia (PAM), Persatuan Pemaju Hartanah dan Perumahan Malaysia (REHDA) dan
pihak-pihak berkepentingan.
MGPPPNS ini merangkumi hampir kesemua aspek utama perancangan dan pemajuan hartanah yang
terdiri dari perumahan, perniagaan, perindustrian, kemudahan masyarakat, aspek alam sekitar dan
infrastruktur serta utiliti. Selain itu, MGPPPNS Edisi Keempat ini telah menyediakan bab baharu iaitu
Bab Pengurusan Dokumen bagi mengendalikan pindaan dalam bentuk addendum kecil sebahagian atau
kandungan MGPPPNS yang meliputi perkara dan sub-perkara yang telah berkuatkuasa melalui kelulusan
Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN). Ia dipersembahkan dengan cara yang mudah dirujuk dan lebih
bersifat ‘user friendly’. MGPPPNS ini akan menjadi rujukan utama dalam proses kebenaran merancang
dan permohonan perancangan yang lain.
Adalah diharapkan MGPPPNS Edisi Keempat ini dapat digunakan secara berkesan dan menyeluruh bagi
meningkatkan kualiti kehidupan masyarakat. Adalah menjadi harapan Kerajaan Negeri Selangor, garis
panduan ini menjadi rujukan utama dalam membuat pertimbangan terhadap permohonan-permohonan
perancangan di dalam kawasan Pihak Berkuasa Tempatan di Negeri Selangor.
MGPPPNS Edisi Keempat ini telah diangkat dan diluluskan pemakaiannya untuk semua Pihak Berkuasa
Tempatan, Agensi Kerajaan Negeri dan Persekutuan, Pemaju Hartanah, Perunding Perancang Bandar
dan pihak-pihak berkaitan di MMKN ke-15/2022 pada 22 Jun 2022 dan disahkan di MMKN ke-16/2022
pada 6 Julai 2022.
TPr MD. NAZRI BIN ABDULLAH

PENGARAH
PLANMALAYSIA@SELANGOR
(JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA NEGERI SELANGOR)
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT ix
SENARAI RAJAH
Rajah PR1 (i) Anjakan Bangunan Bagi Rumah Teres 1-4
Rajah PR1 (ii) Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Teres 1-4
Rajah PR1 (iii) Ilustrasi Rumah Teres 1-4
Rajah PR2 (i) Anjakan Bangunan Bagi Rumah Berkembar 1-6

Rajah PR2 (ii) Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Berkembar 1-6
Rajah PR2 (iii) Ilustrasi Rumah Berkembar 1-6
Rajah PR2 (iv) Anjakan Bangunan Bagi Rumah Berkembar (Belakang) 1-7
Rajah PR2 (v) Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Berkembar (Belakang) 1-7
Rajah PR2 (vi) Ilustrasi Rumah Berkembar (Belakang) 1-7
Rajah PR2 (vii) Anjakan Bangunan Bagi Rumah Kluster 1-8
Rajah PR2 (viii) Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Kluster 1-8
Rajah PR2 (ix) Ilustrasi Rumah Kluster 1-8
Rajah PR3 (i) Anjakan Bangunan Bagi Rumah Sesebuah 1-9

Rajah PR3 (ii) Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Sesebuah 1-10
Rajah PR3 (ii) Ilustrasi Rumah Sesebuah 1-10
Rajah PR4 (i) Ilustrasi Rumah Selangorku (Rumah Teres) 1-13

Rajah PR4 (ii) Ilustrasi Rumah Selangorku (Rumah Bandar) 1-14
Rajah PR4 (iii) Ilustrasi Rumah Selangorku (Pangsapuri) 1-14
Rajah PR5 (i) Anjakan Antara Bangunan yang Sama Ketinggian 1-17
Rajah PR5 (ii) Anjakan Bangunan Dari Sempadan Kawasan dan Jalan Bagi Rumah Pangsapuri 1-17
Rajah PR5 (iii) Formula Kiraan Anjakan Antara Bangunan Lebih Daripada 3 Tingkat 1-18
Rajah PR5 (iv) Formula Kiraan Anjakan Antara Bangunan yang Sama Ketinggian 1-18
Rajah PR6 (i) Ilustrasi Pangsapuri Harga Bebas/Kondominium 1-21
Rajah PR7 (i) Anjakan Bangunan, Lorong Belakang dan Lorong Tepi Bagi Rumah Bandar 1-23
Rajah PR7 (ii) Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Bandar 1-24
Rajah PR7 (iii) Ilustrasi Rumah Bandar (Skim Strata) 1-24
Rajah PR8 (i) Ilustrasi Perumahan Strata 1-26
x MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
Rajah PN1 (i) Kedai Teres 1-2 Tingkat 2-3
Rajah PN1 (ii) Kedai Teres 3-5 Tingkat 2-3
Rajah PN1 (iii) Kedai Teres 1-2 Tingkat Membelakangi Rumah 2-4
Rajah PN1 (iv) Kedai Teres 3-5 Tingkat Membelakangi Rumah 2-4
Rajah PN3 (i) Kedai Berkembar 2-7

Rajah PN3 (ii) Kedai Sesebuah 2-7
Rajah PN4 Anjakan Bangunan dan Perimeter Planting Bagi Pembangunan 2-9
Kompleks Perniagaan, Pejabat, Pusat Konvensyen & Pusat Pameran (MICE)
Rajah PN5 Anjakan Bangunan dan Perimeter Planting Bagi Hotel 2-11
Rajah PN11(i) Soho Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan Bercampur 2-20

Rajah PN11(ii) SOHO Sebagai ‘Free Standing Building’ 2-20
Rajah PN11(iii) SOHO, Pangsapuri Perkhidmatan dan Pejabat di dalam Kompleks Perniagaan 2-21
Rajah PN12 (i) Pangsapuri Perkhidmatan Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan 2-24
Bercampur
Rajah PN12 (ii) Pangsapuri Perkhidmatan Sebagai ‘Free Standing Building’ 2-24
Rajah PN12 (iii) Pangsapuri Perkhidmatan, SOHO dan Pejabat di dalam Kompleks Perniagaan 2-25
Rajah PN17 (i) Contoh Lakaran Zon Penampan Antara Kawasan Golf dan Kawasan 2-33
Penempatan
Rajah PN17 (ii) Contoh Lakaran Zon Penampan Dalam Bentuk Jalan Raya, Pokok, Kolam dan 2-33
Bunker Sekiranya Kediaman Dibangunkan Selari Dengan Fairway
Rajah PN17 (iii) Contoh Keratan Rentas Anjakan Padang Golf 2-34
Rajah IND1-4 (i) Kelebaran Zon Penampan Mengikut Jenis Industri 3-5
Rajah IND2 (i) Anjakan Bangunan Bagi Industri Sesebuah 3-8

Rajah IND2 (ii) Anjakan Bangunan Industri Berkembar 3-9
Rajah IND3 (i) Anjakan Bangunan Bagi Industri Teres dan Teres Kos Rendah 3-11
Rajah IND4 Anjakan Bangunan Bagi Industri Bertingkat 3-13
Rajah IND5 Anjakan Bangunan Bagi Industri Strata Bertanah 3-15
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT xi
Rajah KM4-1 (i) Contoh Pelan Susunatur Masjid 4-20
Rajah KM4-3 (i) Contoh Pembahagian Tapak Bagi Peletakan Rumah Ibadat Selain Islam 4-23
Rajah KM5-1 (i) Sistem Modul 4-27

Rajah KM5-1 (ii) Contoh Pelan Tipikal Susunatur Krematorium 4-27
Rajah KM6-3 (i) Contoh Lokasi Peletakan TLK OKU dan Laluan Bagi OKU Yang Mudah dan 4-35
Selamat Untuk Diakses
Rajah AS4 Ukuran Lilitan Pokok (Perintah Pemeliharaan Pokok – Berdasarkan Peruntukan 5-18
Akta 172)
Rajah AS5 (i) Anjakan Bangunan 5-23

Rajah AS5 (ii) Jalan Perkhidmatan 5-23
Rajah PL3 (i) Keratan Rentas Jalan 40 meter (132 kaki) 6-4
Rajah PL3 (ii) Keratan Rentas Jalan 30 meter (100 kaki) 6-5
Rajah PL3 (iii) Keratan Rentas Jalan 20 meter (66 kaki) 6-5
Rajah PL3 (iv) Keratan Rentas Jalan 15 meter (50 kaki) 6-6
Rajah PL4 (i) Jenis Rekabentuk Cul-de-Sac 6-7
Rajah TLK1 (i) Jenis-jenis Reka Bentuk Susunatur Tempat Letak Kereta 6-11
Rajah TLK1 (ii) Keperluan Ruang Pergerakan Kereta di Pinggir Jalan 6-11
Rajah TLK1 (iii) Tempat Letak Kereta Pada Sebelah Bahu Jalan Bagi Jalan Sehala 6-12
Rajah TLK1 (iv) Tempat Letak Kereta Pada Dua Belah Bahu Jalan Bagi Jalan Sehala 6-12
Rajah TLK1 (v) Tempat Letak Kereta Pada Sebelah Bahu Jalan Bagi Jalan Dua Hala 6-13
Rajah TLK1 (vi) Contoh Kelebaran TLK 6-14
Rajah PE1 (i) Keperluan Anjakan Bangunan Rumah Teres Dengan Tapak Pencawang Elektrik 6-22
Rajah PE2 (i) Jarak Minimum di antara Kaki Pylon ke Rizab Jalan 6-23
Rajah PE2 (ii) Jarak Minimum di antara Kaki Pylon ke Rizab Jalan 6-23
Rajah PE2 (iii) Kelebaran Rentis Talian 132kV / 275kV 6-24
Rajah PE2 (iv) Kelebaran Rentis Talian 500kV 6-24
Rajah SP1 (i) Piawaian Minimum Zon Penampan 30 meter (100 kaki) bagi Loji Pengolahan 6-27
Kumbahan Tertutup di Kawasan Perumahan dan Perdagangan
Rajah SP1 (ii) Piawaian Minimum Zon Penampan 20 meter (66 kaki) bagi Loji Pengolahan 6-27
Kumbahan Terbuka di Kawasan Perindustrian
xii MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
GLOSARI
Alam Sekitar • Faktor-faktor fizikal bagi kawasan di sekeliling manusia termasuk tanah, air,
udara, iklim, bunyi, bau, rasa, faktor-faktor biologi bagi binatang-binatang
dan tumbuhan-tumbuhan dan faktor-faktor sosial astetika.

Anjakan Bangunan • Merujuk kepada jarak di antara bangunan dengan sempadan garisan
bangunan, rizab atau bangunan lain di mana sebarang pembinaan
tidak dibenarkan.

Badan Air • Ertinya mana-mana alur, tasik, kolam, tanah perairan, perairan pantai
dan badan air lain, sama ada semulajadi atau buatan dan termasuklah
mana-mana badan air yang ditetapkan.

Bazar/Arked • Merupakan premis perniagaan yang ditempatkan di dalam lorong
berbumbung atau di dalam bangunan yang menempatkan aktiviti
perniagaan kecil-kecilan dan berbentuk tidak formal.

Kawasan Berisiko – • Suatu kawasan yang diisytiharkan di bawah Seksyen 4, Akta Kawasan
Kawasan Larangan Larangan dan Tempat Larangan 1959 oleh Menteri Keselamatan Dalam
Negeri dengan tujuan untuk mengadakan peraturan khas supaya
diwujudkan suatu sistem kawalan terhadap pergerakan dan juga
kelakuan orang yang berada di dalam kawasan tersebut.

Kawasan Berisiko – • Meliputi apa-apa juga pemasangan yang hasil keluaran atau
Sasaran Penting perkhidmatannya adalah sangat penting, dan sekiranya berlaku
kemusnahan atau kerosakan yang serius akan menyebabkan kerugian
yang amat besar kepada ekonomi, pertahanan atau keselamatan
negara, atau menjejaskan perjalanan dan fungsi-fungsi kerajaan.

Kawasan Berisiko – • Suatu tempat yang diisytiharkan di bawah Seksyen 5, Akta Kawasan
Tempat Larangan Larangan dan Tempat Larangan 1959 oleh Menteri Keselamatan Dalam
Negeri supaya sistem pengawalan dan pengawasan khas diadakan
sebagai langkah pencegahan untuk mengelakkan orang-orang yang
tidak dibenarkan dari memasuki tempat tersebut.

Kawasan Plinth • Kawasan Plinth adalah bahagian kawasan dari sesuatu lot yang akan
(Plinth Area) diliputi oleh bangunan.

Kawasan Sensitif • Merupakan kawasan khas yang sangat sensitif kepada sebarang
Alam Sekitar aktiviti atau pembangunan dan perlu dipulihara untuk nilai warisannya,
memelihara nilai sokongan hidupnya dan meminimumkan risiko bencana
akibat penukaran guna tanah.

Kawasan Tadahan Air • Mana-mana kawasan daripada mana-mana sumber sesuatu sumber air
menerima aliran permukaan yang berasal dari hujan dan termasuklah
mana-mana kawasan tadahan air yang ditentukan.

Kawasan Warisan • Mana-mana kawasan yang terletak di dalam kawasan tanah berbukit,
Kebangsaan tanah tinggi, lereng bukit dan puncak bukit serta kawasan sekitarnya
yang diwartakan sebagai Tapak Warisan Kebangsaan mengikut Akta
Warisan Kebangsaan, 2006 atau mana-mana akta berkaitan.

Kedai • Sesebuah tempat tertutup yang menjalankan kegiatan perniagaan dan
perkhidmatan yang khusus seperti kedai buku, kedai runcit, kedai makan,
bakeri, dobi dan sebagainya.

MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT xiii
Pusat Jagaan Harian • Premis yang menerima empat atau lebih penghuni yang bukan
mempunyai pertalian saudara dengan pengendali untuk tempoh masa
tidak kurang dari 3 jam setiap hari, tiga hari seminggu (Sumber : Akta
Pusat Jagaan 1993 dan Peraturan-Peraturan Pusat Jagaan 1994).

Pusat Penjaja • Merupakan kawasan yang menempatkan penjaja dan pemilik gerai untuk
menjalankan aktiviti perniagaan terutamanya perniagaan makanan.

Rizab Sungai • Had dataran banjir menghala ke darat yang terletak dalam jarak 50 meter
dari tanda air pasang biasa sungai itu atau jarak lain yang diperuntukkan
oleh Lembaga Urus Air Selangor dan termasuklah mana-mana rizab
sungai yang ditetapkan.

Skim Strata • Terdiri daripada pembangunan bercampur yang mempunyai
pembangunan bertingkat melebihi 2 tingkat dengan pemberian hakmilik
strata kepada pecahan-pecahan di dalam bangunan, dan bagi
pembangunan yang tidak melebihi 4 tingkat, hakmilik strata diberikan
kepada setiap pecahan tanah yang mempunyai bangunan.

Stesen Minyak • Merupakan premis khas yang menyediakan kemudahan mengisi bahan
api iaitu petrol, diesel dan NGV untuk kenderaan bermotor.

Strata Bertanah • Merujuk kepada pembangunan bertingkat tidak melebihi 4 tingkat
(Landed Strata) dengan pemberian hakmilik strata individu kepada pecahan tanah (land
parcel).

Tadika • Mana-mana tempat di mana pendidikan prasekolah (4 hingga 6 tahun )
disediakan untuk 10 orang murid atau lebih (Akta Pendidikan 1996 [Akta
550].

Tanah Lapang • Tanah lapang berdasarkan Akta 172 ialah tanah lapang sebagai mana-
mana tanah sama ada dikepung atau tidak yang disusun atur atau
dirizabkan untuk disusun atur keseluruhannya atau sebahagiannya
sebagai suatu taman bunga awam, taman awam, padang sukan dan
rekreasi awam, tempat makan angin awam, tempat jalan kaki awam
atau sebagai suatu tempat awam.
• Kawasan tanah lapang hendaklah diserah kepada Kerajaan Negeri

untuk diwartakan sebagai tanah lapang, dan diselenggarakan oleh Pihak
Berkuasa Tempatan berkenaan.

Taska • Mana-mana premis di mana empat atau lebih kanak-kanak di bawah
umur empat tahun dari lebih daripada satu isi rumah diterima masuk untuk
dijaga dengan upah (Akta Asuhan Kanak-kanak, 1984 & 2007).

Zon Penampan • Kawasan yang memisahkan dua aktiviti guna tanah yang bercanggah,
contohnya kawasan perumahan dan industri. Kebiasaannya terdiri
daripada kawasan hijau.
xiv MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
Kedai Mampu Milik • Adalah kedai kos rendah, menjalankan kegiatan perniagaan dan
perkhidmatan berskala/modal kecil. Saiz lot yang lebih kecil dengan
empat pilihan seperti yang dinyatakan dalam Dasar Pengenaan Kedai
Mampu Milik Negeri Selangor. Harga seunit adalah kurang daripada
RM150,000.00.

Kedai Pejabat • Merupakan premis yang mempunyai dua fungsi berbeza iaitu untuk
perniagaan dan pejabat.

Kompleks Perniagaan • Satu pusat pembangunan perniagaan yang dibangunkan secara
komprehensif di mana ianya merangkumi pelbagai jenis ruang perniagaan
seperti emporium, pusat membeli-belah, butik, arked, bazar, studio fesyen,
restoran, pejabat, hotel dan sebagainya.

Lereng Bukit • Kawasan yang melibatkan lereng bukit berkecerunan lebih atau sama
dengan 15 darjah.

Luas Lantai • Jumlah luas ruang lantai dalam sesuatu bangunan sebagaimana diukur
dari sebelah luar dinding atau, berkenaan dengan dinding kongsi, diukur
dari tengah-tengah dinding itu.

Nisbah Plot • Pengiraan nisbah plot adalah nisbah antara jumlah luas lantai suatu
(Plot Ratio) bangunan (termasuk ruang-ruang utiliti, ruang pengudaraan, tangga
koridor dan teres dan tidak termasuk tempat letak kereta bertingkat
dan tempat letak kereta bawah tanah) dengan luas plot bangunan
sebagaimana yang diukur antara garisan sempadan ukur atau, jika tidak
ada garisan sempadan ukur, antara garisan sempadan sementara.

Pangsapuri • Adalah satu konsep pembangunan komersil yang bercirikan kediaman
Perkhidmatan yang disediakan dengan pakej-pakej perkhidmatan tertentu bagi setiap
unit.

Pasar • Merupakan premis yang menawarkan barangan makanan segar berjenis
basah dan kering kepada sesebuah komuniti dan kejiranan.

Pasar Raya • Adalah perniagaan borong dan runcit bersaiz besar yang menggabungkan
pasaraya dan gedung serbaneka yang beroperasi di dalam premis
perdagangan bersaiz besar yang ruang niaga tidak kurang daripada
8,000mp.

Perimeter Planting • Merupakan kawasan/ jaluran tanaman di sekeliling tapak pembangunan
dengan jarak minimum 3.1 meter (10 kaki) untuk tujuan landskap.

Perumahan Berbilang • Merujuk kepada pembangunan perumahan melebihi daripada 2 tingkat
Tingkat dengan pemberian hakmilik strata individu kepada pecahan-pecahan
unit di dalam bangunan.

Perumahan Bertanah • Merujuk kepada pembangunan perumahan yang tidak melebihi 4 tingkat
dengan pemberian hakmilik individu kepada setiap pecahan tanah (lot
kediaman).

Pra Sekolah • Kemudahan pendidikan untuk golongan kanak-kanak yang berumur 5-6
tahun dengan saiz kelas untuk 25 orang kanak-kanak.

MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT xv
SINGKATAN KATA
GP Garis Panduan
IKS Industri Kecil dan Sederhana
IPD Ibu Pejabat Polis Daerah
IPK Ibu Pejabat Polis Kontinjen
JAS Jabatan Alam Sekitar
JKR Jabatan Kerja Raya
JMG Jabatan Mineral dan Geosains
JPBD Jabatan Perancangan Bandar dan Desa
JPS Jabatan Pengairan dan Saliran
kp Kaki Persegi
LPBM Lembaga Perancang Bandar Malaysia
LPK Loji Pengolahan Kumbahan
LRT Light Rail Transit
Manual Garis Panduan dan Piawaian
MGPPPNS
Perancangan Negeri Selangor
MMKN Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri
MIP Pertubuhan Perancang Malaysia
NGO Badan Bukan Kerajaan
OKU Orang Kurang Upaya
PAM Pertubuhan Arkitek Malaysia
PBN Pihak Berkuasa Negeri
PBT Pihak Berkuasa Tempatan
PPRT Projek Perumahan Rakyat Termiskin
Persatuan Pemaju Hartanah dan
REHDA
Perumahan Malaysia
RKK Rancangan Kawasan Khas
RT Rancangan Tempatan
SOHO Small Office Home Office
SYABAS Syarikat Bekalan Air Selangor
TLK Tempat Letak Kereta
TLL Tempat Letak Lori
TLM Tempat Letak Motosikal
TNB Tenaga Nasional Berhad
xvi MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
GARIS PANDUAN
PERUMAHAN
GARIS PANDUAN
PERUMAHAN
M/S
DASAR UMUM PERUMAHAN 1-1
PR1 RUMAH TERES: HARGA RENDAH, 1-3
HARGA SEDERHANA RENDAH, HARGA
SEDERHANA & HARGA BEBAS
PR2 RUMAH BERKEMBAR & KLUSTER 1-5
PR3 RUMAH SESEBUAH 1-9
PR4 RUMAH SELANGORKU (TERES, RUMAH 1-11
BANDAR & PANGSAPURI)
PR5 PANGSAPURI: HARGA RENDAH, 1-15
HARGA SEDERHANA RENDAH &
HARGA SEDERHANA
PR6 PANGSAPURI HARGA BEBAS / 1-19
KONDOMINIUM
PR7 RUMAH BANDAR (SKIM STRATA) 1-22
PR8 SKIM: PERUMAHAN STRATA 1-25
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR

M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I S E L A N G O R ( E D I S I KGARIS
E E M PPANDUAN
AT) PERUMAHAN
DASAR UMUM
PERUMAHAN
D A S A R U M U M P E R U M A H A N
A. DASAR PERUMAHAN NEGARA (DRN) 2018-2025
Dasar perumahan yang menyeluruh

menyeluruh dan bersesuaian
bersesuaian dengan
dengan kehendak
kehendak semasa
semasa adalah
adalah amat
amat perlu
perlu
dalam memastikan
memastikan pembangunan
pembangunan perbandaran
perbandaran dan
dan konurbasi
konurbasi yang
yang berdaya
berdaya maju
maju dari
dari segi ekonomi.
ekonomi.
Matlamat Dasar Perumahan
Perumahan Negara
Negara (DRN)
(DRN) (2018-2025)
(2018-2025) adalah
adalah bagi
bagi memandu
memandu arah
arah dan memacu
memacu sektor
sektor
perumahan
perumahan negara
negara dengan
denganmenekankan
menekankanperancangan,
perancangan, pembangunan
pembangunan dan dan pengurusan
pengurusan perumahan
yang sistematik
sistematik dan
dan cekap
cekap bagi
bagi menghasilkan
menjana habitat yang yang
habitat mampan, berdaya
mampan, huni, berkualiti
berdaya dan inklusif
huni, berkualiti dan
yang mampu
inklusif dimiliki dimiliki
yang mampu oleh rakyat. Dasar Perumahan
oleh rakyat. Negara Negara
Dasar Perumahan (DRN) telah
(DRN)menggariskan 5 fokus5utama
telah menggariskan fokus
iaitu:
utama iaitu:
i.i. Memastikan
Memastikan perumahan
perumahanyang yangberkualiti
berkualitiuntuk
untuksemua;
semua;
ii.
ii. Menambahbaik
Menambahbaik aksesibiliti dan tahap kemampananmemiliki
aksesibiliti dan tahap kemampanan memilikirumah;
rumah;
iii.
iii. Memastikan kejiranan yang berkualiti dan kohesif;
Memastikan kejiranan yang berkualiti dan kohesi;
iv.
iv. Menambahbaik koordinasi
Menambahbaik koordinasi antara pembangunan perumahan
antara pembangunan perumahan dandan pengangkutan
pengangkutan untuk
untuk
kualiti kehidupan
kualiti kehidupan yang
yanglebih
lebihbaik;
baik;
v.
v. Memperkukuh keupayaan
Memperkukuh keupayaaninstitusi
institusiuntuk
untukmelaksanakan
melaksanakanDRN
DRN(2018-2025).
(2018-2025).
B. DASAR RANCANGAN STRUKTUR NEGERI SELANGOR 2035
Di dalam Dasar Rancangan Struktur

Struktur Negeri
Negeri Selangor
Selangor (RSN)
(RSN) 2035,
2035, Teras yang berkaitan dengan
perumahan adalah
perumahan adalah Teras Pembangunan 3 iaitu Ke Arah Wilayah Bandar Makmur. Pembangunan
perumahan dan taraf pendidikan, memberikan kesihatan yang baik, keyakinan,
perumahan keyakinan, keselamatan, keselesaan
dan kesejahteraan.
kesejahteraan. Persekitaran
Perancanganyang makmur juga
persekitaran yangmemberikan daya saing
makmur mampu ekonomidaya
memberikan yangsaing
tinggiekonomi
kepada
Negeritinggi
yang Selangor untuk
kepada membolehkannya
Negeri Selangor untukuntuk terus berkembang
membolehkannya terus maju bagi memacu
berkembang pertumbuhan
maju bagi memacu
ekonomi negara
pertumbuhan keseluruhannya.
ekonomi negara keseluruhannya.
Perumahan merupakan
Perumahan merupakan salah
salah satu keperluan asas untuk memastikan kesejahteraan
kesejahteraan hiduphidup rakyat
rakyat
sentiasa terpelihara.
sentiasa terpelihara. Penekanan
Penekanan terhadap keperluan penyediaan perumahan yang mencukupi,berkualiti
mencukupi,berkualiti
dan mampu dibeli atau disewa terutamanya bagi memenuhi keperluan golongan yang disasarkan
merupakan cabaran
merupakan cabaran utama
utamayang
yangdihadapi
dihadapikini. DiDi
kini. samping itu,itu,
samping pembangunan
pembangunan perumahan
perumahan padapada
masa kini
masa
jugajuga
kini perlu memberi
perlu memberipenekanan
penekanankepada
kepadapenerapan
penerapan konsep,
konsep,prinsip
prinsipdan
danciri-ciri
ciri-cirikejiranan
kejiranan hijau
hijau (green
(green
neighbourhood) dan
neighbourhood) dan konsep
konsep bandar
bandar selamat
selamat sebagai
sebagai salah
salah satu inisiatif bagi
satu inisiatif mencapai perumahan
bagi mencapai perumahan
mampan atau
mampan atau sustainable
sustainablehousing.
housing.
Hala Tuju
Hala Strategik dan
tuju strategik dan dasar
Dasarbagi
Bagipembangunan
PembangunanWilayah
Wilayah Bandar
Bandar Makmur
Makmur yang
yang berkaitan
berkaitan adalah:
adalah:
MM1 : Penawaran Perumahan Pelbagai Jenis dan Kos

MM2 : Penawaran Rumah Mampu Milik
MM3 : Penawaran Rumah Mampu Sewa
MM4 : Penyediaan Kemudahan Sokongan bagi Pembangunan Perumahan
C. BANDAR BERDAYA HUNI NEGERI SELANGOR
Berdasarkan keputusan Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri Selangor Ke 4/2020 bertarikh 20 Januari 2020
kertas ringkasan
ringkasanMMK.No.33/4/2020
MMK.No.33/4/2020yang yang telah
telah disahkan
disahkan oleholeh Majlis
Majlis Mesyuarat
Mesyuarat Kerajaan
Kerajaan NegeriNegeri Ke
ke 5/2020
5/2020
pada 5 pada 5 Februari
Februari 2020meluluskan
2020 telah telah meluluskan penubuhan
penubuhan Jawatankuasa
Jawatankuasa Penyelarasan
Penyelarasan BandarBandar Berdaya
Berdaya Huni
Huni Negeri
Negeri Selangor,
Selangor. di mana
Melalui Pengarah ini,
Jawatankuasa berperanan sebagai
Pengarah PLANMalaysia@Selangor
PLANMALAYSIA@Selangor Setiuasaha.
berperanan sebagai
Ianya bertujuan
Setiausaha yangbagi
akanmencapai
bertindakhasrat
untuk untuk
mencapaimewujudkan kehidupan
hasrat kerajaan bandar
negeri bagiyang sejahtera kehidupan
mewujudkan di Negeri
Selangor
bandar yangdengan memberi
sejahtera dengan penekanan terhadap 4terhadap
memberi penekanan elemen 4utama
elemeniaitu Pertumbuhan
utama (Growth),
iaitu Pertumbuhan Daya
(Growth),
Tahan (Resiliency),
Daya Tahan DayaDaya
(Resiliency), HuniHuni
(Liveability) dan
(Liveability) Kemampanan
dan (Sustainability).Penyediaan
Kemampanan(Sustainability). Penyediaan perumahan
perumahan
yang mencukupi bagi
yang mencukupi bagi golongan
golongansasaran
sasaranseperti
sepertiB40
M40 dan
dan M40B40 dari aspek
dengan jenis
memberi kediaman,kepada
penekanan lokasi jenis
dan
penawaran rumah mampu biaya.
kediaman, lokasi dan penawaran rumah mampu biaya.
1 -1
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 1-1
GARIS PANDUAN PERUMAHAN
D. DASAR PERANCANGAN PEMBANGUNAN PERUMAHAN BERORIENTASIKAN TRANSIT

D. ORIENTED
DASAR DEVELOPMENT
PERANCANGAN (TOD) NEGERI PERUMAHAN
PEMBANGUNAN SELANGOR BERORIENTASIKAN TRANSIT
ORIENTED DEVELOPMENT (TOD) NEGERI SELANGOR
Dasar Perancangan Pembangunan Berorientasikan Transit Negeri Selangor yang telah diluluskan
diluluskan oleh
oleh Majlis
Majlis
Mesyuarat Kerajaan
Dasar Perancangan Negeri
Negeri Selangor
Kerajaan Pembangunan Selangor Ke
ke 7/2016
7/2016 pada
Berorientasikan 2424Febuari
Transit
pada Negeri 2016
Selangor
Februari 2016.adalah
yangsebagai
Ianya diluluskanpembangunan
merupakan oleh Majlis
panduan
yang menyokong
Mesyuarat
pembangunan kepada
Kerajaan Negeri
bercampur penggunaan
Selangor
yang pengangkutan
Ke
menyokong 7/2016
kepadapadaawam berintensiti
24 Febuari
penggunaan 2016tinggi
adalah
pengangkutan di dalam
sebagai
awam lingkungan
pembangunan
berintensiti jarak
tinggi
berjalan
di dalam
yang kaki
menyokongdari stesen
lingkungan jaraktransit
kepada dengan
berjalan
penggunaan pembangunan
kakipengangkutan bercampur
dari stesen transit.
awam dengan
Pembangunan
berintensiti bangunan
bercampur
tinggi pelbagai
di dalam yang guna yang
dimaksudkan
lingkungan jarak
mengandungi
merupakan
berjalan aktiviti
kakibangunan
dari stesen kediaman,
yang
transit pekerjaan,
menawarkan
dengan tempataktiviti
pelbagai
pembangunan membeli belah
seperti
bercampur dan
aktiviti
dengan berinteraksi.
kediaman,
bangunan Fokus
pekerjaan,
pelbagai utama
gunatempat
yang
pelaksanaan
membeli
mengandungibelahkonsep
aktiviti pembangunan
dan berinteraksi.
kediaman, Fokus ini utama
adalahtempat
pekerjaan, salah satu
pelaksanaan
membeliusaha
konsep untuk
belah mencapai
pembangunan
dan sasaran
ini
berinteraksi.adalah modal
salah
Fokus split
satu
utama
bagi Negeri Selangor
usaha untuk
pelaksanaan mencapai yang ditetapkan
sasaran
konsep pembangunan modal ini iaitu
split 60%salah
menggunakan
pengangkutan
adalah satu usahapengangkutan
bagi Negeri Selangor
untuk mencapai awam
yang menjelang
ditetapkan
sasaran modaltahun
iaitu 60%
split
2035.Negeri
bagi Zon Pembangunan
menggunakan pengangkutan
Selangor yangTransit
awam(ZPT)
ditetapkan ditetapkan
menjelang
iaitu dalam
60%tahun lingkungan
2035.
menggunakan jarak 400 meter
Bagipengangkutan
merealisasikan awam dari
konsep stesen
TOD ini,
menjelang transit.
Zon
tahun
Pembangunan
Jarak ini
2035. Zonadalah Transit
Pembangunan (ZPT)
bersesuaian ditetapkan
untuk
Transit dalam
berjalan
(ZPT) kakilingkungan
ditetapkan (walkable). jarak 400 jarak
Penentuan
dalam lingkungan meter darimeter
kesesuaian
400 stesendaritransit.
stesen Jarak
transit
stesen untuk
transit.ini
adalah
dijadikan
Jarak bersesuaian
ZPT tertakluk
ini adalah untuk berjalan
kepadauntuk
bersesuaian kaki (walkable).
Pihakberjalan
Berkuasa Penentuan
kakiTempatan
(walkable).(PBT).kesesuaian stesen transit untuk
Penentuan kesesuaian stesen transit untuk dijadikan
ZPT tertakluk
dijadikan ZPT kepada
tertaklukPihak Berkuasa
kepada TempatanTempatan
Pihak Berkuasa (PBT). (PBT).
E. DASAR PERUMAHAN MAMPU MILIK NEGERI SELANGOR
E. DASAR PERUMAHAN MAMPU MILIK NEGERI SELANGOR
Dasar Perumahan Negeri Selangor yang utama adalah untuk merealisasikan matlamat 'Satu Keluarga
PerumahanYang
Satu Kediaman
Dasar Negeri
Sempurna'. Ini adalah
Selangor yang utamabagi memastikan
adalah setiap rakyat atau
untuk merealisasikan keluarga
matlamat ‘Satu
'Satumempunyai
Keluarga
tempat
Satu tinggal yang
Kediaman Yang
Yangbaik, selesa dan
Sempurna’.
Sempurna'. Iniselamat
Ini adalah untukmemastikan
adalah bagi
bagi didiami. Kerajaan
memastikan setiap Negeriatau
setiap rakyat
rakyat Selangor
atau memberi
keluarga
keluarga ruang
mempunyai
mempunyai
dan peluang
tempat
tempat tinggalkepada
tinggal yang pemaju
yangbaik,
baik,
selesauntuk
selesa
dan membina
danselamat
selamat sejumlah
untuk
untuk unit
didiami.
didiami. rumahNegeri
Kerajaan
Kerajaan mampu
Negeri milik sebagai
Selangor
Selangor sebahagian
memberi
memberi ruang
ruang dan
daripada projek
kepada pembangunan
pemaju untuk keseluruhan.
membina sejumlah Sehubungan
unit rumah itu
mampu pembangunan
dan peluang kepada pemaju untuk membina sejumlah unit rumah mampu milik sebagai sebahagian
peluang milik sebagai Rumah
sebahagian SelangorKu
daripada
hendaklah
projek merujukpembangunan
pembangunan
daripada projek kepada pekeliling
keseluruhan. Lembaga itu
Sehubungan
keseluruhan. Perumahan
pembangunan
Sehubungan danituHartanah
Rumah SelangorRumah
SelangorKu
pembangunan (LPHS) yangmerujuk
hendaklah terkini
SelangorKu
dan diluluskan
kepada
hendaklah olehLembaga
pekeliling
merujuk Pihak
kepada Berkuasa Negeri.
Perumahan
pekeliling dan Hartanah
Lembaga Selangor
Perumahan dan (LPHS)
Hartanahyang terkini (LPHS)
Selangor dan diluluskan oleh
yang terkini
Pihak Berkuasa Negeri.
dan diluluskan oleh Pihak Berkuasa Negeri.
Keluasan (ekar) / Peratusan (%)

Zon
Keluasan (ekar) / Peratusan (%)
Zon <5 ekar >5 - 10 ekar 10 – 20 ekar 20 - 50 ekar 50 ekar ke atas
<520%
ekar 20%
>5 - 10 ekar 30%
10 – 20 ekar 20 -40%
50 ekar 40%
50 ekar ke atas
Jenis
20%E Jenis20%
A = 10% Jenis30%
A = 10 Jenis40%
A = 10% Jenis40%
A = 10%
ZON 1 Jenis E Jenis C = 10%
Jenis A = 10% Jenis B = 10%
Jenis A = 10% Jenis
Jenis AB== 10%
10% Jenis B=
Jenis A 10%
= 10%
ZON 1 Jenis C = 10% Jenis C = 10%
Jenis B = 10% Jenis C
Jenis B == 10%
10% Jenis C = 10%
Jenis B = 10%
Jenis C = 10% Jenis D = 10%
Jenis C = 10% Jenis D = 10%
Jenis C = 10%
- 15% 30% Jenis D
30%= 10% Jenis40%
D = 10%
- Jenis15%
C = 15% Jenis30%
B = 15% Jenis30%
A = 10% Jenis40%
A = 10%
ZON 2 Jenis C = 15% Jenis C = 15%
Jenis B = 15% Jenis C
Jenis A == 10%
10% Jenis B=
Jenis A 10%
= 10%
- Jenis D== 10%
10% Jenis
ZON 2 Jenis C = 15% Jenis C Jenis C
B== 10%
10%
- Jenis D = 10% Jenis D=
Jenis C = 10%
10%
- - 30% 30% Jenis40%
D = 10%
-- -- Jenis30%
B = 30% Jenis30%
C = 15% Jenis40%
A = 10%
ZON 3 - - Jenis B = 30% Jenis
Jenis DC== 15%
15% Jenis B=
Jenis A = 10%
10%
ZON 3 Jenis D = 15% Jenis
Jenis C
B== 10%
10%
Jenis C
Jenis D== 10%
10%
Nota : *Rumah Selangorku jenis Rumah Bandar dan Teres diwajibkan dalam Zon 3
Jenis D = 10%
**Pengiraan
Nota : *Rumah % Rumah Selangorku
Selangorku adalah
jenis Rumah berdasarkan
Bandar kepada
dan Teres keseluruhan
diwajibkan dalam unit
Zon rumah
3 yang dibina dalam sesuatu projek
Nota:
**Pengiraan % Rumah Selangorku adalah berdasarkan kepada keseluruhan unit rumah yang dibina dalam sesuatu projek
1. Rumahzon
*Jadual Selangorku
tertakluk jenis Rumah
kepada dasarBandar
Rumahdan Teres diwajibkan
Selangorku dalam Zon 3
yang terkini
2. Pengiraan % Rumah Selangorku adalah berdasarkan kepada keseluruhan unit rumah yang dibina dalam sesuatu projek
*Jadual zon tertakluk kepada dasar Rumah Selangorku yang terkini
3. Jadual zon tertakluk kepada dasar Rumah Selangorku yang terkini
1-2 garis panduan perumahan

MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
1
garis panduan perumahan-1
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELA NGOR (EDISI KEEMPAT)
RUMAH TERES:
RUMAH TERES:
HARGA RENDAH
PR1 HARGA RENDAH
HARGA SEDERHANA RENDAH
PR1 HARGA
HARGA SEDERHANA
SEDERHANA RENDAH
HARGA BEBAS
HARGA SEDERHANA
HARGA BEBAS
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
HARGA
HARGA HARGA HARGA
SEDERHANA
RENDAH SEDERHANA BEBAS
RENDAH
▪ 6.096 meter x
1 Tingkat 21.336 meter
▪ 5.487 meter x ▪ 5.487 meter x ▪ 5.487 meter x (20 kaki x 70 kaki)
Lot
16.764 meter 18.288 meter 19.812 meter
Minimum 6.096 meter x
(18 kaki x 55 kaki) (18 kaki x 60 kaki) (18 kaki x 65 kaki) ▪
2 – 3 Tingkat 19.288 meter
(20 kaki x 60 kaki)
Bilangan Bilik Minimum ▪ 3 bilik
Bilangan Tingkat Maksimum ▪ 3 tingkat
Panjang Blok Teres ▪ Maksimum 97.536 meter (320 kaki) dan tidak lebih 16 unit rumah
Jalan Perkhidmatan :
• Jalan Perkhidmatan ▪ Minimum 15.240 meter (50 kaki) [Rujuk Rajah PR1 (i)]
Jalan Buntu (Cul-de-sac) :
• Panjang ▪ Maksimum 97.536 meter (320 kaki) [Rujuk PL4]
• Saiz hujung
Lorong Belakang ▪ Minimum 4.572 meter (15 kaki) [Rujuk Rajah PR1 (i) dan Rajah PR1 (ii)]
Lorong Pemisah (fire break) ▪ 6.096 meter (20 kaki) jarak dari sempadan ke sempadan unit
/ Lorong Tepi
Anjakan Bangunan [Rujuk Rajah PR1(i)]
• Anjakan Hadapan ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Anjakan Belakang ▪ 1.524 meter (5 kaki)
• Anjakan Tepi Corner Lot ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Anjakan Sisi End Lot ▪ 1.524 meter (5 kaki)
≥50 unit atau skim perumahan
▪ 10% Tanah Lapang Terpakai Bagi
Tanah Lapang dan Rekreasi ≥ 2.024 hektar (≥ 5 ekar)
Mana Yang
[Rujuk KM7] < 50 unit atau skim perumahan Lebih Tinggi
▪ 5% Tanah Lapang
< 2.024 hektar (< 5 ekar)
Nota:
Nota:
1. Bagi
1. Bagi tambahan
tambahandan
danubahsuaian
ubahsuaian bangunan
bangunan perlu
perlu merujuk
merujuk kepada
kepada cadangan
cadangan pindaanpindaan garis panduan
garis panduan tambahantambahan dan ubahsuaian
dan ubahsuaian
rumah
rumahkediaman
kediamansedia
sediaadaada
dandan
pengeculian Kebenaran
pengecualian Merancang
Kebenaran yang telah
Merancang yangdipersetujui melalui Mesyuarat
telah dipersetujui Jawatankuasa
melalui Mesyuarat Jawatankuasa
Perancang
PerancangNegeri
NegeriBil.
Bil.5/2015
5/2015bertarikh 1515
bertarikh Disember
Disember2015.
2015 atau yang terkini.
garis panduan perumahan MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 1-3
1 -3
ILUSTRASI
❑ ILUSTRASI
Rajah PR1 (i)
Anjakan Bangunan Bagi Rumah Teres
Rajah PR1 (ii)

Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Teres
Rajah PR1 (iii)

Ilustrasi Rumah Teres
1-41-4 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
PR2 RUMAH BERKEMBAR & KLUSTER

PR2 RUMAH BERKEMBAR DAN KLUSTER
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
RUMAH BEKEMBAR RUMAH KLUSTER

Lot Minimum ▪ 10.668 meter x 19.812 meter ▪ 9.144 meter x 18.288 meter
(35 kaki x 65 kaki) (30 kaki x 60 kaki)
Bilangan Tingkat Maksimum ▪ 3 tingkat ▪ 3 tingkat
Jalan Perkhidmatan
▪ Minimum 15.240 meter (50 kaki)
Nota:
Digalakkan untuk menyediakan laluan pejalan kaki/basikal selebar 3.75m di bahagian
kiri dan kanan di hadapan rumah bagi jalan perkhidmatan 50’ (dengan
mengurangkan kelebaran permukaan jalan)
Jalan Buntu (Cul-de-sac) ▪ Maksimum 304.800 meter (1000 kaki) [Rujuk PL4]
Anjakan Bangunan [Rujuk Rajah PR2 (i) ,PR2 (ii), [Rujuk Rajah PR2 (vii) dan
PR2 (iv) dan PR2(v)] PR2 (viii)]
• Anjakan Hadapan ▪ 6.096 meter (20 kaki) ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Anjakan Belakang ▪ 3.048 meter (10 kaki) ▪ Tiada
• Anjakan Tepi Corner Lot ▪ 6.096 meter (20 kaki) ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Anjakan Sisi ▪ 3.048 meter (10 kaki) ▪ 3.048 meter (10 kaki)
≥ 50 unit atau skim perumahan

Tanah Lapang dan Rekreasi ≥ 2.024 hektar (≥ 5 ekar) Mana Yang
▪ 5% Tanah Lapang
❑ I L U S T R A SI
1 -5 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 1-5
ILUSTRASI
❑ I L U S T R A SI
Rajah PR2 (i)

Anjakan Bangunan Bagi Rumah Berkembar
Rajah PR2 (ii)

Kertan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Berkembar
Rajah PR2 (iii)

Ilustrasi Rumah Berkembar
E E M PPANDUAN
AT) PERUMAHAN
Rajah PR2 (iv)

Anjakan Bangunan Bagi Rumah Berkembar (Belakang)
Rajah PR2 (v)

Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Berkembar (Belakang)
Rajah PR2 (vi)

Ilustrasi Rumah Berkembar (Belakang)
1 -7
M A N UPERUMAHAN
GARIS PANDUAN AL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELA NGOR (EDISI KEEMPAT)
Rajah PR2 (vii)

Anjakan Bangunan Bagi Rumah Kluster
Rajah PR2 (viii)

Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Kluster
Rajah PR2 (ix)

Ilustrasi Rumah Kluster
Nota:
Nota:
Rekabentuk bangunan hendaklah mengikut elemen pengudaraan dan pencahayaan sepertimana di dalam Undang-undang Kecil Bangunan
Rekabentuk bangunan hendaklah mengikut elemen pengudaraan dan pencahayaan sepertimana di dalam Undang-undang Kecil Bangunan
Seragam 1984
Seragam 1984
1 -8
1-8 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
PR3 RUMAH SESEBUAH

PR3 RUMAH SESEBUAH
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
Lot Minimum ▪ 15.240 meter x 22.860 meter (50 kaki x 75 kaki)

Luas Ruang Lantai Minimum ▪ 125.420 meter persegi (1,350 kaki persegi)
Jalan Perkhidmatan : ▪ Minimum 15.240 meter (50 kaki)
Jalan Buntu (Cul-de-sac) ▪ Maksimum 304.800 meter (1000 kaki) [Rujuk PL4]
Bilangan Tingkat Maksimum ▪ 3 tingkat
Anjakan Bangunan [Rujuk Rajah PR3 (i) dan PR3 (ii)]
• Anjakan Sisi ▪ 3.048 meter ( 10 kaki)

Tanah Lapang dan Rekreasi ≥ 2.024 hektar (≥ 5 ekar) Mana Yang
▪ 5% Tanah Lapang
❑ I LILUSTRASI
USTRASI
Rajah PR3 (i)
Anjakan Bangunan Bagi Rumah Sesebuah
Rajah PR3 (ii)

Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Sesebuah
Rajah PR3 (iii)

Ilustrasi Rumah Sesebuah
1 -10
RUMAH SELANGORKU
RUMAH SELANGORKU
PR4
PR4 (TERES, RUMAHBANDAR
(TERES, RUMAH BANDAR DAN
& PANGSAPURI)
PANGSAPURI)
❑
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
TERES RUMAH BANDAR
Lot Minimum ▪ [Rujuk PR1] ▪ [Rujuk PR7]
Bilangan Bilik Minimum ▪3 bilik -
Bilangan Tingkat Maksimum ▪3 tingkat ▪ 3 tingkat
Pemilikan Unit Maksimum - ▪ 1 lot bagi 2 pemilik
Panjang Blok Teres ▪ Maksimum 97.536 meter (320 kaki) dan tidak lebih 16 unit rumah
Jalan Perkhidmatan :
• Jalan Perkhidmatan ▪ Minimum 15.240 meter (50 kaki)
Jalan Buntu (Cul-de-sac) :
• Panjang ▪ Maksimum 97.536 meter ▪ 15.240 meter (50 kaki) – termasuk
• Saiz hujung rizab jalan
(320 kaki) [Rujuk PL4]
Lorong Belakang ▪ Minimum 4.572 meter (15 kaki)
Lorong Pemisah (fire break) / Lorong
▪ 6.096 meter (20 kaki) jarak dari sempadan ke sempadan unit
Tepi
Anjakan Bangunan

• Anjakan Tepi End Lot ▪ 1.524 meter (5 kaki)
Tanah Lapang dan Rekreasi

▪ [Rujuk PR1] ▪ [Rujuk PR7]
[Rujuk KM7]
Nota:
Sekiranya perumahan ini melibatkan pembangunan skim strata rujuk PR7 dan PR8.
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
RUMAH SELANGORKU (PANGSAPURI)
Saiz Tapak Minimum ▪ Tertakluk kepada keperluan yang mencukupi bagi penyediaan anjakan
bangunan, kawasan lapang, tempat letak kereta, kawasan plinth dan
ketinggian bangunan.
Kawasan Plinth (Maksimum) ▪ 60% daripada keluasan tapak
Densiti Maksimum
• Dalam Kawasan Majlis Bandaraya/
Perbandaran ▪ Merujuk kepada Pekeliling Rumah SelangorKu yang terkini dan tertakluk
• Dalam Kawasan Majlis Daerah kepada densiti RT yang sedang berkuatkuasa
Luas Ruang Lantai Minimum
Bilangan Bilik Minimum
Ketinggian Bangunan ▪ Ukuran ketinggian tertakluk kepada UBBL dan tingkat bawah hendaklah
dihadkan untuk kemudahan Orang Kurang Upaya (OKU) dan kemudahan
awam sahaja
▪ Bangunan berketinggian 5 tingkat Maksimum Bangunan sahaja yang
dibenarkan Tanpa Lif (Walk up)
1 -11
sambungan
Jalan Perkhidmatan
• Jalan Perkhidmatan ▪ 20.117 meter (66 kaki)
• Jalan Keluar-Masuk (ingres/egress) ▪ 15.240 meter (50 kaki)
Jalan Dalaman
• Sehala ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Dua Hala ▪ 7.316 meter (24 kaki)
Anjakan Bangunan Dengan

Sempadan Kawasan
• Menghadap Jalan Awam ▪ 12.192 meter (40 kaki) [Rujuk Rajah PR5 (i) dan Rajah PR5 (ii)]
• Bangunan Dari Sempadan ▪ 6.096 meter (20 kaki)
Anjakan Antara Bangunan Sama

[Rujuk Rajah PR5 (i) dan Rajah PR5 (iv)]
Tinggi :
• Hadapan dengan Hadapan ▪ 24.384 meter (80 kaki)
• Tepi dengan Hadapan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
• Tepi dengan Belakang ▪ 12.192 meter (40 kaki)
• Belakang dengan Belakang ▪ 12.192 meter (40 kaki)
• Tepi dengan Tepi ▪ 9.144 meter (30 kaki)
• Anjakan bawah tanah ▪ 3.048 meter (10 kaki)
Anjakan Antara Bangunan Pelbagai
[Rujuk Rajah PR5 (iii) dan Rujuk Rajah PR5 (iv)]
Ketinggian
Tempat Letak Kenderaan
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ Merujuk kepada pekeliling Rumah Selangorku yang terkini
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 TLM/ 2 unit kediaman
• Tempat Letak Kenderaan OKU ▪ Tambahan 2% daripada jumlah TLK dengan kemudahan ramp
Penyediaan 10% tanah lapang:
▪ Pengiraan
i. 70% tanah lapang berfungsi dan 30% lagi boleh dikira termasuk
perimeter planting dan zon penampan.
Tanah Lapang dan Rekreasi
[Rujuk KM7] ▪ Peletakan
i. 50% hendaklah disediakan di atas tanah yang rata, secara berpusat dan
berfungsi.
ii. 50% boleh disediakan di dalam bangunan iaitu di antara tingkat atau di
atas bumbung.
▪ 3.048 meter (10 kaki) mengadap jalan utama dan termasuk di dalam anjakan
Perimeter Planting (Minimum) bangunan
▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama dan termasuk di dalam anjakan
bangunan
Kemudahan
▪ Setiap kelompok pangsapuri yang mempunyai 200 unit perlu menyediakan 1
▪ Tadika/Taska unit tadika/taska yang berasingan dengan luas lantai minimum bersamaan
keluasan 1 unit rumah.
▪ Setiap kelompok pangsapuri yang mempunyai 200 unit ke atas perlu

menyediakan 1 unit surau yang berasingan dengan luas lantai minimum
adalah 92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) beserta bilik pengurusan
jenazah dengan minimum keluasan 4.877 meter x 6.096 meter (16 kaki x 20
kaki). Setiap tambahan 50 unit perlu tambahan luas lantai sebanyak 4.646
meter persegi (50 kaki persegi).
▪ Surau/Ruang solat
▪ Bagi kelompok pangsapuri yang kurang daripada 200 unit dibenarkan
menyediakan surau di tingkat bawah bangunan dengan keluasan lantai
minimum sebanyak 92.904 meter persegi (1000 kaki persegi).
▪ Ruang solat minimum yang perlu disediakan secara berasingan bagi lelaki
6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) dan perempuan 6.096 meter x
6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) berintegrasi dengan tempat mengambil air
sembahyang.
1 -12
sambungan
▪
▪ RISI ▪ [Rujuk KM4-3]
▪ <500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 92.904 meter persegi
(1000 kaki persegi)
▪ Dewan
▪ ≥500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 185.807 meter persegi
(2000 kaki persegi)
▪ Bilik peti surat ▪ Lebar minimum bilik isihan surat 1.189 meter (3.9 kaki) dengan penyediaan
peti surat berkelompok untuk setiap unit.
▪ Pejabat pengurusan ▪ Perlu menyediakan minimum 46.452 meter persegi (500 kaki persegi)
▪ Keluasan minimum 111.484 meter persegi (1200 kaki persegi).

• Ruang khusus aktiviti warga emas ▪ Ruang yang disediakan boleh diletakkan di bawah Joint Management Body
(JMB) untuk diuruskan
▪ Ditempatkan di belakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada

• Tempat Pembuangan Sampah
pandangan awam.
▪ Dilandskap bagi menghalang pandangan yang tidak menarik.
▪ Pondok pengawal
• Kemudahan-kemudahan lain ▪ Bilik bacaan/ bilik serbaguna komuniti
▪ Ruang perniagaan / kedai dobi /gerai/medan selera
Nota :
1. Sekiranya cadangan pemajuan mempunyai jenis perumahan bercampur, pengiraan keperluan tanah lapang antara perumahan
bertingkat dan bertanah hendaklah diasingkan mengikut kategori masing-masing.
Rajah PR4 (i)

Ilustrasi Rumah Selangorku (Rumah Teres)
1 -13
M A N UPERUMAHAN
Rajah PR4 (ii)

Ilustrasi Rumah Selangorku (Rumah Bandar)
Rajah PR4 (iii)

Ilustrasi Rumah Selangorku (Pangsapuri)
1 -14
E E M PPANDUAN
AT) PERUMAHAN
PANGSAPURI:
PANGSAPURI:
HARGA RENDAH
PR5
PR5 HARGA RENDAHRENDAH
HARGA SEDERHANA
HARGA SEDERHANA RENDAH
HARGA SEDERHANA
HARGA SEDERHANA
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN HARGA SEDERHANA
HARGA RENDAH HARGA SEDERHANA
RENDAH
Kawasan Plinth (Maksimum) ▪ 60% daripada keluasan tapak

Densiti Maksimum
• Dalam Kawasan Majlis Bandaraya/ ▪ 80 unit/ekar ▪ 70 unit/ekar ▪ 70 unit/ekar
Perbandaran
• Dalam Kawasan Majlis Daerah ▪ 70 unit/ekar ▪ 60 unit/ekar ▪ 60 unit/ekar
Tertakluk kepada densiti RT yang sedang berkuatkuasa

Luas Ruang Lantai Minimum 65.033 meter persegi 69.678 meter persegi 78.968 meter persegi
(700 kaki persegi) (750 kaki persegi) (850 kaki persegi)
▪ Ukuran ketinggian tertakluk kepada UBBL dan tingkat bawah hendaklah
dihadkan kemudahan Orang Kurang Upaya (OKU) dan kemudahan
Ketinggian Bangunan awam sahaja.
▪ Bangunan berketinggian 5 tingkat maksimum sahaja yang dibenarkan
Tanpa Lif (Walk up)
Jalan Perkhidmatan
• Jalan Keluar-Masuk (ingress/egress) ▪ 15.240 meter (50 kaki)
Jalan Dalaman
Anjakan Bangunan Dengan
Sempadan Kawasan
• Menghadap Jalan Awam ▪ 12.192 meter (40 kaki) [Rujuk Rajah PR5 (i) dan Rujuk Rajah PR5 (ii)]
Anjakan Bangunan Sama Tinggi : [Rujuk Rajah PR5 (i) dan Rajah PR5 (iv)]
Anjakan Pelbagai Bilangan Tingkat [Rujuk Rajah PR5 (iii) dan Rujuk Rajah PR5 (iv)]
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/ 1 unit ▪ 2 TLK/ 1 unit kediaman + 20% dari jumlah
kediaman + 20% unit kediaman untuk Pelawat
dari jumlah unit
kediaman untuk
pelawat
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 TLM/ 2 unit kediaman

1 -15
M A N UPERUMAHAN
Penyediaan 10% tanah lapang :

▪ Pengiraan
Tanah Lapang dan Rekreasi perimeter planting dan zon penampan
[Rujuk KM7] ▪ Peletakan
i. 50% hendaklah disediakan di atas tanah yang rata, secara
berpusat dan berfungsi
ii. 50% boleh disediakan di dalam bangunan iaitu di antara tingkat
atau di atas bumbung
▪ 3.048 meter (10 kaki) mengadap jalan utama dan termasuk di dalam
anjakan bangunan
Perimeter Planting (Minimum)
▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama dan termasuk di dalam
anjakan bangunan
Kemudahan
▪ Setiap kelompok pangsapuri yang mempunyai 200 unit perlu
• Tadika/Taska menyediakan 1 unit tadika/taska yang berasingan dengan luas lantai
minimum bersamaan keluasan 1 unit rumah.
• Surau/Ruang Solat ▪ Setiap kelompok pangsapuri yang mempunyai 200 unit ke atas perlu
adalah 92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) beserta bilik
pengurusan jenazah dengan minimum keluasan 4.877 meter x 6.096
meter (16 kaki x 20 kaki). Setiap tambahan 50 unit perlu tambahan luas
lantai sebanyak 4.646 meter persegi (50 kaki persegi).
▪ Ruang solat minimum yang perlu disediakan secara berasingan bagi
lelaki 6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) dan perempuan
6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) berintegrasi dengan
tempat mengambil air sembahyang
• RISI ▪ [Rujuk KM4-3]
▪ < 500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 92.904 meter
• Dewan persegi (1000 kaki persegi).
▪ ≥ 500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 185.807 meter
persegi (2000 kaki persegi).
• Bilik peti surat ▪ Lebar minimum bilik isihan surat 1.188 meter (3.9 kaki) dengan
penyediaan peti surat berkelompok untuk setiap unit.
• Pejabat pengurusan
▪ Perlu menyediakan minimum 46.452 meter persegi (500 kaki persegi).
• Ruang khusus aktiviti warga emas ▪ Ruang yang disediakan boleh diletakkan di bawah Joint Management
Body (JMB) untuk diuruskan
▪ Ditempatkan di belakang bangunan atau tempat yang terlindung
• Tempat Pembuangan Sampah daripada pandangan awam
▪ Dilandskap bagi menghalang pandangan yang tidak menarik
▪ Pondok pengawal
• Kemudahan-kemudahan lain ▪ Bilik bacaan/ Bilik Serbaguna Komuniti
▪ Ruang perniagaan / kedai dobi /gerai/medan selera
Nota
1. Sekiranya cadangan pemajuan mempunyai jenis perumahan bercampur,pengiraan keperluan tanah lapang antara perumahan
bertingkat dan bertanah hendaklah diasingkan mengikut kategori masing-masing.
2. Pembangunan Kediaman PR1MA, Perumahan Penjawat Awam Malaysia (PPAM) atau apa-apa jenis perumahan Kerajaan
Persekutuan tertakluk kepada Garis Panduan Rumah Selangorku/dasar perumahan Kerajaan Negeri Selangor.
1 -16
ILUSTRASI
q ILUSTRASI
q
Rajah PR5 (i)
Anjakan Antara Bangunan Yang Sama Ketinggian
Jalan Dalaman Sehala 20’
Jalan Dalaman Dua Hala 24’

Kawasan Lapang
Secara Berpusat &
berfungsi
Belakang dengan Belakang

40’
Jalan Perkhidmatan 66’
Tepi dengan
Belakang
40’
Hadapan dengan Hadapan 80’ Jalan Dalaman Dua Hala 24’

Tepi dengan Tepi
30’
40’
Jalan Dalaman Sehala 20’ Anjakan Bangunan 40’
Jalan Perkhidmatan 66’ Perimeter Planting 10’
Rajah PR5 (ii)

Anjakan Bangunan dari Sempadan Kawasan dan Jalan bagi Rumah Pangsapuri
1 -17
Rajah PR5 (iii)

Formula Kiraan Anjakan Antara Bangunan Lebih Daripada 3 Tingkat
9.9m
J24 J1 Jarak antara dinding bahagian bangunan dari
3 Tingkat mana-mana bahagian bangunan yang
H555= 10.8m mempunyai bilangan tingkat / ketinggian
yang sama.
8 Tingkat 6.9m
H666= 28.8m J12
16.2m
3 Tingkat
J2 Jika kedua-dua bangunan menghadap satu
J22 sama lain mempunyai bilangan tingkat /
H444= 10.8m
10 Tingkat ketinggian berbeza maka jarak minimum
H333= 36.0m
antaranya dikira purata dari jumlah jarak
6 Tingkat
H222= 21.6m
minimum yang diperlukan bagi setiap
11.7m
5 Tingkat
J22 bangunan tersebut.
10.8m H111= 21.6m
10.8m
J25 J22 H Ketinggian
10.8m
J11
Formula Kiraan:
[ J1 = Hn/ 2, 6.9m yang mana lebih tinggi]
[J2 = (Hn1/2+HN2/2/2]
Rajah PR5 (iv)

Formula Kiraan Anjakan Antara Bangunan Yang Sama Ketinggian
Lorong
Y Y Y
Y Y
x
x x x
Jalan X Jarak antara dinding bahagian hadapan sisi

antara belakang dari garisan sempadan rizab
jalan.
x = 7.5 m atau X = Tinggi bangunan (m) Y Jarak antara dinding bahagian bangunan dari
2 garisan sempadan tapak rezab lorong yang tidak
Y = 3.6 m atau Y = Tinggi bangunan (m) bersempadan/ berhadapan rizab jalan.
2.5
= Garisan Anjak Undur Bangunan
(Building Setback)
PANGSAPURI HARGA BEBAS/

PR6 PANGSAPURI HARGA BEBAS/
PR6 KONDOMINIUM
KONDOMINIUM
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
▪ Tertakluk kepada keperluan yang mencukupi bagi penyediaan anjakan

Saiz Tapak Minimum bangunan, kawasan lapang, tempat letak kereta, kawasan plinth dan
Kawasan Plinth (Maksimum) ▪ 60%
Densiti Maksimum
▪ Dalam Kawasan Majlis Bandaraya/ ▪ 80 unit / ekar
Perbandaran
▪ 60 unit / ekar
▪ Dalam Kawasan Majlis Daerah
Tertakluk kepada densiti RT yang sedang berkuatkuasa
Luas Ruang Lantai Minimum/Unit

▪ 92.904 meter persegi (1000 kaki persegi)
Kediaman
Jalan Perkhidmatan
• Jalan Keluar-Masuk (ingress/egress) ▪ 15.240 meter (50 kaki)
Laluan Dalaman (Driveway) :
Anjakan Bangunan Dengan Sempadan
[Rujuk Rajah PR5 (i) dan Rajah PR5 (ii)]
Kawasan :
• Menghadap Jalan Awam ▪ 12.192 meter (40 kaki)
Anjakan Antara Bangunan Sama
[Rujuk Rajah PR5 (i) dan Rujuk Rajah PR5 (iv)]
Tinggi :
Anjakan Antara Pelbagai Ketinggian [Rujuk Rajah PR5 (iii) dan Rujuk Rajah PR5 (iv)]
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 2 TLK/ 1 unit kediaman + 20% dari jumlah unit kediaman untuk pelawat
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 20% daripada jumlah TLK keseluruhan
• Tempat Letak Kenderaan OKU ▪ Tambahan 2% daripada jumlah TLK dengan kemudahan ramp.
M A N UPERUMAHAN
sambungan
▪ Pengiraan
Tanah Lapang dan Rekreasi ▪ Peletakan
[Rujuk KM7] i. 50% hendaklah disediakan di atas tanah yang rata, secara berpusat
dan berfungsi.
atau di atas bumbung.
anjakan bangunan
▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama dan termasuk di dalam
anjakan bangunan
Kemudahan
• Tadika/Taska ▪ Setiap kelompok pangsapuri yang mempunyai 200 unit perlu

menyediakan 1 unit tadika/taska yang berasingan dengan luas lantai
▪ Setiap kelompok pangsapuri yang mempunyai 200 unit ke atas perlu
adalah 92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) beserta bilik
pengurusan jenazah dengan minimum keluasan 6.096 meter x 6.096
meter (20 kaki x 20 kaki). Setiap tambahan 50 unit perlu tambahan luas
lantai sebanyak 4.646 meter persegi (50 kaki persegi).
• Surau/Ruang solat
▪ Ruang solat minimum perlu disediakan secara berasingan bagi lelaki
6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) dan perempuan 6.096
meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) berintegrasi dengan tempat
mengambil air sembahyang
• RISI ▪ [Rujuk KM4-3]
• Dewan persegi (1000 kaki persegi).
▪ ≥ 500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 185.807 meter
• Bilik peti surat • Lebar minimum bilik isihan surat 1.189 meter (3.9 kaki) dengan
penyediaan peti surat berkelompok untuk setiap unit.
• Pejabat pengurusan • Perlu menyediakan minimum 46.452 meter persegi (500 kaki persegi)

• Ruang khusus aktiviti warga emas ▪ Ruang yang disediakan boleh diletakkan di bawah Joint Management
Body (JMB) untuk diuruskan
• Bilik bacaan/ bilik serbagunan • Keluasan minimum 46.452 meter persegi (500 kaki persegi) tambahan
komuniti yang lengkap dengan 46.452 meter persegi (500 kaki persegi) setiap tambahan 50 unit rumah
kemudahan IT
▪ Ditempatkan di belakang bangunan atau tempat yang terlindung

• Tempat Pembuangan Sampah daripada pandangan awam
1 -20
sambungan
§ Ruang perniagaan / kedai dobi /gerai/medan selera

§ Tempat letak motosikal dan basikal berbumbung disediakan bersama
tempat mengunci tayar.
§ Penekanan kepada aspek keselamatan.
§ Penekanan kepada pengurusan dan penyuraian trafik.
• Kemudahan-kemudahan lain § Sistem kawalan sekuriti 24 jam dan CCTV
§ Gimnasium
§ Kolam Renang
§ Lot Permainan
§ Kemudahan Wifi/Broadband
§ Ruang Laundry
§ Galakan kepada konsep Bangunan Hijau
Nota :
1. Sekiranya cadangan pemajuan mempunyai jenis perumahan bercampur, pengiraan keperluan tanah lapang antara perumahan
bertingkat dan bertanah hendaklah di asingkan mengikut kategori masing-masing.
Rajah PR6 (i)

Ilustrasi Pangsapuri Harga Bebas/ Kondominium
PR7
PR7 RUMAH BANDAR (SKIM STRATA)
RUMAH BANDAR (SKIM STRATA)
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
Bilangan Unit Minimum ▪ 100 unit
Pemilikan Unit Maksimum ▪ 1 lot bagi 2 pemilik
Lot Minimum ▪ 6.706 meter x 21.336 meter (22 kaki x 70 kaki)
Luas Ruang Lantai Minimum ▪ 83.613 meter persegi (900 kaki persegi)
Bilangan Tingkat Maksimum ▪ 3 tingkat (tertakluk sebagaimana RT dan PBT )
Panjang Blok ▪ Maksimum 97.536 meter (320 kaki)
Jalan Perkhidmatan : ▪ Minimum 15.240 meter (50 kaki)
Jalan Dalaman
• Sehala ▪ 12.192 meter (40 kaki) – termasuk rizab jalan
• Dua hala ▪ 15.240 meter (50 kaki) – termasuk rizab jalan
Jalan Buntu (Cul-de-sac) ▪ 15.240 meter (50 kaki) – termasuk rizab jalan
Lorong Belakang ▪ 4.542 meter (15 kaki) [Rujuk Rajah PR7(i) dan PR7(ii)]
Lorong Pemisah (fire break) / ▪ 6.096 meter (20 kaki) – jarak antara dinding ke dinding bangunan
Lorong Tepi
Anjakan Bangunan [Rujuk Rajah PR7(i)]
• Anjakan Sisi End Lot ▪ 1.524 meter (5 kaki)
▪ Bukaan laluan minimum 20.117 meter (66 kaki)

Akses Laluan Keluar - Masuk
▪ Perlu disediakan dua laluan akses keluar – masuk
▪ Tempat letak kenderaan pelawat diletakkan dalam kawasan pengawal
Tempat Letak Kereta (TLK)

• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 2 TLK/ 1 unit kediaman + 20% dari jumlah unit kediaman untuk Pelawat
▪ Tempat letak kereta secara berpusat digalakkan bagi menampung
keperluan kekurangan bilangan tempat letak kereta
▪ Penyediaan tempat letak kereta di atas jalan perkhidmatan 15.240
meter (50 kaki) tidak boleh diambilkira di dalam pengiraan tempat letak
kereta

▪ Pengiraan
Tanah Lapang dan Rekreasi ▪ Peletakan
[Rujuk KM7] i. 50% hendaklah disediakan di atas tanah yang rata, secara berpusat
dan berfungsi.
atau di atas bumbung
anjakan bangunan
Perimeter Planting (Minimum) ▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama dan termasuk di dalam
anjakan bangunan
1-22
sambungan
▪ Ketinggian maksimum yang dibenarkan adalah 2.744 meter (9 kaki)

• Pagar/ Tembok
sambungan
dengan minimum 33% daripadanya adalah terbuka dan dapat dilihat
dari luar
▪ Ketinggian maksimum yang dibenarkan adalah 2.744 meter (9 kaki)
• Pagar/ Tembok dengan minimum 33% daripadanya adalah terbuka dan dapat dilihat
Kemudahan ▪ <dari
500luar
unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 92.904 meter
persegi (1000 kaki persegi)
• Dewan ≥ 500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 185.807 meter
Kemudahan ▪
• Dewan ▪ ≥ 500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 185.807 meter
▪ Setiap skim rumah bandar yang mempunyai 200 unit perlu
• Tadika/Taska persegi (2000 kaki persegi).
▪ Setiap skim rumah bandar yang mempunyai 200 unit perlu
• Tadika/Taska
▪ Setiap skim
minimum rumah bandar
bersamaan yang
keluasan mempunyai
1 unit rumah. 200 unit ke atas perlu
adalah 92.904 meter persegi (1000 kaki persegi). Setiap tambahan 50
▪ Setiap skim rumah bandar yang mempunyai 200 unit ke atas perlu
unit perlu tambahan luas lantai sebanyak 4.645 meter (50 kaki persegi)
▪ Bagi skim rumah bandar yang kurang daripada 200 unit perlu
adalah 92.904 meter persegi (1000 kaki persegi). Setiap tambahan 50
• Surau/Ruang solat menyediakan 1 ruang solat dan diletakkan bersebelahan dengan
unit perlu tambahan luas lantai sebanyak 4.645 meter (50 kaki persegi)
Pejabat Pengurusan
▪ Bagi skim rumah bandar yang kurang daripada 200 unit perlu
• Surau/Ruang solat ▪ Ruang solat minimum yang perlu disediakan secara berasingan bagi
menyediakan 1 ruang solat dan diletakkan bersebelahan dengan
Pejabat Pengurusan
6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta berintegrasi
▪ Ruang solat minimum yang perlu disediakan secara berasingan bagi
dengan tempat mengambil air sembahyang
6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta berintegrasi
dengan tempat mengambil
Perlu menyediakan minimumair sembahyang
46.452 meter persegi (500 kaki persegi)
• Pejabat pengurusan ▪
• Pejabat pengurusan ▪ Perlu menyediakan minimum 46.452 meter persegi (500 kaki persegi)
• Kemudahan-kemudahan lain ▪ Pondok pengawal
• Kemudahan-kemudahan lain ▪ Pondok pengawal
Rajah ILUSTRASI
PR7 (i)
Anjakan Bangunan, Lorong Belakang dan lorong tepi bagi Rumah Bandar
Rajah PR7 (i)
Anjakan Bangunan, Lorong Belakang dan lorong tepi bagi Rumah Bandar
M A NPERUMAHAN
GARIS PANDUAN UAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELA NGOR (EDISI KEEMPAT)
Rajah PR7 (ii)

Keratan Rentas Bagi Pandangan Sisi Rumah Bandar
Rajah PR7 (iii)

Ilustrasi Rumah Bandar (Skim Strata)
1 -24
SKIM SKIM:
:
PR8 PERUMAHAN STRATA
PR8 PERUMAHAN STRATA
PIAWAIAN
q PIAWAIAN
(TERES/BERKEMBAR/KLUSTER/SESEBUAH/PANGSAPURI/
PLOT
RUMAH SELANGORKU (TERES DAN PANGSAPURI)/
SESEBUAH
RUMAH HARGA BEBAS/KONDOMINIUM)
Keluasan Lot Minimum § [Rujuk PR1, PR2 , PR3, PR4, PR5 dan PR6] [Rujuk PR3]
Luas Ruang Lantai
Minimum
Anjakan Ban gunan
Bilangan Unit Minimum § 100 unit
Jalan Perkhidmatan § Minimum 15.240 meter (50 kaki)
Jalan Dalaman
• Sehala § 12.192 meter (40 kaki) – termasuk rizab jalan
• Dua hala § 15.240 meter (50 kaki) – termasuk rizab jalan
Jalan Buntu ( Cul-de-sac) § Maksimum 97.536 meter (320 kaki) [Rujuk PL4]
Lorong Belakang § 4.572 meter (15 kaki) [Rujuk PR1] Tidak Berkaitan
Anjakan Ban gunan
• Anjakan Hadapan
• Anjakan Tepi [Rujuk PR1, PR2 , PR3, PR4, PR5 dan PR6] [Rujuk PR3]
• Anjakan Sisi
• Anjakan Belakang
Akses Laluan Kel uar - § Bukaan laluan minimum 20.117 meter (66 kaki)
Masuk § Perlu disediakan dua akses laluan keluar – masuk
§ Tempat letak kenderaan pelawat diletakkan dalam kawasan pengawal

§ 10% Tanah Lapang TerpakaiBaBagi
Terpakai gi
Tanah Lapang dan Rekreasi ≥ 2.024 hektar (≥ 5 ekar) ManaYang
Yang
Mana
[Rujuk KM7] < 50 unit atau skim perumahan LebihTinggi
Lebih Tinggi
§ 5% Tanah Lapang
§ 3.048 meter (10 kaki) mengadap jalan utama dan termasuk di dalam anjakan
bangunan
Perimeter Planting
§ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama dan termasuk di dalam anjakan
bangunan
§ Ketinggian maksimum yang dibenarkan adalah 2.744 meter (9 kaki) dengan

Pagar/ Tembok
minimum 33% daripadanya adalah terbuka dan dapat dilihat dari luar
§ Bagi kawasan pembangunan yang mempunyai lebih daripada 1 parcel,

Kemudahan kemudahan awam bersepadu (masjid, sekolah, padang bola dan lain-lain) perlu
disediakan di luar kawasan perumahan
§ < 500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 92.904 meter persegi (1000
kaki persegi)
• Dewan
§ ≥ 500 unit rumah - 1 unit dewan keluasan minimum 185.807 meter persegi (2000
kaki persegi)
• Tadika/Taska § Setiap perumahan strata yang mempunyai 200 unit perlu menyediakan 1 unit
tadika/taska yang berasingan dengan luas lantai minimum bersamaan keluasan 1
unit rumah.
sambungan
sambungan § Setiap perumahan strata yang mempunyai 200 unit ke atas perlu menyediakan 1
▪ Setiap perumahan strata yang mempunyai 200 unit ke atas perlu menyediakan 1
unit surau yang berasingan dengan luas lantai minimum adalah 92.904 meter
unit surau yang berasingan dengan luas lantai minimum adalah 92.904 meter
persegi (1000 kaki persegi). Setiap tambahan 50 unit perlu tambahan luas lantai
persegi (1000 kaki persegi). Setiap tambahan 50 unit perlu tambahan luas lantai
sebanyak 4.646 meter persegi (50 kaki persegi)
• Surau/Ruang solat sebanyak 4.646 meter persegi (50 kaki persegi)
• Surau/Ruang solat § Bagi perumahan strata yang kurang daripada 200 unit perlu menyediakan 1 ruang
▪ Bagi perumahan strata yang kurang daripada 200 unit perlu menyediakan 1 ruang
solat dan perletakan bersebelahan dengan Pejabat pengurusan.
solat dan perletakan bersebelahan dengan Pejabat pengurusan.
§ Ruang solat minimum yang perlu disediakan secara berasingan bagi lelaki 6.096
▪ Ruang solat minimum yang perlu disediakan secara berasingan bagi lelaki 6.096
meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) dan perempuan 6.096 meter x 6.096
meter (20 kaki x 20 kaki) serta berintegrasi dengan tempat mengambil air
meter (20 kaki x 20 kaki) serta berintegrasi dengan tempat mengambil air
sembahyang)
sembahyang)
• Pejabat pengurusan § Perlu menyediakan minimum 46.452 meter persegi (500 kaki persegi)
• Pejabat pengurusan ▪ Perlu menyediakan minimum 46.452 meter persegi (500 kaki persegi)
§ Pondok pengawal
• Kemudahan-kemudahan ▪ Pondok pengawal
• Kemudahan-kemudahan § Menyediakan tambahan 5% TLK pelawat daripada jumlah unit kediaman dan
lain ▪ Menyediakan tambahan 5% TLK pelawat daripada jumlah unit kediaman dan
lain diletakkan secara berpusat
diletakkan secara berpusat
Nota :
Nota : 1. Skim strata merangkumi perumahan bertanah (tidak melebihi 3 tingkat) di mana hakmilik strata diberikan kepada setiap
1. Skim strata
pecahan merangkumi
tanah perumahan
yang mempunyai bertanah
bangunan atau(tidak melebihi 3bertingkat
pembangunan tingkat) di(pangsapuri
mana hakmilik strata diberikan
dan rumah bandar) kepada setiap
2. pecahanpembangunan
Konsep tanah yang mempunyai bangunan
strata bertanah ataustrata
berskim pembangunan bertingkat
tidak dibenarkan (pangsapuri
bagi kawasan dan
yangrumah bandar)rizab sungai atau
mempunyai
2. Konsep
parit. pembangunan strata bertanah berskim strata tidak dibenarkan bagi kawasan yang mempunyai rizab sungai atau
parit.
q I L UILUSTRASI
STRASI
❑ ILUSTRASI
Rajah PR8(i)
Rajah PR8(i)
Ilustrasi Perumahan Strata
Ilustrasi Perumahan Strata
-26
1
1-26
GARIS PANDUAN
PERNIAGAAN
GARIS PANDUAN
PERNIAGAAN
M/S
DASAR UMUM PERNIAGAAN 2-1
PN1 KEDAI TERES & KEDAI PEJABAT 2-2
PN2 KEDAI TERES MAMPU MILIK 2-5
PN3 KEDAI BERKEMBAR & KEDAI SESEBUAH 2-6
PN4 KOMPLEKS PERNIAGAAN, PEJABAT, 2-8
PUSAT KONVENSYEN & PUSAT
PAMERAN (MICE)
PN5 HOTEL 2-10
PN6 PASAR RAYA 2-12
PN7 STESEN MINYAK 2-14
(DENGAN PERKHIDMATAN/
TANPA PERKHIDMATAN)
PN8 BAZAR & ARKED 2-15
PN9 HENTIAN REHAT DAN RAWAT (RnR) 2-16
PN10 MEDAN SELERA & PUSAT PENJAJA 2-17
PN11 SMALL OFFICE HOME OFFICE (SOHO) 2-18
PN12 PANGSAPURI PERKHIDMATAN 2-22
PN13 HOSPITAL SWASTA 2-26
PN14 INSTITUSI PENDIDIKAN SWASTA 2-27
(RENDAH & MENENGAH)
PN15 INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI SWASTA 2-28
(IPTS)
PN16 TAMAN TEMA/TAMAN REKREASI 2-29
PN17 PADANG GOLF 2-32
PN18 RUMAH KELAB 2-35
PN19 KOMPLEKS SUKAN 2-37
M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I S E L A N G O R ( E D I S I GARIS
KEEMP AT)
PANDUAN PERNIAGAAN
D A S A RDASAR
U MUMUM
U M PERNIAGAAN
P E R N I A G A A N
1. Dasar/Garis Panduan/Pekeliling yang perlu dirujuk:
i. Dasar Perancangan Pembangunan Berorientasikan Transit Negeri Selangor yang

telah diluluskan oleh MMKN ke 7/2016 bertarikh 24 Februari 2016.
ii. Pekeliling Lembaga Perumahan dan Hartanah Selangor (LPHS) Bil. 2 Tahun 2016:
Dasar Pembangunan Pangsapuri Kediaman Komersial dan Boutique Office Mampu
Milik Negeri Selangor yang telah diluluskan oleh MMKN ke 27/2016 bertarikh 17 Ogos
2016.
iii. Garis Panduan Perancangan Kawasan Perdagangan, Jabatan Perancangan Bandar

dan Desa Semenanjung Malaysia, 2016.
2. Sekiranya terdapat percanggahan piawaian, Pekeliling LPHS seperti di para 1(ii) adalah
terpakai. Bagi mana-mana perkara yang tidak diperincikan di dalam Pekeliling tersebut,
perlu merujuk piawaian sepertimana manual ini.
3. Bagi penyediaan kemudahan tempat letak kenderaan pangsapuri perkhidmatan dan

SOHO mampu milik, piawaian adalah sama seperti di PD11 dan PD12.
4. Bagi mana-mana perkara yang tidak dinyatakan di dalam manual ini, perlu merujuk
piawaian di dalam Garis Panduan Perancangan yang diterbitkan oleh PLANMalaysia dan
Pihak Berkuasa Tempatan.
PENENTUAN RUANG LANTAI
Pengiraan nisbah plot adalah nisbah antara jumlah luas lantai suatu bangunan
(termasuk ruang-ruang utiliti, ruang pengudaraan, tangga koridor dan teres dan tidak
termasuk tempat letak kereta bertingkat dan tempat letak kereta bawah tanah) dengan
luas plot bangunan sebagaimana yang diukur antara garisan sempadan ukur atau, jika tidak
ada garisan sempadan ukur, antara garisan sempadan sementara.
Cara Pengiraan:
CONTOH 1 CONTOH 2
CADANGAN SATU BLOK PEJABAT 20 TINGKAT YANG CADANGAN SATU BLOK HOTEL JENIS SEDERHANA 7
MENGANDUNGI TLK DI ARAS 2 DAN 3 DAN TINGKAT (103 BILIK) DENGAN 3 TINGKAT BASEMENT
BASEMENT 1- 4 TEMPAT LETAK KERETA
= Luas Tapak : 50,000kp = Luas tapak : 7,736kp

= Luas lantai (tidak termasuk TLK) : 154,600kp = Cadangan luas lantai hotel : 30,123kp
Nisbah plot : Cadangan luas lantai (Pejabat) Nisbah plot : Cadangan luas lantai (Hotel)
Luas tapak Luas tapak
:154,600 kp = 3.09 :30,123kp = 3.89

50,000 kp NISBAH PLOT = 1:3.09 7,736kp Nisbah Plot = 1:3.89
garis panduan perdagangan
2 -1
GARIS PANDUAN PERNIAGAAN
PN1 KEDAI TERES & KEDAI PEJABAT

PN1 KEDAI TERES & KEDAI PEJABAT
\ PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
Keperluan Minimum ▪ 1 unit kedai : 60 unit rumah

(Nisbah Kedai : Rumah) (Tertakluk kepada kesesuaian dan keperluan pembangunan)
Ukuran Lot (Minimum) ▪ 6.096 meter x 18.288 meter (20 kaki x 60 kaki)
▪ 16 unit dalam satu deretan, jumlah dan panjang blok ≤ 97.536 meter
Bilangan Unit (Maksimum)
(320 kaki)
▪ Tidak melebihi 5 tingkat
Nota:
Kawalan Bilangan Tingkat 1. Kawalan bilangan tingkat tertakluk kepada RT/RKK yang berkuatkuasa
2. Perlu menyediakan tangga keselamatan kedua bagi premis perniagaan melebihi
ketinggian 3 tingkat atau 6 meter (19.685 kaki)
Jalan Perkhidmatan:
• 1 - 2 tingkat ▪ 15.240 meter (50 kaki) [Rujuk Rajah PN1 (i)
• 3 - 5 tingkat ▪ 20.117 meter (66 kaki) [Rujuk Rajah PN1 (ii)
Lorong Belakang:
• 1 - 2 tingkat ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• 3 - 5 tingkat ▪ 9.144 meter (30 kaki) (Boleh sediakan TLK selari disebelah kanan atau kiri bahu lorong)
▪ 10.668 meter (35 kaki) - penyediaan secara berasingan iaitu 6.096 meter
(20 kaki) bagi kedai 1-2 tingkat dan 4.572 meter (15 kaki) bagi kediaman
• Membelakangi Rumah [Rujuk Rajah PN1 (iii)]
(Tidak digalakkan) ▪ 13.716 meter (45 kaki) - penyediaan secara berasingan iaitu 9.144 meter
(30 kaki) bagi kedai 3-5 tingkat dan 4.572 meter (15 kaki) bagi kediaman
[Rujuk Rajah PN1 (iv)] (Boleh sediakan TLK selari disebelah kanan atau kiri bahu lorong)
Lorong Tepi/Langkau Api ▪ 6.096 meter (20 kaki)
Kaki Lima (Minimum) ▪ 2.134 meter (7 kaki)
▪ Perlu bersesuaian dengan keperluan rekabentuk tapak
▪ Kawalan rekabentuk fasad bangunan
Double Frontage
▪ Kelebaran jalan perlu sama di kedua-dua belah jalan, mengikut piawaian
Jalan Perkhidmatan di atas
Tempat Letak Kenderaan*:
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar + 20% TLK
pelanggan dari jumlah keseluruhan TLK
▪ Bagi pembangunan yang mempunyai ketinggian 5 tingkat, perlu
menyediakan tempat letak kereta:
- Pembangunan strata - tempat letak kereta bertingkat/aras basement
- Pembangunan hakmilik individu - tempat letak kereta bertingkat awam
▪ Rekabentuk susunatur TLK bagi jalan sehala/dua hala (Rujuk TLK1)
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 TLM/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) ruang lantai kasar
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU dengan kemudahan ramp
▪ 3.048 meter (10 kaki) menghadap jalan utama dan 1.524 meter (5 kaki)
sempadan bersama bagi keluasan > 0.405 hektar (1 ekar)
Perimeter Planting
▪ Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan pembangunan dan
termasuk anjakan bangunan bagi keluasan < 0.405 hektar (1 ekar)
▪ Menyediakan kemudahan untuk Orang Kurang Upaya dan golongan istimewa
Kemudahan Orang Kurang Upaya (OKU)
dan mematuhi Universal Design Guidelines
▪ Disediakan di tempat bersesuaian tertakluk kepada Jabatan Bomba dan
Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran
Penyelamat
▪ Bagi pembangunan berkeluasan melebihi 4.047 hektar (10 ekar) atau
Dasar Pengenaan Kedai Mampu Milik
melebihi 50 unit kedai, perlu menyediakan 20% kedai teres mampu milik
2-2 garis panduan perdagangan

2 -2
ILUSTRASI
Rajah PN1 (i) Kedai Teres 1-2 Tingkat
Rajah PN1 (ii) Kedai Teres 3-5 Tingkat
Rajah PN1 (iii) Kedai Teres 1-2 Tingkat Membelakangi Rumah
Rajah PN1 (iv) Kedai Teres 3-5 Tingkat Membelakangi Rumah
2 -4
2 -4
Contoh Perspektif Kedai Teres
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR (EDISI KEEMPAT)
PN2 KEDAI TERES MAMPU MILIK

PN2 KEDAI TERES MAMPU MILIK
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
Bagi pembangunan berkeluasan melebihi 4.047 hektar (10 ekar) atau melebihi
50 unit kedai, perlu menyediakan 20% kedai teres mampu milik
o Contoh:
Pengiraan Keperluan Kedai Teres Mampu
o Bagi setiap 100 unit kedai teres = 20% x 100 unit
Milik = 20 unit kedai teres mampu milik
Keluasan Ruang Lantai (Minimum) 65.033 meter persegi (700 kaki persegi)
Bilangan Unit (Maksimum) ▪ Panjang blok ≤ 97.536 meter (320 kaki)

▪ Tidak melebihi 5 tingkat
Nota :
Kawalan Bilangan Tingkat 1. Kawalan bilangan tingkat tertakluk kepada RT/RKK yang berkuatkuasa
2. Perlu menyediakan tangga keselamatan kedua bagi premis perniagaan melebihi
ketinggian 3 tingkat atau 6 meter (19.685 kaki)
Jalan Perkhidmatan:
• 1 - 2 tingkat ▪ 15.240 meter (50 kaki) [Rujuk Rajah PN1 (i)
• 3 - 5 tingkat ▪ 20.117 meter (66 kaki) [Rujuk Rajah PN1 (ii)
Lorong Belakang:
• 1 - 2 tingkat ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• 3 - 5 tingkat ▪ 9.144 meter (30 kaki) (Boleh sediakan TLK selari disebelah kanan atau kiri bahu lorong)
▪ 10.668 meter (35 kaki) - penyediaan secara berasingan iaitu 6.096 meter
(20 kaki) bagi kedai 1-2 tingkat dan 4.572 meter (15 kaki) bagi kediaman [Rujuk
• Membelakangi Rumah Rajah PN1 (iii)]
(Tidak digalakkan) ▪ 13.716 meter (45 kaki) - penyediaan secara berasingan iaitu 9.144 meter
(30 kaki) bagi kedai 3-5 tingkat dan 4.572 meter (15 kaki) bagi kediaman [Rujuk
Rajah PN1 (iv)] (Boleh sediakan TLK selari disebelah kanan atau kiri bahu lorong)
Lorong Tepi/Langkau Api ▪ 6.096 meter (20 kaki)
Kaki Lima (Minimum) ▪ 1.524 meter (5 kaki)

Tempat Letak Kereta:
▪ Rekabentuk susunatur TLK bagi jalan sehala/dua hala (Rujuk TLK1)
Penyelamat
Nota: Pemilikan kedai mampu milik hendaklah melalui Lembaga Perumahan dan Hartanah Selangor (LPHS)
2 -5
KEDAI BERKEMBAR &

PN3 KEDAI SESEBUAH
PN3 KEDAI BERKEMBAR & KEDAI SESEBUAH
PIAWAIAN
❑ PPIIA
PAIW
AA AIN
WI A NA N
KEDAI BERKEMBAR KEDAI SESEBUAH
▪ 18.288 meter x 39.624 meter ▪ 27.432 meter x 39.624 meter
Saiz Tapak Minimum
Jalan Perkhidmatan ▪ Minimum 20.117 meter (66 kaki)
Anjakan Bangunan [Rujuk Rajah PN3 (i) & PN3 (ii)]
• Menghadap Jalan Utama ▪ 12.192 meter (40 kaki)
• Sisi/Belakang ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Anjakan Bawah Tanah ▪ 3.048 meter (10 kaki)
• Anjakan Tepi (Menghadap jalan utama) ▪ 12.192 meter (40 kaki)

▪ Lain-lain ruang aktiviti adalah mengikut kiraan ruang lantai komersil
▪ Tambahan ruang berhenti bas, teksi dan e-hailing untuk menurun dan
mengambil penumpang dalam tapak
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU, perlu diletakkan berhampiran lif dengan
kemudahan ramp dan railing
Nota:
1. Bagi pembangunan yang mempunyai ketinggian 5 tingkat, digalakkan membina
tempat letak kereta tambahan (basement parking)
2. Tempat letak kereta tidak boleh digunakan sebagai ruang perniagaan seperti
perniagaan sementara dan tempat cuci kereta
Kawasan Landskap/Taman/Rekreasi ▪ 5% daripada keluasan tapak termasuk perimeter planting
Perimeter Planting
▪ Menyediakan kemudahan untuk Orang Kurang Upaya dan golongan
istimewa dan mematuhi Universal Design Guidelines
Penyelamat
Kemudahan Sokongan
• Ruang Solat (Minimum) ▪ Bagi keluasan kurang daripada 0.405 hektar (1 ekar), ruang solat berukuran
3.048 meter x 9.144 meter (10 kaki x 30 kaki) - ruang berasingan bagi lelaki
4.572 meter (10 kaki x 15 kaki) serta lengkap dengan tempat mengambil air
sembahyang
▪ Bagi keluasan melebihi 0.405 hektar (1 ekar), ruang solat berukuran 6.096
meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) - ruang berasingan bagi lelaki 3.048
meter (10 kaki x 20 kaki) serta lengkap dengan tempat mengambil air
sembahyang
▪ Orientasi ruang solat perlu mengikut arah kiblat
▪ Lokasi tidak boleh ditempatkan di tempat letak kereta, tempat pemunggahan
barang dan berhadapan tandas
▪ Laluan pejalan kaki atau siar kaki berbumbung hendaklah disediakan secara
• Laluan Pejalan Kaki terancang dengan mengambilkira connectivity antara komponen dalam
premis perdagangan
2 -6
M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I S E L A N G O R ( E D I S I K GARIS
EEMPA PANDUAN
T) PERNIAGAAN
sambungan
• Ruang memunggah (Loading/Unloading) ▪ Perlu diletakkan berasingan, sesuai ditempatkan di belakang bangunan
• Tempat Pembuangan Sampah
pandangan awam
Sementara
▪ Bagi pembangunan berkeluasan melebihi 4.047 hektar (10 ekar) atau
melebihi 50 unit kedai, perlu menyediakan 20% kedai teres mampu milik
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah PN3 (i) Kedai Berkembar
Rajah PN3 (ii) Kedai Sesebuah
2 -7
KOMPLEKS PERNIAGAAN, PEJABAT,

PN4 PUSAT KONVENSYEN & PUSAT

PAMERAN
KOMPLEKS (MICE)
PERNIAGAAN, PEJABAT, PUSAT
PN4 KONVENSYEN & PUSAT PAMERAN (MICE)
PIAWAIAN
Nisbah Plot ▪ Tertakluk kepada RT atau RKK yang berkuatkuasa
Kawasan Plinth (Maksimum) ▪ 60% (Tertakluk kepada RT atau RKK yang berkuatkuasa)
Anjakan Antara Bangunan Anjakan Antara Bangunan
Ke Sempadan Lot Ke Bangunan
▪ Menghadap Jalan Utama - 12.192 ▪ Hadapan dengan Hadapan - 24.384
meter (40 kaki) meter (80 kaki)
▪ Menghadap Jalan Tepi - 12.192 ▪ Tepi dengan Hadapan - 12.192
Anjakan Bangunan (Rujuk Rajah PN4)
▪ Menghadap Jalan Belakang - 12.192 ▪ Tepi dengan Belakang - 12.192
▪ Sempadan Bersama - 6.096 meter ▪ Belakang dengan Belakang - 12.192
(20 kaki) meter (40 kaki)
▪ Anjakan Bawah Tanah - 3.048 meter ▪ Tepi dengan Tepi - 12.192 meter
(10 kaki) (40 kaki)
pelawat dari jumlah keseluruhan TLK
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU, perlu diletakkan berhampiran lift dengan
• Tempat Letak Kereta Wanita (TLKW) ▪ Perlu disediakan 2% daripada jumlah keseluruhan TLK
Nota: Tempat letak kereta tidak boleh digunakan sebagai ruang perniagaan seperti
perniagaan sementara dan tempat cuci kereta
▪ 5% daripada keluasan tapak
▪ Hanya 30% daripada jumlah kawasan perimeter planting, zon penampan dan
jalur hijau boleh diambil kira sebagai sebahagian daripada pengiraan 5%
kawasan lapang
- 70% daripada keluasan kawasan landskap/taman/rekreasi hendaklah
Kawasan Landskap/Taman/Rekreasi
disediakan di atas tanah secara berpusat yang berfungsi sebagai kawasan
lapang dan tempat berkumpul
- 30% boleh disediakan sebagai indoor dan rooftop garden dan boleh
disediakan dalam bentuk laman luaran dataran/plaza atau laman
dataran/courtyard
Perimeter Planting ▪ Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan pembangunan dan
(Rujuk Rajah PN4)
Penyelamat
MM
AANN
UA L LGG
UA AAR IRSI SP A
PANN
DDUA
UAN ND D
AAN NP IPAI A
WWAA
I AI A
N NP EPRE A
RANN
CCAA
NNGG
AAN NN N
EG E RE IR IS ESLEA
EG LANN
GGOO
R R( E(D
EDI SIIS IK EKEEM
EMPA
P T )T )
A
sambungan
sambungan
Kemudahan
Kemudahan Sokongan
Sokongan
• Ruang
Ruang Solat
Solat (Minimum) Luas
Ruangruang
Solat lantai
▪§ kasar ≤ 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi) -
(Minimum):
ruang berasingan
- Luas ruang lantai kasarbagi lelaki≤ 6.096 metermeter
4,645.152 x 6.096 meter(50,000
persegi (20 kakikaki
x 20persegi)
kaki) dan-
perempuan 6.096 meter
ruang berasingan bagi xlelaki
6.096 meter
6.096 (20 kaki
meter x 20meter
x 6.096 kaki) (20
serta berintegrasi
kaki x 20 kaki)
dan perempuan air sembahyang
6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta
▪ Luas ruang lantai
berintegrasi kasartempat
dengan 4645.245 meter persegi
mengambil - 9,290.304 meter persegi
air sembahyang
(50,001
- Luas kaki ruangpersegi
lantai- kasar
100,000 kaki persegi)
4645.245 meter- ruang
persegiberasingan
- 9,290.304 bagimeter
lelaki
6.096 meter(50,001
persegi x 10.668 meter
kaki (20 kaki
persegi x 35 kaki)
- 100,000 kakidan perempuan
persegi) - ruang6.096 meter x
berasingan
10.668
bagi meter (20 kaki
lelaki 6.096 x 35 xkaki)
meter serta
10.668 berintegrasi
meter (20 kakidengan tempat
x 35 kaki) mengambil
dan perempuan
air 6.096
sembahyang
meter x 10.668 meter (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan
▪ Luas ruangmengambil
tempat lantai kasarair>sembahyang
9,290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) -
ruang berasingan bagi lelaki
- Luas ruang lantai kasar > 9,290.304 6.096 meter x 15.240
meter persegimeter (20 kaki
(100,000 kaki xpersegi)
50 kaki)-
danruang
perempuan
berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 15.240 meter (20 kaki serta
6.096 meter x 15.240 meter (20 kaki x 50 kaki) x 50
berintegrasi
kaki) dan dengan
perempuan tempat mengambil
6.096 meter xair15.240
sembahyang
meter (20 kaki x 50 kaki)
▪ Orientasi ruang solat dengan
serta berintegrasi perlu mengikut arah kiblat air sembahyang
tempat mengambil
▪ Lokasi tidakruang
- Orentasi bolehsolat
ditempatkan di atasarah
perlu mengikut bumbung,
kiblat basement, tempat letak
§ kereta, tempat
Lokasi tidak pemunggahan
boleh ditempatkanbarang, di atasberhadapan tandas dantempat
bumbung, basement, tidak boleh
letak
berada
kereta, di bawahpemunggahan
tempat laluan paip najis barang, berhadapan tandas dan tidak boleh
• Medan Selera ▪ Perlu
beradadiselaraskan
di bawah laluan bagi paip
kompleks
najis pejabat iaitu 2% daripada keluasan ruang
Medan Selera § lantai kasar pejabatbagi kompleks pejabat iaitu 2% daripada keluasan ruang
Perlu diselaraskan
▪ Tertakluk
lantai kasar kepada
pejabat keperluan setempat
• Laluan Pejalan Kaki ▪§ Laluan pejalan kaki
Tertakluk kepada keperluan atau siarsetempat
kaki berbumbung hendaklah disediakan secara
Laluan Pejalan Kaki § terancang
Laluan pejalan dengan mengambilkira
kaki atau connectivityhendaklah
siar kaki berbumbung antara komponen dalam
disediakan secara
premis
terancang perdagangan
dengan mengambilkira connectivity antara komponen dalam
• Tempat Hentian Bas/Teksi ▪ Disediakan lay-by bersesuaian dan ditempatkan di luar kawasan kompleks
premis perdagangan
Tempat Hentian Bas/Teksi § sama ada dilay-by
Disediakan jalan susur atau jalan
bersesuaian dan utama
ditempatkan di luar kawasan kompleks
• Ruang memunggah (Loading/Unloading) ▪ Perlu sama adadiletakkan
di jalanberasingan samautama
susur atau jalan ada di belakang/tepi bangunan mengikut
Ruang memunggah (Loading/Unloading) § kesesuaian Perlu diletakkan berasingan sama ada di belakang/tepi bangunan mengikut
• Tandas Awam ▪ Berasingan
kesesuaian bagi lelaki dan perempuan dilengkapi dengan kemudahan bilik
Tandas Awam § mandi/bilik
Berasingan persalinan/bilik
bagi lelaki dan menyusu/menyalin
perempuan dilengkapi lampin bayi dan
dengan tandas OKU
kemudahan bilik
• Tempat Menyimpan Troli ▪ Disediakan di dalam bangunan dan juga khusus di
mandi/bilik persalinan/bilik menyusu/menyalin lampin bayi dan tandas OKU kawasan tempat letak
Tempat Menyimpan Troli § kereta
Disediakan di dalam bangunan dan juga khusus di kawasan tempat letak
• Tempat Pembuangan Sampah ▪ Ditempatkan
kereta di belakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada
Sementara
Tempat Pembuangan Sampah § pandangan
Ditempatkan awam
di belakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada
Sementara ▪ Dilandskap
pandangan bagi awam menghalang pandangan yang tidak menarik
• Pejabat Pengurusan ▪§ Perlu menyediakan
Dilandskap ruang luaspandangan
bagi menghalang minimum 500 yangkaki persegi
tidak menarik
Pejabat Pengurusan ▪§ Perlu menyediakan
Penyediaan ruang ruang
perniagaanluas minimum
mampu 500
milik kaki
(kiosk) persegi
perlu disediakan sebanyak
Keperluan Ruang Perniagaan Mampu Milik § 10% Penyediaan ruang perniagaan mampu milik (kiosk) perludengan
daripada keseluruhan ruang lantai bersih perniagaan disediakansaiz
Keperluan Ruang Perniagaan Mampu Milik minimum lot 9.2903 meter persegi (100 kaki persegi)
sebanyak 10% daripada keseluruhan ruang lantai bersih perniagaan dengan
saiz minimum lot 9.2903 meter persegi (100 kaki persegi)
Nota: *MICE - Meeting, Incentives, Conference, Exhibitions
Nota: *MICE - Meeting, Incentives, Conference, Exhibitions
Perimeter Planting 5'
❑ ILUSTRASI

q ILUSTRASI
ILUSTRASI
rkhidmatan 66'66'
Anjakan
Belakang Menara 1
Anjakan
20'
Anjakan
an PePerkhidmatan
Belakang Menara 1
Hadapan 40' Rajah PN4 Anjakan Bangunan dan 20'
Anjakan
Anjakan Bangunan
Hadapan 40' Rajah66'

gunan Tepi
Perimeter
PN4 PN4
Rajah Planting
Anjakan bagi Pembangunan
Bangunan
Anjakan dandan
Bangunan Jalan Keluar
Bandengan
Kompleks Perniagaan,
66' Planting
Perimeter Pejabat,
bagi bagi
PembangunanPusat 40' Podium
Tepi dengan Tepi
Perimeter Planting Pembangunan Masuk

Jalan Keluar
rkhidmatan 66'66'
Konvensyen
Kompleks
Kompleks & PusatPejabat,
Perniagaan, Pameran
Perniagaan, (MICE)
Pusat
Pejabat, Pusat 40' Podium
nting 10'10'
AnjakanTepi
Masuk
Konvensyen & Pusat
Konvensyen Pameran
& Pusat (MICE)
Pameran (MICE)
an PePerkhidmatan
rimeter PlaPlanting
JalJalan
Anjakan
Sempadan Menara 2 Hadapan
Belakang 20' Anjakan
40'
Sempadan Menara 2 Hadapan
Belakang 20' 40'
PePerimeter
Anjakan
JalJalan
Anjakan Perimeter Planting 5'

Tepi 40'
Anjakan Sisi 20'
g agrai sr i ps apnadnudauna np epredradgaagnagnagna n Anjakan Perimeter Planting 5'
Tepi 40'
22 -9
-9 Sisi 20'
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN

Perimeter Planting 5'NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 2-9
0'
PN5 HOTEL
PN5 HOTEL
❑ PPIAWAIAN
IAWAIAN
AN
Tertakluk kepada keperluan yang mencukupi bagi penyediaan anjakan
Keluasan Tapak (Minimum) bangunan, kawasan lapang, tempat letak kereta, kawasan plinth dan ketinggian
bangunan
▪ Free standing building
Kriteria Tapak
▪ Zon guna tanah perniagaan sahaja
▪ Menghadap Jalan Utama ▪ Hadapan dengan Hadapan - 24.384
- 12.192 meter (40 kaki) meter (80 kaki)
▪ Menghadap Jalan Tepi - 12.192 ▪ Tepi dengan Hadapan - 12.192
Anjakan Bangunan (Rujuk Rajah PN5)
▪ Menghadap Jalan Belakang - 12.192 ▪ Tepi dengan Belakang - 12.192
▪ Sempadan Bersama - 6.096 meter ▪ Belakang dengan Belakang - 12.192
(20 kaki) meter (40 kaki)
▪ Anjakan Bawah Tanah - 3.048 ▪ Tepi dengan Tepi - 12.192 meter
meter (10 kaki) (40 kaki)
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/3 bilik
Nota:
- Bagi hotel yang mempunyai > 100 bilik, perlu disediakan Tempat Letak Bas (TLB):
1 TLB/100 bilik dan lay-by bas untuk tujuan drop off
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 unit TLM/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) ruang lantai kasar
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ 2% TLK untuk OKU, perlu diletakkan berhampiran lif dengan kemudahan ramp
dan railing
jalur hijau boleh diambil kira sebagai sebahagian daripada pengiraan 5%
kawasan lapang
- 70% daripada keluasan kawasan landskap/taman/rekreasi hendaklah
disediakan di atas tanah secara berpusat yang berfungsi sebagai kawasan
lapang dan tempat berkumpul
- 30% boleh disediakan sebagai indoor dan rooftop garden dan boleh
disediakan dalam bentuk laman luaran dataran/plaza atau laman
dataran/courtyard
Perimeter Planting ▪ Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan pembangunan dan
termasuk anjakan bangunan bagi keluasan < 0.405 hektar (1 ekar) (Rujuk
Rajah PN5)
Penyelamat

2-10 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 2 -10
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWA IAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR (EDISI KEEMPAT)
sambungan
sambungan
Kemudahan Sokongan
Kemudahan Sokongan
• Ruang Solat (Minimum) ▪ Luas ruang lantai kasar ≤ 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi) -
 Ruang Solat (Minimum)  Luas
ruangruang lantaibagi
berasingan kasar ≤ 4,645.152
lelaki 6.096 meter meter persegi
x 6.096 meter(50,000
(20 kakikaki
x 20persegi)
kaki) dan-
ruang berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 6.096 meter
perempuan 6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta lengkap (20 kaki x 20 kaki) dan
perempuan 6.096 meter x
dengan tempat mengambil air sembahyang6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta lengkap
▪ dengan
Luas ruangtempat
lantaimengambil air sembahyang
kasar 4645.245 meter persegi - 9,290.304 meter persegi
 Luas ruang
(50,001 kakilantai
persegi kasar 4645.245
- 100,000 kakimeter persegi
persegi) - 9,290.304
- ruang berasinganmeter bagipersegi
lelaki
(50,001
6.096 meterkaki xpersegi
10.668 -meter
100,000 kaki xpersegi)
(20 kaki 35 kaki) -dan
ruang berasingan
perempuan 6.096bagi lelakix
meter
6.096
10.668 meter (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan tempat mengambilx
meter x 10.668 meter (20 kaki x 35 kaki) dan perempuan 6.096 meter
10.668 meter (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan tempat mengambil
air sembahyang
▪ air sembahyang
Luas ruang lantai kasar > 9,290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) -
 Luas
ruangruang lantai kasar
berasingan > 9,290.304
bagi lelaki meterx persegi
6.096 meter (100,000
15.240 meter (20kaki
kakipersegi)
x 50 kaki)-
ruang berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 15.240
dan perempuan 6.096 meter x 15.240 meter (20 kaki x 50 kaki) meter (20 kaki x 50 serta
kaki)
dan perempuan 6.096 meter x 15.240
berintegrasi dengan tempat mengambil air sembahyang meter (20 kaki x 50 kaki) serta
▪ berintegrasi
Orientasi ruang dengan
solattempat mengambil
perlu mengikut airkiblat
arah sembahyang
▪ Orentasi
Lokasi ruang
tidak solatditempatkan
boleh perlu mengikut arahbumbung,
di atas kiblat basement, tempat letak
 Lokasi
kereta,tidak
tempatboleh ditempatkanbarang,
pemunggahan di atasberhadapan
bumbung, basement,
tandas dantempat letak
tidak boleh
kereta, tempat pemunggahan
berada di bawah laluan paip najis barang, berhadapan tandas dan tidak boleh
• Laluan Pejalan Kaki ▪ berada di bawah
Laluan pejalan kakilaluan
ataupaip
siar najis
kaki berbumbung hendaklah disediakan secara
 Laluan Pejalan Kaki  Laluan pejalan kaki atau
terancang dengan mengambilkira siar kaki connectivity
berbumbungantara hendaklah disediakan
komponen dalamsecara
hotel
• Tempat Hentian Bas/Teksi ▪ terancang dengan mengambilkira connectivity antara komponen
Disediakan lay-by bersesuaian dan ditempatkan di luar kawasan hotel sama dalam hotel
 Tempat Hentian Bas/Teksi  Disediakan
ada di jalan lay-by bersesuaian
susur atau jalan utamadan ditempatkan di luar kawasan hotel sama
• Ruang memunggah (Loading/Unloading) ▪ ada di jalan susur atau jalan utama
Perlu diletakkan berasingan, sama ada di belakang/tepi bangunan mengikut
an  Ruang memunggah (Loading/Unloading)  Perlu Menara 2sama ada di belakang/tepi
diletakkan berasingan, Hadapan bangunan mengikut
gan20' kesesuaian Menara 2 40'
Hadapan
g 20' • Tandas Awam ▪ kesesuaian bagi lelaki dan perempuan dengan kemudahan
Berasingan 40' bilik mandi/bilik
 Tandas Awam  Berasingan bagimenyusu/menyalin
persalinan/bilik lelaki dan perempuan dengan
lampin bayi kemudahan
dan tandas OKU bilik mandi/bilik
• Tempat Pembuangan Sampah ▪ persalinan/bilik
Ditempatkan di menyusu/menyalin
belakang bangunanlampin bayi danyang
atau tempat tandas OKU
terlindung daripada
 Tempat Pembuangan Sampah
Sementara  Ditempatkan
pandangan awam di belakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada
njakan
njakan Sementara ▪ pandangan
Dilandskap awam
bagi menghalang
Anjakan pandangan
Perimeter Planting 5' yang tidak menarik
epi 40'  Dilandskap bagi
20'menghalang
Anjakan
Sisi pandangan
Perimeter Planting 5' yang tidak menarik
epi 40' Sisi 20' penginapan sahaja
Nota: Definisi Hotel - Aktiviti perdagangan yang menyediakan kemudahan
Nota: Definisi Hotel - Aktiviti
(Garis Panduan perdagangan
Perancangan yang
Kawasan menyediakan
Perdagangan, kemudahan
JPBD penginapan
Semenanjung Malaysiasahaja
2016)
(Garis Panduan Perancangan Kawasan Perdagangan, JPBD Semenanjung Malaysia 2016)

10'10'
❑ ILUSTRASI
Planting
 ILUSTRASI
Planting
ILUSTRASI
Anjakan
66'
Perimeter
Belakang
Perkhidmatan66'
Anjakan
Perimeter
20'
Belakang
20'
JalanPerkhidmatan
5' 5'
Planting
Jalan Keluar
HOTEL
Planting
Jalan Keluar
Masuk
HOTEL Masuk
Perimeter
Perimeter
Anjakan
Hadapan
Anjakan
Jalan
40'
Hadapan
40'
Anjakan Perimeter Planting 5'

Sisi 20' Perimeter Planting 5'
Anjakan
Sisi 20'
Rajah PN5 Anjakan Bangunan dan Perimeter Planting bagi Hotel

Rajah PN5 Anjakan Bangunan dan Perimeter Planting bagi Hotel
6'
6'
2 -11
2 -11
PN6
PN6 PASAR RAYA
PASAR RAYA
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
Luas Ruang Lantai (Minimum) ▪ 0.486 hektar (1.2 ekar)

Anjakan Bangunan
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU dengan kemudahan ramp dan railing
Kawasan Landskap/Taman/Rekreasi ▪ 5% daripada keluasan tapak termasuk perimeter planting
Perimeter Planting
Penyelamat
Kemudahan Sokongan
• Ruang Solat (Minimum) ▪ Luas ruang lantai kasar ≤ 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi) -
ruang berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) dan
perempuan 6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta berintegrasi
▪ Luas ruang lantai kasar 4645.245 meter persegi - 9,290.304 meter persegi
(50,001 kaki persegi - 100,000 kaki persegi) - ruang berasingan bagi lelaki
air sembahyang
▪ Luas ruang lantai kasar > 9,290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) -
ruang berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 15.240 meter (20 kaki x 50 kaki)
dan perempuan 6.096 meter x 15.240 meter (20 kaki x 50 kaki) serta
berintegrasi dengan tempat mengambil air sembahyang
▪ Lokasi tidak boleh ditempatkan di atas bumbung, basement, tempat letak
kereta, tempat pemunggahan barang, berhadapan tandas dan tidak boleh
berada di bawah laluan paip najis
• Medan Selera ▪ Perlu disediakan 2% daripada keluasan ruang lantai kasar pasar raya
▪ Tertakluk kepada keperluan setempat
• Laluan Pejalan Kaki ▪ Laluan pejalan kaki atau siar kaki berbumbung hendaklah disediakan secara
terancang dengan mengambilkira connectivity antara komponen dalam
premis perdagangan yang mesra OKU
2 -12
M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I S E L A N G O R ( E D I S I GARIS
KEEMP AT)
PANDUAN PERNIAGAAN
sambungan
l Tempat Hentian Bas/Teksi § Disediakan lay-by bersesuaian dan ditempatkan di luar kawasan pasar raya
sama ada di jalan susur atau jalan utama
§ Perhentian bas dan ruang menunggu teksi perlu disediakan untuk
memuatkan minimum 3 buah teksi pada satu-satu masa
l Ruang memunggah (Loading/Unloading) § Perlu diletakkan berasingan, sama ada di belakang/tepi bangunan mengikut
kesesuaian
l Tandas Awam § Berasingan bagi lelaki dan perempuan dilengkapi dengan kemudahan bilik
menyusu/menyalin lampin bayi dan tandas OKU
l Tempat Menyimpan Troli § Disediakan di dalam bangunan dan juga diperuntukkan juga khusus di kawasan
tempat letak kereta
l Tempat Pengumpulan Sampah § Ditempatkan di belakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada
pandangan awam (digalakkan mengamalkan kitar semula)
§ Dilandskap bagi menghalang pandangan yang tidak menarik
§ Pusat pembuangan sampah berasingan bagi bahan-bahan halal dan tidak
halal
§ Penyediaan kemudahan seperti:
- Stor sejuk beku berasingan bagi bahan-bahan halal dan tidak halal
l Lain-lain Kemudahan - Papan tanda bangunan
- Penyediaan CCTV bagi mengawasi pergerakan dan keselamatan
pengguna
§ Penyediaan ruang perniagaan mampu milik (kiosk) perlu disediakan
Keperluan Ruang Perniagaan Mampu
sebanyak 10% daripada keseluruhan ruang lantai bersih perniagaan dengan
Milik
saiz minimum lot 9.2903 meter persegi (100 kaki persegi)
garis panduan perdagangan Contoh Kemudahan Sokongan bagi Pasar Raya

2 -13
GARIS PANDUAN PERNIAGAAN MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR
STESEN MINYAK
PN7PN7 (DENGAN STESEN MINYAK
PERKHIDMATAN/
STESEN MINYAK
PN7 TANPA
(DENGAN
(DENGAN PERKHIDMATAN/TANPA PERKHIDMATAN)
PERKHIDMATAN)
PERKHIDMATAN/TANPA PERKHIDMATAN)
❑ PIAWAIAN
❑ P PIAWAIAN
I AWA I A NP I A W A I A N
PIAWAIAN
❑
Keluasan Tapak (Minimum)

❑

• Dengan Perkhidmatan ▪ 0.405 hektar (1.0 ekar)
• Dengan Perkhidmatan ▪ 0.405 hektar (1.0 ekar)
• Tanpa Perkhidmatan ▪ 0.203 hektar (0.5 ekar)
• Tanpa Perkhidmatan ▪ 0.203 hektar (0.5 ekar)
▪ Jarak minimum 60.960 meter (200 kaki) dari persimpangan jalan dan bulatan
Lokasi Peletakan ▪ Jarak minimum 60.960 meter (200 kaki) dari persimpangan jalan dan bulatan
Lokasi Peletakan ▪ Tertakluk kepada justifikasi aliran trafik
▪ Tertakluk kepada justifikasi aliran trafik
Lebar Laluan Keluar-Masuk ▪ 15.240 meter (50 kaki) - Stesen Minyak Dengan Perkhidmatan
Lebar Laluan Keluar-Masuk ▪ 15.240 meter (50 kaki) - Stesen Minyak Dengan Perkhidmatan
(ingress/egress) ▪ 9.144 meter (30 kaki) - Stesen Minyak Tanpa Perkhidmatan
(ingress/egress) ▪ 9.144 meter (30 kaki) - Stesen Minyak Tanpa Perkhidmatan
▪ Potongan sudut keluar dan masuk < 45°
▪ Potongan sudut keluar dan masuk < 45°
Anjakan Bangunan
Anjakan Bangunan
• Menghadap Jalan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
• Sisi & Belakang ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Sisi & Belakang ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Tempat Letak Kereta (TLK) Stesen Tanpa Minimum
Perkhidmatan: Minimum 3 petak
• Tempat Letak Kereta (TLK) Stesen Tanpa▪Perkhidmatan:
▪ 3 petak
▪ Stesen Dengan Perkhidmatan:
▪ Stesen Dengan Perkhidmatan:
1 TLK/46.452
1 TLK/46.452 meter meterkaki
persegi (500 persegi (500ruang
persegi) kaki lantai
persegi) ruang
kasar lantai kasar kawasan
kawasan
perkhidmatan perkhidmatan
(Kawasantidak
(Kawasan perkhidmatan perkhidmatan tidak termasuk
termasuk kawasan kawasan pam minyak)
pam minyak)
Tempat Letak
• Motosikal
• Tempat Letak Motosikal (TLM)
(TLM) 1 TLM/92.904
▪ 1 TLM/92.904▪ meter meterkaki
persegi (1000 persegi (1000
persegi) kakilantai
ruang persegi)
kasarruang lantai kasar kawasan
kawasan
perkhidmatan perkhidmatan
TempatOKU
• Kereta
• Tempat Letak Letak Kereta OKU ▪ 1 TLK dengan▪ramp1 TLKuntuk
dengan ramp
Stesen untukTanpa
Minyak StesenPerkhidmatan
Minyak Tanpa Perkhidmatan
▪ 2 TLK dengan ramp untuk Stesen Minyak Dengan Minyak
▪ 2 TLK dengan ramp untuk Stesen Dengan Perkhidmatan
Perkhidmatan
Kawasan Landskap
Kawasan Landskap ▪ 5% daripada
5% daripada keluasan
▪ tapak keluasan
termasuk tapak termasuk
perimeter plantingperimeter planting
3.048 meter (10 kaki) menghadap
▪ 3.048 meter (10 kaki) menghadap jalan utama dan 1.524
▪ jalan utama
meterdan(5 1.524
kaki) meter (5 kaki)
sempadan bersama bagi keluasan
sempadan bersama bagi keluasan > 0.405 hektar (1 ekar) > 0.405 hektar (1 ekar)
Perimeter Planting
Perimeter Planting
▪ Minimum 1.524 ▪ Minimum
meter (51.524
di sekeliling di sekeliling
kawasan kawasan dan
pembangunan pembangunan dan
termasuk anjakan termasuk
bangunananjakan bangunan< bagi
bagi keluasan 0.405keluasan
hektar (1< ekar)
0.405 hektar (1 ekar)
Menyediakan
▪ Menyediakan▪kemudahan untuk kemudahan
Orang Kurang untuk
UpayaOrang Kurangistimewa
dan golongan Upaya dan golongan
Kemudahan
Kemudahan Orang Orang (OKU)
Kurang Upaya Kurang Upaya (OKU)
istimewa dan
dan mematuhi Universal mematuhi
Design GuidelinesUniversal Design Guidelines
▪ Disediakan di▪ Disediakan di tempattertakluk
tempat bersesuaian bersesuaian
kepada tertakluk
Jabatankepada
Bomba Jabatan
dan Bomba dan
Pili Bomba danPili Bomba
Alat dan Alat
Pemadam Pemadam Kebakaran
Kebakaran
Penyelamat Penyelamat
Kemudahan Sokongan
Kemudahan Sokongan
Ruang Solat
• Ruang Solat •(Minimum) ▪ Ruang
▪ Ruang solat perlu solat secara
disediakan berasingan
secara berasingan bagibagi
lelakilelaki
3.0483.048
meter x 4.572
meter x meter (10 kaki
4.572 meter (10xkaki x 15 kaki)
15 kaki) dan dan perempuan
perempuan 3.0483.048 meterx x4.572
meter 4.572 meter
meter (10
(10 kaki x 15 kaki)
kaki x 15 kaki) serta
sertalengkap
lengkapdengan
dengantempat
tempatmengambil
mengambilairairsembahyang
sembahyang
▪ Orientasi ruang solat perlu
▪ Orentasi mengikut
ruang arah kiblat
solat perlu mengikut arah kiblat
• Kedai Serbaneka/Restoran
• Kedai Serbaneka/Restoran ▪ Disediakan di▪dalam bangunan
Disediakan perkhidmatan
di dalam bangunan perkhidmatan
• Tandas dan •Bilik Mandidan Bilik Mandi
Tandas ▪ Diasingkan lelaki & perempuan
▪ Diasingkan lelaki & perempuan
▪ Menyediakan▪bilik menyusu/menyalin
Menyediakan lampin bayi
bilik menyusu/menyalin lampin bayi
• Ketinggian Tembok Penghadang
• Ketinggian Tembok Penghadang▪ 2.4384 meter (8 kaki) - (dibina di kedua-dua
▪ 2.4384 meter (8 kaki) - (dibina bahagian belakang
di kedua-dua & sisi tapak
bahagian belakang & sisi tapak
jika perlu) jika perlu)
• Lain-lain • Lain-lain ▪ Stesen minyak bertentangan
▪ Stesen minyaktidak dibenarkantidak
bertentangan kecuali jalan dipisahkan
dibenarkan oleh dipisahkan oleh
kecuali jalan
pembahagi jalan (road divider)
pembahagi jalan (road divider)
▪ Anjakan tangki simpanantangki
▪ Anjakan minyak 3.048 meter
simpanan minyak(103.048
▪ Jarak keselamatan
▪ Jarakkawasan pam NGV
keselamatan dengan
kawasan pam perumahan
NGV dengan ialahperumahan
200 meterialah 200 meter
(656.168 kaki) (656.168 kaki)
2 -14
2 -14
PN8
PN8 BAZAR & BAZAR
ARKED& ARKED
❑❑ P IPIAWAIAN
PAI W
AWA IAAI N
AN
Keluasan Tapak (Minimum) 0.101 hektar (0.25 ekar)

Ruang Lantai (Minimum)
• 1 Unit Terbuka (open stall) ▪ 9.569 meter persegi - 12.634 meter persegi (103 kaki persegi - 136 kaki
persegi
• 1 Unit Tertutup (enclosed stall) ▪  12.634 meter persegi (136 kaki persegi)
Ketinggian Bangunan (Maksimum) ▪ < 4 tingkat

Anjakan Bangunan
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar kawasan
perkhidmatan
Kawasan Landskap/Taman/Rekreasi ▪ 5% daripada luas tapak termasuk perimeter planting

Perimeter Planting
Penyelamat
Kemudahan Sokongan
• Ruang Solat (Minimum) ▪ Ruang solat perlu disediakan secara berasingan bagi lelaki 3.048 meter x
4.572 meter (10 kaki x 15 kaki) dan perempuan 3.048 meter x 4.572 meter
(10 kaki x 15 kaki) serta lengkap dengan tempat mengambil air sembahyang
▪ Digalakkan dalam bentuk free standing building dengan rekabentuk yang
tipikal sebagai sebuah surau
• Tempat Hentian Bas/Teksi ▪ Disediakan lay-by bersesuaian dan ditempatkan di luar kawasan samada di
jalan susur atau jalan utama
• Ruang Memunggah (Loading/Unloading) ▪ Perlu diletakkan berasingan, sama ada di belakang/tepi bangunan mengikut
kesesuaian
• Tandas Awam ▪ Berasingan bagi lelaki dan perempuan dilengkapi dengan kemudahan bilik
mandi/bilik persalinan/bilik menyusu/menyalin lampin bayi dan tandas OKU
• Tempat Pembuangan Sampah ▪ Ditempatkan dibelakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada
Sementara pandangan awam
▪ Pusat pembuangan sampah berasingan bagi bahan-bahan halal dan tidak
halal
• Lain-lain Kemudahan ▪ Papan tanda bangunan
▪ Wakaf/tempat rehat
2 -15
PN9 HENTIAN REHAT DAN RAWAT (RnR)

PN9 HENTIAN REHAT DAN RAWAT (RnR)
❑ P PIAWAIAN
IAWAIAN
Ruang Lantai (Minimum)
• 1 Unit Terbuka (open stall) ▪9.569 meter persegi - 12.634 meter persegi (103 kaki persegi - 136 kaki
persegi)
• 1 Unit Tertutup (enclosed stall) ▪  12.634 meter persegi (136 kaki persegi)
Ketinggian Bangunan (Maksimum) ▪ < 4 tingkat
Anjakan Bangunan
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar kawasan
perkhidmatan
Nota: Ruang TLK bagi Charging Station hendaklah disediakan secara berasingan dan tidak
dikira dalam pengiraan TLK
Perimeter Planting
Kawasan Landskap/Taman/Rekreasi jalur hijau boleh diambil kira sebagai sebahagian daripada pengiraan 5%
kawasan lapang
▪ Menyediakan tempat permainan kanak-kanak, tempat berteduh dan berehat
Penyelamat
Kemudahan Sokongan
6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) dan perempuan 6.096 meter x 6.096 meter (20
kaki x 20 kaki) serta lengkap dengan tempat mengambil air sembahyang
• Tempat Hentian Bas/Teksi ▪ Disediakan lay-by bersesuaian dan ditempatkan di luar kawasan samada di
jalan susur atau jalan utama
• Ruang Memunggah (Loading/Unloading) ▪ Perlu diletakkan berasingan, sama ada di belakang/tepi bangunan mengikut
kesesuaian
• Tandas Awam ▪ Berasingan bagi lelaki dan perempuan dilengkapi dengan kemudahan bilik
mandi/bilik persalinan/bilik menyusu/menyalin lampin bayi dan tandas OKU
• Tempat Pembuangan Sampah ▪ Ditempatkan dibelakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada
▪ Pusat pembuangan sampah berasingan bagi bahan-bahan halal dan tidak
halal
▪ Wakaf/tempat rehat
• Lain-lain Kemudahan ▪ Mesin pengeluaran wang (Automated Teller Machines)
▪ Mesin tambah nilai Touch ‘n Go
Nota: Sekiranya RnR terletak bersempadanan dengan kawasan kediaman, disediakan tembok penghadang setinggi minimum 2.438 meter
Nota: (8Sekiranya RnR terletak
kaki) *Merujuk bersempadanan
kepada keperluan semasa dengan
Lembagakawasan kediaman,
Lebuhraya disediakan tembok penghadang setinggi minimum 2.438 meter
Malaysia (LLM)
(8 kaki) *Merujuk kepada keperluan semasa Lembaga Lebuhraya Malaysia (LLM)
2 -16
PN10 MEDAN SELERA & PUSAT PENJAJA

PN10 MEDAN SELERA & PUSAT PENJAJA
❑ ❑PPIAWAIAN
IPAI W
AWA IAAI N
AN
Saiz Tapak Minimum ▪ 0.203 hektar (0.5 ekar)

▪ Ditempatkan di kawasan yang tidak berhadapan dengan deretan kawasan
Lokasi Peletakan
perumahan dan bukan jalan-jalan utama yang sibuk dengan aliran lalulintas
Jenis Bangunan ▪ Berkelompok dan terbuka
Anjakan Bangunan
Penyelamat
Kemudahan Sokongan
4.572 meter (10 kaki x 15 kaki) dan perempuan 3.048 meter x 4.572 meter
(10 kaki x 15 kaki) serta lengkap dengan tempat mengambil air sembahyang
• Tandas Awam ▪ Berasingan bagi lelaki dan perempuan sama ada dalam bentuk bergerak atau
binaan tetap
▪ Tempat punggah-memunggah
▪ Papan tanda bangunan
• Lain-lain Kemudahan ▪ Wakaf/tempat rehat
▪ Rumah sampah
▪ Hentian sebelah dan pondok menunggu bas/teksi
Contoh Perspektif Medan Selera & Pusat Penjaja
SMALL OFFICE HOME OFFICE

PN11
PN11 SMALL OFFICE HOME OFFICE (SOHO)
(SOHO)
PIAWAIAN
❑ ❑
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
Zon Guna tanah ▪ Zon Perniagaan
Pembangunan Small Office Home Office (SOHO) perlu ditumpukan di salah satu
lokasi berikut:
▪ Dalam kawasan pusat bandar dan Central Business District (CBD);
▪ Di dalam radius 400 meter (1312.34 kaki) dengan terminal pengangkutan
seperti Integrated Transport Terminal, LRT dan Komuter;
Lokasi Peletakan
▪ Di dalam radius 400 meter (1312.34 kaki) dengan kawasan institusi dan pusat
pengajian tinggi seperti universiti dan kolej;
▪ Kawasan pembangunan semula bandar; atau
▪ Kawasan yang dibenarkan tertakluk kepada RT atau RKK sesuatu kawasan
berkenaan serta apa-apa garis panduan terkini yang berkuatkuasa
▪ SOHO Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan Bercampur

[Rujuk Rajah PN11 (i)]
Jenis Pembangunan ▪ SOHO Sebagai Free Standing Building [Rujuk Rajah PN11 (ii)]
▪ SOHO, Pejabat Dan Pangsapuri Perkhidmatan Di Dalam Kompleks Perniagaan
[Rujuk Rajah PN11 (iii)]
ketinggian bangunan
▪ Minimum 41.806 meter persegi - Maksimum 51.096 meter persegi (450 kaki
Ruang Lantai
persegi - Maksimum 550 kaki persegi)
Nisbah Plot ▪ 1:4 (Nisbah plot sebenar tertakluk kepada RT atau RKK yang berkuatkuasa)
Kawasan Plinth ▪ 60% (Tertakluk kepada RT atau RKK yang berkuatkuasa)
Saiz Isi Rumah ▪ Maksimum 2 orang/unit
Jalan Perkhidmatan Minimum ▪ 20.117 meter (66 kaki)
Jalan Dalaman
▪ Menghadap Jalan Utama - ▪ Hadapan dengan Hadapan -
12.192 meter (40 kaki) 24.384 meter (80 kaki)
▪ Menghadap Jalan Tepi - ▪ Tepi dengan Hadapan -
Anjakan Bangunan
▪ Menghadap Jalan Belakang - ▪ Tepi dengan Belakang -
▪ Sempadan Bersama - ▪ Belakang dengan Belakang -
▪ Anjakan Bawah Tanah - ▪ Tepi dengan Tepi - 12.192 meter
3.048 meter (10 kaki) (40 kaki)
Bagi unit SOHO > 41.807 meter
Tempat Letak Kenderaan Bagi Ruang Lantai Perniagaan
▪ 1 TLK/unit + 40% dari jumlah unit ▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki
• Tempat Letak Kereta (TLK)
SOHO untuk Pelawat persegi) ruang lantai kasar
▪ 1 TLM/92.904 meter persegi (1000
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 20% daripada jumlah TLK
kaki persegi) ruang lantai kasar
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ 2% daripada jumlah TLK ▪ 2% daripada jumlah TLK
▪ Diletakkan berdekatan dengan lif dan
kemudahan ramp serta railing
2 -18
E E M P PANDUAN
AT) PERNIAGAAN
sambungan
Perimeter Planting
Laluan Pejalan Kaki ▪ Minimum 2.134 meter (7 kaki)
Penyelamat
▪ Penyediaan tanah lapang 5% bagi tapak berkeluasan ≤ 1.214 hektar (3 ekar)
i. 70% tanah lapang berfungsi seperti kemudahan rekreasi aktif padang
permainan, kolam renang, gelanggang badminton/tenis/takraw/squash
- 50% hendaklah disediakan di atas tanah rata, secara berpusat dan
berfungsi
- 50% boleh disediakan di dalam bangunan iaitu di antara tingkat atau di
atas bumbung
ii. 30% lagi boleh dikira termasuk perimeter planting, zon penampan, jalur
Tanah Lapang dan Rekreasi hijau, kolam takungan air dan trek jogging
(Rujuk KM7)
▪ Penyediaan tanah lapang 10% bagi tapak berkeluasan > 1.214 hektar (3 ekar)
permainan, kolam renang, gelanggang badminton/tenis/takraw/squash
berfungsi
atas bumbung
hijau, kolam takungan air dan trek jogging
Kemudahan Sokongan:
• Ruang Solat (Minimum) ▪ Ruang solat minimum 12.192 meter x 12.192 meter (40 kaki x 40 kaki) - (ruang
berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 12.192 meter (20 kaki x 40 kaki) dan
perempuan 6.096 meter x 12.192 meter (20 kaki x 40 kaki) serta lengkap
• Lain-lain Kemudahan ▪ Mini perpustakaan/bilik bacaan yang lengkap dengan kemudahan IT
▪ Pejabat Pengurusan Bangunan
▪ Tempat letak motosikal dan basikal berbumbung disediakan bersama tempat
mengunci tayar
▪ Menerapkan konsep CPTED (Crime Prevention Through Environmental
Design)
▪ Penekanan kepada pengurusan dan penyuraian trafik
▪ Galakan kepada konsep Green Building
• Ruang dan jenis perniagaan yang ▪ Menyediakan minimum 15% daripada keluasan ruang lantai kasar sebagai
dibenarkan (selain SOHO) perniagaan retail
- Disediakan di tingkat berasingan daripada unit SOHO
- Contoh: Dobi, Salun, Pasar Mini, Percetakan Digital, Kafe/Coffee House dan
lain-lain
• Tempat Pembuangan Sampah Pepejal ▪ Kemudahan tempat pembuangan sampah berpusat
atau Domestik Berpusat ▪ Bertujuan untuk memastikan tiada pembuangan sampah yang tidak teratur
▪ Menggalakkan amalan kitar semula
▪ Sistem kawalan sekuriti 24 jam dan CCTV di lokasi yang bersesuaian
▪ Gimnasium
▪ Bilik mesyuarat pelbagai guna
• Kemudahan Eksklusif SOHO ▪ Kolam renang/jakuzi
▪ Akses lif khusus untuk unit SOHO
▪ Kemudahan WiFi/Broadband
▪ Penekanan kepada aspek keselamatan
2 -19
Nota:
1. Bagi pembangunan yang menjana penduduk melebihi 3000 orang hendaklah menyediakan kemudahan masyarakat
merujuk kepada Garis Panduan Kemudahan Masyarakat
2. Jika kemudahan tidak dapat disediakan, bayaran sumbangan mengikut formula oleh PBT boleh dipertimbangkan
3. Kelulusan perlu mengambil kira keperluan penyediaan kemudahan masyarakat berdasarkan pengiraan janaan penduduk
4. Tertakluk kepada perubahan dasar yang ditetapkan oleh Pihak Berkuasa Negeri dari semasa ke semasa
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah PN11 (i) SOHO Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan Bercampur
Rajah PN11 (i) SOHO Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan Bercampur
Rajah PN11 (ii) SOHO Sebagai Free Standing Building
Rajah PN11 (ii) SOHO sebagai free standing building garis panduan perdagangan
2 -20
Planting 10’
Planting 10’
Jalan Anjakan Anjakan Jalan
Perimeter
Perimeter
Perkhidmatan Bangunan Bangunan Bangunan Perkhidmatan
66’ 40’ 40’ 66’
Rajah
Rajah PN11 (iii)PN11
SOHO,(iii) SOHOdan
Pejabat DanPangsapuri
Pejabat DiPerkhidmatan
Dalam Kompleks Perniagaan
di dalam Kompleks Perniagaan
Contoh
Contoh Perspektif Bagi SOHO
Perspektif SOHO
2 -21
PN12 PANGSAPURI PERKHIDMATAN

PN12 PANGSAPURI PERKHIDMATAN
PPIAWAIAN
❑❑ P IW
IA AAWIA
A INA N
Zon Guna tanah ▪ Zon Perniagaan
Pembangunan Pangsapuri Perkhidmatan perlu ditumpukan di salah satu lokasi-
lokasi berikut:
▪ Dalam kawasan pusat bandar dan Central Business District (CBD);
▪ Di dalam radius 400 meter (1312.34 kaki) dengan terminal pengangkutan
seperti Integrated Transport Terminal, LRT dan komuter;
Lokasi Peletakan
▪ Di dalam radius 400 meter (1312.34 kaki) dengan kawasan institusi dan pusat
pengajian tinggi seperti universiti dan kolej;
▪ Kawasan pembangunan semula bandar; atau
▪ Kawasan yang dibenarkan tertakluk kepada RT atau RKK sesuatu kawasan
berkenaan serta apa-apa garis panduan terkini yang berkuatkuasa
▪ Pangsapuri Perkhidmatan Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan
Bercampur [Rujuk Rajah PN12 (i)]
Jenis Pembangunan Pangsapuri ▪ Pangsapuri Perkhidmatan Sebagai Free Standing Building
Perkhidmatan [Rujuk Rajah PN12 (ii)]
▪ Pangsapuri Perkhidmatan, SOHO Dan Pejabat Di Dalam Kompleks Perniagaan
[Rujuk Rajah PN12 (iii)]
ketinggian bangunan
Ruang Lantai ▪ > 51.097 meter persegi (550 kaki persegi)
Saiz Isi Rumah
• 51.097 meter persegi - 65.033 meter ▪ 3 orang/unit
persegi (550 kaki persegi - 700 kaki
persegi)
• 65.125 meter persegi (701 kaki persegi) ▪ 4 orang/unit (Tertakluk kepada RT atau RKK yang berkuatkuasa)
dan ke atas
Jalan Perkhidmatan Minimum ▪ 20.117 meter (66 kaki)
Jalan Dalaman
Anjakan Bangunan
▪ Anjakan Bawah Tanah - ▪ Tepi dengan Tepi - 12.192 meter
Perimeter Planting
Laluan Pejalan Kaki ▪ Minimum 2.134 meter (7 kaki)
2-22 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT garis panduan perdagangan
2 -22
EEMPA PANDUAN
T) PERNIAGAAN
sambungan
dan mematuhi Universal Design Guidelines.
Penyelamat
Bagi unit berkeluasan
Setiap tambahan
> 51.097 meter persegi -
46.452 meter Bagi ruang lantai
Tempat Letak Kenderaan 92.904 meter persegi
persegi (500 kaki perniagaan
(550 kaki persegi - 1000
persegi)
kaki persegi)
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 2 TLK/unit + 20% dari ▪ Tambahan 1 TLK ▪ 1 TLK/46.452 meter persegi
jumlah unit untuk (500 kaki persegi) ruang
Pelawat lantai kasar
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 20% daripada jumlah TLK ▪ Tambahan 1 TLM ▪ 1 TLM/92.904 meter
ruang lantai kasar
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ 2% daripada jumlah TLK ▪ - ▪ 2% daripada jumlah TLK
▪ Diletakkan berdekatan
dengan lif dan kemudahan
ramp serta railing
▪ Penyediaan tanah lapang 5% bagi tapak berkeluasan ≤ 1.214 hektar (3 ekar)
permainan,kolam renang, gelanggang badminton/tenis/takraw/squash
berfungsi
atas bumbung
Tanah Lapang dan Rekreasi hijau, kolam takungan air dan trek jogging
(Rujuk KM7) ▪ Penyediaan tanah lapang 10% bagi tapak berkeluasan > 1.214 hektar
(3 ekar)
permainan,kolam renang, gelanggang badminton/tenis/takraw/squash
berfungsi
atas bumbung
hijau, kolam takungan air dan trek jogging
Kemudahan Sokongan:
• Ruang Solat (Minimum) ▪ Ruang solat minimum 12.192 meter x 12.192 meter (40 kaki x 40 kaki) - (ruang
dengan tempat mengambil air sembahyang)
• Lain-lain Kemudahan ▪ Mini perpustakaan/bilik bacaan yang lengkap dengan kemudahan IT
▪ Restoran/medan selera
▪ Pejabat Pengurusan Bangunan
▪ Tadika/Taska (Rujuk Garis Panduan Perancangan dan Penubuhan Tadika dan
Taska 2017 PLANMalaysia)
▪ Tempat letak motosikal dan basikal berbumbung disediakan bersama tempat
mengunci tayar
▪ Penekanan kepada pengurusan dan penyuraian trafik
▪ Galakan kepada konsep Green Building
▪ Kemudahan tempat pembuangan sampah berpusat
• Tempat Pembuangan Sampah Pepejal
▪ Bertujuan untuk memastikan tiada pembuangan sampah yang tidak teratur
atau Domestik Berpusat ▪ Menggalakkan amalan kitar semula
2 -23
sambungan
▪ Menyediakan minimum 15% daripada keluasan ruang lantai kasar sebagai
• Ruang dan jenis perniagaan yang perniagaan retail
dibenarkan - Disediakan di tingkat berasingan daripada unit pangsapuri perkhidmatan
- Contoh: Dobi, Salun, Pasar Mini, Kafe/Coffee House dan lain-lain
▪ Sistem kawalan sekuriti 24 jam dan CCTV
• Kemudahan Eksklusif Pangsapuri ▪ Gimnasium, dewan serbaguna, kolam renang, lot permainan, laundry
Perkhidmatan ▪ Kemudahan WiFi/ Broadband
▪ Akses lif yang khusus untuk unit Pangsapuri Perkhidmatan
Nota:
1. Bagi pembangunan yang menjana penduduk melebihi 3000 orang hendaklah menyediakan kemudahan masyarakat
merujuk kepada Garis Panduan Kemudahan Masyarakat
2. Jika kemudahan tidak dapat disediakan, bayaran sumbangan mengikut formula oleh PBT boleh dipertimbangkan
3. Kelulusan perlu mengambil kira keperluan penyediaan kemudahan masyarakat berdasarkan pengiraan janaan penduduk
4. Tertakluk kepada perubahan dasar yang ditetapkan oleh Pihak Berkuasa Negeri dari semasa ke semasa
❑ IILUSTRASI
LUSTRASI
Rajah PN12 (i) Pangsapuri Perkhidmatan Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan Bercampur
Rajah PN12 (i) Pangsapuri Perkhidmatan Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan Bercampur
Rajah PN12 (ii) Pangsapuri Perkhidmatan Sebagai Free Standing Building

Rajah PN12 (ii) Pangsapuri Perkhidmatan sebagai free standing building

2 -24
Rajah PN12 (iii) Pangsapuri Perkhidmatan, SOHO dan Pejabat di dalam Kompleks Perniagaan
Rajah PN12 (iii) Pangsapuri Perkhidmatan dan Pejabat di dalam Kompleks Perniagaan
Contoh Perspektif Pangsapuri Perkhidmatan
PN13 HOSPITAL SWASTA

PN13 HOSPITAL SWASTA
❑ P I PIAWAIAN
AWAIAN
Keluasan Tapak ▪ Minimum 0.405 hektar (1.0 ekar)
▪ Lokasi hendaklah bersesuaian supaya tidak menyebabkan kacau ganggu
▪ Mudah diakses
Lokasi Peletakan ▪ Dibenarkan beroperasi di kedai pejabat dengan syarat hendaklah mematuhi
piawaian Jabatan Bomba dan Penyelamat serta menyediakan kemudahan TLK
yang mencukupi
Anjakan Bangunan
▪ Anjakan Bawah Tanah - ▪ Tepi dengan Tepi -
Tempat Letak Kenderaan :
• Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ Tambahan 20% daripada jumlah TLK
• Tempat Letak Ambulans ▪ Minimum 1 petak Tempat Letak Ambulans
▪ Kemudahan Pesakit Luar
▪ Kemudahan Pesakit Dalam Wad
▪ Kemudahan Diagnostik dan Rawatan
▪ Kemudahan Sokongan Perubatan
▪ Kemudahan Sokongan Bukan Perubatan
▪ Ruang Pejabat/Pentadbiran
Komponen Kemudahan ▪ Pos Kawalan Sekuriti
▪ Penginapan Pekerja
▪ Ruang Solat (ruang berasingan bagi lelaki dan perempuan)
▪ Tandas
▪ Lobi Pelawat
▪ Lay-by ambulans dan kecemasan
▪ Ruang Menungu Teksi/e-Hailing
Penyelamat
▪ 5% daripada keluasan tapak termasuk perimeter planting
(boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun rooftop space)
▪ 3.048 meter (10 kaki) menghadap jalan utama
▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama
Sumber: Akta Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta 1998 [Akta 586],
Akta Hospital Persendirian 1971 dan Peraturan-peraturannya 1973

2-26 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 2 -26
INSTITUSI PENDIDIKAN SWASTA

PN14 INSTITUSI PENDIDIKAN SWASTA
PN14 (RENDAH & MENENGAH)
(RENDAH & MENENGAH)
❑ P I PIAWAIAN
AWAIAN
▪ Lokasi hendaklah bersesuaian supaya tidak menyebabkan kacau ganggu

Lokasi ▪ Mudah diakses
▪ Mempunyai laluan pengangkutan awam
Keluasan Tapak ▪ Minimum 0.405 hektar (1.0 ekar)
Anjakan Bangunan
▪ Anjakan Bawah Tanah - ▪ Tepi dengan Tepi -
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/2 kakitangan + 20% daripada jumlah TLK untuk pelawat
▪ Perlu diletakkan berhampiran lif dengan kemudahan ramp dan railing
▪ Ruang Solat (ruang berasingan bagi
▪ Pagar di sekeliling kawasan
lelaki dan perempuan)
▪ Papan tanda nama dan alamat
▪ Laluan pejalan kaki berbumbung
bangunan
▪ 1 pintu masuk utama beserta 1
▪ Padang permainan/gelanggang
pondok pengawal
Komponen Kemudahan sukan
▪ Hentian sebelah (lay-by) lebar
▪ Kantin, dewan
minimum 3.657 meter (12 kaki)
▪ Pusat sumber/perpustakaan
untuk drop-off dan pick-up bagi bas
▪ Tandas
sekolah dan kereta
▪ Wakaf, tempat menunggu bas
▪ Ruang letak basikal berbumbung
Penyelamat
▪ 5% daripada keluasan tapak termasuk perimeter planting
Kawasan Lapang/Rekreasi
(boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun rooftop space)
Sumber: Diolah Dari Kementerian Pelajaran Malaysia, 2010
INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI

PN15
PN15 INSTITUSI
SWASTAPENGAJIAN
(IPTS) TINGGI SWASTA
 P PIAWAIAN
IAWAIAN
Keluasan Tapak  Minimum 0.405 hektar (1.0 ekar)
Nisbah Plot  1:4 (Nisbah plot sebenar tertakluk kepada RT atau RKK yang berkuatkuasa)
Kawasan Plinth  60% (Tertakluk kepada RT atau RKK yang berkuatkuasa)
Jalan Perkhidmatan  Minimum 20.117 meter (66 kaki)
 Menghadap Jalan Utama -  Hadapan dengan Hadapan -
 Menghadap Jalan Tepi -  Tepi dengan Hadapan -
Anjakan Bangunan
 Menghadap Jalan Belakang -  Tepi dengan Belakang -
 Sempadan Bersama -  Belakang dengan Belakang -
 Anjakan Bawah Tanah -  Tepi dengan Tepi -
 Akademik/Fakulti  1 Tempat Letak Kereta/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai
kasar
 Pentadbiran  1 Tempat Letak Kereta/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai
kasar
 1 Tempat Letak Motosikal/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) ruang
lantai kasar
 Tambahan 10% dari jumlah keseluruhan TLK untuk pelawat
 Tambahan 2% dari jumlah keseluruhan TLK untuk OKU
 Asrama, Kediaman & Kuarters  1 Tempat Letak Kereta/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) ruang lantai
kasar
 1 Tempat Letak Motosikal/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) ruang
lantai kasar
 Tambahan 10% dari jumlah keseluruhan TLK untuk pelawat
 Tambahan 2% dari jumlah keseluruhan TLK untuk OKU
 Tempat Letak Bas  Minimum 1 petak
 Menyediakan kemudahan untuk Orang Kurang Upaya dan golongan istimewa
 Penginapan Pelajar  Ruang Solat (ruang berasingan bagi
 Pagar di sekeliling kawasan lelaki dan perempuan)
 Papan tanda nama dan alamat  Laluan pejalan kaki berbumbung
bangunan  1 pintu masuk utama beserta 1
 Padang permainan/gelanggang pondok pengawal
Komponen Kemudahan
sukan  Hentian sebelah (lay-by) lebar
 Kafetaria, dewan minimum 3.657 meter (12 kaki)
 Pusat sumber/perpustakaan untuk drop-off dan pick-up bagi bas
 Tandas sekolah dan kereta
 Wakaf, tempat menunggu bas  Ruang letak basikal berbumbung
 Disediakan di tempat bersesuaian tertakluk kepada Jabatan Bomba dan
Penyelamat
 Pembangunan > 1.214 hektar (3 ekar) - 10% daripada keluasan tapak
termasuk perimeter planting
Kawasan Lapang/Rekreasi  Pembangunan < 1.214 hektar (3 ekar) - 5% daripada keluasan tapak termasuk
perimeter planting
 Boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun rooftop space)
 3.048 meter (10 kaki) menghadap jalan utama
 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama
2-28 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT -28
2
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWA IAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR (EDISI KEEMPAT)
PN16
PN16 TAMAN
TAMANTEMA/TAMAN
TEMA/TAMANREKREASI
REKREASI
 P PIAWAIAN
IAWAIAN
 Taman tema dalam konteks tempatan adalah kawasan rekreasi komersial atau bukan komersial yang menerapkan satu
tema atau gabungan beberapa tema dan bersifat kekal. Jenis-jenis taman tema ialah seperti rekreasi air, hiburan,
kebudayaan, seni, pendidikan, safari, cabaran, futuristik dan sebagainya
 Taman tema individu/sesebuah (hanya satu tema sahaja, contoh: rekreasi air)
 Taman tema dalam bangunan perniagaan (satu atau lebih tema, contoh:
hiburan sahaja atau hiburan dan pendidikan)
Klasifikasi Pembangunan  Taman tema bersepadu (gabungan dua atau lebih tema, contoh: rekreasi air,
hiburan dan aktiviti lasak)
 Taman tema replika (mempunyai konsep dan reka bentuk yang sama di
pelbagai lokasi)
 Jarak yang sesuai dari lebuh raya utama/stesen terminal/stesen

pengangkutan awam utama
 Bagi pembangunan taman tema secara bersepadu, pembangunan sekitar
Peletakan Lokasi
perlu diambilkira
 Taman tema yang mempunyai lebih dari satu tema memerlukan kawasan
yang lebih luas dan diluar kawasan pusat bandar
 Keadaan asal topografi dan saliran hendaklah dikekalkan
 Tumbuh-tumbuhan dan pokok asal hendaklah dipelihara dan hanya ditebang
di mana perlu sahaja bagi memelihara ekosistem kawasan tersebut
 Kawasan cerun hendaklah dipelihara dan jika kerja pemotongan perlu
dilakukan, ia mestilah pada tahap yang minima. Pembinaan di kawasan
sensitif alam sekitar perlulah dibawa ke Jawatankuasa Teknikal Pembangunan
Perancangan Tapak
Kawasan Sensitif Alam Sekitar (JTPKSAS) Negeri Selangor
 Mematuhi keperluan SIA Kategori 3 (perdagangan/komersial) di dalam
Tatacara Pemprosesan Laporan Penilaian Impak Sosial (SIA) di Peringkat
Negeri Selangor (Edisi 2)
 Zon penampan dengan kelebaran yang bersesuaian hendaklah disediakan
mengikut klasifikasi pembangunan bagi mengurangkan impak persekitaran
 Keluasan taman tema mestilah bersesuaian dengan tema yang hendak
Saiz Tapak (Minimum) dibangunkan (tertakluk kepada pertimbangan Pihak Berkuasa Perancang
Tempatan)
Kawasan Tepu Bina (Maksimum)  40% daripada keseluruhan kawasan pembangunan taman tema
Peralatan Permainan
 Mempunyai ciri-ciri keselamatan yang tinggi, tidak merbahaya, selesa
digunakan dan sesuai dengan pelbagai peringkat umur dan golongan OKU
 Penyediaan peralatan permainan perlu merujuk kepada agensi berkaitan
 Perlu mempunyai identiti atau konsep yang bersesuaian dengan tema yang
digunakan
 Mempunyai kepelbagaian aktiviti bagi menarik pelbagai golongan pengunjung
 Semua peralatan permainan yang ekstrem hendaklah mempunyai amaran
dan maklumat yang terperinci perlu ditunjukkan secara jelas

 Tempat Letak Kereta (TLK)  1 TLK/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) luas tapak pembangunan
 Tempat Letak Kereta OKU  Tambahan 2% daripada jumlah TLK dengan kemudahan ramp dan railing
 Tempat Letak Motosikal (TLM)  1 TLM/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) luas tapak pembangunan
 Tempat Letak Bas (TLB)  1 TLB/2000 meter persegi (21,528 kaki persegi) luas tapak pembangunan
 Tempat Letak Kereta Wanita (TLKW)  Perlu disediakan 2% daripada jumlah keseluruhan TLK
Nota: Sekiranya pembangunan taman tema melibatkan komponen-komponen komersil

yang lain seperti hotel, kompleks perniagaan, kediaman komersil maka
penambahan pengiraan TLK hendaklah merujuk kepada komponen tersebut
2 -29
sambungan
Kawasan Landskap/Taman/Rekreasi ▪ 10% daripada keluasan tapak pembangunan termasuk perimeter planting
Penyelamat
Kemudahan Sokongan
• Ruang Solat (Minimum) ▪ Luas ruang lantai kasar ≤ 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi)- ruang
▪ Luas ruang lantai kasar 4645.245 meter persegi - 9,290.304 meter persegi
air sembahyang
▪ Luas ruang lantai kasar > 9,290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) -
▪ Perlu diselaraskan mengikut keperluan pembangunan dan tertakluk kepada
• Medan Selera keperluan setempat
▪ Laluan pejalan kaki atau siar kaki berbumbung hendaklah disediakan secara
• Laluan Pejalan Kaki terancang dengan mengambilkira connectivity antara komponen dalam
premis perdagangan
▪ Disediakan lay-by bersesuaian dan ditempatkan di luar kawasan
• Tempat Hentian Bas/Teksi pembangunan sama ada di jalan susur atau jalan utama
▪ Setiap pembangunan taman tema hendaklah menyediakan laluan kecemasan
• Laluan Kecemasan sebagai langkah keselamatan sekiranya berlaku sebarang kecemasan seperti
kebakaran atau bencana semula jadi
▪ Perlu diletakkan berasingan, sesuai ditempatkan di belakang bangunan
• Ruang memunggah (Loading/Unloading) ▪ Berasingan bagi lelaki dan perempuan dilengkapi dengan kemudahan bilik
• Tandas Awam mandi/bilik persalinan/bilik menyusu/menyalin lampin bayi dan tandas OKU
• Tempat Pengumpulan Sampah pandangan awam
▪ Ruang menunggu
Lain-lain Kemudahan ▪ Papan tanda bangunan/tempat/jalan
▪ Penyediaan CCTV bagi mengawasi pergerakan dan keselamatan pengunjung
▪ Pelaksanaan Program Bandar Selamat dalam reka bentuk bandar selamat
▪ Rekabentuk Sistem Penuaian Air Hujan (SPAH)
Teknologi Hijau dan Keselamatan ▪ Teknologi hijau dan penggunaan karbon rendah
▪ Menggalakkan penerapan tenaga (solar), sisa pepejal (kitar semula) dan sisa
makanan (pengkomposan)
Nota:
1. Pengurusan SPAH hendaklah merujuk sepertimana Undang-Undang Kecil Bangunan Seragam (Pindaan), 2012
2. Perlu dirujuk bersama Garis Panduan Perancangan Taman Tema JPBD Semenanjung Malaysia, 2012
3. Reka Bentuk Bandar Selamat, Panduan Pelaksanaan, Crime Prevention Through Environmental Design (CPTED)
Implementation Guide, JPBD Semenanjung Malaysia
2 -30
q I LILUSTRASI
USTRASI
Taman Tema Bersepadu contoh Sunway Lagoon
Taman Tema Individu/Sesebuah contoh WetWorld Shah Alam dan Bangi Wonderland
Taman Tema Dalam Bangunan contoh Cosmos World dan KidZania
Taman Tema Replika contoh Dinosaur Kingdom dan Angry Bird Splash Water World, Semenyih
PN17
PN17 PADANG GOLF
PADANG GOLF
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
▪ 9 lubang: 30.351 hektar (75 ekar)
Luas/Bilangan Lubang (Minimum)
▪ 18 lubang: 60.703 hektar (150 ekar)
▪ Zon Pelancongan
▪ Zon Pertanian
▪ Zon Perindustrian
▪ Zon Rekreasi dan Sukan
▪ Zon Institusi
▪ Zon Perumahan (dibenarkan untuk dibangun/diintegrasi di dalam kawasan
Lokasi Pembangunan
padang golf setelah memenuhi syarat yang telah ditetapkan)
▪ Pesisiran Pantai (dibenarkan dengan syarat yang ditetapkan di dalam GPP
Pemuliharaan dan Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar)
▪ Tapak bekas lombong dan bekas tapak pelupusan sisa pepejal & toksik
(dibenarkan dengan syarat yang ditetapkan di dalam GPP Pengenalpastian
Bagi Pembangunan Semula Kawasan Brownfield)
Komponen Pembangunan
▪ Tee Box
▪ Fairway
a) Kompenan Asas ▪ Water Hazard
▪ Sand Bunker
▪ Green
▪ Rumah Kelab
b) Kemudahan Sokongan ▪ Tempat Letak Kereta
▪ Halfway Hut
▪ Kedai peralatan golf (Proshop)
▪ Bilik rehat kedi
c) Kemudahan Sokongan (Pilihan) ▪ Bilik rehat kecemasan
▪ Kolam renang
▪ Gimnasium
▪ Bilik mesyuarat/seminar
▪ Bilik media
▪ Bilik menunggu tetamu kenamaan
▪ Padang Golf
- 2 TLK bagi setiap lubang padang golf
▪ Rumah Kelab Golf
- 1 TLK/49.982 meter persegi (538 kaki persegi) ruang lantai kasar
- Tambahan 5% untuk OKU
▪ Pusat Latihan Golf (Driving Range)
Tempat Letak Kenderaan - 1 TLK/49.982 meter persegi (538 kaki persegi) ruang lantai kasar
- Tambahan 10% untuk pelawat
▪ Kuarters Pekerja
- 1 TLK bagi setiap unit kediaman
- Tambahan 20% daripada jumlah unit kediaman untuk pelawat
▪ Bangunan Penyelenggaraan
- 1 TLK/99.964 meter persegi (1,076 kaki persegi) bangunan penyelenggaraan
▪ Padang Golf
Komponen ▪ Perumahan
▪ Banglo, apartment, villa, town house, perumahan pekerja
▪ 60.045 meter (197 kaki) dari centre line fairway
Anjakan ▪ 40.234 meter (132 kaki) dari sempadan fairway
▪ 29.871 meter (98 kaki) dari sempadan tee-box
2 -32
EEMPA T)
PANDUAN PERNIAGAAN
sambungan
Pembangunan Bersepadu Padang Golf mempunyai komponen tambahan selain daripada komponen yang terdapat di
padang golf. Komponen tambahan yang perlu disediakan bergantung kepada beberapa faktor seperti saiz yang mencukupi
bagi menampung pembangunan bersepadu. [Rujuk Rajah PN17(i), [Rajah PN17(ii) dan Rajah PN17(iii)]
▪ Ketinggian bangunan yang terdekat tidak melebihi 12.192 meter (40 kaki) dan
Kawalan Perancangan
dilindungi oleh pokok-pokok
Hotel - (Chalet/Villas/Suite Cottages,
▪ Terletak di dalam zon penampan dan pesisir green dan perlu mengambilkira
Pangsapuri Perkhidmatan, Tapak Karavan,
aspek keselamatan, rekabentuk dan pergerakan pengguna
Asrama dan Dewan Persidangan)
▪ Pelaksanaan Program Bandar Selamat dalam reka bentuk bandar selamat
▪ Rekabentuk Sistem Penuaian Air Hujan (SPAH)
Teknologi Hijau dan Keselamatan ▪ Teknologi hijau dan penggunaan karbon rendah
▪ Menggalakkan penerapan tenaga (solar), sisa pepejal (kitar semula) dan sisa
makanan (pengkomposan)
Nota:
2. Perlu dirujuk bersama Garis Panduan Perancangan Padang Golf JPBD Semenanjung Malaysia, 2013
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
Sumber: imej dari GPP Padang Golf JPBD Semenanjung Malaysia
Rajah PN17 (i) Contoh Lakaran Zon Penampan Antara Kawasan Golf Dan
Kawasan Penempatan
Sumber: imej dari GPP Padang Golf JPBD Semenanjung Malaysia
Rajah PN17 (ii) Contoh Lakaran Zon Penampan Dalam Bentuk Jalan Raya, Pokok, Kolam Dan
Bunker Sekiranya Kediaman Dibangunkan Selari Dengan Fairway
2 -33
Rajah PN17 (iii) Contoh Keratan Rentas Anjakan Padang Golf
132’
197’
197’
66’
Contoh: Tropicana Golf & Country Club Contoh: IOI Palm Garden Golf Resort
2 -34
PN18 RUMAH KELAB

PN18 RUMAH KELAB
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
Keluasan Tapak (Minimum) bangunan, kawasan lapang, tempat letak kereta, kawasan plinth dan
ketinggian bangunan
▪ Tertakluk kepada kesesuaian pembangunan di zon perniagaan atau
Kriteria Tapak
pembangunan bercampur
Anjakan Bangunan Rujuk Rajah PN4
▪ Tambahan ruang berhenti bas dan teksi untuk menurun dan mengambil
penumpang dalam tapak
• Tempat Letak Kereta OKU ▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU, perlu diletakkan berhampiran lif dengan
▪ 5% bagi tapak berkeluasan < 0.405 hektar (1 ekar) dan 10% bagi tapak
berkeluasan > 0.405 hektar (1 ekar)
Kemudahan Sokongan ▪ Pejabat pentadbiran
▪ Ruang istirahat
▪ Kafeteria
▪ Gimnasium
▪ Bilik persalinan (lelaki dan wanita)
▪ Tandas (lelaki dan wanita)
▪ Ruang Solat (Minimum):
- Luas ruang lantai kasar ≤ 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi) -
lengkap dengan tempat mengambil air sembahyang
- Luas ruang lantai kasar 4645.245 meter persegi - 9,290.304 meter persegi
6.096 meter x 10.668 meter (20 kaki x 35 kaki) dan perempuan 6.096
meter x 10.668 meter (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan tempat
- Luas ruang lantai kasar > 9,290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) -
- Orientasi ruang solat perlu mengikut arah kiblat
- Lokasi tidak boleh ditempatkan di atas bumbung, basement, tempat letak
sambungan MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR

Laluan pejalan kaki atau siar kaki berbumbung hendaklah disediakan secara
Laluan Pejalan Kaki terancang dengan mengambilkira connectivity antara komponen dalam
sambungan pembangunan
§ Laluan pejalan kaki atau siar kaki berbumbung hendaklah disediakan secara
 Pelaksanaan Program Bandar Selamat dalam reka bentuk bandar selamat
Laluan Pejalan Kaki terancang dengan mengambilkira connectivity antara komponen dalam
 Rekabentuk Sistem Penuaian Air Hujan (SPAH)
pembangunan
Teknologi Hijau dan Keselamatan  Teknologi hijau dan penggunaan karbon rendah
Pelaksanaan Program
§ Menggalakkan Bandar
penerapan Selamat
tenaga dalam
(solar), sisareka bentuk
pepejal bandar
(kitar selamat
semula) dan sisa
Rekabentuk
§ makanan Sistem Penuaian
(pengkomposan) Air Hujan (SPAH)
Teknologi Hijau dan Keselamatan § Teknologi hijau dan pembangunan rendah karbon
Nota: § Menggalakkan penerapan tenaga (solar), sisa pepejal (kitar semula) dan sisa
1. Pengurusan SPAH hendaklah merujuk sepertimana Undang-Undang
makanan Kecil Bangunan Seragam (Pindaan), 2012
(pengkomposan)
Nota:
 I2.L UReka
S TBentuk
R A SBandar
I Selamat,
Contoh Panduan
Perspektif Pelaksanaan,
Rumah Kelab Crime Prevention Through Environmental Design (CPTED)
q I LILUSTRASI
USTRASI Contoh Perspektif Rumah Kelab
2-36
PN19 KOMPLEKS SUKAN

PN19 KOMPLEKS SUKAN
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
▪ Keperluan kemudahan sukan untuk kegunaan awam, kriteria-kriteria berikut
hendaklah diambil kira:
- Jenis sukan yang digemari ramai
- Peluang penglibatan secara berkumpulan (group or mass participation)
Piawaian Perancangan Kemudahan Sukan - Sama ada kemudahan telah disediakan oleh pihak-pihak lain seperti pihak
swasta atau kelab persendirian
- Peruntukan yang ada
- Tanah atau kawasan yang mencukupi
- Kesesuaian dari segi fizikal dan keadaan cuaca
▪ Stadium - 2.999 hektar (7.41 ekar)
▪ Kompleks Sukan - 1.198 hektar (2.96 ekar)
▪ Kolam Renang - 1.497 hektar (3.7 ekar)
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ Padang Permainan - 1.497 hektar (3.7 ekar)
▪ Squasy/Tenis (10 buah gelanggang skuasy dan 8 buah gelanggang tenis) -
0.999 hektar (2.47 ekar)
▪ Lain-lain sukan tertakluk kepada Pihak Berkuasa Tempatan
▪ 50,000 orang ke atas untuk Kompleks Sukan
▪ 12,000 orang untuk Kompleks Sukan kecil
Tadahan Pendudukan (orang)
▪ 3,000 orang ke atas untuk gelanggang sukan
▪ 1,000 orang untuk gelanggang sukan dan permainan
▪ Badminton ▪ Olahraga
▪ Bola Tampar ▪ Ping Pong
▪ Bola Jaring ▪ Renang
Kriteria Jenis Sukan yang ▪ Bola Sepak ▪ Sepak Takraw
diberi Keutamaan ▪ Bola Keranjang ▪ Gimnastik
▪ Boling Padang ▪ Tenis
▪ Futsal ▪ Skuasy
▪ Hoki ▪ Petanque
Anjakan Bangunan Rujuk Rajah PN4
• Sisi / Belakang ▪ 6.096 meter (20 kaki)
• Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/8 tempat duduk
▪ 1 TLK/20 meter persegi (215.278 kaki persegi) ruang lantai bilik permainan
▪ Lain-lain ruang perniagaan TLK adalah mengikut keperluan ruang lantai bagi
komersial
• Tempat Letak Bas (TLB) ▪ 1 TLB/1000 orang penonton bagi stadium kurang daripada 40,000 orang
penonton
▪ 1 TLB/2000 orang penonton bagi stadium yang melebihi 40,000 orang
penonton
▪ Petak bas ditentukan mengikut keperluan dengan mengambilkira saiz tapak
stadium, tempat letak bas bagi kawasan berhampiran, modal split yang
digunakan dan mod pengangkutan awam sedia ada seperti LRT, Komuter dan
MRT
▪ Minimum 3 ruang lay-by bagi ruang hentian bas untuk menurun atau
mengambil penumpang
garis panduan perdagangan MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 2-37
2 -37
sambungan
• Tempat Letak Kereta OKU
sambungan ▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU, perlu diletakkan berhampiran lif dengan
• Tempat Letak Kereta OKU kemudahan
▪ Tambahanramp 2% danTLK railing
untuk OKU, perlu diletakkan berhampiran lif dengan
• Tempat Letak Kereta Wanita (TLKW) ▪ Perlu disediakan
kemudahan 2% dan
ramp daripada
railingjumlah keseluruhan TLK
• Tempat Letak Kereta Wanita (TLKW) ▪ Menyediakan
▪ Perlu disediakan kemudahan untukjumlah
2% daripada Orang Kurang UpayaTLK
keseluruhan dan golongan istimewa
dan mematuhi Universal
▪ Menyediakan kemudahanDesignuntuk
Guidelines
Orang Kurang Upaya dan golongan
▪ Laluan pejalan
istimewa dankaki atau siar
mematuhi kaki berbumbung
Universal hendaklah disediakan secara
Design Guidelines
Laluan Pejalan Kaki terancang dengan
▪ Laluan pejalan kakimengambilkira connectivity hendaklah
atau siar kaki berbumbung antara komponen
disediakan dalam
secara
Laluan Pejalan Kaki pembangunan
terancang dengan mengambilkira connectivity antara komponen dalam
Kemudahan Sokongan ▪ Pejabat pentadbiran
pembangunan
Kemudahan Sokongan ▪ Ruang istirahat
▪ Pejabat pentadbiran
▪ Kafeteria
▪ Ruang istirahat
▪ Bilik persalinan (lelaki dan wanita)
▪ Kafeteria
▪ Tandas (lelaki dan(lelaki
▪ Bilik persalinan wanita)dan wanita)
▪ Ruang
▪ TandasSolat (Minimum):
(lelaki dan wanita)
Luas ruang
-▪ Ruang Solat lantai kasar ≤ 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi)-
(Minimum):
ruang berasingan
- Luas ruang lantai kasar bagi lelaki 6.096 meter
≤ 4,645.152 x 6.096
meter meter(50,000
persegi (20 kakikaki
x 20persegi)-
kaki)
dan perempuan 6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki)
ruang berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta lengkap
dan perempuan 6.096 meterair sembahyang
x 6.096 meter (20 kaki x 20 kaki) serta
- Luas ruangdengan
lengkap lantai kasar
tempat4645.245
mengambilmeterairpersegi - 9,290.304 meter persegi
sembahyang
-(50,001 kaki persegi
Luas ruang - 100,000
lantai kasar kaki persegi)
4645.245 - ruang- 9,290.304
meter persegi berasinganmeter
bagi lelaki
persegi
6.096 meter
(50,001 kakix persegi
10.668 -meter
100,000 (20kaki
kakipersegi)
x 35 kaki) danberasingan
- ruang perempuanbagi 6.096
lelaki
meter
6.096x 10.668
meter meter
x 10.668(20 meter
kaki x 35(20kaki)
kakiserta
x 35berintegrasi dengan tempat
kaki) dan perempuan 6.096
mengambil
meter x air sembahyang
10.668 meter (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan
- Luas ruangmengambil
tempat lantai kasarair> sembahyang
9,290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) -
-ruang
Luasberasingan
ruang lantai bagi lelaki
kasar 6.096 meter
> 9,290.304 x 15.240
meter meter
persegi (20 kaki
(100,000 x 50
kaki kaki) -
persegi)
dan perempuan 6.096 meter x 15.240 meter (20 kaki
ruang berasingan bagi lelaki 6.096 meter x 15.240 meter (20 kaki x 50 x 50 kaki) serta
berintegrasi dengan tempat
kaki) dan perempuan 6.096 mengambil air sembahyang
meter x 15.240 meter (20 kaki x 50 kaki) serta
- Orientasi ruangdengan
berintegrasi solat perlu
tempatmengikut arah kiblat
- -Lokasi tidakruang
Orentasi bolehsolat
ditempatkan di atas arah
perlu mengikut bumbung,
kiblat basement, tempat letak
-kereta,
Lokasitempat pemunggahan
tidak boleh ditempatkan barang, berhadapan
di atas bumbung,tandas dan tidak
basement, tempatboleh
letak
berada
kereta, di bawah
tempatlaluan paip najis barang, berhadapan tandas dan tidak
pemunggahan
Nota: boleh berada di bawah laluan paip najis
1. Garis
Nota:Panduan dan Peraturan bagi Perancangan Bangunan oleh Jawatankuasa Kecil Piawaian dan Kos
bagi JPPN Panduan
1. Garis Jabatan Perdana Menteri,
dan Peraturan 2005
bagi Perancangan Bangunan oleh Jawatankuasa Kecil Piawaian dan Kos
2. Pengurusan SPAH
bagi JPPN hendaklah
Jabatan merujuk
Perdana sepertimana
Menteri, 2005 Undang-Undang Kecil Bangunan Seragam (Pindaan), 2012
3. Reka Bentuk Bandar
2. Pengurusan SPAHSelamat, Panduan
hendaklah Pelaksanaan,
merujuk Crime
sepertimana Prevention Through
Undang-Undang Environmental
Kecil Bangunan Design
Seragam (CPTED)2012
(Pindaan),
3. Reka Bentuk Bandar Selamat, Panduan Pelaksanaan, Crime Prevention ThroughEnvironmental Design (CPTED)
❑ I L U SImplementation
T R A S I Guide, JPBD Semenanjung Malaysia
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
2 -38
2-38
Contoh Kompleks Sukan
GARIS PANDUAN
PERINDUSTRIAN
GARIS PANDUAN
PERINDUSTRIAN
M/S
GARIS PANDUAN KAWASAN PERINDUSTRIAN
IND1-1 DASAR PERINDUSTRIAN 3-1
IND1-2 PIAWAIAN UMUM 3-2
IND1-3 PIAWAIAN UMUM KEMUDAHAN 3-3
SOKONGAN
IND1-4 PIAWAIAN UMUM ZON PENAMPAN 3-4
IND1-5 PENGINAPAN PEKERJA 3-6
JENIS PEMAJUAN PERINDUSTRIAN

IND2 INDUSTRI SESEBUAH & INDUSTRI 3-7
BERKEMBAR
IND3 INDUSTRI TERES & TERES KOS RENDAH 3-10
IND4 INDUSTRI STRATA BERTINGKAT 3-12
IND5 INDUSTRI STRATA BERTANAH 3-14
GARIS PANDUAN PERINDUSTRIAN
MA NUAL GARIS P AN DUAN D AN PIA W AIA N PER A N CA N GAN N EGERI SEL AN GO R
GARIS PANDUAN KAWASAN PERINDUSTRIAN:

IND1-1 GARIS PANDUAN KAWASAN PERINDUSTRIAN:
IND1- 1 DASAR PERINDUSTRIAN
DASAR PERINDUSTRIAN
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
Dasar Perindustrian Negara ▪ Menjadikan sektor perkilangan sebagai katalis pertumbuhan perindustrian
(1986) negara dan ekonomi keseluruhannya.
▪ Menggalakkan penggunaan sepenuhnya sumber-sumber asli negara.
▪ Meninggikan tahap penyelidikan dan pembangunan (R&D) teknologi tempatan
sebagai asas bagi Malaysia menjadi sebuah negara perindustrian.
Revolusi Industri 4.0 (2016) ▪ 9 tonggak utama dalam membangunkan teknologi ke arah pembaharuan dan
lebih pintar. Berikut adalah 9 rukun utama yang bakal dibangunkan:
i. Robotik Autonomi (Autonomous Robot);

ii. Simulasi (Digital Twin);
iii. Teknologi Awan (Cloud Computing);
iv. Integrasi Sistem;
v. Industri Teknologi Peranti Pintar (Internet of Things);
vi. Sekuriti Siber;
vii. Pembuatan Additif (Percetakan 3D);
viii. Realiti Maya (Augmented Reality); dan
ix. Analisis Data Besar (Big Data).
Dasar Industry4WRD (2017) ▪ Merupakan satu dasar negara untuk transformasi sektor pembuatan dan
perkhidmatan berkaitan bagi tempoh 2018 hingga 2025. Dasar ini mengandungi
tiga visi untuk menjadikan Malaysia sebagai:
i. Rakan strategik untuk pembuatan pintar dan perkhidmatan

berkaitan di Asia Pasifik;
ii. Destinasi utama untuk pelaburan industri berteknologi tinggi; dan
iii. Penyedia penyelesaian menyeluruh (Total Solutions Provider)
untuk teknologi termaju.
Dasar Teknologi Hijau ▪ Tenaga – Ketidakbergantungan tenaga dan mempromosikan kecekapan

Negara penggunaan tenaga;
▪ Alam Sekitar – Memulihara dan meminimumkan kesan kepada alam sekitar;
▪ Ekonomi – Meningkatkan pembangunan ekonomi negara melalui penggunaan
teknologi; dan
▪ Sosial – Meningkatkan kualiti hidup untuk semua.
gari s pan du an perin du strian
MANUAL GARIS P AN DUAN D AN PIA W AIA N PER A N CA N GAN N EGERI SEL AN GO R
GARISKAWASAN
PANDUANPERINDUSTRIAN:
KAWASAN PERINDUSTRIAN:
IND1-2
IND1- 2
GARIS PANDUAN
PIAWAIAN
PIAWAIAN UMUM UMUM
❑ P I APIAWAIAN
WAIAN
Kategori dan Jenis Industri ▪ Tertakluk kepada Rancangan Tempatan atau Rancangan Kawasan Khas sesuatu
kawasan berkenaan.
Lokasi Peletakan ▪ Ditempatkan di kawasan yang berjauhan dengan kawasan perumahan.

▪ Lokasi tapak hendaklah berdekatan dengan laluan pengangkutan utama.
▪ Berjauhan dari kawasan sungai, saliran atau lain-lain punca air supaya tiada
aktiviti pembuangan serta memastikan sisa buangan tidak mengalir terus ke
kawasan tersebut (No Direct Discharge).
▪ Mengambil kira arah angin.
Reka Bentuk Bangunan ▪ Mengutamakan reka bentuk bangunan bersifat mesra alam.
▪ Reka bentuk bangunan yang melambangkan ciri-ciri teknologi tinggi dan
teknologi hijau amat digalakkan.
▪ Menggunakan bahan binaan yang berkualiti dan bersesuaian dengan topografi.
Jalan Perkhidmatan ▪ Sistem Pengangkutan :
- Pembinaan jalan mati di dalam kawasan industri hendaklah dielakkan.
- Bagi penyediaan cul-de-sac, maka panjang mesti tidak melebihi 190.500
meter (625 kaki) dengan ruang bulatan memusing berukuran garis pusat
lebih daripada 30.480 meter (100 kaki).
- Jalan masuk utama ke kawasan industri hendaklah tidak melalui kawasan
kediaman.
- Siar kaki di pinggir jalan utama hendaklah disediakan.
- Bagi industri besar yang mempunyai ramai pekerja, ruang tempat bas dan
lay by perlu disediakan di halaman industri.
▪ Saiz Laluan/Kelebaran Jalan :
- Jalan Perkhidmatan : 20.116 meter (66 kaki)
- Lorong Tepi/Langkau Api : 12.192 meter (40 kaki)
- Lorong Belakang : 12.192 meter (40 kaki)
o Tempat Letak Kereta ▪ Ruang Pengeluaran :
(TLK) 1 TLK : 92.903 meter persegi (1,000 kaki persegi) ruang lantai kasar.
▪ Gudang :
1 TLK : 232.257 meter persegi (2,500 kaki persegi) ruang lantai kasar.
▪ Pejabat :
1 TLK : 46.451 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar + 10% TLK
atau minimum 2 petak TLK pelawat.
o Tempat Letak Motosikal 1 TLM : 185.806 meter persegi (2,000 kaki persegi) ruang lantai kasar.
(TLM)
o Tempat Letak Lori (TLL) ▪ Industri Sesebuah/Berkembar
1 TLL : 929.030 meter persegi (10,000 kaki persegi) minimum atau minimum 2TLL
(berdasarkan jumlah yang lebih tinggi).
▪ Industri Teres
1 TLL : 5 unit industri teres.
Tanah Lapang dan rekreasi ▪ Minimum 5% daripada keluasan skim/zon industri.
▪ 3.048 meter (10 kaki) termasuk dalam anjakan hadapan bangunan bagi keluasan
> 0.405 hektar (1 ekar).
▪ 1.524 meter ( 5 kaki) sempadan bersama bagi keluasan > 0.404 hektar (1 ekar).
Perimeter Planting ▪ Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan pembangunan dan termasuk
anjakan bangunan bagi keluasan < 0.404 hektar (1 ekar).
▪ Hanya bagi bangunan Free Standing dan tertakluk kepada keperluan PBT.
Zon Penampan ▪ Penyediaan zon penampan merujuk kepada keperluan di IND1-4.

▪ Kiraan jarak zon penampan dikira dari dinding bangunan industri dengan dinding
bangunan kediaman yang berdekatan.
Industri Kos Rendah ▪ Pembangunan > 50 unit industri perlu menyediakan 30% industri kos rendah
dari jumlah unit yang disediakan.
M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I SGARIS
E L A N PANDUAN
GOR PERINDUSTRIAN
GARIS PANDUAN
IND1-3
IND1-3 PIAWAIAN
PIAWAIAN UMUMUMUM KEMUDAHAN
KEMUDAHAN SOKONGAN
SOKONGAN
❑ PPIAWAIAN
IAWAIAN
Kemudahan Sokongan :
o Ruang Pemunggahan ▪ Ukuran minima : 9.144 meter x 7.924 meter (30 kaki x 26 kaki).
Barang ▪ Luas petak untuk treler ialah 4.267 meter x 17.983 meter (14 kaki x 59 kaki) dengan
tambahan 18.288 meter (60 kaki) untuk pengendalian.
▪ Luas petak untuk lori kecil ialah 3.048 meter x 6.096 meter (10 kaki x 20 kaki) dengan
tambahan 6.096 meter (20 kaki) untuk pengendalian.
o Gudang ▪ Penyimpanan bahan mentah dan bahan buangan, kapasiti stor - dua (2) bulan.
▪ Disediakan dalam kawasan tapak tanpa mengganggu laluan kenderaan.
o Ruang Solat (Minimum) ▪ Bagi keluasan yang kurang daripada 1 ekar, luas ruang lantai kasar 3.048 meter x 9.144
meter (10 kaki x 30 kaki) ruang berasingan bagi lelaki 3.048 meter x 4.572 meter (10
kaki x 15 kaki) dan perempuan 3.048 meter x 4.572 meter (10 kaki x 15 kaki) serta
lengkap dengan tempat mengambil air sembahyang.
▪ - Bagi keluasan > 0.404 hektar (1 ekar), luas ruang lantai kasar 6.096 meter x 6.096
meter (20 kaki x 20 kaki) ruang berasingan bagi lelaki 3.048 meter x 6.096 meter
(10 kaki x 20 kaki) dan perempuan 3.048 meter x 6.096 meter (10 kaki x 20 kaki)
serta lengkap dengan tempat mengambil air sembahyang.
▪ Orientasi ruang solat perlu mengikut arah kiblat.
▪ Lokasi tidak boleh ditempatkan di tempat letak kereta, tempat pemunggahan barang
dan berhadapan tandas.
o Kantin/Ruang Makan ▪ 2% daripada jumlah keluasan lantai binaan industri atau 0.5% dari jumlahkeluasan
lantai binaan gudang.
o Asrama/Penginapan ▪ Tertakluk kepada garis panduan penginapan pekerja yang berkuatkuasa dan
Pekerja diterimapakai oleh Pihak Berkuasa Negeri.
o Tapak Pengumpulan Sisa ▪ Tapak hendaklah tidak mengandungi laluan air, tidak mudah menakung airdan tidak
Bahan Buangan terdedah kepada risiko banjir.
▪ Pemilihan tapak di kawasan lembah/laluan angin menghala ke kediaman atau
mempunyai peredaran udara yang kurang baik perlu dielakkan.
▪ Lokasi tapak hendaklah berdekatan dengan laluan pengangkutan utama.
▪ Lot berbentuk segi empat digalakkan, manakala lot yang sempit danberbentuk ganjil
perlu dielakkan.
▪ Perlu menyediakan fomula isipadu bagi keperluan penyediaan tapak.
o Lain-lain ▪ Pencawang elektrik.
*Nota: ▪ Pylon (Papan tanda).
Struktur yang dibenarkan dalam
anjakan bangunan ▪ Pondok pengawal.
▪ Automated Teller Machine (ATM).
▪ Kebuk sampah.
▪ Tangki air (Mengikut keperluan PBT).
▪ Rumah pam.
▪ Cooling tower.
▪ Tempat letak kenderaan berbumbung.
▪ Peti pos.
▪ Tempat peta/papan kenyataan.
▪ Tiang bendera.
▪ Tangki septik/loji rawatan kumbahan.
▪ Tangki Liquid Petroleum Gas (LPG).
▪ Tempat silinder gas tertutup.
▪ Mana-mana bangunan dan binaan lain yang diluluskan oleh PBT dari semasa ke semasa.
3 -3

IND1-4
IND1-4
GARIS PANDUAN
PIAWAIAN
PIAWAIAN
KAWASAN
UMUM UMUM
PERINDUSTRIAN:
ZON PENAMPAN
ZON PENAMPAN
q P IPIAWAIAN
AWAIAN
Zon Penampan Mengikut Jenis Jaluran Tanaman

Keperluan Zon Penampan
Industri (Dalam Kawasan Zon Penampan)
o Industri Berat 300 Meter 20 Meter
o Industri Sederhana 150 Meter 10 Meter
o Industri Ringan 50 Meter 10 Meter
Jarak Zon Penampan § Jarak di antara dinding bangunan industri ke dinding bangunan kediaman.
§ Kiraan jarak zon penampan dikira dari dinding bangunan industri dengan
dinding bangunan kediaman yang berdekatan.
§ Jarak boleh dipertimbangkan sekiranya jenis industri yang kurang
pencemaran bunyi dan udara tertakluk kepada pertimbangan Pihak Berkuasa
Tempatan.
Lain-Lain Keperluan Pembangunan yang boleh dipertimbangkan dalam zon penampan fizikal
termasuklah:
§ Kedai pejabat.
§ Jalan raya.
§ Longkang dan parit.
§ Sungai.
§ Tasik.
§ Kolam.
§ Tempat letak kereta.
§ Tanah lapang dan rekreasi.
§ Hutan.
§ Industri perkhidmatan.
§ Gudang bukan makanan.
§ Pertanian.
3-4g a r i s p a n d u aMANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
n perin dustrian
3 -4
GARIS PANDUAN
GARIS PERINDUSTRIAN
PANDUAN PERINDUSTRIAN
ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah IND1-4 (i) Kelebaran Zon Penampan Mengikut Jenis Industri.
a. Zon Penampan 300 Meter dan Jaluran Tanaman 20 Meter bagi Industri Berat.
b. Zon Penampan 150 Meter dan Jaluran Tanaman 10 Meter bagi Industri Sederhana
c. Zon Penampan 50 Meter dan Jaluran Tanaman 10 Meter bagi Industri Ringan.
MANUAL GARIS
MANUAL GARIS PANDUAN
PANDUAN DAN
DAN PIAWAIAN
PERANCANGAN NEGERI
NEGERI SELANGOR
SELANGOR EDISI
EDISI KEEMPAT
KEEMPAT 3-5
3-5
GARIS PANDUAN
GARISKAWASAN
PANDUANPERINDUSTRIAN:
IND1-5
IND1-5 PENGINAPAN PEKERJAPEKERJA
PENGINAPAN
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
Saiz dan Peletakan ▪ Kawasan industri melebihi 8.094 hektar (20 ekar) atau pekerja
melebihi 300 orang perlu disediakan di dalam kawasan industri
tersebut.
▪ Penginapan pekerja boleh dibina dengan tidak melebihi 15%
daripada keluasan kawasan industri.
▪ Boleh disediakan di dalam tapak skim industri dengan pematuhan
perkara berikut:
i. Tidak ada laluan terus dari bahagian premis atau bangunan
penginapan pekerja ke mana-mana bahagian premis atau
bangunan yang diguna sebagai industri.
ii. Kawasan penginapan pekerja perlu diasingkan dari bangunan
kilang dan diadakan kawalan/pengawal serta dipagarkan.
iii. Radius 5 km dari sempadan kawasan kilang.
Anjakan Bangunan (Minimum) ▪ 6.096 meter (20 kaki) antara bangunan industri dan bangunan
penginapan < 3 tingkat
▪ 12.192 meter (40 kaki) antara bangunan industri dan bangunan
penginapan > 3 tingkat.
Tanah Lapang Dan Rekreasi ▪ Minimum 10% daripada keluasan penginapan pekerja.
o Ruang Solat ▪ Rujuk IND1-3
o Perniagaan dan Perkhidmatan Yang ▪ Keluasan penginapan pekerja tertakluk kepada keperluan Pihak
Dibenarkan Berkuasa Tempatan.
o Pondok Pengawal ▪ Lokasi di pintu masuk utama.
o Pejabat Pengurusan ▪ Disediakan dalam bangunan.
o Lain-Lain:
o Dewan Makan
o Tandas/Bilik Rehat & Tempat ▪ Disediakan berasingan untuk lelaki dan perempuan.
Mandi
o Menyediakan Tempat Letak ▪ 10% TLK daripada bilangan katil.
Kereta/Tempat Letak ▪ 10% TLM daripada bilangan katil.
Motosikal/Basikal ▪ 50% TLB daripada bilangan katil.
Nota:
i. Tertakluk kepada garis panduan penginapan pekerja yang berkuatkuasa dan diterimapakai oleh Pihak Berkuasa Negeri.
Ilustrasi 1: Cadangan Penginapan Pekerja.

Sumber : PLANMalaysia, 2021.
3 -6
JENIS PEMAJUAN PERINDUSTRIAN:

IND2
\
INDUSTRI SESEBUAH & INDUSTRI

IND2 BERKEMBAR
INDUSTRI SESEBUAH DAN INDUSTRI BERKEMBAR
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
INDUSTRI SESEBUAH
INDUSTRI
Saiz Sederhana -
Saiz Kecil BERKEMBAR
Besar
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 0.203 hektar ▪ 0.405 hektar ▪ 18.288 meter x
(0.5 ekar) (1 ekar) 40.233 meter
(60 kaki X 132 kaki)
Kawasan Plinth ▪ 60%

o Ruang Pejabat ▪ ≤ 30% daripada ruang lantai kasar dianggap sebagai ruang pejabat.
Jalan Perkhidmatan ▪ 20.116 meter (66 kaki)
Anjakan Bangunan : Rujuk Rajah IND2 (i ) Rujuk Rajah IND2 (ii)
o Hadapan dan Tepi Menghadap Jalan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
o Sisi/Belakang ▪ 7.620 meter (25 kaki)
Akses Laluan Keluar – Masuk ▪ Bukaan laluan minimum 20.116 meter (66 kaki)
o Tempat Letak Kereta (TLK) Pejabat/Call Centre
1 TLK : 46.451 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar + 10%
TLK atau minimum 2 petak TLK pelawat.
Ruang Pengeluaran
Gudang/Data Centre
*Nota
Tempat letak kenderaan pelawat diletakkan dalam plot industri.
o Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 TLM : 185.806 meter persegi (2,000 kaki persegi) ruang lantai
kasar/1 TLM : 1 pekerja.
o Tempat Letak Lori (TLL) ▪ 1 TLL : 929.030 meter persegi (10,000 kaki persegi atau minimum 2
TLL (Berdasarkan Jumlah Yang Lebih Tinggi)
Zon Penampan ▪ Rujuk IND1-4
Tanah Lapang Dan Rekreasi ▪ Minimum 5% daripada keluasan tapak.
▪ 3.048 meter (10 kaki) termasuk dalam anjakan hadapanbangunan
bagi keluasan > 0.404 hektar (1 ekar).
▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama bagi keluasan >0.405
hektar (1 ekar).
Perimeter Planting ▪ Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan
pembangunan dan termasuk anjakan bangunan bagi keluasan
< 0.404 hektar (1 ekar).
▪ Hanya bagi bangunan Free Standing dan tertakluk kepada
keperluan Pihak Berkuasa Tempatan.
Kemudahan Sokongan : ▪ Rujuk IND1-3
o Lain-lain o Ruang pemunggahan barang.
o Gudang.
o Ruang solat.
o Kantin/ruang makan.
o Penginapan pekerja [Rujuk IND1-5].
o Tapak pengumpulan sisa bahan buangan.
o Lain-lain kemudahan.
Nota:
1. Bagi pembangunan berkeluasan melebihi 4.047 hektar (10 ekar) atau melebihi 50 unit, perlu menyediakan 30% industri
teres kos rendah.
gari s pan du an perin du strian MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 3-7
3 -7
GARIS PANDUAN
PERINDUSTRIAN
ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah IND2 (i) Anjakan Bangunan bagi Industri Sesebuah
Pandangan Hadapan
Pandangan Sisi
Ilustrasi Industri Sesebuah
3-8
3-8 MANUALGARIS
MANUAL GARISPANDUAN
PANDUANDAN
DANPIAWAIAN
PIAWAIANPERANCANGAN
PERANCANGAN NEGERI
NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
KEEMPAT
ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah IND2 (ii) Anjakan Bangunan bagi Industri Berkembar
Pandangan Hadapan
INDUSTRI TERES
INDUSTRI TERES
KOS RENDAH
Keluasan Lot (Minimum) § 6.096 meter x 24.384 meter § 6.096 meter x 18.288 meter
Jalan Perkhidmatan § 20.116 meter (66 kaki)
§ 12.192 meter (40 kaki)
Lorong Tepi/Belakang/Langkau Api
Rujuk Rajah IND3 (i), (ii) & (iii)
Tempat Letak Kenderaan: Ruang Pengeluaran:
o Tempat Letak Kereta (TLK) § 1 TLK : 92.903 meter persegi (1,000 kaki persegi) ruang
lantai kasar
Pejabat:
§ 1 TLK : 46.451 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai
kasar + 10% TLK atau minimum 2 petak TLK pelawat.
*Nota
lantai kasar/1 TLM : 1 pekerja.

Pandangan Sisi
o Tempat Letak Lori (TLL) § 1 TLL : 5 unit kilang teres
Zon Penampan § Rujuk IND1-4
Tanah Lapang Dan Rekreasi § Minimum 5% daripada keluasan skim industri.
Kemudahan Sokongan: § Rujuk IND1-3
o Lain-lain o Ruang Pemunggahan Barang.
o Gudang.
o Ruang Solat.
o Kantin/Ruang Makan.
o Penginapan Pekerja [Rujuk IND1-5].
o Tapak Pelupusan Sisa Pepejal.
o Lain-lain Kemudahan.
Nota:
teres kos rendah.
Ilustrasi Industri Berkembar
KEEMPAT
3-9
MA NUAL GARIS P AN DUAN D AN PIA W AIA N PER A N CA N GA N N EGERI SEL AN GO R

IND3
IND3
JENIS PEMAJUAN
INDUSTRI
INDUSTRI
PERINDUSTRIAN:
TERESTERES & TERES
DAN TERES KOSKOS RENDAH
RENDAH
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
INDUSTRI TERES
INDUSTRI TERES
KOS RENDAH
Keluasan Lot (Minimum) ▪ 6.096 meter x 24.384 meter ▪ 6.096 meter x 18.288 meter
▪ 12.192 meter (40 kaki)
Lorong Tepi/Belakang/Langkau Api
Rujuk Rajah IND3 (i)
Tempat Letak Kenderaan: Ruang Pengeluaran:
o Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK : 92.903 meter persegi (1,000 kaki persegi) ruang lantai
kasar
Pejabat:
▪ 1 TLK : 46.451 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar
+ 10% TLK atau minimum 2 petak TLK pelawat.
*Nota
o Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 TLM : 185.806 meter persegi (2,000 kaki persegi) ruang lantai
kasar/1 TLM : 1 pekerja.
o Tempat Letak Lori (TLL) ▪ 1 TLL : 5 unit industri teres
Tanah Lapang Dan Rekreasi ▪ Minimum 5% daripada keluasan skim industri.
Kemudahan Sokongan: ▪ Rujuk IND1-3
o Lain-lain o Ruang Pemunggahan Barang.
o Gudang.
o Ruang Solat.
o Kantin/Ruang Makan.
o Penginapan Pekerja [Rujuk IND1-5].
o Tapak Pelupusan Sisa Pepejal.
o Lain-lain Kemudahan.
Nota:
teres kos rendah.
3 -10
GARIS
GARIS PANDUAN
PANDUAN PERINDUSTRIAN
PERINDUSTRIAN
ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah IND3 (i) Anjakan Bangunan bagi Industri Teres dan Teres Kos Rendah
Pandangan Hadapan
Pandangan Sisi
Panjang Lot
80’
Ilustrasi Industri Teres

IND4 JENIS PEMAJUAN PERINDUSTRIAN:
INDUSTRI STRATA BERTINGKAT
IND4 INDUSTRI STRATA BERTINGKAT
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 0.404 hektar (1 ekar)

Kawasan Plinth ▪ 60%
o Ruang Pejabat ▪ ≤ 30% daripada ruang lantai kasar dianggap sebagai ruang
pejabat.
Anjakan Bangunan Rujuk Rajah IND4
o Menghadap Jalan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
Akses Laluan Keluar – Masuk ▪ Bukaan laluan minimum 20.116 meter (66 kaki) .
▪ Jalan penyambungan tidak dibenarkan.
Tempat Letak Kenderaan Stor
o Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK : 232.257 meter persegi (2,500 kaki persegi) ruang lantai
kasar
Pejabat
▪ 1 TLK : 46.451 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar +
10% TLK atau minimum 2 petak TLK pelawat.
*Nota
Tempat letak kenderaan pelawat diletakkan dalam kawasan plot industri.
o Tempat Letak Lori (TLL) ▪ 1 TLL : 5 unit kilang
o Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 TLM : 185.806 meter persegi (2,000 kaki persegi) ruang lantai kasar.

Tanah Lapang Dan Rekreasi ▪ Minimum 5% daripada keluasan skim industri
▪ 3.048 meter (10 kaki) termasuk dalam anjakan hadapan bangunan
bagi keluasan > 0.404 hektar (1 ekar).
▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama bagi keluasan > 0.404
hektar (1 ekar).
Perimeter Planting ▪ Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan pembangunan
dan termasuk anjakan bangunan bagi keluasan < 0.404 hektar
(1 ekar).
▪ Hanya bagi bangunan Free Standing dan tertakluk kepada
keperluan Pihak Berkuasa Tempatan.
Aktiviti yang dibenarkan ▪ Tertakluk kepada RT atau RKK sesuatu kawasan berkenaan.
o Lif Barang ▪ Minimum 2 unit
o Ruang Pemunggahan Barang ▪ Lokasi tanpa mengganggu laluan kenderaan
o Gudang/Stor ▪ Tertakluk kepada jenis aktiviti industri
o Tandas/Bilik Rehat & Tempat Mandi ▪ Setiap tingkat
o Papan Tanda Bangunan ▪ Diseragamkan
o Pondok Pengawal ▪ Lokasi di pintu masuk utama
▪ Lokasi di pintu masuk utama
o Tiang Bendera
▪ Minimum 3 unit (Bendera Malaysia, Selangor & syarikat)
o Kebuk Sampah ▪ 1 unit
o Lain-Lain: Pejabat Pengurusan
▪ Disediakan dalam bangunan
Penginapan Pekerja
▪ [Rujuk IND1-5]
Nota:
teres kos rendah.
3-12
g a r i s p a n d u aMANUAL
n p e r i n dGARIS
u s t r i a PANDUAN
n DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
3 -12
GARIS PANDUAN
GARIS PANDUANPERINDUSTRIAN
PERINDUSTRIAN
ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah IND4 Anjakan Bangunan bagi Industri Bertingkat
Pandangan Hadapan
Kawasan Tepubina
<60%
Pandangan Sisi
Kawasan Tepubina
<60%
Ilustrasi Industri Bertingkat
MANUALGARIS
MANUAL GARISPANDUAN
PANDUANDAN
DANPIAWAIAN
PIAWAIANPERANCANGAN
PERANCANGANNEGERI
NEGERISELANGOR
SELANGOREDISI
EDISIKEEMPAT
KEEMPAT 3-13
3-13
MA NUAL GARIS P AN DUAN D AN PIA W AIA N PER A N CA N GA N N EGERI SEL AN GO R

IND5
IND5
JENIS PEMAJUAN
INDUSTRI
INDUSTRI
PERINDUSTRIAN:
STRATASTRATA BERTANAH
BERTANAH
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
STRATA BERTANAH/SKIM STRATA (SESEBUAH/BERKEMBAR/TERES)
Keluasan Lot (Minimum)
▪ Rujuk IND2 dan IND3
Jalan Perkhidmatan
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ Melebihi 4.047 hektar (10 ekar) atau 50 unit industri sahaja
Laluan Dalaman ▪ 20.116 meter (66 kaki) – termasuk rizab jalan.
Lorong Belakang ▪ 12.192 meter (40 kaki)
Anjakan Bangunan
o Menghadap Jalan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
o Anjakan Tepi ▪ 12.192 meter (40 kaki)
Akses Laluan Keluar – Masuk ▪ Bukaan laluan minimum 20.116 meter (66 kaki).
▪ Perlu disediakan dua pintu akses laluan keluar – masuk.
▪ Tempat letak kenderaan pelawat diletakkan dalam kawasan pengawal.
▪ Jalan penyambungan tidak dibenarkan.
Tempat Letak Kenderaan Stor
o Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK : 232.257 meter persegi (2,500 kaki persegi) ruang lantai kasar
Pejabat
▪ 1 TLK : 46.451 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar + 10%
TLK atau minimum 2 petak TLK pelawat.
*Nota
1. Tempat letak kenderaan pelawat diletakkan dalam kawasan pengawal.
o Tempat Letak Lori (TLL) ▪ 1 TLL : 5 unit kilang
o Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 TLM : 185.806 meter persegi (2,000 kaki persegi) ruang lantai kasar.
▪ 10% Tanah Lapang ≥ 50 unit atau skim industri ≥ 2.024 hektar (5 ekar) Terpakai Bagi
Tanah Lapang dan Rekreasi Mana Yang
▪ 5% Tanah Lapang < 50 unit atau skim industri < 2.024 hektar (5 ekar) Lebih Tinggi
▪ 3.048 meter (10 kaki) termasuk dalam anjakan hadapan bangunan bagi
keluasan > 0.404 hektar (1 ekar).
▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama bagi keluasan > 0.404 hektar (1
Perimeter Planting ekar). Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan pembangunan
dan termasuk anjakan bangunan bagi keluasan < 0.404 hektar (1 ekar).
▪ Hanya bagi bangunan Free Standing dan tertakluk kepada keperluan Pihak
Berkuasa Tempatan.
o Ruang Pemunggahan Barang ▪ Lokasi tanpa mengganggu laluan kenderaan
o Stor ▪ Tertakluk kepada jenis aktiviti industri
o Tandas/Bilik Rehat & Tempat ▪ Setiap tingkat
Mandi
o Papan Tanda Bangunan ▪ Diseragamkan
o Pondok Pengawal ▪ Lokasi di pintu masuk utama
o Kebuk Sampah ▪ 1 unit
o Lain-Lain: Pejabat Pengurusan
▪ Disediakan dalam bangunan
Penginapan Pekerja
▪ [Rujuk IND1-5]
Nota:
1. Bagi pembangunan berkeluasan melebihi 4.047 hektar (10 ekar) atau melebihi 50 unit, perlu menyediakan 30% industri teres
kos rendah.
GARIS
GARIS PANDUAN
PANDUANPERINDUSTRIAN
PERINDUSTRIAN
Rajah IND5 Anjakan Bangunan bagi Industri Strata Bertanah
Pandangan Sisi Industri Strata Bertanah (Sesebuah)
Pandangan Sisi Industri Strata Bertanah (Berkembar)
Pandangan Sisi Industri Strata Bertanah (Teres)
Ilustrasi Industri Strata Bertanah
MANUAL
MANUALGARIS
GARISPANDUAN
PANDUANDAN
DANPIAWAIAN
PIAWAIANPERANCANGAN
PERANCANGANNEGERI
NEGERISELANGOR
SELANGOREDISI
EDISIKEEMPAT
KEEMPAT
3-15
3-15
GARIS PANDUAN
KEMUDAHAN
MASYARAKAT
GARIS PANDUAN
KEMUDAHAN
MASYARAKAT
M/S
KM KATEGORI ZON & KAWASAN 4-1
KEMUDAHAN KESIHATAN
KM1-1 HOSPITAL 4-2
KM1-2 KLINIK KESIHATAN 4-4
KM2-1 SEKOLAH MENENGAH 4-6
KM2-2 SEKOLAH RENDAH 4-7
KM2-3 TADIKA/TASKA 4-9
KM2-4 INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI AWAM (IPTA) 4-11
KM3-1 KEMUDAHAN POLIS: IBU PEJABAT 4-13
KONTINJEN & IBU PEJABAT DAERAH
KM3-2 KEMUDAHAN POLIS: BALAI POLIS DAN 4-15
PONDOK POLIS
KM3-3 KEMUDAHAN BOMBA DAN PENYELAMAT: 4-16
BALAI BOMBA DAN PENYELAMAT
KEMUDAHAN KEAGAMAAN
KM4-1 MASJID 4-19
KM4-2 SURAU 4-21
KM4-3 RUMAH IBADAT SELAIN ISLAM 4-22
M/S
KEMUDAHAN PERKUBURAN
KM5-1 GARIS PANDUAN UMUM TANAH 4-24
PERKUBURAN
KM5-2 PERKUBURAN ISLAM,CINA,HINDU/SIKH 4-30
DAN KRISTIAN
KEMUDAHAN KOMUNITI
KM6-1 KOMPLEKS KOMUNITI [DEWAN SERBA 4-31
GUNA/DEWAN ORANG RAMAI/BALAI
RAYA DAN PUSAT KOMUNITI WARGA EMAS
(PKWE)]
KM6-2 PERPUSTAKAAN AWAM 4-33
KM6-3 KEMUDAHAN ORANG KURANG UPAYA 4-34
KM7 TANAH LAPANG REKREASI 4-43
KM8 PASAR AWAM 4-47
KM9 TERMINAL/STESEN PENGANGKUTAN AWAM 4-48

- LIGHT RAIL TRANSIT SYSTEM (LRT)/INTRA-
URBAN TRANSIT SYSTEM (MONORAIL)/
KOMUTER/BAS/TEKSI/CABLE CAR/MOD
PENGANGKUTAN AWAM LAIN
GARIS PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT
KM
KM KATEGORI
KATEGORI ZON &
ZON DAN KAWASAN
KAWASAN
Keperluan penyediaan kemudahan masyarakat bergantung kepada perletakkan sesuatu kawasan yang dikategorikan
mengikut ZON dan KAWASAN seperti yang berikut:
ZON 1 - LEMBAH KLANG

BIL. DAERAH MUKIM/KAWASAN
1. Petaling Keseluruhan Daerah Petaling
2. Gombak Mukim Batu dan Mukim Ulu Kelang
3. Klang Mukim Klang
4. Hulu Langat Mukim Cheras, Mukim Kajang, Mukim Ampang dan Mukim Semenyih
5. Sepang Kawasan Cyberjaya
ZON 2 - KAWASAN LEMBAH KLANG DAN SUB-URBAN

1. Gombak Mukim Setapak dan Mukim Rawang
2. Hulu Langat Mukim Hulu Langat, Mukim Beranang dan Mukim Hulu Semenyih
3. Klang Mukim Kapar
4. Sepang Keseluruhan Daerah Sepang kecuali Cyberjaya
5. Kuala Langat Keseluruhan Daerah Kuala Langat
Mukim Ijok, Mukim Kuala Selangor, Mukim Jeram, Mukim Batang Berjuntai (Bestari
6. Kuala Selangor
Jaya) dan Mukim Hujung Permatang
ZON 3 - KAWASAN LUAR BANDAR

1. Kuala Selangor Mukim Pasangan, Mukim Tanjung Karang dan Mukim Hulu Tinggi
2. Hulu Selangor Keseluruhan Daerah Hulu Selangor
3. Sabak Bernam Keseluruhan Daerah Sabak Bernam

Sumber: Pekeliling Lembaga Perumahan dan Hartanah Selangor Bilangan 1 Tahun 2018 - Dasar Perumahan Mampu Milik Negeri Selangor
(Rumah Selangorku 2.0)
Nota:
1. Kategori zon kawasan ini terpakai bagi kemudahan bagi penyediaan hospital, bomba, pusat komuniti sahaja.
2. Penetapan kategori zon dan kawasan merujuk kepada kepadatan penduduk berdasarkan Dasar Perumahan Mampu Milik Negeri
Selangor yang terkini.

4-1

KEMUDAHAN KESIHATAN:
KM1-1 HOSPITAL
KEMUDAHAN KESIHATAN
KM1-1 HOSPITAL
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
ZON 1
601 401 201 91
Bilangan Katil > 801 - - - - < 90
800 600 400 200
300,001 200,001 100,001 45,001 20,001

Bilangan Penduduk (Orang) > 400,001 - - - - -
400,000 300,000 200,000 100,000 45,000
> 12 hektar 10 hektar 8 hektar 6 hektar 4 hektar 3 hektar

Keluasan Tapak (Minimum) (> 30 ekar) (25 ekar) (10 ekar)
(20 ekar) (15 ekar) (7.5 ekar)
ZON 2 dan ZON 3
401 201 101 61
Bilangan Katil > 601 - - - - < 60
600 400 200 100
200,001 100,001 50,001 30,001 20,001
Bilangan Penduduk (Orang) > 300,001 - - - - -
300,000 200,000 100,000 50,000 30,000
> 12 hektar 12 hektar 8 hektar 8 hektar 4 hektar 4 hektar
(> 30 ekar) (30 ekar) (20 ekar) (20 ekar) (10 ekar) (10 ekar)
Jalan Perkhidmatan ▪ Minimum 20.117 meter (66 Kaki)
▪ Lebar Jalan Keluar-Masuk ▪ Minimum 15.240 meter (50 kaki)
▪ Jalan Keluar-Masuk ▪ Perlu ada 2 akses keluar masuk di pintu yang berlainan
Anjakan Bangunan
▪ Hadapan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
▪ Sisi ▪ 6.096 meter (20 kaki)
Kawasan
Tempat Letak Kenderaan Luas Lantai Bangunan Selain Wad Pelawat
Kuarters/asrama
▪ Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 petak TLK/46.452 meter ▪ 1 petak TLK/1 unit ▪1 petak TLK/1 katil +
persegi (500 kaki persegi) kediaman + 10% TLK 20% TLK untuk
luas lantai kasar + 20% TLK untuk untuk pelawat. pesakit
pelawat luar.
▪ Ruang lay-by yang boleh
memuatkan 5 petak teksi untuk
menunggu.
▪ Tempat Letak Motosikal ▪ 20% daripada jumlah TLK - lokasi peletakan berdekatan dengan pintu masuk dan
(TLM) kemudahan laluan berbumbung
▪ Tempat Letak Kereta OKU ▪ 2% daripada jumlah TLK dengan kemudahan ramp
▪ Tempat Letak Ambulans ▪ Minima 2 petak Tempat Letak Ambulans
Kemudahan Orang Kurang ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan mematuhi Universal
Upaya (OKU) Design Guidelines.
(TLM) kemudahan laluan berbumbung
▪ Tempat Letak Kereta OKU ▪ 2% daripada jumlah TLK dengan kemudahan ramp
▪ TempatM Letak
A N U AAmbulans
L G A R I S P A N D U▪AMinima
N D A N 2P petak
I A W A ITempat
A N P E RLetak
A N C AAmbulans
NGAN NEGERI SELANGOR
▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan mematuhi ‘Universal
Kemudahan
sambungan
Orang Kurang
Design Guidelines’. (MS1184 - 2014 Universal Design And Accessibility In The Built
Upaya (OKU)
Perkhidmatan- Code
▪ Environment Pesakit
OfLuar - Jabatan
Practice Kecemasan,
: Second Revision)Klinik Pakar.
▪▪ Perkhidmatan PesakitLuar
Perkhidmatan Pesakit Dalam - Wad
- Jabatan pesakit (wad
Kecemasan, Klinik pesakit
Pakar. biasa dan wad rawatan
intensif).
▪ Perkhidmatan Pesakit Dalam - Wad pesakit (wad pesakit biasa dan wad rawatan
▪ Perkhidmatan
intensif). Rawatan dan Diagnostik - Pengimejan, patologi, mortuari, bilik bersalin,
▪ Perkhidmatan Rawatanharian,
dewan bedah, rawatan Unit Hemodialisis
dan Diagnostik dan lain-lain.
- Pengimejan, patologi, mortuari, bilik bersalin,
▪ Perkhidmatan Sokongan Perubatan - Farmasi,
dewan bedah, rawatan harian, Unit Hemodialisis dan Unit Bekalan dan Pensterilan, Unit
lain-lain.
Komponen Utama
Komponen Utama Rehabilitasi Perubatan,
▪ Perkhidmatan Sokongan storPerubatan
perubatan -dan lain-lain.Unit Bekalan dan Pensterilan, Unit
Farmasi,
▪ Lay-by ambulans
Rehabilitasi dan kecemasan.
Perubatan, stor perubatan dan lain-lain.
Perkhidmatan
▪▪ Lay-by ambulansSokongan Lain - katering, kejuruteraan, linen dan lain-lain.
dan kecemasan.
Pentadbiran Hospital/Latihan.
▪▪ Perkhidmatan Sokongan Lain - katering, kejuruteraan, linen dan lain-lain.
Kemudahan Kakitangan
▪▪ Pentadbiran Hospital. - tempat letak kereta kakitangan, kuarters, bilik doktor (on call)
dan lain-lain.
▪ Latihan
g a r i s p a n d u a n k e m u d a h a n m a s y a r a k ▪a t Tempat letak kereta awam
4 -2 ▪ Kantin/Kafetaria, Balai Pelawat/Lobi

▪ Pusat asuhan kanak-kanak
▪ Ruang Solat/Musollah (Minimum) - digalakkan berasingan dari bangunan utama:
i. Luas ruang lantai kasar < 50,000 kaki persegi (4,645.152 meter persegi ) = ruang
berasingan lelaki (20 kaki x 20 kaki) dan perempuan (20 kaki x 20 kaki) serta
berintegrasi dengan tempat wuduk
ii. Luas ruang lantai kasar 50,001 kaki persegi (4.645 meter persegi) - 100,000 kaki
persegi (9,290.304 meter persegi) = ruang berasingan lelaki (20 kaki x 35 kaki) dan
perempuan (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan tempat wuduk
Komponen Kemudahan
iii. Luas ruang lantai kasar > 100,000 kaki persegi (9,290.304 meter persegi) = ruang
Sokongan Awam
▪ Bilik/ruang rehat
▪ Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran
▪ Laluan pejalan kaki yang bersambungan dan berbumbung
▪ Tempat menunggu
▪ Tandas
▪ Taman awam dan taman permainan kanak-kanak
▪ Pondok Pengawal
▪ Ruang menunggu teksi/e-hailing
▪ Pengiraan
i. 70% tanah lapang berfungsi dan 30% lagi boleh dikira termasuk perimeter planting
Tanah Lapang, Landskap dan dan zon penampan
Rekreasi ▪ Perletakan
i. 50% hendaklah disediakan di atas tanah yang rata, secara berpusat dan berfungsi.
ii. 50% boleh disediakan di dalam bangunan iaitu di antara tingkat atau di atas
bumbung.
Perimeter Planting ▪ 3.048 meter (10 kaki) mengadap jalan utama
(minimum) ▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama
Sumber: Garis Panduan Perancangan Kemudahan Masyarakat JPBD Semenanjung Malaysia 2013
Nota:
1. Keluasan minimum tapak (ZON 1) mengandaikan reka bentuk dan susun atur bangunan hospital dan kemudahan sokongan dibina secara
menegak (vertical) untuk meminimumkan penggunaan ruang tanah dengan penyediaan kemudahan sokongan yang mencukupi, selesa,
selamat dan efisien kepada pengguna.
2. Penentuan fungsi/taraf hospital (Hospital Negeri/Major Specialist/Minor Specialist) akan di tentukan oleh pihak Kementerian Kesihatan.
3. Pemaju boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat di
tapak cadangan tertakluk kepada kesesuaian dan keperluan pembangunan sekitar.
Gambar: Hospital Sungai Buloh Ilustrasi: Hospital Pengajar Universiti Putra Malaysia
4-3 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 4-3
KEMUDAHAN KESIHATAN
KM1-2
KM1-2 KLINIKKLINIK
KESIHATAN
KEMUDAHAN KESIHATAN:
KESIHATAN
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
Disediakan di kawasan yang mempunyai kepadatan penduduk yang tinggi dan mudah
Kawasan Perkhidmatan sampai oleh masyarakat.
Bilangan Penduduk (orang) 15,000 - 20,000
Zon 1
Jenis Klinik Jenis I Jenis II Jenis III Jenis IV Jenis V Jenis VI Jenis VII
801-1000 501-800 301-500 151-300 101-150 51-100 < 50
Bilangan Jangkaan
pesakit pesakit pesakit pesakit pesakit pesakit pesakit
Kedatangan Pesakit Sehari
sehari sehari sehari sehari sehari sehari sehari
1.214
0.810 hektar 0.608 hektar
Keluasan Tapak (Minimum) hektar
(2 Ekar) (1.5 Ekar)
(3 Ekar)
Nota:
Bagi pembinaan Klinik Kesihatan (Jenis I) di kawasan-kawasan yang mempunyai keluasan tanah yang sangat
terhad, pelan bangunan klinik kesihatan secara bertingkat hendaklah disediakan.
Zon 2 dan 3
Jenis Klinik Jenis I Jenis II Jenis III Jenis IV Jenis V Jenis VI Jenis VII
801-1000 501-800 301-500 151-300 101-150 51-100 < 50
Bilangan Jangkaan
pesakit pesakit pesakit pesakit pesakit pesakit pesakit
Kedatangan Pesakit Sehari
sehari sehari sehari sehari sehari sehari sehari
• 1.214
Keluasan Tapak (Minimum) hektar
(2.5 ekar) (2 ekar)
• (3 ekar)
Lebar Jalan Keluar-Masuk ▪ Minimum 15.240 meter (50 kaki)

Anjakan Bangunan
Tempat Letak Kenderaan Kawasan Pentadbiran Kawasan Kuarters Kawasan Pesakit
▪ 1 TLK/46.452 meter persegi ▪ 1 TLK/1 unit ▪ 1 TLK/46.452 meter
(500 kaki persegi) luas lantai kediaman + 10% TLK persegi (500 kaki persegi)
▪ Tempat Letak Kereta (TLK)
kasar + 40% TLK untuk untuk pelawat. luas lantai kasar
pelawat.
▪ Tempat Letak Motosikal
▪ 20% daripada jumlah TLK.
(TLM)
▪ Tempat Letak Kereta OKU ▪ 2% daripada jumlah TLK dengan kemudahan ramp.
▪ Tempat Letak Ambulans ▪ Minimum 1 petak Tempat Letak Ambulans.
Kemudahan Orang Kurang ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa dan
Upaya (OKU) mematuhi Universal Design Guidelines.
▪ Komponen Utama
- Klinik Ibu dan Anak
- Klinik Pesakit Luar (termasuk Unit Kecemasan)
- Klinik Kesihatan Pergigian (Kecuali KK Jenis VI)
▪ Komponen Sokongan
- Sokongan Klinikal termasuk Farmasi, Lab, X-ray dan Rehabilitasi
Komponen Utama (KK Jenis I – KK Jenis III sahaja)
dan Sokongan - Pentadbiran
- Stor Perubatan
- Server Room (pilihan)
- Kuarters kakitangan
- Unit Rekod Perubatan
- Kemudahan kakitangan seperti bilik rehat, tandas dan lain-lain.
- Lay-by ambulans dan kecemasan.
sambungan
4-4 4-4 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
- Kuarters kakitangan
- Unit Rekod Perubatan
- Kemudahan kakitangan seperti bilik rehat, tandas danGARIS
lain-lain.
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANG O R PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT
- Lay-by ambulans dan kecemasan.
sambungan
g a r i s p a n d u a n k e m u d a h a n m a s y a r a k ▪a t Ruang
Solat (Minimum):
4-4 i. Luas ruang lantai kasar < 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi) = ruang
ii. Luas ruang lantai kasar 4,645.245 meter persegi (50,001 kaki persegi) - 9,290.304
meter persegi (100,000 kaki persegi) = ruang berasingan lelaki (20 kaki x 35 kaki)
dan perempuan (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan tempat wuduk
iii. Luas ruang lantai kasar > 100,000 kaki persegi (9,290.304 meter persegi ) = ruang
Komponen Kemudahan Awam berasingan lelaki (20 kaki x 35 kaki) dan perempuan (20 kaki x 35 kaki) serta
▪ Tandas
▪ Bilik Tukar Lampin
▪ Bilik Penyusuan Bayi
▪ Tempat Menunggu
▪ Pondok Pengawal
▪ Ruang menunggu teksi/e-hailing
Tanah Lapang, Landskap dan ▪ 5% daripada keluasan tapak (boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun
Rekreasi rooftop space bagi pembinaan Klinik Kesihatan Jenis I).
(Minimum) ▪ 1.524 meter (5 kaki) sempadan bersama
Sumber: Garis Panduan Perancangan Kemudahan Masyarakat JPBD Semenanjung Malaysia, 2013
Nota:
Pemaju boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat di tapak
cadangan tertakluk kepada kesesuaian dan keperluan pembangunan sekitar.
Gambar: Klinik Kesihatan Sungai Chua, Kajang
Gambar: Klinik Kesihatan Simpang Lima, Sungai Besar
garis panduan kemudahan masyarakat MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT 4-5
4-5
KEMUDAHAN PENDIDIKAN:
KM2-1KEMUDAHANSEKOLAH
KM2-1
PENDIDIKAN
MENENGAH
SEKOLAH MENENGAH
❑ PPIAWAIAN
IAWAIAN
Tadahan Penduduk (orang) ▪ 1 sekolah bagi setiap 9,000 penduduk

▪ Jarak dan masa perjalanan di dalam lingkungan 0.8 - 1.6 kilometer dengan masa
perjalanan 20 minit berjalan kaki.
▪ Dalam Pusat Kejiranan
▪ Akses terus kepada jalan 20.117 meter (66 kaki)
Peletakan Lokasi ▪ Mempunyai laluan pengangkutan awam.
▪ Kawasan bertanah rata
▪ Tidak boleh ditempatkan di sekeliling loji kumbahan atau pencawang elektrik
▪ Tidak dibenarkan dibina di kawasan yang berkecerunan Kelas III, IV dan yang
mempunyai kecerunan (engineering/disturb slope) melebihi 25 darjah
Keluasan Tapak (Minimum): ▪ 3.642 -4.856 hektar (9 - 12 ekar)
▪ Zon I - 45 pelajar/kelas
Nisbah Pelajar/Kelas
▪ Zon II dan III - 35 pelajar/kelas
Anjakan Bangunan
▪ Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1.5 TLK untuk 2 kakitangan + 20% dari jumlah keseluruhan sebenar TLK untuk pelawat
▪ Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 20% daripada jumlah TLK termasuk untuk murid
▪ Tempat Letak Basikal ▪ Menyediakan tempat letak basikal berbumbung dan berkunci bagi kemudahan murid
yang menaiki basikal
- Pejabat Pentadbiran
- Pejabat Guru
- Makmal Sains/Komputer
- Perpustakaan
- Padang Permainan/Padang Bola Sepak/Gelanggang Permainan
- Kantin, Dewan
- Bilik Air/Tandas
- Stor
Komponen Kemudahan
- Surau/ruang solat
- Taman Riadah
- Laluan Pejalan Kaki
- Pondok Pengawal
- Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran
- Tempat Pembuangan Sampah
- Lay-by (lebar min. 3.5m) untuk drop-off dan pick-up bagi bas sekolah dan kereta di
dalam perkarangan sekolah
▪ 10% daripada keluasan tapak (boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun
Tanah Lapang, Landskap dan
Rekreasi rooftop space bagi bangunan kemudahan pendidikan yang dibina secara menegak
(vertical)
▪ 3.048 meter (10 kaki) mengadap jalan utama
Kemudahan Orang Kurang Upaya ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa dan
(OKU) mematuhi Universal Design Guidelines.
Nota:
1. Penyediaan sekolah menengah agama/integrasi dan lain-lain adalah tertakluk kepada keperluan agensi berkenaan (contoh: JAIS).
2. Pemaju boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat di tapak
3. Tapak sekolah menengah yang disediakan adalah tapak sekolah secara umum, walau bagaimanapun ketentuan jenis sekolah adalah tertakluk
kepada Kementerian Pendidikan Malaysia.
4-6 g4a-6
ris panduan kemudahan masyarakat
KM2-2 KEMUDAHAN PENDIDIKAN
KM2-2 SEKOLAH RENDAH RENDAH
SEKOLAH
❑ P I PIAWAIAN
AWAIAN
Tadahan Penduduk (orang) ▪ 1 sekolah bagi setiap 3,000 - 7,500 penduduk

▪ Jarak dan masa perjalanan di dalam lingkungan 0.4 – 0.8 kilometer dengan masa
perjalanan 10 minit berjalan kaki.
▪ Jauh daripada persimpangan.
▪ Akses terus kepada jalan 20.117 meter (66 kaki).
Peletakan Lokasi ▪ Mempunyai laluan pengangkutan awam.
▪ Kawasan bertanah rata
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 2.428 - 3.237 hektar (6 - 8 ekar)
Nisbah Pelajar/Kelas ▪ 35 pelajar/kelas
Anjakan Bangunan
▪ Hadapan ▪ 40 kaki (12.192 meter)
▪ Sisi ▪ 20 kaki (6.096 meter)
▪ Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 petak TLK untuk 2 kakitangan + 20% TLK untuk pelawat.
▪ Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 20% daripada jumlah TLK.
- Pejabat Pentadbiran
- Pejabat Guru
- Makmal Sains/Komputer
- Perpustakaan
- Padang Permainan/Padang Bola Sepak/Gelanggang Permainan
- Kantin, Dewan
- Bilik Air/Tandas
- Stor
- Surau/ruang solat
Komponen Kemudahan
- Taman Riadah
- Laluan Pejalan Kaki
- Pondok Pengawal
- Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran
- Tempat Pembuangan Sampah
- Lay-by (lebar min. 3.5m) untuk drop-off dan pick-up bagi bas sekolah dan kereta
di dalam perkarangan sekolah
- Tempat letak kereta/motosikal/basikal untuk kakitangan, murid/pelawat dan
OKU berserta ramp
Rekreasi rooftop space).
Kemudahan Orang Kurang Upaya ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa
(OKU) dan mematuhi Universal Design Guidelines.
Sumber: Garis Panduan Perancangan Kemudahan Masyarakat JPBD Semenanjung Malaysia 2013
Nota:
1. Komponen kemudahan sokongan bagi sekolah rendah yang mempunyai keluasan ruang tanah yang terhad, memerlukan kaedah penyediaan
kemudahan sokongan secara kreatif dan inovatif bersesuaian dengan keluasan tapak yang ada seperti penyediaan gelanggang permainan
secara indoor, tempat letak kereta secara bertingkat dan sebagainya.
2. Penyediaan sekolah rendah agama/integrasi dan lain-lain adalah tertakluk kepada keperluan agensi berkenaan (contoh: JAIS).
3. Pemaju boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat di tapak
4. Tapak sekolah rendah yang disediakan adalah tapak sekolah secara umum, walau bagaimanapun ketentuan jenis sekolah adalah tertakluk
kepada Kementerian Pendidikan Malaysia.
4-7
ILUSTRASI

q ILUSTRASI

Ilustrasi Bangunan Sekolah
Gambar: Bangunan Sekolah

4-8 4-8 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
KM2-3 KEMUDAHAN PENDIDIKAN
KM2-3 TADIKA/TASKA
TADIKA/TASKA
❑ PIA WAIAN
PIAWAIAN
Nisbah Penyediaan Mengikut

▪ 200 unit rumah
Bilangan Unit Kediaman
▪ Terletak dalam lingkungan 400 meter jarak berjalan kaki di dalam kawasan
perumahan.
▪ Bagi tadika free standing building dan di dalam bangunan bertingkat, rujuk Garis
Panduan Penubuhan Tadika dan Taska, JPBDSM 2017.
▪ Jauh daripada persimpangan dan tidak mengganggu trafik pada waktu puncak.
Peletakan Lokasi ▪ Hanya dibenarkan beroperasi di lot-lot penjuru (corner lot) sahaja bagi kemudahan di
kawasan perumahan.
▪ Tidak dibenarkan di kawasan berpaya, berbukit dan bercerun curam serta kawasan
berisiko bencana seperti hakisan tanah runtuh, banjir, berdekatan talian rentis
elektrik, kawasan industri atau kilang berisiko tinggi.
▪ Digalakkan berdekatan dengan kemudahan-kemudahan awam yang lain.
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 0.1011 hektar (0.25 ekar)
Nisbah Pelajar/Kelas ▪ 25 pelajar/kelas
▪ Keluasan per kanak-kanak = 1.393 meter persegi (15 kaki persegi )
x 25 orang = 34.838 meter persegi (375 kaki persegi)
Keluasan Ruang Lantai ▪ Dapur = 4.4593 meter persegi (48 kaki persegi)
Minimum ▪ Tandas = 6.0386 meter persegi (65 kaki persegi)
▪ Bilik kakitangan = 20.252 meter persegi (218 kaki persegi)
▪ Stor = 6.5032 meter persegi (70 kaki persegi)
▪ Laluan = 19.509 meter persegi (210 kaki persegi)
Kawasan Riadah
▪ Kawasan lapang/ruang ▪ Kawasan lapang/ruang permainan = 49.981 meter persegi (538 kaki persegi)
permainan
Anjakan Bangunan
▪ 1 petak TLK/3 kakitangan
▪ 1 petak TLK pelawat/10 pelajar
▪ Pagar di sekeliling kawasan.
▪ Papan tanda nama dan alamat bangunan.
▪ Tiang bendera minima 3 bendera (Malaysia, Selangor dan Sekolah).
Komponen Kemudahan
▪ Ruang makan/pantri.
Utama dan Sokongan
▪ Tandas.
▪ Bilik guru.
▪ Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran.
Rekreasi
Nota:
1. Bagi garis panduan yang lebih terperinci berkenaan penyediaan tadika/taska (Kerajaan atau Swasta) boleh merujuk Garis Panduan
Penubuhan Tadika Dan Taska, JPBDSM 2017.
2. Keperluan penyediaan tadika/taska adalah bergantung kepada PBT berdasarkan keperluan mengikut kawasan.
3. Perubahan material tertakluk kebenaran/persetujuan PBT.
❑
ILUSTRASI
ILUSTRASI
Contoh : Tadika Yang Berkongsi Bangunan Dewan atau Pusat Komuniti
Contoh : Rumah Lot Tepi Digunakan Sebagai Tadika Swasta
Gambar: Bangunan Taska/Tadika

4-10 4-10MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT

KM2-4 INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI AWAM
KM2-4 (IPTA)
INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI AWAM (IPTA)
PIAWAIAN
Tadahan Penduduk (orang) ▪ Diperlukan bagi setiap Negeri/Wilayah
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 4 - 40 hektar (10- 100 ekar)

Jalan Perkhidmatan ▪ 20.117 meter Minimum (66 kaki)
Lebar Jalan Keluar-Masuk ▪ 15.240 meter Minimum (50 kaki)
Anjakan Bangunan
Anjakan Bangunan Sama
Tinggi:
▪ Hadapan dengan Hadapan ▪ 24.384 meter (80 kaki)
▪ Tepi dengan Hadapan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
▪ Tepi dengan Belakang ▪ 12.192 meter (40 kaki)
▪ Belakang dengan Belakang ▪ 12.192 meter (40 kaki)
▪ Tepi dengan Tepi ▪ 9.144 meter (30 kaki)
Tempat Letak Kereta
▪ Akademik/Fakulti ▪ 1/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) + 20% TLK untuk pelawat + 2% OKU
▪ Pentadbiran ▪ 1/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) + 20% TLK untuk pelawat + 2% OKU
▪ Kediaman / Asrama ▪ 1/92.904 meter persegi (1000 kaki persegi) + 20% TLK untuk pelawat + 2% OKU
▪ Kompleks Sukan ▪ 1/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) + 2% OKU
▪ Stadium ▪ 1/10 tempat duduk + 2% OKU
▪ Kemudahan Sokongan
(Klinik, Perpustakaan, ▪ 1/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) + 2% OKU
Dewan, Kafe, Masjid, dll.)
▪ Tempat Letak Motosikal ▪ 1 TLM/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) luas lantai kasar.
▪ Perpustakaan Pusat ▪ Makmal Sains/Komputer/

▪ Pusat Sumber Fakulti Kejuruteraan/Bahasa dll.
Komponen Utama ▪ Bilik/Dewan Kuliah/Dewan Peperiksaan ▪ Asrama Pelajar/Kolej Kediaman
▪ Studio ▪ Pejabat Hal Ehwal Pelajar/Pejabat
▪ Bengkel Pentadbiran
▪ Pusat Kesihatan. ▪ Sistem kawalan sekuriti 24 jam
▪ Kafe. dan CCTV.
▪ Gimnasium. ▪ Lot Permainan.
▪ Bilik air/Tandas. ▪ Kemudahan WiFi/Broadband.
▪ Masjid/Surau/Ruang Solat. ▪ Kemudahan laundry.
▪ Laluan pejalan kaki.
▪ Bilik mesyuarat pelbagai guna.
▪ Pondok pengawal.
▪ Penekanan kepada aspek
▪ Tempat pembuangan sampah.
Komponen Kemudahan keselamatan.
▪ Lay-by (lebar min. 3.5 meter) untuk drop-off
dan pick-up bagi bas dan kereta. ▪ Galakan kepada konsep Green
▪ Tempat letak kereta/ motosikal/ basikal. Building.
▪ Penekanan kepada pengurusan dan
untuk kakitangan, pelajar dan pelawat.
▪ Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran penyuraian trafik.
▪ Dewan Serbaguna.
▪ Kolam Renang.
▪ Kompleks Sukan
sambungan
Rekreasi rooftop space).
Kemudahan Orang Kurang ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa dan
Upaya (OKU) mematuhi Universal Design Guidelines.
Nota:
1. Keluasan tapak minimum mengandaikan reka bentuk dan susun atur bangunan kemudahan pendidikan dibina secara vertical/menegak untuk
meminimumkan penggunaan ruang tanah dengan penyediaan kemudahan sokongan yang mencukupi, selesa, selamat dan efisien kepada
pengguna.
2. Pemaju boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat
di tapak cadangan tertakluk kepada kesesuaian dan keperluan pembangunan sekitar.
Gambar: Universiti Teknologi Mara Shah Alam
Gambar: Universiti Putra Malaysia
4-12 g a r i s p a nMANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
duan kemudahan masyarakat
4-11
KEMUDAHAN POLIS:
KM3-1
KEMUDAHAN KESELAMATAN:
KM3-1 IBU PEJABAT KONTINJEN
KEMUDAHAN DAN
POLIS: IBUIBU PEJABAT
PEJABAT
DAERAH KONTINJEN & IBU PEJABAT DAERAH
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
Hierarki IBU PEJABAT POLIS KONTINJEN (IPK) IBU PEJABAT POLIS DAERAH (IPD)
Tadahan Penduduk (orang) ▪ Setiap Negeri ▪ Setiap Daerah

Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 6.070 - 8.093 hektar (15 – 20 ekar) ▪ 4.047 - 6.070 hektar (10 – 15 ekar)
Anjakan Bangunan
Tempat Letak Kenderaan Kawasan Pentadbiran
▪ Tempat Letak Kereta(TLK) ▪ 1 petak TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) luas lantai kasar + 20% dari
jumlah keseluruhan TLK.
Kawasan Kuarters
▪ 1 petak TLK/ 1 unit kediaman + 10% TLK untuk pelawat.

Kemudahan Orang Kurang ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa
Upaya (OKU) dan mematuhi Universal Design Guidelines.
▪ Papan tanda nama dan alamat bangunan.
▪ Padang kawad.
▪ Kuarters Kakitangan (pegawai dan sokongan).
▪ Kantin/ kafe.
▪ Bangunan Surau
Komponen Kemudahan
▪ Dewan Serbaguna.
▪ Bangunan stor/ logistik.
▪ Pondok Pengawal
▪ Lain-lain kemudahan
▪ 5% daripada keluasan tapak.
Rekreasi
Sumber: Garis Panduan dan Peraturan Bagi Perancangan Bangunan oleh Jawatankuasa Standard dan Kos Unit Perancang Ekonomi, JPM 2015
Garis Panduan Perancangan Kemudahan Masyarakat JPBD Semenanjung Malaysia, 2013
Nota:
Gambar: Ibu Pejabat Polis Kontijen (IPK) Selangor
Gambar: Ibu Pejabat Polis Daerah (IPD) Shah Alam

M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I S E L A NGARIS
G O R PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT
KM3-2
KM3-2 KEMUDAHAN POLIS: POLIS:
KEMUDAHAN
BALAI POLIS
BALAIDAN PONDOK
POLIS POLIS POLIS
DAN PONDOK
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
Hierarki BALAI POLIS PONDOK POLIS
Tadahan Penduduk (orang) ▪ 15,000 - 40,000 ▪ 5,000 - 10,000

Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 2 - 4 hektar (5 - 10 ekar) ▪ 1 hektar (2.5 ekar)
Anjakan Bangunan
▪ 1 petak TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) luas lantai kasar + 20% TLK
▪ Tempat Letak Kereta (TLK)
untuk pelawat.
Kawasan Kuarters
▪ 1 petak TLK /1 unit kediaman + 10% TLK untuk pelawat.

▪ Ruang Solat (Minimum)

i. Luas ruang lantai kasar < 4.645 meter persegi (50,000 kaki persegi) = ruang
ii. Luas ruang lantai kasar 4,645.245 meter persegi (50,001 kaki persegi) - 9,290.304
meter persegi (100,000 kaki persegi) = ruang berasingan lelaki (20 kaki x 35 kaki)
dan perempuan (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan tempat wuduk
Komponen Kemudahan iii. Luas ruang lantai kasar > 9,290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) = ruang
▪ Kuarters Kakitangan (Pegawai dan Sokongan)
▪ Ruang Stor/Logistik.
▪ Papan Tanda Nama dan Alamat Bangunan.
▪ Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran.
▪ Pondok Pengawal.
▪ 5% daripada keluasan tapak.
Rekreasi
Sumber: Garis Panduan dan Peraturan Bagi Perancangan Bangunan oleh Jawatankuasa Standard dan Kos Unit Perancang Ekonomi, JPM 2015
Garis Panduan Perancangan Kemudahan Masyarakat JPBD Semenanjung Malaysia, 2013
Nota:
1. Pemaju boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat
di tapak cadangan tertakluk kepada kesesuaian dan keperluan pembangunan sekitar.
2. Balai polis komuniti dibenarkan beroperasi di premis perniagaan dan digalakkan mengunakan lot tepi sebagai balai polis komuniti.
❑
❑
4-15
4-14

KM3-3 KEMUDAHAN
KEMUDAHAN BOMBA DAN PENYELAMAT:
KESELAMATAN
BALAI BOMBA DAN PENYELAMAT
KM3-3 KEMUDAHAN BOMBA DAN PENYELAMAT:
PIAWAIAN BALAI BOMBA DAN PENYELAMAT
GP PEMBANGUNAN
Kategori Kategori A Kategori B Kategori C Kategori D
▪ Disediakan di kawasan ▪ Disediakan di kawasan ▪ Disediakan di kawasan ▪ Disediakan di
pusat pentadbiran pusat pentadbiran luar bandar, industri kecil, kawasan luar bandar,
negara dan negeri, daerah, pelabuhan, kawasan pulau/ industri kecil,
bandar utama, kawasan lapangan terbang, pergunungan/ kawasan pulau/
pembangunan sempadan negara dan peranginan dan daerah pergunungan/
strategik, pusat kawasan industri pentadbiran baru. peranginan dan
perdagangan dan sederhana. pekan
perindustrian utama ▪ Penduduk seramai 50,000
dan kawasan zon ▪ Penduduk seramai orang. ▪ Penduduk seramai
industri berisiko tinggi. 50,000 - 100,000 orang. 30,000 orang.
▪ Penduduk melebihi
100,000 orang.
Zon 2 &
Petempatan Zon 1 Zon 2 & Zon 3 Zon 1 Zon 2 & Zon 3 Zon 1 Zon 2 & Zon 3 Zon 1
Zon 3
Tadahan
Melebihi Melebihi 75,000 – 50,000 – Kurang Kurang Kurang
penduduk Kurang 75,000
125,000 100,000 125,000 100,000 50,000 30,000 20,000
(orang)
1.214 -
2.023 1.214 -2.023 1.214 -2.023 1.214 -2.023
Keluasan Tapak 2.023 hektar 2.023 Kurang 0.202 hektar
hektar hektar hektar hektar
(Minimum) (5 ekar) hektar (0.5 ekar)
(5 ekar) (3 - 5 ekar) (3 - 5 ekar) (3 - 5 ekar)
(3 - 5 ekar)
Jarak Antara
6 10 10 15 15 20 20 25
Balai Bomba
kilometer kilometer kilometer kilometer kilometer kilometer kilometer kilometer
Terdekat
Bandar Utama, Ibu
Sub-Urban (Pinggir Bandar
Negeri, Pusat
Utama/Ibu Negeri),
Perindustrian Utama, Luar Bandar (Rural), Pekan
Kawasan Pelabuhan, Luar Bandar (Rural) dan
Lokasi Perindustrian Berisiko dan Daerah Pentadbiran
Lapangan Terbang Utama, Pekan
Tinggi, Pusat Baru
dan Persempadanan
Perdagangan Utama dan
Utama Negeri
Pusat Strategik Kerajaan
Indikator Risiko
Keperluan Tinggi Sederhana Normal Rendah
Strategik
- Satu balai dengan - Satu balai dengan

- Satu balai dengan - Satu balai dengan
penyediaan minimum 3 penyediaan minimum 2
penyediaan minimum 3 penyediaan minimum
enjin bay enjin bay
enjin bay 1 enjin bay
Keperluan - Tempoh masa sampai - Tempoh masa sampai ke
- Tempoh masa sampai - Tempoh masa sampai
ke kawasan kejadian kawasan kejadian
ke kawasan kejadian ke kawasan kejadian
kebakaran minimum 5 - kebakaran minimum 8 -
kebakaran minimum 5 kebakaran 10 minit
8 minit 10 minit
minit
4-15
sambungan
Kawasan Pentadbiran
Tempat Letak Kenderaan ▪ 1 petak TLK/46.452 meter per (500 kaki persegi) luas lantai kasar + 20% TLK untuk
▪ Tempat Letak Kereta(TLK) pelawat.
Kawasan Kuarters
▪ 1 petak TLK/1 unit kediaman + 10% TLK untuk pelawat.
▪ Bangunan Pentadbiran.
▪ Bangunan Balai.
▪ Padang Kawad.
▪ Menara Kawad.
▪ Padang Rekreasi.
▪ Bangunan Logistik.
Komponen Kemudahan ▪ Bangunan Dewan Serba Guna.
Sokongan ▪ Kuarters Kakitangan.
▪ Bangunan Surau.
▪ Bangunan Stor/Logistik.
▪ Bangunan Bengkel.
▪ Pondak Pengawal.
▪ Tempat Letak Kenderaan Utiliti Jabatan (berbumbung)
▪ Keluasan tapak mestilah mencukupi untuk pembangunan masa hadapan
Tanah Lapang, Landskap dan ▪ 5% daripada keluasan tapak.
Rekreasi
Perimeter Planting (minimum)
Nota:
Keluasan minimum tapak (Zon 1) mengandaikan reka bentuk dan susun atur bangunan kemudahan bomba dibina secara menegak (vertical)
untuk meminimumkan penggunaan ruang tanah dengan penyediaan kemudahan sokongan yang mencukupi, selesa, selamat dan efisien kepada
pengguna dan kakitangan.

4-16
ILUSTRASI
Contoh : Balai Bomba dan Kuarters Kakitangan

KEMUDAHAN KEAGAMAAN:
KM4-1 MASJID
KEMUDAHAN KEAGAMAAN
KM4-1 MASJID
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
MASJID NEGERI MASJID DAERAH MASJID TEMPATAN
Kategori
▪ Pusat Petempatan
▪ Pusat Wilayah ▪ Pusat Separa Wilayah Utama
Negeri/Ibu Negeri Negeri ▪ Pusat Pertumbuhan
▪ Pusat Petempatan Desa
Utama ▪ Kampung/Kawasan
Perumahan
Tadahan Penduduk - ▪ ≥ 50,000 orang ▪ ≥ 10,000 orang
▪ 4.047 hektar ▪ 1.214 - 2.832 hektar ▪ 1.214 hektar
(10 ekar) (3 - 7 ekar) (3 ekar)
Lokasi Peletakan
▪ Digalakkan berdekatan dengan kemudahan-kemudahan awam yang lain
Anjakan Bangunan
▪ Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 petak TLK/14.864 meter persegi (160 kaki persegi) ruang solat
▪ Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 petak motosikal/14.864 meter persegi (160 kaki persegi) ruang solat
▪ Pentadbiran ▪ 1 petak TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) + 20% TLK untuk pelawat
+ 2% OKU
▪ Kuarters ▪ 1 TLK/1 unit kediaman + 10% TLK untuk pelawat.
▪ Pejabat Imam Dan Bilik Mesyuarat. ▪ Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran
▪ Ruang Untuk Pungutan Zakat. ▪ Asrama Mini untuk Musafir
▪ Pejabat Cawangan Pungutan Cukai ▪ Kemudahan Aktiviti Masyarakat seperti
dan Berkaitan. Dewan Serba Guna (Digalakkan Tidak
▪ Ruang Untuk Perpustakaan/Pusat Berpagar).
Sumber/Bilik Bacaan. ▪ Bilik Pengurusan Jenazah.
Komponen Kemudahan
▪ Bilik Kaunseling Dan Audio-Visual. ▪ Stor Pengurusan Jenazah.
▪ Ruang Pameran. ▪ Tempat Wuduk Berasingan Lelaki dan
▪ Laluan Pejalan Kaki. Perempuan dan berasingan akses dengan
▪ Kawasan Landskap. tandas.
▪ Pejabat Kadi dan yang berkaitan. ▪ Kuarters Kakitangan
▪ Pejabat/Kafeteria.
▪ Pusat Islam, Balai Islam atau Pusat Dakwah perlu ditempatkan di kawasan
bersebelahan dengan masjid bagi mewujudkan penggunaan tanah yang bersepadu
dan bersesuaian serta selaras dengan peranan dan fungsi masjid yang sebenar.
Elemen Tambahan
▪ Mewujudkan satu tapak khas berhampiran masjid (di luar bangunan masjid) sebagai
tapak kiosk bagi aktiviti perniagaan ringan seperti kafeteria, kantin dan kedai
cenderamata (dibuat di luar waktu sembahyang).
Tanah Lapang, Landskap dan ▪ mewujudkan taman mini landskap bagi mengindahkan lagi kawasan masjid dengan
Rekreasi menyediakan pondok-pondok rehat, wakaf, tempat duduk, dewan, lanskap lembut
dan elemen lanskap yang berkaitan.
Perimeter Planting
▪ 1.524 meter) (5 kaki) sempadan bersama
Nota:
ILUSTRASI
Rajah KM4-1(i): Contoh Pelan Susunatur Masjid
Contoh Rekabentuk Masjid

KM4-2 SURAU
KEMUDAHAN KEAGAMAAN
KM4-2 SURAU
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
❑
SURAU
▪ 500 unit rumah atau 2,000 penduduk

Tadahan Penduduk ▪ Menampung jemaah sekurang-kurangnya 200 orang atau 800 orang penduduk
Islam

Lokasi Peletakan
▪ Digalakkan berdekatan dengan kemudahan-kemudahan awam yang lain
Lokasi ▪ Kampung/Kawasan Perumahan/Kediaman Bertingkat
▪ Menyediakan ruang solat yang terancang

▪ Berintergrasi dengan tempat wuduk, lokasi mengadap kiblat dan membelakangkan
Kriteria Perancangan
tandas.
▪ Lokasi mudah akses di tingkat bersesuaian dan perlu selesa.
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 0.202 meter (0.5 ekar)
Anjakan Bangunan

▪ Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 petak TLK/14.864 meter persegi (160 kaki persegi) ruang solat
▪ Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 petak TLM/14.864 meter persegi (160 kaki persegi) ruang solat
Kemudahan Orang Kurang Upaya ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa
(OKU) dan mematuhi Universal Design Guidelines.
▪ Bilik Pengurusan Jenazah

▪ Tempat wuduk berasingan lelaki dan perempuan dan berasingan akses dengan
Komponen Kemudahan tandas.
▪ Pantri
KM4-3 KEMUDAHAN KEAGAMAAN
KM4-3 RUMAH IBADATSELAIN ISLAM
RUMAH IBADAT SELAIN ISLAM
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
▪ 5,000 penduduk (1,250 unit rumah)
Tadahan Penduduk (orang)
Nota: Penyediaan tapak RISI ini tidak termasuk pengekalan kemudahan RISI sedia ada di tapak.
▪ 0.0607 hektar (1.5 ekar)

▪ Jumlah keluasan 0.0607 hektar (1.5 ekar) untuk semua jenis RISI.
Keluasan Tapak ▪ Penentuan keluasan tapak mengikut agama adalah tertakluk kepada perakuan
Jawatankuasa Yang Berkaitan Selain Agama Islam bagi tapak yang berkeluasan 0.101 -
0.202 hektar (0.25 - 0.5 ekar)
▪ Pembangunan di mana jarak radius 500 meter tiada kemudahan RISI, perlulah
Pembangunan Kediaman
disediakan 1 bilik meditasi dengan keluasan lantai sekurang-kurangnya 600 kaki
Bertingkat
persegi bagi 5,000 penduduk (1,250 unit rumah)
▪ Ketinggian bangunan termasuk patung/arca tokong, kuil, gereja, gudwara dan lain-lain
tempat keagamaan tidak boleh melebihi 72 kaki (22 meter) dari aras tapak hingga ke
Had Ketinggian tips bumbung selagi ianya tidak melebihi ketinggian masjid di kawasan tersebut.
Nota: Pertambahan ketinggian bangunan adalah tidak dibenarkan. Jika berlaku pertambahan
ketinggian bangunan, PBT akan mengeluarkan notis berdasarkan peruntukan Akta (bagi pemutihan
RISI sedia ada)
Anjakan Bangunan Ketinggian (< 30 kaki) Ketinggian ( > 30 kaki)
▪ Hadapan ▪ 6.096 meter (20 kaki) ▪ 12.192 meter (40 kaki)
▪ Sisi ▪ 3.048 meter (10 kaki) ▪ 6.096 meter (20 kaki)

▪ Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 petak TLK / 46.4 meter (500 kaki persegi) luas lantai kasar.
▪ Tempat Letak Motosikal
▪ 20% daripada jumlah TLK.
(TLM)
Kemudahan Orang Kurang ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan mematuhi Universal
Upaya (OKU) Design Guidelines.
▪ 5% daripada keluasan tapak (boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun
Landskap dan Rekreasi
rooftop space).
i. Perancangan Tempat Ibadat Selain Islam
▪ Penyediaan Tempat Ibadat Selain Islam diharuskan bagi mereka yang
mengamalkan kepercayaan agama masing-masing.
▪ Merizabkan tapak yang sesuai untuk dijadikan tempat ibadat bukan Islam
secara sah.
▪ Konsep pemusatan perlu mengambil kira kriteria seperti :
- Kemampuan dan keluasan jalan untuk menampung trafik
- Keserasian lokasi dan alam sekitar
▪ Lokasi peletakan
- Tiap-tiap keramat atau tempat penyembahan sementara yang dibina di tapak
Prinsip Perancangan projek pembinaan hendaklah dimansuhkan sebaik sahaja projek siap.
- Tidak boleh ditempatkan di sekeliling loji kumbahan atau pencawang elektrik.
- Tidak dibenarkan dibina di kawasan yang berkecerunan Kelas III, IV dan yang
mempunyai kecerunan (engineering/disturb slope) melebihi 25 darjah.
ii. Ketinggian Reka Bentuk
▪ Ketinggian bangunan Rumah Ibadat Selain Islam perlu mengambil kira
keseragaman latar langit (skyline), warna dan pemandangan (scenery) supaya ia
berharmoni dengan pembangunan sekitar.
iii. Tidak dibenarkan di dalam kawasan perniagaan.
iv. Tidak dibenarkan mengubah rumah kepada rumah ibadat.
Sumber: Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN) Ke 25/2020, 8 Julai 2020 dan disahkan MMKN Ke 26/2020, 22 Julai 2020
Nota: Sekiranya berada di dalam kawasan TOD, perlu merujuk kepada Dasar Perancangan TOD Negeri Selangor.
1.5 Ekar
0.101 - 0.202 0.101 - 0.202 0.101 - 0.202 0.101 - 0.202

hektar hektar hektar hektar
(0.25 - 0.5 ekar) (0.25 - 0.5 ekar) (0.25 - 0.5 ekar) (0.25 - 0.5 ekar)
Rajah 4-3 (i): Contoh pembahagian tapak bagi peletakan Rumah Ibadat Selain Islam
* Penentuan keluasan tapak mengikut agama adalah tertakluk kepada perakuan Jawatankuasa yang Berkaitan Selain
Agama Islam
KEMUDAHAN PERKUBURAN:
KM5-1 KEMUDAHAN
GARIS PANDUAN UMUM TANAH
PERKUBURAN
KM5-1 GARIS PANDUAN
PERKUBURAN UMUM TANAH PERKUBURAN
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
ASPEK KRITERIA GARIS PANDUAN
a. Perancangan Tapak Kepercayaan ▪ Tanah Perkuburan Islam
Agama dan Adat a) Jenazah diwajibkan menghadap Kiblat atau Kaabah (arah
Resam kedudukan menghadap Kiblat ialah 29230’). Bagi tujuan ini, tanah
yang rata adalah paling sesuai.
▪ Tanah Perkuburan Cina
Penganut ancestor worship mengambil kira adat feng shui. Bagi adat ini
parameter-parameter adalah seperti berikut:
a) Bentuk muka bumi yang landai di lereng-lereng bukit, tanpa bukit-
bukit kecil, batu kecil, batu besar atau bentuk-bentuk buatan
manusia seperti empangan; dan
b) Kewujudan badan-badan yang mengandungi air di hadapan kubur-
kubur melambangkan kekayaan dan kemewahan kepada kedua-dua
pihak yang hidup dan yang mati.
▪ Tanah Perkuburan Hindu/Sikh
Kaum Hindu/Sikh lebih mementingkan kepada pembakaran mayat dan
tidak ada apa-apa faktor khas yang perlu dipertimbangkan di dalam
peletakan tanah perkuburan mereka. Walau bagaimanapun, tanah yang
rata adalah sesuai untuk memudahkan pengurusan mayat.
▪ Tanah Perkuburan Kristian

Taburan tanah perkuburan untuk orang-orang Kristian juga tidak
menekankan kepada apa-apa kriteria khas, selain tanah yang rata
adalah sesuai untuk memudahkan pengurusan mayat.
▪ Tanah Perkuburan Agama Lain

Keperluan bagi lain-lain tanah perkuburan juga tidak menekankan
kepada apa-apa kriteria khas, selain tanah yang rata sesuai untuk
memudahkan pengurusan mayat.
Kesihatan Umum ▪ Kubur baru hendaklah digali tidak kurang dari enam kaki dari kubur
yang lama, dan tanah perkuburan tidak boleh digunakan semula
sebelum 30 – 50 tahun mengikut keadaan tanah, selepas pengebumian
terakhir.
▪ Jarak di antara tanah perkuburan dan kawasan perumahan yang
terdekat hendaklah sekurang-kurangnya 40 meter (131 kaki 2 inci).
▪ Menyediakan zon pemisah di antara tanah perkuburan dan punca-
punca air untuk menjamin kesihatan umum mengikut ketetapan JPS,
JMG dan LUAS.
Topografi dan ▪ Jenis tanah yang paling sesuai ialah tanah terbuka jenis poros yang akan
Struktur Tanah memudahkan laluan air dan udara ke semua arah. Tanah jenis ini
membolehkan pereputan mayat dengan lebih cepat jika dibandingkan
dengan tanah-tanah yang lain;
▪ Tanah perkuburan hendaklah sekurang-kurangnya berada pada paras
2 meter (6 kaki 6 inci) di atas paras banjir bagi tiap-tiap pusingan 100
tahun;
▪ Tanah perkuburan tidak sesuai diletakkan di kawasan yang mempunyai
aras mata air yang tinggi. Paras air di dalam tanah harus melebihi
2 meter (6 kaki 6 inci) di bawah permukaan bumi;

▪ Tanah perkuburan tidak sesuai bagi kawasan-kawasan seperti berikut:

a. Kawasan-kawasan banjir dan tanah runtuh.
b. Kawasan-kawasan yang kerap diancam hakisan seperti sungai dan
laut.
c. Tanah yang bercerun; dan
d. Tanah paya dan jenis tanah liat.
▪ Tanah perkuburan hendaklah jauh dari kawasan sungai, saliran atau
lain-lain punca air kerana ini akan mengakibatkan pengaliran air dari
kawasan perkuburan ke tempat-tempat tersebut.
b. Keperluan Ruang ▪ Keperluan ruang tanah perkuburan untuk sesuatu kawasan bergantung
kepada saiz kubur, kadar kematian, pandangan penduduk setempat
terhadap pembakaran dan penggunaan semula tanah perkuburan.
▪ Bagi memudahkan pengiraan keperluan ruang tanah perkuburan bagi
setiap 1,000 penduduk pada masa akan datang, berikut dirumuskan
satu formula secara am bagi tujuan tersebut:
At = Pt x Dr / 1000 x 1b x (1 – Ce) / 1000 x Sz
Di mana,
At = Kawasan tanah perkuburan pada tahun unjuran t
Pt = Penduduk unjuran
1b = Jarak antara kubur digunakan semula
Ce = Faktor pembakaran mayat
Sz = Purata saiz kubur = 8.36 meter persegi (90 kaki persegi)
Contoh kiraan,
Keluasan kawasan yang diperlukan untuk perkuburan Islam bagi
setiap 1,000 penduduk adalah
At = 1000 x 6/1000 x 30 x (1-0) / 1000 x 8.36 meter persegi
= 1831.1 meter persegi
= 0.2 hektar (0.49 ekar) bagi setiap 1,000 penduduk atau 1
hektar (2.47 ekar) bagi setiap 5,000 penduduk
Nota: Keluasan tapak - 5 ekar = 10,000 penduduk 1 ekar = 2,000 penduduk
c. Susunatur Tanah Sistem Modul ▪ Sistem modul ini mengandungi 2 barisan kubur di mana satu baris
Perkuburan terdiri daripada 20 lot kubur.
▪ Bagi penganut agama Islam, arah kedudukan lot-lot kubur hendaklah
menghadap Kiblat (292⁰ 30⁰).
▪ Manakala penganut agama lain seperti Kristian dan Hindu pula
kedudukan lot-lot kubur adalah bebas kecuali bagi arah tapak
perkuburan Cina harus menghadap tanah rendah, lembah dan sungai.
▪ Tiap-tiap tanah perkuburan haruslah mengandungi sekurang-kurangnya
15 modul yang boleh memuatkan sebanyak 600 lot kubur. Keperluan
ruang yang diperlukan ialah 1 hektar (2.5 ekar).
Kemudahan Awam ▪ Menyediakan 8 - 10 lot tempat letak kereta. Tiap-tiap satu lot adalah
seluas 215.3 - 269.1 kaki persegi. Ini termasuk kawasan untuk lanskap.
▪ Menyediakan 2 lot tempat meletak bas.
▪ Kawasan seluas 4305.6 kaki persegi untuk satu bangunan awam.
Bangunan ini akan memuatkan pejabat pentadbiran, kawasan rehat dan
tandas.
▪ Menyediakan kemudahan utiliti yang secukupnya.
4-24

Lanskap dan ▪ Satu rizab lanskap selebar 4 kaki 9 inci diperlukan di sepanjang garis
Pendinding mendatar pejalan kaki. Lanskap dan pokok-pokok bukan sahaja dapat
meningkatkan suasana yang menarik kepada sesuatu kawasan tanah
perkuburan, malah juga dapat bertindak sebagai zon pemisah di antara
dua jenis kegunaan tanah. Rupa bentuk lanskap dan jenis pokok
perlulah mematuhi syarat-syarat seperti yang dinyatakan dalam Garis
Panduan Lanskap Negara 1995.
Sistem Peredaran ▪ Menyediakan sistem peredaran selebar 6 kaki 5 inci mengelilingi setiap
modul iaitu:
a. Jalan masuk ke setiap lot kubur.
b. Membawa keranda.
c. Pergerakan penggali.
d. Susunatur Krematorium Jenis

Krematorium Tradisional ▪ Krematorium jenis ini memerlukan minimum kawasan seluas
0.6 hektar (1.5 ekar) dan sesuai untuk kawasan luar bandar dan separa
wilayah. Peletakan hendaklah diletakkan jauh daripada pembangunan
sedia ada dan akan datang.
▪ Komponen krematorium jenis tradisional adalah seperti berikut :
a. Kawasan membakar mayat berukuran 32 kaki 8 inci x 52 kaki 5 inci.
b. Tempat membakar mayat berukuran 5 kaki 6 inci x 9 kaki 8 inci.
c. Kawasan rehat untuk para pengunjung dan pemerhati.
d. Tempat membuang sampah untuk aktiviti pembakaran mayat.
Krematorium Gas ▪ Satu krematorium gas moden memerlukan kawasan seluas 0.6 hektar
Moden (1.5 ekar) termasuk kawasan untuk lanskap dan mengandungi
komponen-komponen berikut :
a. Menyediakan tempat membuang sampah dan membakar sampah.
b. Zon Pemisah sekurang-kurangnya 20 kaki di sekeliling krematorium.
❑ Gambar : Krematorium Shah Alam

❑
Sempadan
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR Sempadan
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
q ILUSTRASI
Rajah KM 5-1(i): Sistem Modul
Pejalan Kaki 3m(10')

q ILUSTRASI
q I L U S T R A S I
Pejalan Kaki 6m (20')

o Contoh Tapak Perkuburan Islam, KPejalan
ristian dan HKaki
indu 6m (20')
° °
o Penganut Islam – Arah Kedudukan Menghadap Kiblat (292 30 )
o Penganut Kristian dan Hindu – Kedudukan Menghadap Bebas
Pejalan Kaki 3m(10' )
o Contoh Tapak Perkuburan Islam, Kristian dan Hindu

° °
o Penganut Islam – Arah Kedudukan Menghadap Kiblat (292 30 )
o Contoh Tapak Perkuburan Islam, Kristian dan Hindu

oo Penganut Islam – Arah Kedudukan Menghadap Kiblat (292°30°)
Contoh Tapak Perkuburan Islam, Kristian dan Hindu
°
oo Penganut Kristian dan Hindu – Kedudukan Menghadap Bebas
Penganut Islam – Arah Kedudukan Menghadap Kiblat (292 30°)
Rajah KM 5-1(ii): Contoh Pelan Tipikal Susunatur Krematorium
Rajah KM 5-1(ii): Contoh Pelan TipPejalan

ikal Susunatur Krematorium
Kaki 6m (20')


sambungan
e. Susunatur dan Reka ▪ Semua tapak Taman Peringatan hendaklah mendapat kelulusan dari
Bentuk Taman Pihak Berkuasa Negeri (PBN) terlebih dahulu.
Peringatan ▪ Taman Peringatan memerlukan satu kawasan yang luas dan diletakkan
di pinggir kawasan pembangunan.
▪ Susunatur dan reka bentuk tanah perkuburan dibahagikan kepada
beberapa taman-taman kecil. Sekiranya krematoria diperlukan,
sebahagian daripada kawasan harus diperuntukkan bagi menyediakan
krematorium.
▪ Susunatur dalaman taman ini menekankan kepada rangkaian jalan yang
menyeluruh serta sistem pejalan kaki.
▪ Kemudahan awam yang dicadangkan ialah bangunan umum atau
rumah ibadat. Ketinggian dan reka bentuk batu-batu tanda kubur perlu
dikawal supaya harmonis dengan lanskap dan pembangunan
keseluruhannya.
f. Kolumbarium ▪ Pembinaan kolumbarium hendaklah mendapat kelulusan dari Pihak

Berkuasa Negeri terlebih dahulu.
▪ Kolumbarium boleh didirikan sebagai sebahagian daripada tokong,
gereja atau secara berasingan (bangunan sesebuah).
▪ Keluasan minimum ruang penyimpanan abu ialah 7 inci x 7 inci x 11
inci.
▪ Hendaklah mempunyai laluan pejalan kaki sekurang-kurangnya
6 kaki 6 inci antara dinding tempat simpanan abu.
▪ Kemudahan tangga disediakan bagi tujuan penyimpanan abu
bertingkat.
▪ Bagi kolumbarium jenis bangunan sesebuah, hendaklah terletak di
pinggir kawasan pembangunan.
▪ Perimeter Planting 10 kaki perlu disediakan.
▪ Kemudahan awam yang dicadangkan ialah bangunan umum atau
rumah ibadat. Ketinggian dan reka bentuk batu-batu tanda kubur perlu
dikawal supaya harmonis dengan lanskap dan pembangunan
keseluruhannya.
g. Penyediaan Kubur ▪ Setiap pembangunan yang mempunyai keluasan 100 hektar
atau Bayaran (250 ekar) atau lebih hendaklah menyediakan tapak perkuburan Islam
Caruman Tabung dan bukan Islam seluas 3.23 hektar (8.0 ekar) dalam kawasan yang
Amanah Perkuburan dibangunkan untuk diserahkan kepada Kerajaan Negeri dan dirizabkan
Negeri Selangor di bawah Seksyen 62 Kanun Tanah Negara.
▪ Bagi pembangunan yang kurang daripada 100 hektar (250 ekar)
pemaju/pemilik tanah tidak dikehendaki menyediakan tapak kubur
dalam kawasan pembangunan mereka tetapi dikehendaki
menyumbang kepada ‘Tabung Amanah Perkuburan’. Tabung Amanah
Perkuburan ini berperanan untuk menyalurkan dana atau kewangan
bagi membantu Kerajaan Negeri untuk menyediakan tapak-tapak
perkuburan di Negeri Selangor.
▪ Bayaran caruman Tabung Amanah Perkuburan ini hanya dikenakan
kepada pembangunan untuk tujuan bangunan kediaman sahaja.
Sekiranya pembangunan yang dicadangkan melibatkan pembangunan
bercampur, pengiraan hanya dikira berdasarkan kepada unit bangunan
kediaman yang dibina.
▪ Keperluan pengenaan syarat penyediaan tapak perkuburan/caruman
tapak perkuburan ini juga, disyorkan untuk dijadikan syarat tambahan
dalam setiap kelulusan Kebenaran Merancang oleh Pihak Berkuasa
Perancang Tempatan.
Sumber: Jawatankuasa Tetap Pembangunan Tanah dan Sumber Alam (Bil. 8/2010 pada 22/10/10)

M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I S E GARIS
LANG OR
PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT
ILUSTRASI
❑ U S T IR LA U
IL❑ S IS T R A S I
Gambar : Contoh Kolumbarium
KEMUDAHAN PERKUBURAN:
KM5-2 PERKUBURAN
KEMUDAHAN PERKUBURAN ISLAM,
CINA,
KM5-2 PERKUBURAN ISLAM,DAN
HINDU/SIKH CINA, HINDU/SIKH DAN
KRISTIAN
PIAWAIAN
KRISTIAN
❑ PIAWAIAN
BILANGAN KELUASAN TANAH PERKUBURAN

HIERARKI PENEMPATAN
PENDUDUK TAPAK ISLAM (70%) SELAIN ISLAM (30%)
40 hektar 28 hektar 12 hektar

BANDAR BESAR ≥200,000
(98.84 ekar) (69.19 ekar) (29.65 ekar)
≥ 75,000 - 30 hektar 21 hektar 9 hektar

BANDAR KECIL ATAU PEKAN
199,999 (74.13 ekar) (51.89 ekar) (22.23 ekar)
10 hektar 7 hektar 3 hektar

KAWASAN KEJIRANAN ≥ 10,000 - 74,999
(24.71 ekar) (17.29 ekar) (7.41 ekar)
Nota: 1 ekar = 2,000 penduduk (Islam)
Bagi memudahkan pengiraan keperluan ruang tanah perkuburan bagi setiap 1,000 penduduk pada masa akan datang,
berikut dirumuskan satu formula secara am bagi tujuan tersebut:
At = Pt x Dr / 1000 x 1b x (1 – Ce) / 1000 x Sz
Di mana,
At = Kawasan tanah perkuburan pada tahun unjuran t
Pt = Penduduk unjuran
1b = Jarak antara kubur digunakan semula
Ce = Faktor pembakaran mayat
❑ ILUSTRASI
Sz = Purata saiz kubur = 8.36 meter persegi (90 kaki persegi)
Contoh kiraan,
Keluasan kawasan yang diperlukan untuk perkuburan Islam bagi
setiap 1,000 penduduk adalah
At = 1000 x 6/1000 x 30 x (1-0) / 1000 x 8.36meter persegi
= 1831.1 meter persegi
= 0.2 hektar (0.49 ekar) bagi setiap 1,000 penduduk atau 1
hektar (2.47 ekar) bagi setiap 5,000 penduduk
Contoh: Susunatur Tapak Perkuburan Islam
KEMUDAHAN KOMUNITI:
KEMUDAHAN KOMUNITI
KOMPLEKS KOMUNITI [DEWAN SERBA GUNA/
KM6-1 KOMPLEKS KOMUNITI [DEWAN SERBA GUNA/
KM6-1 DEWAN ORANG RAMAI/BALAI RAYA DAN
/DEWAN ORANGWARGA
PUSAT KOMUNITI RAMAI/BALAI RAYA DAN
EMAS (PKWE)]
PUSAT KOMUNITI WARGA EMAS (PKWE)]
❑
PIAWAIAN
PIAWAIAN
Kategori DEWAN SERBA GUNA DEWAN ORANG RAMAI BALAI RAYA
Zon 1 Zon 2 & Zon 3 Zon 1 Zon 2 & Zon 3 Zon 1 Zon 2 & Zon 3
▪ 1 Dewan ▪ 1 Dewan
▪ 1 Dewan ▪ 1 Dewan ▪ 1 Balai raya ▪ 1 Balai
serba guna serba guna
orang ramai orang ramai untuk raya untuk
untuk untuk
Tadahan Penduduk untuk 5,001 untuk 1,001 1,001 - 200 -
penduduk penduduk
- 15,000 - 10,000 5,000 1,000
melebihi melebihi
orang orang orang orang
15,000 orang 10,000 orang
▪ 0.1012 - ▪ 0.089 -
▪ 0.1012 - ▪ 0.1012 - ▪ 0.089 -
▪ 0.1012 - 0.4046 0.4046
0.893 hektar 0.6070 0.2023
Keluasan Tapak 0.4046 hektar hektar hektar
(0.25 - 2 hektar (0.25 hektar (0.2
(0.25 - 1 ekar) (0.25 - 1 (0.2 - 1.0
ekar) - 1.5 ekar) - 0.5 ekar)
ekar) ekar)
▪ Menyediakan tapak khusus PKWE dengan binaan seluas 1,200 kaki persegi dengan mengambil kira
anjakan bangunan.
▪ Sekiranya tapak tidak dapat disediakan, ruang seluas 1,200 kaki persegi perlu disediakan dalam tapak
Pusat Komuniti Warga dewan serba guna, dewan orang ramai dan balai raya dengan menyediakan jadual aktiviti untuk
Emas (PKWE) kegunaan warga emas di dalam bangunan tersebut.
▪ Bagi tanah yang dirizabkan sebagai PKWE, Setiausaha Kerajaan Negeri Selangor adalah Pegawai
Pengawal dan diselenggara oleh Jabatan Kebajikan Masyarakat Negeri Selangor.
▪ Peletakan di pinggir kawasan ▪ Peletakan di pinggir kawasan

kediaman kediaman ▪ Jarak maksimum berjalan
Peletakan kaki: 400 meter
▪ Jarak maksimum berjalan kaki: ▪ Jarak maksimum berjalan kaki:
1 kilometer 1 kilometer
Jalan Perkhidmatan Minimum 15.240 meter (50 kaki)
Anjakan Bangunan
Tempat Letak
Kenderaan
▪ Tempat Letak
▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) luas lantai kasar
Kereta (TLK)
▪ Tempat Letak
▪ 1 TLM/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) luas lantai kasar
Motosikal (TLM)
▪ Tempat Letak
▪ 2% daripada jumlah TLK dengan kemudahan ramp.
Kereta OKU
Kemudahan Orang ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa dan mematuhi
Kurang Upaya (OKU) Universal Design Guidelines.
Tanah Lapang, ▪ 5% daripada keluasan tapak (boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun rooftop space).
sambungan
4-30 4-31
Perimeter Planting
sambungan
4-30 ▪ Bilik Mesyuarat JKKK/Bengkel. ▪ Gelanggang Tenis, Gelanggang Badminton,

▪ Bilik Ahli Majlis/Persatuan Penduduk. Gelanggang Bola Tampar.
▪ Bilik Kawalan/Seliaan Bangunan. ▪ Ruang Bermain Ping Pong.
▪ Pejabat Cawangan PBT ▪ Padang Bola.
▪ Ruang Solat/Musollah ▪ Gimnasium/Bilik Senamrobik.
Lain-lain
▪ Bilik Sumber/Cyber Cafe. ▪ Kedai jualan alat sukan.
Kemudahan
▪ Bilik/Ruang Pameran. ▪ Kafeteria.
▪ Bilik Pemulihan Dalam Komuniti. ▪ Tandas dan bilik air.
▪ Bilik Pejabat Pos/Pos Mini. ▪ Pusat Pemulihan dan Spa.
▪ Taska/Tadika ▪ Pusat Jagaan Warga Emas.
▪ Bilik Persalinan ▪ Ruang menunggu
Nota:
1. Rujuk kategori zon dan kawasan.
2. Keluasan Minimum tapak (kawasan Zon 1). Mengandaikan reka bentuk dan susun atur bangunan pusat komuniti dibina secara menegak
(vertical) untuk meminimumkan penggunaan ruang tanah dengan penyediaan kemudahan sokongan yang mencukupi, selesa dan efisien
kepada pengguna.
3. Keperluan Pusat Komuniti Warga Emas (PKWE) selaras dengan keputusan Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN) Ke 26/2019
bertarikh 11 September 2019 dan disahkan MMKN Ke 27/2019 bertarikh 18 September 2019.
4. Pemaju boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat di
tapak cadangan tertakluk kepada kesesuaian dan keperluan pembangunan sekitar.
ILUSTRASI
Gambar: Contoh Dewan Serba Guna/Dewan Orang Ramai/Balai Raya
4-31
KEMUDAHAN KOMUNITI:
KM6-2
KM6-2
KEMUDAHAN KOMUNITI
PERPUSTAKAAN
PERPUSTAKAAN AWAMAWAM
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
Tadahan Penduduk (orang) Keluasan Minimum

Komponen/Ruang Kemudahan
Kategori Kaw. Kaw. Kaw. Kategori Kaw. Kategori Sokongan
Kategori A Kategori B A B
a. Ruang pejabat
Tapak - Tapak - - Bilik mesyuarat
0.8 hektar 1.3 hektar - Bahagian Pentadbiran
Perpustakaan (2 ekar) (3.2 ekar) b. Perkhidmatan Perpustakaan
> 750,000 > 500,000 - Ruang masuk, lobi dan kaunter
Negeri Ruang lantai - Ruang lantai -
11,000 meter 11,000 meter - Dewan pameran
persegi persegi - Bahagian Perkhidmatan
Pengguna
c. Pusat Pemprosesan dan
Tapak –
Tapak - Dokumentasi Bahan
0.5 hektar
0.9 hektar d. Perkhidmatan Sokongan
300,001 200,001 (1.2 ekar)
(2.4 ekar) e. Pusat Teknologi Maklumat
Perpustakaan Ruang lantai –
- - - Bilik komputer
Metropolitan 8,300 meter Ruang lantai -
750,000 500,000 f. Bilik serbaguna
persegi 8,300 meter
g. Auditorium (pilihan)
persegi
h. Kafeteria
i. Bilik Rehat
j. Ruang Solat
Tapak – Tapak - k. Taska
0.4 hektar 0.7 hektar l. Kedai Buku
150,001 100,001
Perpustakaan (1 ekar) (1.9 ekar) m.Ruang Lokar
- -
Wilayah Ruang lantai – Ruang lantai - n. Tandas
300,000 200,000 6,600 meter 6,600 meter o. Ruang rekreasi
persegi persegi p. Ruang Pemunggahan
q. Dilengkapi kemudahan Wifi
Tapak - Tapak -
75,001 50,001
Perpustakaan (0.25 ekar) (0.62 ekar) a. Ruang pejabat
- - Ruang lantai - b. Perkhidmatan Perpustakaan
Cawangan A Ruang lantai -
150,000 100,000 3,900 meter 3,900 meter c. Bilik serbaguna
persegi persegi d. Bilik rehat
e. Ruang solat
Tapak - Tapak -
f. Tandas
10,000 10,001 g. Lokar pembaca
Perpustakaan (0.25 ekar) (0.6 ekar)
- - h. Ruang pemunggah
Cawangan B Ruang lantai - Ruang lantai - i. Dilengkapi kemudahan Wifi
75,000 50,000 2,200 meter 2,200 meter
persegi persegi
Tapak -
0.19 hektar
Perpustakaan 7,001 - (0.4 ekar)
** - a. Perkhidmatan Perpustakaan
Pekan A 10,000 Ruang lantai -
1,700 meter b. Ruang masuk, lobi, kaunter dan
persegi pameran
c. Ruang solat
Tapak -
d. Ruang simpanan (lokar)
0.13 hektar
e. Tandas
Perpustakaan 5,001 - (0.3 ekar)
** - f. Dilengkapi kemudahan Wifi
Pekan B 7,000 Ruang lantai -
1,100 meter
persegi
GARIS PANDUANMKEMUDAHAN
M
ANAU
NA MASYARAKAT
ULA LG A
G RAIRS I SP AP N
ADNUDA
UNA ND A
DNA NP IPAI W
AWA IAAI N
A NP EPREAR N
ACNA
CNAG
NAGN
A NN ENGE E
GREIR SI ESLEAL N
AGNO
GROR
Tadahan Penduduk (orang) Keluasan Minimum

Tadahan
Tadahan Penduduk
Penduduk(orang)
(orang) Keluasan
Keluasan
Minimum
Minimum Komponen/Ruang Kemudahan
Kategori Komponen/Ruang
Komponen/Ruang
Kategori
Kategori
Kaw. Kaw. Kaw. Kategori Kaw. Kategori Sokongan Kemudahan
Kemudahan
Kaw.
KategoriKaw.
A Kaw.
Kaw.
Kategori B Kaw.
Kaw.
AKategori
Kategori Kaw. Kaw.BKategori
Kategori Sokongan
Sokongan
Kategori
KategoriA A Kategori
KategoriBB AA TapakB- B
Tapak
0.07Tapak
hektar - -
0.07
0.07 hektar
(0.19 ekar)hektar
Perpustakaan 3,001-
Perpustakaan
Perpustakaan ** 3,001-
3,001- - (0.19
(0.19 ekar)
ekar)
Desa A **** 5,000 - - Ruang lantai -
Desa
DesaAA 5,000
5,000 Ruang
750Ruang
meter lantai
lantai - -
750750
persegi meter
meter
persegi
persegi
Tapak - a. Perkhidmatan Perpustakaan
Tapak
0.05Tapak
hektar - - a.Perkhidmatan
b.a.RuangPerkhidmatan
masuk, lobi Perpustakaan
Perpustakaan
0.05
0.05
(0.12 hektar
hektar
ekar) b. b. Ruang
Ruang masuk,
masuk, lobi
lobi
Perpustakaan 2,001- c. Ruang solat
Perpustakaan
Perpustakaan ** 2,001-
2,001- - (0.12
(0.12ekar)
ekar)
Desa B **** 3,000 - - Ruang lantai - c.Ruang
d.c.RuangRuang solat (lokar)
solat
simpanan
Desa
Desa BB 3,000
3,000 Ruang
Ruang
515 meter lantai
lantai- - d. d.
e. TandasRuang
Ruang simpanan
simpanan (lokar)
(lokar)
515515
persegimeter
meter e. e. Tandas
Tandas
f. Dilengkapi kemudahan Wifi
persegi
persegi f. f.Dilengkapi
Dilengkapi kemudahan
kemudahan Wifi
Wifi
Tapak -
Tapak
0.05Tapak
hektar - -
0.05
0.05 hektar
(0.12 ekar)hektar
Perpustakaan
Perpustakaan
Perpustakaan ** 500-2,000 - (0.12
(0.12 ekar)
ekar)
Desa C **** 500-2,000
500-2,000 - - Ruang lantai -
Desa
DesaCC 300 meter - -
Ruang
Ruang lantai
lantai
300300
persegi meter
meter
persegi
persegi
GP PEMBANGUNAN
GPGP PEMBANGUNAN
PEMBANGUNAN
Jalan
Jalan
Anjakan Perkhidmatan
Perkhidmatan
Bangunan Minimum
▪ ▪Minimum 15.240
15.240 meter
meter (50
(50 kaki)
kaki)
Anjakan
Anjakan Bangunan
Bangunan
▪ Menghadap Jalan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
▪ ▪Menghadap
Menghadap Jalan
Jalan ▪ ▪12.192
12.192meter
meter(40
(40kaki)
kaki)
▪ Sempadan Bersama ▪ 6.096 meter (20 kaki)
▪ ▪Sempadan
Sempadan Bersama
Bersama ▪ ▪6.096
6.096meter
meter(20
(20
kaki)
kaki)
▪ Tempat
Tempat
Tempat Letak
Letak
Letak Kenderaan
Kenderaan
Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) luas lantai kasar
Tempat
▪Tempat
▪ ▪Tempat LetakLetak
Letak Kereta
Kereta
Motosikal (TLK)▪ ▪1 ▪TLM/46.452
(TLK) 1 TLK/46.452
1 TLK/46.452 meter
meter
meter persegi
persegi
persegi (500
(500
(500 kakikaki
kaki persegi)
persegi)
persegi) luasluas
luas lantai
lantai
lantai kasar
kasar
kasar
▪Tempat
▪(TLM)Tempat Letak
LetakMotosikal
Motosikal ▪ ▪1 TLM/46.452
1 TLM/46.452 meter
meter persegi
persegi
(500
(500kaki
kakipersegi)
persegi) luas
luas
lantai
lantai
kasar
kasar
(TLM)
(TLM)
Tempat
▪ ▪Tempat Letak
Letak Kereta
Kereta OKU▪ ▪Menyediakan
OKU ▪2%2% daripada
daripada jumlah
jumlah TLK
TLK dengan
dengan kemudahan
kemudahan ramp.
ramp.
Kemudahan Orang Kurang kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan Istimewa
Kemudahan
Kemudahan
Upaya (OKU) Orang
Orang Kurang
Kurang ▪ Menyediakan
Menyediakan kemudahan
kemudahan untuk
untuk
dan mematuhi Universal Design Guidelines.
▪ Golongan
Golongan Kurang
Kurang Upaya
UpayadandanGolongan
GolonganIstimewa
Istimewa
Upaya
Upaya (OKU)
(OKU) dan
danmematuhi
mematuhi Universal
Universal Design
Design Guidelines.
Guidelines.
Tanah Lapang,Landskap dan ▪ 5% daripada keluasan tapak (boleh disediakan sebagai outdoor, indoor mahupun
Tanah
Tanah
Rekreasi Lapang,Landskap
Lapang,Landskap dan
dan ▪rooftop
▪5%5%daripada
daripada
space).keluasan
keluasan tapak
tapak
(boleh
(boleh disediakan
disediakan sebagai
sebagaioutdoor,
outdoor,
indoor
indoor
mahupun
mahupun
Rekreasi
Rekreasi rooftop
rooftop space).
space).
Perimeter Planting
Perimeter
Perimeter Planting
Planting ▪ 3.048
▪ 3.048 meter
meter (10
(10 kaki)
kaki) mengadap
mengadap jalan
jalan utama
utama
(Minimum)
(Minimum) ▪ 1.524
▪ 1.524 meter
meter (5(5 kaki)
kaki) sempadan
sempadan bersama
bersama
Sumber
Sumber
Nota: : Garis
: Garis Panduan
Panduan Perancangan
Perancangan Kemudahan
Kemudahan Masyarakat
Masyarakat JPBD
JPBD Semenanjung
Semenanjung Malaysia,
Malaysia, 2013
2013
1. Nota:
Nota: boleh membuat rundingan awal bersama agensi-agensi berkaitan mengenai keperluan penyediaan kemudahan masyarakat
Pemaju
1.
di 1.
Pemaju
Pemaju
tapak boleh
boleh
cadanganmembuat
membuat
tertaklukrundingan
rundingan
kepada awal
awal
bersama
bersama
kesesuaian agensi-agensi
agensi-agensi
dan keperluan berkaitan
berkaitan
pembangunan mengenai
mengenai
sekitar. keperluan
keperluan
penyediaan
penyediaan
kemudahan
kemudahan
masyarakat
masyarakat
di di
tapak
2. Disyorkantapak
cadangan
cadangan
bagi tertakluk
tertakluk
Perbandaran kepada
kepada
Baru kesesuaian
untuk kesesuaian
dan
menyediakandan
keperluan
keperluan
pembangunan
perpustakaan pembangunan sekitar.
sekitar.
berskala besar.
2. 2. Disyorkan
Disyorkan bagi
bagi Perbandaran
Perbandaran Baru
Baru untuk
untuk menyediakan
menyediakan perpustakaan
perpustakaan berskala
berskala besar.
besar.
ILUSTRASI
❑ ILUSTRASI
❑❑ I LI LU US ST TR RAAS SI I
Contoh Perpustakaan Awam Yang Terletak Berhampiran Jalan Utama dan Mudah Untuk Diakses
Contoh
Contoh
Perpustakaan
Perpustakaan
Awam
Awam
Yang
Yang
Terletak
Terletak
Berhampiran
Berhampiran
Jalan
Jalan
Utama dan
Utama dan
Mudah
Mudah
Untuk
Untuk
Diakses
Diakses

4-344-33
g agr ias r ips apnadnudaunakne kmeumduadhaahna m
MANUAL GARIS PANDUAN n ams ya as yr a kr a kt a t
DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
4-33
4-33
KEMUDAHAN KOMUNITI:
KM6-3 KEMUDAHAN KOMUNITIORANG
KM6-3 KEMUDAHAN KURANG UPAYA
KEMUDAHAN ORANG KURANG UPAYA
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
PERUNDANGAN PERUNTUKAN KHAS

▪ Undang-Undang Kecil 34A mewajibkan agar semua bangunan yang boleh dikunjungi
Undang-Undang Kecil disediakan kemudahan untuk orang kurang upaya.
Bangunan Seragam ▪ Setiap PBT yang mengguna pakai UKBS dikehendaki menguatkuasakan undang-undang ini
(1984), 1990 dan memastikan bahawa kehendak-kehendak kemudahan bangunan untuk orang kurang
upaya disediakan berdasarkan Piawaian Malaysia MS 1184 dan MS 1331.
▪ Code of Practice For Access For Disabled People To Public Buildings (MS 1184) yang
SIRIM Code of Practice
dikeluarkan oleh SIRIM pada tahun 1991 menyediakan piawaian khas ke atas peruntukan
MS 1184 : 1991 rekabentuk kemudahan-kemudahan khas di dalam bangunan supaya boleh digunakan
secara mudah dan selamat oleh orang kurang upaya.

▪ Universal Design And Accessibility In The Built Environment – Code Of Practice : Second
MS 1184 – 2014 Revision
▪ Code of Practice For Access For Disabled People Outside Buildings (MS 1331) yang
dikeluarkan pada 1993 adalah berkenaan Piawaian Malaysia ke atas peruntukan
MS 1331 : 1993 rekabentuk kemudahan-kemudahan khas luar bangunan supaya ia mudah diakses
(accessible) dan boleh diguna (usable) oleh orang kurang upaya [Rujuk Rajah KM6-3(i)].
ILUSTRASI
PUSAT
KOMERSIL
BANGUNAN
KOMERSIL
Rajah KM6-3(i) :
Contoh Lokasi Peletakan TLK OKU dan Laluan Bagi OKU Yang Mudah dan
Selamat Untuk Diakses
4-34
KAWASAN ASPEK **ELEMEN

A1 Ramp
a. Kawasan Perniagaan
A2 Handrail
A3 Laluan pejalan kaki
A. Aksesibiliti A4 Anjung masuk bangunan
A5 Laluan bertekstur
A6 Tangga/ tangga automatik
A7 Lintasan pejalan kaki
B1 Tempat Letak Kereta Khas (TLKK)
B2 Tandas
B. Reruang
B3 Bilik persalinan / penyusuan
B6 Hentian Bas
C1 Papan tanda kenyataan, tanda tunjuk arah
dan keterangan bertulis
C2 Papan tanda khas
C. Kemudahan C3 Bangku/ tempat duduk
Sokongan C4 Pondok telefon
C5 Peti surat/ tong sampah
C7 Pagar
C9 Tiang lampu isyarat melintas
A1 Ramp
b. Bangunan/Institusi Awam
A2 Handrail
▪ Hospital A3 Laluan pejalan kaki
▪ Sekolah A. Aksesibiliti A4 Anjung masuk bangunan
▪ Masjid A5 Laluan bertekstur
▪ Pusat-pusat kebajikan A6 Tangga/ tangga automatik
orang tua, orang kurang A7 Lintasan pejalan kaki
upaya dan lain-lain.
B2 Tandas
B. Reruang B3 Bilik persalinan/ penyusuan
B6 Hentian Bas
C1 Papan tanda kenyataan, tanda tunjuk arah
dan keterangan bertulis
C2 Papan tanda khas
D. Sokongan C4 Pondok telefon
C7 Pagar
A1 Ramp
c. Terminal Pengangkutan Awam
A2 Handrail
A. Aksessibiliti A4 Anjung masuk bangunan
B2 Tandas
B. Reruang
B3 Bilik persalinan/ penyusuan
B6 Hentian Bas
sambungan
KAWASAN ASPEK **ELEMEN
C1 Papan tanda kenyataan, tanda tunjuk
arah dan keterangan bertulis
C2 Papan tanda khas
C7 Pagar
A1 Ramp
d. Rumah Bertingkat
A2 Handrail
B. Reruang Kedai Runcit (corner shop)
B5
C2 Papan tanda khas
C7 Pagar
A1 Ramp
e. Kawasan Rekreasi
A2 Handrail
B. Reruang B2 Tandas
B3 Bilik persalinan/ penyusuan
C2 Papan tanda khas
C7 Pagar
Nota: Untuk keterangan selanjutnya, sila rujuk Garis Panduan Elemen di dalam jadual selanjutnya.
4-37
GARIS PANDUAN ELEMEN-ELEMEN SOKONGAN OKU MENGIKUT KUMPULAN SASARAN:
KUMPULAN SASARAN
ASPEK ELEMEN GARIS PANDUAN
(MENGIKUT KEUTAMAAN)
a. Aksesibiliti A1 Ramp Ramp perlu disediakan di semua bangunan awam,
bangunan perniagaan, kawasan tempat letak kereta,
A1.1 kawasan rekreasi, terminal pengangkutan dan kediaman
bertingkat. Minimum satu ramp juga perlu disediakan
pada setiap deretan rumah kedai/pejabat.
Semua ramp mestilah dihubungi dengan laluan orang 1. Pengguna kerusi roda/
A1.2 cacat anggota
Kurang upaya dan berterusan tanpa halangan.
2. Orang buta
Maksimum bagi kecerunan ramp mestilah 1 : 15 dengan
3. Orang tua
A1.3 kelebaran minimum 1800 mm (6’) (SIRIM Kod MS 1331 :
4. Perempuan mengandung
1993)
5. Kanak-kanak dan orang
Ramp tanpa penghadang di kiri kanan perlu disediakan kerdil
kerb tidak kurang daripada 100 mm (0.3’) tinggi bagi
A1.4
keselamatan pengguna kerusi roda dan pengguna
bertongkat (SIRIM Kod MS 1331 : 1993)
Permukaan ramp mesti dari bahan yang tidak licin dan
Contoh Ramp A1.5
bersesuaian (SIRIM Kod MS 1331 : 1993)
A1.6 Handrail perlu disediakan bersama ramp di anjung masuk 1. Pengguna kerusi roda/
ke bangunan-bangunan. Spesifikasi ukur lilit handrail cacat anggota
adalah 40 mm (SIRIM Kod MS 1331 : 1993) 2. Orang tua
kerdil
5. Orang buta
A2 Handrail dan Handrail perlu disediakan bersama-sama ramp di anjung
A2.1
Grab bar masuk bangunan-bangunan dan kawasan pejalan kaki.
Handrail atau grab bar mesti mempunyai ukur lilit/ belar
dan kekuatan yang sesuai supaya mudah digenggam dan
A2.2 untuk sokongan. Spesifikasi ukur lilit 40mm (0.1’)
minimum dan tidak lebih dari 50 mm (SIRIM Kod MS 1. Pengguna kerusi roda/
1331 : 1993) cacat anggota
Jika handrail atau grab bar dibina berhampiran dengan 2. Orang tua
dinding bangunan, ruang di antara handrail atau grab bar 3. Perempuan mengandung
A2.3 dengan dinding tersebut perlu mempunyai dengan jarak 4. Kanak-kanak dan orang
50mm (0.2’) minimum dan tidak lebih daripada 100mm kerdil
(SIRIM Kod MS 1331 : 1993) 5. Orang Buta
Ketinggian handrail yang sesuai adalah 900 mm dan bagi
A2.4 handrail kedua untuk kanak-kanak dan orang kerdil
ketinggiannya adalah 700 mm.
Tanda Braile, perlu disediakan pada permulaan dan
A2.5
hujung handrail untuk kegunaan orang buta.
A3 Laluan Khas/ Laluan pejalan kaki secara terus dan tanpa halangan
pejalan kaki dan perlu disediakan untuk menghubungkan pergerakan ke
kaki lima bangunan awam, bangunan perniagaan, terminal
pengangkutan awam dan tempat letak kereta di sesuatu
A3.1 kawasan.
Laluan pejalan kaki perlu disediakan di kawasan
kediaman bertingkat yang menghubungkan kawasan
tempat letak kereta ke bangunan kediaman.
Laluan pejalan kaki yang disediakan seharusnya boleh
A3.3
juga digunakan oleh orang lain.
1. Pengguna kerusi roda/
Saiz laluan pejalan kaki mestilah sesuai untuk pengguna
cacat anggota
kerusi roda dan golongan lain. Saiz lebar minimum
2. Orang Buta
A3.4 adalah 1500 mm (SIRIM Kod MS 1331 : 1993). Sekiranya
3. Orang tua
kurang daripada 1500 mm, ruang untuk berpusing perlu
disediakan pada jarak bersesuaian.
Permukaan laluan pejalan kaki mestilah dari bahan yang kerdil
A3.5 tidak licin dan sesuai untuk orang buta dan pengguna
kerusi roda (SIRIM MS 1331 dan MS 1184)
Tekstur permukaan di pintu masuk dan keluar hendaklah
A3.6 berbeza dari tekstur laluan biasa untuk kemudahan
orang buta.
Sekiranya laluan pejalan kaki tidak disediakan kerb, jarak
A3.7 ketinggiannya dengan jalan tidak boleh melebihi 10 mm
(SIRIM Kod MS 1331 : 1993).
Laluan pejalan kaki dan kaki lima tidak boleh dikongsi
A3.8
bersama laluan basikal.
4-38
sambungan
KUMPULAN SASARAN
A4 Anjung Masuk Ramp dan handrail perlu disediakan paling hampir dengan
A4.1
ke Bangunan anjung masuk ke sesebuah bangunan.
Pintu masuk ke bangunan perlu cukup lebar untuk laluan
A4.2 dua pengguna kerusi roda (minimum 1800 mm) (SIRIM MS
1331 dan MS 1184).
Pintu masuk automatik disediakan dan sekiranya tiada pintu 1. Pengguna kerusi roda/
A4.3 demikian maka perlu disediakan pintu yang boleh dibuka cacat anggota
dengan sebelah tangan. 2. Orang Buta
Perlu ada penggunaan color contrast pada ruang masuk ke 3. Perempuan
A4.4 bangunan serta permukaan lantai dot type block perlu mengandung
disediakan di anjung masuk bagi tujuan tanda amaran. 4. Kanak-kanak dan orang
Simbol khas OKU (Orang Kurang Upaya) atau tanda khas kerdil
A4.5 perlu disediakan untuk panduan masuk/keluar kemudahan 5. Orang tua
orang Kurang upaya.
Pintu kaca hendaklah mempunyai tanda yang jelas di antara
paras 800 mm - 1500 mm (SIRIM Kod MS 1184) dari lantai
A4.6
untuk kemudahan orang kurang penglihatan memasuki
bangunan.
Permukaan laluan bertekstur yang sesuai perlu disediakan
A5 Permukaan A5.1 untuk memandu arah orang buta di kawasan-kawasan
Laluan pejalan kaki dan laluan khas.
Bertekstur Dua jenis permukaan laluan:
1. Dot type block memberi tanda amaran bertujuan
menangkis halangan dan bahaya, menunjuk arah dan
A5.2 amaran sekiranya menghampiri selekoh dan simpang
(SIRIM Kod MS 1331 : 1993).
2. Line type block asas kepada menunjuk arah laluan (SIRIM
Kod MS 1331 : 1993). 1. Orang buta
Tempat yang perlu disediakan permukaan laluan khas:
i. Berhadapan anjung masuk bangunan, mana-mana tangga di
luar bangunan dan di hadapan kemudahan tempat
melintas;
A5.3 ii. Anjung keluar/masuk terminal pengangkutan awam;
iii. Di kaki lima menghala ke bangunan;
iv. Laluan pandu arah dari kemudahan awam ke terminal
pengangkutan awam yang berhampiran; dan
v. Berhadapan laluan trafik.
A6 Tangga/ Tangga Spesifikasi penyediaan tangga perlu mengikut SIRIM MS
A6.1
Automatik 1184 1. Pengguna kerusi roda/
Permukaan yang berbeza perlu disediakan di awal dan akhir cacat anggota
tangga sebagai tanda permulaan mendaki dan mengakhiri 2. Orang buta
A6.2
tangga, serta perlu ada color contrast pada anak tangga 3. Orang tua
pertama dan akhir. 4. Perempuan
A6.3 Handrail perlu disediakan di kedua-dua belah tangga. mengandung
Contoh Tangga Automatik Papan tanda khas perlu disediakan di tangga-tangga untuk 5. Kanak-kanak dan orang
A6.4
kemudahan orang Kurang upaya. kerdil
Mana-mana terminal pengangkutan awam, escalator perlu
A6.5
disediakan.
A7 Lintasan Pejalan Lintasan pejalan kaki perlu disediakan:
kaki i. Kawasan-kawasan yang melintasi trafik;
ii. Berhampiran dengan pusat-pusat kebajikan, rumah-rumah
orang tua dan orang pekak serta pusat orang buta;
iii. Berhampiran dengan hospital-hospital dan klinik; 1. Pengguna kerusi roda/
A7.1 iv. Berhampiran kawasan membeli-belah; cacat anggota
v. Luar kawasan sekolah; 2. Orang buta
vi. Lampu isyarat khas (audio signal) perlu disediakan untuk 3. Orang tua
kemudahan golongan Kurang upaya melintas khususnya 4. Perempuan
bagi orang buta (SIRIM Kod MS 1331 : 1993); dan mengandung
vii. Berhampiran kawasan ibadat. 5. Kanak-kanak dan orang
Permukaan lintasan bertekstur perlu disediakan di kedua- kerdil
A7.2
dua arah ke pelican crossing (SIRIM Kod MS 1331 : 1993)
Pada jalan-jalan utama di mana trafik adalah sibuk (di mana
pembahagi jalan adalah cukup luas atau lebih 5 kaki) pelican
A7.3
crossing perlu disusunatur secara staggered (SIRIM Kod MS
1331 : 1993)
sambungan
KUMPULAN SASARAN
TLKK perlu disediakan di semua bangunan awam,
B1 Tempat Letak B1.1 bangunan perniagaan, kawasan rekreasi, terminal
b. Reruang Kereta Khas pengangkutan awam dan kediaman bertingkat.
(TLKK)
TLKK mestilah dihubungkan dengan laluan orang
B1.2 Kurang upaya dan disediakan step ramp selebar 1000
mm di mana sesuai (SIRIM Kod MS 1331 : 1993)
Lokasi TLKK mestilah disediakan paling hampir dengan
laluan dan anjung masuk ke bangunan. Keluasan
B1.3 sesuatu ruang termasuk kawasan perpindahan dari
kenderaan ke kerusi roda (accessible) mestilah
mengikut SIRIM Kod MS 1331 : 1993.
TLKK mestilah di permukaan yang rata dan disertakan
dengan simbol orang Kurang upaya yang mudah 1. Pengguna kerusi roda/
B1.4 cacat anggota
dilihat di atas permukaan ruang TLKK dan di tiang
tanda berhampiran yang disertakan simbol. 2. Orang tua
Simbol TLKK mestilah disediakan di kawasan letak
kereta sama ada di luar atau dalam bangunan dan
B1.5 dapat dilihat apabila memasuki kawasan TLK. Tanda
yang menunjukkan arah ke ruang TLKK mestilah juga
disediakan (SIRIM Kod MS 1184)
Jumlah ruang TLKK bagi sesebuah bangunan mestilah
mengikut nisbah yang ditetapkan oleh SIRIM Kod MS
B1.6
1184 : 1991 iaitu satu ruang bagi setiap 100 kenderaan
dan sekurang-kurangnya 2 ruang TLKK bagi setiap
kategori bangunan.
TLKK mestilah disediakan bagi kereta biasa dan van
B1.7 mengikut keluasan ruang, iaitu 3300 mm lebar x 6600
mm panjang (SIRIM Kod MS 1331 : 1993)
B2 Tandas Tandas bagi orang Kurang upaya mestilah disediakan
di semua bangunan awam, bangunan perniagaan, 1. Pengguna kerusi roda/
B2.1 kawasan rekreasi dan terminal pengangkutan awam. cacat anggota
Bilangan dan reka bentuk tandas mestilah mengikut 2. Orang buta
SIRIM Kod MS 1184. 3. Orang tua
kerdil
Simbol tandas lelaki/perempuan hendaklah timbul

B2.2 (embossed) dan diletakkan di pemegang pintu masuk
tandas.
Bilik persalinan/penyusuan perlu disediakan di

B3 Bilik Persalinan/ 1. Perempuan menyusukan
B3.1 tempat-tempat awam terutamanya di kompleks-
Penyusunan anak
kompleks perniagaan.
Unit kediaman bagi orang Kurang upaya harus 1. Pengguna kerusi roda/
B4 Peruntukan Unit diperuntukkan di tingkat bawah bangunan kediaman cacat anggota
B4.1
Kediaman bertingkat. 1% atau sekurang-kurangnya 1 unit 2. Orang buta
daripada jumlah keseluruhan unit kediaman. 3. Orang tua
Kedai runcit (corner shop) bagi kegunaan harian untuk
cacat anggota
penduduk setempat yang boleh digunakan oleh orang
B5 Kedai Runcit 2. Orang tua
B5.1 Kurang upaya mestilah disediakan di kawasan
(Corner Shop) 3. Kanak-kanak dan orang
perumahan. Peletakannya hendaklah di penjuru blok-
kerdil
blok perumahan.
4. Orang buta
1. Orang buta
Hentian bas perlu disediakan di tempat tumpuan
2. Orang tua
B6 Hentian Bas B6.1 awam seperti pusat membeli-belah dan riadah dan
persimpangan jalan utama.
cacat anggota
4-39
sambungan
KUMPULAN SASARAN
Peletakan papan-papan tanda perlulah mendatar
(horizontal) dengan ketinggian yang efektif (boleh dibaca
c. Kemudahan C1.1
oleh orang Kurang upaya). Ketinggian papan tanda jalan
Sokongan hendaklah sekurang-kurangnya 2000 mm dari paras jalan.
C1 Papan tanda
Papan tanda tunjuk arah perlu menunjukkan laluan tanpa 1. Pengguna kerusi
kenyataan, tanda C1.2
halangan ke bangunan atau ke kawasan tertentu. roda/cacat anggota
tunjuk arah,
Warna, tulisan dan saiz papan tanda mesti jelas dan boleh 2. Orang tua
keterangan C1.3
dibaca. 3. Orang buta
bertulis, tanda
Papan tanda dengan tulisan braille perlu disediakan untuk 4. Kanak-kanak dan
amaran dan C1.4
kemudahan golongan buta. orang kerdil
sebagainya
Tanda amaran berbunyi/ berlampu di kawasan-kawasan
bahaya serta kawasan pembinaan perlu disediakan.
C1.5
Peletakan tanda amaran tersebut mestilah di sekitar
kawasan berkenaan.
1. Pengguna kerusi
Papan tanda khas orang Kurang upaya perlu disediakan
C2 Papan Tanda roda/cacat anggota
C2.1 untuk menunjukkan lokasi kemudahan golongan tersebut
Khas 2. Orang tua
seperti tandas, tempat letak kereta dan lain-lain.
3. Orang buta
Sebanyak 5% daripada bangku-bangku di tempat awam
C3.1 dikhaskan untuk orang Kurang upaya. Sekurang-kurangnya 1. Pengguna kerusi
satu tempat duduk dikhaskan untuk orang Kurang upaya. roda/cacat anggota
C3 Bangku/ Tempat Tempat-tempat tertentu seperti laluan pejalan kaki atau 2. Orang tua
C3.2
Duduk fixed gili-gili perlu menyediakan tempat duduk/ berehat. 3. Orang buta
ataupun built-in C3.3 Peletakan bangku/ tempat duduk perlulah mudah sampai. 4. Perempuan
dan meja Rekabentuk bangku perlu menepati ciri-ciri keselesaan, mengandung
kesesuaian ketinggian dan keselamatan. Penyandar, 5. Kanak-kanak dan
C3.4 orang kerdil
pemegang dan permukaan kerusi mestilah sesuai untuk
kegunaan orang Kurang upaya.
Sekurang-kurangnya satu telefon awam khas disediakan di
C4.1
tempat awam. 1. Pengguna kerusi
Ciri-ciri telefon khas yang perlu diambil kira : roda/cacat anggota
C4 Pondok Telefon, ▪ Laluan/ akses tanpa halangan ke telefon 2. Orang buta
Berbayar dan ▪ Papan tunjuk arah 3. Orang tua
kemudahan ▪ Reka bentuk telefon yang mudah dengan ketinggian tidak 4. Perempuan
C4.2
seumpamanya melebihi 200 mm dari aras bawah telefon (SIRIM kod MS mengandung
1331 : 1993) 5. Kanak-kanak dan
▪ Alat bantuan tambahan disediakan (sekiranya perlu) orang kerdil
▪ Peletakan telefon tidak menghalang laluan
Peletakan, kesesuaian, reka bentuk dan ketinggian elemen
C5 Peti surat C5.1 1. Pengguna kerusi
mesti mengambil kira keupayaan orang Kurang upaya.
roda/cacat anggota
C6.1 Aspek keselamatan mesti diambil kira 2. Orang buta
Penutup longkang/ parit perlu mempunyai ciri-ciri 3. Perempuan
C6 Longkang/ Parit keselamatan seperti sama rata dan tidak berlubang-lubang mengandung
C6.2 4. Kanak-kanak dan
terutamanya di bangunan awam, bangunan perniagaan dan
terminal pengangkutan awam. orang kerdil
Reka bentuk dan bahan binaan pagar mestilah mempunyai

C7 Pagar C7.1 1. Orang tua
ciri-ciri keselamatan dan ketahanan.
Halangan-halangan laluan dihindarkan terutama di laluan/ 1. Pengguna kerusi

C8 Halangan- C8.1 roda/cacat anggota
pejalan kaki dan tempat tumpuan awam.
halangan (pokok, 2. Orang buta
pasu bunga, 3. Perempuan
tiang lampu, Peletakan tanda arah/papan tanda, tiang lampu, pondok mengandung
papan tanda dan C8.2 telefon seharusnya di tepi laluan awam tanpa mengganggu 4. Kanak-kanak dan
kerb) pergerakan. orang kerdil
5. Orang tua
C9 Tiang Lampu Peletakan tiang perlu sesuai untuk memberi laluan tanpa Semua orang Kurang
C9.1
Isyarat Melintas halangan. upaya.

4-41
A N U A L G AMASYARAKAT
RIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR
KEPERLUAN PENYEDIAAN TLK BAGI GOLONGAN OKU:
JUMLAH TEMPAT LETAK KERETA KEPERLUAN TEMPAT LETAK KERETA ORANG

BIASA KURANG UPAYA YANG PERLU DISEDIAKAN
1 – 25 1
26 – 50 2
51 – 75 3
76 – 100 4
101 – 150 5
151 – 200 6
201 – 300 7
301 – 400 8
401 – 500 9
501 – 1000 2 % daripada jumlah
Lebih 1000 20 tambahan 1 setiap 100 selepas 1000
Contoh: Penyediaan TLK untuk Golongan OKU
Gambar: Contoh Simbol dan Peletakkan Tempat Letak Kereta OKU
4-42 g a r i s p a nMANUAL
d u a n k eGARIS
m u d a hPANDUAN
a n m a s y aDAN
r a k aPIAWAIAN
t PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
4-42
GARIS
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGO R PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT
KM7
KM7 TANAHTANAH
LAPANG DAN REKREASI
LAPANG & REKREASI
Tafsiran Tanah Lapang:
Tanah lapang berdasarkan Akta 172 ialah tanah lapang sebagai mana-mana tanah sama ada dikepung atau tidak yang
disusun atur atau dirizabkan untuk disusun atur keseluruhannya atau sebahagiannya sebagai suatu taman bunga awam,
taman awam, padang sukan dan rekreasi awam, tempat makan angin awam, tempat jalan kaki awam atau sebagai suatu
tempat awam.
Dasar Penyediaan Tanah Lapang:
1. Penyediaan tanah lapang dan rekreasi disediakan secara berpusat, di kawasan yang rata, berfungsi dan mengikut
jenis dan hierarki iaitu taman permainan kanak-kanak, taman tempatan, taman bandar, taman wilayah dan taman
negeri.
2. Sekiranya pembangunan perlu menyediakan taman bandar, 50% daripada keluasan taman bandar hendaklah
disediakan secara berpusat dan 50% disediakan secara berselerak dalam bentuk padang kejiranan, padang
permainan / laman sukan dan lot permainan.
3. Penyediaan tanah lapang :
i. 10% Tanah Lapang bagi ≥ 50 unit atau skim perumahan ≥ 5 ekar Terpakai Bagi Mana Yang Lebih
ii. 5% Tanah Lapang bagi < 50 unit atau skim perumahan < 5 ekar Tinggi. Kiraan 10% Kawasan Lapang
4. Peruntukan tanah lapang bagi suatu projek pembangunan:
A. Perumahan Bertanah
i. Bagi kawasan pemajuan perumahan bertanah, piawaian tanah lapang 10% hendaklah disediakan daripada
jumlah keseluruhan tapak yang ditempatkan secara berpusat, rata dan berfungsi.
ii. 30% dari jumlah kawasan kemudahan utiliti, zon penampan, jalur hijau* dan kolam takungan air boleh
diambil kira sebagai sebahagian daripada pengiraan 10% tanah lapang, tertakluk ianya tidak melebihi kadar
3%.
*(Tidak termasuk kawasan cerun/penstabilan cerun)
Contoh pengiraan:
30% daripada kawasan tadahan/kolam takungan/zon penampan/jalur hijau seluas 3 ekar ialah :
30
X 3 ekar = 0.9 ekar
100
Oleh itu, hanya 0.9 ekar daripada 3 ekar boleh dikira sebagai sebahagian daripada 10% tanah lapang.
B. Perumahan Bertingkat
Penyediaan 10% tanah lapang :
▪ Pengiraan dan Peletakan
i. 70% tanah lapang berfungsi seperti padang permainan, kolam renang, gelanggang
badminton/tenis/takraw/squash
- 50% hendaklah disediakan di atas tanah yang rata, secara berpusat dan berfungsi.
- 50% boleh disediakan di dalam bangunan iaitu di antara tingkat atau di atas bumbung.
ii. 30% lagi boleh dikira termasuk kemudahan utiliti, zon penampan, jalur hijau, kolam takungan air,
perimeter planting dan trek jogging.
C. Lain-Lain Pembangunan
i. Bagi kawasan industri, perniagaan dan kemudahan masyarakat hendaklah menyediakan minimum 5% tanah
lapang yang berpusat dan berfungsi.
5. Tanah Lapang hendaklah diserah kepada Pihak Berkuasa Negeri untuk diwartakan kecuali perumahan strata di bawah
Akta Hak Milik Strata 1985 (Akta 318). Penyelenggaraan tanah lapang ditadbir urus oleh Pihak Berkuasa Tempatan.
6. Pencawang Elektrik, Kolam Rawatan Kumbahan atau sebarang struktur binaan tidak dibenar di atas tanah lapang.
7. Incidental Open Space tidak dibenarkan.
8. Menyediakan lorong selebar 20 kaki bagi binaan bersebelahan tanah lapang seperti bangunan perumahan,
pencawang elektrik, kemudahan awam dan utiliti.
9. Cerun tidak boleh dikira sebagai kawasan lapang.
4-42
❑ PIAWAIAN
PIAWA IAN
JENIS DAN SAIZ BILANGAN JARAK

KEMUDAHAN SOKONGAN
HIERARKI KAWASAN PENDUDUK PERKHIDMATAN
a. Taman Negara Tiada Had Tiada Had Seluruh Negara ▪ Kawasan pemuliharaan alam sekitar;
Nasional ▪ Kemudahan penginapan termasuk
chalet, tetapi tidak menjejaskan ekologi
dan wild life;
▪ Kemudahan utiliti;
▪ Tempat letak kereta dan bas;
▪ Kedai dan Gerai;
▪ Tempat penginapan;
▪ Surau
▪ Wakaf;
▪ Tandas;
▪ Telefon awam;
▪ Tempat makan; dan
▪ Kemudahan pengangkutan awam.
b. Taman Wilayah/ 100.0 Seluruh Dalam ▪ Kemudahan seperti tempat perkelahan,
Taman Negeri hektar penduduk dalam lingkungan 1 jam perkhemahan, hiking, boating dll;
(Contoh: Taman (250.0 Wilayah atau perjalanan ▪ Kompleks sukan terbuka;
Warisan Negeri ekar) Perbandaran dengan ▪ Kawasan semula jadi seperti tasik, air
Selangor) ke atas (1 Taman kenderaan terjun dll;
Wilayah antara 1 ▪ Kawasan rekreasi seperti jungle
atau 2 daerah) tracking, hutan lipur dan tempat
penyelidikan alam sekitar;
▪ Tempat penginapan termasuk tapak
perkhemahan, karavan dan chalet;
▪ Kedai dan gerai;
▪ Tandas;
▪ Telefon awam;
▪ Surau;
▪ Tempat letak kenderaan (bergantung
pada keluasan);
▪ Kemudahan pengangkutan awam.
Sumber: Garis Panduan Perancangan Tanah Lapang dan Kawasan Rekreasi, Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan JPBD SM; 2013
Gambar: Taman Negeri Selangor
4-43
sambungan
KEMUDAHAN SOKONGAN
c. Taman Bandar 40-100 50,000 ke atas Lingkungan ▪ Padang sukan;
(1 taman bagi hektar 0.5 kilometer ▪ Gelanggang permainan;
setiap PBT) (100-250 (0.3-6 batu) ▪ Kompleks sukan;
ekar) ½ jam perjalanan ▪ Kolam renang;
▪ Driving Range;
▪ Padang permainan kanak-kanak;
▪ Kawasan berkelah dan berkhemah;
▪ Aktiviti sukan air;
▪ Hutan lipur dan taman bunga;
▪ Wakaf;
▪ Surau;
▪ Tandas, telefon awam;
▪ Tempat penginapan;
▪ Tempat makan/gerai;
▪ Kemudahan pengangkutan awam;
▪ Tempat Letak Kenderaan:
- 35 petak kereta bagi 2.0 hektar (5
ekar) pertama.
- Tambahan 1 petak kereta/1500
meter persegi (16,145.8 kaki persegi)
luas tapak selebihnya.
- Tambahan 30% petak motosikal.
- Tambahan petak bas mengikut jenis
aktiviti dan keperluan tapak.
d. Taman 8-40 hektar i. Setiap 12,000 Lingkungan ▪ Pelbagai gelanggang permainan dan
Tempatan (20-100 orang 3 kilometer padang bola dalam bentuk kompleks
ekar) penduduk; dan (1.8 batu) sukan kecil;
ii. Setiap ▪ Kolam renang;
pertambahan ▪ Taman dan kawasan permainan kanak-
12,000 orang kanak;
penduduk ▪ Kawasan berkelah dan adventure game;
memerlukan 8 ▪ Dewan tertutup;
hektar (20 ▪ Gerai;
ekar). ▪ Tandas awam;
▪ Wakaf;
▪ Telefon awam;
▪ Tempat makan;
▪ Kemudahan pengangkutan awam;
▪ Tempat Letak Kenderaan:
- 35 petak kereta bagi 2.0 hektar (5
ekar) pertama.
- Tambahan 1 petak kereta/1500 meter
persegi (16,145.8 kaki persegi) luas
tapak selebihnya.

4-45
A N U A L G AMASYARAKAT
RIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR
sambungan
KEMUDAHAN SOKONGAN
e. Padang 1.2 hektar i. Setiap 3,000 Lingkungan ▪ Padang permainan kanak-kanak;
Kejiranan orang (3 e 1.5 km ▪ Padang bola;
penduduk; dank (0.9 batu) ▪ Gelanggang badminton, tenis, takraw
ii. Setiap ) dll;
pertambahan ▪ Kawasan jogging;
3,000 orang ▪ Taman dan perteduhan;
penduduk ▪ Tempat rehat;
memerlukan ▪ Telefon awam;
2 hektar (5 ekar) ▪ Tandas; dan
▪ Tempat Letak Kenderaan
- 35 petak kereta bagi 2 hektar
(5 ekar) pertama.
- Tambahan 1 petak kereta/16,145.8
kp (1500mp) luas tapak selebihnya.
f. Padang 0.6 hektar i. Setiap 1,000 Lingkungan 1 km ▪ Kawasan teduhan taman;
Permainan/ (1.5 ekar) orang penduduk; (0.6 batu) ▪ Kawasan berturap dan berlampu
Laman sukan dan untuk gelanggang sukan dan
ii. Setiap permainan;
pertambahan ▪ Kawasan permainan kanak-kanak;
1,000 orang ▪ Adventure ground;
penduduk ▪ Telefon awam;
memerlukan ▪ Tempat letak kenderaan
0.6 hektar - 10 petak kereta bagi 0.4 hektar
(1.5 ekar) (1 ekar) pertama
- Tambahan 1 petak kereta/600
meter persegi (6458.3 kaki persegi)
luas tapak selebihnya
- Tambahan 30% petak motosikal
g. Lot Permainan 0.2 hektar i. Setiap 300 orang Lingkungan ▪ Kawasan berumput;
(0.5 ekar) penduduk; 0.5 km ▪ Kawasan berpasir;
ii. Setiap (0.3 batu) ▪ Tempat berteduh dan tempat duduk;
pertambahan ▪ Alat permainan kanak-kanak.
300 penduduk
memerlukan
0.2 hektar
(0.5 ekar)
Gambar: Taman Bandaran Kelana Jaya Gambar: Taman Permainan
4-46 g a r i s p a nMANUAL
d u a n k eGARIS
m u d a hPANDUAN
a n m a s y aDAN
r a k aPIAWAIAN
t PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
4-45
M A N U A L G A R I S P A N D U A N D A N P I A W A I A N P E R A N C A N G A N N E G E R I S E L A N G OGARIS
R PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT
KM 8
KM8 PASAR PASAR
AWAMAWAM
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
Penentuan Pasar Awam / Pusat Penjaja Boleh Ditentukan Oleh PBT
Keperluan Penduduk Tadahan (Minimum)
2,500 rumah atau 10,000 penduduk
Keluasan Tapak (Minimum) ▪ 0.486 hektar (1.2 ekar)
Anjakan Bangunan
o Hadapan ▪ 12.192 meter (40 kaki)
o Sisi ▪ 6.096 meter (20 kaki)
▪ Tempat Letak Kereta (TLK) ▪ 1 TLK/persegi 46.4 meter persegi (500 kaki) ruang lantai kasar.
▪ Tempat Letak Motosikal (TLM) ▪ 1 unit TLM/1000 kaki persegi ruang lantai kasar.
▪ TLK Orang Kurang Upaya (OKU) ▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU dengan kemudahan ramp dan
railing.
▪ Tempat Letak Lori (TLL) ▪ Minimum 3 petak bersaiz 9.8 kaki x 9.8 kaki.
▪ 1.524 meter ( 5 kaki) sempadan bersama
Perimeter Planting ▪ Minimum 1.524 meter (5 kaki) di sekeliling kawasan
pembangunan dan termasuk anjakan bangunan bagi keluasan
yang kurang daripada 0.404 hektar (1 ekar).
▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan
Kemudahan Golongan Kurang Upaya (OKU)
Golongan Istimewa dan mematuhi Universal Design Guidelines.
Kemudahan Sokongan:
○ Ruang solat ▪ Ruang solat secara berasingan bagi lelaki (10 kaki x 15 kaki) dan
perempuan (10 kaki x 15 kaki) serta berintegrasi dengan tempat
wuduk.
○ Kawasan Rekreasi dan Landskap ▪ 5% daripada keluasan tapak termasuk perimeter planting.
○ Pili Bomba dan Alat Pemadam Kebakaran ▪ Disediakan di tempat bersesuaian tertakluk kepada Jabatan Bomba
dan Penyelamat.
○ Tempat Hentian Bas/Teksi ▪ Disediakan lay-by bersesuaian dan ditempatkan di luar kawasan
samada di jalan susur atau jalan utama.
○ Ruang Memunggah (Loading/Unloading) ▪ Perlu diletakkan berasingan, sama ada di belakang/tepi bangunan
mengikut kesesuaian.
○ Tandas Awam ▪ Disediakan berasingan untuk lelaki dan perempuan.
○ Tempat Pembuangan Sampah Sementara ▪ Ditempatkan dibelakang bangunan atau tempat yang terlindung
daripada pandangan awam
▪ Pusat pembuangan sampah berasingan bagi bahan-bahan halal dan
tidak halal.
○ Lain-lain Kemudahan ▪ Penyediaan kemudahan lain seperti ruang weighing room, stor
sejuk beku berasingan bagi bahan-bahan halal dan tidak halal,
papan tanda bangunan dan sebagainya.
▪ Menyediakan ruang drive-thru dan self-collect bagi membolehkan
pelanggan mengambil barang yang dibuat secara dalam talian.
Gambar: Pasar Awam Pasir Penambang Gambar: Pasar Awam Seksyen 6 Shah Alam

4-47
4-46
TERMINAL/STESENPENGANGKUTAN
TERMINAL/STESEN PENGANGKUTANAWAM AWAM
KM9
KM 9
-LIGHT RAIL TRANSIT SYSTEM (LRT)/INTRA-URBAN TRANSIT SYSTEM
-LIGHT RAIL TRANSIT SYSTEM (LRT)/INTRA-URBAN TRANSIT SYSTEM
(MONORAIL)/KOMUTER/BAS/TEKSI/CABLE CAR/MOD
(MONORAIL)/KOMUTER/BAS/TEKSI/CABLE CAR/MOD PENGANGKUTAN
PENGANGKUTAN
AWAM LAIN AWAM LAIN
Pengangkutan awam atau transit awam merangkumi segala sistem pengangkutan yang mana penumpang tidak
bergerak menggunakan kenderaan sendiri. Ia merangkumi perkhidmatan rel dan bas juga termasuk perkhidmatan
penerbangan berjadual, feri, teksi dan sebagainya. Pengangkutan awam biasanya dikenali sebagai pengangkutan
umum dan biasanya diatur untuk menawarkan perkhidmatan berjadual dalam laluan tetap tanpa penempahan.
Kebanyakan penumpang transit bergerak dalam lingkungan kawasan tempatan di antara rumah mereka dan tempat
kerja, pusat beli-belah atau institusi pendidikan.
▪ Dalam kawasan pusat bandar dan Pusat Perniagaan Utama (Central Business
District)
▪ Berhampiran terminal pengangkutan seperti Integrated Transport Terminal, LRT
dan komuter;
Peletakan Lokasi
▪ Berhampiran dengan kawasan institusi dan pusat pengajian tinggi seperti
universiti dan kolej;
▪ Kawasan pembangunan semula bandar.
*Kawasan yang dibenarkan tertakluk kepada RT/RKK kawasan berkenaan
Konsep pembangunan ▪ Bersepadu antara mod pengangkutan
Kawasan Tepu Bina (Maksimum) ▪ 60% daripada keluasan tapak pembangunan
▪ Terminal bersepadu
- 20 hektar (49.42 ekar)
▪ Terminal daerah utama
▪ Stesen utama pengangkutan awam pusat bandar
▪ Stesen sokongan pengangkutan awam
Saiz Tapak (Minimum)
- 1.5 hektar (3.71 ekar)
▪ Hentian/pondok menunggu bas & teksi
* Bagi saiz keluasan tapak yang kurang daripada keluasan minimum akan tertakluk
kepada pertimbangan pihak agensi pengguna. Keluasan yang dipersetujui
hendaklah mempu untuk menyediakan semua ciri-ciri dan keperluan yang
ditetapkan bagi setiap kategori kemudahan pengangkutan awam darat yang
dicadangkan.
▪ Minimum 20.117 meter (66 kaki) - terminal/hentian bas dengan penyediaan lay-
Jalan Utama
by dan curb
Lebar Jalan Keluar - Masuk ▪ Minimum 20.117 meter (66 kaki)
▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar + 10% TLK
▪ Tempat Letak Kereta (TLK) pelawat + 2% TLK OKU
Ruang Lantai Perniagaan
▪ 1 TLK/46.452 meter persegi (500 kaki persegi) ruang lantai kasar + 10% TLK
▪ Tempat Letak Motosikal (TLM) pelawat + 2% TLK OKU

▪ TLK Orang Kurang Upaya (OKU) ▪ 20% daripada jumlah TLK.
▪ Tambahan 2% TLK untuk OKU dengan kemudahan ramp dan railing.
▪ 10% daripada ruang lantai kasar.
Ruang perniagaan
▪ Disediakan dalam bentuk kiosk/kafe/kedai dalam bangunan.
Kemudahan Sokongan
▪ Ruang Solat (Minimum) ▪ Luas ruang lantai kasar ≤ 4,645.152 meter persegi (50,000 kaki persegi) = ruang
berasingan bagi lelaki (20 kaki x 20 kaki) dan perempuan (20 kaki x 20 kaki) serta
berintegrasi dengan tempat mengambil air sembahyang.
▪ Luas ruang lantai kasar 4.645 meter persegi (50,001 kaki persegi) - 9.290.304
meter persegi (100,000 kaki persegi) = ruang berasingan bagi lelaki (20 kaki x 35
kaki) dan perempuan (20 kaki x 35 kaki) serta berintegrasi dengan tempat
mengambil air sembahyang.
▪ Luas ruang lantai kasar > 9.290.304 meter persegi (100,000 kaki persegi) = ruang
berasingan bagi lelaki (20 kaki x 50 kaki) dan perempuan (20 kaki x 50 kaki) serta
berintegrasi dengan tempat mengambil air sembahyang.

GARIS
MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANG O R PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT
sambungan
kereta, tempat pemunggahan barang, tidak berhadapan tandas dan tidak boleh
berada di bawah laluan paip najis.
▪ Kemudahan Golongan Kurang ▪ Menyediakan kemudahan untuk Golongan Kurang Upaya dan Golongan
Upaya Istimewa dan mematuhi Universal Design Guidelines. (MS1184 - 2014
Universal Design And Accessibility In The Built Environment - Code Of Practice :
Second Revision)
▪ Ruang Memunggah (Loading/ ▪ Perlu diletakkan berasingan, sesuai diletakkan di belakang bangunan.
Unloading)
▪ Tempat Pembuangan Sampah ▪ Ditempatkan di belakang bangunan atau tempat yang terlindung daripada
▪ Menyediakan tong kitar semula (recycle bin) di tempat pembuangan sampah.
▪ Tandas Awam ▪ Berasingan bagi lelaki dan perempuan dilengkapi dengan kemudahan bilik
mandi/bilik persalinan/bilik menyusu/menyalin lampin bayi dan tandas OKU.
▪ Pili Bomba dan Alat Pemadam ▪ Disediakan di tempat bersesuaian tertakluk kepada Jabatan Bomba dan
Kebakaran Penyelamat.
▪ Lain-lain Kemudahan ▪ Hentian yang mempunyai tempat letak bas/teksi/kereta sewa/e-hailing
▪ Lay-by untuk menurun dan mengambil penumpang
▪ Panel Informatik yang memberikan maklumat laluan bas, jadual masa perjalanan
dan peta lingkaran perkhidmatan bas.
▪ Teknologi ITS
▪ Tempat punggah-memunggah.
▪ Papan tanda bangunan.
▪ Telefon awam (kecemasan).
▪ Papan tanda bangunan.
▪ Pencahayaan
▪ Mesin pengeluaran wang (Automated Teller Machines)
▪ Sick room/quarantine room luas Minimum 100 kp lengkap dengan kemudahan
katil, tandas dan first aid (untuk heirarki yang bersesuaian)
▪ Klinik rawatan kecemasan beserta kemudahan ambulans (untuk hub
pengangkutan bersepadu)
▪ Information board
▪ Notice board/pengiklanan
▪ Kemudahan tenaga solar (charging, bumbung solar)
▪ Digalakkan menyediakan lay-by ruang menunggu kenderaan untuk
perkhidmatan e-hailing penghantaran barangan online
Tanah Lapang, Landskap dan ▪ Mewujudkan taman mini landskap bagi mengindahkan lagi kawasan masjid
Rekreasi dengan menyediakan pondok-pondok rehat, wakaf, tempat duduk, dewan,
landskap lembut dan elemen landskap yang berkaitan.
Perimeter Planting (minimum)
* Sekiranya terminal terletak bersempadanan dengan kawasan kediaman, disediakan tembok
penghadang setinggi minimum 8 kaki
Nota:
1. Bagi pembangunan berorientasikan TOD, rujuk Dasar Perancangan Pembangunan Berorientasikan Transit Negeri Selangor yang telah
diluluskan dalam MMKN ke 7/2016 pada 24 Februari 2016 dan telah disahkan oleh MMKN ke 8/2016 pada 2 Mac 2016.
2. Tertakluk kepada perubahan dasar dan arahan kerajaan Negeri dari masa ke semasa.
4-48
ILUSTRASI
Contoh Terminal/Stesen Pengangkutan Awam
GARIS PANDUAN
ASPEK ALAM
SEKITAR DALAM
PERANCANGAN
GARIS PANDUAN
ASPEK ALAM
SEKITAR DALAM
PERANCANGAN
M/S
AS1-1 DASAR UMUM ALAM SEKITAR 5-1
AS2-1 GARIS PANDUAN: PERANCANGAN 5-2

PEMBANGUNAN DI KAWASAN BUKIT DAN
TANAH TINGGI (KSAS)
AS2-2 GARIS PANDUAN: KAWASAN TANAH 5-5

GAMBUT
AS3 PEMELIHARAAN TOPOGRAFI SEMULAJADI: 5-7

PIAWAIAN PEMELIHARAAN KAWASAN
TASIK
AS4 PERINTAH PEMELIHARAAN POKOK 5-17

MENGIKUT PERUNTUKAN AKTA 172
AS5 GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN 5-20

PEMBANGUNAN DI PESISIRAN PANTAI
AS6 GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN 5-24

PEMBANGUNAN DALAM KORIDOR SUNGAI
GARIS PANDUAN ASPEK ALAM SEKITAR DALAM PERANCANGAN
AS1 DASAR UMUM ALAM SEKITAR
1. Dasar Alam Sekitar Negara, 2002:
i. PENDIDIKAN DAN KESEDARAN

Bagi memperolehi kefahaman yang lebih mendalam dan lebih baik tentang konsep kesejahteraan
alam sekitar dan pembangunan lestari, serta memupuk sikap prihatin terhadap alam, pendidikan dan
kesedaran alam sekitar akan digalakkan secara menyeluruh dengan gabungan penyebaran maklumat
serta latihan. Tindakan ini adalah selaras dengan cadangan-cadangan dalam Agenda 21.
ii. PENGURUSAN BERKESAN SUMBER ASLI DAN ALAM SEKITAR

Langkah-langkah akan diambil untuk melindungi dan memulihara alam sekitar dan sumber asli
bagi memenuhi keperluan dan aspirasi penduduk negara, khususnya berkaitan dengan keupayaan
pengeluaran sumber-sumber seperti tanah, hutan, kepelbagaian biologi dan air.
iii. PERANCANGAN PEMBANGUNAN DAN PELAKSANAAN BERSEPADU

Pertimbangan alam sekitar akan diintegrasikan ke dalam semua peringkat pembangunan, perancangan
dan pelaksanaan program, dan segala aspek penggubalan dasar.
iv. PENCEGAHAN DAN KAWALAN PENCEMARAN DAN KEMEROSOTAN ALAM SEKITAR

Pencemaran dan kesan-kesan negatif lain kepada alam sekitar disebabkan oleh aktiviti pembangunan
akan dikurangkan.
v. PENGUKUHAN MEKANISME PENTADBIRAN DAN KEINSTITUSIAN

Kerjasama dan penyelarasan yang bersepadu dan berkesan di kalangan sektor kerajaan, dan di antara
kerajaan dan sektor lain, akan dipertingkatkan bagi mencapai pengurusan dan perlindungan alam sekitar
yang cekap.
vi. PENDEKATAN PROAKTIF TERHADAP ISU ALAM SEKITAR SERANTAU DAN SEJAGAT
Malaysia akan bekerjasama secara aktif dengan negara-negara lain terutama sekali negara-negara
ASEAN dan petubuhan-pertubuhan serantau dan antarabangsa yang berkenaan mengenai kepentingan
alam sekitar sejagat.
2. Kategori Kawasan Berisiko:
i. SASARAN PENTING
Meliputi apa-apa juga pemasangan yang hasil keluaran atau perkhidmatannya adalah sangat penting,
dan sekiranya berlaku kemusnahan atau kerosakan yang serius akan menyebabkan kerugian yang amat
besar kepada ekonomi, pertahanan atau keselamatan Negara, atau menjejaskan perjalanan dan fungsi-
fungsi Kerajaan.
ii. KAWASAN LARANGAN

Suatu kawasan yang diisytiharkan di bawah Seksyen 4, Akta Kawasan Larangan dan Tempat Larangan
1959 oleh Menteri Keselamatan Dalam Negeri dengan tujuan untuk mengadakan peraturan khas supaya
diwujudkan suatu sistem kawalan terhadap pergerakan dan juga kelakuan orang yang berada di dalam
kawasan tersebut.
iii. TEMPAT LARANGAN

Suatu tempat yang diisytiharkan di bawah Seksyen 5, Akta Kawasan Larangan dan Tempat Larangan 1959
oleh Menteri Keselamatan Dalam Negeri supaya sistem pengawalan dan pengawasan khas diadakan
sebagai langkah pencegahan untuk mengelakkan orang-orang yang tidak dibenarkan dari memasuki
tempat tersebut.
GARIS
GARISPANDUAN:
PANDUAN:
- PERANCANGAN
PERANCANGANPEMBANGUNAN
PEMBANGUNANDIDI
AS2-1
AS2-1 KAWASAN
KAWASAN BUKIT
BUKIT DAN
DAN TANAH
TANAH TINGGI
TINGGI
(KSAS)
(KSAS)
TTAFSIRAN
AFSIRAN P E M A K AGARIS
PEMAKAIAN I A N GPANDUAN
ARIS PANDUAN:
Garis panduan ini terpakai bagi pembangunan di kawasan yang mempunyai kecerunan melebihi 25 darjah
(kecerunan kelas III dan kelas IV) yang melibatkan permohonan kelulusan Kebenaran Merancang.
KKATEGORI
A T E G O RKELAS
I K E LKECERUNAN
AS KECERUNAN
KATEGORI KELAS CIRI-CIRI GEOLOGI

Kawasan Kelas I adalah kawasan yang mempunyai pembatasan geoteknikal yang rendah
seperti berikut:
Kelas I
i. Terain in-situ dengan kecerunan < 15°; dan
ii. Cerun yang dipotong dengan kecerunan < 15°.
Kawasan Kelas II adalah kawasan yang mempunyai pembatasan geoteknikal yang sederhana
seperti berikut:
i. Terain in-situ dengan kecerunan ≥ 15° hingga < 25°dengan ketiadaan tanda-tanda
hakisan dan ketidakstabilan cerun;
Kelas II ii. Terain in-situ dengan kecerunan < 15° dengan tanda-tanda wujudnya hakisan dan
ketidakstabilan cerun;
iii. Terain in-situ dengan kecerunan < 15° yang terdiri dari koluvium atau bahan geologi yang
sensitif; dan
iv. Kawasan ancaman banjir.
Kawasan Kelas III adalah kawasan yang mempunyai pembatasan geoteknikal yang tinggi
seperti berikut:
i. Terain in-situ dengan kecerunan dari ≥ 25° hingga < 35° dengan ketiadaan tanda-tanda
ii. Terain in-situ dengan kecerunan ≥ 15° hingga < 25° dengan tanda-tanda wujudnya
Kelas III hakisan sederhana hingga teruk dan ketidakstabilan cerun;
iii. Terain in-situ dengan kecerunan ≥ 15° hingga < 25° yang terdiri dari kaluvium atau bahan
geologi yang sensitif;
iv. Terain in-situ dengan kecerunan < 15° yang terdiri dari koluvium atau bahan geologi yang
sensitif dengan menpunyai tanda-tanda ketidakstabilan cerun;
v. Kawasan ancaman banjir lumpur.
Kawasan Kelas IV adalah kawasan yang mempunyai pembatasan geoteknikal yang ekstrem
seperti berikut:
i. Terain in-situ dengan kecerunan ≥ 35° dengan ketiadaan tanda-tanda hakisan dan
ketidakstabilan cerun;
Kelas IV ii. Terain in-situ dengan kecerunan ≥ 25° hingga < 35° dengan tanda-tanda wujudnya
iii. Terain in-situ dengan kecerunan ≥ 15° hingga < 25° yang terdiri dari koluvium atau bahan
geologi yang sensitif dengan mempunyai tanda-tanda ketidakstabilan cerun;
iv. Puncak bukit atau rabung (ringes).
garis panduan alam sekitar
5 -2
G A R GARIS
IS PAN D U A N UUMUM
PANDUAN MUM
Secara umum, pembangunan di kawasan tanah berbukit, tanah tinggi, lereng bukit dan puncak bukit serta
kawasan sekitarnya perlu mematuhi garis panduan umum.
A) KRITERIA KAWASAN BERCERUN YANG BOLEH DIBANGUNKAN
i. Kawasan berkecerunan kelas I dan II dengan ketinggian kurang 300 meter (984.252 kaki) dari aras
laut dibenarkan untuk pembangunan tertakluk kepada rancangan tempatan, akta, peraturan dan
garis panduan berkaitan.
ii. Kawasan berkecerunan kelas I dan II dengan ketinggian melebihi 300 meter (984.252 kaki) hingga
1000 meter (3,280.840 kaki) dari aras laut dibenarkan untuk pembangunan eko-pelancongan dan
rekreasi berimpak rendah tertakluk kepada rancangan tempatan, akta, peraturan dan garis panduan
berkaitan.
iii. Kawasan pembangunan berkecerunan kelas III dengan ketinggian kurang 300 meter (984.252 kaki)
dari aras laut boleh dipertimbangkan dengan mengambilkira aspek keselamatan, pemeliharaan
cerun dan kebolehlaksanaan pembangunan. Permohonan tertakluk kepada garis panduan khusus
para 5.0 dan perakuan Jawatankuasa Teknikal Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar.
iv. Kawasan berkecerunan kelas III dengan ketinggian melebihi 300 meter (984.252 kaki) hingga 1000
meter (3,280.840 kaki) dari aras laut dibenarkan untuk pembangunan rekreasi berimpak rendah
yang tidak melibatkan pembinaan struktur bangunan serta pembangunan infrastruktur dan projek
berkepentingan nasional dengan mengambil kira aspek keselamatan, pemeliharaan cerun dan
kebolehlaksanaan pembangunan.
v. Kawasan berkecerunan kelas IV tidak dibenarkan untuk pembangunan kecuali pembangunan
infrastruktur dan projek berkepentingan nasional dengan mengambil kira aspek keselamatan,
pemeliharaan cerun dan kebolehlaksanaan pembangunan.
vi. Pembangunan yang melibatkan kawasan berkecerunan yang bercampur dengan kelas IV dalam
keluasan yang kecil boleh dibangunkan (jika cerun tersebut boleh memberi ancaman kepada
kawasan sekitaran) tertakluk kepada kaedah penyelesaian kejuruteraan dan mendapat
pertimbangan Jawatankuasa Teknikal Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar.
vii. Kawasan melebihi 1000 meter (3,280.840 kaki) dari aras laut tidak dibenarkan untuk pembangunan
perbandaran tetapi dibenarkan pembangunan infrastruktur dan projek berkepentingan nasional
dengan mengambil kira aspek keselamatan, pemeliharaan cerun dan kebolehlaksanaan
pembangunan.
viii. Cadangan pembangunan di lereng bukit termasuk cerun yang telah dikacau ganggu (disturbed slope)
dan cerun yang telah dibina dengan langkah kejuruteraan (engineered slope) yang tidak termasuk di
dalam kelas III dan kelas IV sedia ada perlu mendapat perakuan Jawatankuasa Teknikal
Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar.
ix. Bagi mana-mana tapak pembangunan yang terletak bersempadan dengan kawasan berkecerunan
kelas III, IV atau cerun potongan, pelan analisa kecerunan dan laporan geoteknikal yang disediakan
hendaklah mengambil kira rekabentuk cerun dan langkah-langkah mitigasi di lot bersempadan
tersebut.
B) KAWASAN BERCERUN YANG PERLU DIPELIHARA
i. Kawasan berbukit yang telah atau akan diisytiharkan sebagai tanah bukit di bawah Bahagian II
(Seksyen 3, Akta Pemuliharaan Tanah 1960) (Akta 385) (Disemak 1989).
ii. Kawasan yang mempunyai nilai sejarah, daya tarikan pelancongan dan kepelbagaian biologi yang
tinggi.
iii. Kawasan yang mempunyai kepentingan geologi yang telah dikenal pasti atau diwartakan sebagai
kawasan kajian atau penyelidikan.
iv. Kawasan yang telah dikenalpasti sebagai kawasan yang mengandungi sumber-sumber mineral.
v. Kawasan tadahan air yang tertakluk kepada mana-mana Akta sediada.
vi. Kawasan yang diwartakan sebagai hutan simpanan kekal termasuk kawasan hutan pengeluaran atau
hutan produktif dan lindungan.
5 -3
C ) KAWASAN WARISAN KEBANGSAAN
i. Mana-mana kawasan yang terletak di dalam kawasan tanah berbukit, tanah tinggi, lereng bukit dan
puncak bukit serta kawasan sekitarnya yang diwartakan sebagai Tapak Warisan Kebangsaan mengikut
Akta Warisan Kebangsaan, 2006 atau mana-mana akta yang berkaitan.
D) PEMELIHARAAN TOPOGRAFI
i. Subseksyen 21 A (1), Akta Perancangan Bandar dan Desa, 1976 (Akta 172) memperuntukkan supaya
Laporan Cadangan Pemajuan (LCP) yang dikemukakan perlu mengandungi perihal tanah termasuk alam
sekitar fizikal, topografi, landskap, geologi, kontur, saliran air dan tadahan air dan bentuk semulajadi di
atasnya.
ii. Subseksyen 21 B (1), Akta 172 (pelan susun atur) memperuntukkan langkah-langkah bagi melindungi dan
memperelok alam sekitar dari segi fizikal, memelihara topografi semulajadi, memperelok landskap serta
memelihara dan menanam pokok di kawasan pemajuan dilaksanakan.
iii. Sebarang pemotongan bukit hendaklah dilaksanakan pada kadar yang minimum tertakluk kepada
pertimbangan Jawatankuasa Teknikal Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar. Tindakan
pemotongan bukit bagi tujuan meratakan permukaan keseluruhan tapak pembangunan adalah tidak
dibenarkan.
iv. Penambakan sungai-sungai semulajadi adalah tidak dibenarkan. Bagi kawasan alur sungai, penambakan
boleh dibuat dengan syarat sistem saliran sedia ada dikekalkan melalui langkah-langkah kejuruteraan
khusus dan mendapat pertimbangan Jawatankuasa Teknikal Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar.
v. Susun atur bagi sesuatu pemajuan hendaklah mengikut kontur asal tanah dan kesesuaian kawasan.
Menyusun secara bertingkat (staggered) dengan mengambil kira kecerunan maksimum untuk cadangan
jalan mengikut kehendak yang ditetapkan oleh agensi-agensi teknikal berkenaan. Penyusunan bangunan
dipelbagaikan dan secara tidak berderet seperti barrack.
G A RGARIS
I S P APANDUAN
NDUAN K HUSUS
KHUSUS
A) KAWALAN PERANCANGAN DAN KEBOLEHLAKSANAAN PEMBANGUNAN
Perkaitan kesensitifan alam sekitar dengan aspek ketinggian merupakan asas penting dalam pertimbangan
pembangunan. Ini adalah berdasarkan faktor semakin tinggi kawasan bukit semakin sentitif dari segi flora dan
faunanya serta kemusnahannya. Dengan itu, semakin tinggi kelas kesesuaian pembangunan atau ketinggian, maka
semakin terhad pembangunan yang boleh dipertimbangkan.
i. Pemajuan yang boleh dipertimbangkan untuk pembangunan di kawasan tanah berbukit, tanah tinggi, lereng
bukit dan puncak bukit serta kawasan sekitarnya adalah tertakluk kepada perkara-perkara berikut:
a. Zon perancangan yang telah ditentukan oleh Rancangan Tempatan atau Rancangan Kawasan Khas
berkaitan;
b. Kelas kegunaan tanah mengikut Rancangan Tempatan atau Rancangan Khas berkaitan;
c. Intensiti pembangunan yang meliputi densiti, ketinggian bangunan/bilangan tingkat, kawasan banir
(plinth area) dan nisbah plot (plot ratio);
d. Semua syarat-syarat berkaitan yang dikeluarkan oleh agensi teknikal berkaitan hendaklah dipatuhi.
ii. Panduan kawalan perancangan dan pembangunan serta syarat-syarat terperinci berdasarkan kelas
kesesuaian pembangunan I, II, III dan IV adalah seperti di Jadual 1-4 dan Manual Garis Panduan dan Piawaian
Perancangan Negeri Selangor yang telah diluluskan oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri Selangor.
Sebarang percanggahan garis panduan kawalan perancangan, Jadual 1-4 hendaklah diterima pakai.
Sumber: Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit & Tanah Tinggi Negeri Selangor, Februari 2015.
5 -4
GARIS
GARIS PANDUAN:
AS2-2
GARIS PANDUAN:
AS2-2
AS2-2
PANDUAN:
KAWASAN TANAH
-- KAWASAN GAMBUT
KAWASAN TANAH
TANAH GAMBUT
GAMBUT
TT A F STAFSIRAN
IRA N P E MA KA IAN G AR II S PA ND UA N ::
TAA FF S
S II R
RAAN
N P E
EMMA
AKKA
A II A
P PEMAKAIAN AN G
GAAR
NGARIS ISS P
PA
RPANDUAN AN
NDDU
UAAN
N:
Garis panduan
Garis panduan ini
ini terpakai
terpakai bagi
bagi pembangunan
pembangunan didi kawasan
kawasan tanah
tanah gambut
gambut yang
yang melibatkan
melibatkan
Garis panduan
permohonan ini terpakai
kelulusan bagi Merancang
Kebenaran pembangunan
(KM).di kawasan tanah gambut yang melibatkan
permohonan kelulusan Kebenaran Merancang (KM).
permohonan kelulusan Kebenaran Merancang (KM).
G
G AR II S PA N DU AN U MU M
GAAR ISS P
RGARIS PA N
NDDU
UAAN
APANDUAN U
UMMU
UM
N UMUM M
i.i. Kawasan
Kawasan tanah
tanah gambut
gambut dikenalpasti
dikenalpasti mempunyai
mempunyai nilai
nilai keseimbangan
keseimbangan alam
alam sekitar
sekitar yang
yang tinggi.
tinggi. Manakala
Manakala
i. Kawasan
impak tanah gambut dikenalpasti mempunyai nilai keseimbangan alam sekitar
danyang tinggi.Justeru
Manakala
impak kekangan
kekangan geologi
geologi dan
dan geoteknikal
geoteknikal merangkumi
merangkumi jangka
jangka masa pendek
masa pendek dan panjang.
panjang. itu
Justeru itu
impak kekangan geologi dan geoteknikal merangkumiinijangka masa pendek dan panjang. Justeru itu
disarankan
disarankan kajian
kajian pemetaan
pemetaan dan
dan pengezonan
pengezonan kawasan sebagai Kawasan
kawasan ini sebagai Kawasan Sensitif
Sensitif Alam
Alam Sekitar
Sekitar (KSAS)
(KSAS)
disarankan
dalam kajian pemetaandan dan pengezonan kawasan ini sebagai Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)
dalam Rancangan
Rancangan Struktur
Struktur dan Rancangan
Rancangan Tempatan.
Tempatan.
ii. dalam
Bagi Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan.
ii. Bagi mengenalpasti
mengenalpasti taburan
taburan dandan ketebalan
ketebalan tanah
tanah gambut,
gambut, laporan
laporan geologi
geologi permukaan
permukaan dan dan
ii. Bagi mengenalpasti
subpermukaan taburan
terperinci perlu dan ketebalan
dilaksanakan tanah
semasa gambut,
peringkat awal laporan geologi permukaan dan
perancangan.
subpermukaan terperinci perlu dilaksanakan semasa peringkat awal perancangan.
iii. subpermukaan
Kaedah terperinci perlu dilaksanakan semasa peringkat awal perancangan.
iii. Kaedah mitigasi
mitigasi kawasan
kawasan tanah
tanah gambut
gambut dan
dan potensi
potensi bencana
bencana mesti
mesti dicadangkan
dicadangkan dandan dikemukakan
dikemukakan
iii. Kaedah
secara mitigasi
terperinci. kawasan tanah gambut dan potensi bencana mesti dicadangkan dan dikemukakan
secara terperinci.
secara terperinci.
A) KRITERIA
A) KRITERIA KAWASAN
KAWASAN TANAH
TANAH GAMBUT
GAMBUT YANG
YANG BOLEH
BOLEH DIBANGUNKAN
DIBANGUNKAN
A) KRITERIA KAWASAN TANAH GAMBUT YANG BOLEH DIBANGUNKAN
i.i. Kawasan
Kawasan tanah
tanah gambut
gambut yang
yang berketebalan
berketebalan kurang
kurang daripada
daripada 3 3 meter
meter (10(10 kaki)
kaki) dikategorikan
dikategorikan
i. Kawasan
sebagai tanahBukan
gambut yang Bencana,
berketebalan kurang daripada 3 meter (10 kaki) dikategorikan
sebagai Zon Bukan Risiko Bencana, dibenarkan untuk pembangunan tertakluk
Zon Risiko dibenarkan untuk pembangunan tertakluk kepada
kepada
sebagai
rancanganZon Bukan akta,Risiko Bencana, dibenarkan untuk pembangunan tertakluk kepada
rancangan tempatan,
tempatan, akta, peraturan
peraturan dan
dan garis
garis panduan
panduan berkaitan.
berkaitan.
ii. rancangan
Kawasan tempatan, akta, peraturan dan garis panduan berkaitan.
ii. Kawasan tanah
tanah gambut
gambut yang
yang berketebalan
berketebalan kurang
kurang daripada
daripada 3 3 meter
meter (10(10 kaki)
kaki) dan
dan keluasan
keluasan
ii. Kawasan
melebihi tanah gambut yang berketebalan kurang daripada 3 meter (10 kaki) dan keluasan
melebihi 101.171 hektar (250 ekar) dikategorikan sebagai Zon Risiko Bencana, boleh
101.171 hektar (250 ekar) dikategorikan sebagai Zon Risiko Bencana, boleh
melebihi 101.171 hektar mengambil
dipertimbangkan (250 ekar) dikategorikan sebagai Zon Risiko Bencana, boleh
dipertimbangkan dengan
dengan mengambil kira kira impak
impak potensi
potensi bencana,
bencana, kaedah
kaedah penyelesaian
penyelesaian
dipertimbangkan
kejuruteraan dengan mengambil pembangunan.
kira impak potensi bencana,tertakluk kaedah penyelesaian
kejuruteraan dandan kebolehlaksanaan
kebolehlaksanaan pembangunan. Permohonan Permohonan tertakluk kepada kepada garis
garis
kejuruteraan
panduan dan kebolehlaksanaan pembangunan. Permohonan tertakluk kepada garis
panduan khusus
khusus para
para 4.0
4.0 dan
dan perakuan
perakuan Jawatankuasa
Jawatankuasa Teknikal
Teknikal Pembangunan
Pembangunan Kawasan
Kawasan Sensitif
Sensitif
panduan
Alam khusus para 4.0 dan perakuan Jawatankuasa Teknikal Pembangunan Kawasan Sensitif
Alam Sekitar.
Sekitar.
iii. Alam Sekitar.
Kawasan
iii. Kawasan tanah
tanah gambut
gambut yang
yang berketebalan
berketebalan melebihi
melebihi 3 3 meter
meter (10
(10 kaki)
kaki) boleh
boleh dipertimbangkan
dipertimbangkan
iii. Kawasan
dengan tanah gambut yang berketebalanbencana,
melebihi 3 meter (10 kaki) boleh dipertimbangkan
dengan mengambil
mengambil kirakira impak
impak potensi
potensi bencana, kaedah
kaedah penyelesaian
penyelesaian kejuruteraan
kejuruteraan dandan
dengan mengambil kira impak Permohonan
kebolehlaksanaan potensi bencana, kaedah penyelesaian kejuruteraan dan
kebolehlaksanaan pembangunan.
pembangunan. Permohonan tertakluk tertakluk kepada
kepada garis
garis panduan
panduan khusus
khusus para
para 4.0
4.0
kebolehlaksanaan
dan perakuan pembangunan.
Jawatankuasa Permohonan
Teknikal Pembangunan tertakluk kepada
Kawasan garisAlam
Sensitif panduan khusus para 4.0
Sekitar.
dan perakuan Jawatankuasa Teknikal Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar.
iv. dan
Bagi perakuan Jawatankuasa Teknikal Pembangunan Kawasan Sensitif Alam Sekitar.
iv. Bagi mana-mana
mana-mana tapak
tapak pembangunan
pembangunan yang yang terletak
terletak bersempadan
bersempadan dengan
dengan kawasan
kawasan tanah
tanah
iv. Bagi mana-mana
gambut, tapak pembangunan yang terletak bersempadan dengan kawasan tanah
gambut, Laporan Geoteknikal yang disediakan hendaklah mengambil kira impak
Laporan Geoteknikal yang disediakan hendaklah mengambil kira impak potensi
potensi
gambut,
bencana Laporan Geoteknikal yang disediakan hendaklah mengambil kira impak potensi
bencana dan
dan kaedah
kaedah mitigasi
mitigasi bersesuaian
bersesuaian didi lot
lot bersempadan
bersempadan tersebut.
tersebut.
bencana dan kaedah mitigasi bersesuaian di lot bersempadan tersebut.
G
G AR II S PA N DU AN K HU SU S
GAAR ISS P
RGARIS PA N
NDDU
UAAN
APANDUAN K
KHHU
USSU
N KHUSUSUSS
A)
A) KAWALAN
KAWALAN PERANCANGAN
PERANCANGAN DAN
DAN KEBOLEHLAKSANAAN
KEBOLEHLAKSANAAN PERMOHONAN
PERMOHONAN CADANGAN
CADANGAN
A) PEMBANGUNAN
KAWALAN PERANCANGAN
KAWASAN DAN
TANAH KEBOLEHLAKSANAAN
GAMBUT PERMOHONAN CADANGAN
PEMBANGUNAN KAWASAN TANAH GAMBUT
PEMBANGUNAN KAWASAN TANAH GAMBUT
i.i. Pemajuan yang
Pemajuan yang boleh
boleh dipertimbangkan
dipertimbangkan untuk
untuk pembangunan
pembangunan didi kawasan
kawasan tanah gambut serta
tanah gambut serta
i. Pemajuansekitarnya
kawasan yang boleh dipertimbangkan
adalah untuk
tertakluk kepada
kepada pembangunanberikut:
perkara-perkara di kawasan tanah gambut serta
kawasan sekitarnya adalah tertakluk perkara-perkara berikut:
kawasan sekitarnya adalah tertakluk kepada perkara-perkara berikut:
a. Kekangan
a. geologi dan
Kekangan geologi dan geoteknik
geoteknik iaitu
iaitu isu
isu impak
impak bencana
bencana yang
yang mungkin
mungkin berlaku
berlaku pada
pada
a. kawasan
Kekanganpermohonan
geologi dandangeoteknik iaitu isubagi
kaedah mitigasi
mitigasi impak bencana
menangani isuyang mungkin berlaku pada
tersebut.
kawasan permohonan dan kaedah bagi menangani isu tersebut.
b. kawasan permohonan dan kaedah mitigasi bagi menangani isu tersebut. atau Rancangan
b. Zon
Zon perancangan
perancangan yang
yang telah
telah ditentukan
ditentukan oleh
oleh Rancangan
Rancangan Tempatan
Tempatan atau Rancangan
b. Kawasan
Zon perancangan yang telah ditentukan oleh Rancangan Tempatan atau Rancangan
Kawasan Khas.
Khas.
c. Kawasan Khas.
c. Zon
Zon guna
guna tanah
tanah mengikut
mengikut guna
guna tanah
tanah Rancangan
Rancangan Tempatan
Tempatan atau
atau Rancangan
Rancangan Kawasan
Kawasan Khas
Khas
c. yang
Zon guna tanah
terdiri mengikut
daripada guna tanah
perumahan, Rancangan
industri atau Tempatan
yang ataubangunan.
melibatkan Rancangan Kawasan Khas
yang terdiri daripada perumahan, industri atau yang melibatkan bangunan.
yang terdiri daripada perumahan, industri atau yang melibatkan bangunan.
g
gaa rr ii ss p
paa nn d
d uu a
a nn a
a ll a
amm ss e
e kk ii tt a
a rr
5 -5
5
5 -5
d. Topografi dan Litologi melibatkan keadaan permukaan dan subpermukaan kawasan cadangan
yang merangkumi ciri-ciri tanah, ketebalan tanah gambut serta sifat-sifat kejuruteraan dan
geokimia tanah gambut.
e. Hidrologi iaitu mengawal paras air dengan kaedah perparitan dan saliran yang bersesuaian.
B) LAPORAN GEOLOGI PERMUKAAN DAN SUBPERMUKAAN
i. Pihak pemaju hendaklah melantik perunding geologi yang berdaftar dengan Lembaga Geologi
Malaysia bagi menghasilkan satu Laporan Geologi Permukaan dan Subpermukaan terperinci dan
komprehensif yang mengandungi topik-topik berikut:
a. Pengambilan data subpermukaan dengan menggunakan kaedah penggerimitan, proba
mackintosh, penggerudian lubang dalam dan kaedah kajian subpermukaan lain yang ditentukan
oleh pihak perunding geologi/geoteknikal.
b. Kaedah penggerimitan - Menggunakan peat sampler (Russian type sampler) bagi memperolehi
sampel tanah gambut atau Gut (Gouge) Auger bagi persampelan di tanah lempung marin (marine
clay). Kriteria penamatan bagi kerja penggerimitan adalah 3 meter (10 kaki) selepas perlapisan
tanah gambut atau bersamaan dengan 3 meter (10 kaki) ketebalan lempung marin.
c. Keadaan fizikal kawasan cadangan pembangunan tanah gambut yang merangkumi lokasi,
keluasan, status tanah dan aksesibiliti.
d. Geomofologi kawasan cadangan dan persekitarannya.
e. Menghasilkan peta tematik dan isopach bagi memperolehi ketebalan dan taburan tanah gambut
di peringkat perancangan.
f. Keratan rentas geologi bagi menjelaskan keadaan geologi subpermukaan.
C) KANDUNGAN LAPORAN GEOTEKNIKAL / LAPORAN SIASATAN TAPAK
i. Pihak pemaju hendaklah melantik perunding jurutera geoteknikal yang berdaftar dengan Lembaga
Jurutera Malaysia bagi menghasilkan satu laporan Geoteknikal terperinci dan komprehensif yang
mengandungi topik-topik berikut:
a. Parameter kekuatan tanah insitu melalui kaedah penyiasatan tapak di lapangan
b. Ciri-ciri kejuruteraan tanah gambut daripada ujian makmal.
c. Potensi kekangan geoteknikal iaitu kesan langsung seperti pemendapan dan kesan tidak
langsung seperti kebakaran dan banjir.
d. Kaedah mitigasi yang sesuai dan kos efektif bagi kawasan cadangan.
e. Kaedah pengurusan pembuangan tanah gambut.
Sumber: Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Tanah Gambut Negeri Selangor, 2018.
5 -6
PEMELIHARAAN TOPOGRAFI SEMULAJADI:
AS3
AS3
PIAWAIAN
PEMELIHARAAN PEMELIHARAAN
TOPOGRAFI SEMULAJADI:
PIAWAIAN PEMELIHARAAN
KAWASAN TASIK KAWASAN TASIK
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
❑ JENISJJE
JENIS
❑ TASIK
TASIK
TASIK ASLI TASIK BUATAN
TASIK PAYA TASIK LAGUNA TASIK LADAM TASIK TASIK BEKAS TASIK TASIK/KOLAM
EMPANGAN LOMBONG TERANCANG TAKUNGAN
• (Tasik Bera, Tasik Chini)

• Terbentuk hasil daripada • (Empangan Semenyih,
proses semulajadi. Empangan Temenggor, • Dibina khas sebagai langkah tebatan
• Kandungan air berubah- Tasik Kenyir) banjir.
ubah mengikut musim • Terbentuk oleh tindakan • Juga sebagai tempat rekreasi dan
hujan dan bergantung kerja manusia menyekat pengindahan kawasan.
terus kepada persekitaran laluan air sungai dan
habitat semulajadi. menakungnya untuk
• Keseimbangan ekologi dan tujuan bekalan air,
ekosistem perlu dijaga dan janakuasa, pengairan • (Putrajaya)
menyediakan habitat yang pertanian atau rekreasi. • Direkabentuk khas bertujuan estetik,
kaya dengan biodiversiti • Terdapat di hulu sungai rekreasi atau sebagai kolam takungan.
dan kehidupan biologi. dan persekitarannya • Diterapkan dalam konsep perancangan
dikelilingi tumbuhan. sesuatu kawasan.
• Memerlukan pengurusan ketat untuk
menjamin pengekalannya.
• (Sg. Kelantan, Sg. Pahang, Sg.

Perak)
• (Marang Sari Resort) • (Tasik Taiping, Tasik Titiwangsa, Tasik
• Terbentuk di hilir sungai
• Terbentuk di belakang Sungai Besi).
akibat proses semulajadi.
beting pasir, berm dan • Terbentuk hasil aktiviti perlombongan.
• Perubahan aliran sungai
permatang atau pantai • Keluasan dan kedalaman tasik tidak
mengakibatkan pemisahan
kuno. mempunyai hubungan dengan sungai di
bahagian liku sungai
• Kejadiannya dari segi sekitarnya.
meninggalkan formasi yang
geologi adalah baru • Tidak melalui proses pasang surut dan
dikenali sebagai tasik ladam.
(recent) dan terbentuk tidak dikelilingi habitat semula jadi.
• Bersaiz kecil, berbentuk ladam
memanjang selari dengan
dan mudah kering.
pantai.
❑
❑ T A Sumber: Garis Panduan dan Piawaian Kawasan Tasik, JPBD Semenanjung Malaysia, 2002
5 -7
Catatan/ Aktiviti Yang

GP Pembangunan
Tidak Dibenarkan
TASIK BUATAN
I. TASIK BEKAS LOMBONG
• DALAM TASIK
i. Rekreasi air o Bot pelancong bermotor untuk kemudahan melawat
tasik boleh disediakan.
o Operator yang mengendalikan khidmat jet-ski, ski-
air, kayak, mestilah mendapat lesen dari Pihak
Berkuasa / Agensi Berkaitan.
o Tempat simpanan peralatan dan membaiki
kenderaan rekreasi air hendaklah berada 20.117
meter (66 kaki) ke daratan.
o Pembinaan jeti penambang hendaklah mengambilkira
daya tampung pengguna dalam satu-satu masa.
o Struktur jambatan yang dibina merentasi tasik
mestilah tidak menyekat laluan air dengan ketinggian
tidak kurang dari 3.048 meter (10 kaki) pada paras
purata air tertinggi tasik.
ii. Restoran Terapung o Keperluan bekalan air, elektrik, pelupusan sampah
dan pembetungan hendaklah merujuk kepada badan-
badan yang berkenaan untuk mendapat kelulusan.
o Proses pembinaan mestilah mengambilkira aspek
keselamatan dan kebersihan tasik.
iii. Perikanan dalam o Had minimum anjakan ialah 99.975 meter (328 kaki) ▪ Pembinaan sebarang
sangkar dari gigi air tasik. struktur binaan kekal.
o Jarak tapak sangkar kedua perlu melebihi 4 kali
panjang tapak sangkar yang pertama. ▪ Mematuhi garis
o Boleh dibenarkan aktiviti pelancongan tani (agro- panduan Jabatan
tourism) bersama-sama dengan aktiviti perikanan Perikanan
sangkar dengan syarat.
o Keperluan bekalan air, elektrik, pelupusan sampah
hendaklah merujuk kepada badan-badan yang
berkenaan untuk mendapat kelulusan.
o Semua struktur pembinaan mematuhi Undang-
undang Kecil Bangunan Seragam 1984.
• DARAT (DARI PARAS TERTINGGI AIR HINGGA 60 kaki KE DARAT)
i. Rekreasi dan Landskap o Semua jenis pembangunan mestilah merujuk kepada ▪ Stesen minyak.
keperluan dan syarat-syarat pembangunan yang telah ▪ Industri.
digariskan dalam Rancangan Struktur dan Rancangan ▪ Aktiviti-aktiviti
Tempatan. pembangunan yang
o Sesuai dijadikan zon mengawal banjir dengan mencemarkan dan
penanaman pokok-pokok penahan hakisan dan bahaya.
peneduhan spesis tempatan. ▪ Aktiviti
o Penyediaan laluan trek jogging & basikal maksimum pembangunan yang
2.133 meter (7kaki) lebar. berisiko tinggi dan
o Tanah lapang untuk bersiar, bersenam, peralatan mencemarkan
gimnasium, tai-chi dan berkelah seluas 10% daripada (perindustrian berat
keluasan keseluruhan zon litoral ( zon pesisir). dan tapak pelupusan
o Kemudahan lampu jalan dan tong sampah digalakkan sisa toksid) tidak
di sepanjang laluan. dibenarkan
ditempatkan di
kawasan sekitar 1 km
radius dari pusat
tasik.
▪ Penambakan tasik
5 -8
sambungan
Catatan/ Aktiviti
GP Pembangunan Yang Tidak
Dibenarkan
ii. Hotel, Chalet, o Sekurang-kurangnya 20% daripada keluasan kawasan ▪ Penambakan tasik
Taman dan pembangunan tasik dikekalkan sebagai kawasan kegunaan
Pusat awam.
Perniagaan o Pembangunan boleh bermula dari gigi tasik atau mana-mana
bahagian zon pembangunan tasik tertakluk kepada syarat dan
garis panduan pembangunan di kawasan bekas lombong di
bawah bidang kuasa Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS).
o Fasad hadapan bangunan hendaklah menghala ke arah tasik.
o Perlu kajian kejuruteraan struktur tanah dan rekabentuk asas
bangunan berteknologi tinggi.
iii. Tapak o TLK minimum ialah 10 unit dan 2 petak bas diperlukan.
Perkhemahan/ o Kemudahan seperti tandas awam, pelupusan sampah, bekalan
Keramaian air dan elektrik, wakaf, bilik persalinan, dewan, dan surau
perlu disediakan.
iv. Perumahan o Had anjakan minimum 60.046 meter (197 kaki) dari paras gigi
air tasik.
o Cadangan hierarki jalan :
- Jalan Sekunder 20.117 meter (66 kaki) lebar .
- Jalan Perkhidmatan 15.240 meter (50 kaki) lebar.
o Kemudahan-kemudahan lain ialah dalam kawasan perumahan
seperti pusat komuniti, perniagaan, masjid/surau, tadika,
tanah lapang, infrastruktur dan utiliti serta pembetungan.
o Sistem saliran tidak boleh disalurkan terus ke tasik
o Orentasi bangunan tidak boleh membelakangkan tasik atau
badan air.
v. Pertanian o Had anjakan pembangunan minimum ialah 99.974 meter (328 ▪ Aktiviti penaburan
kaki) dari gigi air tasik. baja menggunakan
o Zon penampan selebar 10.058 meter (33 kaki) perlu pengangkutan
disediakan. udara tidak
o Loji memproses hasil pertanian memerlukan had anjakan dibenarkan.
minimum 499.872 meter (1,640 kaki) dari paras gigi air tasik. ▪ Saliran utama
o Aktiviti penternakan memerlukan loji pembetungan. tidak boleh
mengalir ke dalam
tasik.
vi. Sistem Lalu o Rekabentuk jalan mengambilkira rupa bentuk topografi
lintas dan Jalan kawasan tasik.
raya o Rekabentuk persimpangan jalan mementingkan keselamatan
pengguna.
o Perabot jalan seperti lampu, laluan pejalan kaki dan papan
tanda, wakaf dan kiosk ditempatkan di lokasi yang betul dan
pusat tumpuan orang ramai.
o Kemudahan untuk Orang Kurang Upaya (OKU) perlu
diutamakan.
o Cadangan hierarki jalan untuk zon pembangunan tasik ialah:
Jalan utama - 40.233 meter (132 kaki) lebar dengan pondok
bas.
Jalan sekunder - 20.117 meter (66kaki) lebar.
Jalan Perkhidmatan - 15.240 meter (50 kaki) lebar.
5 -9

sambungan GP Pembangunan
Tidak Dibenarkan
vii. Bekalan Air dan o Perlu mematuhi garis panduan dan piawaian
Elektrik Pengurusan Air Selangor dan Tenaga Nasional Berhad
yang terkini.
viii. Sistem o Reka bentuk tangki septik, loji rawatan kumbahan dan
Pembetungan rangkaian alur betung (sewerline) mestilah mematuhi
keperluan Indah Water Konsortium (IWK).
o Pelepasan air sisa terawat mestilah mematuhi
keperluan Jabatan Alam Sekitar.
ix. Sistem Perparitan o Parit keluar, monsun dan utama mempunyai kedalaman ▪ Mematuhi Urban
yang bersesuaian dan dibina daripada konkrit tetulang Drainage Design
dan tertutup dengan r.c. slab atau di pagar untuk Procedure oleh JPS
keselamatan.
o Titik buangan akhir tidak boleh dialirkan terus ke dalam
tasik dengan syarat.
o Pemasangan log/trash boom dan jaring perangkap
sampah dibina di alur air sebelum masuk ke dalam tasik.
o Perlu merangkumi langkah pemantauan bagi pelupusan
sampah yang terperangkap (tersaring).
o Perlu mematuhi keperluan Jabatan Pengairan dan
Saliran (JPS) dan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT).
x. Kemudahan Awam o Perlu mengikut garis panduan agensi-agensi yang
dan Tanah Lapang berkaitan.
o Memenuhi syarat-syarat kelulusan pelan yang telah
ditetapkan.
o Mengambil kira kepentingan pembangunan masyarakat
setempat dalam Kawasan Rancangan Tempatan dan
Rancangan Struktur.
xi. Perniagaan dan o Sisa buangan tidak boleh disalurkan terus ke tasik.
Restoran o Orentasi bangunan tidak boleh membelakangkan tasik
atau badan air
II. TASIK EMPANGAN
• DALAM TASIK
i. Rekreasi air o Kawasan rekreasi air mestilah tidak melebihi 20%
daripada keseluruhan luas tasik.
o Bot pelancong tidak bermotor untuk kemudahan
melawat tasik boleh disediakan.
o Tempat simpanan peralatan dan membaiki kenderaan
rekreasi hendaklah berada 20.117 meter (66 kaki) ke
daratan.
o Tiada sebarang struktur kekal kecuali jeti.
o Kualiti air yang hendaklah mematuhi piawaian dan Garis
Panduan Jabatan Alam Sekitar dan Pengurusan Air
Selangor bagi tujuan air minuman.
ii. Rekreasi dan o Sesuai dijadikan zon pengawal banjir dengan
▪ Sebarang
Landskap penanaman pokok-pokok penahan hakisan dan
pembangunan yang
peneduhan spesies tempatan.
melepaskan sisa
o Penyediaan laluan trek jogging dan basikal berbatu-bata
pepejal, nutrien dan
maksimum 3.048 meter (10 kaki) lebar.
efluen industri ke
o Tanah lapang untuk bersiar, bersenam, tai-chi dan
dalam tasik (Contoh :
berkelah seluas sekurang-kurangnya 10% daripada
padang golf, restoran,
keluasan keseluruhan zon litoral perlu disediakan.
industri, perkemahan,
o Kemudahan tempat rehat seperti bangku duduk yang
restoran terapung,
bersaiz 0.396 meter x 2.011 meter (1.3 kaki x 6.6 kaki)
akuakultur).
dengan kadar 2 bangku duduk bagi setiap 99.974 meter
▪ Pembalakan
(328 kaki).
5 -10
sambungan
Catatan/ Aktiviti
GP Pembangunan Yang Tidak
Dibenarkan
o Kemudahan tong sampah hendaklah disediakan di ▪ Pembangunan
sepanjang laluan. Taman Tema tidak
dibenarkan di
kawasan air.
▪ Stesen minyak.
▪ Industri.
▪ Aktiviti-aktiviti
pembangunan
yang mencemarkan
dan berbahaya.
iii. Tapak Perkhemahan o Had anjakan minimum untuk tapak perkhemahan ialah ▪ Struktur bangunan
60.056 meter (197 kaki) dari paras gigi air tasik. kekal tidak
o Kemudahan perkhemahan ialah 1 hektar untuk 50 dibenarkan.
orang pada suatu masa.
o Zon penampan selebar 20.117 meter (66 kaki) perlu
disediakan.
o TLK minimum ialah 10 unit dan 1 petak bas diperlukan.
o Kemudahan seperti canopy walk, abseiling dan
flyingfox digalakkan disediakan untuk aktiviti
ketahanan diri.
o Kemudahan seperti tandas, pelupusan sampah,
bekalan air, elektrik dan surau perlu disediakan.
iv. Pusat Penyelidikan o Had anjakan minimum ialah 60.056 meter (197 kaki)
Hutan & Menara dari paras gigi air tasik.
Mencerap Binatang o Tiada struktur bangunan kekal kecuali bangunan pusat
penyelidikan hutan.
v. Lain-lain jenis o Merujuk kepada keperluan dan syarat-syarat ▪ Aktiviti
Pembangunan pembangunan yang telah digariskan dalam Rancangan pembangunan
Struktur, Rancangan Tempatan dan Rancangan berisiko tinggi
Kawasan Khas. (seperti bangunan
pencakar langit)
dan mencemarkan
seperti
perindustrian berat
dan tapak
pelupusan sisa
toksid tidak
dibenarkan
ditempatkan di
kawasan sekitar 1
km radius dari
pusat tasik.
III. TASIK TERANCANG
• DALAM TASIK
i. Rekreasi Air o Kawasan rekreasi air mestilah tidak melebihi 10% ▪ Struktur binaan
daripada keseluruhan luas tasik. kekal.
o Kenderaan rekreasi air bermotor tidak dibenarkan. ▪ Pelepasan minyak
o Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis ke dalam tasik.
panduan Jabatan Alam Sekitar dan Jabatan Pengairan ▪ Pelupusan sisa
dan Saliran. pepejal.
o Pembinaan air pancutan di tengah-tengah tasik ▪ Berenang.
adalah digalakkan. ▪ Restoran.
5 -11
sambungan
GP Pembangunan
Tidak Dibenarkan
ii. Rekreasi dan Landskap o Kawasan rekreasi air mestilah tidak melebihi 10% ▪ Stesen minyak.
daripada keseluruhan luas tasik. ▪ Industri.
o Bot pelancong tidak bermotor untuk kemudahan ▪ Aktiviti-aktiviti
melawat tasik boleh disediakan iaitu 1 bot dengan pembangunan yang
kapasiti 10 orang/bot bagi setiap keluasan tasik 10 mencemarkan dan
hektar (24.710 ekar). merbahaya.
o Tempat simpanan peralatan dan membaiki kenderaan ▪ Pembinaan jeti atau
rekreasi air hendaklah berada 20.117meter (66 kaki) jambatan yang
ke daratan. merentasi tasik tidak
o Tiada sebarang bangunan kekal kecuali unjuran jeti digalakkan.
penambang yang tidak melebihi 99.974 meter (328
kaki) panjang untuk kemudahan pengguna.
o Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis
panduan Jabatan Alam Sekitar dan SYABAS bagi tujuan
air minuman.
o Pelantar pemandangan yang dibina di gigi air tasik
dibenarkan.
o Air terjun buatan boleh dibina di gigi air tasik dengan
syarat:
i. Tidak merosakkan kualiti pemandangan tasik.
ii. Dibuat untuk membantu proses kitaran air tasik.
• Ekozon : 22.117 meter – 499.872 meter (66kaki – 1640kaki)

iii. Perumahan dan o Had anjakan pembangunan perumahan minimum ialah
Institusi 99.974 meter (328kaki) dari paras gigi air tasik.
o Cadangan hierarki jalan :
i. Jalan sekunder - 20.117 meter (66kaki) lebar.
ii. Jalan perkhidmatan - 15.240 meter (50kaki) lebar.
iii. Lorong tepi - 6.096 meter (20kaki) lebar.
o Kemudahan lain dalam kawasan perumahan seperti
pusat komuniti, perniagaan, masjid/surau, tadika, tanah
lapang, bekalan air, elektrik dan pembetungan.
iv. Sistem Lalu Lintas dan o Reka bentuk jalan mengambilkira rupabentuk topografi
Jalan raya kawasan tasik.
o Rekabentuk persimpangan jalan mementingkan
keselamatan pengguna.
o Perabot jalan seperti lampu, laluan pejalan kaki dan
papan tanda arah perlu ditempatkan di laluan yang
betul dan di pusat tumpuan orang ramai.
o Kemudahan untuk pengguna cacat perlu diutamakan.
o Laluan akses perlu mematuhi Garis Panduan Jabatan
Perancangan Bandar dan Desa dan mengikut hierarki
yang mencukupi.
o Cadangan hierarki jalan untuk zon pembangunan tasik
ialah:
i. Jalan utama - 39.929 meter (131kaki) lebar dengan
pondok bas.
ii. Jalan Sekunder - 20.117 meter (66kaki) lebar.
iii. Jalan Perkhidmatan - 15.240 meter (50kaki) lebar.
5 -12
sambungan

GP Pembangunan
Tidak Dibenarkan
v. Bekalan Air dan Elektrik o Perlu mematuhi garis panduan dan piawaian
Pengurusan Air Selangor dan Tenaga Nasional
Berhad yang terkini.
vi. Sistem Pembetungan o Reka bentuk tangki septik, loji rawatan kumbahan
dan rangkaian alur betung (sewerline) mestilah
mematuhi keperluan Indah Water Konsortium
(IWK).
o Pelepasan air sisa terawat mestilah mematuhi
keperluan Jabatan Alam Sekitar.
vii. Sistem Perparitan o Reka bentuk parit perkhidmatan, parit keluar, parit ▪ Titik buangan akhir
monsun dan pembetungan mestilah berpandukan tidak boleh ke dalam
Jabatan Pengairan dan Saliran (tertakluk kepada tasik.
keperluan JPS) dan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)
o Parit keluar, monsun dan utama mempunyai
kedalaman yang bersesuaian dan dibina daripada
konkrit tetulang dan tertutup dengan r.c slab atau di
pagar untuk keselamatan.
III. TASIK TERANCANG

• SEKITAR TASIK
i. Kemudahan Awam dan o Memenuhi syarat-syarat kelulusan pelan yang telah
Tanah Lapang ditetapkan.
o Mengambil kira kepentingan pembangunan
masyarakat setempat dalam Rancangan Struktur,
Rancangan Tempatan dan Rancangan Kawasan
Khas.
o Perlu mengikut garis panduan agensi-agensi yang
berkaitan.
ii. Perniagaan o Nisbah plot tertakluk kepada Rancangan Tempatan
dan Rancangan Kawasan Khas.
iii. Semua Jenis o Merujuk kepada keperluan dan syarat-syarat ▪ Aktiviti
Pembangunan pembangunan yang telah digariskan dalam pembangunan
Rancangan Struktur, Rancangan Tempatan dan berisiko tinggi
Rancangan Kawasan Khas. (bangunan pencakar
langit) dan
mencemarkan
(perindustrian berat
dan tapak pelupusan
sisa toksid) tidak
dibenarkan
ditempatkan di
kawasan sekitar 1 km
radius dari pusat
tasik.
5 -13
Sambungan
TASIK ASLI
I. TASIK PAYA
• DALAM AIR
i. Rekreasi Air o Kawasan rekreasi air mestilah tidak melebihi ▪ Sebarang
10% daripada keseluruhan luas tasik. pembangunan yang
o Bot pelancong bermotor untuk kemudahan melepaskan sisa
melawat tasik boleh disediakan iaitu 1 bot pepejal, nutrien
dengan kapasiti maksimum 10 orang/bot bagi dan efluen industri
setiap keluasan tasik 10 hektar (24.711 ekar). ke dalam tasik
o Kenderaan tanpa motor/enjin seperti perahu (contoh: padang
layar, kayak dan sampan sangat digalakkan. golf, restoran,
industri,
perkhemahan,
restoran terapung,
akuakultur).
o Tempat simpanan peralatan dan membaiki ▪ Pembalakan.
kenderaan rekreasi air hendaklah berada ▪ Pembangunan
19.812 meter (65 kaki) ke daratan. Taman Tema tidak
o Tiada sebarang bangunan kekal kecuali dibenarkan di
unjuran jeti penambang yang tidak melebihi kawasan air (JPBD
99.974 meter (328 kaki) panjang untuk Semanjung
kemudahan pengguna. Malaysia, 14/97).
• Litoral (dari paras gigi air tasik hingga 20.117 meter (66 kaki) ke darat)
ii. Rekreasi dan Landskap o Sesuai dijadikan zon pengawal banjir dengan ▪ Stesen minyak.
penanaman pokok-pokok penahan hakisan ▪ Industri.
dan peneduhan spesies tempatan ▪ Aktiviti-aktiviti
o Penyediaan laluan trek jogging dan basikal pembangunan yang
berbatu-bata maksima 2.743 meter (9 kaki) mencemarkan dan
lebar. berbahaya.
o Tanah lapang untuk tujuan berekreasi seluas
sekurang-kurangnya 10% daripada keluasan
keseluruhan zon litoral perlu disediakan.
o Kemudahan tempat rehat seperti bangku
duduk yang bersaiz 0.305 meter x 1.829
meter (1kaki x 6 kaki) dengan kadar 2 bangku
duduk bagi setiap 99.974 meter (328 kaki).
o Kemudahan tong sampah hendaklah
disediakan di sepanjang laluan.
• Ekozon: 20.117 meter - 49.987 meter (66 kaki – 164 kaki)
iii. Tapak Perkhemahan o Had anjakan minimum untuk tapak
perkhemahan ialah 60.046 meter (197 kaki)
dari paras gigi air tasik.
o Kemudahan perkhemahan ialah 1 hektar
untuk 50 orang pada suatu masa.
o Zon penampan selebar 20.117 meter (66
kaki) perlu disediakan.
o Minimum ialah 10 petak TLK dan 1 petak bas
diperlukan.
o Kemudahan seperti canopy walk, abseiling
dan flyingfox digalakkan disediakan untuk
aktiviti ketahanan diri.
o Kemudahan seperti tandas, pelupusan
sampah, bekalan air, elektrik dan surau perlu
disediakan.
5 -14
sambungan
Catatan/ Aktiviti Yang Tidak
GP Pembangunan
Dibenarkan
iv. Pusat Penyelidikan o Had anjakan minimum ialah 60.046 meter
Hutan & Menara (197kaki) dari paras gigi air tasik.
Mencerap Binatang o Tiada struktur bangunan kekal kecuali
bangunan pusat penyelidikan hutan.
v. Hotel, Chalet, Taman o Kesemua elemen pembangunan perlu ▪ Padang golf.
Dan Pusat Perniagaan dikelompokkan dalam satu kawasan yang ▪ Taman perumahan.
tidak melebihi 10% daripada keluasan ▪ Taman perindustrian.
kawasan pembangunan tasik di zon Ekozon. ▪ Perladangan.
o Had anjakan pembangunan minimum ialah
60.046 meter (197kaki) dari gigi air tasik.
o kakiFasadkaki hadapan bangunan hendaklah
menghala ke arah tasik.
o Hanya perkampungan yang sedia ada
vi. Perumahan
dikekalkan.
vii. Pertanian o Hanya pertanian sedia ada dikekalkan.
• Selepas 499.872 meter (1,640 kaki)
viii. Kompleks Pelawat o Merujuk kepada keperluan dan syarat-syarat
pembangunan yang telah digariskan dalam
Rancangan Struktur, Rancangan Tempatan
dan Rancangan Kawasan Khas.
o Jalan raya 20.117 meter (66kaki) dibenarkan
dan bilangan jalan akses menuju ke tasik
dikawal. Jalan akses mempunyai kelebaran
2.743 (9kaki).
II. TASIK LAGUNA
• DALAM AIR
i. Rekreasi Air o Aktiviti penyelenggaraan bot atau perkakasan ▪ Pelepasan minyak ke dalam
bermotor tidak dibenarkan di kawasan tasik.
berhampiran tasik. ▪ Pelupusan sisa pepejal ke
o Kawasan rekreasi air mestilah tidak melebihi tasik.
10% daripada keseluruhan luas tasik. ▪ Tempat penyimpanan
o Bot pelancong bermotor untuk kemudahan peralatan dan membaiki
melawat tasik boleh disediakan iaitu 1 bot kenderaan air terletak 20
dengan kapasiti maksimum 10 orang/bot bagi meter (65 kaki) ke daratan.
setiap keluasan tasik 10 hektar (24.71 ekar).
o Kenderaan tanpa motor/enjin seperti perahu
layar, kayak dan sampan sangat digalakkan.
• Zon Penampan (66 kaki dari gigi air)
ii. Rekreasi dan Landskap o Laluan trek jogging dan basikal dengan ▪ Bangunan kekal tidak
kelebaran maksimum 3.048 meter (10 kaki). dibenarkan di atas tasik
o Perangkap sedimen pelbagai lapis dan kecuali jeti penumpang
perangkap sampah hendaklah dipasang pada yang tidak melebihi 100
saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya meter panjang.
mestilah diawasi.
o Kegunaan utama untuk rekreasi pasif yang
kecil-kecilan seperti berkelah, aktiviti pantai,
fotografi dan keindahan flora dan fauna.
• Zon Pembangunan Terhad 20.117 meter - 49.987 meter (66 kaki – 164 kaki)
iii. Kemudahan Utiliti o Perangkap sedimen pelbagai lapis dan ▪ Pembangunan perumahan
perangkap sampah hendaklah dipasang pada dan komersial tidak
saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya dibenarkan.
mestilah diawasi.
5 -15
sambungan Catatan/ Aktiviti Yang

GP Pembangunan
Tidak Dibenarkan
o Aktiviti binaan yang menggalakkan hakisan perlu ▪ Bangunan kekal tidak
dikawal ketat. dibenarkan di atas
o Pembangunan penginapan chalet atau hotel yang tasik kecuali jeti
berdensiti rendah dibenarkan. penumpang yang tidak
melebihi 99.974 meter
(328 kaki) panjang.
III. TASIK LADAM
• DALAM AIR
i. Rekreasi Air o Aktiviti eko-lancong yang sesuai seperti berkayak,
memancing, jogging, treking, sukan air, keindahan
flora dan fauna, penyelidikan, rekreasi rimba, dan
rekreasi pasif yang tidak merosakkan alam sekitar
atau mencemarkan air dibenarkan dengan
mengekalkan ciri semulajadi gua dan air terjun
yang sedia ada.
o Kemudahan aktiviti ketahanan diri seperti canopy
walk, abseiling dan flying fox yang memerlukan
kawalan keselamatan yang ketat.
• Zon Penampan (20.117 meter (66 kaki) dari gigi air)
ii. Rekreasi dan o Bilangan jalan utama ke tasik dihadkan dan ▪ Tiada pembangunan,
Landskap dikawal untuk melindungi ekosistem tasik, pembalakan dan
kemampanan identiti serta fungsinya. aktiviti dibenarkan
o Rekabentuk sirkulasi semulajadi seperti denai dikawasan tasik dalam
diutamakan. santuari hidupan liar.
o Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan
pelbagai kaedah piawaian terdedah kepada
hakisan seperti turfing, fibromat dan perlu
dijalankan dikawasan yang terdedah kepada
hakisan.
o Element landskap semulajadi perlu dikekalkan.
• Zon Pembangunan Terhad 20.117 meter – 49.987 meter (66 kaki – 164 kaki)
iii. Kemudahan o Pembangunan berkepadatan rendah dan terkawal ▪ Bangunan tinggi yang
Utiliti dibenarkan seperti penginapan chalet, aktiviti menyekat vista dan
rekreasi pasif dan eko-lancong. pandangan ke tasik
o Bilangan jalan utama ke tasik dihadkan dan tidak dibenarkan.
dikawal untuk melindungi ekosistem tasik, ▪ Bangunan juga tidak
kemampanan identiti serta fungsinya. dibenarkan berada di
o Aktiviti pembangunan dijalankan mengikut kontur kawasan berhampiran
bukit. Pembinaan bangunan tidak dibenarkan atau tepi tasik untuk
membelakangkan tasik. membolehkan akses
o Pembangunan dibenarkan dengan anjakan 500 orang ramai ke tasik.
meter dari tasik. Aktiviti pembangunan tidak ▪ Sebarang aktiviti
dibenarkan melebih 10% daripada keluasan pemotongan bukit
keseluruhan tasik. tidak dibenarkan.
Sumber: Garis Panduan Kawasan Tasik, JPBD Semenanjung Malaysia, Bil 2/2000
5 -16
PERINTAH PEMELIHARAAN
POKOK POKOK
AS4
AS4
PERINTAH PEMELIHARAAN MENGIKUT
MENGIKUT PERUNTUKAN AKTA 172
PERUNTUKAN AKTA 172
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
❑
1. PERINTAH PEMELIHARAAN POKOK*
• Selangor telah melaksanakan sub-seksyen 35A(1) Akta 172 dan mewartakan Kaedah-Kaedah
Perintah Pemeliharan Pokok 2001, di mana PBPT boleh membuat satu perintah pemeliharaan mana-
mana pokok atau kelompok pokok bertujuan untuk melindungi atau memelihara pokok bagi
kepentingan penjagaan dan pemeliharaan eko-sistem alam sekitar dan keselesaan serta kesihatan
kehidupan orang ramai untuk menjamin kemampanan sesuatu kawasan dan memelihara nilai-nilai
estetika setempat.
• Panduan pokok yang perlu dipelihara dan dilindungi :
Ancaman Kepupusan
Tanaman
Nilai Tersendiri Nilai Sejarah Rare Endemic Endangered
Kenamaan
Spesies yang Spesies pokok Pokok-pokok yang Spesies pokok Spesies pokok Spesies pokok
mempunyai yang ditanam ditanam oleh yang jarang yang hanya yang sukar
keindahan melebihi 30 tahun pemimpin negara ditemui. Walau didapati tumbuh ditemui serta
semulajadinya yang lalu dan dan orang bagaimanapun di tempat-tempat bilangannya
atau mempunyai mempunyai kenamaan jumlahnya masih tertentu sahaja sedikit dan
nilai tempatan kaitan dengan sempena sesuatu banyak lagi untuk yang mempunyai sekiranya tidak
atau sumbangan nilai sejarah upacara yang dikategorikan ke kesesuaian iklim, dilindungi, besar
estetika terhadap kawasan tempat mempunyai dalam kumpulan ekologi setempat, kemungkinan
landskap, atau ianya ditanam. kepentingan terancam keadaan muka pokok-pokok dari
sebagai negara. (endangered) bumi serta spesies ini akan
pandangan buruk komposisi tanah pupus.
atau kawasan yang sesuai
pembangunan dengan pokok-
akan datang dan pokok tersebut.
nilai sejarah.
Pokok-Pokok Dalam Kawasan Perlindungan
Termasuk semua pokok yang telah ditakrifkan di dalam undang-undang bertulis lain dan pokok-pokok yang terletak di dalam
kawasan yang diisytiharkan kawasan hutan simpan, kawasan tadahan air, kawasan pemeliharaan bukit dan lain-lain kawasan
yang seumpamanya.
• Penebangan pokok termasuklah aktiviti penebangan, memotong, memangkas, mencantas, mencabut,

merosakkan atau memusnahkan pokok.
• Pokok yang dilarang ditebang termasuk pokok-pokok yang lilitannya melebihi 0.8 meter kecuali dengan
kebenaran bertulis mengikut sub-seksyen 35H(1). Lilitan ini diukur 0.5 meter dari bumi, manakala pokok
yang berbanir diukur daripada paras banir itu. Penebangan boleh dilakukan tanpa mendapat kebenaran
dari PBPT bagi : [Rujuk Rajah AS4)]
o Pokok yang mati/hampir mati.
o Pokok yang mengancam nyawa atau harta benda yang pasti berlaku jika pokok yang berkenaan tidak
ditebang.
o Mematuhi sesuatu kehendak undang-undang bertulis yang lain.
• Mana-mana orang yang melanggar sub-seksyen 35H(1) adalah melakukan suatu kesalahan dan apabila
disabitkan boleh didenda tidak lebih daripada RM10,000 atau dipenjarakan tidak melebihi tiga bulan atau
kedua-duanya mengikut sub-seksyen 35H(3).
• Penguatkuasaan perintah pemeliharaan pokok dilaksanakan mengikut sub-kaedah 6(3) Perintah
Pemeliharaan Pokok 2001.
Nota: * Bagi prosedur mengeluarkan perintah pemeliharaan pokok, sila rujuk Garis Panduan Perintah Pemeliharaan Pokok,
JPBD Semenanjung Malaysia, 1998 (m/s 10-12)
5 -17
❑ I LILUSTRASI
USTRASI
Rajah AS4
Ukuran Lilitan Pokok (Perintah Pemeliharaan Pokok – Berdasarkan Peruntukan Akta 172)
Ukur Lilit 0.8m

Ukur Lilit 0.8m
0.5m
0.5m
Ukur Lilit 0.8m

0.5m
Aras
0.5m Pangkal
Aras tanah
2. PENGUATKUASAAN PERINTAH PEMELIHARAAN POKOK
• Seseorang yang hendak menebang mana-mana pokok atau kelompok pokok hendaklah mendapat
kebenaran bertulis daripada Pihak Berkuasa Perancang Tempatan dan tertakluk kepada syarat-syarat
jika ada mengikut sub-sekyen 35A(2)(a).
• Perintah di atas dikecualikan bagi:

▪ Pokok yang hampir mati atau telah mati.
Apabila pemilik atau penghuni tanah yang di atasnya pokok itu tumbuh mendapati dan boleh
membuktikan pokok yang ditebang itu hampir mati atau telah mati (contohnya melalui gambar
foto diambil dari semua arah dan kedudukan) dan jika tidak ditebang akan mendatangkan bahaya
kepada pemilik, orang ramai dan harta benda akibat daripada penyakit, kerosakan atau kematian
pokok tersebut. Walau bagaimanapun pemilik bertanggungjawab memastikan pokok lain ditanam
atau diganti melalui penanaman semula mengikut saiz dan spesis di lokasi yang sama atau
berdekatan secepat mungkin dengan berpandukan cara yang ditentukan oleh PBPT.
5 -18
▪ Bagi mencegah bahaya yang hampir benar berlaku.

Sesuatu pokok boleh mendatangkan bahaya yang hampir benar berlaku apabila keadaan
fizikalnya sudah pasti mengancam nyawa dan harta benda dalam jangka masa yang pendek.
Keadaan yang di maksudkan adalah sesuatu pokok yang sudah pasti akan tumbang atau sebelum
akarnya memecah lantai rumah, tembok parit dan permukaan siar kaki berhampiran atau
berpenyakit atau rosak keadaan fizikalnya. Keadaan lain adalah di mana saiz pokok yang terlalu
besar dan lokasinya boleh mendatangkan bahaya seperti di pinggir jalan atau tempat letak
kereta, apabila telah mencapai kematangan dalam keadaan hujan ribut atau angin kencang
boleh mengakibatkan keseluruhan atau sebahagian pokok atau dahannya tumbang dan
merosakkan kenderaan serta mengganggu lalu lintas.
▪ Sebagai mematuhi mana-mana undang-undang bertulis lain.

Mana-mana pokok atau kelompok pokok yang tertakluk kepada sesuatu perintah pemeliharaan
pokok bolehlah ditebang sebagai mematuhi mana-mana undang-undang bertulis yang lain.
Undang-undang seperti Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171). Akta Perhutanan Negara 1984
(Akta 313). Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974 (Akta 133). Kanun Tanah Negara 1965 (Akta 56)
dan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127) adalah berkaitan.
• Seseorang yang melanggar suatu perintah pemeliharaan pokok yang dikeluarkan oleh PBPT ke atas
mana-mana pokok atau kelompok pokok, dianggap melakukan kesalahan dan apabila disabitkan boleh
didenda sehingga RM 100,000 atau dipenjarakan selama tidak lebih enam bulan atau kedua-duanya
mengikut sub-seksyen 35A(4) Akta 172.
• Penguatkuasaan perintah pemeliharaan pokok dilaksanakan mengikut sub-kaedah 6(3) Perintah

Pemeliharaan Pokok 2001.
3. PENANAMAN SEMULA
• Seseorang yang ingin menanam semula mana-mana pokok atau kelompok pokok hendaklah
mendapat kebenaran bertulis daripada Pihak Berkuasa Perancang Tempatan dan tertakluk kepada
syarat-syarat jika ada mengikut sub-seksyen 35A(2)(b).
• Mengikut sub seksyen 35E(1) Akta 172 seseorang yang didapati bersalah menebang mana-mana
pokok yang tertakluk di bawah perintah pemeliharaan pokok adalah wajib menggantikan pokok itu
dengan menanam sesuatu pokok yang lain:
i. Daripada saiz dan spesies yang sesuai.
ii. Di tempat yang sama atau berdekatan atau tempat yang lain.
iii. Dalam tempoh yang ditetapkan dan
iv. Tertakluk kepada terma-terma dan syarat-syarat yang ditentukan oleh PBPT melainkan jika PBPT
mengetepikan keperluan ini atas permohonan orang itu atau atas permohonan mana-mana orang
lain atau mengikut budi bicara PBPT itu sendiri.
• PBPT boleh melanjutkan sekali tempoh bagi menggantikan pokok atas permohonan orang yang
berkewajipan menggantikan pokok itu.
• Jika orang yang berkewajipan untuk menggantikan pokok tidak berbuat demikian, dia boleh dikenakan
denda tidak lebih dari RM100,000 atau dipenjarakan selama tidak melebihi enam bulan atau kedua-
duanya mengikut sub-seksyen 35E(5) Akta 172.
• Pelaksanaan arahan penanaman semula pokok atau kelompok pokok-pokok adalah mengikut sub-
kaedah 6(3) Kaedah Pemeliharaan Pokok 2001.
Sumber : Garis Panduan Perintah Pemeliharaan Pokok , JPBD Semenanjung Malaysia, 1998
5 -19
AS5 GARIS GARIS PANDUAN

PANDUAN DAN PIAWAIAN
DAN PIAWAIAN
AS5 PEMBANGUNAN
PEMBANGUNAN DI PESISIRAN
DI PESISIRAN PANTAIPANTAI
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
KATEGORI KAWASAN PESISIRAN PANTAI DAN TAMAN LAUT

KSAS Bernilai Warisan KSAS Bernilai Sokongan Hidup KSAS Berisiko Bencana
Fungsi Utama Fungsi Sampingan Fungsi Utama
Mempunyai kepentingan dan nilai Mempunyai nilai sokongan hidup Pembangunan di pantai
tinggi dari segi eko sistem marin dari segi eko sistem pantai seperti menyebabkan impak negatif ke
seperti terumbu karang, dan sumber hutan bakau, terumbu atas proses pembentukan pantai
habitat rumput laut. karang dan habitat rumput laut. serta pengangkutan sedimen
seperti bencana hakisan.
Jadual 1: Anjakan Belakang Pembangunan

Jenis Pantai Aktiviti Garis Panduan
Pantai berpasir dan 60 meter (197 kaki)
laut i. Rekreasi daripada paras purata air
pasang perbani.
60 meter (197 kaki)
ii. Kediaman dan Pelancongan daripada paras purata air
pasang perbani
500 meter (1,640 kaki)
iii. Perindustrian Ringan daripada paras purata air
pasang perbani
1000 meter (3,281 kaki)
iv. Perindustrian Berat daripada paras purata air
pasang perbani
100 meter (328 kaki)
v. Pertanian termasuk akuakultur daripada paras purata air
pasang perbani
vi. KSAS Tambahan anjakan belakang
50% kepada nilai kawasan
biasa. Air pelepasan
(industri, komersial,
kediaman dan kumbahan)
perlu disalurkan ke sistem
saliran darat. Contoh, untuk
kawasan rekreasi, anjakan
belakang = 90 meter (296
kaki)
Pantai berlumpur 400 meter (1,312 kaki)
i. Kediaman dan Pelancongan daripada paras purata air
pasang perbani
1000 meter (3,281kaki)
daripada paras purata air
ii. Perindustrian pasang perbani (bagi kedua-
dua industri ringan dan
berat)
100 meter (328 kaki)
iii. Pertanian termasuk akuakultur daripada paras purata air
pasang perbani
5 -20
iv. KSAS Tambahan anjakan belakang

(industri, komersial,
perlu disalurkan ke darat.
Contoh, untuk kawasan
perindustrian, anjakan
belakang = 1500 meter
(4,921 kaki)
sambungan
Jenis Pantai Aktiviti Garis Panduan
Pantai 30 meter (98 kaki) daripada
berbatu/tebing paras purata air pasang
curam perbani. Pembangunan
dibenarkan di atas air
i. Kediaman dan Pelancongan dengan kawalan jarak di
antara bangunan ke
bangunan dan dibina di atas
tiang dengan kawalan
ketinggian dan kumbahan.
Tambahan anjakan belakang
ii. KSAS (industri, komersial,
saliran darat.
Pantai bagi kawasan Mempunyai 60 meter (197
tebus guna kaki) kawasan penampan
dari tebing laut baru serta
i. Kediaman dan Pelancongan menyediakan jalan
perkhidmatan sepanjang
pantai tersebut untuk
kegunaan orang awam.
Tambahan anjakan belakang
ii. KSAS (industri, komersial,
saliran darat.
Pantai KSAS Pinggir Sebarang bangunan atau
Laut pembinaan yang melintasi
pantai hingga ke pergigian
air tidak dibenarkan di
Semua aktiviti kawasan mana-mana pantai
kawasan sensitif alam
sekitar melainkan
boardwalk atau jeti awam
sahaja.
5 -21
Jenis-jenis GP Pembangunan Catatan / aktiviti yang

Pembangunan tidak dibenarkan
Hotel, Kondominium, o Anjakan bangunan di pantai berpasir, pantai berbatu dan ▪ Hanya pembangunan
Pangsapuri, Chalet dan pantai berlumpur yang dikenal pasti sebagai pantai awam berdensiti sederhana
lain-lain jenis ialah 290 kaki dari paras purata air pasang perbani (Mean dan rendah dibenarkan
perumahan seperti High Water Spring - MHWS) merangkumi : untuk memelihara
teres, berkembar, [Rujuk Rajah AS5(i-a)] ekologi dan daya
sesebuah, i. 60.046 meter (197 kaki) zon pantai. tampungan pantai.
pembangunan ii. 6.096 meter (20 kaki) laluan siar kaki.
perniagaan dan semua iii. 15.240 meter (50 kaki) jalan perkhidmatan.
jenis pembangunan. iv. 6.096 meter (20 kaki) anjakan bangunan. ▪ Pembuangan kumbahan
mempunyai sistem
Anjakan bangunan di pantai berpasir, pantai berbatu dan kolam stabilisasi dan
pantai berlumpur yang bukan pantai awam [Rujuk Rajah pengudaraan
AS5(i-b)] ialah 220 kaki dari paras purata air pasang berterusan (mengikut
perbani (Mean High Water Spring-MHWS) merangkumi : kelulusan Jabatan
i. 60.046 meter (197 kaki) zon pantai. Perkhidmatan
ii. 6.096 meter (20 kaki) anjakan bangunan. Pembetungan).
o Jalan Perkhidmatan di dalam rizab pantai berpasir ialah

12.192 meter (40 kaki) [Rujuk Rajah AS5(ii-a)], manakala
jalan perkhidmatan di luar rizab pantai berpasir ialah
antara 15.240 meter – 18.288 meter (50 kaki– 60 kaki)
[Rujuk Rajah AS5(ii-b)].
o Bangunan atau struktur pembinaan yang melintasi pantai
hingga ke gigi air boleh dibenarkan dengan syarat tidak
mengganggu laluan awam atau apa-apa
infrastruktur/utiliti.
o Zon penampan antara sempadan paya bakau atau
pesisiran pantai yang dikenal pasti sebagai kawasan
pemeliharaan dengan sempadan pembangunan ialah
20.117 meter (66 kaki) .
o Nisbah plot ialah 1:1 dan kawasan plinth tidak melebihi
40% untuk hotel/resort dan 60% untuk pembangunan
kediaman pangsa/kondo.
o Laluan awam ke pantai selebar minimum 6.096 meter (20
kaki) perlu disediakan dengan jarak maksimum 149.962
meter (492 kaki) antara satu laluan awam dengan laluan
awam yang lain.
Kelab Rekreasi, Marina o Pembangunan Persisir Air (Beach Front Development): ▪ Aktiviti yang berkaitan
dan Jeti/Dermaga i. Anjakan bangunan kekal ialah 20.117 meter (66 kaki) dengan pertanian
dari MHWS. Anjakan ini boleh dikurangkan dengan seperti sangkar ikan
syarat justifikasi dari segi hidraulik dan diluluskan terapung - perlu
oleh JPS. mendapat kelulusan
ii. Pagar-pagar kawalan kelodak diperlukan bagi Jabatan Perikanan
mengurangkan berlakunya air keruh terutama di
kawasan berdekatan kehidupan laut dan kawasan
batu karang
iii. Struktur marin seperti jeti, marina dan pontoon
hendaklah dibina di atas tiang dan tidak menghalang
arus atau pergerakan semula jadi air laut.
iv. Kemudahan penyimpanan kayak, yacht, bot
pelancong, jet ski hendaklah tidak mengganggu atau
membahayakan pengunjung.
v. Tiada bangunan kekal dibenarkan di atas breakwater.
5 -22
ssambungan GP Pembangunan Catatan / aktiviti yang

tidak dibenarkan
Industri Khas o Hanya industri khas yang memerlukan lokasi di tepi ▪ Perlu mendapat
pantai dan dikenal pasti dalam rancangan pemajuan perakuan dari JPS, JAS,
sahaja yang dibenarkan contoh jana kuasa elektrik, petro JMG, Jabatan Laut dan
-kimia dan hasil laut. Jabatan Perikanan
o Kawasan paya bakau, pantai berpasir dan pantai berbatu serta persetujuan dan
serta lain-lain kawasan pemeliharaan tidak dibenarkan. nasihat JPN dan MPFN
o Zon penampan antara industri khas dengan kawasan jika perlu.
kediaman ialah 91.440 meter (300 kaki).
o Kawasan landskap/hijau selebar 101.498 meter (333 kaki)
disediakan bersempadan kawasan kediaman dan
selainnya boleh dibenarkan untuk industri ringan,
perniagaan serta kemudahan infrastruktur dan utiliti.
o Anjakan bangunan bagi pantai berlumpur ialah 1000.049
meter (3281 kaki) dari MHWS.
o Nisbah plot 1:1 dan 60 % kawasan plinth dengan jaluran
hijau di sepanjang jalan.
❑ I LILUSTRASI
USTRASI
Rajah AS5 (i) Anjakan Bangunan
a) Anjakan Bangunan Di Pantai Berpasir Dan Berbatu (Pantai b) Anjakan Bangunan Di Pantai Berpasir Dan Berbatu (Bukan
Awam). Pantai Awam).
50kaki
Jalan
Perkhidmatan
197kaki 20kaki 20kaki 197kaki

Laluan Anjakan 60m( 197kaki) 6m ( 20kaki)
20kaki Anjakan Bangunan
Zon Pantai Zon Pantai
Zon Pantai Anjakan Bangunan
Siar Bangunan
Kaki
Rajah AS5 (ii) Jalan Perkhidmatan
A. Contoh Pembangunan Yang Mempunyai Jalan Perkhidmatan B. Contoh Pembangunan Yang Mempunyai Jalan Perkhidmatan
Di Dalam Rizab Pantai Berpasir. Di Luar Rizab Pantai Berpasir.
LAUT
LAUT
5 -23
GARIS PANDUAN DANDAN

PIAWAIAN
AS6
AS6
GARIS PANDUAN
PEMBANGUNAN ATAS
PEMBANGUNAN
PIAWAIAN
RIZAB
ATAS SUNGAI
RIZAB SUNGAI
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
RIZAB SUNGAI
i) KEPENTINGAN DAN KEPERLUAN RIZAB SUNGAI
Kepentingan rizab
sungai
Penampan di antara sungai dan

Perancangan perlu
tanah yang bersebelahan
diselaraskan dengan
fungsi dan keadaan
persekitaran
Bagi memastikan sungai Penyelenggaraan dan
dapat berfungsi dengan kawalan pencemaran
sepatutnya tanpa Melindungi sungai dari sebarang gangguan
menjejaskan kualiti air pada kualiti, kuantiti, struktur dan persekitaran
fizikalnya.
ii) DEFINISI DAN TUJUAN RIZAB SUNGAI
• Pejabat Tanah Dan Galian (PTG)

Seksyen 62 Kanun Tanah Negara memperuntukan kuasa perizaban tanah kepada Pihak
Berkuasa Negeri (PBN) melalui pemberitahuan dalam warta merizabkan mana-mana tanah
kerajaan untuk maksud awam termasuk rizab sungai (sungai dan tebing).
• Jabatan Pengairan Dan Saliran (JPS)

i. Rizab sungai yang disediakan bertujuan untuk penyelenggaraan dan kawalan.
ii. Rizab Sungai Klang telah diwartakan di bawah subperenggan 13(1)(ii)(a), Kanun Tanah
Negara 1965 pada 5 Jun 2009 No. Warta: 2004.
iii. Rizab sungai yang diwartakan adalah dikawal oleh Setiausaha Kerajaan Negeri Selangor dan
diselenggara oleh Pengarah JPS.
iv. Rizab sungai adalah 50 meter dari setiap tebing mengikut senarai sungai dan lebar rizab
sungai dalam Warta.
• PLANMalaysia
Benteng (ban), tebing dan dataran banjir di kedua-dua belah sungai yang diwartakan di bawah
Seksyen 62 Kanun Tanah Negara.
• Lembaga Urus Air Selangor (LUAS)

i. Rizab sungai adalah sungai itu, dan had dataran banjir menghala ke darat yang terletak
dalam jarak 50 meter dari tanda air pasang biasa sungai itu atau jarak lain yang
diperuntukkan oleh Lembaga dan termasuklah mana-mana rizab sungai yang ditetapkan
(Seksyen 2, Enakmen LUAS 1999)
ii. Rizab yang disediakan bertujuan untuk melindungi sungai dan rizab sungai dari sebarang
gangguan pada kualiti, kuantiti, struktur dan persekitaran fizikalnya.
iii. 50 meter rizab sungai kiri dan kanan bagi Sungai Klang yang diwartakan sebagai zon
perlindungan di bawah seksyen 48, Enakmen LUAS 1999.
5 -24
• Arahan MMKN 30 Mei 2012

Tiada sebarang aktiviti pelencongan sungai, penjajaran, pengambusan atau aktiviti lain yang
melibatkan badan air serta sebarang aktiviti pembangunan dalam kawasan 50 meter rizab
sungai kecuali dengan kebenaran bertulis Pengarah LUAS selari dengan pelaksanaan Strategi
Pengurusan Sungai Negeri Selangor.
iii) KAEDAH PENETAPAN RIZAB SUNGAI
• Semulajadi
i. Rizab Sungai diukur dari paras air tertinggi.
ii. Bagi tebing sungai yang berubah akibat dari hakisan dan faktor semulajadi jarak rizab
sungai diukur dari tebing asal.
Keperluan Kelebaran Rizab Dari Kedua

Kelebaran Laluan Air Antara
Belah Tebing Berdasarkan Keluasan
Tebing
Sungai Sedia ada
> 40 meter 50 meter*
20 - 40 meter 40 meter*
*Rizab Sungai Klang (anggaran)
*Keperluan rizab sungai tertakluk kepada kajian hidraulik dan hidrologi
• Berlapik
i. Mana-mana saluran sungai yang telah dikenal pasti dan tidak dapat dielakkan daripada
dilapik serta mendapat persetujuan JPS terlebih dahulu.
ii. Penetapan ini juga meliputi saluran yang dibina secara kombinasi (partially lined channel).
iii. Di tempat-tempat di mana terdapat kerja-kerja perlindungan tebing.
iv. Jarak rizab ini tertakluk kepada kelulusan Jabatan Perparitan dan Saliran (JPS) berdasarkan
Kajian Hidraulik, Hidrologi dan lain-lain yang dikemukan oleh pemohonan pembangunan.
• Zon Penimbal (JPS)

i. Kawasan-kawasan tepi sungai yang mempunyai rizab hutan bakau (mangroves), anjakan
tambahan rizab perlu disediakan bagi tujuan mengawal pencemaran;
ii. Rizab yang disyorkan adalah 100 meter untuk pembangunan pelancongan;
iii. 500 meter untuk pembangunan perumahan; dan
iv. 1,000 meter bagi pembangunan industri.
• Zon Penampan (LUAS)

Kawasan penampan merujuk kepada jadual Pertama (Peraturan 2, Subperaturan 9 (4)),
Peraturan-peraturan Aktiviti Pengubahan Sumber (Selangor 2013).
5 -25
iv) FUNGSI RIZAB

iv) FUNGSI RIZAB SUNGAI
SUNGAI
A. Dataran
A. iv) FUNGSI Banjir
RIZAB
Dataran (Berada di
SUNGAI
Banjir (Berada di antara
antara rizab
rizab sungai
sungai dan
dan dalam
dalam sungai)
sungai)
A. i.i. Ruang
Dataran
Ruang membolehkan
Banjir luahan
(Berada di antara
membolehkan luahan air
air mengalir;
rizab sungai dan dalam sungai)
mengalir;
ii. Ruang
ii. Ruang pembentukan
pembentukan liku-liku
liku-liku sungai;
sungai;
i.iii. Ruang membolehkan luahan air mengalir; alir puncak di hilir sungai;
iii. Ruang
Ruang yang
yang dapat
dapat mengurangkan
mengurangkan kadar kadar alir puncak di hilir sungai;
ii.iv. Ruang
Zon pembentukan
penampan liku-liku
untuk sungai;hakisan; dan
mengawal
iv. Zon penampan untuk mengawal hakisan;
iii. Ruang yang dapat mengurangkan kadar alir puncak dan di hilir sungai;
v. Penentuan
v. Penentuan dataran
dataran banjir tertakluk
banjir tertakluk kepada
kepada kajian
kajian hidrologi
hidrologi dan
dan hidroulik.
hidroulik.
iv. Zon penampan untuk mengawal hakisan; dan
v. Penentuan dataran banjir tertakluk kepada kajian hidrologi dan hidroulik.
B.
B. Penyelenggaraan Sungai
Penyelenggaraan Sungai (Dalam
(Dalam Rizab
Rizab Sungai)
Sungai)
B. Penyelenggaraan Sungai (Dalam Rizab Sungai)
i.i. Ruang
Ruang untuk
untuk melebar
melebar dan
dan melurus
melurus sungai
sungai pada
pada masa
masa hadapan
hadapan didi dalam
dalam rizab sungai;
rizab sungai;
ii. Ruang
i.ii. Ruang untuk
Ruanguntuk
untuk kemudahan-kemudahan
kemudahan-kemudahan
melebar sungai
dan melurus sungai sungai seperti
seperti
pada masa pembinaan
pembinaan
hadapan di dalamdan
dan pembaikan
pembaikan
rizab benteng;
sungai; benteng;
iii. Untuk
ii.iii. Ruang memelihara
Untukuntuk kestabilan
kemudahan-kemudahan
memelihara benteng;
sungai seperti pembinaan dan pembaikan benteng;
kestabilan benteng;
iii.iv.
iv. UntukLaluan masuk
masuk dan
memelihara
Laluan ruang
ruang untuk
dankestabilan kerja-kerja
kerja-kerja operasi
benteng;
untuk operasi dan
dan penyelenggaraan;
penyelenggaraan;
iv.v. Ruang
v. Laluan untuk
Ruangmasuk penyimpanan
untukdan ruang untuksementara
penyimpanan tanah
tanah buang;
kerja-kerja operasi
sementara dan
dan penyelenggaraan;
buang; dan
v.vi.
vi. RuangRuang untuk
Ruanguntuk kerja-kerja
kerja-kerja pengindahan
penyimpanan
untuk sementara tanah
pengindahan dan kemudahan
danbuang; dan rekreasi.
kemudahan rekreasi.
vi. Ruang untuk kerja-kerja pengindahan dan kemudahan rekreasi.
❑ II LLILUSTRASI
❑ U
USS TT R
RAAS
S II
❑ ILUSTRASI
Nota:
Nota:
Nota:
1.1. Keluasan rizab adalah bergantung kepada keluasan sungai
1. Keluasan
Keluasan rizab
rizab adalah
adalah bergantung
bergantung kepada
kepada keluasan
keluasan sungai
sungai
2.2. Jarak
Jarakdataran
dataran banjir adalah
banjir berdasarkan
adalah Kajian
berdasarkan Hidrologi
Kajian dan Hidraulik
Hidrologi oleh JPS
dan Hidraulik oleh JPS
2. Jarak dataran banjir adalah berdasarkan Kajian Hidrologi dan Hidraulik oleh JPS
5
g
-26
gaa rr ii ss p
paa nn d
d uu a
a nn a
a ll a
amm ss e
e kk ii tt a
a rr
5
5 -26
v)
KOMPONEN PEMBANGUNAN ATAS RIZAB SUNGAI
v)
KOMPONEN PEMBANGUNAN ATAS RIZAB SUNGAI
A. Zon Pembangunan
A. Zon Pembangunan
v) KOMPONEN
Definisi PEMBANGUNAN ATAS RIZAB SUNGAI
Definisi
Kawasan di luar rizab sungai dan perancangan mengikut zon perancangan rancangan pemajuan
A. Zon Pembangunan
Kawasan yang
(RT/RKK) di luar rizab sungai dan perancangan mengikut zon perancangan rancangan pemajuan
berkuatkuasa.
(RT/RKK)
Definisi yang berkuatkuasa.
Pembangunan
Kawasan di luarYang
rizabDibenarkan
sungai dan perancangan mengikut zon perancangan rancangan pemajuan
Pembangunan
Tertakluk kepadaYang Dibenarkan
rancangan
(RT/RKK) yang berkuatkuasa. pemajuan (RT/RKK) yang berkuatkuasa
Tertakluk kepada rancangan pemajuan (RT/RKK) yang berkuatkuasa
B. Koridor SungaiYang
Pembangunan DanDibenarkan
Zon Kawalan Sungai
B. Koridor Sungai
Tertakluk kepadaDan Zon Kawalan
rancangan pemajuanSungai
(RT/RKK) yang berkuatkuasa
Definisi
B. Definisi
Koridor Sungaisungai
• Koridor Dan Zon danKawalan Sungai sungai adalah satu kawasan bersebelahan kedua-dua tebing
zon kawalan
Koridor yang
• sungai sungaidiwartakan
dan zon kawalan sungaiSeksyen
di bawah adalah satu kawasan
62 Kanun bersebelahan
Tanah Negara ataukedua-dua
tanahtebing
milik
Definisi
sungai yang yang
persendirian diwartakan di bawah tertakluk
boleh dibangunkan Seksyen kepada
62 Kanun
garis Tanah
panduanNegara
ini. atau tanah milik
•• Koridor sungaiyang
persendirian
Walaubagaimanapun,dan boleh
zon perizaban
kawalan sungai
dibangunkan adalah satu
tertakluk
di bawah kawasan
kepada
Seksyen garisbersebelahan
13, Kanun panduan ini. kedua-dua
Tanah Negara tebing
tidak menghadkan
sungai yang diwartakan
Walaubagaimanapun,
• kuasa PBN untuk melupuskan di bawah
perizaban Seksyen
di bawah tanah
mana-mana 62
Seksyen Kanun Tanah
13, Kanun
dalam Negara
Tanah50Negara
lingkungan atau tanah milik
tidak menghadkan
meter tebing sungai.
persendirian yang boleh dibangunkan tertakluk kepada garis panduan ini.
kuasa PBN untuk melupuskan mana-mana tanah dalam lingkungan 50 meter tebing sungai.
• Walaubagaimanapun,
Pembangunan Yang Dibenarkanperizaban di bawah Seksyen 13, Kanun Tanah Negara tidak menghadkan
kuasa
Pembangunan PBN
• Kesinambungan untuk melupuskan
Yang Dibenarkan
Pembangunan mana-mana tanah dalam lingkungan 50 meter tebing sungai.
Waterfront
Kesinambungan
• Perniagaan Pembangunan
- Struktur Tidak Kekal Waterfront
Pembangunan Yang Dibenarkan
• Perniagaan
Landskap dan- Struktur
Rekreasi Tidak Kekal
• Kesinambungan Pembangunan Waterfront
Landskap dandan
Infrastruktur Rekreasi
Utiliti
•• Perniagaan - Struktur Tidak Kekal
• Infrastruktur
Pertaniandan
• Landskap
dan
Bandar Utiliti
Rekreasi
Pertanian Bandar
•• Infrastruktur
Akuakultur dan Utiliti
Akuakultur
•• Pertanian Bandar
C. Zon Sungai
• Akuakultur
C. Zon Sungai
C. Definisi
Zon Sungai
Definisi
Aliran besar yang merupakan alur-salir semulajadi bagi sesuatu lembangan sungai diukur dari paras
Definisi
Aliran besar berdasarkan
air tertinggi yang merupakan Kajianalur-salir
Hidrologisemulajadi bagi sesuatu lembangan sungai diukur dari paras
dan Hidraulik.
air tertinggi
Aliran berdasarkan
besar yang merupakan Kajian Hidrologi
alur-salir dan Hidraulik.
semulajadi bagi sesuatu lembangan sungai diukur dari paras
Pembangunan
air Yang Dibenarkan
tertinggi berdasarkan Kajian Hidrologi dan Hidraulik.
Pembangunan Yang Dibenarkan
Pembangunan
• Akuakultur Yang Dibenarkan
• Akuakultur
Eko-Pelancongan
•• Akuakultur
Eko-Pelancongan
Struktur terapung, landasan bot, marina dan kemudahan teksi air
•• Eko-Pelancongan
Struktur terapung, landasan bot, marina dan kemudahan teksi air
utiliti merentangi sungai
• Struktur terapung, landasan bot, marina dan kemudahan teksi air
• Struktur utiliti merentangi sungai
• Struktur utiliti merentangi sungai
❑ ILUSTRASI
❑ IILUSTRASI
LUSTRASI
❑ ILUSTRASI
Nota: Jarak paras air tertinggi berdasarkan Kajian Hidraulik dan Hidrologi
Nota: Jarak
Sumber:
Nota: Jarak paras
Garis
paras air
airtertinggi
panduan tertinggiberdasarkan
Pembangunan Kajian
Atas
berdasarkan Hidraulik
Rizab
Kajian Sungaidan Hidrologi
Negeri
Hidraulik dan Selangor
Hidrologi
Sumber: Garis
Sumber: Garispanduan
panduanPembangunan
PembangunanAtas Rizab
Atas Sungai
Rizab Negeri
Sungai Selangor
Negeri Selangor
-27
5g a r i s p a n d u a n alam sekitar
55-27
-27
vi) KRITERIA DAN PRINSIP PEMBANGUNAN
• Memastikan pembangunan di atas rizab sungai tidak menghalang laluan air, menyebabkan
sungai menjadi cetek serta tidak dikecilkan dari ukuran semasa.
• Menggalakkan reka bentuk secara dwi fungsi dengan mengambilkira paras air bagi
mempelbagaikan kegunaan rizab sungai.
• Kawasan sungai dan persekitaran kawasan muara sungai perlu dikekalkan keadaan
semulajadinya untuk memulihara kepentingan fungsi sungai dan kelestariannya selaras dengan
Pengurusan Lembangan Sungai Bersepadu (IRBM).
• Merancang, merekabentuk pelan landskap dan memastikan kepelbagaian biodiversiti dan
ekologi di kawasan sungai dikekalkan dan dipulihara dengan tanaman asalnya.
• Memastikan kawasan rizab sungai terutamanya tebing sungai dipulihara dengan kaedah
pengukuhan tebing yang mesra alam dengan landskap hijau/riparian plant atau kaedah
bersesuaian dengan mengekalkan geomorfologi dan kelestarian sungai semulajadi.
• Memastikan pembinaan struktur dan infrastruktur kekal tidak dibenarkan berada di rizab kecuali
dalam kes-kes tertentu di mana kebenaran bertulis dari Pengarah dengan syarat-syarat khas oleh
JPS dan LUAS.
GARIS PANDUAN UMUM
i) PEMBANGUNAN DI LUAR RIZAB SUNGAI (ZON PEMBANGUNAN)
Bil. Parameter GP Pembangunan

1. Kawasan Pembangunan i. Kawasan ini terletak di luar dari rizab sungai.
2. Guna Tanah i. Aktiviti guna tanah hendaklah selaras dengan zoning dan Kelas
Kegunaan Tanah (KGT) yang ditetapkan dalam rancangan pemajuan
(Rancangan Tempatan (RT)/ Rancangan Kawasan Khas (RKK) yang
berkuatkuasa).
ii. Aktiviti guna tanah yang berisiko mencemarkan sungai tertakluk
kepada Jabatan Alam Sekitar dan agensi lain yang berkaitan.
3. Kawalan Perancangan bagi lot- i. Pengiraan densiti dan nisbah plot bagi pembangunan lot di luar rizab
lot yang terletak di luar rizab sungai boleh dikira dari lot yang termasuk di dalam rizab sungai
sungai (zon pembangunan) tertakluk kepada rancangan pemajuan (RT dan RKK) yang
berkuatkuasa.
ii. Ketinggian bangunan tertakluk kepada rancangan pemajuan yang
berkuatkuasa.
iii. Anjakan bangunan selebar minimum 6.096 meter (20 kaki) perlu
disediakan dari garisan rizab sungai.
iv. Pembangunan disyaratkan mengadap (facing) ke arah sungai (river
view).
4. Kenaan Caj dan Bayaran i. Caj pemajuan, ISF, caruman kubur, bayaran premium dan lain-lain
tertakluk kepada jumlah yang ditetapkan oleh Pentadbir Tanah, Pihak
Berkuasa Tempatan (PBT) dan agensi yang berkaitan.
ii) PEMBANGUNAN DALAM RIZAB SUNGAI
Bil. Parameter GP Pembangunan

1. Kawasan Pembangunan i. Jajaran sungai ini terletak di dalam kawasan perbandaran dan
pembangunan.
2. Guna Tanah i. Aktiviti guna tanah yang dibenarkan di atas rizab sungai 50 meter
adalah merangkumi waterfront, binaan struktur tidak kekal, landskap
dan rekreasi, infrastruktur dan utiliti, pertanian bandar dan akuakultur
dengan syarat-syarat khusus yang ditetapkan oleh Jabatan Pengairan
dan Saliran (JPS), Lembaga Urus Air Selangor (LUAS), Pihak Berkuasa
Tempat (PBT) dan lain-lain yang berkaitan.
5 -28
sambungan
3. Kawalan perancangan bagi lot- i. Pengiraan densiti dan nisbah plot bagi pembangunan lot di luar
lot yang terletak di dalam rizab rizab 50 meter boleh diambil dari pengiraan keluasan keseluruhan
50 meter (sebahagian) atau lot-lot yang terletak di dalam rizab sungai seperti mana yang
sepenuhnya ditetapkan oleh rancangan pemajuan (RT/RKK) yang berkuatkuasa.
ii. Syarat-syarat pembangunan di dalam rizab 50 meter (berdasarkan
lebar sungai dengan ketetapan JPS) perlu mematuhi syarat yang
telah ditetapkan oleh JPS, LUAS dan garis panduan yang
berkuatkuasa.
iii. Kemudahan sokongan atau aktiviti yang terletak di dalam rizab 50
meter adalah tidak melibatkan kawasan pembangunan
berpenghuni.
iv. Bagi pembangunan yang tidak melibatkan penghunian manusia/non
saleable property/perihal ubah syarat atau aktiviti binaan perlu
mematuhi syarat-syarat yang ditetapkan oleh garis panduan ini dan
mendapat kebenaran bertulis dari Pengarah JPS dan LUAS dan
agensi berkaitan.
v. Sebarang pembinaan struktur tidak kekal yang ketara di kawasan
dalam rizab sungai dicadangkan untuk menyediakan Kajian
Hidraulik, Hidrologi dan lain-lain seperti mana keperluan JPS dan
LUAS.
vi. Keperluan menyediakan jalan atau laluan awam bagi tujuan
penyelenggaraan selebar minimum 10.058 meter (33 kaki).
vii. Permohonan pembangunan di atas rizab sungai melibatkan
Kebenaran Merancang Tempoh Terhad dan tertakluk kepada
kelulusan PBT.
4. Latar Langit dan Vista i. Mengambilkira aspek latar langit dan vista dalam kawalan
ketinggian bangunan berdasarkan rancangan pemajuan yang
berkuatkuasa.
ii. Pembangunan disyaratkan mengadap ke arah sungai (river view) di
mana bangunan yang rendah di hadapan dan tinggi di belakang.
5. Keselarasan dengan lot i. Memastikan pembangunan selaras dengan kawasan sekitar seperti
pembangunan bersebelahan rizab laluan keluar masuk, infrastruktur dan utiliti seperti perparitan
dan pembentungan, kemudahan awam dan rekreasi serta tempat
letak kenderaan dan kemudahan lain.
ii. Cadangan pembangunan hendaklah selari dan bersambungan
dengan pembangunan lot-lot bersebelahan dan sekitar.
6. Teknikal & Kejuruteraan Platform Level
i. Platform level konsep binaan secara cantilever di tebing sungai
perlu disediakan bagi melindungi dan menghalang aliran air yang
mengakibatkan kerosakan yang berpunca dari banjir dan air pasang
bergantung kepada kawasan.
ii. Pengesyoran rekabentuk kala ulangan bagi rizab sungai yang melalui
kawasan perbandaran adalah 100 tahun bagi mengelakkan kesan
banjir kepada pembangunan dan kawasan sekitar manakala
kawasan pertanian 50 tahun.
Pelan dan Laporan Teknikal
i. Menyediakan Pelan Ukur Halus (Pre-com) bagi penetapan rizab
sungai.
ii. Meyediakan maklumat bangunan dan struktur yang akan dibina,
rizab sungai, garisan air pasang perbani (sekiranya berkaitan),
sistem saliran dan kesemua ciri-ciri topografi tapak.
iii. Menyediakan perkiraan hidraulik, hidrologi dan lain-lain
berdasarkan Prosedur Hidrologi JPS dan disediakan oleh jurutera
bertauliah dan disahkan oleh JPS.
iv. Mendapatkan kelulusan Jawatankuasa Sensitif Alam Sekitar (JKSAS)
Negeri Selangor sekiranya terletak di kawasan paya bakau.
v. Menyediakan Laporan Impak Alam Sekitar (EIA), Laporan Impak
Sosial (SIA) dan laporan lain sekiranya berkaitan.
vi. Menyediakan laporan lengkap cadangan pembangunan termasuk
langkah mitigasi kawalan pencemaran (Environmental Management
Plan/Erosion & Sediment Control Plan)
5 -29
sambungan
7. Kawalan Pencemaran i. Sebarang pembangunan yang akan dijalankan perlu mengambil kira
(aliran bahan buangan ke elemen pengawalan pelepasan efluen ke sungai bagi meminimakan
sungai) risiko pencemaran dengan penyediaan sistem rawatan dan juga
mengaplikasikan amalan hijau atau green technology yang mesra
alam bagi memastikan sungai sentiasa terpelihara.
ii. Pemaju juga dikehendaki menyediakan langkah kawalan dan
mitigasi pencemaran bagi sebarang aktiviti perancangan
pembangunan kerja tanah yang akan dilaksanakan untuk
memastikan pemuliharaan sumber air berhampiran dengan
pematuhan kepada Pelan Kawalan Hakisan dan Kelodak (ESCP) bagi
meminimakan isu peningkatan kekeruhan atau Jumlah Pepejal
Terampai (TSS).
iii. Pemaju juga dikehendaki memastikan tiada sebarang aktiviti
pelencongan sungai, penjajaran, pengambusan atau aktiviti lain
yang melibatkan badan air serta sebarang aktiviti pembangunan
dalam kawasan 50 meter rizab sungai kecuali dengan kebenaran
bertulis Pengarah LUAS selari dengan pelaksanaan Strategi
Pengurusan Sungai Negeri Selangor yang telah diluluskan Majlis
Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN) pada 30 Mei 2012.
8. Keperluan Manual Saliran dan i. Kawasan rizab sungai yang terlibat dengan pembangunan
Mesra Alam Edisi ke II (MSMA hendaklah dinaiktaraf dengan rekabentuk sungai pada kadar alir
2nd edition 2012) bagi tempoh ulangan 100 tahun (100 ARI).
pembangunan yang ii. Tidak dibenarkan sebarang pembangunan di kawasan struktur
disyaratkan oleh JPS kawalan pintu air dan sebagainya.
iii. Sebarang jenis pembangunan termasuk pertanian di dalam rizab
sungai perlu menyediakan kawasan kolam takungan 4% daripada
keseluruhan kawasan pembangunan.
iv. Menyediakan pelan kajian saliran yang disediakan oleh pemaju yang
dilantik merangkumi kemampuan sistem saliran dalam lembangan
yang terlibat dan mencadangkan rekabentuk sistem saliran utama
pada kadar alir tempoh ulangan 100 tahun (100 ARI) bagi
pembinaan cable bridge atau struktur yang merentangi sungai.
8. Keperluan Manual Saliran dan i. Semua pembangunan dalam rizab sungai perlu mengemukakan
Mesra Alam Edisi ke II (MSMA pelan ESCP yang disediakan oleh jurutera bertauliah.
2nd edition 2012) bagi ii. Pihak pemaju/pemilik tanah hendaklah menyelenggara rizab sungai
pembangunan yang di kawasan pembangunan yang tidak diserahkan.
disyaratkan oleh JPS iii. Semua parit, sungai, borrow pit, kunci air/Tidal Control Bay (TCB)
dan saluran keluar sedia ada tidak boleh ditutup,
diganggu/dilencongkan kecuali dengan kebenaran bertulis dari
Pengarah JPS Selangor.
9. Penyelenggaraan i. Pihak pemaju/pemilik tanah perlu menyediakan tanjakan (ramp)
bagi kerja-kerja penyelenggaraan dan penambahbaikan tebing.
ii. Pihak pemaju/pemilik tanah perlu menyerahkan minimum 10.058
meter (33 kaki) jalan atau laluan awam untuk penyelenggaraan
tertakluk kepada keperluan JPS dan LUAS.
10. Perlindungan tebing i. Perlindungan tebing adalah tertakluk kepada kawasan di mana
aliran sungai mengalir melalui pendekatan secara langsung dan
secara tidak langsung.
ii. Perlindungan persekitaran tebing sungai perlu mematuhi garis
panduan kejuruteraan yang ditetapkan oleh JPS, LUAS dan agensi-
agensi yang berkaitan.
iii. Perlindungan secara langsung adalah kaedah membina lapisan
secara terus keatas permukaan tebing bagi mengelakkan ianya
terhakis adalah melalui:
a) Pembinaan dinding batu
b) Blok konkrit bercantum
c) Lapisan geotekstil berisi bahan berbutir
d) Gabion
e) Dinding konkrit secara seragam di sepanjang sungai
f) Lain-lain kaedah perlindungan tebing yang bersesuaian
5 -30
sambungan
iv. Perlindungan secara tidak langsung merupakan kaedah dimana
pembinaan struktur-struktur yang sesuai di kawasan berdekatan
tebing adalah secara pembinaan
a) Groin
b) Struktur kawalan dasar
c) Peluncur batu (rock chutes)
d) Empang jajar/tandup (weir)
e) Struktur kawalan (drop structure)
f) Lain-lain kaedah perlindungan tebing yang bersesuaian
Geotekstil Gabion Wall
Peluncur batu Empangan jajar
iii) PEMBANGUNAN DI ZON SUNGAI
1. Sebarang struktur di zon sungai adalah struktur tidak kekal dan tidak menghalang laluan air
2. Struktur yang dibina di zon sungai secara permit ruang udara dan lesen pendudukan sementara
perlu mendapat kelulusan PBN.
3. Binaan struktur platform/deck adalah secara cantilever sahaja (jarak unjuran binaan menghala ke
arah sungai tertakluk kepada JPS, LUAS dan agensi yang berkaitan).
4. Pembinaan struktur yang tidak dapat dielakkan bagi kes-kes tertentu seperti tiang dan lain-lain perlu
mendapatkan kebenaran bertulis dari Pengarah JPS dan LUAS.
5 -31
iv) SENARIO PEMBANGUNAN BERDASARKAN KANUN TANAH NEGARA DAN KAWALAN

PERANCANGAN
PLOT A PLOT B
1. Status pemilikan yang terletak dalam zon ini adalah: 1. Pengiraan nisbah plot/ densiti lot meliputi
a. Hakmilik keseluruhan plot A dan B.
b. Pajakan (Seksyen 63, KTN) 2. Kawalan ketinggian di Plot B tertakluk
c. Lesen Pendudukan Sementara (LPS) (Seksyen 65, KTN) kepada rancangan pemajuan.
2. Keperluan secara LPS/pajakan untuk pembangunan di Plot A 3. Caj pemajuan, caj Improvement Service
tertakluk kepada PBN. Fund (ISF), caruman kubur, bayaran
3. Tanah hakmilik boleh dipertimbangkan untuk tukar syarat premium dan lain-lain perlu merujuk
kepada aktiviti guna tanah yang dibenarkan selaras dengan kepada Pihak Berkuasa Tempatan (PBT),
Rancangan Pemajuan (RT/RKK yang berkuatkuasa) dan syarat Pejabat Tanah dan Daerah (PTD), Pejabat
PBN (contoh: caruman parit) Tanah Galian (PTG) dan agensi yang
4. Tanah hakmilik kategori pertanian boleh dimajukan sebagai berkaitan.
kawasan pertanian dan tidak diserahkan kepada kerajaan. 4. Minimum 6.096 meter (20 kaki) anjakan
Walaubagaimanapun, pemilik tanah tertakluk kepada syarat bangunan diperlukan dari sempadan Plot
agensi yang berkaitan dan penyelenggaraan di bawah A dan B.
tanggungjawab pemilik tanah.
5. Tanah hakmilik yang diserahkan sebagai rizab sungai perlu
diselenggara oleh JPS.
6. Komponen pembangunan di Plot A melibatkan struktur tidak
kekal tanpa penghunian manusia/non saleable property
dibenarkan tertakluk kepada kebenaran bertulis dari Pengarah
JPS dan LUAS.
7. Memastikan pembangunan rizab sungai mempunyai
kesinambungan (continuity) dengan bangunan bersebelahan.
8. Permohonan pembangunan di atas rizab sungai melibatkan
Kebenaran Merancang Tempoh Terhad dan tertakluk kepada
kelulusan PBT.
9. Kajian hidraulik dan hidrologi yang disediakan perlu disahkan
oleh JPS sebelum permohonan KM dihantar.
Nota:
Untuk pembangunan di atas rizab Sungai Klang perlu merujuk kepada GP Pembangunan Atas Rizab Sungai Klang,
PLANMalaysia@Selangor.
5 -32
GARIS PANDUAN
INFRASTRUKTUR
GARIS PANDUAN
INFRASTRUKTUR
M/S
PL1 HIERARKI JALAN RAYA 6-1
PL2 HIERARKI JALAN LUAR BANDAR DAN 6-2
BANDAR
PL3 REKA BENTUK JALAN 6-4
PL4 PIAWAIAN PERANCANGAN JALAN 6-7
TEMPAT LETAK KENDERAAN (TLK)

TLK1 REKA BENTUK SUSUNATUR TEMPAT LETAK 6-11
KERETA PINGGIR JALAN
TLK2 TEMPAT LETAK KENDERAAN ARAS TANAH 6-19
TLK3 TEMPAT LETAK KERETA ORANG KURANG 6-20
UPAYA (OKU)
PENCAWANG ELEKTRIK
PE1 PENCAWANG ELEKTRIK 6-21
PE1 RIZAB RENTIS TNB 6-23
SISTEM PEMBENTUNGAN
SP1 PIAWAIAN UMUM 6-25
GARIS PANDUAN INFRASTRUKTUR
PENGANGKUTAN & LALU LINTAS:

PL1 HIERARKI
PENGANGKUTAN & LALUJALAN
LINTAS : RAYA
PL1 HIERARKI JALAN RAYA
PIAWAIAN
Jalan terbahagi kepada 2 jenis kategori iaitu rural dan urban. Kategori jalan di kawasan rural merupakan jalan di
kawasan pedalaman atau jalanraya yang merentasi negeri. Lebuhraya Utara Selatan (PLUS) merupakan sejenis
lebuhraya rural. Manakala sebuah bandar yang mempunyai kepadatan penduduk melebihi 10,000 orang ia
digelar urban dan lebuhraya yang digunakan untuk tujuan penyuraian trafik dalam bandar atau antara bandar,
antara contoh jalan tersebut adalah Lebuhraya Baru Lembah Klang (NKVE), Lebuhraya Duta-Ulu Kelang (DUKE),
Lebuhraya Bertingkat Ampang - Kuala Lumpur (AKLEH) dan lain-lain.
Reka bentuk untuk kedua-dua jenis lebuhraya ini juga berbeza. Reka bentuk untuk urban, kelebaran lorong lebih
besar manakala had laju lebih rendah, manakala untuk rural sebaliknya.
Jalan setiap kumpulan akan juga dibahagi kepada 6 kelas dan dinamakan dari nombor 6 sehingga 1. Biasanya
kelas jalan akan dilabelkan dari jenisnya dahulu samada R (Rural) atau U (Urban), diikuti dengan nombornya
bermula dari kelas paling tinggi iaitu 6 sehinggalah 1.
DUA KATEGORI UTAMA JALAN
Luar Bandar (Rural) Bandar (Urban)
KATEGORI
1. Lebuhraya Ekspres (Expressway) 1. Lebuhraya Ekspres (Expressway)

2. Jalan Arteri (Arterial Road) 2. Lebuhraya (Highway)
3. Jalan Pengumpul (Collector Road) 3. Jalan Utama (Primary Road)
4. Jalan Tempatan (Local Road) 4. Jalan Sekunder (Secondary Road)
5. Jalan Kecil (Minor Road)
KLASIFIKASI
R6, R5, R4, R3, R2, R1 U6, U5, U4, U3, U2, U1
Sumber: Road Engineering Association of Malaysia, 2002

Nota: Tertakluk kepada Jabatan Kerja Raya dan PBT dari semasa ke semasa.

6 -1
PENGANGKUTAN & LALU LINTAS :
PL2
HIERARKI JALAN (LUAR BANDAR DAN
PL2 HIERARKI JALAN (LUAR BANDAR
BANDAR)
DAN BANDAR)
❑ PIAWAIAN
PIAWAIAN
LEBUHRAYA EKSPRES LEBUHRAYA JALAN UTAMA
LUAR BANDAR
Lebar Minima:
30.480 meter (100 kaki) /
• Perumahan 40.233 meter (132 kaki)
30.480 meter (100 kaki) /
• Perniagaan 40.233 meter (132 kaki)
30.480 meter (100 kaki) /
• Perindustrian 40.233 meter (132 kaki)
• Jenis Persimpangan Persimpangan Persimpangan Bertingkat dan / atau Persimpangan

Bertingkat Searas
Jaringan Nasional /
Jaringan Nasional Jaringan Wilayah / Jaringan Negeri
• Jaringan
Jaringan Negeri
R6, R5, R4, R3, R2, R1
Terdiri daripada mana-mana jalan yang terletaknya di luar kawalan PBT adalah jalan
• Klasifikasi
luar bandar, termasuk jalan-jalan yang menghubungkan Pihak-pihak Berkuasa
Tempatan yang jauhnya melebihi 5km.
LEBUHRAYA EKSPRES LEBUHRAYA JALAN UTAMA

BANDAR
Lebar Minima:
30.480 meter (100 kaki) /
• Perumahan 40.233 meter (132 kaki)
30.480 meter (100 kaki) /
• Perniagaan 40.233 meter (132 kaki)
30.480 meter (100 kaki) /
• Perindustrian 40.233 meter (132 kaki)
Persimpangan Persimpangan Bertingkat/
Persimpangan Searas
• Jenis Persimpangan Bertingkat Searas
Hubungan Utama ke pusat
Jaringan Nasional -
• Jaringan bandar
U6, U5, U4, U3, U2, U1
Jalan dalam kawasan bandar merujuk kepada jalan-jalan yang berada di dalam
kawasan yang diwartakan sebagai kawasan PBT atau mana-mana bandar yang
• Klasifikasi mempunyai jumlah penduduk melebihi 10,000 orang, di mana tertumpunya
bangunan-bangunan dan rumah-rumah dan lazimnya perniagaan merupakan aktiviti
utama.
6 -2
JALAN JALAN / JALAN / LALUAN

JALAN KECIL
SEKUNDER LORONG TEPI LORONG BELAKANG PEJALAN KAKI
LUAR BANDAR
12.192 meter
6.096 meter 4.572 meter
Lebar Minima: 20.117 meter (40 kaki)/
(20 kaki) (15 kaki) >1.524 meter
• Perumahan (66 kaki) 15.240 meter
(>5 kaki)
(50 kaki)
15.240 meter 6.096 meter (20 kaki)/
2.134 meter
20.117 meter (50 kaki)/ 6.096 meter 9.144 meter (30 kaki)/
(7 kaki)
• Perniagaan (66 kaki) 20.117 meter (20 kaki) 10.668 meter (35 kaki)/
(66 kaki) 13.716 meter (45 kaki)
12.192 meter 12.192 meter
20.117 meter 20.117 meter 1.524 meter
• Perindustrian (40 kaki) (40 kaki)
(66 kaki) (66 kaki) (5 kaki)
• Jenis Persimpangan Searas

Persimpangan
Jaringan
Jalan Sokongan
• Jaringan Daerah
R6, R5, R4, R3, R2, R1
• Klasifikasi Terdiri daripada mana-mana jalan di luar kawasan PBT termasuk jalan-jalan yang menghubungkan
Pihak-pihak Berkuasa Tempatan yang jauhnya melebihi 5km.
BANDAR
Lebar Minima:
Perumahan sebaris :
• Perumahan 12.192 meter
20.117 meter (40 kaki)/
(66’ kaki) 15.240 meter
(50 kaki)
6.096 meter 4.572 meter >1.524 meter
(20 kaki) (15 kaki) (>5 kaki)
Perumahan dua
baris :
15.240 meter
(50 kaki)/
20.117 meter
(66 kaki)
24.384 meter 20.117 meter 6.096 meter 6.096 meter (20 kaki)/ 2.134 meter
• Perniagaan (80 kaki) (66’ kaki) (20 kaki) 9.144 meter (30 kaki)/ (7 kaki)
10.668 meter (35 kaki)/
13.716 meter (45 kaki)
30.480 meter 20.117 meter 12.192 meter 12.192 meter 1.524 meter
• Perindustrian (100 kaki) (66’ kaki) (40 kaki) (40 kaki) (5 kaki)
• Jenis Persimpangan Searas

Persimpangan
Jalan Utama
Jalan Kecil/
dalam pusat
• Jaringan Jaringan Bandar
bandar
U6, U5, U4, U3, U2, U1
Jalan dalam kawasan bandar merujuk kepada jalan-jalan yang berada di dalam kawasan yang
diwartakan sebagai kawasan PBT atau mana-mana bandar yang mempunyai jumlah penduduk
• Klasifikasi
melebihi 10,000 orang, di mana tertumpunya bangunan-bangunan dan rumah-rumah dan lazimnya
perniagaan merupakan aktiviti utama.
Sumber: Diolah dari REAM 2002 dan disesuaikan dengan sektoral perincian.
Nota: Tertakluk kepada Jabatan Kerja Raya dan PBT dari semasa ke semasa.
6 -3 6-3

PENGANGKUTAN & LALU: LINTAS:
PL3 REKA REKA
BENTUK JALAN
BENTUK JALAN
Tidak terdapat banyak perbezaan utama dari segi prinsip reka bentuk di antara jalan bandar dan jalan luar bandar.
Walau bagaimanapun, jalan bandar didapati lebih sibuk dengan pejalan kaki dan kekerapan untuk kenderaan
berhenti lebih tinggi disebabkan jarak persimpangan yang dekat dalam kawasan tepu bina. Reka bentuk had laju
yang lebih rendah biasa digunapakai di kawasan bandar. Elemen keratan rentas jalan yang berbeza (Cross
sectional element) juga digunakan kerana mengambil kira isipadu trafik serta guna tanah sekitar.
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah PL3 (i) Keratan Rentas Jalan 40 meter (132 kaki)
Rizab Rizab Rizab Rizab

Parit Jalan Jalan Parit
6-4 6 -4 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
Rajah PL3 (ii) Keratan Rentas Jalan 30 meter (100 kaki)
Rizab Parit
Rizab Parit
Rajah PL3 (iii) Keratan Rentas Jalan 20 meter (66 kaki)
Rizab Parit
Rizab Parit
6 -5
Rajah PL3 (iv) Keratan Rentas Jalan 50 kaki (15 meter)
Rizab Parit
Rizab Parit
6 -6

PL4
PL4
PENGANGKUTAN & LALULINTAS :
PIAWAIAN PERANCANGAN JALANJALAN
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
I. JALAN DI KAWASAN PERUMAHAN
CUL-DE-SAC
• Penggunaan Cul-de-sac hanya dibenarkan di kawasan perumahan sahaja.

• Tidak digalakkan bagi kawasan perindustrian dan perniagaan.
• Saiz Minimum Rizab Jalan > 15.240 meter (> 50 kaki)

Rumah teres: 97.536 meter (320 kaki)
• Panjang Jalan Cul-de-sac (maksimum)
Rumah sesebuah/berkembar: 304.80 meter (1,000 kaki)
• Saiz Minimum Kepala Cul-de-sac Rujuk Rajah PL4(i)
Tidak melebihi 15%, kecuali jika telah dipersetujui oleh
PBPT atas sebab-sebab keadaan topografi tapak, jenis
• Kecerunan kemajuan dan lain-lain di mana kecerunan dibolehkan
melebihi 15% dengan had maksimum 20%.
Nota: Tertakluk kepada keperluan Jabatan Bomba dan Penyelamat yang terkini.
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah PL4 (i) Jenis Rekabentuk Cul-de-sac
1 Diameter minimum 12.192 meter (40 kaki)
Lebar minimum
9.144 meter
(20 kaki)
6 -7
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
II. JALAN DI KAWASAN PERNIAGAAN

KATEGORI JALAN Piawaian Jalan
• Jalan Utama / Pengumpul o Lebar 30.480 meter (100 kaki) - 40.234 meter (132 kaki) - 2 blok
perniagaan yang menghadap satu sama lain.
o Minimum 15.240 meter (50 kaki) bagi kedai 1-2 tingkat.

• Jalan Perkhidmatan
o Minimum 20.117 meter (66 kaki) bagi kedai 3-5 tingkat dan free standing
building.

o Minimum 10.668 meter (35 kaki) bagi kedai 1-2 tingkat yang
bersempadan dengan kediaman = 6.096 meter (20 kaki) bagi kedai dan
• Lorong Belakang 4.572 meter (15 kaki) bagi kediaman.
o Minimum 13.716 meter (45 kaki) bagi kedai 3-5 tingkat yang
bersempadan dengan kediaman = 9.144 meter (30 kaki) bagi kedai dan
4.572 meter (15 kaki) bagi kediaman.
• Jalan Tepi o Semua kedai pejabat memerlukan lorong tepi 6.096 meter (20 kaki).
o Tidak digalakkan.
• Cul-de-sac
o Minimum 2.134 meter (7 kaki)

• Laluan Pejalan Kaki
6 -8
III. AKSES DAN LALUAN PEJALAN KAKI

(REKA BENTUK BANDAR SELAMAT)
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
Antara Panduan Pelaksanaan untuk Reka Bentuk Bandar Selamat [Crime Prevention Through Environmental
Design (CPTED)] adalah seperti berikut:
Keterangan
o Kelebaran jalan perlulah mematuhi garis panduan sedia ada yang digunakan
oleh Pihak Berkuasa Tempatan.
o Jaringan jalan mestilah berkesinambungan (inter-connected) dan
mempunyai hierarki yang jelas.
o Memastikan jalan baharu dan sedia ada berkesinambungan agar tiada
pengasingan di antara kawasan baharu dan lama.
o Memastikan hierarki dan reka bentuk jalan sesuai dengan pembangunan
dan tahap kelajuan yang dibenarkan.
o Penyediaan jalan terus (through road) yang melalui kawasan perumahan ke
kawasan perumahan tidak dibenarkan.
• Saiz dan reka o Jalan keluar masuk perlu dihadkan dan dikawal (tidak melebihi 2 akses) bagi
bentuk setiap pembangunan.
o Mengelakkan reka bentuk perkhidmatan sistem telekomunikasi yang
menggalakkan penjenayah melakukan jenayah. Contoh tiang-tiang
telekomunikasi yang bertangga.
o Jejantas haruslah tidak terlindung daripada sebarang objek seperti papan
tanda, sepanduk, papan iklan, pokok dan papan tanda luar (billboard) serta
mempunyai pencahayaan terang dan pandangan yang jelas.
o Laluan pejalan kaki tidak digalakkan berhubung dengan jalan mati.

o Menyediakan laluan pejalan kaki yang berkesinambungan di kawasan
perumahan, pusat kejiranan, kawasan perniagaan dan kawasan tumpuan
awam bagi keselesaan pejalan kaki.
o Memastikan laluan pejalan kaki yang boleh dilihat secara terus dari premis
• Laluan Pejalan Kaki
berhampiran dan tidak terhalang oleh sebarang struktur.
o Laluan pejalan kaki bawah tanah tidak dibenarkan bagi mengelakkan
perlakuan jenayah.
o Menyediakan pencahayaan di ruang yang gelap di sepanjang jalan dan

laluan pejalan kaki pada jarak dan ketinggian yang sesuai.
o Menyelenggara akses dan laluan pejalan kaki secara berkala dan berterusan
supaya berkeadaan baik dan bersih bagi meningkatkan tahap keyakinan
orang awam bahawa kawasan tersebut dijaga dan selamat digunakan.
o Mengelakkan ruang tersembunyi, tersorok dan ruang yang boleh
meningkatkan potensi berlaku jenayah di laluan pejalan kaki.
o Menyediakan laluan pejalan kaki yang mendapat pencahayaan semulajadi
secara optimum pada waktu siang tetapi selesa kepada pengguna melalui
• Keselamatan
penyediaan elemen teduhan dan landskap yang sesuai.
o Laluan basikal perlu dipisahkan daripada laluan kenderaan (disediakan
bersebelahan dengan laluan pejalan kaki tetapi mempunyai lorong yang
berasingan)
o Mengenalpasti zon berprofil tinggi (aktiviti bank, pengurup wang, kedai
emas, kedai beroperasi 24 jam) untuk memudahkan pemantauan pihak
polis dan membolehkan perkongsian peralatan keselamatan. (CCTV,
penggera keselamatan, traffic calming)
6 -9
Keterangan
Landskap dan Elemen
o Penggunaan landskap lembut (pokok, pokok renek, pokok pagar dan tumbuhan
Reka Bentuk Bandar
penutup bumi).
o Elemen reka bentuk bandar/ landskap kejur merangkumi semua jenis struktur hasil
• Landskap Lembut
binaan manusia seperti perabot jalan, laluan pejalan kaki, wakaf, pancuran air,
lampu taman, arca dan sebagainya.
• Landskap Kejur
o Penyediaan kawasan tempat letak kenderaan hendaklah menitikberatkan langkah-

• Tempat Letak langkah keselamatan seperti tempat letak kenderaan berhadapan dengan premis
Kenderaan perniagaan dan mempunyai pencahayaan yang baik.
o Penyediaan pencahayaan yang terang terutamanya pada waktu malam

membolehkan seseorang individu dapat dilihat dengan jelas. Pencahayaan yang
• Pencahayaan terang dapat mengurangkan perasaan takut orang awam terutamanya di kawasan
tempat letak kenderaan.
o Peralatan keselamatan merangkumi cermin keselamatan, penggera keselamatan,
CCTV dan papan tanda peringatan.
• Peralatan o Peralatan keselamatan seperti CCTV, butang kecemasan (panic button), cermin
Keselamatan keselamatan dan papan tanda peringatan perlu disediakan di laluan pejalan kaki,
persimpangan antara laluan kenderaan dan laluan pejalan kaki, kawasan tumpuan
awam, kawasan berprofil tinggi dan berpotensi jenayah serta kawasan yang
mempunyai tahap pengawasan semulajadi yang lemah.
o Memasang infrastruktur peralatan keselamatan dalam kawasan/premis bangunan.
6-10 6 -10

TEMPAT LETAK KENDERAAN (TLK):
TLK1 REKA
TEMPAT LETAK BENTUK(TLK)
KENDERAAN SUSUNATUR
: TEMPAT
TLK1 REKA BENTUK
LETAKSUSUNATUR TEMPAT LETAK
KERETA PINGGIR
PINGGIR JALAN
JALAN KERETA
PIAWAIAN
❑ PIAWAIAN
• Ukuran minimum bagi tempat

letak kereta kawasan pinggir jalan
yang dicadangkan adalah 6 meter
(19.685 kaki) x 2.5 meter (8.202
kaki). [Rujuk Rajah TLK1 (i)].
6 meter (19.685 kaki)
2.5 meter
(8.202 kaki)
Rajah TLK1 (ii) : Keperluan Ruang Pergerakan Kereta di Pinggir Jalan
Pembahagi jalan
• Ukuran minimum bagi tempat
letak kereta yang bersebelahan
dengan dinding atau struktur Laluan kenderaan
bangunan hendaklah
mengambilkira ruang lega yang
Tempat letak
dicadangkan iaitu 6 meter kereta
(19.685 kaki) x 2.7 meter (8.858
kaki). Laluan pejalan kaki
Kereta yang diletakkan di pinggir

• Pemilihan reka bentuk tempat jalan bertindak sebagai
letak kereta perlu mengikut penampan (keselamatan)
kesesuaian jalan tersebut. kepada ruang pejalan kaki
• Garisan pemisah/pembahagi jalan (curb) perlu disediakan bagi

setiap jenis tempat letak kereta.
• Bagi tujuan keselamatan pejalan kaki, tempat letak kereta pinggir

jalan yang disediakan juga berfungsi sebagai pemisah ruang pejalan
kaki dengan kenderaan bermotor [Rujuk Rajah TLK 1(ii)].
• Jumlah laluan keluar dan masuk adalah berdasarkan kepada jumlah tempat letak kereta yang disediakan. Setiap
300 petak tempat letak kereta yang disediakan memerlukan satu laluan masuk.
• Sekiranya jumlah tempat letak kereta melebihi 300 petak, laluan masuk tambahan perlu diletakkan di jalan yang
berlainan.
• Penyediaan laluan keluar/masuk perlu diletakkan pada jarak yang sesuai dengan mengelakkan daripada
persimpangan yang sibuk.
• Pemilihan lokasi bagi penyediaan laluan masuk juga perlu diambil kira. Lokasi yang paling sesuai adalah di
sebelah kiri jalan di mana kenderaan dalam arah selari dengan aliran trafik akan membuat pusingan kiri untuk
masuk ke tempat letak kereta tersebut.

6 -11
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
I. DIMENSI TEMPAT LETAK KERETA BAGI JALAN SEHALA
• Dimensi tempat letak kereta bagi jalan sehala boleh dibahagikan kepada dua : -
i) Tempat letak kereta sebelah jalan [Rajah TLK1 (iii)].
ii) Tempat letak kereta dua belah jalan [Rajah TLK1 (iv)].
• Kedua-dua bentuk dimensi ini adalah berbeza.
• Bagi tempat letak kereta sebelah jalan, laluan yang disediakan adalah berbeza mengikut kedudukan
sudut. Bagi tempat letak kereta bersudut 900, lebar laluan adalah 6.10 meter (20 kaki) manakala lebar
laluan untuk reka bentuk yang bersudut 600 ialah 4.80 meter (16 kaki). Bagi tempat letak kereta bersudut
300 dan jenis selari pula mempunyai kelebaran 3.70 meter (12 kaki).
❑ ILU STRASI
ILUSTRASI
•
Rajah TLK1 (iii) Tempat Letak Kereta pada Sebelah Bahu Jalan bagi Jalan Sehala
Rajah TLK1 (iv) Tempat Letak Kereta pada Dua Belah Bahu Jalan bagi Jalan Sehala
6 -12
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
II. DIMENSI TEMPAT LETAK KERETA BAGI JALAN DUA HALA
• Seperti mana jalan sehala, tempat letak kereta jalan dua hala mempunyai dua bahagian iaitu
tempat letak kereta sebelah dan dua belah [Rajah TLK1 (v)].
• Ukuran yang sama digunakan bagi menyediakan tempat letak kereta di kedua-dua belah jalan.
Lebar laluan kereta yang perlu disediakan adalah berbeza-beza di mana bagi tempat letak kereta
bersudut 900 laluan yang diperlukan adalah 7.50 meter (24 kaki), yang bersudut 600 dan 450
lebar jalan yang diperlukan adalah 7.00 meter (23 kaki) dan yang bersudut 300 serta tempat letak
kereta jenis selari lebar jalan yang diperlukan adalah 6.10 meter (20 kaki).
❑ I LILUSTRASI
USTRASI
❑
Rajah TLK1 (v) : Tempat Letak Kereta pada Sebelah Bahu Jalan bagi Jalan Dua Hala
1.52m
1.52m
6.10m
7.50m
1.52m 6.10m 1.52m 7.00m 1.52m 7.00m
BERSUDUT 300 BERSUDUT 450 BERSUDUT 600 BERSUDUT 900 SELARI
❑ PIA
MAWN UAAIL AG N
MANUAL GARIS
ARIS
PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR
PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
❑ PIAWAIAN
III. KELEBARAN KAWASAN TEMPAT LETAK KERETA
III. KELEBARAN
III. •KELEBARAN KAWASAN
Luas kawasan
KAWASAN TEMPAT
tempat LETAKadalah
letak kereta
TEMPAT LETAK KERETA
berbeza-beza berdasarkan kepada beberapa faktor
KERETA
• antaranya
Luas jumlah
kawasan baris tempat
tempat letak kereta
letak kereta yang
adalah disediakan dan
berbeza-beza jumlah laluan
berdasarkan di antara
kepada tempatfaktor
beberapa letak
• Luas kawasan
kereta. tempat
[Rajah TLK1 (vi)]. letak kereta adalah berbeza-beza berdasarkan kepada beberapa faktor
antaranya jumlah baris tempat letak kereta yang disediakan dan jumlah laluan di antara tempat letak
antaranya jumlah baris tempat letak kereta yang disediakan dan jumlah laluan di antara tempat letak
kereta. [Rajah TLK1 (vi)].
kereta. [Rajah TLK1 (vi)].
TEMPAT LETAK 30 darjah 45 darjah 60 darjah 90 darjah

KERETA
TEMPAT LETAK 30 darjah 45 darjah 60 darjah 90 darjah
TEMPAT LETAK
BERDASARKAN 30 darjah 45 darjah 60 darjah 90 darjah
KERETA
KERETA BARISAN
JUMLAH Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala
BERDASARKAN
BERDASARKAN
DAN LALUAN YANG
JUMLAH BARISAN Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala
JUMLAH
PERLU BARISAN
DISEDIAKAN Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala Sehala Dua Hala
DAN LALUAN YANG
DAN LALUAN YANG
PERLU DISEDIAKAN
PERLU
• DISEDIAKAN
Minimum Lebar 3.7 meter 6 meter 4 meter 6.5 meter 5 meter 6.5 meter 6 meter 7.5 meter
•
Laluan
Minimum Lebar 3.7 meter 6 meter 4 meter 6.5 meter 5 meter 6.5 meter 6 meter 7.5 meter
• Minimum Lebar 3.7 meter 6 meter 4 meter 6.5 meter 5 meter 6.5 meter 6 meter 7.512.5
meter
Laluan 12.5
• Laluan
1 Barisan & 9 meter 11 meter 10 meter 11 meter 13 meter 11 meter meter
meter 12.5
1
1 Laluan
Barisan & 9 meter
12.5
12.5 11 meter 13 meter 11 meter 12.5
meter
• 11 meter 10 meter 11 meter 13 meter 11 meter
• 1 Barisan & 9 meter 11 meter 10 meter meter meter
1 Laluan meter
• 1
2 Laluan
Barisan & 15.5 15.5 17.5 17.5 17.5 16 meter 17.5
13 meter
1 Barisan
Laluan & meter meter meter meter meter meter
• 2 15.5 15.5 17.5 17.5 17.5 16 meter 17.5
• 2 Barisan & 13 meter 15.5 15.5 17.5 17.5 17.5 16 meter 17.5
1 Laluan 13 meter meter meter meter meter meter meter
1 Laluan meter meter meter meter meter meter
• 3 Barisan & 18.5 18.5 21.5 21.0 23 meter 21 meter 22 meter
16 meter
1 Laluan meter meter meter meter
• 3 Barisan & 18.5 18.5 21.5 21.0 23 meter 21 meter 22 meter
• 3 Barisan & 16 meter 18.5 18.5 21.5 21.0 23 meter 21 meter 22 meter
1 Laluan 16 meter meter meter meter meter
• 4 Barisan & 24 meter 29 meter 29 meter 32.5 31.5 35.5 32 meter 34.5
2 Barisan
Laluan & meter meter meter meter
• 4 24 meter 29 meter 29 meter 32.5 31.5 35.5 32 meter 34.5
• 4 Barisan & 24 meter 29 meter 29 meter 32.5 31.5 35.5 32 meter 34.5
Sumber: GP Perancangan Tempat Letak Kenderaan PLANMalaysia, 2017 meter
2 Laluan meter meter meter
❑ I LGPUPerancangan
Sumber: S T R A S ITempat Letak Kenderaan PLANMalaysia, 2017
❑ II LL U
U SS TT RR A
A SS II
Sumber: GP Perancangan Tempat Letak Kenderaan PLANMalaysia, 2017
❑
❑ ILUSTRASI
❑ I LILUSTRASI
USTRASI
I L U(vi)
❑ TLK1
Rajah S TContoh
R A S Kelebaran
I TLK
Rajah TLK1 (vi) Contoh Kelebaran TLK
I L U(vi)
❑ TLK1
Rajah S TContoh
R A S Kelebaran
I TLK
❑ ILUSTRASI
❑ ILUSTRASI
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
❑
6-14
6-14
6-14
❑
❑
IV. BEBENDUL (CURB) TEMPAT LETAK KERETA

• Bebendul (curb) merupakan satu elemen penting dalam penyediaan tempat letak kereta
menunjukkan perbezaan di antara jenis-jenis tempat letak kereta dari segi ukuran. Penyediaan
bebendul adalah berbeza bagi setiap jenis tempat letak kereta. Setiap jenis tempat letak kereta
mempunyai potongan jejari (radius) yang berbeza di mana bagi jenis selari ianya mempunyai jejari
9.144 meter (30 kaki) dan jenis perpendicular mempunyai jejari 4.572 meter (15 kaki).
❑ PIA WAIAN
PIAWAIAN
❑
V. PENCAHAYAAN
• Untuk menerapkan konsep Bandar Selamat, aspek pencahayaan memainkan peranan dalam
penyediaan tempat letak kereta terutamanya bagi tempat letak kereta bertingkat dan bawah
bangunan. Ini kerana ia mempengaruhi ciri-ciri keselamatan, kebersihan dan kecerahan kawasan
tersebut. Terdapat tiga ciri yang perlu diambil kira dalam menyediakan cahaya yang mencukupi di
kawasan tempat letak kereta iaitu kecerahan, warna dan silau.
ELEMEN Keterangan
o Bagi kawasan tempat letak kereta bertingkat dan bawah bangunan, lampu
yang disediakan mempunyai tahap kecerahan yang mampu untuk menerangi
kawasan tersebut. Sekiranya tempat letak kereta berada dalam keadaan gelap,
• Kecerahan ia menggalakkan berlaku kegiatan kurang sihat dan jenayah.
o Jenis lampu yang disediakan hendaklah boleh menerangi keseluruhan kawasan
tempat letak kereta.
o Warna cahaya lampu adalah salah satu ciri yang perlu diambil kira dalam
menentukan bentuk pencahayaan yang perlu disediakan. Warna cahaya yang
• Warna tertentu dapat memberi kesan keselamatan kepada pengguna kenderaan atau
sebaliknya. Cahaya yang berwarna cerah digalak untuk digunakan di kawasan
tempat letak kereta bertingkat terutama di bawah bangunan.
o Tahap kesilauan lampu juga perlu diambil kira kerana ia memberi kesan kepada
pengguna ketika meletakkan kereta atau semasa melalui lorong di kawasan
tersebut.
o Perletakan lampu perlu mengatasi dua jenis kesilauan yang biasa terjadi di
kawasan tempat letak kereta. Pertama kesilauan secara langsung (direct glare)
dan kedua ialah kesilauan terpantul (a reflected glare). Bagi kesilauan langsung,
• Silau ia berlaku apabila silau lampu tersebut terus ke arah mata pengguna tanpa
halangan. Manakala bagi kesilauan terpantul pula berlaku akibat daripada
pantulan silau lampu terhadap permukaan yang berkilat yang seterusnya
memantulkan cahaya ke arah pengguna.
o Tahap kesilauan lampu perlu dikurangkan untuk keselesaan pengguna dengan
menggunakan sistem atau alat yang dapat mengurangkan tahap kesilauan
lampu.
6 -15
❑ P IPIAWAIAN
AWAIAN
VI. LANDSKAP KEJUR
Aspek perancangan elemen landskap (lembut dan kejur) hendaklah mematuhi perkara berikut:
• Tidak menghalang ruang pandangan;
• Mematuhi Garis Panduan Jabatan Landskap Negara; dan
• Mengambilkira ketinggian kematangan pokok iaitu :
- Ketinggian minimum dahan bagi pokok sederhana dan besar dari permukaan laluan pejalan kaki adalah
1.829 meter (6 kaki).
- Pokok renek tidak melebihi ketinggian 0.915 meter (3 kaki).
ELEMEN Keterangan
o Penyediaan landskap kejur seperti papan tanda penunjuk arah, papan tanda
amaran dan arahan seperti tempat letak kereta bagi golongan kelainan upaya
dan sebagainya perlu disediakan.
o Memastikan perletakkan perabot jalan tidak menganggu keselesaan pengguna
dan dapat mencegah berlakunya jenayah
• Landskap Kejur
o Menggalakkan perabot jalan pelbagai fungsi. Contohnya tiang lampu boleh
digunakan untuk pemasangan papan tanda, CCTV dan sebagainya
o Menggunakan struktur dan bahan binaan yang sesuai, tahan lasak dan tidak
mudah rosak
o Lokasi papan tanda yang strategik seperti di laluan utama, pintu keluar atau
nod aktiviti
o Penyediaan papan tanda perlu kerana ia merupakan salah satu elemen di
dalam pembangunan kemudahan tempat letak kereta. Ia penting sebagai
peringatan dan hendaklah mempunyai ciri-ciri seperti berikut
- Warna yang terang;
• Papan Tanda
- Grafik yang mudah difahami
- Menepati piawaian
o Perletakan papan tanda perlu diambil kira di dalam kawasan tempat letak
kereta sama ada bagi tempat letak kereta pinggir jalan atau bermedan.
o Warna merupakan di antara ciri-ciri utama yang diambil kira dalam

menyediakan papan tanda. Warna latar belakang sesebuah bangunan
mempengaruhi warna papan tanda yang akan disediakan. Warna yang
digunakan bagi papan tanda adalah hitam dan putih memandangkan kedua-
duanya adalah paling mudah dipadankan dengan semua jenis warna latar
• Warna Papan belakang bangunan.
Tanda
o Warna papan tanda yang sesuai juga perlu digunakan bagi tempat letak kereta
bertingkat untuk membezakan antara satu tingkat dengan tingkat yang lain.
Enam warna yang mudah diingati oleh pengguna, selain hitam dan putih ialah
merah, kuning, hijau, biru, oren dan kelabu.
• Grasscrete o Penggunaan grasscrete di kawasan tempat letak kereta adalah digalakkan.
6-16 6 -16
❑ PIA WAIAN
PIAWAIAN
❑
VII. LANDSKAP LEMBUT
● Landskap diperlukan di kawasan tempat letak kereta untuk berfungsi sebagai teduhan dan zon pemisah di
antara satu bahagian dengan yang lain
● Biasanya landskap lembut adalah pokok-pokok teduhan dan digunakan di kawasan tempat letak kereta
terbuka.
● Minimum setiap 4 petak letak kereta perlu ditanam pokok.
SENARAI NAMA POKOK

Ketinggian
YANG DICADANGKAN DI Nama Saintifik Jarak Tanaman
KAWASAN TLK
Ketika Matang
10.059 meter (33 kaki) – 24.080 meter
1. Angsana Pterocarpus Indicus
10.059 meter (33 kaki) – 24.080 meter
2. Hujan-hujan Enterobolium Saman
15.240 meter ( 50 kaki) (79 kaki)
10.059 meter (33 kaki) – 15.240 meter
3. Saga Adenanthera Provonica
10.059 meter (33 kaki) – 20.117 meter
4. Tamalan Delbergia
15.240 meter ( 50 kaki) (66 kaki)
10.059 meter (33 kaki) – 24.080 meter
5. Jambu laut Eugenia Grandis
15.240 meter ( 50 kaki) (79 kaki)
10.059 meter (33 kaki) – 24.080 meter
6. Pokok kaya Khaya Grandis
10.059 meter (33 kaki) – 10.059 meter
7. Pokok pasai Milia Azedarach
10.059 meter (33 kaki) – 18.288 meter
8. Semarak api Delonix Pterocarpum
● Bagi mewujudkan suatu identiti kepada kawasan tempat letak kereta, hanya satu atau dua jenis pokok sahaja
ditanam di sekitar kawasan tempat letak kereta. Dengan cara ini kawasan tersebut mempunyai identiti
tersendiri serta menambah nilai estetika kawasan tersebut.
● Elemen landskap lembut adalah penting khususnya kepada tempat letak kereta bertingkat dan mekanikal.
Tempat letak kereta bertingkat dan mekanikal lazimnya merupakan struktur binaan yang besar tetapi
pembinaannya kurang memberi perhatian kepada ciri-ciri nilai estetika rupa luaran dan tempat letak kereta
bertingkat dan mekanikal sering dikaitkan dengan kesan negatif terhadap kualiti visual bandar. Kesan negatif
ini dapat dielakkan dan penanaman elemen-elemen landskap lembut secara kreatif dapat meningkatkan
kualiti visual bandar.
● Penanaman elemen landskap lembut dalam tempat letak kereta bertingkat dan mekanikal merupakan
prinsip yang berbeza. Keadaan ruang (mendatar dan menegak) yang terhad, keselamatan pejalan kaki di aras
jalan dan sebagainya perlu diambil kira untuk menentukan corak penanaman yang sesuai.
6 -17
❑ ILU STRASI
PIAWAIAN
Sumber: Panduan Penanaman Pokok Teduhan, Jabatan Landskap Negara
6 -18
TEMPAT LETAK KENDERAAN (TLK):
TLK2
TLK2
TEMPAT
TEMPAT LETAK LETAK
KENDERAAN (TLK)KENDERAAN
ARAS
:
TEMPATTANAH
LETAK KENDERAAN ARAS TANAH
q P I APIAWAIAN
WAIAN
l Komponen penyediaan kawasan tempat letak kenderaan mengikut aspek perancangan Bandar Selamat
hendaklah menitikberatkan langkah-langkah keselamatan bagi mengurangkan insiden jenayah dan
meningkatkan pengawasan semulajadi. Beberapa faktor penyediaan kawasan tempat letak kenderaan
adalah seperti berikut:
PIAWAIAN
o Menyediakan tempat letak kenderaan mengikut saiz yang ditetapkan oleh
Pihak Berkuasa Tempatan
o Tempat letak kenderaan perlu direka bentuk supaya dapat dilihat dari jalan
dan bangunan berhampiran di samping mendapat pencahayaan semulajadi
secara optimum pada waktu siang
o Tempat letak kenderaan perlu diletakkan dalam jarak mudah sampai ke
premis berdekatan bagi membolehkan pengawasan semulajadi yang jelas di
l Saiz dan reka
samping memberi keselesaan kepada pengguna
bentuk
o Menyediakan tempat letak kenderaan atas jalan sebagai penghadang laluan
pejalan kaki dari laluan bermotor
o Menyediakan elemen reka bentuk bandar yang sesuai seperti landskap
lembut (pokok renek) dan kejur (tonggak jalan, rel penghadang, papan
tanda) untuk memisahkan laluan kenderaan bermotor atau pejalan kaki
dengan tempat letak kenderaan serta mewujudkan sempadan yang jelas
o Menggelakkan ruang tersembunyi dan tersorok yang boleh meningkatkan
potensi berlaku jenayah
o Menggelakkan penyediaan tempat letak kenderaan yang jauh dari kawasan
tumpuan awam dan terhalang daripada pengawasan semulajadi
l Keselamatan
o Penyediaan peralatan keselamatan seperti CCTV, cermin keselamatan,
papan tanda peringatan dan pengawal keselamatan di kawasan yang
mempunyai pengawasan semualajadi yang lemah
o Menyelenggara kawasan tempat letak kenderaan secara berkala untuk
meningkat keyakinan orang awam
TEMPAT
TEMPAT LETAK LETAK KENDERAAN
KENDERAAN (TLK) : (TLK):
TLK3
TLK3 ORANGORANG KURANG
KURANG UPAYA UPAYA
(OKU) (OKU)
q P I APIAWAIAN
WAIAN
KUMPULAN SASARAN PIAWAIAN

l Pengguna kerusi o TLK OKU perlu disediakan berdekatan dengan pintu masuk utama dan tidak
roda/ cacat anggota melebihi 50m.
l Orang tua
l Perempuan o Ruang TLK cukup untuk pengguna OKU keluar masuk kenderaan dengan
mengandung selamat berukuran minimum 5400mm panjang x 3600 mm lebar termasuk
l Kanak-kanak dan transfer area minimum 1200mm.
orang kerdil
o Lokasi TLK OKU mestilah disediakan paling hampir dengan laluan dan anjung
masuk ke bangunan. Keluasan sesuatu ruang termasuk kawasan
perpindahan dari kenderaan ke kerusi roda (accessible).
o TLK OKU mestilah di permukaan yang rata dan disertakan dengan simbol
orang kurang upaya yang mudah dilihat.
o Simbol TLK OKU mestilah disediakan di kawasan letak kereta sama ada di
luar atau dalam bangunan dan dapat dilihat apabila memasuki kawasan letak
kereta tersebut.
Sumber: SIRIM Kod MS 1884:2014
q I L UILUSTRASI
STRASI ILUSTRASI
q
6-20
PENCAWANG ELEKTRIK ELEKTRIK:

:
PE1
PENCAWANG
PE1 PERLETAKAN PENCAWANG
PELETAKAN ELEKTRIK
PENCAWANG ELEKTRIK
❑ P I APIAWAIAN
WAIAN
JENIS PENCAWANG Keluasan Saiz Bangunan Anjakan Bangunan Catatan

Pencawang Masuk • Tidak diletakkan
Utama (PMU) Jenis bersebelahan dengan loji
AIS kumbahan (Serewage
a) 132kV 150 meter x 160 meter Treatment Plants-STP) /
(492 kaki x 525kaki) mempunyai jarak
minimum 100 meter (328
b) 275kV 250 meter x 260 meter kaki) daripada loji
(820 kaki x 853 kaki) kumbahan.
• Jarak dari sempadan lot
• Aras platform dan tidak
Pencawang Masuk berada di kawasan banjir.
Utama (PMU) Jenis • Jalan masuk selebar 6.096
• Anjakan daripada jalan
GIS meter (20 kaki) termasuk
perkhidmatan
a) 132kV 100 meter x 65 meter decelerating and
(328 kaki x 213 kaki) accelerating lanes.
• Perlu menyediakan zon
b) 275kV 170 meter x 85 meter penampan di tepi
(558 kaki x 280 kaki) kawasan pembangunan.
• Syarat-syarat lain adalah
berdasarkan kepada
keperluan semasa dan
terkini Pihak Berkuasa
Tempatan yang berkaitan.
• Jarak dari sempadan lot • Tidak diletakkan
Pencawang 9.144 meter (30 kaki) bersebelahan dengan loji
46 meter x 46 meter
Pembahagian • Anjakan daripada jalan kumbahan (STP) /
(151 kaki x 151 kaki)
Utama perkhidmatan mempunyai jarak
15.240 meter (50 kaki) minimum 100 meter (328
Stesen Suis Utama kaki) daripada loji
30 meter x 30 meter • Jarak dari sempadan lot kumbahan (STP) kecuali
(SSU)
(98 kaki x 98 kaki) 12.192 meter (40 kaki) pencawang untuk
Pencawang Elektrik pembekalan elektrik ke
loji kumbahan (STP) itu
7.011 meter x 6.096 meter sendiri pada jarak 15
a) Single Chamber
(23 kaki x 20 kaki) • 6.096 meter (20 kaki) meter (49.2 kaki)
berhadapan dengan • Aras platform dan tidak
jalan berada di kawasan banjir.
b) Double Chamber 10.668 meter x 5.792 meter • 3.048 meter (10 kaki)
• Syarat-syarat lain adalah
(35 kaki x 19 kaki) dari sempadan tepi dan berdasarkan kepada
belakang keperluan semasa dan
[Rujuk Rajah PE1 (i) terkini Pihak Berkuasa
7.011 meter x 3.963 meter Tempatan yang berkaitan.
c) Compact Sub
(23 kaki x 13 kaki)
Sumber: Penyelarasan Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Melibatkan PMU dan Rentis TNB, 2020
6 -21
Rajah PE1 (i) Keperluan Anjakan Bangunan Rumah Teres dengan

Tapak Pencawang Elektrik
20’
10’ 20’
20’
10’
15’
50 ‘
Petunjuk:
Bangunan Pencawang Elektrik
6 -22
PENCAWANG ELEKTRIK :
PE2 RIZAB RENTIS TNB
PENCAWANG ELEKTRIK:
PE2 RIZAB RENTIS TNB
PIAWAIAN
❑ PIA WAIAN
Keadaan Rizab Rentis Anjakan Undur

Syarat Catatan
TNB Bangunan
Pembinaan Jalan Anjakan antara o Jalan tidak boleh o Kelulusan rasmi mestilah diperolehi
dalam Rizab Rentis bahu jalan ke dibina di dalam dari pihak TNB.
TNB mana-mana kawasan rentis voltan o Bangunan kekal atau sementara
pylon terlibat tinggi. tidak dibenarkan dibina dalam
tidak kurang dari o Jalan boleh dibina kawasan rentis TNB.
30.480 meter melintasi rentis tidak o Kenderaan tidak dibenarkan
(100 kaki). [Rujuk kurang dari 45o (sudut diletakkan di bawah kawasan rentis
Rajah PE2 (i) & yang dibuat di antara TNB.
PE2 (ii)] jalan dengan jalan dan o Perlu mematuhi Garis Panduan
talian). Penggunaan Kawasan Rentis
o Perlu disediakan Penghantaran TNB.
saliran air yang baik
untuk mengelakkan
kawasan rentis
ditakungi air.
o Sebarang
penambahan /
pelebaran atau
pembesaran jalan
tidak boleh dibina
dibawah rentis.
Sumber: Penyelarasan Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Melibatkan PMU dan Rentis TNB, 2020
Rajah PE2 (i) Jarak minimum di antara kaki pylon Rajah PE2 (ii) Jarak minimum di antara kaki
ke rizab jalan pylon ke rizab jalan
Jarak Minimum 100’
Kaki Pylon Rizab Jalan
Kaki Pylon
Kawasan yang tidak dibenarkan sebarang

binaan / laluan paip
6 -23
❑ ILUSTRASI
ILUSTRASI
Rajah PE2 (iii) Kelebaran Rentis Talian 132kV / 275kV
Rajah PE2 (iv) Kelebaran Rentis Talian 500kV
Sumber: TNB Negeri Selangor, 2016.
Nota:
1. Sebarang pembangunan yang bersebelahan dengan rizab rentis TNB perlu mematuhi spesifikasi teknikal dan kelulusan dari pihak TNB
Negeri Selangor.
2. Tertakluk kepada TNB Negeri Selangor dari semasa ke semasa.
6 -24

SISTEM PEMBETUNGAN:
SP1 PIAWAIAN UMUM
SISTEM PEMBENTUNGAN:
❑
SP1
PIAWAIAN PIAWAIAN UMUM
PIAWAIAN
GARIS PANDUAN
i. Setiap projek pembangunan yang melebihi 30 unit kediaman atau penduduk melebihi
Dasar Pelaksanaan 150 PE hendaklah menyediakan satu tapak loji pengolahan kumbahan (LPK) berpusat
(centralised treatment plant) atau membuat penyambungan ke sistem pembetungan
awam sedia ada. Bagi pembangunan 150 PE dan ke bawah di mana tiada sistem
pembetungan sedia ada yang berdekatan, pembinaan tangki septik individu adalah
dibenarkan.
ii. Sekiranya projek pembangunan memerlukan pembinaan LPK, keluasan tapak ini
hendaklah dirujuk kepada Jadual SP1(i), SP1(ii), SP1(iii) dan SP1(iv) dalam Malaysian
Sewerage Industry Guidelines Volume IV : Sewage Treatment Plants yang diterbitkan
oleh pihak Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara.
iii. Setiap pembangunan kemudahan LPK hendaklah menyediakan zon penampan yang
mencukupi. Zon penampan ini hendaklah diletakkan di antara sempadan lot LPK dan
sempadan pembangunan bersebelahan. Sila rujuk rajah SP1(i) dan SP1 (ii) dalam
Malaysian Sewerage Industry Guidelines Volume IV : Sewage Treatment Plants bagi
Garispanduan Zon Penampan yang diterbitkan oleh pihak Suruhanjaya Perkhidmatan Air
Negara.
iv. Guna tanah yang dibenarkan berada di dalam rIzab zon penampan bagi LPK (10m loji
tertutup atau 30m bagi jenis terbuka) dan stesen pam kumbahan (20m) adalah jalan
atau rIzab jalan, parit, rentis TNB, kawasan lapang, tempat letak kereta, kolam tadahan
dan bangunan yang tidak didiami oleh penghuni.
i. Tapak LPK perlu diletakkan sejauh yang mungkin dari bangunan kediaman bagi
Perancangan Tapak meminimakan kacau-ganggu kepada penduduk setempat.
ii. LPK perlu dibina di kawasan paling rendah dalam kawasan tadahan bagi membolehkan
aliran kumbahan secara graviti ke LPK.
iii. LPK perlu dibina di lokasi yang sesuai supaya badan air mampu untuk menerima dan
mengasimilasi efluen terawat tanpa menjejaskan fungsi dan manfaat badan air tersebut.
iv. Semua pembangunan yang melibatkan pembinaan LPK hendaklah menunjukkan
cadangan badan air sama ada sungai atau stagnant water bodies yang bakal menerima
efluen dari LPK
v. LPK perlu dibina di kawasan yang rata bagi mendapatkan kesan hidraulik yang efisien.
vi. Tapak yang dipilih perlu meminimakan kawasan yang tidak akan digunakan.
vii. Tapak yang akan mendatangkan masalah jangka panjang kepada pihak operasi ataupun
kerosakan kepada struktur aset seperti kawasan cerun, flood prone area, kawasan tanah
yang tidak sesuai (low bearing capacity) adalah perlu dielakkan.
viii.Akses jalan yang baik perlu disediakan untuk LPK.
ix. Tapak LPK perlu diletakkan jauh dari kawasan berikut; sekolah, kubur atau rIzab kubur,
bangunan keagamaan dan kawasan tempat makan.
x. Bagi tujuan keselamatan, LPK hendaklah diletakkan sejauh yang mungkin dari taman
permainan kanak-kanak.
xi. Semua pembangunan yang melibatkan pembinaan LPK hendaklah menunjukkan
cadangan badan air sama ada sungai atau stagnant water bodies yang bakal menerima
efluen dari LPK
xii. Tapak kemudahan pembetungan hendaklah mempunyai zon lanskap yang tidak kurang
dari 2m lebar dengan penanaman spesis pokok yang terpilih. Walau bagaimanapun,
turapan perlu disediakan di zon lanskap bagi LPK yang berkapasiti 1,000 PE atau kurang
atau mana-mana yang perlu.
6 -25
GARIS PANDUAN
i. Semua pemajuan yang menggunakan tangki septik individu dan membuat
Dasar Perancangan penyambungan ke sistem kumbahan awam sedia ada dikehendaki membayar
Kerja-kerja sumbangan kapital pembetungan melainkan jika ada pengecualian diberikan oleh pihak
Pembetungan Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara.
ii. Semua pemajuan yang melibatkan pembinaan LPK yang tidak menyediakan kemudahan
rawatan enapcemar dan pemajuan bagi LPK Kelas 4 (> 20,000 PE) yang tidak
menyediakan genset, dikehendaki membayar sumbangan kapital pembetungan,
melainkan jika ada pengecualian diberikan oleh pihak Suruhanjaya Perkhidmatan Air
Negara.
iii. Bagi pemajuan yang menyediakan LPK di bawah konsep perancangan tadahan
pembetungan, sumbangan kapital pembetungan adalah dikecualikan.
iv. Pemajuan baru hendaklah dirancang dengan rapi supaya penyambungan ke sistem
pembetungan serta menaiktaraf LPK sedia ada dapat dilakukan (jika perlu) dan
pembinaan LPK baru yang kecil dapat dielakkan.
v. Pembinaan LPK dalam bangunan adalah tidak digalakkan. Pembinaan loji jenis dalam
bangunan akan dikenakan syarat yang ketat dan dikawal dengan rapi untuk memastikan
kerja operasi dan penyelenggaraan yang selamat dari pencemaran kepada alam sekitar
dikawal seperti dinyatakan Malaysian Sewerage Industry Guidelines Volume IV : Sewage
Treatment Plants.
vi. Kemudahan tangki najis jenis komunal serta Tangki Imhoff tidak dibenarkan.
vii. Dalam kes-kes tertentu, sekiranya tangki najis individu diluluskan, ianya dikenalpasti
sebagai kerja-kerja sementara. Tangki najis hendaklah diletakkan di tempat yang sesuai
agar kerja-kerja menyedut enapcemar dapat dijalankan serta dapat memudahkan kerja-
kerja penyambungan ke paip pembetungan berpusat di masa hadapan.
viii. Untuk pemajuan yang berkeluasan 50 hektar atau lebih, Laporan Kesan Alam Sekitar
(Environmental Impact Assessment) hendaklah dirujuk dan diluluskan oleh JAS terlebih
dahulu.
ix. Pembinaan bagi jajaran paip pembetungan hendaklah berada dalam rIzab jalanraya dan
dijarakkan daripada utiliti-utiliti lain dengan jarak yang sesuai bagi memudahkan kerja-
kerja penggantian paip di masa hadapan.
Sumber: Malaysian Sewerage Industry Guidelines Volume IV (SPAN)
6 -26
❑ I LILUSTRASI
USTRASI
Rajah SP1 (i)
Piawaian minimum Zon Penampan 30 meter (100 kaki) bagi Loji Pengolahan Kumbahan Tertutup di kawasan
Perumahan dan Perniagaan
Rajah SP1 (ii)

Piawaian minimum Zon Penampan 20 meter (66 kaki) bagi Loji Pengolahan Kumbahan Terbuka di kawasan
Perindustrian
• KIRAAN PENDUDUK SETARA (Population Equivalent)
JENIS PREMIS/ UNIT SYOR PENDUDUK SETARA

1. Perumahan 4/rumah
2. Perniagaan (termasuk pejabat, kompleks membeli
belah, pusat hiburan/ rekreasi, restoran, kafeteria, 3/1002 keluasan kawasan
pentas teater)
3. Sekolah/ Institusi Pendidikan 0.2/pelajar

a. Sekolah Harian/ Institusi 1/pelajar
b. Penduduk Tetap 0.2/pelajar tidak tinggal di
c. Penduduk Tidak Tetap asrama dan 1/pelajar tinggai
di asrama
4. Hospital 4/katil
5. Hotel (mempunyai dewan makan dan kemudahan
4/bilik
dobi)
6. Kilang (kecuali air yang telah diproses) 0.3/kakitangan
7. Pasar (jenis basah) 3/gerai
8. Pasar (jenis kering) 1/gerai
9. Kiosk Petrol/Stesen Servis 15/tandas
10. Terminal Bas 4/petak bas
11. Terminal Teksi 4/petak teksi
12. Masjid 0.2/orang
13. Gereja/ Kuil 0.2/orang
14. Stadium 0.2/orang
15. Kolam Renang/Kompleks Sukan 0.5/orang
16. Tandas Awam 15/tandas
17. Lapangan Terbang 0.2/penumpang dan 0.3/pekerja
18. Dobi 10/mesin
19. Penjara 1/orang
20. Padang Golf 20/lubang
6-28 6 -28
Keperluan Keluasan Tanah Loji Rawatan Kumbahan [ Jadual SP1 (i) – SP1 (iv) ]
Jadual SP1 (i)
Population Land Area Requiremnet

Equivalent (Square Meter) (Acre)
100 210 0.052
150 285 0.070
200 360 0.089
250 430 0.106
300 485 0.120
350 545 0.135
400 600 0.148
450 655 0.162
500 700 0.173
550 745 0.184
600 790 0.195
650 835 0.206
700 870 0.215
750 905 0.224
800 940 0.232
850 980 0.242
900 1010 0.250
950 1040 0.257
1000 1070 0.264
6 -29
Jadual SP1 (ii)

Equivalent (Square Meter) (Acre)
1100 1115 0.276
1200 1160 0.287
1300 1200 0.297
1400 1240 0.306
1500 1275 0.315
1600 1310 0.324
1700 1340 0.331
1800 1370 0.339
1900 1395 0.345
2000 1420 0.351
3000 2226 0.55
4000 2671 0.66
5000 3076 0.76
Jadual SP1 (iii)

Equivalent (Hectare) (Acre)
5001 0.31 0.76
6000 0.40 0.99
7000 0.49 1.21
8000 0.59 1.46
9000 0.69 1.71
10,000 0.78 1.93
15,000 1.00 2.47
20,000 1.19 2.95
6 -30
Jadual SP1 (iv)

Equivalent (Hectare) (Acre)
20,001 1.19 2.95
25,000 1.37 3.38
30,000 1.53 3.79
35,000 1.81 4.48
40,000 1.97 4.88
45,000 2.12 5.25
50,000 2.23 5.52
55,000 2.37 5.84
60,000 2.52 6.22
65,000 2.67 6.61
70,000 2.93 7.23
75,000 3.27 8.07
80,000 3.49 8.61
85,000 3.69 9.12
90,000 3.89 9.61
95,000 4.07 10.06
100,000 4.25 10.49
110,000 4.57 11.29
120,000 4.87 12.02
130,000 5.14 12.70
140,000 5.39 13.32
150,000 5.63 13.90
160,000 5.84 14.44
170,000 6.05 14.95
180,000 6.25 15.43
190,000 6.43 15.89
200,000 6.60 16.32
250,000 7.36 18.20
300,000 7.98 19.73
450,000 9.36 23.14
6 -31
BAB
PENGURUSAN
DOKUMEN
BAB PENGURUSAN
DOKUMEN
M/S
TUJUAN 7-1
LATAR BELAKANG 7-1
JUSTIFIKASI PINDAAN MANUAL GARIS PANDUAN 7-2

& PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR
PIHAK BERKELAYAKAN UNTUK MEMOHON 7-2

PINDAAN MGPPPNS
TEMPOH MASA PINDAAN MGPPPNS 7-2

(ADDENDUM)
PROSES PINDAAN MGPPPNS 7-3
PROSES PINDAAN GP INI AKAN DIKENALI 7-6

DENGAN PINDAAN MANUAL GP (ADDENDUM)
PENDEKATAN BAHARU DAN FORMAT JADUAL 7-6

PINDAAN MANUAL GP (ADDENDUM)
IMPLIKASI KEWANGAN/PERSETUJUAN HARGA 7-7

JUALAN
GARIS PANDUAN BAB PENGURUSAN DOKUMEN
BPD
BPD BAB PENGURUSAN DOKUMEN
BAB PENGURUSAN DOKUMEN
TUJUAN
TUJUAN
Bab ini disediakan bagi mengendalikan pindaan dalam bentuk addendum kecil sebahagian atau
Bab ini disediakan bagi mengendalikan pindaan dari semasa ke semasa dalam bentuk addendum
kandungan Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Negeri Selangor (MGPPPNS) yang
kecil sebahagian atau kandungan Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Negeri
Selangor (MGPPPNS) yang meliputi perkara dan sub-perkara yang telah berkuatkuasa melalui
meliputi perkara dan sub-perkara yang telah berkuatkuasa melalui kelulusan Mjalis Mesyuarat
kelulusan Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN).
Kerajaan Negeri (MMKN).
L A T ALATAR
R B E LBELAKANG
AKANG
MGPPPNS telah dilaksanakan pemakaiannya di Negeri Selangor bermula pada tahun 2007. Berikut adalah
kronologi pelaksanaan MGPPPNS di negeri Selangor:

BIL. MANUAL GP / TAHUN KELULUSAN
1. Manual Garis Panduan dan Piawaian Negeri Selangor (2007) SPC Bil. 2/2006
(6/8/2006)
2. Manual Garis Panduan dan Piawaian Negeri Selangor (Edisi Kedua) MMKN ke 39/2010
(2010) (27/10/2010)
Disahkan
MMKN ke 40/2010
(3/11/2010)
3. Manual Garis Panduan dan Piawaian Negeri Selangor (Edisi Ketiga) MMKN ke 35/2016
(2016) (19/10/2016)
Disahkan
MMKN ke 36/2016
(26/10/2016)
Berdasarkan dari kronologi tersebut, MGPPPNS pada kebiasaannya dipinda setiap lima (5) tahun. Namun
begitu, dengan tekanan dan perubahan corak pembangunan yang pelbagai, serta maklumbalas dari pihak
berkepentingan; terdapat keperluan untuk menilai semula sebahagian MGPPPNS bagi memastikan garis
panduan ini terkini dan menepati keperluan stakeholders demi memastikan keseimbangan pembangunan
dan penggalakan ekonomi di Negeri Selangor.
Justeru
Justeru itu,itu, kawalan
kawalan dandan rekabentuk
rekabentuk aspek kualiti
persekitaran persekitaran
yang mampu dan kehidupan
menyokong yang
kerancakkan sejahtera adalah
pembangunan meliputi
aspek kualiti persekitaran
merupakan dan kehidupan yang sejahtera menjadi fokus utama garis panduan ini selaras dengan
fokus utama garis panduan ini selaras dengan visi Kerajaan Negeri Selangor iaitu ‘’Selangor
visi Kerajaan Negeri Selangor iaitu ‘’Selangor Negeri Smart and Caring”.
Negeri Smart and Caring
garis panduan bab pengurusan dokumen
7 -1
JUSTIFIKASI
JUSTIFIKASI PINDAAN
PINDAAN MANUAL
MANUAL
JUSTIFIKASI GARIS
GARIS
PINDAAN PANDUAN
PANDUAN
MANUAL &
& PIAWAIAN
GARISPIAWAIAN
PANDUAN &
PERANCANGAN NEGERI
PERANCANGANPIAWAIAN SELANGOR
PERANCANGAN NEGERI SELANGOR
NEGERI SELANGOR
Cadangan
Cadangan permohonan
permohonan pindaan
pindaan MGPPPNS
MGPPPNS ini
ini boleh
boleh diambilkira
diambilkira dari
dari beberapa
beberapa justifikasi
justifikasi
meliputi perkara berikut:-
meliputi perkara berikut:-
i.i. Berlakunya
Berlakunya perubahan
perubahan dasar
dasar kerajaan
kerajaan (Persekutuan/Negeri)
(Persekutuan/Negeri) terhadap
terhadap perkara
perkara
yang terkandung dalam MGPPPNS;
yang terkandung dalam MGPPPNS;
ii. Wujud
ii. Wujud Garis
Garis Panduan,
Panduan, Pekeliling,
Pekeliling, Enakmen,
Enakmen, Arahan
Arahan dan
dan lain-lain
lain-lain perkara
perkara yang
yang
terkini dan
terkini dan bercanggah dengan Manual GP bagi perkara tersebut;
bercanggah dengan Manual GP bagi perkara tersebut;
iii. Memastikan MGPPPNS ini dinamik dan responsif selaras dengan perubahan
iii. Memastikan MGPPPNS ini dinamik dan responsif selaras dengan perubahan corak
corak
pembangunan dari
pembangunan dari semasa ke semasa;
semasa ke semasa;
iv.
iv. Proses dan tempoh masa penyediaan
Proses dan tempoh masa penyediaan pindaan sedia ada yang terlalu lama;
pindaan sedia ada yang terlalu lama;
v. Memudahcara proses dan tempoh masa pindaan MGPPPNS sedia ada supaya lebih
v. Memudahcara proses dan tempoh masa pindaan MGPPPNS sedia ada supaya lebih
mudah
mudah dan cepat;
dan cepat;
vi.
vi. Mengambilkira cadangan dan
vi. Mengambilkira cadangan dari
Mengambilkira cadangan dan keperluan teknikal
teknikal dari Jabatan/Agensi teknikal dan
Jabatan/Agensi
keperluan teknikal dan pemegang taruh
dari Jabatan/Agensi teknikal dan
pemegang taruh
(stakeholders). (stakeholders)
pemegang taruh (stakeholders)
P
P II H
HAAKK B BE
ERRK KE
E LL A
AYYA
AKKA
ANN U
UNN TT U
UKK M
MEEM
MOOH
HOON
N PP II N
NDDA
AAAN
N
M G P P PPIHAK
N S BERKELAYAKAN UNTUK MEMOHON PINDAAN MGPPPNS
MGPPPNS
Dalam menjalankan proses pindaan MGPPPNS ini, beberapa pihak yang berkelayakan untuk
Dalam menjalankan proses pindaan MGPPPNS ini, beberapa pihak yang berkelayakan untuk
memohon pindaan dijalankan adalah seperti berikut:-
memohon pindaan dijalankan adalah seperti berikut:-
•• Kerajaan Persekutuan;
Kerajaan Persekutuan;
•• Pihak Berkuasa Negeri;
Pihak Berkuasa Negeri;
•• Pihak Berkuasa Tempatan di Negeri Selangor;
Pihak Berkuasa Tempatan di Negeri Selangor;
•• Agensi dan Jabatan Teknikal di Peringkat Persekutuan;
Agensi dan Jabatan Teknikal di Peringkat Persekutuan;
•• Agensi dan Jabatan Teknikal di Negeri Selangor;
Agensi dan Jabatan Teknikal di Negeri Selangor;
•• Badan-badan professional (contoh; Lembaga Perancang Bandar
Badan-badan professional (contoh; Lembaga Perancang Bandar Malaysia,
Malaysia, LPBM); dan
LPBM); dan
•• Lain-lain
Lain-lain agensi yang dipersetujui oleh Pihak Berkuasa Negeri.
agensi yang dipersetujui oleh Pihak Berkuasa Negeri.
TT E
EMMP
POOH
H M
MAA S
SAA P
TEMPOHP II N
N D
DA
MASAAA N
N M
MGGP
PP
APINDAAN P
PNNS
S A
AD
PMGPPPNSDD
D E
ENND
DUUM
ADDENDUMM
Tempoh masa pindaan dalam bentuk Addendum kepada MGPPPNS mestilah tidak melebihi
Tempoh masa pindaan dalam bentuk Addendum kepada MGPPPNS mestilah tidak melebihi
tiga (3) bulan sehingga ia berkuatkuasa dan tertakluk kepada Pihak Berkuasa Negeri.
tiga (3) bulan sehingga ia berkuatkuasa dan tertakluk kepada Pihak Berkuasa Negeri.
g
gaa rr ii ss p
paa nn d
d uu a
a nn b
baab
b p
pee nn g
g uu rr uu ss a
a nn d
doo kk uu m
mee nn
7
7 -2
PROSES PINDAAN MGPPPNS

PROSES PINDAAN MGPPPNS
Secara umumnya, terdapat 5 peringkat utama dalam melaksanakan pindaan MGPPPNS seperti berikut:-
PROSES PINDAAN MGPPPNS CADANGAN PROSES PINDAAN

(SELURUH EDISI) (ADDENDUM)
DOKUMEN ASAS PINDAAN DOKUMEN ASAS

PERINGKAT 1 PERINGKAT 1
Semakan Semula Keseluruhan GP PM@Selangor Cadangan Pindaan Sebahagian GP
Setiap 5 Tahun
PM@Selangor/
PBT/
Penilaian Cadangan Jabatan/Agensi Penilaian Cadangan
berkaitan
PM@Selangor
Penyediaan Kertas JPN Penyediaan Kertas JPN
PERINGKAT 4 Jawatankuasa PERINGKAT 4

Mesyuarat JPN Perancang Mesyuarat JPN
Negeri
PERINGKAT 5 Majlis Mesyuarat

PERINGKAT 5
Persetujuan PBN (MMKN) Kerajaan
Negeri Persetujuan PBN (MMKN)
Manual Garis Panduan dan Piawaian

Perancangan Negeri Selangor (MGPPPNS) Manual GP (Addendum) melibatkan pindaan
merupakan dokumen asas yang dipersetujui dalam bentuk perkara dan sub-perkara di
MMKN dan digunapakai dalam tempoh 5 dalam MGPPPNS yang berkuatkuasa dengan
tahun melalui proses kelulusan yang sama
7 -3
PERINCIAN DRAF TATACARA MEMPROSES PERMOHONAN PINDAAN

PERINCIAN DRAF TATACARA MEMPROSES PERMOHONAN PINDAAN
MGPPPNS (SELURUH EDISI)
MGPPPNS (SELURUH EDISI)
oo
Setiap
Setiap
lima
lima
(5)
(5)
tahun
tahun
semakan
semakan
semula
semula akan
akan
dibuat
dibuat
merangkumi
merangkumi
semua
semua
sektor
sektor
(keperluan
(keperluan perubahan
perubahan
merujuk
merujuk
kepada
kepada keadaan
keadaan pembangunan
pembangunan dan
dan
perancangan semasa).
perancangan semasa).
oo
PLANMalaysia@Selangor akan akan mengadakan
mengadakan beberapa
beberapa siri
siri mesyuarat,
mesyuarat,
bengkel,
bengkel,
dan
dan
FGD
FGD
dengan
dengan
pelbagai
pelbagai
pihak
pihak
(12
(12
Pihak
Pihak
Berkuasa
Berkuasa Tempatan
Tempatan
Negeri Selangor, Jabatan-jabatan Teknikal berkaitan dan agensi Kerajaan di
Negeri Selangor, Jabatan-jabatan Teknikal berkaitan dan agensi Kerajaan di
peringkat
peringkat Persekutuan
Persekutuan dan
dan Negeri)
Negeri) dan
dan lain-lain
lain-lain pemegang
pemegang taruh
taruh
(stakeholders).
(stakeholders).
oo
Menerima ulasan dari
o Menerima ulasan dari
Menerima ulasan darisemua
semua
semuaJabatan / Agensi yang
Jabatan / Agensi yang
Jabatan / Agensi yangterlibat
terlibat
berkaitan;
berkaitan;berkaitan;
oo Penyediaan
Penyediaan
o Menyediakan kertas
kertas
kertascadangan
cadangan
cadangan pindaan
pindaan
pindaan untuk
untuk dibentangkan
untuk dibentangkan
dibentangkan ke ke
ke Mesyuarat
Mesyuarat
Mesyuarat
Jawatankuasa Perancang Negeri Selangor.
oo
Mendapatkan
Mendapatkan pertimbangan
pertimbangan dan
dan kelulusan
kelulusan daripada
daripada Jawatankuasa
Jawatankuasa
Perancang Negeri Selangor.
Perancang Negeri Selangor.
oo
PLANMalaysia@Selangor menyediakan kertas MMKN.
PLANMalaysia@Selangor menyediakan kertas MMKN.
oo
MGPPPNS akan berkuatkuasa setelah dipersetujui MMKN
MGPPPNS akan berkuatkuasa setelah dipersetujui MMKN
oo
MGPPPNS Edisi terdahulu
MGPPPNS Edisi terdahulu akan terbatal;
akan terbatal;
oo Hebahan melalui pekeliling Pengarah PLANMalaysia@Selangor
Hebahan melalui pekeliling Pengarah PLANMalaysia@Selangor
oo Cetakan dokumen, edaran dan jualan
Cetakan dokumen, edaran dan jualan
gag
ria
s rpi sa p
n da un ad nu abna b apbe np ge un rguus rauns adno kduom
k uem
n en
77 -4-4
PERINCIAN DRAF TATACARA MEMPROSES PERMOHONAN PINDAAN MGPPPNS

S N P P P G M N A A D NI P N A N O H O M R E P S E S O R P M E M A R A C A T A T F A R D N AI C NI R E P
) M U D N E D D A(
(ADDENDUM)
SNPPPGM naado PLANMalaysia@Selangor

bmem kutnu nagnadmengemukakan
nip toauPLANMalaysia@Selangor mengemukakan ac nakakumegnecadangan gnaluntuk
m rocadangan imembuat
syalaMNALpindaanPo
eS@auntuk membuat pindaan MGPPPNS
MGPPPNS . s r e d l o h e k a t s i r a d S N P P P G M n a a d n i p n a g n a d a c a m i r e n e M o
o Menerima cadangan pindaan MGPPPNS dari stakeholders.
o Menerima cadangan pindaan MGPPPNS dari stakeholders
o PLANMalaysia@Selangor membuat penilaian cadangan yang telah

halet gnay nagnadac naialinep taubmem rognaleS@aisyalaMNALP o
dikemukakan; ; n a k a k u m e ki d
o Mendapatkan ulasan terhadap cadangan dari Jabatan / Agensi /
/ isnegA / natabaJ irad nagnadac padahret nasalu naktapadneM o
Stakeholders berkaitan n a ti a k r e b s r e dl o h e k a t S
o Mengadakan bengkel/mesyuarat (jika perlu)
)ulrep akij( tarauysem/lekgneb nakadagneM o
o Menerima ulasan
o Menerima id haletJabatan
natiakr/ebAgensi
isnegA t a b a J n a s a l u a m i r e n e M o
ulasan Jabatan / Agensi berkaitan telah diperolehi
ihelodari
repsemua / naberkaitan;
yang
o tarauyseM ekkertas
o Menyediakan nakgnacadangan
tnebid kupindaan
tnu naaduntuk
nip nagdibentangkan
nadac satrek nkeakMesyuarat
Menyediakan kertas cadangan pindaan untuk dibentangkan ke Mesyuarat aideyneM o
JPN
Jawatankuasa Perancang Negeri Selangor. N PJ
o Membentangkan kertas cadangan pindaan Manual GP mengikut perkara

arakrep tukignem PG launaM naadnip nagnadac satrek nakgnatnebmeM o
dan sub-perkara arakrep-bus nad
o nPemakluman
ad arakrep tberkaitan
ukignem lapembatalan
sa arakrep nperkara
alatabmasal
ep nmengikut
atiakreb nperkara
amulkamdan eP o
sub-perkara ar a kr e p- b us
NKMM ek takgnaid naka NPJ helo iujutesrepid gnay nanohomrep aynaH o
o Hanya permohonan yang dipersetujui oleh JPN akan diangkat ke MMKN
o gPLANMalaysia@Selangor menyediakan kertas MMKN bagi cadangan yang

nay nagnadac igab NKMM satrek nakaideynem rognaleS@aisyalaMNALP o
telah diluluskan dan pembatalan perkara berkaitan.
.natiakreb arakrep nalatabmep nad naksululid halet
o Cadangan pindaan akan berkuatkuasa setelah dipersetujui MMKN
N K M M i u j u t e s r e p i d h al e t e s a s a u k t a u k r e b n a k a n a a d n i p n a g n a d a C o
o Hebahan melalui pekeliling Pengarah PLANMalaysia@Selangor
rognaleS@aisyalaMNALP haragneP gnililekep iulalem nahabeH o
o Cetakan dokumen, edaran dan jualannalauj nad narade ,nemukod nakateC o
garis panduan bab pengurusan dokumen nemukod nasurugnep bab naudnap sirag
7 -5 MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR EDISI KEEMPAT
5-7-5
7
PROSES PINDAAN GP INI AKAN DIKENALI DENGAN PINDAAN

PROSES PINDAAN GP INI AKAN DIKENALI DENGAN
M A N U A L G P ( A PINDAAN
D D E N D UMANUAL
M ) GP (ADDENDUM)
i. Tempoh masa pindaan yang lebih singkat berbanding tempoh masa pindaan keseluruhan
garis panduan;
ii. Perkara yang tidak diubah adalah terpakai dan dibaca bersama garis panduan addendum;
iii. Pindaan boleh dibuat berdasarkan kepada keperluan dan kepentingan PBN, PBT dan lain-
lain Jabatan/Agensi berkepentingan tanpa perlu meminda keseluruhan garis panduan;
iv. Garis Panduan Addendum ini akan dibaca bersama dengan MGPPPNS yang sedang
berkuatkuasa dan muka surat yang dipinda akan terbatal dan digantikan dengan yang baru
setelah mendapat kelulusan MMKN dan berkuatkuasa.
PENDEKATAN BAHARU DAN FORMAT JADUAL PINDAAN

M A N U A L G P PENDEKATAN
( A D D E N D UBAHARU
M ) DAN FORMAT JADUAL
PINDAAN MANUAL GP (ADDENDUM)
Pindaan perkara dan sub-perkara perlu menyediakan analisis ringkas dan format jadual pindaan
Manual GP (Addendum) dengan mengambilkira pendekatan baharu perancangan melibatkan
perkara-perkara berikut:-
¨ Universal
� Design;
Universal Design;
¨ Rekabentuk
� Bandar;
Rekabentuk Bandar;
¨ Amalan
� Perancangan Terbaik (Best Planning Practices);
Amalan Perancangan Terbaik (Best Planning Practices);
¨ Planning
� Approach; dan
Planning Approach; dan
¨ Lain-lain
� pendekatan baharu yang terkini.
Lain-lain pendekatan baharu yang terkini.
Jadual 1: Contoh Format Jadual Pindaan Manual GP (Addendum)

BIL. BAB/SEKTOR MUKA MANUAL GP EDISI 4 DRAF JUSTIFIKASI
SURAT CADANGAN PINDAAN
MANUAL GP
(ADDENDUM)

Perumahan
1.
1-6 Lot Minimum Lot Minimum Perubahan saiz
PR3 lot minimum
� 50’ x 75’ (15.2 m x 21.3 m) � 60’ x 90’
(Rumah (18.29 m x rumah sesebuah
Sesebuah) 27.44 m) berdasarkan
CONTOH garis panduan
LPHS terkini.
Setiap perkara yang dipinda perlu direkodkan dalam jadual dan dikemukakan semasa permohonan
cadangan pindaan dibuat kepada PLANMalaysia@Selangor.
7 -6
IMPLIKASI KEWANGAN / PERSETUJUAN HARGA JUALAN

IMPLIKASI KEWANGAN / PERSETUJUAN HARGA JUALAN
Manual Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Negeri Selangor (MGPPPNS) yang telah
dipersetujui oleh Pihak Berkuasa Negeri melalui Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri akan dijual pada
kadar harga seperti berikut:-
PERKARA HARGA JUALAN
Keseluruhan MGPPPNS RM 200 / Naskah
Addendum MGPPPNS RM 50 / Naskah
* *Harga jualan
Harga jualan dokumen
dokumen MGPPPNS
MGPPPNS dan Addendum
dan Addendum MGPPPNS
MGPPPNS adalah tertakluk
adalah tertakluk kepada persetujuan
kepada persetujuan Pihak Pihak
Berkuasa Negeri
Berkuasa Negeri
7 -7
Sekalung Penghargaan
Alhamdulillah puji dan syukur kepada Allah SWT dengan limpah dan KurniaNya
PLANMalaysia@Selangor (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Negeri Selangor) telah menyediakan
Manual Garis Panduan Piawaian Negeri Selangor Edisi Keempat (MGPPPNS Edisi Keempat).
PLANMalaysia@Selangor merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan ribuan terima kasih di atas
kerjasama dan sokongan daripada pelbagai agensi dan jabatan terutamanya kepada Kerajaan Negeri Selangor,
Pejabat Kewangan Negeri Selangor, Jabatan-Jabatan Teknikal, Agensi-Agensi Pentadbiran Persekutuan
dan Negeri Selangor, Pihak Berkuasa Tempatan Negeri Selangor, semua lapisan pegawai dan kakitangan
PLANMalaysia@Selangor yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam menyumbang tenaga dan
idea sehingga terhasilnya naskah MGPPPNS Edisi Keempat.
Penghargaan ini juga ditujukan kepada semua Jabatan-Jabatan yang terlibat secara langsung dalam membantu
merealisasikan MGPPPNS Edisi Keempat iaitu:
 Kementerian Pendidikan Malaysia

 PLANMalaysia (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia)
 Unit Perancangan Ekonomi Negeri Selangor (UPEN)
 Pejabat Tanah dan Galian Negeri Selangor (PTG)
 Jabatan Kerja Raya Negeri Selangor (JKR)
 Jabatan Pengairan dan Saliran Negeri Selangor (JPS)
 Jabatan Alam Sekitar Negeri Selangor (JAS)
 Jabatan Pendidikan Negeri Selangor
 Jabatan Kesihatan Negeri Selangor
 Jabatan Agama Islam Negeri Selangor (JAIS)
 Ibu Pejabat Polis Kontinjen Selangor
 Jabatan Bomba dan Penyelamat Negeri Selangor
 Jabatan Keselamatan Dan Kesihatan Pekerja Malaysia (JKKP)
 Lembaga Perumahan dan Hartanah Selangor (LPHS)
 Lembaga Urus Air Selangor (LUAS)
 Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA)
 Majlis Bandaraya Petaling Jaya (MBPJ)
 Majlis Bandaraya Subang Jaya (MBSJ)
 Majlis Perbandaran Klang (MPK)
 Majlis Perbandaran Ampang Jaya (MPAJ)
 Majlis Perbandaran Kajang (MPKj)
 Majlis Perbandaran Selayang (MPS)
 Majlis Perbandaran Sepang (MPSpg)
 Majlis Perbandaran Kuala Langat (MPKL)
 Majlis Perbandaran Kuala Selangor (MPKS)
 Majlis Perbandaran Hulu Selangor (MPHS)
 Majlis Daerah Sabak Bernam (MDSB)
 Indah Water Konsortium Sdn.Bhd (IWK)
 Tenaga Nasional Berhad (TNB)
 Malaysian Institute of Planners
 REHDA Selangor
PENASIHAT
YBrs. TPr Md Nazri bin Abdullah
PENYELARAS
TPr Sulaiman bin Mohammad P.M.C
Pn. Nor Zaliza binti Mohd Puzi
URUSETIA
En. Sallehudin bin Samsuddin
Pn. Hatipah binti Ahmad
Pn. Hjh. Jamilah binti Sahbudin
En. Mohd.Nazli bin Hj.Yusoff
En. Rahimie bin Ibrahim
Pn. Norhazaliza binti Hassim
En. Mohd Noor Syawal bin Mustari
En. Mohd. Azwan bin Mohd Ali
Pn. Anis Zahirah binti Jamal
PENYELARAS SEKTOR
TPr Yusnaim bin Abdul Rani
Pasukan Kerja Perumahan

Pn. Hatipah binti Ahmad
En. Abdul Halim bin Hamdan
Pn. Anith Fariha binti Ramli
Pasukan Kerja Kemudahan Masyarakat

En. Mohd Noor Syawal bin Mustari
Pn. Hjh. Jamilah binti Sahbudin
Pn. Suzanah binti Abu Bakar @ Ithnin
Pn. Eleanor Shidah binti Kamarul Ariffin
PENYELARAS SEKTOR
Pn. Nur Zakiah binti Zakaria
Pasukan Kerja Perniagaan

En. Rahimie bin Ibrahim
Pn. Siti Munira binti Che Mat
En. Mohammad Zainal Abidin bin Arshad
En.Mohammad Zulfikaftri bin Othman
Pasukan Kerja Infrastruktur

En. Mohd Nazli bin Hj.Yusoff
Pn. Norita binti Hashim
Pn. Norhazaliza binti Hassim
PENYELARAS SEKTOR
En. Sallehudin bin Samsuddin
Pasukan Kerja Perindustrian

En. Mohd. Azwan bin Mohd Ali
Pn. Rohayah binti Yusof
En. Nooryaddy bin Mohd Panut
Pasukan Kerja Alam Sekitar

Pn. Anis Zahirah binti Jamal
Pn. Azlina binti Asiar
dan seluruh warga kerja PLANMalaysia@Selangor

Manual Garis Panduan &amp; Piawaian Perancangan Negeri Selangor-4.0

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Manual Garis Panduan &amp; Piawaian Perancangan Negeri Selangor-4.0

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

MANUAL

GARIS PANDUAN DAN

EDISI Pertama (2007)

Diterbitkan di Malaysia oleh

KLAUSA KECUALIAN (SAVING CLAUSE)

garis panduan perumahan

garis panduan PERNIAGAAN

garis panduan perindustrian

JENIS PEMAJUAN PERINDUSTRIAN

garis panduan kemudahan masyarakat

garis panduan aspek alam sekitar dalam perancangan

TEMPAT LETAK KENDERAAN (TLK)

bab pengurusan dokumen

Keperluan semakan semula MGPPPNS, Edisi Ketiga adalah berikutan

TPr MD. NAZRI BIN ABDULLAH

Rajah PR2 (i) Anjakan Bangunan Bagi Rumah Berkembar 1-6

Rajah PR3 (i) Anjakan Bangunan Bagi Rumah Sesebuah 1-9

Rajah PR4 (i) Ilustrasi Rumah Selangorku (Rumah Teres) 1-13

Rajah PR6 (i) Ilustrasi Pangsapuri Harga Bebas/Kondominium 1-21

Rajah PR8 (i) Ilustrasi Perumahan Strata 1-26

Rajah PN3 (i) Kedai Berkembar 2-7

Rajah PN11(i) Soho Sebahagian Daripada Komponen Pembangunan Bercampur 2-20

Rajah IND2 (i) Anjakan Bangunan Bagi Industri Sesebuah 3-8

Rajah KM5-1 (i) Sistem Modul 4-27

Rajah AS5 (i) Anjakan Bangunan 5-23

• Kawasan tanah lapang hendaklah diserah kepada Kerajaan Negeri

MANUAL GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN PERANCANGAN NEGERI SELANGOR

A. DASAR PERUMAHAN NEGARA (DRN) 2018-2025

Dasar perumahan yang menyeluruh

B. DASAR RANCANGAN STRUKTUR NEGERI SELANGOR 2035

Di dalam Dasar Rancangan Struktur

MM1 : Penawaran Perumahan Pelbagai Jenis dan Kos

C. BANDAR BERDAYA HUNI NEGERI SELANGOR

garis panduan perumahan

D. DASAR PERANCANGAN PEMBANGUNAN PERUMAHAN BERORIENTASIKAN TRANSIT

Keluasan (ekar) / Peratusan (%)

1-2 garis panduan perumahan

Rajah PR1 (ii)

Rajah PR1 (iii)

garis panduan perumahan

PR2 RUMAH BERKEMBAR & KLUSTER

RUMAH BEKEMBAR RUMAH KLUSTER

≥ 50 unit atau skim perumahan

Rajah PR2 (i)

Rajah PR2 (ii)

Rajah PR2 (iii)

garis panduan perumahan

Rajah PR2 (iv)

Rajah PR2 (v)

Rajah PR2 (vi)

garis panduan perumahan

Rajah PR2 (vii)

Rajah PR2 (viii)

Rajah PR2 (ix)

garis panduan perumahan

PR3 RUMAH SESEBUAH

Lot Minimum ▪ 15.240 meter x 22.860 meter (50 kaki x 75 kaki)

≥ 50 unit atau skim perumahan

garis panduan perumahan

Rajah PR3 (ii)

Rajah PR3 (iii)

garis panduan perumahan

Lot Minimum ▪ [Rujuk PR1] ▪ [Rujuk PR7]

Bilangan Bilik Minimum ▪3 bilik -

Manual Garis Panduan & Piawaian Perancangan Negeri Selangor-4.0

Manual Garis Panduan & Piawaian Perancangan Negeri Selangor-4.0