E-Nota Power Sejarah KSSM Tingkatan 3 01

NOTA POWER!
SEJARAH KSSM
TINGKATAN 3
DISEDIAKAN OLEH: CIKGU SYIMA
EDITOR & PEREKA GRAFIK: CIK NABIHAH
PENASIHAT: CIKGU KERRY
Nota POWER, Results pun POWER

MAKLUMAT PENTING
E-nota ini hanya untuk pelajar yang berdaftar bersama Dynamind atau
yang membuat pembelian secara sah SAHAJA. Dapatkan ilmu secara
HALAL dan BERKAT dengan membeli e-nota ini melalui pengedar yang sah.
Sesungguhnya mencuri itu adalah HARAM.
Dilarang berkongsi atau mengedarkan e-nota ini secara percuma di
internet dan media sosial demi keberkatan ilmu anak-anak.
Dilarang untuk mengubah dan membuang logo serta nama
penulis/pengeluar di e-nota ini dengan apa pun tujuan. Jangan menzalimi
penulis asal e-nota ini.
Dilarang untuk mencetak dan/atau membuat jualan cetakan/e-nota tanpa
mendapat persetujuan daripada pemilik asal iaitu Dynamind Solutions
untuk tujuan menjana pendapatan yang HALAL.
Al-Qur’an surah An-Nisa’ ayat 29:

Hai orang-orang yang beriman, janganlah kamu saling memakan harta
sesamamu dengan jalan yang batil, kecuali dengan jalan perniagaan
yang berlaku dengan suka sama suka diantara kamu. Dan janganlah
kamu membunuh dirimu sesungguhnya Allah adalah Maha Penyayang
kepadamu.
Al-Qur’an surah Al-Baqarah’ ayat 188:

Janganlah sebahagian kamu memakan harta sebahagian yang lain
dengan jalan yang batil.
Hakcipta Terpelihara @ DYNAMIND SOLUTIONS.

CIKGU SYIMA
SEJARAH TINGKATANKSSM3
BAB 1
KEDATANGAN
KUASA BARAT

Sejarah Tingkatan 3 Bab 1
Kedatangan Kuasa Barat
CIKGU SYIMA
Kestabilan dan Kemakmuran Negara
Kestabilan Kemakmuran
Negara kita mempunyai sistem pemerintahan Negara kita terkenal di persada antarabangsa
beraja, sistem pentadbiran, sistem perundangan kerana:
dan struktur sosial masyarakat tersusun yang

Hasil bumi dan hasil alam
sistematik. Berdasarkan:
Sistem ekonomi
Sistem pemerintahan beraja Kegiatan intelektual Pendidikan formal
Hierarki pemerintahan di Negeri Sembilan

Pendidikan tidak
Sistem pemerintahan di Sarawak
formal
Sistem pemerintahan di Sabah
Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita

Abad ke-16 Abad ke-19 & 20
Barangan mewah Perkembangan industri kereta Persaingan kuasa barat
Pusat pengumpulan barang Kesuburan tanah dan Ciptaan telegraf
Pelabuhan persinggahan kekayaan hasil bumi Slogan "Beban Orang Putih"
Agama Kristian Industri mengetin
Pembukaan Terusan Suez

Abad ke-17 & 18 Ciptaan kapal wap
Revolusi perindustrian
Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan
Kuasa-kuasa Barat berlumba-lumba meluaskan kuasa ke seluruh pelosok dunia untuk memiliki tanah
jajahan bagi kepentingan ekonomi mereka. Antara negara yang bersaing:

Sepanyol Perancis Belgium
Britain Rusia Jerman
Belanda Amerika Syarikat Itali
Strategi Belanda Strategi British
Serangan fizikal Manipulasi
Pakatan Ugutan/Desakan
Perjanjian Tipu helah
Perjanjian
Pakatan
Pajakan
Serangan fizikal

CIKGU SYIMA
Elemen Penting Kestabilan Negara Pentadbiran pada peringkat negeri
diketuai oleh raja atau sultan
Baginda menjadi lambang
kedaulatan negeri
aj a
SULTAN
Kaum kerabat diraja serta
Negara
(Negeri)
r
pembesar membantu pentadbiran
eB
dan melaksanakan perintah sultan
ah n
a
Jajahan dan daerah ditadbir oleh
tn
pembesar yang dilantik oleh sultan
ir e
PEMBESAR
Pembesar melaksanakan tugas menjaga
m
(Jajahan/
eP
keamanan, kemakmuran, kestabilan dan
Daerah)
Pemerintahan & membantu mengekalkan kedaulatan negeri
me
pentadbiran
iS ts Kampung ialah unit paling kecil dalam sistem
pemerintahan masyarakat Melayu

PENGHULU
Ketua kampung ialah Penghulu atau Penggawa
(Mukim) Ketua kampung menyampaikan arahan daripada
Ekonomi
raja atau pembesar kepada orang kampung
Keselamatan
Sistem Pemerintahan di Sarawak

Yamtuan Besar
/ Yang di-
Pertuan Besar
al in
Sistem Kesukuan Sistem Kesultanan

bm
eS
Undang
ir e
Sistem Pemerintahan di Sabah

eN g
dn i
Lembaga
ha a
n irt
Sistem Kesukuan Sistem Ketua Bebas

em
Buapak
eP
i kr
Sistem Kesultanan
ei H ar
Anak Buah dan Ibu Soko Kestabilan negara dicapai dengan sistem
pemerintahan yang tersusun
Perundangan negara terbahagi kepada 2: Hubungan Luar

Undang-undang tidak
Undang-undang bertulis Kestabilan negara dapat dilihat melalui hubungan
bertulis
dengan negara luar dalam betuk ekonomi, politik
Dikenali sebagai adat Contohnya:
dan sosial.
Contohnya Adat Perpatih - Hukum Kanun Melaka Kebijaksanaan pemerintah tempatan menjalinkan
- Hukum Kanun Pahang hubungan diplomatik dan perdagangan
- Undang-undang 99 Perak menyebabkan mereka dapat :
Di Sabah dan Sarawak peraturan hidup dan undang-undang - Meluaskan pengaruh
berdasarkan hukum adat yang diamalkan secara tradisi serta - Melindungi daripada ancaman musuh
turun-temurun melalui kepercayaan suku masing-masing - Memajukan ekonomi negeri
- Menstabilkan sistem pemerintahan

CIKGU SYIMA
Kemakmuran Negara
Kemakmuran negara dapat dicapai menerusi kekayaan sumber hasil bumi
dan hasil alam
Kekayaan sumber ini dimanfaatkan bagi memajukan ekonomi negara
Negara kita dikenali di peringkat antarabangsa kerana memiliki kekayaan
hasil bumi dan sumber alam seperti:
Hasil galian Sumber makanan Flora & fauna
Kelautan Kesuburan tanah
Hasil Sumber Negara *Terbahagi kepada 3
Hasil Bumi
Masyarakat tempatan menjalankan kegiatan melombong bijih timah, perak dan emas
Kaedah yang digunakan untuk melombong adalah mendulang dan melampan

Mendulang dilakukan di kawasan sungai kerana bijih timah banyak di lembah sungai
Emas Perak Bijih timah
Hasil Hutan
Negara kita turut dikenali sebagai pusat pengeluaran sumber
hasil hutan.
Hasil hutan ini dijual kepada pedagang dari China, Jepun,
Siam dan India
Antara hasil hutan yang terdapat di negeri-negeri Melayu,
Sarawak dan Sabah

Damar Rotan
Kayu-kayan Kayu Gaharu Kayu Cendana Kapur barus Getah jelutung Rempah-ratus
Hasil Laut
Negara kita juga
kaya dengan hasil
laut seperti:
Sirip ikan yu Timun laut Mutiara Rumpai laut

CIKGU SYIMA
Memanfaatkan Hasil Alam

Sumber yang diperoleh dimanfaatkan dengan pelbagai cara
Antaranya dengan menghasilkan kraf tangan yang cantik dan menarik
Daun mengkuang Tikar mengkuang Daun pandan Tikar daun pandan
Bakul rotan
Kerusi rotan
Daun pokok nipah Atap daun pokok nipah Pokok rotan
Masyarakat juga memanfaatkan kemahiran pertukangan terhadap hasil alam

Antara barangan yang dihasilkan ialah:
Perahu Perabot Menempa senjata
Hasil alam juga digunakan dalam kegiatan menenun dan menyulam

Antara barangan yang dihasilkan ialah:
Kegiatan menenun Kain pua oleh
masyarakat Sarawak

CIKGU SYIMA
Sistem ekonomi
Masyarakat negara kita bijak mengeksploitasi sumber alam bagi membangunkan ekonomi dan
memakmuran kehidupan
Mereka telah mempunyai sistem ekonomi yang teratur dan mempunyai kemudahan seperti:
Pelabuhan Perdagangan Sistem timbangan Ukuran Mata wang Sistem percukaian
Pelabuhan Dibina di kawasan muara sungai yang strategik. Antaranya:
- Pelabuhan Johor - Pelabuhan Klang

INGAT JKKM
- Pelabuhan Kedah - Pelabuhan Melaka
Perdagangan Pertambahan pelabuhan merancakkan lagi perdagangan di negara kita
Pelbagai rempah ratus didagangkan. Antaranya:
Kulit kayu
Buah keras Cengkih
manis
Timbang, sukat dan ukur Masyarakat Tanah Melayu menggunakan beberapa jenis sukatan (1,2,3)
Apabila British sampai, muncul sukatan baru (4)
Sistem sukatan Penggabungan sukatan Sistem timbangan emas

Sukatan baru pengaruh
masyarakat Melayu pikul (masyarakat dan perak, masyarakat
kedatangan British
Melayu) dengan sistem Melayu menggunakan
1 leng = 2 kepul sukatan pedagang China sistem yang digunakan
12 saga = 1 mayam
pedagang India
I kal = 2 leng
16 tahil = 1 kati 16 mayam = 1 bungkal
1 cupak = 4 kal 12 saga = 1 mayam
100 kati = 1 pikul 12 bungkal = 1 kati
1 gantang = 4 cupak 16 mayam = 1 bungkal
12 bungkal = 1 kati
Mata wang Sistem percukaian
Sebelum muncul sistem mata wang, jual beli dilakukan Kemajuan dalam aktiviti
menggunakan sistem barter (tukar barang) perdagangan membawa
Bagi memudahkan urusan perdagangan, mata wang logam kepada pembentukan
dicipta sistem percukaian
Mata wang logam diperbuat daripada timah dan emas Cukai dikenakan ke atas
Penggunaan mata wang ini kemudiannya menarik minat negeri- hasil:
negeri Melayu yang lain untuk turut mengeluarkan mata wang 1. Perlombongan
masing-masing 2. Pertanian
3. Hasil hutan
4. Perdagangan
Hasil pendapatan daripada
cukai akan menjadi sumber

Mata wang
pendapatan negeri dan
Mata wang Kedah Mata wang Kelantan Terengganu
digunakan untuk memajukan
/ Duit kijang / Duit pitih
negeri

CIKGU SYIMA
Kegiatan Keintelektualan
Pendidikan merupakan aset penting sesebuah negara bagi menghasilkan generasi:
- Berakhlak mulia - Berdikari - Berhemah tinggi
- Berkelakuan sopan - Bertatasusila
Sistem pendidikan negara kita terbahagi kepada pendidikan tidak formal dan pendidikan formal
Pendidikan Tidak Formal

Kanak-kanak mempelajari Kaedah penyampaian:
pantang larang dan adat Cerita berbentuk teladan dan
istiadat melalui pergaulan pengajaran, pantun, syair, peribahasa,
sosial pepatah dan pantang larang
Di Sabah, pendidikan tidak formal
Merupakan pendidikan disampaikan menerusi keluarga
awal atau asuhan dalam serta masyarakat (menyumpit,
institusi keluarga memancing, memanjat, berburu,
bertukang, bersawah, menternak)
Mereka turut diajar bercucuk Di Sarawak, pendidikan tidak formal
tanam, menangkap ikan, diperoleh menerusi cerita lisan
menghasilkan kraf tangan, ilmu mengenai amalan dan kepercayaan
agama dan cara berkawan turun temurun sesuatu etnik (cara
memburu dan meramu hasil hutan)
Pendidikan Formal
Tempat belajar Ilmu yang dipelajari
Istana Hal pentadbiran negara Sistem politik
Cara bacaan dalam solat Tajwid Usuludin

Masjid/Surau
Hadis Fekah
Pondok Al-Quran Hadis Bahasa Arab
Kaedah pelaksanaan sistem madrasah:

Sistem pembelajaran mengikut sukatan pelajaran dan dilaksanakan secara kelas
Tempoh pembelajaran mengikut tahap iaitu permulaan, pertengahan dan pengkhususan
Pengawasan oleh mudir atau guru besar
Penyeliaan dilakukan oleh sebuah lembaga, jawatankuasa kewangan dan sebagainya
Pendidikan formal di Sabah: Pendidikan formal di Sarawak:

Dijalankan di sekolah agama dan masjid
Sangat terhad
Pelajar diajar membaca Al-Quran, menulis jawi
Masyarakat beragama Islam mempelajari
dan cara beribadat
Al-Quran dan tulisan jawi di surau, pondok
Tenaga pengajarnya ialah guru Al-Quran, imam
dan rumah guru agama
dan lebai

CIKGU SYIMA
Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita

Pada tahun 1600, Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) ditubuhkan di England
1600 Syarikat ini telah diberi hak monopoli dalam perdagangan rempah di kepulauan Melayu oleh
kerajaan British
Pada tahun 1602, Syarikat Hindia Timur Belanda ditubuhkan

Syarikat ini telah diberi hak monopoli bagi perdagangan di
1602
Timur
Pada tahun 1664, Syarikat Hindia Timur Perancis ditubuhkan
Syarikat ini ditubuhkan bagi berdagang di Asia

1664 Kedatangan kuasa Barat ke Alam Melayu
1. Elemen kekayaan, kestabilan dan kemakmuran negara kita telah menarik minat negara-
negara Barat untuk datang
2. Portugis dan Sepanyol merupakan negara Eropah yang terawal melakukan penjajahan
ke luar benua Eropah
4 Faktor Kedatangan Kuasa Barat pada Kurun ke-16
Mendapatkan barangan mewah
Kuasa-kuasa barat berminat untuk
mendapatkan barang-barang mewah
seperti:
Rempah ratus Minyak wangi Emas
Orang Eropah pula
perlu mendapat
barang mewah dari
China seperti teh,
tembikar dan sutera
Hasil hutan Gading Batu permata Perak
Pusat pengumpulan barang

Negara kita terletak strategik di tengah-tengah laluan perdagangan antara India dan China
menyebabkan negara kita menjadi pusat pengumpulan barang
Negara China memerlukan barangan tukar dari Kepulauan Melayu seperti emas, perak, bijih
timah dan rempah ratus
Pelabuhan persinggahan
Cuaca berperanan menentukan masa untuk setiap pelayaran
Setiap pelayaran akan meneliti angin monsun barat daya dan angin monsun timur
Kuasa Barat memerlukan pelabuhan yang sesuai sebagai tempat perlindungan
sementara menunggu peralihan angin monsun
Pelabuhan di Alam Melayu adalah strategik untuk memudahkan kapal berlabuh, mengisi
bekalan air, makanan dan kemudahan membaiki kapal sebelum berlayar ke Canton
Agama Kristian
Faktor agama adalah antara pendorong utama penjajahan kuasa Barat
Mereka meggunakan slogan kekayaan, keagamaan dan kemasyhuran
matlamat untuk menjajah

CIKGU SYIMA
Faktor Kedatangan Kuasa Barat pada Kurun ke-17 & 18
Revolusi perindustrian
Pada abad ke-17, berlaku Revolusi Perindustrian di Britain
Diikuti negara-negara Eropah lain seperti Jerman dan Perancis menjelang tahun 1870-an
Gambaran keadaan semasa Revolusi Perindustrian
Dasar kuasa-kuasa Barat mula berubah corak selepas berlakunya Revolusi Perindustrian
Justeru mereka mencari pusat perdagangan dan menguasai tanah jajahan yang dapat
membekalkan bahan-bahan mentah bagi keperluan kilang perusahaan mereka secara
berterusan
Revolusi Perindustrian menyebabkan barangan dikeluarkan secara besar-besaran
Disebabkan itu, kuasa Barat memerlukan kawasan pasaran yang lebih luas untuk
memasarkan barang tersebut supaya keuntungan dapat dimaksimumkan
Pekerja buruh di New York
Jentera mesin di kilang

CIKGU SYIMA
Faktor Kedatangan Kuasa Barat pada Kurun ke-19 & 20
Kesuburan tanah dan Kekayaan

Perkembangan industri kereta
Hasil Bumi
Permintaan untuk getah asli meningkat berikutan Negara kita mempunyai tanah yang luas, subur dan
kemunculan perusahaan kereta dan ciptaan tayar iklim yang sesuai untuk tanaman berorientasikan
Getah asli juga merupakan bahan yang penting eksport
dalam perusahaan penebat barangan elektrik Contohnya, tanaman getah, tebu, tembakau dan padi
Kekayaan hasil bumi negara kita seperti bijih timah,
bijih besi, emas, petroleum dan arang batu
Industri mengetin Pembukaan Terusan Suez

Terdapat beberapa jenis ciptaan
Dibuka bagi
baharu di Amerika Syarikat pada
menghubungkan
abad ke-19 yang memerlukan
Pelabuhan Said di Laut
penggunaan bijih timah iaitu
Mediterrenian dan
industri mengetin makanan,
Suez di Laut Merah
mengetin minuman, membuat
untuk mempercepat
bumbung rumah dan tong minyak
urusan perdagangan
Impaknya, harga bijih timah
Pembukaan terusan ini
melambung tinggi dan permintaan
menyebabkan
terhadap bijih timah dari negeri-
perdagangan di antara
negeri Melayu semakin meningkat
Alam Melayu dan benua Eropah semakin bertambah
selepas tahun 1840
Ciptaan kapal wap Persaingan kuasa Barat

Semangat persaingan yang wujud antara kuasa-
Kapal wap dicipta pada
kuasa Barat seperti Britain, Jerman, Perancis,
abad ke-19
Sepanyol dan Amerika Syarikat telah mendorong
Tujuannya untuk:
mereka untuk menakluki wilayah luar Eropah
Bagi mencapai matlamat, mereka

1. Membawa muatan yang
sanggup berperang
banyak
Semakin luas tanah jajahan, semakin
2. Mempercepatkan
tinggi kuasa dan sanjungan yang
perjalanan
diperoleh
3. Menjimatkan kos
Ciptaan telegraf Slogan "Beban Orang Putih"

Bermaksud tanggungjawab dan tugas mereka untuk
Penciptaan ini memudahkan ahli perniagaan di membantu dan memberikan kesejahteraan kepada
benua Eropah dan Amerika Syarikat menghubungi peribumi di wilayah yang dijajah oleh mereka
ejen atau wakil mereka di Tanah Melayu dengan Bertujuan menyebarkan pengaruh dan tamadun
pantas mereka ke seberang laut
Penglibatan Tanah Melayu dalam kegiatan pasaran Slogan diwujudkan bagi mewajarkan atau
dunia antarabangsa semakin penting menghalalkan tindakan mereka
Mereka merasakan peradaban mereka lebih tinggi
berbanding kebudayaan penduduk yang dijajah bagi
merasionalkan penjajahan yang dilakukan
Muslihat Perancis kepada penduduk bukan Barat yang
dianggap mundur adalah dengan menggunakan
slogan "Tugas Menyebarkan Tamadun"

CIKGU SYIMA
Demi kepentingan ekonomi, kuasa-kuasa Barat berlumba-lumba meluaskan kuasa ke seluruh dunia
Negara-negara seperti Sepanyol, Britain, Belanda, Perancis dan Rusia muncul sebagai empayar
masing-masing
Amerika Syarikat, Belgium, Jerman dan Itali juga turut serta
Negeri-negeri Melayu, Sarawak dan Sabah merupakan negara yang kaya dengan bahan mentah dan
memiliki kawasan pasaran yang luas
British bimbang dengan kemaraan kuasa-kuasa Barat ke wilayah tersebut
Segenting Skra (Perancis) Terengganu (AS) Sarawak (Brooke)

Mereka merancang untuk Mereka berhasrat untuk Keluarga Brooke merupakan
membina terusan di sini serta membina pangkalan di sini pihak persendirian
meluaskan pengaruh di Kemudian, mereka meluaskan
Indochina kawasan pemerintahan
sehingga ke sempadan Brunei
Ujung Salang (Rusia) Timor Leste (Portugis)

Sabah (SBUB)
Mereka berhasrat untuk Mereka berusaha untuk
membina penempatan di sini memiliki negara ini Wilayah-wilayah Sabah ini
dimiliki oleh Sultan Brunei dan
Sultan Sulu telah dijual kepada
Pulau Langkawi (Jerman) Sulu (Sepanyol) SBUB
Mereka berusaha untuk Kesultanan Sulu ditakluki

menakluk pulau ini oleh Sepanyol Brunei (British)
Negeri naungan British

CIKGU SYIMA
Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk Menguasai Negara Kita
3 Strategi Belanda
Belanda menggunakan 3 cara iaitu serangan fizikal, pakatan dan perjanjian
Serangan fizikal
Dasar monopoli bijih timah oleh Belanda menyebabkan
peperangan antara Belanda dan penduduk tempatan
0 5 61
Peperangan di Pulau Pangkor
Peperangan di Kuala Perak

1 5 61
Kebimbangan penguasaan Selangor ke atas

3 671
Gambaran keadaan ketika Belanda menyerang negra

Selat Melaka menyebabkan Belanda menyerang
Selangor dan Rembau
Pakatan
Belanda dan Johor berperang kerana wujud
2871
Tahun 1641, Belanda mengadakan

perselisihan berkaitan perdagangan
pakatan degan Johor dan berjaya
mengalahkan Portugis di Melaka

Belanda sekali lagi berperang dengan Johor
Belanda mengadakan pakatan dengan
4871
kerana perebutan Selat Melaka

British dan bersetuju memeterai
Perjanjian Inggeris-Belanda 1824
Berlaku peperangan di Kuala Selangor antara

4871
5871
Belanda dengan Selangor
Perjanjian
Perjanjian antara Belanda dan Perak bagi

0 5 61
mendapatkan bijih timah
Belanda dan Selangor menandatangani perjanjian

1 5 61
Sultan Ibrahim bersetuju menjual bijih timah
kepada Belanda

CIKGU SYIMA
7 Strategi British
Manipulasi Tipu helah

Singapura dikuasai British menerusi kaedah Pulau Pinang dimiliki British menerusi kaedah
manipulasi isu perwarisan takhta Kesultanan tipu helah
Johor Riau dengan mengisytihar Tengku Sultan Kedah telah diperdaya oleh Francis
Hussein sebagai sultan Light
British mencari sebab dan ruang untuk
campur tangan pemerintahan tempatan
Antara sebab-sebab:
1. Perebutan takhta di Perak pada tahun 1871

2. Serangan rumah api di Tanjung Rachado
3. Kejadian lanun merompak kapal dagang
British di Selangor
4. Konflik antara 2 pembesar di Sungai Ujung,
Negeri Sembilan
Pakatan Ugutan/Desakan
Membolehkan British mendapatkan Melaka Desakan British terhadap Selangor dan
British dan Belanda menjalinkan pakatan Pahang agar menerima Residen British di
menerusi Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 Selangor dan Pahang bagi menasihati
Kesan perjanjian ini adalah British berjaya pentadbiran negeri masing-masing
memperoleh Melaka dan Belanda mendapat Desakan terhadap Sultan Brunei dilakukan
Bangkahulu oleh James Brooke
Di samping itu, menuntut untuk diiktiraf
sebagai Raja Sarawak
Perjanjian Serangan fizikal

Persetujuan memeterai perjanjian untuk British menyerang Naning pada tahun 1831
menerima naungan British dilakukan secara dan 1832 kerana Dol Said merupakan
desakan antaranya: Penghulu Naning enggan untuk tunduk
kepada kekuasaan British
1. Sultan Perak
Kuala Terengganu telah dibedil oleh British
2. Sultan Selangor
dan memberi amaran agar Sultan Omar
3. Sultan Pahang
tidak mencampuri perang saudara di
Yamtuan Seri Menanti Pahang dan masalah takhta Sultan Mahmud
Desakan James Brooke berjaya membuatkan Lingga
Sultan Brunei bersetuju mengiktiraf beliau
menjadi Raja Sarawak yang merdeka
Pajakan
British meluaskan pengaruh di Sabah menerusi pajakan dan
pemberian piagam Syarikat British Utara Borneo (SBUB)

CIKGU SYIMA
BAB 2
PENTADBIRAN
NEGERI-NEGERI
SELAT


PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT
CIKGU SYIMA
Peluasan Kuasa di British di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka
Latar belakang Pulau Pinang, Singapura dan Melaka sebelum peluasan kuasa British
Peluasan kuasa British di Pulau Pinang
Peluasan kuasa British di Singapura
Peluasan kuasa British di Melaka
Perjanjian London 1824 dan Kesannya Terhadap Alam Melayu
3 kesan perjanjian London 1824 terhadap Alam Melayu:
1. Pembahagian Alam Melayu kepada dua lingkungan pengaruh Barat
2. Perpecahan empayar Kesultanan Johor Riau
3. Selat Melaka di bawah Penguasaan British
Pembentukan Negeri-negeri Selat
Latar belakang Pulau Pinang, Singapura dan Melaka sebelum pembentukan Negeri-negeri
Selat
Negeri-negeri Selat 1826: 1. Pulau Pinang
2. Singapura
3. Melaka
Hubungan Negeri-negeri Selat dengan Negeri-negeri Melayu
Negeri-negeri Selat (NNS) Negeri-negeri Melayu (NNM)

Pulau Pinang, Singapura dan Melaka Negeri Sembilan, Selangor, Perlis,
Terengganu, Kedah, Kelantan,
Pahang, Johor, dan Perak
Perlukan hasil ekonomi NNM untuk Perlukan pelabuhan NNS untuk
didagangkan dagangkan hasil ekonomi
Negeri-negeri Selat di bawah Negeri-negeri Selat di bawah

Kerajaan British di India (1826-1867) pejabat Tanah Jajahan (1867-1946)
Undang-undang British dikuatkuasakan di 1 April 1867, NNS diisytiharkan sebagai
NNS. Pemberontakan di India menyebabkan tanah jajahan British dan diletakkan di
Pejabat India tidak mampu mentadbir NNS bawah tanggungjawab Pejabat Tanah
dengan baik dan menimbulkan rasa tidak Jajahan di London
puas hati di kalangan pedagang
Hakcipta Terpelihara @ DYNAMIND SOLUTIONS

Sejarah Tingkatan 3 Bab 2 CIKGU SYIMA
Latar belakang Pulau Pinang, Singapura dan Melaka sebelum peluasan kuasa British
Pulau Pinang Singapura Melaka
Kawasan wilayah Wilayah Kesultanan Johor Abad ke-15: Kerajaan Alam
Kesultanan Kedah Riau Melayu yang unggul
Kepentingan Di bawah pentadbiran Tahun 1511: ditawan Portugis
Temenggung Abdul Rahman Tahun 1641-1824: ditawan

1. Tempat persinggahan
Ladang gambir diusahakan Belanda dengan bantuan
pedagang Lingga
oleh orang Melayu dan Kesultanan Johor Riau
2. Pelabuhan dagang
daerah serantau Cina Pusat pengumpulan hasil
bijih timah dari negeri-

Pelabuhan terawal iaitu
negeri Melayu (NNM)
Batu Uban
semasa jajahan Belanda
Faktor British teroka Alam Melayu:

Syarikat Hindia Timur Inggeris
Perkembangan pesat Keistimewaan Pulau Pinang
(SHTI) mencari petempatan
perdagangan dengan China memenuhi keperluan British
baharu di Alam Melayu
3 Keperluan Pulau Pinang bagi British
Pusat pengumpulan barang
Kumpul barang yang
diperolehi di Alam Melayu
untuk ditukarkan dengan teh
Pelabuhan persinggahan
Tempat membaiki kapal
Bekalan makanan dan
minuman
Tempat berlindung
Memudahkan penjajahan
rantau Asia Pasifik
Peta menunjukkan lauan perdagangan British (SHTI) dengan China pada
Pangkalan tentera awal abad ke-19
Mempertahankan petempatan di India dari serangan Perancis dan
saingan Belanda di Alam Melayu

Peluasan kuasa British di Pulau Pinang
SHTI enggan sebab

Siam takluki Pattani dan Sultan Abdullah tuntut
tidak terlibat perjanjian
ancam Kedah janji SHTI
tersebut
Sultan Abdullah desak SHTI jaga kepentingan Perjanjian antara Kedah
Francis Light tinggalkan perdagangan dengan dengan Francis Light
Pulau Pinang Siam (peribadi)
Francis Light enggan, Sultan Abdullah rasa

Dapatkan bantuan
tawarkan bayaran ganti tertipu, sediakan
Riau, Selangor, Siak
rugi, tapi ditolak angkatan perang
Sultan Abdullah
tandatangani Perjanjian Francis Light minta

Sultan Abdullah tewas
Persahabatan dan bantuan tentera
Keamanan British-Kedah
Ilustrasi upacara
SHTI bayar 6 ribu dolar George dilantik
menaikkan
bendera Union
setiap tahun kepada gabenor pertama Pulau
Jack di Pulau
Kedah Pinang Pinang pada 11
Ogos 1786
Ilustrasi menunjukkan tentera Siam mengancam
keselamatan Kedah
Seberang Perai
kemudiannya
dinamakan
sebagai Province
of Wellesley
Ilustrasi Perjanjian Persahabatan dan Keamanan
British-Kedah pada 1 Mei 1791 di Alor Setar, Kedah

Peluasan kuasa British di Singapura
Gagal bersaing
Pulau Pinang jauh ke Kapal banyak ke
sebagai pelabuhan di
utara Selat Melaka Betawi, Riau, Lingga
Kepulauan Melayu
Barangan dari China Perdagangan SHTI

Inginkan pelabuhan
mendapat tempat di dengan China semakin
strategik di Selat Melaka
pasaran Eropah penting
Perancis berhasrat Belanda tandatangani

Perang Napoleon
kuasai wilayah Surat Kew dengan
meletus di Eropah
Belanda di Timur British
Belanda serah sementara

Selepas perang, British
SHTI kuasai Melaka & jajahannya di timur
lepaskan balik jajahan
Betawi semasa perang kepada British sehingga
kepada Belanda
Perang Napoleon tamat
Belanda kenakan cukai

Raffles cuba buka
Stamford Raffles cari
tinggi dan layanan buruk
pelabuhan di Palembang,
pelabuhan baru
kepada pedagang British
Acheh dan Riau gagal
dan Betawi
Raffles yakin boleh sekat Singapura- strategik, Cadangkan pengkalan
monopoli Belanda di sesuai sebagai baru di Singapura-
Tanah Melayu pelabuhan bebas wilayah negeri Johor
Strategi British sesampainya di Singapura
Stamford Raffles
Bertemu Temenggung
memanipulasi isu
Abdul Rahman
Minta untuk benarkan British perwarisan takhta
bertempat di Singapura Kesultanan Johor Riau
Temenggung tegaskan perlu apabila menyedari
dapatkan pengesahan Sultan Sultan Abdul Rahman
Abdul Rahman mempunyai hubungan

Diorama menggambarkan pertemuan
Stamford Raffles dan William Farquhar baik dengan Belanda

dengan Temenggung Abdul Rahman
pada Januari 1819

Isu perwarisan takhta Kesultanan Johor Riau
Sultan Mahmud Shah III Sultan Mahmud Shah III Tengku Abdul Rahman
ada dua putera mangkat ditabal jadi Sultan
•Tengku Hussein •Tengku Abdul Rahman Johor Riau
•Tengku Abdul Rahman hadir upacara
pemakaman
•Tengku Hussein tidak
hadir, berada di Pahang
British pujuk
Menyebabkan Kesultanan Kemudian ditabalkan Temenggung Abdul
Johor Riau mempunyai sebagai Sultan Johor Rahman jemput Tengku
dua sultan Riau Hussein ke Singapura
1. Sultan Abd Rahman bersemayam di Lingga
2. Sultan Hussein bersemayam di Singapura
Kemudian, British membuat dua perjanjian, iaitu:
Perjanjian 6 Februari 1819 Perjanjian 2 Ogos 1824
Stamford Raffles dengan Sultan Hussein Residen Singapura, John Crawfurd
dan Temenggung Abdul Rahman menandatangani perjanjian dengan
Kesannya: Sultan Hussein dan Temenggung Abdul
Rahman
Petempatan British di Singapura diiktiraf
British menaikkan bendera Union Jack di Kesannya:
Singapura pada 13 Februari 1819 Singapura diserahkan kepada British
William Farquhar menjadi residen untuk selama-lamanya
pertama Sultan dan Temenggung hilang
kedaulatan ke atas Singapura
Sebagai ganti, Sultan dan Temenggung
diberikan bayaran pampasan dan
pencen bulanan seumur hidup
Stamford Raffles

Peluasan kuasa British di Melaka
British berjaya kuasai Melaka selepas menduduki Pulai Pinang dan Singapura
Melaka merupakan pelabuhan strategik di Selat Melaka
Kejayaan British adalah melalui strategi pakatan dengan Belanda
Pakatan ini disebabkan oleh perkembangan yang berlaku di Alam Melayu dan Eropah
Faktor pakatan British-Belanda (3P):
1. Menamatkan pertikaian British dan Belanda
berkaitan Singapura
2. Dasar persahabatan British dan Belanda di
Eropah
3. Penyelesaian untuk pendamaian
Faktor 1: Menamatkan pertikaian British dan Belanda berkaitan Singapura

Pertikaian antara British-Belanda berpunca daripada pendudukan British di Singapura
British Belanda
Berjaya memajukan Singapura Mendakwa Singapura di bawah
dalam tempoh yang singkat lingkungan pengaruhnya
Bertekad mempertahankan Menuntut British berundur dari
kedudukan di Singapura Singapura
Yakin Singapura mampu jadi Bimbang kemajuan Singapura
pelabuhan bebas dan akan menjejaskan perdagangan
pangkalan tentera yang di Betawi (pelabuhan utama
penting di Alam Melayu Belanda di Alam Melayu)
Faktor 2: Dasar Persahabatan British dan Faktor 3: Penyelesaian untuk

Belanda di Eropah perdamaian
Lokasi: British-Belanda memilih untuk membuat
Kedudukan Belanda rundingan ke arah pendamaian
berdekatan dengan
Britain Faktor pendamaian:

Mengelakkan peperangan yang
Pengalaman British:
pernah berlaku pada abad ke-17
Perancis menjadikan Belanda sebagai
dan ke-18
pangkalan bagi menyerang Britain dalam
Belanda tidak
Perang Napoleon (1795)
mahu terbeban
Belanda berbaik-baik dengan masalah

Perlu berbaik-baik dengan British sebab kewangan yang
menjaga tanah jajahan semasa Perang lemah selepas
Napoleon Perang Napoleon

Perjanjian London 1824 dan Kesannya
Pakatan British-Belanda telah mendorong kepada termeterainya Perjanjian London 1824
Merangkumi 3 perkara iaitu wilayah pengaruh, perdagangan dan kewangan
Syarat Perjanjian London 1824
British Belanda
Berundur dari Sumatera Mengiktiraf petempatan
British di Singapura
Menyerahkan Bangkahulu Menyerahkan Melaka dan
kepada Belanda jajahan takluknya kepada
British
Tidak membuka petempatan Tidak membuka petempatan
baharu di Kepulauan Riau baharu di Tanah Melayu
dan kepulauan lain di
Selatan Singapura
3 Kesan Perjanjian London 1824
Pembahagian Alam Melayu Perpecahan empayar Selat Melaka di bawah
kepada 2 lingkungan Kesultanan Johor Riau penguasaan British
pengaruh Barat
Singapura jadi tanah British kuasai tiga
Terbahagi kepada wilayah jajahan British pelabuhan strategik
British dan wilayah Belanda (Pulau Pinang, Melaka

Diperintah oleh Sultan
Selat Melaka dan Selat dan Singapura)
Hussein dan Temenggung
Singapura sebagai Belanda berundur dari
Abdul Rahman
sempadan pemisah Tanah Melayu - peluang
Perjanjian serahan
geopolitik baharu British luaskan kuasa ke
kepada Brirish
Asas sempadan Malaysia negeri-negeri Melayu
Sultan Hussein berpindah
dan Indonesia masa kini
ke Melaka
Kesultanan Riau Lingga dihapuskan
Diperintah oleh Sultan Abdul Rahman
Dihapuskan oleh Belanda
Pengisytiharan negeri Pahang bebas dan berdaulat
Disebabkan keruntuhan Kesultanan Johor-Riau

Sebelum pembentukan Negeri-negeri Selat (NNS)
Pulau Pinang Melaka Singapura
Ditadbir Francis Light Ditadbir residen Ditadbir residen
Jadi pelabuhan bebas kaunselor Jadi pelabuhan bebas 1823
Sistem Kapitan Jadi pusat pertemuan
kumpulkan hasil Alam
Melayu untuk didagangkan
Penubuhan Negeri-negeri Selat (NNS) 1825 adalah untuk di China
menjimatkan kos pentadbiran dan keseragaman
Kepentingan penubuhan NNS kepada British Ingat
1. Dapat menguasai Selat Melaka SPKB

2. Status pelabuhan bebas NNS tarik minat pedagang
3. NNS jadi pusat kumpul barang Salleh paling kuat berdengkur
4. Pintu masuk buruh luar, percepatkan pembangunan ekonomi (Selat pelabuhan kumpul buruh)
Hubungan Negeri-negeri Selat (NNS) dengan Negeri-negeri Melayu (NNM)
Negeri-negeri Selat (NNS)

S N N n a h u b al e p n a k ul r e m e M
li s a h g n a g a d r e p m e m k u t n u
i m o n o k e li s a h n a k u l r e m e M
n ak u j a m e m k ut n u M N N
n a gn a g a dr e p
i m o n ok e
Melabur modal memajukan
perlombongan bijih timah
Negeri-negeri Melayu
(NNM)

Struktur pentadbiran NNS di India, 1826-1867
Gabenor Jeneral British SHTI di India
Gabenor-gabenor Negeri-negeri Selat
Residen Konsular Residen Konsular Residen Konsular
Pulau Pinang Singapura Melaka
Pentadbiran NNS di India
Syarikat Hindia Timur Inggeris (1826-1857) Pejabat India(1826-1857)
Diketuai oleh Gabenor Penguatkuasaan undang-undang
Dibantu oleh Residen Konsular British
Pusat pentadbiran pertama di Pulau Tidak mampu mentadbir dengan baik
Pinang Disebabkan :
Dipindahkan ke Singapura pada 1. Pemberontakan di India
tahun 1832 sebab lebih strategik dan 2. Tidak beri perhatian untuk
maju melindungi pedagang NNS
Timbul rasa tidak puas hati pedagang
Dijadikan
tempat
Struktur pentadbiran NNS di Pejabat Tanah Jajahan London,
buangan
banduan
1867-1946
Penggantian
mata wang NNS

Pejabat Tanah Jajahan London
(dolar
Sepanyol)
kepada rupee
e k n ah a dni m e P r o t k aF
Gabenor-gabenor Negeri-negeri Selat
Gagal
mengawal
no dno L
perselisihan
Majlis Eksekutif Majlis Perundangan
kumpulan Cina
Mengurus hal pentadbiran Menggubal undang-undang
Tiada wakil
NNS diisytihar sebagai tanah jajahan British pada 1 April 1867
dalam Majlis
Perundangan Majlis Perundangan ditubuhkan di NNS untuk meluluskan
undang-undang sendiri
Cadangan
Mohamed Eunos Abdullah, orang Melayu pertama dilantik
pelaksanaan
menganggotai majlis tersebut
cukai
Gagal
pelabuhan
mengawal
rompakan
kapal dagang

CIKGU SYIMA
BAB 3
PENTADBIRAN
NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU

PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI
MELAYU BERSEKUTU Sejarah Tingkatan 3 Bab 3 CIKGU SYIMA
Kekayaan Hasil Bumi di

Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang
Kekayaan Bijih Timah
Kekayaan Hasil Emas
Peluasan Kuasa British di

Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang
Strategi British Meluaskan Kuasa di
Sistem Residen
Pembentukan Negeri-
negeri Melayu Bersekutu
Ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Faktor Pembentukan Negeri-negeri
Melayu Bersekutu
Pentadbiran Negeri-
negeri Melayu Bersekutu
Majlis Mesyuarat Negeri
Majlis Mesyuarat
Persekutuan

Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang merupakan negeri yang makmur
Kemakmuran ini terhasil kerana mereka berjaya mentadbir urus dengan baik kekayaan hasil bumi
yang dimiliki
Kekayaan hasil bumi tersebut adalah seperti bijih timah dan emas
Kemakmuran dan kekayaan ini telah menarik minat kuasa luar seperti Acheh, Belanda dan British
untuk menguasai negeri-negeri tersebut
Perlombongan bijih timah abad ke-15
Tujuan orang Melayu melombong bijih timah:
1. Kegunaan tempatan
2. Perdagangan
Peranan pembesar Melayu dalam kegiatan perlombongan
bijih timah:
1. Pemilik lombong (mendapat surat tauliah daripada sultan)
2. Pembekal keperluan perbelanjaan lombong
3. Bertanggungjawab terhadap perdagangan bijih timah
4. Menyerahkan sebahagian hasil perdagangan bijih timah
kepada sultan
Kaedah melampan iaitu cara tradisional
melombong bijih timah yang lazimnya di
lembah-lembah sungai
Perlombongan bijih timah abad ke-16 hingga
Perlombongan bijih timah abad ke-18 abad ke-17
Perak
Perak terkenal dengan hasil bijih timah sejak
Pertengahan abad ke-18, bijih timah
zaman Kesultanan Perak
dikeluarkan oleh pelombong-pelombong
Perlombongan tertumpu di sepanjang Sungai
kecil Melayu di kawasan Larut
Perak dan anak sungai di daerah sekitar Kuala
Sultan Perak, Paduka Seri Sultan Muzaffar
Kangsar dan Kelian Intan
Shah memeterai perjanjian menjual bijih
Pada tahun 1616, bijih timah mula dilombong di
timah dengan Belanda di Melaka
Manjung dan Beruas
Menjelang akhir abad ke-18, pengeluaran
Perak merupakan pelabuhan utama yag
bijih timah di Perak merosot akibat aktiviti
menghasilkan bijih timah dan sering dikunjungi
penyeludupan bijih timah kepada pedagang
pedagang, terutamanya Portugis
British di Pulau Pinang melalu Sungai Kurau
Kekayaan dan kemakmuran Perak
Selangor menyebabkan Acheh meletakkan Perak sebagai
negeri naungannya pada abad ke-16 hingga

Kekayaan bijih timah di Kuala Sungai
abad ke-17
Selangor menarik ramai pedagang
Perak menggunakan bijih timah sebagai bahan
Pada tahun 1790, Sultan Ibrahim dan
bernilai untuk mendapatkan perlindungan
Belanda menandatangani perjanjian
Portugis di Melaka bagi membebaskan Perak
penjualan hasil timah antara Selangor dan
daripada naungan Acheh
Belanda


Kekayaan bijih timah mencapai tahap penting
Melibatkan pelombong Cina
Perak, Selangor dan Negeri Sembilan pengeluar utama
Perlombongan bijih timah di Larut
Capai tahap penting apabila Long Jaafar dan Ngah Ibrahim Ngah Ibrahim jadikan Kuala
bijih timah ditemui di Larut majukan perlombongan Sepetang sebagai pelabuhan
pada tahun 1840-an

Di Klian Pauh dan Klian Baru Angkut bijih timah dari Perak
Bawa masuk pelombong ke Pulau Pinang
Cina
Perlombongan bijih timah di Lembah Kinta
Pengeluar utama bijih timah Menyebabkan kemunculan Sultan Ismail pada tahun 1870-
dunia pada akhir abad ke-19 bandar-bandar baharu an majukan Lembah Kinta
Gopeng Batu Gajah Muncul bandar Papan dan
Ipoh Kampar Pangkalan Paguh
Perlombongan bijih timah di Jugra
Menjadi pusat pentadbiran Selangor Pusat pengutipan cukai bijih timah yang dibawa
semasa pemerintahan Sultan Abdul Samad keluar melalui Sungai Langat ke pelabuhan
Melaka
Perlombongan bijih timah di Jugra
Menjadi pusat pengeluaran Kuala sungai yang menjadi pertemuan
penting di Selangor antara Sungai Klang dan Sungai Lumpur
menjelang tahun 1860 menjadi pangkalan mengangkut bijih timah
Menyebabkan orang Melayu dan Cina
Dilombong di Ampang dirikan petempatan dan membentuk bandar
Kuala Lumpur

Perlombongan bijih timah di Lukut
Asalnya merupakan Raja Jumaat ambil alih setelah Negeri Sembilan serahkan
wilayah Selangor kemangkatan Raja Busu beberapa wilayah kepada
Berjaya jadikan pusat Selangor sebagai ganti

perdagangan bijih timah
Kajang
terkenal
Semenyih
Beranang
Raja Busu usahakan

Lukut diserahkan kepada
perlombongan dan bawa
Negeri Sembilan
masuk ke pelombong Cina
Kekayaan hasil emas semenanjung Tanah Melayu mengikut catatan negara luar
Negara luar Catatan
China Emas menjadi eksport utama Pahang sejak abad ke-13
Potugis Emas yang dihasilkan di negeri Pahang diperdagangkan di Melaka pada
abad ke-16
India Semenanjung Tanah Melayu dikenali sebagai Suvarnabhumi (Bumi Emas)
Claudius Ptolemy (Ahli Geografi Yunani) menulis pada abad kedua
Yunani Masihi menamakan Semenanjung Tanah Melayu sebagai Golden
Khersonese (Semenanjug Emas)
Kegunaan emas ialah dijadikan sebagai
hadiah, barang perhiasan dan pending
emas
Kegiatan perlombongan emas di Pahang Hadiah Barang kemas Pending emas
Abad ke-16 dan abad ke-17 Abad ke-18 Abad ke-19
Diusahakan oleh orang Kekayaan emas telah Konsesi diberikan Sultan Ahmad
Melayu, orang Asli dan menarik orang Cina dari kepada orang Eropah bagi
orang Minangkabau Kelantan, Perak dan memajukan perlombongan di
menggunakan kaedah Negeri Sembilan Pahang
mendulang dan Teknik melampan Kaedah lombong dedah dan
melampan digunakan untuk lombong bawah tanah digunakan
melombong emas oleh pelombong Eropah

Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang

Pengenalan
Perubahan di Eropah - perkembangan perindustrian
British perlukan bahan mentah yag cukup untuk tampung pengeluaran hasil industri di Eropah
Kemakmuran negeri-negeri Melayu telah menarik British untuk luaskan kuasa ke Perak,
Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
Strategi British Mengadakan perjanjian

Desakan dan dengan pemimpin tempatan
meluaskan kuasa di Manipulasi
ugutan untuk meletakkan negeri di
bawah kuasa British
Strategi manipulasi di Perak
Kekacauan dan ketidak stabilan di Perak membolehkan British mengambil kesempatan
Andrew Clarke, Gabenor Negeri-negeri Selat (NNS) telah mengambil kesempatan terhadap
peristiwa Perang Larut dan perebutan tahkta Kesultanan Perak untuk meluaskan
pengaruhnya di Perak
Perang Larut 1861 -1874

Tengku Menteri Ngah Ibrahim, pemerintah Larut bawa masuk ramai pelombong Cina
Tujuannya untuk majukan perlombongan di Larut
Namun, Perang Larut tercetus akibat pergaduhan antara pelombong Cina kumpulan Ghee
Hin dan Hai San
Pergaduhan disebabkan ingin mempertahankan hak dan kepentingan masing-masing
Perdagangan bijih timah di NNS terjejas berikutan pergaduhan yang berpanjangan di Larut
British diminta untuk campur tangan oleh pelabur Eropah dan pedagang NNS
Tujuannya untuk melindungi pelaburan bijih timah mereka
Perebutan tahkta Kesultanan Perak

Pewarisan takhta Kesultanan Perak
a
adalah menerusi sistem penggiliran

th
ka
Sultan Raja Pemerintah

Mengikut sistem ini, bakal raja perlu
t
ka
n
a
re
melalui tiga peringkat iaitu Raja Di

si
P
ra
n
w
Hilir, Raja Bendahara dan Raja Raja Muda

a
re
n
a
p
Muda
lu
ik
se
ra
Bakal-bakal
Raja Bendahara
re
Namun, pada akhir abad ke-19,

iH
sultan
berlaku krisis antara kerabat diraja
Perak berkaitan perwarisan takhta Raja Di Hilir

Wilayah kekuasaan Pertabalan Sultan Ismail

Ngah Ibrahim
Selepas Sultan Ali mangkat, Raja Ismail
Wilayah kekuasaan
Raja Ismail yang merupakan Raja Bendahara dilantik
menjadi sultan
Perlantikan ini mendapat sokongan
pembesar Hulu Perak termasuk Ngah Ibrahim
iaitu Menteri Larut
Wilayah kekuasaan
Raja Yusuf Bantahan Raja Yusuf
Perlantikan Raja Ismail sebagai sultan
Wilayah kekuasaan mendapat bantahan Raja Yusuf yag

Maharaja Lela
merupakan Raja Di Hilir
Beliau menuntut hak sebagai sultan setelah
sekian lama diketepikan
Tuntutan Raja Abdullah
Wilayah kekuasaan
Raja Abdullah Ketika kemangkatan Sultan Ali, Raja
Abdullah yang menyandang jawatan
sebagai Raja Muda tidak hadir semasa
upacara pemakaman tersebut walaupun

Peta Perak menunjukkan kawasan kekuasaan kerabat
diraja dan pembesar yang terlibat dalam perebutan dijemput
takhta Kesultanan Perak
Justeru, Raja Abdullah tidak ditabalkan
sebagai sultan
Akibat masalah kewangan serta desakan pelabur Eropah dan Cina, Raja Abdullah menuntut
kembali haknya sebagai sultan
Tuntutan ini mendapat sokongan daripada pembesar Hilir Perak seperti Dato' Maharaja Lela
Kekacauan di Perak membuka ruang kepada British untuk melakukan manipulasi politik
Andrew Clarke, Gabenor NNS menyokong Raja Abdullah
Serta menyatakan kesediaan British untuk membantu mengesahkan Raja
Abdullah sebagai Sultan Perak
Dan juga menamatkan persengketaan pelombong Cina di Larut demi
mewujudkan keamanan di Perak

Strategi manipulasi di Selangor
Ketika Selangor di bawah pemerintahan Sultan Abdul Samad (1857 - 1898), berlaku pertelingkahan
antara kerabat diraja Selangor
Pertelingkahan ini mengakibatkan tercetusnya Perang Klang
Kesempatan ini dimanfaatkan oleh British untuk memulakan dasar campur tangan bagi meluaskan
kuasa pengaruhnya di Selangor
Pihak yang terlibat dalam Perang Klang (1866 - 1874)
Perang Klang melibatkan 2 pihak iaitu Raja Abdullah bin Raja Jaafar dan pihak satu lagi
adalah Raja Mahadi bin Raja Sulaiman
Kedua-dua pihak bertelagah dalam merebut untuk mentadbir kawasan Klang
Raja Abdullah Raja Mahadi
Dikurniakan hak mentadbir Klang oleh Merupakan putera kepada Raja Sulaiman
Sultan Abdul Samad yang merupakan pentadbir Klang sebelum
Berjaya majukan Klang sebagai pusat Raja Abdullah
pengeluaran bijih timah dengan Disebabkan kemajuan Klang sebagai
pembukaan lombong sekitar Ampang dan pusat pengeluaran bijih timah, ia telah
Kuala Lumpur mendorong Raja Mahadi menuntut hal ke
Mendapat sokongan kumpulan Hai San atas Klang
Tuntutan beliau mendapat sokongan
kumpulan Ghee Hin
Tunku Kudin atau Tunku Dhiauddin dilantik oleh Sultan Selangor sebagai wakil bagi
mendamaikan kedua-dua pihak yang terlibat dalam Perang Klang
British memanfaatkan situasi yang berlaku untuk melaksanakan manipulasi politik
British memberi bantuan ketenteraan kepada Tunku Kudin untuk menamatkan Perang
Klang
Menerusi bantuan ini, British mengharapkan Sultan Selangor menerima perlindungan
British bagi mewujudkan kestabilan di Selangor
British memihak kepada raja dan pembesar Melayu yang boleh membawa keuntungan
Tunku Kudin
dari segi ekonomi terutama perdagangan bijih timah
Gambaran pelukis menunjukkan Gedung Raja Abdullah Kota Raja Mahadi di Klang dan
Raja Mahadi bersedia untuk merupakan pusat siap dibina pada tahun 1866.
menyerang Raja Abdullah dan pengumpulan bijih timah Digunakan sebagai benteng
gedungnya di Klang (1868) d Lembah Klang pertahanan semasa Perang Kalng

Strategi manipulasi di Sungai Ujong, Negeri Sembilan
Peluang British untuk melakukan manipulasi politik di Negeri Sembilan terbuka luas apabila berlaku
perbalahan antara pembesar Melayu di daerah Sungai Ujong yang kaya dengan bijih timah
Kepentingan Sungai Linggi

Sungai Linggi penting sebagai penghubung antara daerah Sungai Ujong dengan kawasan
sekitarnya
Pembesar yang menguasai Sungai Linggi mendapat hak memungut cukai terhadap pedagang
yang membawa keluar bijih timah melalui sungai tersebut untuk dibawa ke pelabuhan Melaka
Persaingan pembesar memungut cukai di Sungai Linggi

Dato' Kelana, Dato' Syahbandar dan Dato' Muda Linggi saling bersaing untuk mengawal pungutan
cukai di Sungai Linggi
British memanfaatkan persengketaan antara pembesar ini untuk dimanipulasi
British memberikan bantuan ketenteraan kepada Dato' Kelana untuk mengalahkan Dato'
Syahbandar
Menerusi bantuan ketenteraan yang diberikan, British berjaya mendapatkan hak memungut cukai
di Sungai Linggi
Kelicikan British memanipulasi situasi konflik di Sungai Linggi membolehkan daerah Sungai Ujong
yang kaya dengan bijih timah jatuh di bawah kekuasaan British
Desakan dan paksaan kepada Raja-raja Melayu menerima perlindungan British
Selangor Pahang
Walaupun British memberikan bantuan British tidak mempunyai ruang untuk
ketenteraan untuk menamatkan kekacauan di melakukan manipulasi dan memaksa Sultan
Selangor, British tidak berjaya memujuk Sultan Pahang menerima perlindungan British
Abdul Samad untuk menerima perlindungan Hal ini kerana tidak berlaku kekacauan dalam
British kalangan pelombong Cina
British mendapat alasan untuk mendesak Tambahan pula, Sultan Ahmad sangat
Sultan Selangor menerima perlindungan berhati-hati dalam rundingan dengan pihak
British apabila terdapat peristiwa yang British yang berusaha memujuk baginda
menggugat aktiviti perdagangan British di Pada tahun 1888, peluang British hadir
perairan Selangor apabila berlaku kematian seorang lelaki
Rompakan kapal dagang British berbangsa Cina bernama Goh Hui yang
Serangan rumah api di Tanjung Rachado ditikam di perkarangan istana
Peristiwa-peristiwa ini digunakan oleh British British dakwa Goh Hui ialah rakyat British dan
untuk mendesak Sultan Selangor menerima Sultan diminta bertanggungjawab
perlindungan British dengan alasan Sultan Sultan Pahang dipaksa menerima
gagal mengawal dan mewujudkan perlindungan British dengan alasan Sultan
keselamatan perairan untuk kegiatan tidak mampu mewujudkan keadilan dan
perdagangan ketenteraman awam

Strategi menandatangani perjanjian dengan pemerintah tempatan
Bagi mengukuhkan kuasa, British mengadakan perjanjian dengan pemerintah tempatan untuk
mengikat persetiaan menerima pengaruh British dalam pentadbiran negeri-negeri Melayu
Antara perjanjian yang dimeterai:
Perjanjian Pangkor 1874

Perjanjian British-Sungai Ujong 1874
Perjanjian British-Selangor 1875
Perjanjian British-Pahang 1887
Perjanjian British-Negeri Sembilan 1895
Sistem residen
Menasihati Raja-raja Melayu mengenai semua hal ehwal pentadbiran, kecuali berkaitan agama
Islam dan adat istiadat Melayu
Nasihat Residen British perlu diikuti dan dipatuhi
British berjaya melaksanakan sistem residen di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
setelah melakukan pelbagai strategi peluasan kuasa
Negeri Pemerintah Residen
Perak Sultan Abdullah J.W.W Birch (1874-1875)
Selangor Sultan Abdul Samad J.G Davidson (1874-1875)
Pahang Sultan Ahmad J.P Rodger (1888-1896)
Negeri Sembilan Tuanku Muhammad Martin Lister (1895-1897)
Menerusi sistem residen, secara tidak

Ciri-ciri sistem residen
langsung menyebabkan Perak, Selangor,
Negeri Sembilan dan Pahang perlu Kedudukan sultan dan pembesar dikekalkan
menerima sistem pemerintahan British Nasihat British mesti diterima dan sultan
bagi menggantikan sistem pentadbiran tidak lagi boleh membuat undang-undang
tradisional seperti sebelumnya
Tujuannya adalah untuk menyeragamkan Sultan dan pembesar kehilangan kuasa
sistem pentadbiran di negeri-negeri dalam pentadbiran dan pungutan cukai
Melayu Residen mengambil alih pentadbiran pada
Antara pembaharuan yang peringkat pembesar-pembesar dan negeri,
diperkenalkan: digantikan dengan pegawai-pegawai
Majlis Mesyuarat Negeri British
Jabatan cukai Jabatan dan sistem bercorak barat
Jabatan tanah dan ukur digunakan bagi menggantikan sistem
Jabatan kehakiman pentadbiran tradisional
Jabatan polis

Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB)
Selepas pelaksanaan Sistem Residen, British mengukuhkan kuasa di Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang dengan membentuk NNMB melalui Perjanjian Persekutuan 1895
Ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB)
1. Gabungan Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang yang
membentuk sebuah persekutuan

Jata-Negeri-negeri
2. Residen Jeneral sebagai ketua pentadbiran kerajaan persekutuan Melayu Bersekutu
3. Raja-raja Melayu menerima nasihat Residen Jeneral dalam semua
perkara kecuali yang berkaitan agama Islam dan adat Melayu
4. Kuala Lumpur mejadi pusat pentadbiran NNMB
5. NNMB juga dikenali sebagai Persekutuan 1896
Bendera-Negeri-negeri
Faktor Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) Melayu Bersekutu
Mengatasi kelemahan Sistem Residen
Residen tidak diberikan garis panduan yang jelas untuk melaksanakan tugas
Residen menjadi semakin berkuasa dalam Majlis Mesyuarat Negeri
Raja dan pembesar Melayu tidak berpuas hati kerana kehilangan kuasa dalam
pentadbiran dan pungutan cukai
Menyeragamkan pentadbiran
Pentadbiran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang tidak seragam kerana
mempunyai undang-undang sendiri
Kemajuan ekonomi antara negeri tidak seimbang
British memerlukan pentadbiran yag cekap dan seragam untuk memudahkan eksploitasi
ekonomi
Menjamin keselamatan negeri
Penggabungan membolehkan NNMB mempunyai pasukan
keselamatan sendiri
Menjaga keamanan tanpa mengharapkan bantuan luar
Pasukan keselamatan NNMB
Menangani masalah kewangan Pahang
Gabungan negeri-negeri Melayu yang kaya
Perak, Selangor dan Negeri Sembilan dapat membantu
mengurangkan beban kewangan negeri Pahang

Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB)
NNMB diketuai oleh Residen Jeneral
Beliau bertanggungjawab kepada:
Pesuruhjaya Tinggi NNMB yang juga merupakan Gabenor NNS
Ditubuhkan selepas British berjaya campur tangan dalam hal pentadbiran negeri
Melayu
Majlis ini dipengerusikan oleh Raja Melayu dan berperanan menggubal undang-
undang serta membantu pentadbiran negeri
Selepas pembentukan NNMB, Majlis Mesyuarat Negeri tidak lagi berkuasa kerana
kuasa perundangan diambil alih oleh Residen Jeneral
Kuasa Raja-raja Melayu semakin terhakis kerana:
terpaksa menurut segala nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara
pentadbiran kecuali dalam hal berkaitan dengan agama dan adat Melayu
Pesuruhjaya Tinggi British
Residen Jeneral
(Berpusat di Kuala Lumpur)
Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat
Negeri Perak Negeri Selangor Negeri Sembilan Negeri Pahang
Struktur pentadbiran NNMB

Majlis Mesyuarat Persekutuan
Pada tahun 1909, British menandatangani perjanjian dengan Raja-raja Melayu
bagi menubuhkan Majlis Mesyuarat Persekutuan
Majlis ini berkuasa meluluskan undang-undang di NNMB
Residen Jeneral
Empat Ahli Tidak Rasmi

Empat orang Raja Melayu Empat orang Residen
(3 Eropah, 1 Cina)
Keahlian Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909
Penubuhan Majlis Mesyuarat Persekutuan memberikan ruang kepada British untuk
mengawal undang-undang dan kewangan negeri serta memberi kuasa kepada
Hal ini menjejaskan kewibawaan Raja-raja Melayu yang hanya diletakkan
sebagai ahli biasa dalam majlis tersebut
Pembentukan Durbar
British membentuk Durbar untuk mendapatkan sokongan Raja-raja Melayu terhadap
NNMB
Ahli Durbar terdiri daripada
Raja-raja Melayu
Residen Jeneral
Residen British
Durbar pertama diadakan di Kuala Kangsar pada

tahun 1897 dihadiri oleh Raja-raja dan pembesar
Melayu serta pegawai British

CIKGU SYIMA
BAB 4
PENTADBIRAN
NEGERI-NEGERI MELAYU
TIDAK BERSEKUTU

MELAYU tidak BERSEKUTU
CIKGU SYIMA
Pemerintahan
Kesultanan Melayu di
Perlis, Kedah, Kelantan,
Terengganu dan Johor
Kesultanan Perlis
Kesultanan Kedah
Kesultanan Kelantan
Kesultanan Terengganu
Kesultanan Johor
Peluasan Kuasa British di
Perlis, Kedah, Kelantan
dan Terengganu
Faktor Peluasan Kuasa British di Perlis,

Kedah, Kelantan dan Terengganu
Strategi Peluasan Kuasa di Perlis,
Kedah, Kelantan dan Terengganu
Perjanjian Bangkok
Peluasan Kuasa
British di Johor
Kemajuan dan
Kemakmuran Johor
Strategi British
menguasai Johor
Sistem Pentadbiran Negeri-

negeri Melayu Tidak Bersekutu
Latar Belakang Negeri-negeri Melayu
Tidak Bersekutu
Pentadbiran Negeri-negeri Melayu
Tidak Bersekutu
Perkembangan Pentadbiran

CIKGU SYIMA
Pemerintahan Kesultanan Melayu di Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor
Kesultanan Perlis
Latar belakang
Perlis terpisah daripada Kedah pada tahun 1842
Syed Hussin, merupakan Raja Perlis pertama
Diiktiraf oleh Maharaja Siam di Bangkok
Menggunakan gelaran Phya Songkhram Rama Wichit Willis Asmara Phya Pelit
Pentadbiran Perundangan Hubungan luar

Pasukan pentadbir Undang-undang Kesultanan Meneruskan hubungan baik
berwibawa dibentuk dalam Kedah sebagai Rujukan dengan Siam
kalangan pembesar Menitikberatkan kebajikan Sebagai strategi bagi
Tuan Syed Abdullah ibni rakyat mengelak diganggu gugat
Syed Harun Jamalullail oleh kuasa lain
sebagai Raja Muda
Dato' Arau sebagai Perdana
Menteri
Perlis dibahagikan kepada Kesultanan Kedah
25 buah mukim
Latar belakang
Bermula sejak abad ketujuh dan antara kerajaan terawal di negara ini
Islam bertapak pada abad ke-12
Memulakan sistem pemerintahan Islam dan berpusat di Kota Bukit Meriam
Sultan Mudzaffar Shah pemerintah pertama yang bergelar Sultan

Diketuai oleh sultan dan Kanun undang-undang pertama Jalinan hubungan dengan Siam
pembesar ditulis pada tahun 1650 Strategi pertahanan daripada
Disokong oleh undang-undang Memberikan hak kepada raja ancaman Burma
yang kemas dan teratur dan pemerintah Pelbagai jenis hubungan dua
Pentadbiran berkesan: Lima bab undang-undang hala antara dua kerajaan ini:
Pembahagian wilayah Kedah: Hubungan diplomatik
diwujudkan di bawah Undang-undang 1060H Pentadbiran
pengawasan pembesar Tembera Dato' Seri Paduka Kewangan
daerah Tuan 1075H
Pada abad ke-19, 128 Hukum Kanun Dato' Kota
mukim diwujudkan di setiap Setar, Adat Bunga Emas
daerah dikendalikan oleh Adat Kebesaran, Pada Masa
penghulu Tabal; Orang Besar
Adat Meminang dan
Undang-undang 1199H

CIKGU SYIMA
Kesultanan Kelantan
Latar belakang
Wujud sebelum abad ke-17 dan berjaya disatukan oleh Long Yunus (1776-1794)
Baginda menaiki takhta dengan gelaran Yang Dipertuan
Sultan Muhammad I membuat persetiaan dengan Siam sebagai strategi mengelak
ancaman Terengganu
Maharaja Siam mengurniakan baginda gelaran Phya Pipit Pakdi
Siam meluaskan pengaruh di Kelantan hingga tahun 1909

Sultan dibantu oleh pembesar Pemerintahan Sultan Hubungan dengan Siam
Sistem Jemaah Menteri Muhammad II Semasa pemerintahan
dibentuk oleh Sultan Undang-undang syarak Sultan Muhammad I
Muhammad II (1839-1886) dilaksanakan Hubungan dengan negeri
Pentadbiran wilayah Membolehkan Kelantan lain
Dibahagikan kepada 3 berada dalam keadaan Terengganu
jajahan (1904) aman dan makmur sebagai Kedah
Selatan Batu pusat perdagangan Pattani
Mekebang Negeri-negeri Melayu
Pasir Puteh lain
Pasir Mas
Kesultanan Johor
Latar belakang
Kesultanan Johor diperintah oleh keturunan Bendahara selepas keturunan Sultan
Melaka berakhir pada tahun 1699
Keturunan Daeng Ibrahim menjadi pemerintah Johor selepas berlaku konflik politik
Diganti oleh anakanda baginda, Daeng Abu Bakar sebagai Sultan Johor, 1885
Pentadbiran
Pemerintahan Maharaja Abu Bakar
Mengalami zaman pemodenan yang mempunyai sistem pentadbiran yang cekap dan berkesan
Majlis Jemaah Diraja Johor, Jemaah Menteri dan jabatan kerajaan diwujudkan
Pembesar Dato' Seri Amar Diraja dan Dato' Bentara Dalam membantu pemerintah sultan
Jawatan Menteri Besar dan Setiausaha Kerajaan diwujudkan untuk melicinkan pentadbiran
Perundangan Hubungan luar

Memasyhurkan Undang-undang Tubuh Maharaja Abu Bakar menjalin hubungan dengan
Kerajaan pada tahun 1895 Terengganu, Perak, Pahang dan Selangor
Digunakan dalam pentadbiran Juga negara luar seperti Eropah dan Jepun
CIKGU SYIMA
Kesultanan Terengganu
Latar belakang
Pengasas: Sultan Zainal Abidin I yang menaiki takhta pada tahun 1708
Baginda memerintah sehingga tahun 1733
Sistem pemerintahan baginda membawa kemajuan negeri dan memelihara kedaulatan
kerajaan
Negeri paling akhir menerima Penasihat British
Pentadbiran
Sultan dibantu oleh pembesar sebagai penasihat atau dalam urusan pentadbiran
wilayah dan daerah
Pemerintahan Sultan Omar (1839-1876)
Sistem penghulu diperkemas
Pemerintahan Sultan Zainal Abidin III
Dibantu oleh Tengku Musa, Tuan Hitam dan Che Abdul Rahim
Dato' Mata-mata menyambut pelawat atau orang kenamaan
Sistem Jemaah Mesyuarat Kerajaan ditubuhkan
Memutuskan sesuatu hukuman / pengisytiharan negeri
Ahli dikenali sebagai Ahli Mesyuarat
Perundangan
Pemerintahan Sultan Zainal Abidin I berasaskan prinsip keadilan Islam
Pemerintahan Sultan Zainal Abidin III
Pelantikan Tengku Musa sebagai Ketua Jabatan Mahkamah
Menjalankan urusan berkaitan keadilan dan undang-undang
Tahun 1911
Undang-undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu digubal dan diamalkan
Hakim mahkamah
Pemilihan hakim berdasarkan kebolehan dan pengetahuan agama yang luas
Hubungan luar
Hubungan dengan Siam sejak abad ke-18
Hubungan dengan negeri lain
Kelantan
Pattani
Johor
Membolehkan Terengganu diakui sebagai negeri berdaulat oleh negeri-negeri lain

CIKGU SYIMA
Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu
Halang kemasukan kuasa Barat lain Kemakmuran dan kekayaan sumber hasil
Ingin menguasai bahan mentah di negeri- Kedah dan Perlis

negeri Melayu Hasil pertanian dan penternakan
Perancis: Sumber bekalan makanan
Berminat meluaskan kuasa ke penduduk Pulau Pinang
kawasan di Segenting Kra Kelantan dan Terengganu
Jerman: Pertukangan dan pembinaan kapal
Berusaha mendapatkan Pulau (aktiviti pembuatan)
Langkawi Pembekal pelbagai barang
Amerika Syarikat: dagangan kepada pedagang
Meluaskan pengaruh di Terengganu Singapura
Rusia:
Membuka penempatan di Ujung
Salang
Faktor Peluasan Kuasa

British di Perlis, Kedah,
Menghubung Burma Kelantan dan Terengganu Beban Orang Putih
dengan Pulau Pinang
Penting untuk rangkaian Kedudukan strategik Kewajaran usaha

terus perhubungan dengan peluasan usaha British
India Penting kepada British mendapati Siam
Bina jalan raya perdagangan British melakukan kekejaman
Kereta api terhadap:
Telegraf Perlis
Hal ini kerana, untuk Kedah
menjaga kepentingan Kelantan
perdagangan dan Terengganu
keselamatan British

CIKGU SYIMA
Strategi Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu
Jun 1826 6 April 1987 29 Nov 1899 6 Okt 1902 10 Mac 1909
Perjanjian Burney Perjanjian Sulit Perjanjian Perjanjian Perjanjian

1826 1897 Sempadan 1899 1902 Bangkok 1909
Siri perjanjian British-Siam yang melibatkan Negeri-negeri Melayu Utara

Perjanjian Bangkok 1909 telah membuka laluan kepada British meluaskan kuasa di negeri
Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu
Perjanjian Bangkok 1909
Bermula rundingan antara British dengan Siam

Selepas Perjanjian Perancis-Siam
April 1907 Diusahakan oleh
Penasihat Am kerajaan Siam, E.H. Strobel dan wakil British di
Bangkok, Ralph Paget
Jun 1907 Pejabat Tanah Jajahan membenarkan usaha perjanjian
Strobel menemui Putera Damrong, Menteri Dalam Negeri Kerajaan Siam

13 Sep 1907
Menyampaikan hasrat British
Nov 1907 Hasrat British disampaikan kepada Raja Siam
Draf perjanjian dirangka pada Januari 1908

Jan 1908-Jan 1909
Draf dipersetujui pada Januari 1909
10 Mac 1909 Perjanjian ditandatangani antara wakil British dengan wakil Siam
Wakil British, Ralph Paget
Wakil Siam, Putera Devawongse Varaprakar iaitu Menteri Hal Ehwal
Luar Kerajaan Siam

CIKGU SYIMA
Peluasan Kuasa British di Johor
Perkembangan pesat dalam

Kebijaksanaan dan
ekonomi komersial terutama
kecekapan pemerintah
sektor pertanian
Faktor
Kemakmuran
Johor
Pemodenan dalam pelbagai Golongan pentadbir yang
bidang sama ada pentadbiran, komited menjalankan tugas
infrastruktur dan sosial dengan berkesan
Strategi Peluasan Kuasa British di Johor
1855 Jajahan Kesang perlu ditawarkan terlebih

Perjanjian 1855 antara Sultan Ali dahulu kepada British sebelum dijual oleh
dengan Temenggung Ibrahim Sultan
1855 Hanya menerima seorang ejen yang

Strategi Perjanjian Setia 1855 antara Johor peranannya menyamai pegawai Konsul
perjanjian dengan British dan lebih rendah dari penasihat
Hal ehawal luar dikawal oleh British
1879
Cadangan Gabenor Negeri-negeri Selat Menempatkan Residen British di Johor
Tawaran pinjaman 200,000 dolar bagi

British memanipulasikan kewangan membiayai pembinaan jalan kereta api
Strategi
Johor Cadangan ditolak sebab akan
manipulasi
menjejaskan ekonomi Johor
1914
Sultan Ibrahim menandatangani
perjanjian dengan Sir Arthur Jawatan Konsul di Johor ditukarkan
Strategi Henderson Young, Gabenor kepada Penasihat Am British
perjanjian Negeri-negeri Selat pada 12 Mei
1914

CIKGU SYIMA
Sistem Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
Pentadbiran negeri-negeri ini berasingan dengan Negeri-negeri Melayu

Bersekutu sehingga Perang Dunia Kedua
Pentadbiran bersifat longgar iaitu tidak ditadbir sebagai satu unit pentadbiran
tunggal
Tiada perjanjian khas bagi mewujudkan gabungan lima negeri
Lebih bersifat membezakan pentadbiran dengan Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Terletak di bawah kawalan Pesuruhjaya Tinggi Negeri-negeri Melayu (Gabenor

Negeri-negeri Selat)
Raja di negeri-negeri ini lebih berkuasa daripada raja di Negeri-negeri Melayu

Bersekutu
Kekal sebagai negeri-negeri Melayu pemerintahan beraja yang bebas dan

berkuasa autonomi
Usaha menggabungkan dua sistem pentadbiran gagal sebab penentangan raja
Melayu negeri-negeri ini
Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (Johor)
Pentadbiran Butiran
Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor 1895

Asas pentadbiran Sultan tidak dibenarkan menyerahkan negeri kepada kuasa
asing
Menteri Besar
Penggerak pentadbiran Setiausaha Negeri terdiri daripada orang Melayu yang
menjadi jurucakap rasmi kerajaan
Majlis Mesyuarat Menteri

Badan pelaksana
Orang Eropah dan Melayu diberi layanan sama taraf

Perkhidmatan kerajaan Keutamaan mengisi jawatan pentadbiran kepada orang
Melayu yang berkelayakan

CIKGU SYIMA
Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
Perkara Perlis Kedah Kelantan Terengganu
Penasihat British terlibat secara langsung

Pentadbiran
Pembesar tempatan juga turut terlibat dalam pentadbiran
Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Undang-undang
Penggerak
Negeri yang Negeri Negeri yang Bagi Diri
pentadbiran
dipengerusikan mentadbir sejak dipengerusikan Kerajaan
oleh raja 1905 oleh Sultan Terengganu, 1911
Penyerahan Penasihat British Jemaah Menteri
Kedah kepada sebagai anggota dan Majlis
mana-mana Majlis Mesyuarat
negeri perlu Negeri
keizinan bertulis
oleh Sultan
Orang Melayu Orang Melayu Orang Melayu Orang Melayu

Kakitangan
Tiga orang yang Pegawai Eropah Penglibatan
perkhidmatan
pengawal Eropah berkebolehan dengan terhad pegawai Eropah
awam
pada tahun 1931 kepada jawatan dihadkan
tertentu sahaja
Pentadbir Setiausaha Setiausaha Menteri Besar Menteri Besar

terpenting Kerajaan Kerajaan
Belakang parang lagi kalau

diasah nescaya tajam..
-Yang kurang pandai jika rajin
belajar akan jadi pandai juga-

CIKGU SYIMA
BAB 5
PENTADBIRAN
BARAT DI
SARAWAK & SABAH

PENTADBIRAN BARAT DI
SARAWAK DAN SABAH Sejarah Tingkatan 3 Bab 5 CIKGU SYIMA
Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah
Sistem Pemerintahan Tempatan di Sarawak
Sistem Pemerintahan Tempatan di Sabah
Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak
Sarawak ketika Kehadiran James Brooke
James Brooke Mendapatkan Kuasa Pemerintahan
Pengukuhan Kuasa James Brooke
Kronologi Peluasaan Kuasa Dinasti Brooke
Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British (SBUB) di Sabah
Kemakmuran Sabah Menarik Pemodal Asing
Sabah Sebelum Penguasaan Syarikat Borneo Utara
British (SBUB)
Pertapakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
Peluasaan Kuasa Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
Bentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah
Pemantapan Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah
Pembahagian Pentadbiran
Perundangan
Wilayah Berhierarki
Pengekalan
Pentadbiran
Golongan Elit
Berasaskan Kaum
Tempatan

Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah
Sistem pemerintahan yang diamalkan di Sarawak dan Sabah sebelum kedatangan kuasa barat
telah membawa kestabilan, keharmonian dan kemakmuran di negeri-negeri berkenaan.
Sistem ini menjadi panduan dalam perkembangan ekonomi, sosial dan politik di Sarawak dan
Sabah.
Sistem Pemerintahan Tempatan di Sarawak
Sistem Kesukuan Sistem Pentadbiran Sistem Kedatuan
Sistem Kesukuan
Diamalkan oleh masyarakat Iban, Bidayuh, Kenyah, Kelabit dan Kayan.
Penekanan terhadap kepatuhan kepada adat.
Pemilihan pemimpin bukan sekadar faktor keturunan namun lebih kepada faktor peribadi.
Pemimpin yang dipilih mempunyai peranan:
Sebagai orang tengah yang menyelesaikan pertelingkahan penduduk.
Memastikan keharmonian berkekalan.
Sistem Pentadbiran
Sarawak dipengaruhi oleh sistem pentadbiran Kesultanan Brunei yang terbahagi kepada 3
bentuk: Sungai Kerajaan, Sungai Tulin dan Sungai Kuripan.
Pentadbiran dijalankan oleh pembesar tempatan yang menjadi wakil sultan/pembesar yang
memiliki wilayah.
Sungai Sarawak ditadbir oleh Datu Patinggi dan Datu Temenggung sebagai wakil Sultan Brunei.
Kawasan pedalaman ditadbir oleh Orang Kaya.
Kuasa Kesultanan Brunei di Sarawak berasaskan sistem penguasaan tanah.
Sistem Kedatuan
Merupakan sistem pemerintahan tradisi masyarakat Melayu yang diamalkan oleh kerajaan-
kerajaan awal di Sarawak seperti Kerajaan Sawaku yang terletak di sekitar Sungai Sarawak yang
ditadbir oleh Datu Merpati Jepang.
Keturunan Datu Merpati Jepang memerintah menggunakan gelaran Datu Patinggi, Datu
Bendahara (Datu Bandar) dan Datu Temenggung.
Sewaktu pengaruh Kesultanan Brunei, pembesar berkenaan menjadi wakil bagi pihak Sultan
Brunei untuk mentadbir Sarawak tanpa campur tangan Kesultanan Brunei.
Mereka bertanggungjawab menjalankan pentadbiran dan membangunkan Sarawak.

Sistem Pemerintahan Tempatan di Sabah
Sistem Kesukuan Sistem Pentadbiran Sistem Ketua Bebas
Sistem Kesukuan
Pegangan adat menjadi alat kawalan sosiopolitik yang berkesan.
Orang Tua (Ketua Kampung) sebagai pemimpin utama menyelesaikan masalah.
Majlis Kampung membantu Orang Tua dalam pengurusan adat.
Tukang-tukang Adat pula memastikan setiap adat dilaksanakan dengan sempurna bagi
mengelakkan bencana.
Bagi masyarakat Bajau di Pantai Timur Sabah, pemimpin mereka dikenali sebagai matto'a yang
menjadi pelindung adat dan kepentingan anak buah.
Sistem ini turut diamalkan oleh masyarakat Kadazandusun, Murut dan Bajau.
Sistem Pentadbiran
Kawasan Pantai Barat dikuasai oleh Kesultanan Brunei, manakala kawasan Pantai Timur pula
dikuasai oleh Kesultanan Sulu.
Kuasa Kesultanan Brunei berasaskan sistem penguasaan tanah
Pentadbiran dijalankan oleh pembesar tempatan yang mewakili sultan / pembesar yang memiliki
wilayah.
Sultan Sulu memiliki semua tanah, namun kuasa pemerintahan diwakilkan pada Datu.
Kuasa Datu bergantung pada milikan bilangan hamba (pengikut) dan kemampuan menghantar
ufti secara tetap kepada sultan.
Sistem Ketua Bebas
Berlaku apabila kuasa Sultan Brunei atau Sulu lemah pada abad ke-17 dan ke-18.
Sistem ini muncul kerana sikap berani dan keperwiraan mencabar kewibawaan sultan di
kawasannya.
Mereka mempunyai pertalian keluarga dengan Sultan Brunei atau Sultan Sulu.
Menjalankan pentadbiran, ada undang-undang sendiri dan tidak diiktiraf kuasa lain.
Antara Ketua Bebas ialah Syarif Osman yang berkuasa di daerah Marudu dan Datu Kerunding di
daerah Tungku.

Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak
Kekayaan Sarawak dengan pelbagai hasil bumi terutamanya sagu, antimoni dan emas menarik
minat James Brooke untuk menguasai Sarawak.
Beliau menggunakan pelbagai strategi yang akhirnya membawa kepada penguasaan dan
pengukuhan kedudukannya di Sarawak.
Sarawak ketika Kehadiran James Brooke
Kawasan Sungai Sarawak merupakan kawasan ekonomi.
Masyarakat Melayu tertumpu di Lidah Tanah yang menjadi pusat perdagangan dan
pentadbiran disebabkan tempatnya yang strategik kerana mampu mengawal perdagangan
dan kawasan pedalaman.
Terdapat beberapa individu yang terbabit dalam percaturan dan pemerintahan Sarawak
sebelum penguasaan James Brooke.
Sultan Brunei Pengiran Raja Muda Hashim

- (Sultan Omar Ali Saifuddin II)
Sultan Brunei berhasrat mengawal Dihantar oleh Sultan Brunei ke Sarawak
kegiatan perdagangan di Sarawak untuk menyelesaikan masalah
Baginda menghantar Pengiran Indera penentangan di Sarawak
Mahkota yang kemudiannya mendirikan Berusaha memujuk Datu Patinggi Ali tetapi
pusat pentadbirannya di Kucing gagal
Baginda ditentang oleh Datu Patinggi Ali Akhirnya beliau meminta bantuan James
kerana mengenakan cukai yang tinggi dan Brooke
kerahan tenaga
Datu' Patinggi Ali James Brooke

Merupakan pembesar tempatan yang Seorang pengembara (Kapal Royalist) dan
menentang tindakan-tindakan wakil Sultan mencari peluang mendapatkan Sarawak
Brunei yang menjejaskan kehidupan Disokong oleh British dengan bantuan
masyarakat Sarawak tentera laut
Bersetuju berunding dengan James Brooke Menerima pelawaan Pengiran Raja Muda
dan menamatkan penentangan Hashim untuk menyelesaikan masalah
penentangan di Sarawak dengan syarat
serahkan Sarawak kepadanya

James Brooke (JB) Mendapatkan Kuasa Pemerintahan
James Brooke menggunakan empat strategi dalam usaha mencapai matlamatnya
Rundingan Ketenteraan
Dengan Pengiran Raja Muda Hashim Bantuan tentera laut British dan kapal HMS
Diminta selesaikan penentangan Dido
Ditawarkan Sarawak sebanyak 2 kali Digunakan memerangi ancaman lanun
Terima tawaran yang mengganggu perdagangan dan
ketenteraman Sarawak
Perjanjian Ugutan
Perjanjian 1841 Mengugut Pengiran Raja Muda Hashim
Antara JB dengan Pengiran Raja Muda untuk menyerang Kucing kerana berdolak
Hashim dalih untuk menyerahkan Sarawak
JB memerintah Sarawak dan Tindakan ini menyebabkan Pengiran Raja
menguasai hasil Muda Hashim bersetuju menyerahkan
Menghormati dan memelihara Sarawak
undang-undang serta adat istiadat Mengugut Sultan Brunei, Sultan Omar Ali
Melayu Saifuddin, apabila beliau hadir diiringi
Perjanjian 1842 angkatan tentera British
Dengan Sultan Brunei, dimana Tanjung Sultan mengesahkan penyerahan Sarawak
Datu diserahkan ke Sungai Samarahan
Serah semua pendapatan Sarawak
JB bayar ufti 2500 dolar Sepanyol
Tidak boleh campur tangan dalam
agama dan adat tempatan
Tidak boleh pindah milik tanpa
kebenaran Sultan
Sultan Brunei iktiraf JB sebagai Raja
Putih Sarawak

Pengukuhan Kuasa James Brooke
Kekuatan tentera
JB memperolehi bantuan dan sokongan daripada tentera laut British
HMS Dido menghancurkan kubu kuat Iban di Sg Saribas dan Sg Skrang
Menentang kebangkitan orang tempatan
JB menganggap kebangkitan orang tempatan sebagai lanun
Isu ini menjadi alasan tindakan meluaskan kuasa di kawasan orang Iban sebagai tindakan
sah dan mendapat sokongan British
Memperolehi sokongan sebahagian masyarakat tempatan
JB berjaya memperolehi sokongan daripada sebahagian orang tempatan termasuklah
sebahagian orang Melayu dan Iban
Mengambil kesempatan daripada pertelingkahan yang wujud dalam

masyarakat tempatan
Di Mukah JB menyokong Pengiran Matusin yang berkonflik dengan Pengiran Ersat kerana
lebih dihormati oleh penduduk tempatan
JB menyokong Pengiran Matusin hingga memecahkan kekuatan masyarakat tempatan di
Mukah
Menghapuskan tokoh tempatan yang menentang kedudukannya
JB berjaya menyingkirkan tokoh tempatan yang menentangnya
Sharif Masahor dituduh terlibat dalam pakatan menyingkir JB dibuang ke Singapura
Datu Patinggi Abang Abdul Ghafur bin Abang Qahar dibuang ke Melaka
Memperkukuhkan pertahanan Sarawak
Benteng dan kubu dilengkapi dengan meriam
Kubu di Sg Skrang dibina bagi mengawasi keamanan dan pertahanan
Sokongan kewangan
Memperoleh sokongan kewangan daripada pemodal Eropah terutama Barones Angela
Burdett-Counts

Kronologi Peluasaan Kuasa Dinasti Brooke
JB memperolehi Kuching, kemudian kawasan dari Tanjung Datu ke Sungai
Tahun 1841 Samarahan
Sejak 1840-an JB berjaya menguasai Batang Lupar dan Sungai Saribas
JB berjaya menumpaskan penentangan orang Iban di Saribas dan Batang Lupas
Tahun 1853 dengan alasan menghapuskan lanun
JB perolehi Sadong, Batang Lupar, Saribas dan Kalaka sebagai balasan,
separuh hasil pendapatan wilayah ini diserahkan kepada Sultan Abdul Mumin
Sultan Abdul Mumin menyerahkan Sungai Rajang kepada JB dengan bayaran
Tahun 1861 4500 dolar Sepanyol setahun kerana membantu menghapuskan kebangkitan
orang tempatan termasuk Oya, Mukah, Tatau dan Bintulu
Orang Kayan yang mendiami kawasan Sungai Baram, menentang Kesultanan
Tahun 1883 Brunei
Charles Brooke (CB) yang merupakan Raja Putih Sarawak II dapat Sungai
Baram daripada Sultan Brunei dengan bayaran ufti sebanyak 4200 dolar
Sepanyol
Kawasan di Sungai Trusan diperolehi CB dengan bayaran 4500 dolar Sepanyol
Tahun 1885 diserahkan kepada Temenggung
Tindakan ini diambil untuk menyelesaikan masalah pembunuhan beberapa
orang peniaga Sarawak oleh orang Murut di kawasan tersebut
Limbang diperolehi CB apabila penduduk Limbang bersetuju untuk menyertai
Tahun 1890 Sarawak
Bayaran 6000 dolar Sepanyol diserahkan kepada Sultan Brunei
12 Januari 1905, Sarawak memperoleh hak ke atas Lawas yang sebelum ini
Tahun 1905 dimiliki oleh SBUB namun masih mengekalkan sempadan Sarawak

Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British (SBUB) di Sabah
Sebelum kedatangan Barat, Sabah dikuasai oleh Kesultanan Brunei, Kesultanan Sulu dan
Ketua-ketua Bebas
Kedudukan Sabah yang strategik dan mempunyai potensi ekonomi yang besar menarik
pemodal asing
Berjaya dikuasai oleh pemodal asing dan SBUB
Strategi digunakan - pajakan, pembelian dan perjanjian
Kemakmuran Sabah Menarik Pemodal Asing
Dua faktor penting menjadi tarikan pemodal luar ialah kedudukan strategik dan kekayaan ekonomi
Kedudukan strategik Kekayaan ekonomi
Berada di tengah-tengah laluan Ekonomi Sabah (sarang burung, sagu,
perdagangan (China-Singapura) rotan, getah perca, gamat dan sirip ikan yu)
Berhampiran dengan Pulau Palawan memasuki pasaran antarabangsa
(laluan kapal layar Jepun dan China) Perdagangan masyarakat tempatan -
Sabah penting dalam aktiviti pedagang asing
perdagangan (melibatkan Kepulauan Dikawasan daratan dan lembah - tanaman
Sulu hingga New Guinea dan Australia) seperti indigo dan kapas hidup subur
Pelabuhan yang strategik di sepanjang Pertanian komersial giat dijalankan
pantai barat dan timur Sabah Sarang burung (permintaan tinggi - China)
Kapal berlabuh dengan selamat dari Pedagang Barat yang inginkan barangan
tiupan angin monsun. Contohnya Teluk China menjadikan sarang burung barang
Gaya dagangan untuk dibawa ke China
Sabah Sebelum Penguasaan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
mbangan Labu
an
a
al au
B
lu
u
Perjanjian antara Alexander Perjanjian antara JB dengan

alu
Darymple dengan Kesultanan Sultan Brunei

P
Sulu (1763) Sultan Brunei menyerahkan
Mengibarkan bendera British Pulau Labuan kepada British
menandakan pulau tersebut melalui perjanjian 18
milik British Disember 1846
Penempatan British British bertanggungjawab
menghadapi masalah iaitu menumpaskan lanun
serangan lanun dikawasan tersebut serta
British meninggalkan pulau ini melindungi perdagangan
pada November 1805 JB dilantik Gabenor pertama

Pertapakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
Sultan Brunei berkuasa
Charles Lee Moses menyewa Sabah daripada Sultan Brunei (1865) selama 10 tahun
Moses menjual haknya kepada J.W.Torrey dan T.B. Harris, menjadikan Kimanis sebagai pusat
perdagangan
1878 - Alfred dan Edward Dent memajak pantai timur Sabah daripada Sultan Sulu
Baron Gustavus von Overback bekerjasama dengan Alfred dan Edward Dent untuk
memajukan Sabah
Torrey menjual haknya kepada Baron Gustavus von Overbeck
Alfred dan adiknya menubuhkan British North Borneo Provisional Association Ltd. (Julai 1881)
dan mendapatkan piagam (November 1881)
Borneo Utara menjadi naungan British (tahun 1888). Pihak SBUB memerintah
Borneo Utara hingga 1942
Peluasaan Kuasa Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
SBUB sebagai syarikat berpiagam menjadi asas penting dalam meluaskan pengaruh dan
kedudukan Sabah.
Diraja
Piagam Diraja am
ag
iP
tara
Beri kuasa kepada

SBUB menerima penasihat British
yS
SBUB memiliki Sabah

SBUB perlu memelihara adat, agama dan undang-
Diberi oleh kerajaan
undang penduduk tempatan
British yang mengiktiraf
SBUB perlu memerintah Sabah dengan adil
SBUB sebagai wakil
SBUB perlu melantik Pegawai Tadbir yang diakui
kerajaan British
oleh British
Menzahirkan peluasan
SBUB tidak dibenarkan menyerahkan Sabah
kuasa British ke atas
kepada pihak lain tanpa kebenaran British
Sabah

Matlamat penubuhan SBUB
Membangunkan ekonomi melalui Melindungi dan mempertahankan hak
eksploitasi sumber yang terdapat di Sabah masyarakat tempatan
Pemerintahan di Sabah oleh SBUB
SBUB mempunyai kuasa mentadbir Sabah (Piagam Diraja)
Presiden pertama: Sir Rutherford Alcock
Pengarah urusan: Alfred Dent
Kuasa sebenar terletak ditangan pemodal di London
Sistem birokrasi di Sabah diketuai Gabenor untuk

memastikan syarikat mengaut keuntungan
Gabenor pertama: William Hood Treacher

Bentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah
Pemantapan Pentadbiran di Sarawak dan Sabah
Pembahagian wilayah Pentadbiran berhierarki Perundangan
Pengekalan golongan elit tempatan Pentadbiran berasaskan kaum
Pembahagian wilayah
Sarawak
Pada peringkat awal Raja Brooke membahagikan Sarawak kepada 3 bahagian bagi melicinkan
pentadbiran
Diikuti pada tahun 1885 dan 1990, Charles Brooke memecahkan lagi 2 bahagian baharu
Setiap bahagian dibahagikan kepada daerah dan kampung
Sempadan kawasan menjadi asas pemilikan dan kekuasaan Dinasti Brooke yang sebelum ini
dilaksanakan melalui hak percukaian
Bahagian Pertama Sungai Sarawak dan Sadong
Bahagian Kedua Batang Lupar, Saribas, Kalaka dan Simanggang
Bahagian Ketiga Sungai Rajang, Oya, Mukah, Bintulu dan Matu
Bahagian Keempat Sungai Baram
Bahagian Kelima Limbang, Trusan dan Lawas
Sabah
Pada peringkat awal, terdapat dua Residensi SBUB iaitu Pantai Timur-Sandakan dan Pantai Barat-
Jesselton
Pada tahun 1922, terdapat 5 residensi iaitu Kudat, Pantai Barat, Pedalaman, Pantai Timur dan
Tawau
Kesemua residensi berjumlah 17 daerah
Ibu negeri pertama Sabah antara tahun 1881-1884 ialah Kudat
Setiap residensi diketuai oleh Residen dan daerah diketuai oleh Pegawai Daerah (biasanya
berbangsa Inggeris dan Eropah) dan dibantu oleh Penolong Pegawai Daerah

Pengekalan golongan elit tempatan
Sarawak
Dinasti Brooke melibatkan kalangan pembesar tempatan atas dasar amanah
Ini bagi menampung kekurangan pegawai-pegawai Eropah yang jumlahnya kecil
Penglibatan orang tempatan terdiri daripada kalangan Datu iaitu:
Datu Patinggi Datu Temenggung Datu Hakim
Datu Bandar Datu Imam
Semasa zaman Charles Vyner Brooke gelaran baru diberi seperti Datu Menteri, Datu Pahlawan,
Datu Bentara dan Datu Amar
Para pembesar tidak dibenarkan mengutip cukai sebaliknya diberikan gaji dan membantu
pentadbiran
Undang-undang tempatan dan adat yang tidak bercanggah dengan sistem Barat dikekalkan
Sabah
SBUB membahagikan ketua-ketua peribumi kepada:
Ketua yang diakui
Diserap kedalam sistem pentadbiran SBUB dan dibayar gaji untuk menjaga keamanan
serta mengutip cukai kepala
Ketua yang tidak diakui
Tidak dibayar gaji
Institusi peribumi utama ialah
Ketua Anak Negeri digelar Orang Kaya-kaya (O.K.K). Membantu pegawai daerah
menjalankan pentadbiran di daerah. Turut menjadi hakim di Mahkamah Anak Negeri serta
berperanan menjaga keamanan, mengurus cukai dan mengurus pengadilan
Ketua Kampung (Orang Tua)
Mahkamah Anak Negeri
Pentadbiran berasaskan kaum
Sarawak Sabah
Dinasti Brooke mengamalkan dasar sistem pecah Pentadbiran berasaskan peribumi di Sabah
dan perintah Pentadbir SBUB dikenali sebagai Penolong

Masyarakat dibahagikan kepada 3 kelompok:
Pegawai Daerah
(Melayu, Iban dan Cina)
Pentadbiran berasaskan kaum memberikan
Orang Melayu (pentadbiran), orang Cina (ekonomi)
kesan pada pentadbiran kerajaan peringkat
dan orang Iban (keselamatan dan ketenteraan)
tempatan
Charles Brooke memberikan jawatan tertinggi
Ketua-ketua etnik dipilih berdasarkan
kepada masyarakat Iban iaitu Temenggung
personaliti dan kepakaran
Oranc Cina pula jawatan Kapitan dan Kangcu

Pentadbiran berhierarki
Sarawak
Diketuai oleh Raja Brooke dan dibantu oleh Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri
Setiap Bahagian pentadbiran di Kuching, Simanggang, Sibu, Marudi dan Lawas diketuai oleh
Residen
Setiap bahagian dibahagikan kepada beberapa Daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah
Pentadbiran kampung diketuai oleh penghulu
Raja Brooke
Majlis Tertinggi Residen Majlis Negeri
Bahagian
Daerah
Kampung
Sabah
Diketuai oleh Gabenor yang bertanggungjawab kepada Lembaga Pengarah Syarikat di London
1883 - Majlis Penasihat ditubuhkan untuk menasihati Gabenor dalam pentadbiran
Pemegang saham
Lembaga Pengarah
Majlis Penasihat Gabenor
Setiausaha Kerajaan
Ketua Jabatan Residen
Pegawai Daerah
Ketua Anak Negeri
Ketua Kampung

Perundangan
Januari 1842
Undang-undang lapan perkara
diperkenalkan
Diwujudkan mahkamah yang diketuai Raja
dan dibantu Ketua Majistret
Di setiap bahagian diwujudkan Mahkamah
Sarawak
Residen dan Residen dilantik sebagai
Majistret
Mahkamah Adat
Untuk mengadili kesalahan masyarakat
tempatan
Pada tahun 1911, Mahkamah Cina dibentuk di
Kuching untuk menguruskan kes-kes
melibatkan masyarakat Cina
Diwujudkan Mahkamah Majistret dan
Mahkamah Anak Negeri
Sabah
Mahkamah Majistret menggunakan
undang-undang Barat
Mahkamah diadili oleh Pegawai Daerah
Mahkamah Anak Negeri diadili oleh Ketua
Anak Negeri

CIKGU SYIMA
BAB 6
KESAN
PENTADBIRAN
BARAT TERHADAP
EKONOMI & SOSIAL

KESAN PENTADBIRAN BARAT
TERHADAP EKONOMI & SOSIAL
CIKGU SYIMA
Modal Teknologi
Perundangan
Jabatan dan
agensi
Pengenalan kerajaan
Ekonomi
Moden oleh
Kuasa Barat di
Tanah
Negara Kita Buruh
Pentadbiran
Barat
Skala besar dan
Berkaitan
bercirikan
dengan
eksport
Ekonomi
Pewujudan
sistem
kewangan
dan insurans Kewujudan
syarikat
perwakilan
Pengangkutan
Kesan Ekonomi Akibat

Pentadbiran Barat di Kemudahan pelabuhan
Negara Kita
Telekomunikasi
Pembentukan masyarakat berbilang kaum
Perkembangan bandar Kesan Sosial

Akibat
Perkembangan pendidikan Perkembangan
Ekonomi di
Perkembangan kesihatan
Negara Kita
Pembinaan penjara

CIKGU SYIMA
Pengenalan Ekonomi Moden oleh Kuasa Barat di Negara Kita
Ciri-ciri Ekonomi Moden
British telah perkenalkan sistem ekonomi moden yang lebih mementingkan keuntungan dan
pengumpulan harta
Tenaga buruh Pengeluaran

Modal yang besar Teknologi moden Tanah yangg luas
ramai berskala besar
Perlombongan Perlombongan Perlombongan Untuk eksport Perladangan
Perladangan Penanaman Perladangan kerana secara besar-
Untuk tujuan Secara besar- Untuk banyakkan permintaan besaran
eksport besaran tenga kerja tinggi
Modal yang besar P E R L O M B O N G A N
Emas dilombong secara komersial di Raub, British gubal enakmen dan undang-undang
Pahang untuk menguasai bijih timah
Arang batu dilombong di Batu Arang, Selangor Antara pemodal asing terlibat ialah Syarikat
Bijih timah di Lukut, Sg Ujong, Larut dan Klang Malayan Tin Dredging dan Gopeng
Kawasan baru dibuka di Ampang dan Lembah Consolidated
Kinta
SARAWAK
Kegiatan melombong emas dilakukan oleh Arang batu dilombong di Sadong
orang Cina di Bau kemudian diusahakan oleh Petroleum dilombong di Miri oleh The Anglo
Syarikat Borneo Berhad Saxon Petroleum Company
Charles Brooke memberi hak melombong
antimoni kepada Syarikat Borneo Berhad di
Kuching dan Bau
SABAH
Emas dilombong oleh orang Cina di Segama Diusahakan oleh Syarikat Cowie Harbour
Arang batu dilombong di Silimpopon,
Sandakan dan Labuan

CIKGU SYIMA
Modal yang besar p e r t a n i a n k o m e r s i a l
Lada hitam, buah pala dan cengkih di tanam Pelabur Perancis tanam kelapa sawit di Kuala
di Pulau Pinang dan Singapura untuk eksport Selangor, Johor dan Perak
Tebu di Seberang Perai dan Perak Ubi kayu ditanam di Melaka, Negeri Sembilan
Kopi di Perak, Negeri Sembilan dan Johor dan Selangor
menjadi tanaman eksport Teh di Cameron Highland
SARAWAK
Kawasan penanaman lada hitam di sekitar Sagu daripada pokok rumbia ditanam di
Kuching-Serian dan Serikei-Maredong sepanjang Sungai Igan, Oya, Mukah dan
Bintulu
SABAH
SBUB melabur dalam penanaman tembakau di Syarikat terlibat ialah London Borneo
Pulau Banggi, Teluk Marudu, Sungai Labuk, Tobacco Company
Sugut, Segama, Kinabatangan, Lahad Datu,
Tawau dan Sandakan
Lombong emas di Raub, Pahang pada

Lombong petroleum yang pertama Menara lombong arang batu di
tahun 1890-an
di Miri, Sarawak Tanjung Kubong, Labuan, Sabah
Pokok rumbia yang menghasilkan
sagu banyak ditanam di Sarawak

CIKGU SYIMA
Modal yang besar G E T A H
Perusahaan getah berkembang pesat pada awal abad ke-20 berikutan kejatuhan harga kopi di
pasaran dunia kerana serangan penyakit dan pengeluaran berlebihan oleh Brazil
Ini menyebabkan pengusaha tanaman komersial mula usahakan getah untuk dieksport
Antara pelabur Eropah yang terlibat dalam penanaman getah di Tanah Melayu ialah Guthrie,
Sime Darby, United Plantations, Harrisons & Crossfield dan Boustead Butterry Estate
Mereka membuka ladang di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Johor
SARAWAK
Dinasti Brooke tidak menggalakkan pembukaan ladang getah oleh syarikat asing bagi melindungi
ekonomi penduduk tempatan dari dieksploitasi
Hanya Syarikat Borneo Berhad mengusaha getah di Dahan, Bidi dan Sungai Samarahan
SABAH
Getah ditanam di Taman Percubaan Kerajaan Pusat perdagangan getah ialah Jesselton
di Sandakan
SBUB melabur dalam penanaman getah di
Bongaya, Sungai Labuk
Teknologi
British berusaha membawa masuk teknologi moden dalam kegiatan perlombongan dan pertanian
untuk mempercepatkan pengeluaran dan keuntungan
p e r l o m b o n g a n p e r t a n i a n
Kapal korek dan hidraulik bawah tanah H.N. Ridley perkenal teknik torehan ibedem
untuk bijih timah atau teknik torehan tulang ikan hering yang
Kapal korek buat pertama kali digunakan boleh memanjangkan hayat pokok getah
oleh Syarikat Malayan Tin Dredging di Batu Beliau juga perkenalkan teknik membungkus
Gajah, Perak anak pokok getah di dalam arang yang
Kaedah perlombongan bawah tanah lembap bagi membolehkan anak pokok
dengan membina terowong oleh Pahang getah diangkut ke tempat jauh
Consolidated Company Limited di Lombong
bijih timah di Sungai Lembing

CIKGU SYIMA
Buruh
British membawa masuk buruh luar untuk menampung kepesatan kegiatan perlombongan dan
pertanian
Perlombongan Pertanian
Buruh Cina untuk perlombongan bijih Buruh India untuk ladang getah
timah, emas dan arang batu
SARAWAK
Orang Cina dibawa masuk untuk Orang Cina Foochow sebagai buruh
lombong emas dan antimoni ladang.
Orang Jawa untuk ladang getah
SABAH
SBUB galak kemasukan orang Cina Orang Cina bekerja di ladang tembakau
untuk lombong emas di Sungai Segama
Lembaga Penasihat Orang Cina dibentuk untuk jaga kebajikan orang Cina
Skala besar Tanah
Kegiatan perlombongan dan pertanian Tanah merupakan aset berharga dan perlu
dijalankan secara besar-besaran untuk dimiliki oleh pemodal dan pelabur Eropah
tujuan eksport bagi memenuhi keperluan Tanah perlombongan dan perladangan
pasaran di Barat biasanya kawasan hutan yang belum
Pelombong Eropah kuasai lombong bijih diterokai
timah - pengeluaran bijih timah 55% dunia Pelabur Eropah lebih berminat dengan
Pertambahan pembukaan ladang getah tanaman komersial kerana lebih
Di Sarawak tanaman tradisional seperti menguntungkan dan tidak melibatkan
kelapa, lada hitam dan tembakau ditanam sistem pengairan yang mahal seperti padi
secara meluas untuk dieksport dan getah British atur strategi supaya penduduk
merupakan eksport kedua selepas tempatan terus mengusahakan padi untuk
petroleum elakkan mereka menjadi pesaing kepada
pelabur Eropah
Perkenalkan Enakmen Tanah Padi 1917 yang menghalang penduduk tempatan tanam getah
Sekat bantuan kredit pertanian, subsidi dan pinjaman. Alami masalah hutang untuk biaya operasi
tanah dan akhirnya tanah-tanah mereka tergadai dan berpindah milik kepada orang luar
CIKGU SYIMA
Pentadbiran Barat Berkaitan dengan Ekonomi
Perundangan T A N A H
Akta Tanah Simpanan Melayu (1913) membolehkan Residen mengisytihar mana-mana tanah dalam
negeri sebagai hak orang Melayu
Tanah tersebut tidak boleh dijual, dipajak gadai atau dipindah milik kepada bukan Melayu
Akta ini bertujuan untuk melindungi kepentingan ekonomi British
SARAWAK
1931 Land Order memperuntukkan hak milik tanah peribumi bertujuan melindungi kepentingan
masyarakat peribumi daripada pencerobohan kaum pendatang
1933 Land Settlement Order dikuatkuasa lindungi masyarakat peribumi
Land Order 1948, tanah dibahagi kepada tanah campuran, tanah peribumi, tanah adat peribumi,
tanah simpanan dan tanah pedalaman. Orang asing ada hak ke atas tanah campuran
SABAH
Urus niaga tanah peribumi dengan Eropah sebelum 1888 dianggap tidak sah
1889 Proklamasi III Perlindungan Hak Peribumi diwartakan untuk melindungi hak dan kepentingan
peribumi
Urus niaga dengan orang Eropah, ketua peribumi mestilah diberitahu dahulu
Penduduk peribumi ada hak untuk memohon mendapat ganti rugi
Pegawai Daerah bertanggungjawab menjaga hak tanah peribumi
b u r u h
SISTEM KONTRAK SISTEM KANGANI British menubuhkan Jabatan Hal

Membawa masuk buruh Membawa masuk buruh Ehwal Cina (Chinese Protectorate)
Cina bekerja di India bagi melindungi buruh Cina
lombong bijih timah Kangani bermaksud dieksploitasi oleh mana-mana pihak
Tambang perjalanan, ketua, tandil, mandur Ordinan Buruh Kontrak melindungi
makanan, pakaian, atau penyelia di ladang pekerja
tempat tinggal getah Majlis Perundangan Singapura
Pemilik ladang menubuhkan tabung imigran India

disediakan majikan
menghantar Kangani ke utuk memberi kemudahan belayar
India mencari buruh percuma kepada buruh India ke

Kangani menguruskan tambang dan perjalanan buruh negeri-negeri Melayu
Buruh perlu kerja sehingga selesai hutang tambang

CIKGU SYIMA
Jabatan dan Agensi Kerajaan
Jabatan Kerja Raya (JKR) ditubuhkan dan membina bangunan Sultan Abdul Samad dan Carcosa
Jabatan Pertanian bertanggungjawab memajukan tanaman ekonomi dan industri getah
Institut Penyelidikan Getah Malaya (RRIM), institusi khas penyelidikan getah
Jabatan Parit Tali Air, Jabatan Pos dan Telegraf serta Jabatan Kereta Api Tanah Melayu untuk
melicinkan sistem pengangkutan dan perhubungan
Kewujudan Syarikat Perwakilan
Peranan syarikat perwakilan ialah:
Membawa masuk modal asing Mengimport barangan secara terus ke luar negara
Syarikat Perwakilan (Agency House) atau Gedung Perwakilan memiliki rangkaian sistem kewangan,
insuran, syarikat perwakilan, pusat penyelidikan dan menjalankan perdagangan antarabangsa
Syarikat Perwakilan ini mempunyai hubungan erat dengan kerajaan
Antara Syarikat-syarikat Perwakilan ialah:
Boustead and Company Harrisons & Crossfield Sime Darby
Boustead Buttery Guthrie & Company
Estate Agency Barlow & Company
Pewujudan Sistem Kewangan dan Insurans
Mata wang perak Sepanyol digunakan di negeri-negeri Melayu dan Negeri-negeri Selat
Pada tahun 1897, British menubuhkan Lembaga Pesuruhjaya Wang untuk mengeluarkan wang
kertas di bawah Ordinan VIII
Ordinan ini diberi kuasa mengeluarkan wang kertas Negeri-negeri Selat menyebabkan mata wang
kerajaan Melayu terhapus
Pada tahun 1939, Dolar Selat menggantikan Dolar Malaya
Kepesatan ekonomi menyebabkan British memperkenalkan sistem kewangan moden dan insuran
untuk melicinkan urusan kewangan
British menubuhkan sistem perbankan supaya modal dari luar negara dapat disalurkan dengan
mudah ke negeri-negeri Melayu
Antara bank terawal di Tanah Melayu:
Mercantile Bank (bank terawal di Tanah Melayu) Hong Kong and Shanghai Bank
The Chartered Bank Kwang Yik Bank (bank tempatan pertama)
Perkhidmatan insurans penting seiring dengan perkembangan perdagangan
Antaranya insurans maritim untuk melindungi kapal dagang dan muatan, insurans nyawa, insurans
kebakaran, insurans perniagaan dan insurans harta
Antara syarikat insurans terkenal Syarikat Royal Insurance Company, Khean Guan Insurance Limited
& Commercial Union

CIKGU SYIMA
Kesan Ekonomi Akibat Pentadbiran Barat di Negara Kita
Pengangkutan k e r e t a a p i
Kemajuan ekonomi membolehkan British membina sistem pengangkutan bagi mengangkut hasil bijih
timah dan getah dari kawasan pengeluaran ke pelabuhan untuk di eksport
British membina landasan kereta api, jalan raya, lapangan terbang dan pelabuhan serta
memajukan sistem telekomunikasi seperti telegraf, telefon dan pos
Tahun 1885-1896
Landasan kereta api dibina menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan untuk
eksport
Landasan kereta api pertama untuk menghubungkan Taiping dengan Port Weld di bina pada
tahun 1885
Landasan kereta api juga dibina menghubungkan bandar
Tahun 1897-1909
Dibina menghubungkan bandar di utara Tanah Melayu ke selatan
Tahun 1910-1931
Landasan kereta api dibina bagi menghubungkan seluruh Tanah Melayu
Mengangkut bahan mentah dan penumpang
SARAWAK
Menghubungkan Bau dengan Kuching dibina pada tahun 1917
SABAH
Dimulakan pada tahun 1896 di Bukau
Pada tahun 1900, landasan dibina untuk menghubungkan Beaufort dengan Jesselton dan Tenom
Pembinaan landasan kereta api adalah untuk kegiatan pembukaan ladang
Tertumpu di kawasan pantai barat Sabah

CIKGU SYIMA
Pengangkutan P E M B I N A A N J A L A N R A Y A
Menghubungkan kawasan lombong bijih timah dan pertanian dengan stesen kereta api
Peningkatan penggunaan kenderaan bermotor seperti bas, lori, kereta dan basikal
Di Selangor, menghubungkan Kuala Lumpur dengan Pelabuhan Klang
Kesannya, banyak petempatan baru, ladang getah dan lombong bijih timah dibuka
SARAWAK
Masalah bentuk muka bumi dan kos pembinaan menyebabkan hanya terdapat jalan raya pendek
tidak berturap di Kuching dan Miri
SABAH
SBUB bina jalan raya untuk kepentingan ekonominya
Menghubungkan bandar yang sedia wujud di pantai barat sekitar Jesselton, Sandakan, Kudat,
Lahad Datu dan Tawau
p e n g a n k u t a n u d a r a & l a u t
Perkhidmatan penerbangan awam diperkenalkan oleh Syarikat Wearne Air Service (1937)
Syarikat Straits Streamship memberikan perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhan
Kapal susur pantai bawa bekalan makanan, buruh dan jentera
SARAWAK
Di Kuching terdapat perkhidmatan perkapalan disediakan oleh Singapore Steamship Company
1924 terdapat kapal terbang air menghubungkan Singapura dengan Kuching
SABAH
SBUB memajukan sistem pengangkutan air
Syarikat Perkapalan Steamship memulakan perkhidmatan mengangkut barang dan penumpang
pada tahun 1890

CIKGU SYIMA
Kemudahan Telekomunikasi
Sistem telekomunikasi seperti pos dan telegraf, telefon dan
radio dimajukan
Pada tahun 1886, telegraf dipasang menghubungkan Kuala
Lumpur dan Melaka
Perkhidmatan pos di Kuala Lumpur bermula sejak tahun 1880-an
Pejabat Pos dan telegraf dibina di Batu Gajah Perak pada
tahun 1886 Pejabat pos dan telegraf di Batu
Gajah, Perak dibina pada tahun 1866
Di Sarawak, perkhidmatan telekomunikasi diperkenalkan untuk
melicinkan sistem pentadbiran dan menguruskan kegiatan ekonomi
Pada tahun 1897, perkhidmatan telegraf antara Kuching dan
Singapura
Di Sabah, SBUB perkenal telegraf dan radio di bandar-bandar besar,
membolehkan Sabah berhubung dengan negara lain
Bangunan Pejabat Pos Kuching
yang dibina pada tahun 1933
Kemudahan Pelabuhan
Muncul pelabuhan moden menyebabkan
pelabuhan-pelabuhan lama kerajaan Melayu hilang
Peningkatan eksport bijih timah menjadikan
pelabuhan Pulau Pinang, Kuala Sepetang, Melaka,
Singapura dan Klang sebagai bandar pelabuhan
penting di Tanah Melayu yang berperanan sebagai
pusat perdagangan antarabangsa dan pelabuhan
pengeluar
Pemandangan di kawasan Jeti Weld Quay,
Pulau Pinang (1900)
Pelabuhan Sandakan pada tahun 1880-an Pelabuhan Kuching pada tahun 1910
Di Sarawak muncul pelabuhan Kuching, Rajang, Bintulu dan Miri
Di Sabah muncul pelabuhan penting seperti Labuan, Kota Kinabalu, Tawau, Lahad Datu dan
Sandakan

CIKGU SYIMA
Kesan Sosial Akibat Perkembangan Ekonomi di Negara Kita
Perkembangan Bandar
Bandar-bandar di negeri Melayu dihubungkan dengan kereta api dan jalan raya
Bandar merupakan pusat perniagaan, kewangan, pendidikan dan pentadbiran
Kegiatan perdagangan dan perniagaan menyebabkan bandar berkembang pesat
Contohnya, bandar Kuala Lumpur, Seremban, Taiping dan Ipoh
SARAWAK
Bandar tertumpu pada kawasan ekonomi Sibu menjadi bandar apabila ramai orang Cina
Kuching menjadi ibu negeri Sarawak, berpindah ke Sibu untuk aktiviti perdagangan
penduduknya terdiri daripada orang Melayu Bandar Miri muncul kerana penemuan petroleum
dan Cina
SABAH
Jesselton atau Kota Kinabalu merupakan pusat perdagangan dan pelabuhan penting
Perladangan getah dan pembinaan landasan kereta api membawa kemajuan bandar
Kepesatan perkembangan industri bijih timah dan getah menggalakkan kedatangan buruh asing
hingga terbentuk masyarakat berbilang kaum
Kuala Lumpur pada tahun 1884 Bandar Kuching pada tahun 1990 Bandar Jesselton pada abad ke-19
Kuala Lumpur pada tahun 2021 Bandar Kuching pada tahun 2017 Bandar Kota Kinabalu (Jesselton)
pada tahun 2017

CIKGU SYIMA
Pembentukan Masyarakat Berbilang Kaum
ORANG MELAYU ORANG india

Petempatan Petempatan
Kampung, bandar dan pekan Bandar dan pekan
Kegiatan ekonomi Kegiatan ekonomi
Pertanian, perikanan, perniagaan, Perladangan, pengangkutan, syarikat
perusahaan, harta tanah perbankan, swasta dan kerajaan
pentadbiran dan syarikat
KAUM SARAWAK
ORANG cina Petempatan - Bandar Kuching
Petempatan
Bandar dan pekan
Kegiatan ekonomi
Pertanian, perusahaan, harta tanah
KAUM SAbah
Petempatan - Bandar Kota Kinabalu
perbankan, pentadbiran dan syarikat
Perkembangan Pendidikan
Masyarakat berbilang kaum menghasilkan sistem pendidikan vernakular

Sistem pendidikan vernakular ialah sistem pendidikan yang menggunakan bahasa ibunda kaum
masing-masing sebagai bahasa pengantar
Sistem Pendidikan Vernakular
Sekolah Vernakular Melayu Sekolah Vernakular Cina Sekolah Vernakular Tamil
NEGERI-NEGERI MELAYU Sekolah Vernakular Cina

Masyarakat Cina buka sekolah di bandar
Sekolah Vernakular Melayu atau tempat tinggal mereka dibiayai oleh
saudagar dari China

British tidak berminat untuk memajukan
Kurikulum, guru dan buku teks dibawa dari
orang Melayu dalam pendidikan
China
Pendidikan hanya bertujuan menjadikan
Enakmen Pendaftaran Sekolah 1920 untuk
orang Melayu mempunyai pengetahuan
menyekat pengaruh komunis di sekolah Cina
asas membaca, menulis dan mengira
Melalui enakmen ini segala aktiviti dan
Sekolah hanya peringkat rendah, kurikulum
pertubuhan sekolah Cina dikawal oleh
terbatas sesuai dengan cita-cita British
kerajaan.
menjadi anak Melayu sebagai petani yang
lebih baik daripada bapanya

CIKGU SYIMA
Sekolah Vernakular Tamil
Ordinan Buruh 1912 mewajibkan majikan ladang mendirikan sekolah Tamil di ladang
Pendidikan Tamil hanya terbatas peringkat rendah
Kurikulum, buku teks dan guru dibawa dari India Ordinan Buruh 1912 mewajibkan majikan
ladang mendirikan sekolah Tamil di ladang
Pendidikan Tamil hanya terbatas peringkat rendah
Kurikulum, buku teks dan guru dibawa dari India
Sekolah Vernakular Inggeris

Sekolah Inggeris didirikan di bandar
Penang Free School merupakan sekolah Inggeris pertama di Tanah Melayu 1816 dan Melaka
Free School 1826
Lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran ke luar negara dalam bidang
pentadbiran dan kejuruteraan dan berpeluang berkhidmat dengan kerajaan
Kolej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan untuk anak-anak raja dan bangsawan
Bermatlamat untuk melahirkan pentadbir Melayu berpendidikan Inggeris
Maktab Perguruan Sultan Idris Tanjung Malim dan Maktab Perguruan Perempuan Melaka
dibuka untuk melatih guru sebelum dihantar ke sekolah vernakular
SARAWAK
Terdapat lebih dua puluh sekolah didirikan oleh mubaligh seperti St. Thomas (Kuching), St. Paul
(Banting) dan St. Teresa untuk anak perempuan
Sekolah Melayu pertama (Sekolah Abang Kassim) di Kampung Jawa, Kuching
Madrasah Melayu ditubuhkan untuk melatih orang Melayu menjadi guru sekolah dan Native
Officer
Sekolah Cina ditubuhkan di Bau oleh orang Cina (1870)
SABAH
Mubaligh Kristian mendirikan beberapa sekolah seperti Sekolah Rendah St. Mary dan Sekolah
Lelaki St. Michael
SBUB membuka sekolah Melayu di Papar dan Kota Belud

CIKGU SYIMA
Perkhidmatan Kesihatan
British menubuhkan hospital serta pusat kesihatan untuk mengawal penyakit
Hospital terawal di bina adalah di Taiping dan Kuala Lumpur. Pusat kesihatan kecil turut dibina di
bandar-bandar lain seperti di Selangor, Pahang, Negeri Sembilan dan Kuala Lumpur
Terdapat hospital yang dibina atas sumbangan orang perseorangan seperti Hospital Tung Shin di
Kuala Lumpur yang menawarkan perkhidmatan perubatan kepada pekerja lombong
Institut Penyelidikan Perubatan dibina di Kuala Lumpur untk mengkaji punca penyakit dan langkah-
langkah pencegahan yang perlu diambil
Sanitary Board ditubuhkan di Kuala Lumpur untuk mengawasi kebersihan dan kesihatan bandar
Jabatan Kesihatan mengawasi aspek kesihatan penduduk bandar
SARAWAK SABAH
Pentadbiran Brooke membina hospital di William Hood Treacher, Gabenor pertama
Kuching dan Sibu SBUB membina hospital di Kota Kinabalu,
Sarawak Shell Oilfields Limited membina Sandakan, Beaufort, Tawau dan Kudat
hospital di Miri Perkhidmatan dispensari diwujudkan di
Hospital Raja Brooke Memorial untuk Tambunan, Kota Belud, Sipitang, Keningau,
penempatan kusta di seluruh Borneo Papar dan Ranau
Pembinaan Penjara
Pulau Pinang menjadi pusat menempatkan banduan dari India di Fort of Cornwallis
Banduan dijadikan buruh murah untuk membina pelabuhan, bangunan, jalan raya, landasan
kereta api dan penjara
Penjara Taiping dijadikan pusat penahanan hukuman lama bagi negeri Perak, Pahang, Negeri
Sembilan dan Selangor
Di Sarawak, Pejara Sibu dikenali sebagai Rumah Pasong
Rumah Pasong ditadbir oleh Pegawai Daerah
Di Sabah, penjara dikenali sebagai The Square Tower

CIKGU SYIMA
BAB 7
PENENTANGAN
MASYARAKAT
TEMPATAN

PENENTANGAN MASYARAKAT
TEMPATAN Sejarah Tingkatan 3 Bab 7 CIKGU SYIMA
Penentangan bersenjata
Matlamat dan Bentuk

Penentangan Mencabar perjanjian
Masyarakat Tempatan
Menggunakan sistem perundangan
Kesan terhadap kuasa pemerintahan

Sistem Pentadbiran
Barat Memberikan
Kesan Terhadap Kuasa
Kesan terhadap kehidupan masyarakat Pemerintahan dan
Kehidupan Masyarakat
Penentangan Kekuatan
Masyarakat
Tempatan Kelemahan
Terhadap Kuasa
Barat
Kegagalan penentangan masyarakat tempatan
Kesan terhadap pentadbiran British

Kesan Penentangan
Masyarakat
Kesan terhadap masyarakat tempatan Tempatan

Faktor Penentangan Matlamat Perjuangan

1. Kehilangan hak dan kedudukan 1. Pertahankan hak dan kedudukan
2. Cukai yang tinggi pemerintah
3. Peraturan yang membebankan 2. Kembali dan kekalkan sistem
pentadbiran tradisional
3. Menentang pentadbiran dan

Penentangan 1. Golongan bangsawan tempatan peraturan baharu
bersenjata
2. Pembesar-pembesar tempatan
diketuai
3. Pemimpin agama
oleh:
Bentuk Penentangan
1. Penentangan bersenjata
Penentangan Bersenjata
2. Mencabar perjanjian
3. Menggunakan sistem perundangan
Abad ke-19
Dol Said di Naning
Yamtuan Antah di Negeri Sembilan Abad ke-20
Dato Bahaman di Pahang
Tok Janggut di Kelantan
Rentap di Sarawak
Mat Salleh dan Mat Sator di Sabah
Sharif Masahor di Sarawak
Matlamat dan Bentuk Penentangan Masyarakat Tempatan
Penentangan Dol Said di Naning
Latar Belakang Faktor Penentangan
Abdul Said bin Omar 1. Menentang bayaran cukai hasil tahunan
Dikenali sebagai Penghulu sebanyak 10% oleh British
Naning Seri Merah Raja 2. Mendakwa Naning negeri yang merdeka
Dol Said
Berasal daripada suku
Semelenggang
Peristiwa Penentangan
Bermuafakat untuk menentang British dengan: Dol Said berjaya mengumpul 4000
Yamtuan Muda Raja Ali Rembau hulubalang Melayu
Pembesar Seri Menanti Tahun 1831 dalam Perang Naning Pertama,
Penghulu Gemenceh kemenangan berpihak kepada Dol Said
Dato' Kelana Sg Ujong British berjaya memecahbelahkan
Penghulu Remai dan Rechat permuafakatan itu dan menang dalam
Penghulu Linggi Perang Naning kedua (1832)
Penghulu Johol British berjaya takluki Taboh dan satukan
Pengulu Ulu Muar Naning dengan Melaka

Penentangan Yamtuan Antah di Negeri Sembilan
Anak Raja Radin Yamtuan 1. Menentang campur tangan British kerana
Besar Negeri Sembilan menggugat kedaulatan bangsa
Pada tahun 1875, beliau 2. Bimbang British akan luaskan kuasa ke
dilantik menjadi Yamtuan wilayah sekitar
Seri Menanti
Menentang Dato' Kelana yang mendapat Pada tahun 1876, beliau berunding dengan
sokongan British dengan 4000 pengikutnya Gabenor Negeri-negeri Selat, William
British berjaya mengalahkan beliau di Paroi Jervouis yang melantik Yamtuan Antah
dan Bukit Putus sebagai Yamtuan Besar Seri Menanti
Penentangan Dato Bahaman di Pahang
Nama asal Abdul Rahman 1. Kehilangan hak memungut cukai
bin Imam Noh 2. Pembinaan balai polis Lubuk Terua tanpa
Dilantik sebagai pembesar pengetahuan beliau
Temerloh setelah kematian
Orang Kaya Indera Segara
dengan gelaran Orang
Kaya Setia Pahlawan
Semantan
Pada tahun 1891, dengan bantuan Tok Gajah British menghantar Kolonel Walker dan
dan Mat Kilau melancarkan gerakan berjaya tawan semula Jeram Ampai
menentang British Dato' Bahaman, Tok Gajah dan Mat Kilau
Berjaya menawan Jeram Ampai dan Kuala berundur ke Kelantan
Tembeling pada tahun 1895 Berakhirnya Perang Pahang

Penentangan Rentap di Sarawak
Nama asal Libau 1. Rentap di tuduh sebgai lanun
Rentap bermaksud 2. James Brooke menghapuskan petempatan
"Penggoncang Dunia" orang Iban di Sungai Skrang
Digelar Raja Ulu dan Raja
Darat
Pemimpin Iban di Sungai
Skrang dan Sungai Saribas
Rentap menyerang kubu James Brooke di Namun serangan kali kedua dan ketiga ke
Nanga Skrang menyebabkan Alan Lee, atas kubu Rentap di Bukit Sadok
pegawai James Brooke terkorban pada 1853 menyebabkan Rentap terpaksa berundur ke
James Brooke menyerang kubu Rentap di Entabai dan meninggal dunia beberapa
Sungai Lang (1854) menyebabkan Rentap tahun kemudiannya
berundur ke Bukit Sadok
Pada tahun 1857, Charles Brooke menyerang
Rentap di Bukit Sadok tetapi kalah
Penentangan Sharif Masahor di Sarawak
Pembesar Sarikei di 1. Kewibawaan tergugat apabila Sarikei
kawasan Sungai Rajang diletakkan di bawah pentadbiran Brooke
Dilantik oleh Sultan Abdul 2. Beliau mahu mengusir Brooke dan
Mumin Brunei mengembalikan kuasa pembesar tempatan
Berasal dari Kampung Igan yang terjejas
Pada tahun 1860, Sharif Masahor Manakala Dato' Patinggi Abdul Ghapur
mengadakan rundingan dengan pembesar menyerang dari arah Timur
untuk menggulingkan Dinasti Brooke Brooke berjaya patahkan serangan
Beliau mengajak orang Melayu dan orang menggunakan kapal dan senjata moden
Dayak menyertai pakatan tersebut Kedua-dua tokoh ini dibuang negeri
Sharif Masahor menggunakan jalan laut
menyerang Kuching dari arah barat

Penentangan Tok Janggut di Kelantan
Nama sebenar ialah Haji 1. Menentang kekerasan pemerintahan Encik
Hassan bin Munas Abdul Latif iaitu Ketua Jajahan Pasir Puteh
Lahir di Kampung Jeram, 2. Menentang peraturan cukai yang
Pasir Puteh mewajibkan petani membayar cukai tanah
Mendapat pendidikan 3. Semangat jihad menentang British
pondok di Kelantan dan
Mekah
Pada 29 April 1915, Tok Janggut mengadakan mesyuarat di Kampung Tok Akib untuk memboikot
sistem cukai
Tok Janggut menyerang Pasir Puteh dan mendapat sokongan dari Haji Said, Penghulu Adam
dan Che Ishak
British menyerang Kampung Dalam Pupuh Saring yang menyebabkan Tok Janggut terbunuh
Penentangan Mat Salleh di Sabah
Nama sebenarnya, 1. Menentang tindakan SBUB mengambil alih
Mohamad Salleh hak memungut cukai yang menyebabkan
Lahir di Inaman pembesar kehilangan kuasa
Berketurunan Bajau Suluk 2. Kegagalan rundingan dengan SBUB
Pada tahun 1897, Mat Salleh menyerang British di Pulau Gaya dan membina kubu di Ranau
Seterusnya menyerang Ambong
Pada November 1898, Cowie mengadakan rundingan dengan Mat Salleh di Menggatal dan
membenarkan beliau mentadbir Tambunan
SBUB tidak menepati janji tersebut dengan mengambil alih Tambunan malahan SBUB
menyerang Mat Salleh di Teboh Tambunan secara besar-besaran
Mat Salleh terkorban dalam pertempuran di Tambunan pada tahun 1900

Penentangan Mat Sator di Sabah
Juga dikenali sebagai Mat 1. Meneruskan perjuangan Mat Salleh
Jator 2. Memperjuangkan kedaulatan tanah air
Orang Kanan dan Ketua
Leftenan Mat Salleh
Pemimpin Kadazandusun
Tambunan
Mat Sator membantu perjuangan Mat Salleh Beliau berundur ke Sungai Sunsuron dan
dengan membina kubu di Kampung Kapayan berjaya menawan Kudat
Lama bagi melambatkan serangan British Namun serangan balas menyebabkan beliau
Pada tahun 1900, British berusaha terkorban
menamatkan kebangkitan Mat Sator dan Mat
Salleh
MENCABAR PERJANJIAN
British campur tangan melalui pelbagai strategi dan disahkan melalui perjanjian
dengan pemerintah tempatan
Apabila Raja-raja dan pembesar sedari kehadiran residen dan penasihat bukan
setakat memberi nasihat tetapi cuba memerintah negeri, mereka mencabar
perjanjian tersebut
Sebab penentangan
Tokoh Terlibat 1. Residen mengambil alih kuasa
sultan
Dato' Maharaja Lela Pandak Lam
2. Mengambil hak memungut
Merupakan Pembesar Berlapan
cukai
Perak (Keturunan Daeng Salili
3. Mencabuli adat resam Melayu
anak Raja Bugis dari Luwuk
Sulawesi)
Raja Abdullah Raja Ismail
Ngah Ibrahim Dato Sagor
Pandak Indut Seputum

Kronologi Peristiwa Penentangan Dato Maharaja Lela Pandak Lam
Raja Abdullah dan pembesar Perak mengupah R.C. Woods, peguam dari Pulau
Pinang bagi memansuhkan Perjanjian Pangkor tetapi gagal
Beberapa mesyuarat sulit diadakan oleh Raja Abdullah dan pembesarnya bagi
membincang pakatan menghapuskan Residen J.W.W Birch
Pada 2 November 1785, Birch dan pengikutnya menampal pengisytiharan hak

mengutip cukai di Pasir Salak. Kesempatan ini diambil oleh Dato' Maharaja Lela
untuk membunuh Birch
British melancarkan serangan ke atas Pasir Salak dengan

menghantar 500 orang tenteranya
Dato' Maharaja Lela, Dato' Sagor, Pandat Indut dan Siputum

dijatuhkan hukuman gantung
Sultan Abdullah, Raja Ismail dan Ngah Ibrahim dibuang negeri
MENGGUNAKAN SISTEM PERUNDANGAN
Kebangkitan Tani oleh HJ ABDUL RAHMAN DI TERENGGANU

Ketua gerakan tani, Haji Abdul Rahman bin Menentang pengenalan pentadbiran Barat
Abdul Hamid bin Haji Abdul Qadir Menolak undang-undang tanah yang
Berasal dari Pattani dan Terengganu bertentangan dengan hukum syarak
Lahir pada 1868 dan meninggal di Mekah
pada 1929
Beliau memohon Lesen Wakil (pleader) untuk bertindak sebagai peguam bagi mewakili
penduduk Ulu Telemong yang diwakili renjer hutan
Kegagalan pihak peguam cara (pendakwa) dan hakim menjawab pertanyaan beliau
menyebabkan perbicaraan ditangguh dan berakhir tanpa keputusan
Akhirnya perbicaraan ditamatkan dengan keputusan berpihak kepada beliau
Dalam kebangkitan tani 1928, beliau dituduh sebagai penghasut dan ditangkap, dibicara dan
dibuang ke Mekah

Sistem Pentadbiran Barat Memberikan Kesan Terhadap Kuasa

Pemerintahan dan Kehidupan Masyarakat
Kesan terhadap Kuasa Pemerintahan dan
Kehidupan Masyarakat Tempatan
Kesan Terhadap Kuasa Pemerintahan Kesan Terhadap Kehidupan Masyarakat
Pentadbiran tempatan Kesengsaraan kepada rakyat
Perundangan tempatan
Kewangan tempatan
Pentadbiran tempatan
NEGERI SEMBILAN Sarawak

1874 – British mula meluaskan kuasanya di Sg. Brooke melibatkan penduduk tempatan dalam
Ujong dengan menyokong pembesar tempatan, pentadbiran bagi mengukuhkan kuasanya di
Dato’ Kelana yang menggugat kewibawaan Sarawak
dan mencabar kedudukan Yamtuan Antah Brooke melantik pembesar Melayu yang
Kemudian, British menguasai Rembau, Jelebu berpengalaman, misalnya Datu Patinggi, Datu
dan Seri Menanti dengan cara menempatkan Bandar dan Datu Temenggung mentadbir
Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil. Sarawak bagi memudahkan Brooke
1895 – British menyatukan semua daerah dan menghapuskan kebangkitan pemimpin
membentuk Persekutuan Negeri Sembilan tempatan
Pahang Perak
Pembesar Melayu telah hilang kuasa J.W.W. Birch dilantik sebagai Residen British
British memaksa Sultan Ahmad melucutkan yang pertama di Perak
gelaran Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Beliau memaksa Sultan Abdullah
Semantan daripada Dato’ Bahaman menandatangani surat pengisytiharan yang
Dato’ Bahaman menganggap tindakan British memberi kuasa kepada Residen British untuk
ini memalukan beliau mentadbir hasil negeri atas nama sultan
Oleh itu, Dato’ Bahaman mengetuai Tindakan J.W.W. Birch menyebabkan Sultan
kebangkitan menentang British di Pahang Abdullah dan pembesarnya kehilangan kuasa
Sabah Terengganu
Pentadbiran SBUB menggugat kedudukan Mat British melantik Penasihat British di Kuala
Salleh, pembesar di Hulu Sg. Sugut Terengganu dan Penolong Penasihat British di
Kuasa dan kewibawaan Mat Salleh tercabar Besut dan Kemaman
apabila SBUB memungkiri janji dengan Pelantikan ini menggugat kekuasaan Sultan
mengambil semula Tambunan daripada dan Pembesar
penguasaan Mat Salleh Hubungan luar negeri Terengganu juga
ditetapkan oleh British
P u s a t P e m b e l aHakcipta
j a r a n P iTerpelihara
ntar DYNA @M IND, Seks
DYNAMIND yen 9, Shah Alam, Selangor.
SOLUTIONS.
Perundangan tempatan
NANING perak
British berusaha melaksanakan undang-undang Kuasa Menteri Ngah Ibrahim tergugat
Barat di Naning (berkurangan) apabila British membina balai
British mencabar (menghapuskan) bidang polis dan melantik Kapten Speedy sebagai
kuasa penghakiman yang dimiliki oleh Dol said Penolong Residen di Larut
dan mengganggu sistem perundangan Naning Ngah Ibrahim diminta untuk menerima nasihat
yang berlandaskan Adat Perpatih daripada Kapten Speedy
Pahang
Konflik antara Dato’ Bahaman dengan British di Pahang menjadi lebih serius apabila British mendirikan
Balai Polis di Lubuk Terua
Tindakan British menyebabkan kedudukannya sebagai penguasa undang-undang tergugat
Kewangan Tempatan
perak
Pendapatan Sultan Abdullah, Menteri Ngah Ibrahim dan pembesar Perak terjejas apabila J.W.W. Birch
membatalkan pajakan pungutan cukai dan melarang mereka mengutip cukai di Kuala Sungai Perak
Pahang
Dato’ Bahaman dan pembesar lain yang berkuasa di Semantan dilarang memungut cukai apabila British
memperkenalkan Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil
Mereka ditawarkan elaun bulanan yang sangat kecil.
Misalnya, Dato’ Bahaman ditawarkan elaun $70.00 sahaja sebulan
Para pembesar tidak berpuas hati dengan elaun tersebut
Mereka membantah dan tidak akan mematuhi keputusan Majlis Mesyuarat Negeri
Kesengsaraan kepada rakyat
Kesan terhadap Masyarakat Tempatan
(Kesengsaraan kepada rakyat)
Cukai terhadap Masalah membayar Bercanggah dengan Layanan tidak adil
petani cukai nilai tempatan

Cukai terhadap petani
Sebelum Pentadbiran British Selepas Pentadbiran British
Kutipan cukai mengikut jumlah Setiap penduduk mesti melaporkan jumlah
keluaran keluasan sawah padi yang dimiliki
Hasil keluaran sedikit, cukai rendah Setiap tanah berkeluasan 400 depa per segi
Tanah tidak diusah akan dikecualikan dikenakan cukai sebanyak 3 kupang (30 sen)
cukai (tidak perlu bayar cukai) setahun
Cukai tanah pertanian 40 sen hingga Semua pemilik tanah wajib bayar cukai
$1.20 seekar Pokok durian - 12.5 sen sepokok
Pokok kelapa berbuah - 3 sen sepokok
Pokok pinang - 1 sen sepokok
Sireh - 5 sen sejunjung

Masalah membayar cukai di
Lembu dan kerbau - 20 sen seekor setahun
Pasir Puteh
Pejabat bayaran cukai jauh dari
tempat tinggal Bercanggah dengan nilai tempatan

Hanya boleh dijelaskan waktu pejabat
Penduduk yang enggan membayar Penduduk Terengganu perlu surat kebenaran untuk
cukai akan ditangkap atau di denda mengambil hasil hutan, membuka tanah dan
berhuma
Cukai mesti dibayar di pejabat tanah
Gagal mematuhi peraturan akan didenda

Layanan tidak adil
Gagal membayar denda akan dipenjarakan
Sabah
SBUB menindas orang Murut,
dilarang buka tanah baharu untuk

Sarawak
pertanian atau penempatan
Mengenakan cukai terhadap orang Iban di Ulu
Dikenakan bayaran menyukat
Batang Lupar
tanah, suami isteri terpaksa tinggal
Memusnahkan rumah panjang di sempadan Sarawak
berasingan, dikenakan bayaran $1
dan Belanda di Kalimantan
untuk berjumpa
Barang dirampas kerana tidak bayar cukai dan denda
10 kati

Penentangan Masyarakat Tempatan Terhadap Kuasa Barat
Kekuatan Kelemahan
Muafakat Penentangan bersenjata
Kubu pertahanan Ancaman perundangan Barat
Persenjataan Gagal tafsir perjanjian

ATA
U Perundangan Tipu muslihat
N
KE K
Muafakat
Dato’ Maharaja Lela

16 Oktober 1874
Pakatan sulit diadakan di antara Sultan Abdullah, Ngah Ibrahim, Dato’ Maharaja Lela, Dato’ Sagor
dan pembesar Melayu lain untuk menghapuskan J.W.W Birch.
21 Julai 1875
Mereka mengadakan mesyuarat penting di Durian Sebatang. Mereka yang hadir mengangkat
sumpah tidak akan memungkiri keputusan yang dicapai.
5 September 1875
Mereka mengadakan mesyuarat di rumah Dato’ Sagor dan bersumpah meminum air keris akan
merahsiakan pakatan sulit itu.
12 September 1875
Mereka mengadakan mesyuarat khas pada waktu malam di Istana Sultan Ismail di Belanja
Setelah mengadakan 7 kali mesyuarat, J.W.W. Birch berjaya dibunuh di Pasir Salak
Sharif Masahor
Berjaya menyerang Kanowit dengan bantuan Dato’ Patinggi Abdul Gapur
Mereka berjaya membunuh 2 orang pegawai British
Brooke tidak dapat membuktikan beliau terlibat dalam pakatan itu
Kubu Pertahanan
Yamtuan Antah
Berjaya mematahkan serangan British pada peringkat awal penentangan kerana kekuatan kubu di
Paroi dan kubu Bukit Putus
Kedua-dua kubu semula jadi tersebut terlalu sukar untuk ditembusi oleh British kerana:
Terletak di atas bukit yang tinggi
Terdapat halangan ranjau dan pokok tumbang di bahagian hadapan
Kawasan kubu tersebut berbukit bukau dan dikelilingi oleh hutan tebal

Rentap
Berjaya mematahkan serangan keluarga Brooke sebanyak 2 kali (tahun 1857 dan 1858) kerana keutuhan
kubu Bukit Sadok:
Terletak di kawasan curam dan perbukitan yang tinggi
Dikelilingi oleh hutan rimba dan bukit batu kapur
Terdapat halangan kayu berlian setebal 2 kaki yang tidak boleh ditembusi oleh peluru
Beliau juga menggunakan meriam “Bujang Timpang Berang” yang diperbuat daripada besi
Mat Sator
Mempunyai kubu yang dikenali sebagai Kota Mat Sator yang terletak di Kg Kapayan Lama, Tambunan
Kubu ini terletak berdekatan dengan Kota Mat Salleh di Tibabar
Kedudukan kota ini strategik kerana terletak di tebing Sg. Sunsuron yang membekalkan sumber air
Kota ini menjadi pusat tinjauan kegiatan British
Persenjataan
Dol said
Mendapat bantuan angkatan tentera dari Rembau dan wilayah jiran Naning
Angkatan tersebut membuat serangan hendap terhadap tentera British dengan menggunakan
senapang jenis flintlock dan snider riffles
Beliau juga menggunakan meriam kecil (lela rentaka) yang mudah di bawa ke medan pertempuran
Perundangan
Haji Abdul Rahman Limbong
Beliau memohon lesen pleader utk membela para petani Terengganu di mahkamah dengan
menggunakan hujah agama
Hujah-hujah yang diberikan oleh Haji Abdul Rahman Limbong di mahkamah:
Tanah yang dikerjakan oleh mereka ialah “Hak Allah S.W.T” dan rakyat bebas mengerjakannya
tanpa perlu membayar cukai
Sistem percukaian yang diperkenalkan oleh pihak British adalah berlawanan dengan hukum syarak
Hak mengerjakan tanah harus mengikut hukum agama Islam

MAH
LE A
E
N
K
Yamtuan Antah Rentap
Kubu pertahanan Yamtuan Antah dihancurkan Brooke berjaya menewaskan Rentap dalam
oleh British dgn menggunakan meriam yang serangan ke 3 (1861)
besar Brooke menggunakan meriam tembaga “Bukit
Yamtuan Antah juga kehabisan puluru dan Sadok” dan angkatan tentera yg lebih besar
kekurangan ubat bedil Brooke berjaya menawan Bukit Sadok
British berjaya menwan Paroi dan Bukit Putus Rentap berundur ke Entabai
Yamtuan Antah berundur ke Johor
Ancaman Perundangan Barat
a) Kebangkitan tahun 1922

o Di kuala Telemong, petani menentang peraturan baharu dengan membersihkan tanah tanpa
mengambil pas kebenaran
b) Kebangkitan tahun 1925

Seramai 300 – 500 oang petani berkumpul di Kuala Telemong dan membersihkan 200 hektar tanah
milik Tengku Nik Maimunah dan 400 hektar tanah milik kerajaan tanpa pas kebenaran.
c) Kebangkitan tahun 1928

Berlaku Kebangkitan Tani di 3 kawasan iaitu di Marang, Kuala Telemong dan Kuala Berang.
Mereka mengisytiharkan perang terhadap British, menduduki balai polis, menduduki bangunan
kerajaan dan mengibarkan bendera merah di Kuala Berang
Haji Abdul Rahman Limbong ditangkap
Beliau dibicarakan di Kuala Terengganu
Beliau dijatuhi hukuman buang negeri ke Makkah atas kesalahan menghasut
Gagal mentafsir perjanjian
Dato’ Maharaja Lela
Tindakan Sultan dan pembesar Perak untuk mencabar Perjanjian Pangkor menemui kegagalan
Usaha membatalkan perjanjian tersebut memerlukan sokongan British
Pembesar Melayu tidak diberikan masa yang cukup untuk meneliti Perjanjian Pangkor

Tipu Muslihat
Tok Janggut Mat Salleh
British mendesak Sultan Muhammad IV SBUB menggunakan tipu muslihat untuk
Kelantan supaya mengisytiharkan perjuangan melemahkan perjuangan Mat Salleh
Tok Janggut dan pengikutnya sebagai Dalam Rundingan Perdamaian Menggatal
penderhakaan terhadap Sultan Kelantan (1898) – SBUB membenarkan Mat Salleh
Muslihat British ini berjaya menakutkan rakyat mentadbir daerah Tambunan
supaya tidak menyokong atau menyertai 1899 – SBUB mengambil alih pentadbiran
perjuangan Tok Janggut Tambunan
Faktor Istana
British gunakan istana
untuk memadamkan
kebangkitan masyarakat
setempat
British berpakat Kelemahan

dengan Belanda strategi
Kedua - dua pihak British guna pelbagai
bekerjasama untuk strategi untuk mengatasi
memadamkan kebangkitan masyarakat
kebangkitan masyarakat tempatan
tempatan
Faktor Kegagalan
Penentangan
Masyarakat
Tempatan
Penentangan Sokongan
bersifat setempat
Tidak menyeluruh dan
Tidak meluas ke seluruh kurang sokongan dari
negeri pihak istana
Kelemahan
teknologi
Senjata Barat lebih
canggih berbanding
senjata yang digunakan
oleh masyarakat
tempatan

Kesan Penentangan Masyarakat Tempatan
Kesan terhadap Pentadbiran British Kesan terhadap Masyarakat Tempatan

Kerugian akibat peperangan Kesan terhadap pemerintah dan
Lebih berhati-hati dalam pentadbiran pembesar tempatan
Merombak semula skim penempatan Kedudukan raja dan pembesar diberi
pegawai perhatian
Pemantapan kuasa barat Menjadi inspirasi kepada perjuangan
kemerdekaan negara
Kesan terhadap Pentadbiran British
Kerugian akibat peperangan Pemantapan kuasa Barat
British rugi sebanyak British menguasai seluruh negeri Melayu
100,000 Pound Sterling dalam Perang Naning Dinasti Brooke berjaya meluaskan pengaruh dan
400,000 Pound sterling dalam Perang Perak menguasai wilayahnya di Sarawak
7000 dalam Perang Pahang SBUB menguasai Sabah (Borneo Utara)
British lebih berhati – hati dalam Sistem Pentadbiran
British melantik Residen yang berpengalaman, bijaksana, fasih berbahasa Melayu, pandai mengambil hati,
dan menguasai adat resam tempatan
British menubuhkan Majlis Mesyuarat Negeri (MMN) yang ahlinya dilantik oleh sultan setelah dicadangkan
oleh Residen
MMN menjadi badan penasihat sultan dan meluluskan “Perintah atau Peraturan Sultan dalam Majlis
Mesyuarat”
British merombak semula Skim Penempatan Pegawai
Penempatan pegawai British di negeri-negeri Melayu mestilah mengetahui adat istiadat Melayu
Menubuhkan Kolej Melayu Kuala Kangsar di Perak (1905)
British memberikan peluang kepada aristokrat Melayu untuk menyertai Perkhidmatan Awam Tanah Melayu
(Malayan Civil Service – MCS)
Menubuhkan Perkhidmatan Tadbir Melayu (Malay Administrative Service – MAS) bagi melibatkan orang
Melayu dalam pentadbiran kerajaan

Kesan terhadap Masyarakat Tempatan
Kesan Terhadap Pemerintahan Menjadi Inspirasi Kepada

dan Pembesar Tempatan Pejuang Kemerdekaan
Tanah Air
Kehilangan jawatan dan kedudukan
Dol Said, Dato’ Bahaman dan sharif Masahor Keberanian mereka menjadi inspirasi
Kehilangan jiwa kepada pejuang negara
Dato’ Maharaja Lela, Rentap, Mat Salleh dan Memberikan semangat kepada pejuang
Tok Janggut kemerdekaan
Ramai dibuang negeri
Sultan Abdullah, Raja Ismail, Ngah Ibrahim dan
Kedudukan Raja dan Pembesar Melayu
British memperkenalkan Durbar
Durbar memberikan peluang kepada sultan, Ahli Mesyuarat Negeri dan pembesar Melayu menyuarakan
pandangan mereka dengan bebas berkaitan perkara yg melibatkan kepentingan bersama.
Dalam persidangan Majlis Mesyuarat Negeri, bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi persidangan dan tulisan
jawi digunakan dalam urusan surat – menyurat

CIKGU SYIMA
BAB 8
KEBIJAKSANAAN RAJA
& PEMBESAR MELAYU
MENANGANI
CABARAN BARAT

Kebijaksanaan raja dan pembesar
melayu menangani cabaran barat
Reaksi Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara dan Johor

terhadap Tindakan Barat
Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok Memecahbelahkan Wilayah Negeri-
negeri Melayu Utara
Reaksi Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara Terhadap Perjanjian
Bangkok
Kebijaksanaan Pemerintah Johor Menyekat Kemaraan Kuasa British
Tindakan Raja Melayu dalam Menangani Cabaran Barat
Tuntutan Raja Melayu Melalui Durbar
Diplomasi Menangani Tekanan British
Keengganan Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara menerima Penasihat
British
Menggubal Undang-undang Tubuh
Raja Menerajui Pemodenan Negeri
Usaha Pembesar Melayu dalam Pemodenan Negeri
Pembangunan Sosioekonomi Pentadbiran dan Pendidikan
Pembangunan Pertanian Ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan
Pembangunan Bandar Kepimpinan Tempatan di Sarawak dan
Sabah
Keberkesanan Peranan Pemerintah Tempatan dalam

Menangani Cabaran Barat
Kemakmuran Negeri Penubuhan Rejimen Askar Melayu
Melambatkan Peluasan Kuasa Diraja
British Pegawai Tadbir Melayu
Kemajuan Pendidikan Mempertahankan Institusi Beraja

Reaksi Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara dan Johor terhadap

Tindakan Barat
Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok Memecahbelahkan Wilayah Negeri-

negeri Melayu Utara
Peluasan pengaruh British melalui Perjanjian
Bangkok 1909 memecahbelahkan wilayah
Negeri-negeri Melayu Utara
Dalam perubahan sempadan, British dan Siam
mementingkan kedudukan pengaruh masing-
masing tanpa mengendahkan
Kebudayaan, geografi, etnik dan agama
penduduk tempatan
British dan Siam bersetuju menjadikan legeh
dan lembah sungai sebagai pembahagian atau
garisan sempadan berdasarkan Protokol

Sempadan Perjanjian Bangkok
Peta menunjukkan wilayah dan pulau yang menjadi milik
Siam dan naungan British berdasarkan Protokol

Sempadan Perjanjian Bangkok
Sempadan berdasarkan legeh

Protokol Sempadan Perjanjian
Bangkok
1. Garis sempadan berasaskan legeh

Sempadan
berdasarkan
lembah sungai
dan lembah sungai
2. Bermula dari utara muara Sungai
Perlis di sebelah barat
3. Berakhir di muara Kuala Tabal di
sebelah timur
4. Pulau Langkawi dan pulau-pulau di
bahagian selatan menjadi kepunyaan
British
5. Pulau Terutau dan pulau-pulau di
Illustrasi penentuan sempadan Negeri-negeri Melayu Utara
dengan Siam berdasarkan legeh dan lembah sungai
bahagian utara menjadi milik Siam
Kawasan tanah tinggi yang
memisahkan dua hulu sungai atau lebih

Reaksi Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara Terhadap Perjanjian Bangkok
perlis
Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909, Perlis kehilangan wilayah Pujoh yang terletak di
sebelah utara Sungai Perlis kepada Siam
Raja Syed Alwi Jamalullail membantah tindakan Siam mengambil wilayah Pujoh dan
dimasukkan ke dalam wilayah Setul
Wilayah Pujoh sepatutnya menjadi sebahagian daripada Perlis kerana sebelum itu Pujoh
ditadbir oleh kerajaan Perlis melalui Penghulu Kuala Perlis
kedah
Sultan Abdul Hamid Halim Shah berasa tersinggung kerana tidak dibawa berunding perihal
negeri baginda
Berdasarkan Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909, Kedah kehilangan wilayah Sadao,
Setul, Pulau Terutau, Butang dan pulau-pulau sekitarnya kepada Siam
Sultan Abdul Hamid Halim Shah menegaskan sempadan baharu di antara Kedah dan Siam
harus ditentukan mengikut kriteria sempadan yang sedia ada
Baginda amat murka sehingga menyatakan tidak akan memaafkan pihak yang menjual
negeri Kedah
Terengganu
Perjanjian Bangkok tidak dapat diterima sama sekali oleh pelbagai pihak di Terengganu,
terutamanya dalam kalangan sultan, ulama dan pembesar
Sultan Zainal Abidin III mengecam tindakan Siam menyerahkan Terengganu kepada British
tanpa pengetahuan baginda dan mempertahankan kedaulatan negeri
Baginda menegaskan Siam tidak mempunyai sebarang hak ke atas Terengganu dan
menekankan bahawa penghantaran bunga emas sebagai tanda persahabatan, bukan
sebagai tanah jajahan Siam
kelantan
J.S. Mason dan wakil Siam datang ke Kota Bharu menghadap Sultan Muhammad IV
memaklumkan persetujuan antara Siam dengan British melalui Perjanjian Bangkok 1909
Pertemuan itu menyaksikan Sultan Muhammad IV menolak perjanjian berkenaan dan
meluahkan rasa kecewa dengan tindakan British menyerahkan wilayah Tabal, iaitu daerah di
Kelantan yang dihuni kira-kira 15,000 orang Melayu kepada Siam

Kebijaksanaan Pemerintah Johor Menyekat Kemaraan Kuasa British
Kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim
Temenggung Daeng Ibrahim
Peka terhadap rancangan British ingin menguasai Johor dan perairan Selat Melaka
Berusaha membina jati diri sebagai pemerintah yang berdaulat
Beliau menjalankan lima langkah agar negeri Johor tidak jatuh di bawah kawalan
British
Menjamin keselematan perairan
Memastikan perairan Johor dan Singapura selamat untuk perdagangan
Mendapat hadiah pedang keemasan daripada Ratu Victoria sebagai menghargai
jasa beliau mewujudkan keamanan perairan
Mengasaskan Bandar Iskandar Puteri
Memindahkan pusat pentadbiran Johor dari Teluk Belanga, Singapura ke Tanjung
Puteri untuk mengelakkan tekanan British di Negeri Selat yang berpusat di Singapura
Mengisytiharkan Tanjung Puteri sebagai ibu negeri Johor (Iskandar Puteri)
Memodenkan Pentadbiran Negeri
Mempelopori birokrasi moden
Sistem tradisional diperkukuh dengan unsur baharu dari Barat ke dalam sistem
pentadbiran seperti pendidikan moden
Memperkenalkan Sistem Kangcu
Menggalakkan kemasukan orang Cina untuk mengusahakan tanaman gambir dan
lada hitam
Tahun 1860, Johor menjadi pengeluar gambir dan lada hitam yang terkemuka di Alam
Melayu
Mengeksploitasi Hasil Hutan
Mengeluarkan hasil hutan terutama getah perca untuk dijual kepada pedagang
British
Perdagangan getah perca menguntungkan sehingga Temenggung megisytiharkan
sebagai monopoli Johor

Tindakan Raja Melayu dalam Menangani Cabaran Barat
Tuntutan Raja Melayu Melalui Durbar
Durbar di Kuala Lumpur 1903

Sultan Perak, Sultan Idris Murshidul Adzam Shah mengkritik pemusatan kuasa di tangan
Residen Jeneral dan mendesak laksanakan langkah mengembalikan kuasa kepada institusi
raja
Baginda juga mendesak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan persekutuan
ditambah dan dilantik ke jawatan yang lebih tinggi
Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan, Tuanku Muhammad Ibni Yamtuan Antah menuntut
bahasa Melayu digunakan sebagai bahasa rasmi Persekutuan
Durbar di Pekan, Pahang 1932

Sultan Perak, Sultan Iskandar Shah bertitah dengan tegas mendesak agar kuasa
pemerintahan dikembalikan kepada Raja-raja Melayu dan Majlis Negeri dalam semua aspek
pemerintahan negeri
Durbar di Klang, Selangor 1937

Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan, Tuanku Abdul Rahman menggesa British memberikan
peluang perkhidmatan kepada buruh dari rumpun Alam Melayu, khususnya orang Jawa
menggantikan buruh Cina dan India di negeri-negeri Melayu
Sultan Pahang, Sultan Abu Bakar Riayatuddin Al-Muazzam Shah mendesak British memberikan
perhatian kepada masalah orang Melayu yang tidak mempunyai pekerjaan atau tanah
Durbar di Seri Menanti, Negeri Sembilan 1939

Sultan Selangor, Sultan Hisamuddin Alam Shah mencadangkan penubuhan Malay Girls
College yang sama tarafnya dengan Malay College Kuala Kangsar untuk meningkatkan
pendidikan kaum wanita

Diplomasi Menangani Tekanan British
Diplomasi Sultan Abu Bakar Johor
Mengadakan hubungan Kunjungan ke England Menubuhkan Lembaga
baik dengan kerajaan bertemu dengan Ratu Penasihat Johor di London
Negeri-negeri Selat Victoria
Diplomasi Sultan Abu Bakar Johor
Kebijaksanaan dalam rundingan Menandatangani Perjanjian British-Terengganu 1910
Keengganan Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara

menerima Penasihat British
kelantan J.S. Mason dihantar ke Kelantan
sebagai Penasihat British

Sultan Muhammad IV
ikut dan
Sultan Kelantan perlu meng
Baginda tidak menerima Perjanjian Bangkok nasihat Penasihat
melaksanakan
British berunding degan baginda untuk kecuali
British dalam semua perkara
mewujudkan perjanjian lain pada tahun 1910 agama Islam dan adat
berkaitan
Melayu
Sultan Kelantan tidak dibenarkan
hubungan dengan kuasa

membuat
British
luar tanpa melalui Penasihat
Terengganu
Sultan Muhammad II
Baginda enggan menerima Penasihat British dan hanya menerima pelantikan wakil British
yang tidak mempunyai kuasa dalam pentadbiran pada tahun 1910
Penguasaan British dalam pentadbiran Terengganu berlaku selepas kemangkatan Sultan
Zainal Abidin III apabila Sultan Muhammad II yang menaiki takhta yang didesak
menandatangani Perjanjian Terengganu-British pada 24 Mei 1919
Melalui perjanjian ini, status wakil British ditukarkan menjadi Penasihat British yang
membolehkan British campur tangan dalam segala hal ehwal pentadbiran negeri kecuali
agama Islam dan adat Melayu; Penasihat British pertama di Terengganu ialah J.L. Humphreys
Baginda lebih banyak berunding dengan pembesar negeri yang menyebabkan kemarahan
British, baginda turun takhta (1920) dan digantikan dengan Sultan Sulaiman Badrul Alam Shah

perlis
Syed Hamzah Jamalullail (Naib Presiden Majlis Mesyuarat Negeri Perlis)
Pada 15 Julai 1909, British melantik Meadow Frost sebagai Penasihat British di Perlis
Pemindahan naungan Siam kepada British berlaku pada 1909, namun British dan Perlis tidak
terikat dengan sebarang perjanjian rasmi
Pada 28 April 1930, Perjanjian Perlis-British yang ditandatangani menjadikan Perlis secara
rasmi negeri Melayu terakhir menerima naungan British
Perjanjian tersebut meningkatkan kawalan Penasihat British terhadap pentadbiran negeri
melalui Majlis Mesyuarat Negeri Perlis
kedah
Tunku Mahmud (Presiden Majlis Mesyuarat Negeri Kedah)

Pada 15 Julai 1909, British menghantar W.G. Maxwell sebagai Penasihat British di Kedah
Enggan menerima kehadiran W.G. Maxwell yang dianggap terlalu mencampuri urusan
pentadbiran negeri
Majlis Mesyuarat Negeri Kedah menentang langkah W.G. Maxwell menuntut surat rasmi mesti
melalui Residen Jeneral dan ditulis dalam bahasa Inggeris

Tindakan W.G. Maxwell mengetepikan nama Kedah dalam surat rasmi dan mengibarkan
Raja Menerajui
bendera Pemodenan
Union Jack Negeri
di kediamannya dianggap tidak wajar dan mencabar identiti negeri
Konflik dengan Penasihat British ini membawa kepada Perjanjian Kedah-British pada 1
November 1923
Kedah berjaya mengekalkan identiti sebagai negeri Melayu
Penggunaan bahasa Melayu dalam pentadbiran dan perundangan
Penggunaan kalendar Hijrah
Cuti umum pada hari Jumaat
Keutamaan melantik pegawai Melayu dalam pentadbiran
Undang-undang Tubuh Kerajaan Negeri

Dokumen perjanjian bertulis tentang pembentukan secara rasmi dasar pemerintahan
sesebuah kerajaan Melayu
Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor Undang-undang Tubuh Kerajaan Terengganu

14 April 1895, Sultan Abu Bakar memasyhurkan 2 November 1911, Sultan Zainal Abidin III
perlembagaan negeri yang dikenali sebagai menggubal Undang-undang Tubuh bertulis
Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor pertama di Terengganu, iaitu Undang-undang
Pengenalan undang-undang ini menjadikan Bagi Diri Kerajaan Terengganu (Itiqan Al-
Johor sebagai negeri Melayu pertama yang Muluk Bi Ta 'dil Al-Suluk)
mengamalkan sistem raja berpelembagaan
dan mempunyai unsur demokratik

Raja Menerajui Pemodenan Negeri
Pemodenan Johor
Sultan Abu Bakar dengan kerjasama Majlis Jemaah Menteri yang cekap, meneruskan
pemodenan pentadbiran yang dipelopori oleh Temenggung Daeng Ibrahim
Antaranya ialah aspek
Pentadbiran, kewangan, undang-undang, pelajaran, kesihatan, tanah, polis dan
tentera
Sultan Abu Bakar dengan kerjasama pembesar telah menubuhkan pelbagai jabatan untuk
mengurus pembangunan rakyat dan negeri
Jabatan-jabatan ini beroperasi dengan begitu cekap dan berkesan sehingga pihak British
tidak mempunyai ruang untuk campur tangan
Sultan Abu Bakar berjaya meletakkan Johor sebagai negeri moden berbanding dengan negeri
Melayu lain pada abad ke-19 sehingga baginda digelar "Bapa Pemodenan Johor"
Pemodenan Kedah
Sultan Abdul Hamid Halim Shah (1822-1943) terkenal sebagai "Bapa Moden Kedah"
kerana pemerintahan baginda
Baginda dibantu oleh pembesar negeri yang berkebolehan dalam menjayakan
pembangunan negeri
Pada akhir abad ke-19, Kedah mewujudkan Jabatan Perbendaharaan, Jabatan Tanah
dan Ukur, Jabatan Audit, Pejabat Besar Pos dan Telekom, Mahkamah Keadilan dan
Pasukan Polis Kedah
Kedah dapat mengembangkan sistem politik yang tersusun sebelum campur tangan British
kerana mempunyai pegawai berpengalaman dan memainkan peranan yang berkesan dalam
sistem pentadbiran
Pemodenan Terengganu
Sultan Zainal Abidin III bersama-sama Yang Dipertuan Muda Tengku Muhammad
melakukan pembaharuan dan pemodenan dalam bidang pentadbiran dengan
menubuhkan Jemaah Mesyuarat Kerajaan dan Jemaah Menteri sejak tahun 1912
Penubuhan badan ini membawa kepada penubuhan jabatan kerajaan seperti
Pejabat Setiausaha Kerajaan, Pejabat Perbendeharaan, Pejabat Pesuruhjaya
Keadilan, Pejabat Agama dan Pelajaran, Pejabat Kerja Raya dan Pejabat
Pesuruhjaya Hutan

Usaha Pembesar Melayu dalam Pemodenan Negeri
Pembangunan Sosioekonomi
Long Jaafar Tengku Menteri Ngah Ibrahim

Membawa kemajuan di Larut sekali gus Jutawan berwatak nasionalis dan
memperkenalkan negeri Melayu di pasaran berwawasan dalam membangunkan
dunia sebagai pengeluar utama bijih timah ekonomi bangsa
Menggalakkan pusat pengajian agama dan Menemui Sultan Abu Bakar Johor untuk
membina sekolah Melayu Matang pada mempelajari sistem pentadbiran moden
tahun 1826 untuk memberikan pendidikan baginda bagi memajukan daerah Larut
kepada anak tempatan Usaha beliau berakhir apabila beliau
dijatuhkan hukuman buang negeri ke Pulau
Seychelles dan kemudiannya meninggal
dunia di Singapura pada 1895
Pembangunan Pertanian
Wan Muhammad Saman

Beliau dikenali sebagai Tokoh Pembangunan Negeri
Kedah kerana mencetus idea membina terusan
bermula dari Alor Setar hingga kaki Gunung Jerai,
Gurun
Sempena mengenangkan jasa beliau kepada
pembangunan negeri, terusan yang dibina oleh
beliau dinamakan Terusan Wan Muhammad Saman
Pembangunan Bandar
Dato' Muhammad Salleh Bin Perang

Beliau melukis peta lengkap pertama bagi negeri
Johor bagi memudahkan kerajaan menggerakkan
pembangunan pertanian, perbandaran dan sistem
perhubungan
Beliau mengasaskan pembukaan Bandar Maharani
(Muar), Endau dan Bandar Penggaram (Batu Pahat)

Pentadbiran dan Pendidikan
Dato' Jaafar Bin Muhammad Dato' Abdul Rahman Bin Andak

Memelihara kedaulatan negeri dengan Bertanggungjawab mengawal hubungan
mengarahkan bendera Union Jack Johor dengan British, bijak dalam diplomasi
dikibarkan lebih rendah daripada bendera dan berpandangan jauh dalam usaha
negeri Johor mengekalkan kedaulatan negeri
Memartabatkan bahasa Melayu dengan Kebijaksanaan mematahkan usaha
menetapkan penggunaan bahasa Melayu peluasan kuasa British menyebabkan beliau
dalam penulisan surat rasmi kerajaan terpaksa bersara awal daripada
Mewajibkan pegawai British yang pentadbiran Johor atas desakan British
berkhidmat di Johor memakai pakaian rasmi Perintis penubuhan Pakatan Belajar
kerajaan Johor Mengajar Pengetahuan Bahasa (1888) yang
merupakan badan persuratan terulung
ketika itu
Syeikhul Islam Terengganu

Saiyid Abdur Rahman Bin Saiyid Dato' Muhammad Ibrahim Munsyi
Muhammad Bin Saiyid Zainal Abidin al-
Aidrus, atau Tok Ku Paloh Menggalakkan perkembangan pendidikan
Pembesar istana yang dilantik sebagai moden melalui penubuhan Jabatan
Sheikhul Islam dalam pemerintahan Sultan Pelajaran (1883) dan sekolah-sekolah Johor
Zainal Abidin III Membentuk Jawatankuasa Pelajaran Negeri
Tokoh penting dalam memberikan nasihat yang terdiri daripada tokoh birokrat, agama
dan semangat perjuangan kepada sultan dan masyarakat
ketika berhadapan peluasan kuasa British Mendesak diwartakan pendidikan wajib
di Terengganu termasuk terlibat dengan kepada kanak-kanak Johor
penggubalan Undang-undang Bagi Diri
Kerajaan Terengganu
Ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan
Golongan bangsawan yang dilantik kepada Ahli
Majlis Mesyuarat Persekutuan
Menuntut pembentukan Rejimen Askar Melayu
Diraja untuk menjaga keselamatan bangsa
Mendesak British membuka lebih banyak peluang
pekerjaan kepada anak-anak watan khususnya
dalam perkhidmatan awam

Kepimpinan Tempatan di Sarawak dan Sabah
Datuk Hakim Imam Abang Haji Murshidi

Memainkan peranan penting dalam pentadbiran Dinasti Brooke terutamanya
dalam hal ehwal yang berkaitan dengan umat Islam di Sarawak
Memulakan pengajian Islam yang lebih formal di Sarawak dengan penubuhan
Madrasah al-Murshidiyyah di Kuching pada awal abad ke-20
Bersama Datuk Patinggi Abang Haji Abdillah dan Abang Haji Bolhassan tubuh
-kan sebuah sekolah khas bagi kaum wanita mempelajari ilmu agama yang dikenali sebagai
Sekolah Kajang
Pada tahun 1925, beliau dilantik sebagai Datuk Hakim dan Beliau juga mengasaskan Majlis
sebagai ahli Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri Sarawak Syuyukh Islam yang kemudiannya
Pada tahun 1932, beliau dilantik sebagai Datu Imam dikenali sebagai Majlis Islam
Sarawak
Orang Kaya-kaya Haji Mohammad Arshad

Ketua Anak Negeri yang membantu Pegawai Daerah menjalankan
pentadbiran pada peringkat daerah
Menjaga keamanan, mengutip cukai, mengurus hal yang berkaitan dengan
pembahagian tanah dan memajukan pertanian dalam masyarakat tempatan
Menjadi hakim di Mahkamah Anak Negeri yang mengendalikan kes berkaitan dengan hukum adat
dan syariah

Keberkesanan Peranan Pemerintah Tempatan dalam Menangani

Cabaran Barat
Kemakmuran Negeri
Kemakmuran ekonomi Johor merupakan manifestasi kecekapan dan keberkesanan sistem
pentadbiran yang diwujudkan pada akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20
Walaupun pemodenan dan kemajuan ditempa, namun jati diri dalam kalangan rakyat masih
kekal dan utuh
Pemodenan dalam pentadbiran dan ekonomi menarik lebih ramai pelabur asing datang ke
Johor untuk melabur dalam sektor pertanian komersial
Sultan Abu Bakar mengabadikan peranan yang dimainkan sumber hasil pertanian penting yang
membawa kemajuan ekonomi Johor dengan menjadikan motif lada hitam dan gambir tersebut
sebagai awan larat pada semua peralatan istana dan kerajaan
Usaha memajukan perlombongan bijih timah oleh Tengku Menteri Ngah Ibrahim di Larut dan
peranan Sultan Ismail di Lembah Kinta memperkenalkan Perak sebagai pengeluar bijih timah
utama dunia
Pembaharuan pentadbiran Kedah sewaktu pemerintahan Sultan Abdul Hamid Halim Shah dan
kewibawaan Perdana Menteri Wan Muhammad Saman berjaya menjadikan Kedah sebagai
negeri jelapang padi
Kerancakan kegiatan ekonomi di Sarawak dan Sabah juga berlaku sebelum kedatangan kuasa
Barat
Kewujudan pelabuhan membuktikan penduduk Sarawak dan Sabah sudah terlibat dalam kegiatan
perdagangan
Pelabuhan tersebut memperdagangkan bahan mentah, hasil hutan dan hasil laut
Sarwak dan Sabah kaya dengan pelbagai hasil hutan yang diusahakan oleh penduduk tempatan

Melambatkan Peluasan Kuasa British
Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor Undang-undang Bagi Diri Terengganu
Penggubalan tersebut membantutkan cita-cita British untuk meluaskan kuasa kea atas negeri Melayu
Kawalan undang-undang tubuh tersebut terhadap kedaulatan negeri dinyatakan dengan tegas
bahawa pemerintah tidak boleh menyerahkan negeri kepada kuasa asing
British hanya menempatkan Penasihat Am British di Johor selepas Sultan Abu Bakar mangkat dengan
mendesak Sultan Ibrahim menandatangani perjanjian British-Johor pada tahun 1914
Perjanjian antara Kerajaan Duli Yang Perkara III

Maha Mulia Baginda King Great Britain
dengan Negeri Johor 1914 Sultan Negeri dan Wilayah Johor akan
menerima dan menyediakan kediaman yang
Bahawasanya adalah dianggap perlu sesuai untuk seorang Pegawai British
bahawa Perkara III Perjanjian 11 Disember yang dinamakan Ketua Penasihat, yang
1885 yang dibuat oleh Yang Teramat Mulia ditauliahkan ke istana Baginda dan
r,
Frederick Arthur Stanley, Setiausaha tinggal dalam Negeri dan wilayah Joho
Negara bagi Tanah Jajahan Baginda dan nasihatnya mestilah diminta dan
Queen, bagi pihak Kerajaan Duli Yang diambil tindakan atas semua perkara
ri
Maha Mulia Baginda Queen Great Britain yang melibatkan pentadbiran am nege
dengan Duli Yang Maha Mulia Baginda dan semua persoalannya selain daripada
Maharaja Johor hendaklah dimansuhkan agama Islam dan adat istiadat Melayu
dan Perkara lain yang menggantikannya
Kemajuan Pendidikan
Penyediaan kemudahan pendidikan bukan menjadi
keutamaan Britsih kerana tumpuan mereka adalah untuk
mengeksploitasi sumber ekonomi negeri-negeri Melayu
British kurang memberikan perhatian kepada pendidikan
terutama pendidikan wanita kerana dianggap tidak
memberikan pulangan ekonomi kepada British
Desakan berterusan Raja-raja Melayu melalui Durbar
mengenai kepentingan anak watan membawa kepada
penubuhan sekolah-sekolah di negeri-negeri Melayu
termasuk sekolah perempuan

Penubuhan Rejimen Askar Melayu Diraja
Rejimen Askar Melayu ditubuhkan hasil inisiatif

Logo pasukan Rejimen
Yamtuan Besar Negeri Sembilan
Askar Melayu pertama
Tuanku Muhammad ibni Yamtuan Antah dengan moto "Taat Setia"
Sultan Perak Sultan Alang Iskandar
Undang Luak Rembau Dato' Abdullah Dahan
Raja Chulan ibni Sultan Abdullah (Raja Di Hilir Perak)
Raja-raja Melayu dan pembesar Melayu mendesak melalui
Durbar dan Majlis Perundangan Persekutuan tentang
keperluan pasukan bersenjata yang dianggotai oleh anak
watan bagi memelihara kedaulatan dan keselamatan negara
Diberi nama Rejimen Askar Melayu Diraha (RAMD)

Perbarisan Kompeni Percubaan seramai
25 anggota pada 18 Julai 1933 di Port
Dickson
Pegawai Tadbir Melayu
Penubuhan Perkhidmatan Tadbir Melayu (PTM) merupakan
hak kepada Raja-raja Melayu bagi kepentingan anak-anak
mereka
British sedar bahawa mereka perlu mendapatkan kerjasama
elit Melayu untuk mengekalkan kedudukan mereka di negeri-
negeri Melayu
Pelantikan elit Melayu dalam pentadbiran British akan
memberikan peluang kepada mereka untuk menyesuaikan diri
dengan kehendak British
Pegawai-pegwai Melayu boleh dinaikkan pangkat dan
dipindahkan ke Perkhidmatan Awam Tanah Melayu (PATM)
dan menduduki jawatan-jawatan tinggi
PTM dianggap sebagai eksklusif dengan prestij yang tinggi
dalam kalangan masyarakat Melayu Beberapa orang pegawai PTM
dan PATM yang terkenal
Mempertahankan Institusi Beraja
Raja-raja membuktikan kebolehan berdiplomasi sehingga
institusi raja dapat dikekalkan dan berjaya dipertahankan
Peluasaan kuasa British di negeri-negeri Melayu tidak
menghapuskan kedudukan raja-raja Melayu
British hanya dapat mengambil alih pemerintahan pada
peringkat pembesar negeri

Raja-raja Melayu
Peranan pembesar negeri digantikan oleh pegawai British
Jabatan dan sistem bersorak barat digunakan bagi
menggantikan peranan pembesar tempatan


E-Nota Power Sejarah KSSM Tingkatan 3 01

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

E-Nota Power Sejarah KSSM Tingkatan 3 01

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

NOTA POWER!

Nota POWER, Results pun POWER

yang membuat pembelian secara sah SAHAJA. Dapatkan ilmu secara

Sesungguhnya mencuri itu adalah HARAM.

Dilarang berkongsi atau mengedarkan e-nota ini secara percuma di

internet dan media sosial demi keberkatan ilmu anak-anak.

Dilarang untuk mengubah dan membuang logo serta nama

penulis/pengeluar di e-nota ini dengan apa pun tujuan. Jangan menzalimi

penulis asal e-nota ini.

Dilarang untuk mencetak dan/atau membuat jualan cetakan/e-nota tanpa

mendapat persetujuan daripada pemilik asal iaitu Dynamind Solutions

untuk tujuan menjana pendapatan yang HALAL.

Al-Qur’an surah An-Nisa’ ayat 29:

sesamamu dengan jalan yang batil, kecuali dengan jalan perniagaan

kamu membunuh dirimu sesungguhnya Allah adalah Maha Penyayang

Al-Qur’an surah Al-Baqarah’ ayat 188:

dengan jalan yang batil.

Hakcipta Terpelihara @ DYNAMIND SOLUTIONS.

Hakcipta Terpelihara @ DYNAMIND SOLUTIONS.

Kestabilan dan Kemakmuran Negara

beraja, sistem pentadbiran, sistem perundangan kerana:

dan struktur sosial masyarakat tersusun yang

Sistem pemerintahan beraja Kegiatan intelektual Pendidikan formal

Hierarki pemerintahan di Negeri Sembilan

Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke Negara Kita

Pusat pengumpulan barang Kesuburan tanah dan Ciptaan telegraf

Pelabuhan persinggahan kekayaan hasil bumi Slogan "Beban Orang Putih"

Agama Kristian Industri mengetin

Pembukaan Terusan Suez

Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan

jajahan bagi kepentingan ekonomi mereka. Antara negara yang bersaing:

Britain Rusia Jerman

Belanda Amerika Syarikat Itali

Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan Tanah Jajahan

Strategi Belanda Strategi British

Serangan fizikal Manipulasi

Perjanjian Tipu helah

Hakcipta Terpelihara @ DYNAMIND SOLUTIONS.

Elemen Penting Kestabilan Negara Pentadbiran pada peringkat negeri

diketuai oleh raja atau sultan

Baginda menjadi lambang

pemerintahan masyarakat Melayu

Sistem Pemerintahan di Sarawak

Sistem Kesukuan Sistem Kesultanan

Sistem Pemerintahan di Sabah

Sistem Kesukuan Sistem Ketua Bebas

Perundangan negara terbahagi kepada 2: Hubungan Luar

Di Sabah dan Sarawak peraturan hidup dan undang-undang - Meluaskan pengaruh

turun-temurun melalui kepercayaan suku masing-masing - Memajukan ekonomi negeri

- Menstabilkan sistem pemerintahan

Hakcipta Terpelihara @ DYNAMIND SOLUTIONS.

dan hasil alam

Kekayaan sumber ini dimanfaatkan bagi memajukan ekonomi negara

Negara kita dikenali di peringkat antarabangsa kerana memiliki kekayaan

hasil bumi dan sumber alam seperti:

Hasil galian Sumber makanan Flora & fauna

Kelautan Kesuburan tanah

Hasil Sumber Negara *Terbahagi kepada 3

Kaedah yang digunakan untuk melombong adalah mendulang dan melampan

Emas Perak Bijih timah

Hasil hutan ini dijual kepada pedagang dari China, Jepun,

Siam dan India

Antara hasil hutan yang terdapat di negeri-negeri Melayu,