Anda di halaman 1dari 11

NUN SAKINAH ( SUKUN) ATAU TANWIN

Nun mati adalah nun yang tidak berbaris, menggunakan harakat sukun sehingga nun itu tidak dapat
dibunyikan kecuali diawali huruf lain. Sedangkan tanwin adalah nun mati yang bertempat di akhir isim
(kata benda) yang terlihat apabila dibaca washal (sambung dengan kata lain) dan hilang ketika ditulis
(diwakafkan).
Adapun hukum Nun sukun atau Tanwin antara lain:
Idzhar halqi, idgham bighunnah, idghom bilaguhunnah, iqlab, dan ikfa haqiqi.

 Idzhar Halqi (‫)اإلظهار الحلقي‬


Pengertian idzhar halqi secara bahasa terdiri dari dua kata yaitu idzhar dan halqi. Adapun idzhar artinya
“jelas / terang ”, sedangkan halqi artinya “kerongkongan”.

Sedangkan pengertian idzhar halqi secara istilah yaitu :

ُ ‫املَة‬
ِ ‫ْرُغنَّةُ َك‬ ُْ ‫نُ َم ْخ َر ِج ُِهُ ِم‬
َ ُ‫ن‬
ُِ ‫غي‬ ْ ‫فُ ْالم‬
ُْ ‫ظ َهرُ ِم‬ ُِ ‫ِإ ْخ َراجُُ ْال َح ْر‬
Mengeluarkan huruf idzhar dari tempat keluarnya tanpa dengung secara sempurna.

Maksudnya, apabila ada huruf “nun mati” (‫ )ن‬atau “tanwin” (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬berhadapan atau bertemu dengan
huruf idzhar maka nun mati dan tanwinnya dibaca jelas tanpa mendengung.

Adapun huruf idzhar itu ada enam, yaitu :

‫أ‬ ‫هـ‬ ‫ع‬ ‫ح‬ ‫غ‬ ‫خ‬

Maka apabila ada huruf nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan salah satu dari keenam
huruf idzhar di atas maka huruf nun mati atau tanwin dibaca dengan jelas tanpa mendengung.

Contoh idzhar halqi di dalam Al-Quran :

‫أ‬+‫ن‬ ُ ‫ أ‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ أ‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ أ‬+ ‫ــــــٌــ‬


ُ ِ ‫ِمن أي‬ ُ ‫عذابًا أ ِلي ًما‬ ُ ‫شي ٍء إِن‬ ُ ‫اب أ ِلي ٌم‬
ٌ ‫عذ‬
ُ

1
‫ُ‬ ‫ن ‪ +‬هـ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬هـ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬هـ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬هـ‬
‫ُ‬ ‫ِمنها‬ ‫ُ‬ ‫ف ِريقًا هدى‬ ‫ُ‬ ‫ِبرحم ٍة هل‬ ‫وجهةٌ هو ُ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬

‫ُ‬ ‫ن‪+‬ع‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ع‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ع‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ع‬
‫ُ‬ ‫أنعمت‬ ‫ُ‬ ‫طبقًا عن‬ ‫ُ‬ ‫شي ٍء ع ِلي ٌم‬ ‫ُ‬ ‫س ِمي ٌع ع ِلي ٌم‬
‫ُ‬

‫ُ‬ ‫ن‪+‬ح‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ح‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ح‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ح‬
‫ُ‬ ‫ِلمن حوله‬ ‫ُ‬ ‫وف ِريقًا حق‬ ‫ُ‬ ‫يم‬
‫أم ٍر ح ِك ٍ‬ ‫ُ‬ ‫ع ِلي ٌم ح ِكي ٌم‬
‫ُ‬

‫ُ‬ ‫ن‪+‬غ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬غ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬غ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬غ‬
‫ُ‬ ‫ِمن غي ِر‬ ‫ُ‬ ‫ورا‬
‫عف ًّوا غف ً‬ ‫ُ‬ ‫إِل ٍه غيره‬ ‫ُ‬ ‫أج ٌر غير‬
‫ُ‬

‫ُ‬ ‫ن‪+‬خ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬خ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬خ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬خ‬
‫ُ‬ ‫ِمن خي ٍر‬ ‫ُ‬ ‫يرا‬
‫ع ِلي ًما خبِ ً‬ ‫ُ‬ ‫نُّطف ٍة خلقه‬ ‫ُ‬ ‫ع ِلي ٌم خبِي‬

‫‪Contoh dalam ayat al quran :‬‬

‫َ َ ْ َ ُ ْ َّ ٗ ُ ُ ً َ َ ٌ‬
‫ولم يكن له كفوا احد ࣖ‪٤‬‬ ‫‪: Tanwin bertemu dengan huruf ALIF‬‬
‫َْْ‬ ‫َْ‬
‫ِم ْن تح ِت َها الانه ُر‪٨ ’..‬‬ ‫‪: Nun sukun bertemu dengan huruf HA‬‬
‫ََْ َ َ َ‬
‫انع ْمت عل ْي ِه ْم ە ࣖ ‪٧‬‬ ‫‪: Nun sukun bertemu dengan huruf ’AIN‬‬
‫ٌ‬ ‫َ َ‬
‫نا ٌر ح ِام َية ࣖ ‪١‬‬ ‫‪: Tanwin bertemu dengan huruf ‘HA‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َّوا َمن ُه ْم ِم ْن خ ْو ٍف ࣖ ‪٤‬‬ ‫‪: Nun sukun bertemu dengan huruf KHO‬‬
‫َ ْ َ َُْ‬
‫اج ٌر غ ْي ُر َمن ْو ٍنٍۗ ‪٦‬‬ ‫‪: Tanwin bertemu dengan huruf GHOIN‬‬

‫‪2‬‬
 Idgham (‫)اإلدغام‬
Pengertian idgham secara bahasa berarti “memasukkan sesuatu ke dalam sesuatu / melebur ke huruf
berikutnya”.

Adapun pengertian idgham secara istilah adalah :

ُ ‫ش َّددًا‬ ِ ‫انُ َح ْرفًاُ َو‬


َ ‫احدًاُم‬ ِ ‫سا ِكنُُفِيُ َح ْرفُمتَ َح ِركُبِ َحيْثُُ َي‬
ُِ ‫صي َْر‬ ُِ ‫إِ ْدخَالُُ َح ْر‬
َ ُ‫ف‬
Memasukkan huruf mati pada huruf yang berharakat sehingga kedua huruf tersebut menjadi satu yang
bertasydid.

Huruf idgham ada enam, yaitu :

‫ي‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ن‬

Maka apabila ada huruf nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan salah satu dari keenam
huruf idgham di atas maka huruf nun mati atau tanwin dimasukkan pada huruf berikutnya sehingga menjadi
satu huruf yang bertasydid.

Namun, dalam proses pengucapannya idgham dibagi menjadi dua, yaitu :


 Idgham Bighunnah (‫)اإلدغام بغنة‬
 Idgham Bilaghunnah (‫)اإلدغام بال غنة‬

Berikut ini penjelasan masing-masing dari keduanya beserta contohnya dalam Al-Quran :

a. Idgham Bighunnah (‫)اإلدغام بغنة‬


Idgham artinya memasukkan, bighunnah artinya dengan mendenung. Yakni, memasukkan huruf nun mati
atau tanwin pada huruf berikutnya disertai dengan mendengung.

Artinya: apabila ada Nun sukun atau Tanwin bertemu dengan salah satu huruf hijaiyyah yang berjumlah 4
huruf, biasa di singkat dengan bunyi ُْْ‫ينمو‬

Huruf idgham bigunnah ada empat, yakni :

3
‫و‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ي‬

Maka apabila ada huruf nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan salah satu dari keempat
huruf idgham bighunnah di atas maka huruf nun mati atau tanwin dimasukkan pada huruf berikutnya
sehingga menjadi satu huruf yang bertasydid disertai dengan suara mendengung sepanjang tiga
harakat.

Contoh idgham bighunnah di dalam Al-Quran :

‫ي‬+‫ن‬ ُ ‫ ي‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ ي‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ ي‬+ ‫ــــــٌــ‬


ُ ‫من يقول‬ ُ ‫ش ًّرا يره‬ ُ ‫يومئِ ٍذ يتذكر‬ ُ ‫وجوهٌ يومئِ ٍذ‬
ُ

ُ ‫ن‬+‫ن‬ ُ ‫ ن‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ ن‬+ ‫ــــــٍــ‬ ‫ ن‬+ ‫ــــــٌــ‬


ُ

ُ ‫ِمن نِعم ٍة‬ ُ ً‫ِعظا ًما ن ِخرة‬ ُ ٌ‫يومئِ ٍذ نا ِعمة‬ ُ ٌ‫اصبة‬


ِ ‫املةٌ ن‬ِ ‫ع‬
ُ

ُ ‫م‬+‫ن‬ ُ ‫ م‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ م‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ م‬+ ‫ــــــٌــ‬


ُ ‫اء‬
ٍ ‫ِمن م‬ ُ ‫مث ًال ما‬ ُ ‫ب ِمما‬
ٍ ‫ري‬ ُ ٌ ‫ج مطهرة‬
ٌ ‫أ زو ا‬
ُ

ُ ‫و‬+‫ن‬ ُ ‫ و‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ و‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ و‬+ ‫ــــــٌــ‬


ُ ‫ِمن ورا ِئ ِهم‬ ُ ‫يرا ويهدِي‬
ً ‫ك ِث‬ ُ ‫مقطوع ٍة ول‬ ُ ‫خي ٌر وأبقى‬

Catatan Penting : Apabila huruf nun mati (‫ )ن‬bertemu dengan huruf wawu (‫ )و‬atau ya’ (‫ )ي‬dalam satu
kata maka tidak berlaku hukum idgham bighunnah. Bahkan wajib dibaca idzhar (jelas). Hukum ini
dinamai dengan idzhar mutlak atau idzhar wajib. Hukum ini hanya ada di empat kata dalam Al-Quran,
yaitu :

}‫ {قِنوا ٌن‬،}‫{صنوا ٌن‬


ِ ،}‫ {بنيا ٌن‬،}‫{ال ُّدنيا‬
4
Contoh dalam ayat al quran :
َ َ َ َْ ْ ْ َ
٧ ٗۚ‫ ف َم ْنَّيع َمل ِمثقال ذَّر ٍة خ ْي ًرا َّي َر ٗه‬: Nun sukun / Tanwin bertemu dengan huruf YA

ٗ َ َّ َ َّ ً َ َ َ َ ْ َّ
٢ ‫ال ِذي جمع مالا وعدده‬ : Tanwin bertemu dengan huruf WAW
َ ََّ ُ َ
ُ٩ ࣖ ‫ِف ْي ع َم ٍد َمدد ٍة‬ : Tanwin bertemu dengan huruf MIM

ً َّ َ َُّ َ
ُ١ ٍۗ‫َء ِاذا كنا ِعظا ًما نِخ َرة‬ : Tanwin bertemu dengan huruf NUN

b. Idgham Bilaghunnah (‫)اإلدغام بال غنة‬


Memasukkan huruf nun mati atau tanwin pada huruf berikutnya tanpa disertai dengan mendengung.

Huruf idgham bilagunnah ada dua, yakni :

‫ل‬ ‫ر‬

Maka apabila ada huruf nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan salah satu dari keempat
huruf idgham bilaghunnah di atas maka huruf nun mati atau tanwin dimasukkan pada huruf berikutnya
sehingga menjadi satu huruf yang bertasydid tanpa mendengung.

Contoh idgham bilaghunnah di dalam Al-Quran :

‫ل‬+‫ن‬ ُ ‫ ل‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ ل‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ ل‬+ ‫ــــــٌــ‬


ُ ‫ِمن لدنك‬ ُ ً ‫م‬
‫ال لبدًا‬ ُ ‫همز ٍة لمز ٍة‬ ُ ‫خي ٌر لك‬
ُ

ُ ‫ر‬+‫ن‬ ُ ‫ ر‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ ر‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ ر‬+ ‫ــــــٌــ‬

5
ُ ‫ِمن ر ِب ِهم‬ ُ ‫ورا ر ِحي ًما‬
ً ‫غف‬ ُ ‫اضي ٍة‬
ِ ‫ِعيش ٍة ر‬ ُ ‫ور ر ِحي ٌم‬
ٌ ‫غف‬

Contoh dalam ayat al qurán :


ُ ُ ُ ٌ
١ ‫َو ْيل ِلك ِل ه َم َز ٍة ل َم َز ٍة‬ : Tanwin bertemu dengan huruf LAM

َْ ْ َ
٧ ٍۗ‫ان َّرا ُه ْاستغنى‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf RO’

 Iqlab (‫)اإلقالب‬
Pengertian iqlab secara bahasa berarti “Merubah sesuatu dari bentuk asalnya.”
Adapun pengertian iqlab secara istilah adalah :

ُِ ‫سا ِكنَ ُِةُأ َ ُِوُالت َّ ْن ِوي‬


ْ ‫ْنُ ِم ْي ًماُم‬
ُ ُ‫خفَاُة ًُ ِبغنَّة‬ ُِ ‫قَ ْلبُُالنُّ ْو‬
َّ ‫نُال‬
Merubah bunyi nun atau tanwin dengan bunyi mim yang disamarkan disertai dengan suara mendengung.

Huruf iqlab hanya ada satu, yaitu :

‫ب‬

Maka apabila ada huruf nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan huruf ba’ maka nun
mati atau tanwin dirubah pengucapannya pada huruf mim yang diucapkan dengan dengung dan
disamarkan sepanjang dua harakat.

Contoh iqlab di dalam Al-Quran :

‫ب‬+‫ن‬ ُ ‫ ب‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ ب‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ ب‬+ ‫ــــــٌــ‬


ُ ‫ِمن بع ِد ِه‬ ُ ‫اصي ِة‬
ِ ‫لنسفعًا ِبالن‬ ُ ‫يوم ِئ ٍذ ِبجهنم‬ ُ ‫ت‬
ِ ‫ع ِلي ٌم ِبذا‬

6
Contoh dalam ayat al quran :

َ َ ُْ َّ َ َ ْ ُ َ ََّ
٤ِۖ‫كلا لين ْۢبذن ِفى الحطم ِة‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf BA

Tiga langkah mengucapkan hukum iqlab :


 1. Merubah pengucapan nun sukun atau tanwin menjadi huruf mim
 2. Menyamarkan huruf mim ketika berhadapan dengan huruf ba’
 3. Menampakkan suara mendengung disertai dengan samarnya huruf mim
Tanda di dalam mushaf apabila nun sukun atau tanwin bertemu ba’ dibaca iqlab adalah terdapat huruf
mim kecil di atasnya.

 Ikhfa’ Haqiqi (‫)اإلخفاء الحقيقي‬


Pengertian ikhfa’ secara bahasa berarti “Samar”. Adapun secara istilah adalah :

ُِ َّ‫اءُ ْالغن‬
ُ‫ة‬ ُْ َّ ‫نُالت‬
ُِ َ‫ش ِد ْي ُِدُ َم َُعُبِق‬ ُِ ‫ع‬
َ ُ‫اريًا‬
ِ ‫ع‬ ُِ ‫ارُ َو ْاْل ْدغ‬
َ ُ‫َام‬ ْ ‫اْل‬
ُِ ‫ظ َه‬ ِ ْ َُُ‫صفَةُُبَيْن‬ ُِ ‫طقُُبِ ْال َح ْر‬
ِ ِ‫فُب‬ ْ ُّ‫الن‬
Mengucapkan huruf dengan sifat diantara idhar (jelas) dan idgham (masuk) tanpa tasydid dengan
mempertahankan ghunnah (dengung).

Huruf ikhfa’ ada 15, yakni :

‫ت‬ ‫ث‬ ‫ج‬ ‫د‬ ‫ذ‬ ‫ز‬


‫س‬ ‫ش‬ ‫ص‬ ‫ض‬ ‫ط‬ ‫ظ‬
‫ف‬ ‫ق‬ ‫ك‬

Maka apabila ada huruf nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan huruf salah satu dari
kelima belas huruf ikhfa’ maka nun mati atau tanwin maka terjadilah bunyi samar disertai dengung
selama dua harakat.

Ikhfa’ tidak sama dengan idgham.

Berikut 3 perbedaan ikhfa’ dengan idgham :

7
‫‪‬‬ ‫‪1. Ikhfa’ tidak memiliki tasydid secara mutlak, berbeda dengan idgham yang memiliki tasydid.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2. Mengikhfa’kan huruf berarti huruf itu terucap bersamaan dengan huruf setelahnya (samar-samar‬‬
‫‪antara kedua huruf), sedangkan menidghamkan huruf berarti memasukkan pada huruf setelahnya.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3. Ikhfa’ berlaku baik ketika berada dalam satu kata ataupun dua kata, sementara idgham tidak‬‬
‫‪berlaku apabila berada di dalam satu kata.‬‬
‫‪Contoh ikhfa’ haqiqi di dalam Al-Quran :‬‬

‫ن‪+‬ت‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ت‬


‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ت‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ت‬
‫ُ‬ ‫وأنتم‬ ‫قِبلةً ترضاها ُ‬ ‫ُ‬ ‫نِعم ٍة تجزى‬ ‫نِعمةٌ تمنُّها ُ‬

‫ن‪+‬ث‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ث‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ث‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ث‬
‫ُ‬ ‫من ثقلت‬ ‫ُ‬ ‫ج ِميعًا ثم‬ ‫ُ‬ ‫اع ثم‬
‫ُّمط ٍ‬ ‫ظا ِلمةٌ ثم ُ‬

‫ن‪+‬ج‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ج‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ج‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ج‬
‫ُ‬ ‫من جاءك‬ ‫ُ‬ ‫خلقًا جدِيدًا‬ ‫ُ‬ ‫ق جدِي ٍد‬
‫ِبخل ٍ‬ ‫ُ‬ ‫عي ٌن ج ِاريةٌ‬

‫ن‪+‬د‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬د‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬د‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬د‬
‫ُ‬ ‫ِمن دو ِن ِه‬ ‫ُ‬ ‫سا ِدهاقًا‬
‫وكأ ً‬ ‫ُ‬ ‫ق‬
‫اء دا ِف ٍ‬
‫م ٍ‬ ‫ُ‬ ‫ِقنوا ٌن دا ِنيةٌ‬

‫ن‪+‬ذ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ذ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ذ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ذ‬
‫ُ‬ ‫تن ِذرهم‬ ‫ُ‬ ‫يتِي ًما ذا مقرب ٍة‬ ‫ُ‬ ‫فِي يو ٍم ِذي مسغب ٍة‬ ‫ُ‬ ‫ع ِز ٌ‬
‫يز ذو انتِق ٍام‬

‫ن‪+‬ز‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ز‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ز‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ز‬
‫ُ‬ ‫ِمن زوا ٍل‬ ‫ُ‬ ‫سا ز ِكيةً‬
‫نف ً‬ ‫ُ‬ ‫ان‬
‫فا ِكه ٍة زوج ِ‬ ‫ُ‬ ‫ُّمبارك ٍة زيتون ٍة‬

‫ن‪+‬س‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬س‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬س‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬س‬
‫‪8‬‬
‫ُ‬ ‫ِإل من سبق‬ ‫ُ‬ ‫سال ًما سال ًما‬ ‫ُ‬ ‫شي ٍء سببًا‬ ‫ُ‬ ‫ك ِلمةٌ سبقت‬

‫ن‪+‬ش‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ش‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ش‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ش‬
‫ُ‬ ‫ِمن شي ٍء‬ ‫ُ‬ ‫ِزلز ًال شدِيدًا‬ ‫ُ‬ ‫أم ٍة ش ِهيدًا‬ ‫ُ‬ ‫أ ِلي ٌم شدِي ٌد‬

‫ن‪+‬ص‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ص‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ص‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ص‬
‫ُ‬ ‫ِمن صلصا ٍل‬ ‫ُ‬ ‫عذابًا صعدًا‬ ‫ُ‬ ‫اء صدِي ٍد‬
‫م ٍ‬ ‫ُ‬ ‫ِرجا ٌل صدقوا‬

‫ن‪+‬ض‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ض‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ض‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ض‬
‫ُ‬ ‫منضو ٍد‬ ‫ُ‬ ‫قو ًما ضا ِلين‬ ‫ُ‬ ‫ف‬
‫ِلك ٍل ِضع ٌ‬ ‫ذ ِريةٌ ضعفاء ُ‬

‫ن‪+‬ط‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ط‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ط‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ط‬
‫ُ‬ ‫ين‬
‫ِمن ِط ٍ‬ ‫ُ‬ ‫ورا‬
‫ما ًء طه ً‬ ‫ُ‬ ‫كشجر ٍة طيِب ٍة‬ ‫فِديةٌ طعام ُ‬

‫ن‪+‬ظ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ظ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ظ‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ظ‬
‫ُ‬ ‫ينظرون‬ ‫ُ‬ ‫ق ًرى ظا ِهرةً‬ ‫ُ‬ ‫حرث قو ٍم ظلموا‬ ‫ُ‬ ‫اب ظلماتٌ‬
‫سح ٌ‬

‫ن‪+‬ف‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ف‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ف‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ف‬
‫ُ‬ ‫سك م‬
‫أنف ِ‬ ‫ُ‬ ‫ارا فلما‬
‫ن ً‬ ‫ُ‬ ‫ت فتاب‬
‫ك ِلما ٍ‬ ‫ُ‬ ‫ض فزادهم‬
‫مر ٌ‬

‫ن‪+‬ق‬ ‫ُ‬ ‫ــــــًــ ‪ +‬ق‬ ‫ُ‬ ‫ــــــٍــ ‪ +‬ق‬ ‫ــــــٌــ ‪ +‬ق‬


‫ُ‬

‫ُ‬ ‫ِمن قبل‬ ‫ُ‬ ‫عذابًا ق ِريبًا‬ ‫ُ‬ ‫ِبتا ِب ٍع ِقبلتهم‬ ‫أمةٌ قد خلت ُ‬

‫‪9‬‬
‫ك‬+‫ن‬ ُ ‫ ك‬+ ‫ــــــًــ‬ ُ ‫ ك‬+ ‫ــــــٍــ‬ ُ ‫ ك‬+ ‫ــــــٌــ‬
ُ ‫ِإن كنتم‬ ٍ ‫طيِبةً كشجر‬
ُ‫ة‬ ُ ‫وفا ِكه ٍة كثِير ٍة‬ ُ ٌ ‫فا ِكهةٌ كثِيرة‬

Contoh dalam ayat al quran :

ُ ُ َْ َ َ ْ ُ ْ ُ َْ ََ
٣ ٗۚ‫ولا انتم ع ِبدون ما اعبد‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf TA

ٗ ُ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ ََّ َ
٦ ‫ازينه‬
ِ ‫فاما من ثقلت مو‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf TSA

ْ َْ َ ْ َ
٢ ٍۗ‫ان جاۤ َء ُه الاعمى‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf JA

َْ َ ْ ُ
٢٠ ‫ِذ ْي قَّو ٍة ِعند ِذى الع ْر ِش َم ِك ْي ٍن‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf DA

َ َ َ َ ْ
٣ ‫َس َيصلى نا ًرا ذات ل َه ٍب‬ : Tanwin bertemu dengan huruf DZA

ْ َ ْ َ َ ُ ْ ْ َ َّ
١ ‫ِانا ان َزلنه ِف ْي ل ْيل ِة القد ِر‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf ZA

ْ ُ َ َ ْ ْ َّ
٢ ‫ِان ال ِان َسان ل ِف ْي خس ٍر‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf SA

ََ َ َ
٢ ‫ِم ْن ش ِر َما خلق‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf SYA

َ ْ ُ َ ْ َ َ ْ َ ْ ُ َ ْ َّ
‫ال ِذين هم عن صل ِات ِهم ساهون‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf SHO’

َ َّ َ َْ َ ُ َ َّ
٧ …ِۖ‫ِان َرَّبك ه َو اعل ُم ِب َم ْن ضل ع ْن َس ِب ْي ِله‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf DHO’

َ َ ْ َ ً َ َ َُّ َ ْ َ َ
١٩ ٍۗ‫لتركبن طبقا عن طب ٍق‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf THO’

ْ َ ُ ََْ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ ََ
١٧ ٍۗ‫افلا ينظ ُرون ِالى ال ِا ِب ِل كيف خ ِلقت‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf ZHO’

َ ً ْ َ َ ْ َ ْ ََ
٦ ِۖ‫الم ِيجدك ي ِتيما فاوى‬ : Tanwin bertemu dengan huruf FA

10
ٌ َ َ ٌ ُُ َ ْ
٣ ٍۗ‫ِفيها كتب ق ِيمة‬ : Tanwin bertemu dengan huruf QO

ُ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ
١ ‫ا َرا ْيت ِان كان على الهدى‬ : Nun sukun bertemu dengan huruf KA

Ikhfa’ secara ukuran ghunnahnya terdiri dari 3 jenis :

1. Ikhfa’ Aqrab
Yakni apabila ada nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan huruf : ‫ت د ط‬maka
suara ikhfa’ (samar) lebih lemah dari pada suara ghunnah (dengung).

2. Ikhfa’ Ausath
Yakni apabila ada nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ )ــــــٌــ ــــــٍــ ــــــًــ‬bertemu dengan huruf : ‫ث ج ذ ز س ش ص ض ط ظ‬
‫ف‬maka suara ikhfa’ (samar) sama dengan suara ghunnah (dengung).

3. Ikhfa’ Ab’ad
Yakni apabila ada nun mati (‫ )ن‬atau tanwin (‫ــــــٍــ ــــــًــ‬ ‫ )ــــــٌــ‬bertemu dengan huruf : ‫ك ق‬maka
suara ikhfa’ (samar) lebih kuat dari pada ghunnah (dengung).

Catatan Penting! Berikut ini diantara kesalahan yang sering terjadi dalam membunyikan huruf ikhfa’,
antara lain :
 Menempelkan ujung lidah dengan gigi seri atas bagian belakang ketika membunyikan ikhfa’ pada
huruf ta’ (‫ )ت‬atau dal (‫)د‬. Yang benar hendaknya tidak menempelkan ujung lidah pada gigi seri atas bagian
belakang dalam rangka mempertahankan suara ikhfa’.
 Menipiskan suara ketika membunyikan huruf ikhfa’ yang bersifat isti’la’ (yakni huruf : ‫)ص ض ط ظ ق‬.
Yang benar hendaknya menebalkan suara ketika huruf nun bertemu huruf ikhfa’ yang bersifat isti’la’.
Masalah ini akan dibahas secara rinci pada bab tarqiq dan tafkhim.
ُ
ُ

11

Anda mungkin juga menyukai