I S S N : 2 5 0 2 -8 9 6 0 I e - I S S N : 2 5 0 2 -7 5 7 3
AB STRAK
T an ah m er u pa kan sa l ah sat u ba gi an t er pen t in g dal a m kel a n gsun gan h i dup
m an usi a . Sel a in tan ah seba ga i t em pa t tin gga l, t an ah juga seba ga i t em pa t unt uk
m en ca ri r ej eki , m a ka dari i t u set i a p m an usia ber usa ha un t uk m en gua sa i sebi da n g
t an ah unt uk keper l uan keh i dupann ya .
Men i n gka tn ya ke but uh an a kan t anah un t uk kegi a t an usah a, ma ka sem a kin
m en in gkat pul a kebut uh an a kan dukun gan ber upa ja m in an kepa st ian h ukum di bi da n g
per t an ahan un t uk m en ekan t er ja di n ya kon fl i k di m a s ya r a kat . Ol eh kar en a it u da l am
m en ja m in a dan ya k epa st i a n h uku m dan ket ert i ba n di ma s ya r a kat Nega r a san ga t
ber kepen t in gan un t uk m en ga t ur ba i k t en t an g pengua sa an ma upun m en gen ai per al ih an
a t a upun pen ga lih an ha k a ta s t anah di In don esi a . Sa l ah sa t u pen ga t uran pera l ihan h a k
a t a s tan ah di ken a l da la m per un dan g -un dan gan per tan ah an di In don esi a a da l ah den gan
“T uka r Men ukar Tan ah ”. Seca r a subst a n ti f t uka r m en ukar m er upa kan ba gi an dar i
per i ka tan ya n g l ah ir da ri per jan ji an ol eh kar en an ya t un duk pa da az a s kebe ba sa n
ber kon tr a k t et a pi kar en a obyekn ya a da l ah h a k a ta s t an ah m a ka dal a m pel a ksan a ann ya
h ar us t un duk den gan s ya r a t -sya r a t for m a l ya n g di t et a pkan da l am per a t ur an
per un dan g -un dan gan di bi dan g h ukum per tan aha an .
Un t uk t uka r m en ukar t an ah ya n g l et a k t an ahn ya an t ar a t an ah ya n g t er l et a k di
Ka bupa t en Ba dun g den gan t an ah ya n g t er l et a k di Kot a Den pa sa r m en ur ut Pera t ur an
Pem er i n tah Repu bl i k In don esi a N om or 24 T a h un 2016 t en t an g Per uba han a ta s
Per a t ur an Pem er in tah n om or 37 T ah un 1998 t en t an g Pera t ur an Ja ba t an Peja ba t
Pem bua t Akt a T an ah, ya n g da er ah kewen a n gannya ber da sa r kan pa sal 12 da er ah ker ja
PPAT a da l ah sa t u wi l a ya h pr ovi n si . Ol eh karen an ya un t uk t ukar m en ukar tan ah
sep er t i t er sebut di a t a s Akt a PPAT n ya cukup di bua t sa t u Akt a .
Met ode p en el i t i an in i m en ggun a kan m et ode yur i di s em per i s ya i t u m en ggun a kan
da t a la pan gan ( f ie l d re se arc h) se ba ga i da t a pri m er dan per un dan g -un dan gan sert a
buku - buku ya n g m em ba h a s t ent an g per m a sal ah aan ya n g di ka ji se ba ga i da ta sekun der.
Ber da sar kan dat a -dat a ya n g t er kum pul dan di ana l i si s seca r a kwa l i t a t i f di si m pul kan ,
ba h wa t uka r m en ukar t anah ya n g l et a k tan ahn ya a n tar a tan ah ya n g t erl et a k di
Ka bupa t en Ba dun g den gan t anah ya n g t er l eta k di Kot a Den pa sar bel um da pa t
di l a ksan a kan kar ena , Per a t ur an Pem er in t ah Re publ i k In don esi a Nom or 24 T ah un
2016 t en t an g Per uba h an a t a s Per a t ur an Pem er in tah Nom or 37 T a h un 1998 t en t an g
Per a t ur an Ja ba t an Peja ba t Pem bua t Akt a T an ah bel um di t aa t i ya n g di seba bka ka n ol eh
fa kt or kur an gn ya koor di n a si an t ara pih a k -pih a k ter ka i t dan fa kt or buda ya h ukum pa ra
pel a ksa n a per at ur an t er sebut .
ABST RACT
Land i s one of t he most i mport ant part of human surv i v al . In addit i on t o t he l and
as a re si de nc e , l and as we l l as a pl ac e t o se e k f ort une , and t he re f ore e ve ry human
be i ng nee ds t o c ont rol a pi ec e of l and f or t he purpose s of l i f e .
Inc re asi ng t he ne e d f or l and f or busi ne ss ac t i v i t i e s, t he i nc re asi ng ne e d f or
support i n t he f orm of l e gal ce rt ai nt y i n t he f i eld of l and t o re duc e t he oc c urre nce of
c onf l i ct i n t he c ommuni ty . The ref ore , i n e nsuri ng l aw and orde r i n soc i e t y, t he St at e
i s v e ry c onc e rne d t o r e gul ate bot h about c ont rol and about t he t ransi t i on or t ransf e r
of l and ri ght s i n Indone si a. One of t he t ransf e r of l and ri ght arrange me nt s k no wn i n
t he l and l aws i n Indone si a i s t he "Land S wap". Subst ant i v el y , e xc hange or swap i s
part of t he e ngage me nt t h at was born out of t he agre e me nt , t he re f ore, i t i s subj e c t t o
V. PENUTUP
5. 1 Ke si mp ul an
10
Bernard L. Tanya, et al., Teori Hukum :
Strategi Tertib Manusia Lintas Ruang dan
Generasi, CV. Kita, Surabaya, h. 117.
11
Soerjono Soekanto, 1985, Perspektif
Teoritis Studi Hukum dalam Masyarakat,
Rajawali, Jakarta, (selanjutnya disebut Soerjono
Soekanto III), h. 19.
12
Ibid, h. 83.
Jurnal Ilmi ah P rodi Ma gister Kenot ariatan , 2 017 - 2018 235
DAFTA R PUST AK A
B uk u-B uk u
Am i r uddin & Za i n al Asi ki n, 2004, Pe ngant ar Me t ode Pe ne li t i an Huk um, PT Ra ja
Gr a fi n do Per sa da , Ja kar ta .
Ber nar d L. T an ya , et a l. , Te ori Huk um : St rat egi Te rt i b Manusi a Li nt as R uang dan
Ge ne rasi , CV. Kit a , Sura ba ya .
Bur h an Ash sh ofa , 2001, Met ode Pe nel i t i an Huk um , Cet . III, Rh in eka Ci pt a, Ja kart a .
La wr en ce M. Fr i edm an, 1984, A me ri c an La w, W. W. Nor t on & Com pa n y, N e w Y or k -
L on don
Soer j on o S oeka n t o, 1985, Pe r spe k t i f Te ori t i s St udi Huk um dal am Masy arak at ,
R aj awal i , Ja ka rt a
-------, 2004, Pe ndek at an Sosi ol ogi t e rhadap Huk um, Bi na Aksar a , Ja kar ta
-------, 2008, Fak t or-Fak t or y ang Me mpe ngaruh i Pe ne gak an Huk um, Ra ja Gr a fi n do
Per sa da , Ja kart a .
T h eo Hui j ber s, 2007, Fi l saf at Huk um dal am Li nt as Se j arah, Kan i si us, Cet a kan
Ke em pa t bel a s, Yog ya ka r t a
Ar ti k el Il mi ah
Ni ken Sar a swa t i , 2011, “St an dar Kon tra k Da la m Hukum Per jan ji an ”,
h tt p: / / kenn ysi i ke bby. wor dpr ess. c om / 2011/ 03/ 07/ Ken n ysi i ke bby’ s Bl og Ju st
An ot h er Wor dpr ess. Com Si t e
*****