Persekitaran pembelajaran yang responsif adalah suatu konsep yang membolehkan kanak-kanak

belajar dengan lebih efektif dan efisien. Konsep ini melibatkan penggunaan persekitaran yang sesuai
dengan keperluan kanak-kanak, seperti ruang pembelajaran yang luas dan mesra kanak-kanak,
peralatan pembelajaran yang sesuai mengikut umur dan perkembangan kanak-kanak, serta
penggunaan kaedah pengajaran yang menarik dan menyeronokkan 12.
Dalam pendidikan awal kanak-kanak, persekitaran pembelajaran yang responsif sangat penting
kerana ia dapat membantu kanak-kanak terlibat secara aktif semasa proses pengajaran dan
pembelajaran berlangsung. Selain itu, persekitaran pembelajaran yang responsif juga dapat
membantu kanak-kanak untuk lebih selesa belajar dan bergerak bebas 1.
Sesuai dengan konsep persekitaran pembelajaran yang responsif, ruang pembelajaran hendaklah
mesra kanak-kanak dan bersifat responsif supaya mereka boleh bebas bermain di ruang yang
disediakan dengan kemudahan dan peralatan yang sesuai mengikut umur dan perkembangan
mereka. Keadaan ruang pembelajaran yang luas memberi peluang kepada kanak-kanak untuk lebih
selesa belajar dan bergerak bebas. Selain itu, bagi mengelakkan kemungkinan kanak-kanak
tercedera, tidak meletakkan sebarang perabot yang berpotensi mencederakan kanak-kanak semasa
aktiviti pembelajaran dijalankan1.

Persekitaran pembelajaran yang responsif memainkan peranan penting dalam pembangunan kanak-
kanak dari segi fizikal, emosi dan sosial1. Dalam aspek fizikal, persekitaran pembelajaran yang
responsif haruslah memenuhi keperluan kanak-kanak seperti ruang pembelajaran yang luas dan
mesra kanak-kanak, peralatan pembelajaran yang sesuai mengikut umur dan perkembangan kanak-
kanak, serta penggunaan kaedah pengajaran yang menarik dan menyeronokkan 12.
Dalam aspek emosi, persekitaran pembelajaran yang responsif haruslah mempromosikan emosi yang
positif dan membantu kanak-kanak untuk menguruskan emosi mereka dengan baik. Persekitaran
pembelajaran yang menyokong dapat membantu kanak-kanak merasa selamat dan selesa, dan ini
dapat membantu mereka untuk lebih mudah belajar dan berkembang 13.
Dalam aspek sosial, persekitaran pembelajaran yang responsif haruslah memupuk hubungan yang
positif antara kanak-kanak dan rakan sebaya mereka. Persekitaran pembelajaran yang menyokong
dapat membantu kanak-kanak untuk berinteraksi dengan rakan sebaya mereka dan membangunkan
kemahiran sosial yang diperlukan untuk hidup berdikari 13.

Persekitaran pembelajaran yang responsif adalah persekitaran yang memenuhi

keperluan kanak-kanak dan bersifat mesra kanak-kanak. Ciri-ciri persekitaran
pembelajaran yang responsif untuk pendidikan awal kanak-kanak termasuklah:

1. Keselesaan ruang pembelajaran: Suhu bilik yang sesuai dan selesa untuk kanak-kanak, lampu
yang berfungsi dengan baik, dan dekorasi serta peralatan yang menarik minat kanak-kanak 12.
2. Keadaan dan keluasan ruang pembelajaran: Ruang pembelajaran yang luas memberi peluang
kepada kanak-kanak untuk lebih selesa belajar dan bergerak bebas. Keadaan ruang
pembelajaran yang direka khas mengikut peringkat umur kanak-kanak. Tidak meletakkan
sebarang perabot yang berpotensi mencederakan kanak-kanak semasa aktiviti pembelajaran
dijalankan 1.
3. Sudut pembelajaran atau ruang pembelajaran yang khas: Memberi kebebasan kepada
kanak-kanak untuk mengambil tempat atau ruang kegemarannya ketika sesi pembelajaran
berlangsung 1.
4. Perkembangan pembelajaran holistik kanak-kanak: Persekitaran yang meransang
pembelajaran, mewujudkan komunikasi terbuka dan menggalakkan pembelajaran koperatif dan
memberi peluang yang sama kepada semua murid 3.