Disediakan oleh :
1 PENDAHULUAN 3
ْ
2 IKROB (ُاإلع َراب
ِ ) 4
ََ
3 MUBTADAK (ُ)الم ْبتدأ 7
4 KHOBAR (ب
َ َ
ُ )الخ 10
َ َََ َ َ
5 KANA DAN SAUDARA² ()كانُوأخ َواتها 28
َ َ َ َ َّ
6 INNA DAN SAUDARA² () ِإنُوأخ َواتها 31
ْ ّ َْ ِ َ
7 LA ALLATI LINAFYIL JINSI (س
ُ ِ ُالجن
ِ ُالت ُِلن يف
)َل ي 41
ِ
َ َ َ َ َّ َ
8 ZONNA DAN SAUDARA² ()ظنُوأخ َواتها 54
Lawan isim makrifah ialah isim nakiroh. Isim nakiroh ialah kata nama yang merujuk kepada
sesuatu yang tidak spesifik dan boleh menerima ألuntuk menjadi isim makrifah.
Mubtadak jenis ini ada 4 jenis, hukumnya rofak dan amil rofaknya mestilah amil maknawi
(tidak ditulis dalam ayat) iaitu ibtidak : tiada amil lafzi selain zaidah atau berada di
permulaan ayat. dskp 2.1.1
1. Mubtadak isim zohir = Isim ‘alam / Isim yang ada أل/ Mudof pada isim makrifah
Contoh: Fatimah, lelaki itu, telefon Zainab
Hukum: rofak
2. Mubtadak isim dhomir = Kata ganti diri
Contoh: dia, mereka, kami, kamu, saya
Hukum: mabni fi mahal rofak
الضمب
ر ُ
الجملة االسمية ُ
المنفصل
َ
ُ ُه َُوُط ِالب ُ 1L ُ ه َُو
َ
ُ ان ُ ِ ه َمُاُط ِال َب ُ 2L ُ ه َما الغ ِائب
َ َ ْ
ُ ون ُ مُط ِالب ُه ُ 3L+ ُم ُْ ه
َ َ َ َُ ِ ي
ُ ُهُُط ِالبة ِ ُ 1P ُه
َ َ َ َي ُ ه َما
ُ انُ ِ همُاُط ِالبت ُ 2P الغ ِائبة
َ
ُ ُه َّنُُط ِال َبات ُ 3P+ ُنَُّ ه
ِّ َ َْ َ َْ
ُم ُ َ أنتُم َعل ُ 1L ُت ُ أن
ِّ ْ َْ
ُ ِ أ َنت َماُُم َعل َم
ُ ان ُ 2L ُ أنت َما المخاطب
َ ِّ ْ َْ
ُ ونُ أ َنت ْمُم َعلم ُ 3L+ ُمُْ أنت
ِّ ْ َْ
ُ َ أن ِتُُم َعل َم ُة ُ 1P ُت ُ ِ أن
َ ِّ ْ َْ
ُ ِ أ َنت َماُُم َعل َمت
ُ ان ُ 2P ُ أنت َما المخاطبة
ِّ َّ ّ أ ْن َْ
ُ اتُ تُُم َعل َم ُ 3P+ ُتَُّ ّ أن
ِّ ِّ ََ ََ
ُ ُُم َعل َم ُة/ُأنُاُُم َعلم ُ 1L/1P ُ أنا ِّ َ
َ َ
ُ ُط ِال َب/ُط ِالبون/ان
َ ََ َ َ َ ْ َ ُ ُن ْحن
َ المتكلم
ُ ات ِ ُط ِالبت/ان ِ نحنُُُط ِالب ُ 2L/2P/3L/3P
[2] MUBTADAK ADA FAIL MENEMPATI TEMPAT KHOBAR ()المبتدأ له الفاعل سد مسد الخب
Mubtadak jenis ini mesti berbentuk wasof (isim sifat) yang nakiroh. btms 143-146, dskp 2.1.1
Terdapat 4 jenis wasof :
َ َ duduk (ُ)جالس. َ
i- Isim Fail seperti berdiri (ُ)قا ِئم, berjalan (ُ)سار, ِ
ْ َ
ii- Isim Maf’ul seperti dipukul (ُ)مّصوب, dipuji (ُ)م ْحمود,
َ disukai (ُ)م ْحبوب.
َ
iii- Sifah Musyabbahah seperti baik (ُ)ح َسن, َ berani (ُ)ش َجاع, pengecut (ُ)ج َبان.
َ
َ َ َ َ َْ
iv- Isim Tafdhil seperti paling baik (ُ)أ ْح َسن, paling manis (ُ)أ ْحل, lebih bagus (ُ)أفضل.
Mubtadak jenis ini mesti didahului oleh adat istifham / nafi. Mubtadak tidak boleh jadi
musanna dan jamak kerana ia menyerupai fiil.
Hukumnya rofak dan amil rofaknya mestilah amil maknawi (tidak ditulis dalam ayat) iaitu
ibtidak : tiada amil lafzi selain zaidah atau berada di permulaan ayat.
Apabila ada amil lafzi yang zaidah atau serupa zaidah berada sebelum mubtadak, maka
mubtadak tersebut hanya rofak secara mahal sahaja dan tanda rofaknya tidak kelihatan.
- Amil lafzi yang zaidah : Amil yang ditulis dan beramal tetapi tiada terjemahan seperti huruf
jar (ُ)ب
ِ yang zaidah.
َ َ
Contoh ayat (ُ)ب َح ْس ِبك ُِد ْرهم
ِ yang bermaksud : Cukuplah bagimu 1 dirham.
ا ً
Ikrob bagi lafaz ( )حس ِب: ُمرفوعُمحَلُعلُاالبتداء،مجرورُلفظُا
ُ
- Amil lafzi yang serupa zaidah : Amil yang ditulis, beramal dan ada terjemahan seperti huruf
jar (ُ)ر َّب.
َ
Contoh ayat (ُ )ر َّب َُرجلُقا ِئمyang bermaksud : Betapa ramai lelaki berdiri.
ا ً
Ikrob bagi lafaz ( )رجل: ُمرفوعُمحَلُعلُاالبتدا ُء،مجرورُلفظا
=ُ ===================================================================== ==
[C] KHOBAR ( )الخبdskp 2.1.1
Khobar = pelengkap mubtadak supaya menjadi ayat (Predikat).
Gabungan mubtadak + khobar membentuk Jumlah Ismiyyah ()الجملة االسمية.
ii- BENTUK ROBIT : ADA ISIM ISYARAH YANG MENUNJUKKAN KEPADA MUBTADAK
Dalam ayat 2, fail berbentuk isim dhomir bariz ()التاء. Dhomir bariz : Dhomir yang nampak dan
ditulis dalam ayat.
- Ketika fail berbentuk isim dhomir, maka fail wajib berbentuk dhomir muttasil rofak
(bariz & mustatir)
Amil rofak = Fiil Amil rofak = Isim musytaq Amil rofak = Isim musytaq
Makmul marfuk = Zohir Makmul marfuk = Dhomir Makmul marfuk = Zohir
َ َ َ َ َ َ
سُ ْزي ُدُ جل زْي ُدُ َج ِالسُه َُو وه َ َبكر
ُ ُج ِالسُأخ
Amil rofak = Fiil Amil rofak = Isim musytaq Amil rofak = Isim musytaq
Makmul marfuk = Dhomir Makmul marfuk = Dhomir Makmul marfuk = Zohir
َ َ َ
َُ َع ْمروُق
ُامُه َو َع ْمروُقا ِئمُُه َُو َص ِالحُقا ِئمُُ َر ِفيق ُه
DHOMIR
ضمب الرفع
ر الفعل ضمب الرفع
ر الفعل ضمب الرفع
ر ضمب الرفع
ر
فعل األمر ْ
المتصل المضارع المتصل الماض
ِ المتصل المنفصل
َيفعلُُه َوُ
ْ
ه َوُ ََ َ َ
لُهوُ فع ُ ه َوُ ه َوُ
ْ َ َ َ
َيفعَل ِنُ ا ف َع ُ
َل ا ه َماُ
َ ْ َ
َيفعلونُ و ف َعلوُا و ه ُْ
م
َت ْفعلُُ ِ َ َََ ْ
هُ َ َ ي ِ ي َُ
ه تُ ِ َ
هُي فع ل ِ ي َُ
ه ِ ي َُ
ه
ْ َ َََ
تفعَل ِنُ ا فعلتا ا ه َماُ
ْ َ َ َ
َيفعل َُ
ن ُ
ن ف َعل َُ
ن ُ
ن ه َُّ
ن
ْ ْ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َْ َ َ َ َ َْ َ
ل أنتُ ا فع ُ أنتُ تفعلُُأنتُ أنتُ ف َعل ُ
ت ُ
ت أنتُ
ْ َ َْ َ َ َْ
َل
ا فع ُ ا تفعَل ِنُ ا ف َعلت َماُ ت َماُ أنت َماُ ُ
ْ َ َْ َ َْ
افعلوُا و تفعلونُ و ف َعلت ُْ
م ت َّنُ أنت ْمُ ُ
ْ َْ َ َْ
ل
ا فع ِ ي ُ يُ تفع ِل َُ
ت يُ ف َعل ِ ُ
ت ُِ
ت أن ِتُ ُ
ْ َ َْ َ َ َْ
َل
ا فع ُ ا تفعَل ِنُ ا ف َعلت َماُ ت َماُ أنت َماُ ُ
افعل َُ
ن
ْ
ُ
ن
َ
تفعل َُ
ن
َْ
ُ
ن
َ
ف َعل ّ َُّ
ت
َ
ت َّنُ تُ ُ َأ ْن ّ َّ
ََ َْ ََ َ ََ
أفعلُُأناُ أناُ ف َعلتُ ُ
ت أناُ ُ
َ َْ َ َ َ َ َ
نفعلُُن ْحنُ ن ْحنُ ف َعلنا ناُ ن ْحنُ ُ
ضمب الجر
ر ضمب الجر
ر الفعل ضمب النصب
ر ضمب الرفع
ر
حرف الجر حرف الجر ْ
المتصل المتصل الماض
ِ المتصل المنفصل
َ َ ََ
ِب ِهُ ِهُ ل ُه هُ ضبهُ هُ ه َوُ
َ َ ََ
ِب ِه َماُ ِه َماُ له َماُ ه َماُ ضب ه َماُ ه َماُ ه َماُ
َ َ ََ
ِب ِه ْمُ ِه ُْ
م له ْمُ ه ُْ
م ضب ه ْمُ ه ُْ
م ه ُْ
م
َ َ َ َ ََ َ
ِب َهاُ ها ل َهاُ ها ضب َهاُ ها ِ ي َُ
ه
َ َ ََ
ِب ِه َماُ ِه َماُ له َماُ ه َماُ ضب ه َماُ ه َماُ ه َماُ
ِب ِه َّنُ ِه َُّ
ن له َُّ
ن ه َُّ
ن ضب ه َّنُ َ ََ ه َُّ
ن ه َُّ
ن
َ َ َ َ َ َ ََ َ َ َْ َ
ِبكُ ُ
ك ل ُ
ك ُ
ك ضبكُ ُ
ك أنتُ
َ َ ََ َْ
ِبك َماُ ك َما لك َماُ ك َما ضبك َماُ ك َما أنت َماُ ُ
َ َ ََ َْ
ِبك ْمُ ك ُْ
م لك ْمُ ك ُْ
م ضبك ْمُ ك ُْ
م أنت ْمُ ُ
َ َ ََ َْ
ِب ِكُ ُِ
ك ل ُِ
ك ُِ
ك ضب ِكُ ُِ
ك أن ِتُ ُ
َ َ ََ َْ
ِبك َماُ ك َما لك َماُ ك َما ضبك َماُ ك َما أنت َماُ ُ
ِبك َّنُ ك َّنُ لك َّنُ
َ
ك َّنُ ضبك َّنُ َ ََ ك َّنُ تُ ُ َأ ْن ّ َّ
َ ََ ََ
ِ يُ
ت يُ ِ يُ
ىل يُ ضُب ِ يتُ يُ أناُ ُ
َ َ ََ َ َ َََ َ َ
ِبناُ ناُ لناُ ناُ ضبناُ ناُ ن ْحنُ ُ
Sebagai khobar bagi mubtadak dekat Sebagai khobar bagi mubtadak jauh
َ َ َ َ
ُزْيدُ َع ْمروُض ِاربهُ ه َو زْي ُدُ َع ُْمروُض ِاربهُُهو
Amru memukul Zaid Zaid memukul Amru
َ
ُلُ زْيدُ=ُمبتدأُأو ُ زيدُ=ُمبتدأ أول
ُ عمروُ=ُمبتدأ ثان ُنُ َع ُْمروُ=ُمبتدأُثا
ُ الثانُوهوُمضاف ْ
َ ِ ض ِاربُ=ُخب للمبتدأ ُ ض ِاربُ=ُخب للمبتدأ األولُوهوُمضاف
ْ
ُ هُ=ُمضافُإليهُ&ُضمبُراجعُإىلُزي ُد ُ هُ=ُمضافُإليهُ&ُضمبُراجعُإىلُ َعمر ُو
ه َُوُ=ُفاعلُ&ُضمبُراجعُإىلُعمرو هوُ=ُفاعلُ&ُضمبُراجعُإىلُزيد
Semasa ia menjadi khobar bagi mubtadak yang jauh, khobar mufrod musytaq wajib
mengandungi dhomir bariz (nampak) yang kembali kepada mubtadak jauh sama ada
menimbulkan kekeliruan atau tidak.
Untuk memahami lebih lanjut tentang hubungan mutaallaq dengan zorof dan huruf jar, kita
boleh memberikan analogi berikut:
َّ
[4] KHOBAR HARUS MUQODDAM ( )الخب المقدم جوازاdskp 2.1.2
َّ
Asalnya, mubtadak berada di awal ayat ( )المبتدأُ مقدمmanakala khobar berada setelah
َّ
mubtadak ()الخبُ مؤخر. Ada kalanya khobar boleh/harus berbentuk khobar muqoddam
(khobar berada di awal ayat) apabila tiada kekeliruan berlaku.
Ada 3 keadaan yang membolehkan/mengharuskan khobar berbentuk khobar muqoddam:
i- Mubtadak berbentuk isim makrifah & khobar berbentuk isim nakiroh
ii- Mubtadak berbentuk isim makrifah & khobar berbentuk zorof atau huruf jar
iii- Marjik dhomir ada pada mubtadak & dhomir ada pada khobar
(1) MUBTADAK BERBENTUK ISIM MAKRIFAH & KHOBAR BERBENTUK ISIM NAKIROH
Asalnya, mubtadak berbentuk isim makrifah dan khobar berbentuk isim nakiroh.
َ
ُ ق ِائمُ=ُخبُمقد ُم َ َ
زْيدَُ=ُمبتدأُمؤخ ُر
َ ُق ِائمُزْيد
btms 158, dskp 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4
ُ ِا ْم َرأةُ=ُخبُمقد ُم َ َ ََ ْ
َ ُ ُاطمةِ ِامرأةُف
ُ اط َمةُ=ُمبتدأُمؤخ ُرِ ف
(2) MUBTADAK BERBENTUK ISIM MAKRIFAH & KHOBAR BERBENTUK ZOROF ATAU HURUF JAR
َّ
ُ ِ يفُالد ِارُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُبخب محذوف َ َّ
َّ
زْيدُ=ُمبتدأ مؤخر
َ ُارُزْيد
ُِ ِ يفُالد
َْ
ُف
ُ ِعندُ=ُظرفُمكانُمتعلقُبخب محذوفُوهوُمضا
َ َ ع ْن َد َك
كُ=ُمضافُإليه ُ ُ ُُع ْمرو ِ
َّ
ُ ع ْمروُ=ُمبتدأ مؤخر
َ
btms 158, dskp 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4
(3) MARJIK DHOMIR ADA PADA MUBTADAK & DHOMIR ADA PADA KHOBAR
Secara asas, dhomir perlu kembali kepada isim zohir yang menjadi tempat rujuk dhomir
َّ َ mestilah berada sebelum dhomir. Apabila
(marjik dhomir) dan marjik dhomir (ُ)م ْر ِجعُالض ِم ِب
dhomir berada di awal ayat, maka marjik dhomir berada setelahnya sebagai mubtadak
muakhor.
Marjik dhomir (tempat rujuk dhomir) mesti mendahului dhomir melalui 3 cara :
Oleh itu, dhomir dilarang mendahului marjik dhomir secara lafaz dan hukum serentak.
َّ
[5] KHOBAR DILARANG MUQODDAM ()الخب المقدم ممنوع
Ada 5 keadaan yang melarang khobar berbentuk khobar muqoddam:
i- Mubtadak dan khobar sama-sama berbentuk isim makrifah atau mubtadak dan
khobar sama-sama berbentuk isim nakiroh
ii- Khobar berbentuk fiil yang merofakkan dhomir mustatir yang kembali kepada
mubtadak.
iii- Khobar dimahsur (dihadkan maknanya)
iv- Mubtadak ada ()الم االبتداء
v- Mubtadak berbentuk isim istifham
Jika ada petunjuk yang membezakan mubtadak dan khobar, maka khobar muqoddam
dibolehkan/diharuskan walaupun mubtadak dan khobar sama-sama berbentuk isim
makrifah. Antara petunjuk itu ialah konsep tasybih baligh seperti dalam ilmu balaghah. Hal
ini disebabkan musyabbah bih mesti menjadi khobar dalam konsep tasybih baligh.
ََ ْ ْ ََ
َ ُأشافزرولُ ِابن
ُِا ْبن َُم ِالكُأش ِاف ْزرول ُ ُُم ِالك ِ
َّ ْ ْ ََ
ِابنُ=ُخب مقدمُوهوُمضاف ُ أش ِافزرولُ =ُمبتدأ
ُ َ َم ِالكُُ=ُمضافُإليه ِابنُ=ُخبُوهوُمضاف
ْ
َّ ْ َ
أش ِافزرولُ =ُمبتدأ مؤخر َُم ِالكُُ=ُمضافُإليه
Ashafizrol seperti Ibnu Malik. Ashafizrol seperti Ibnu Malik.
btms 160, dskp 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4
Hak Cipta Terpelihara 23
© Zween Global 2023
(1.1) MUBTADAK DAN KHOBAR SAMA-SAMA BERBENTUK ISIM NAKIROH
Khobar muqoddam dilarang apabila mubtadak dan khobar sama-sama berbentuk isim
nakiroh dengan syarat tiada petunjuk yang membezakan mubtadak dan khobar.
َ َ َْ َ َأ ْف َضلُم ْن َ َأ ْف َضلُم ْن َُزْيد َُأ ْف َضلُم ْن
ُُع ْمرو
ُُع ْمروُأفضل ُِم ْنُزْيد ِ ِ ِ
َ َْ َ َْ
ُ مبتدأ ُ=ُ ل ض أف ُ مبتدأ ُ=ُ ل ض أف
َ َْ ِّ ْ َ ْ َ َْ ِّ ْ َ ْ
ُ َ ِمنُعمر ُوُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُ ِبأفض
ل ل
ُ َ ِمنُزيدُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُُِبأفض
َ ْ َ ْ
َ ُ أفضلُ=ُخب َ ُ أفضلُ=ُخب
َ ْ ِّ َ َ ْ ِّ َ م ْن
ُ ِم ْنُزْيدُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُ ِبأفض
ل ُ ُع ْمر ُوُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُ ِبأفض
ل ِ
Yang lebih baik daripada Amru adalah lebih Yang lebih baik daripada Zaid adalah
baik daripada Zaid. lebih baik daripada Amru.
btms 160, dskp 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4
Jika ada petunjuk yang membezakan mubtadak dan khobar, maka khobar muqoddam
dibolehkan/diharuskan walaupun mubtadak dan khobar sama-sama berbentuk isim
nakiroh. Antara petunjuk itu ialah khobar berbentuk nakiroh kholisoh iaitu isim nakiroh yang
tidak diikuti oleh sifatnya, zorof atau huruf jar.
َ َ َْ َ َ َ َ َْ
ُأ ك َرمُأفضل ُِم ْنُزْيد ُأفضل ُِم ْنُزْيدُأ ك َرم
َّ َ َ َْ
ُ َأ ك َرمُُ=ُخب مقدم ُ مبتدأ ُ=ُل ض أف
َّ َ ْ َ َْ ِّ ْ َ ْ
رمؤخ مبتدأ ُ=ُل ض أف ل
ُ َ ِمنُزيدُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُ ِبأفض
َ َْ ِّ ْ َ ْ
ل
ُ ِمنُزيدُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُ ِبأفض أ ك َرمُُ=ُخب
Yang lebih baik daripada Zaid adalah lebih Yang lebih baik daripada Zaid adalah lebih
pemurah. pemurah.
btms 160, dskp 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4
(2) KHOBAR BERBENTUK FIIL YANG MEROFAKKAN DHOMIR MUSTATIR YANG KEMBALI
KEPADA MUBTADAK
Khobar muqoddam dilarang apabila khobar berbentuk fiil yang merofakkan dhomir mustatir
yang kembali kepada mubtadak. btms 160, dskp 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4
َ َ َ َ
ُق َامُزْيد ُزْيدُق َام
َ َ
ق َامُ=ُفعلُماض ُ زْيدُ=ُمبتدأ
َ َ
زْيدُ=ُفاعل ظاهر ق َامُ=ُفعلُماض
َ
ُ ُمستب &ُضمبُراجعُإىلُزْي ُد
ُّ ه َُوُ=ُفاعلُضمب
الجملةُمنُالفعلُوالفاعلُ يفُمحلُرفعُخب
Zaid berdiri. Zaid berdiri.
ُ لُ=ُ حرفُتوكيدَُ َ
َ
ُُل َز ْيدُق ِائم
َ
Tentunya Zaid berdiri. ُ زْيدُ=ُمبتدأ
َ
ق ِائمُ=ُخب
btms 161, dskp 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4
َ َ َْ َ َْ َّ
ُِعندُزْيدُن ِم َرة ُُالن ِم َرة ُِعندُزْيد
َْ َّ َّ
ُ ِعندُ=ُظرفُمكانُوهوُمضاف ُ الن ِم َرةُ=ُمبتدأ مقدم
َ َْ
زْيدُ=ُمضافُإليه ُ ِعندُ=ُظرفُمكانُوهوُمضاف
َّ َ
ظرفُالمكانُخب مقدم زْيدُ=ُمضافُإليه
َّ َ َّ
ن ِم َرةُُ=ُمبتدأ مؤخر ظرفُالمكانُخب مؤخر
Di sisi Zaid ada seekor harimau betina. Harimau betina itu ada di sisi Zaid.
َ
(3) MESTI DIDAHULUI OLEH () َماُالمصدريةُالظرفية: ُُد َام
ُاُب ِر َح
َ تُ–ُ َم َ َ
َ ّ اُف م ُ–ُك
َّ َ ْ َ َ َ َ َ َ
ف اُانم ُ–ُ ال
اُزم ُ–ُارصُ–ُ
َ َ َّ َ
اتب ُ–ُل ظ ُ–ُ َ انُ–ُ َأ ْم ََسُ–ُ َأ ْص َب َحُ–ُ َأ ْض
َح
َ َ
ك
ِ
Pada asalnya, ayat yang digunakan ialah jumlah ismiyyah (mubtadak khobar). Kemudian inna
dan saudara² (sebagai amil) datang menjajah serta mengubah mauqi’ dan hukum ikrob bagi
mubtadak dan khobar.
َّ
الجملةُاالسميةُبعدُدخولُ ِإنُوأخواتهُا ُ الجملةُاالسمي ُة
َ ً َ َّ َ َ
ُِإنُزْي ُدُاُط ِالب ُزْيدُط ِالب
َ َّ
ُ نصبُاسمهُوُترفعُخبُه ِ َّ ِ َإنًُ=ُحرفُت ُ
َ
ُبُ زْيداُ=ُاسمُ ِإنُمنصو ُعُ زْيدُ=ُمبتدأُمرفو
َّ َ َ
ُنُمرفوع
ُ ط ِالبُُ=ُخبُ ِإ ع
ُ ط ِالبُ=ُخبُمرفو
Sesungguhnya Zaid seorang pelajar. Zaid seorang pelajar.
btms 240, dskp 2.3.1, 2.3.2, 2.3.3, 2.3.4
*PERINGATAN :
Tidak dibenarkan mendahulukan makmul khobar inna daripada isim inna sama ada makmul
itu berbentuk zorof/huruf jar atau bukan.
َّ
(2) WAJIB KASROH (ُن
ُ ) ِإ
َّ
Ada 9 keadaan yang mewajibkan hamzah (ن
ُ )ُِإberbaris kasroh.
i- Berada di permulaan ayat.
ii- Berada di permulaan ayat silah.
iii- Menjadi jawab bagi sumpah dan khobarnya ada ()الم االبتداء.
iv- Berada dalam ayat yang dihikayatkan (ح ُِك ّية ُ ْ الجملةُالم
َُ ) dengan lafaz “berkata” ()القول.
ّ
v- Berada dalam ayat yang menjadi hal (الجملةُالحالية
ُِ ).
vi- Berada setelah fiil qolbi yangَ dita’liq oleh ()الم االبتداء.
vii- Berada setelah ()أَل االستفتاحية.
viii- Berada setelah ()حيث.
ix- Berada dalam ayat yang menjadi khobar bagi isim ‘ain.
Untuk memahami konsep ayat silah, kita perlu mengenali isim mausul. Isim mausul
merupakan isim makrifah yang memerlukan silah (sambungan) berbentuk jumlah (jumlah
ismiyyah / jumlah fikliyyah). Kita boleh memberikan analogi isim mausul yang memerlukan
silah ini seperti rumah yang memerlukan anjung/awning.
ُ ُوُ=ُحرفُجر
َ
ُ هللاُ=ُلفظُالجاللةُاسمُمجرو ُر ِ
ْ
Demi Allah, ُ ُأق ِس:ُشبهُالجملةُيتعلقُبفعلُمحذوفُتقديره
ُم
َّ
sesungguhnya ُبُ ِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص َ َ ً ْ َ َّ َ
َّ ً َ ُاُلق ِائم
ُ هللا ُِإنُزيد
ِ و
Zaid benar-benar ُ ُنُ زْي ُدُاُ=ُاسمُ ِإ
ََ
berdiri. ُ َلُ=ُالالمُالم َز ْحلق ُة
َّ َ
ُنُ ق ِائمُ=ُخبُ ِإ btms 244, dskp 2.3.1,
2.3.2, 2.3.3, 2.3.4
الجملةُجواب القسم
ُ ز ْرتهُُ=ُفعلُماضُوفاعلُومفعولُب ُه
ُ ُوُ=ُُواوُالحال
َ
Saya َّ
mengunjunginya ُبُ ِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص َ
َّ ِ
padahal saya orang ُ ُن ُ يُ=ُاسمُ ِإ ُز ْرته َُو ِإ يتُذوُأ َمل
yang mempunyai َّ
ُ نُوهوُمضاف ُ َذوُ=ُخبُ ِإ
harapan. ُ أ َملُُ=ُمضافُإليه
َّ
نُومعموليهُاُحال ُ الجملةُمنُ ِإ
btms 245, dskp 2.3.1, 2.3.2, 2.3.3, 2.3.4
ُ ع ِل ْمتُ=ُفعلُماضُوفاع
ُل
َ
َّ
ُب
ُ ِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص
َّ ً َ
Saya yakin bahawa ُ ُنُ زْي ُدُاُ=ُاسمُ ِإ
ََ َ َ ً ْ َ َّ
sesungguhnya Zaid ُ َلُ=ُالالمُالم َز ْحلق ُة
َ
ُ َع ِل ْمتُ ِإنُزيد
ُاُلق ِائم
berdiri. َّ
ُنُ ق ِائمُ=ُخبُ ِإ
ْ
الجملةُ ِف محل نصب سدت مسد
مفعوىل ع ِلمت
ِ
btms 245, dskp 2.3.1, 2.3.2, 2.3.3, 2.3.4
ََ
vii- BERADA SETELAH ()أَلُاالستفتاحية
ََ
ُح
ُ أَلُ=ُحرفُتنبيهُواستفتا
Ketahuilah! َّ َ ً َ َّ َ َ
ُب
ُ ِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص
Sesungguhnya Zaid َّ ً َ
ُ زْي ُدُاُ=ُاسمُ ِإ
ُ ُن
ُأَل ُِإنُزْيداُق ِائم
berdiri. َّ َ
ن
ُ ق ِائمُ=ُخبُ ِإ
ix- BERADA DALAM AYAT YANG MENJADI KHOBAR BAGI ISIM ‘AIN
Isim ‘ain/isim zat merujuk kepada kata nama bagi benda. Lawannya ialah isim makna/masdar
iaitu perbuatan tanpa masa.
ُ زيدُ=ُمبتدأ
َْ
َّ
ُب
ُ ِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص
َّ َ َّ َ
ُزْيد ُِإنهُق ِائم
Zaid sesungguhnya dia
ُ ُن ُ هُُ=ُاسمُ ِإ
berdiri. َّ َ
ُنُ ق ِائمُ=ُخبُ ِإ
َّ
نُومعموليهاُخب
ُ الجملةُمنُ ِإ
btms 246-248,
dskp 2.3.2
َّ َّ َ
(3) HARUS KASROH (ُن
ُ & ) ِإFATHAH (ُن
ُ )أ
َّ
Ada 4 keadaan yang mengharuskan/membolehkan hamzah berbaris kasroh (ن
ُ )ُِإdan fathah
َّ َ
(ن
ُ )ُأ:
i- Berada setelah ()إذا الفج ِائية.
ِ
ii- Menjadi jawab bagi sumpah dan khobarnya tiada ()الم االبتداء.
iii- Berada setelah ()فاء الجزاء.
iv- Berada selepas mubtadak yang mengandungi makna “berkata”, khobar inna juga
mengandungi makna “berkata” dan orang yang berkata adalah 1 orang yang sama.
َ َّ َّ
همزة أن
فتح َ كرس همزة ِإن
َ َ َّ َ ً َ َ
خ َر ْجتُف ِإذاُأنُزْيداُق ِائمُ ُ َ َ َّ َ ً َ َ
َ َ َ َ خ َر ْجتُف ِإذ ِاُإنُزْيداُق ِائمُ
=ُخ َر ْجتُف ِإذُاُ ِق َيامُزْيدُ َم ْوجودُ
َ َ
خ َر ْجتُ=ُفعلُماضُوفاعل ُ خ َر ْجتُ=ُفعلُماضُوفاعل ُ
فُ=ُحرفُعطف ُ َُ فُ=ُحرفُعطف ُ َُ
َ َ
ِ َإذاُ=ُحرفُمفاجأ ُة ُ ِإذاُ=ُحرفُمفاجأ ُة ُ
َّ َّ
بُ
ُأنُ=ُحرفُ َتوكيدُونص ُ بُ
ِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص ُ
َّ َ ً َّ َ ً
نُزْي ُدُاُ=ُاسمُ َُأ ُ زْي ُدُاُ=ُاسمُ ِإ ُ
نُ ُ
َّ َ َّ َ
ُ ن
ُ أ
ُ ُُ=ُخبم ائ
ِ ق نُق ِائمُ=ُخبُ ِإ ُ
َ َّ
المصدرُالمؤولُمنُُأنُومعموليهاُمبتدأُوخبهُ
ِ
ود ْ َ
محذوفُتقديرهُموج ُ btms 246, dskp 2.3.1, 2.3.2, 2.3.3, 2.3.4
Saya keluar dan dapati Zaid sedang berdiri. Saya keluar dan dapati Zaid sedang berdiri.
َ َّ َّ
فتح همزة أن
َ كرس همزة ِإن
َّ َ ً َ
هللاُُأنُزْيداُق ِائمُ ُ
و ِ
َ َّ َ ً َ
َ هللا ُِإنُزْيداُق ِائمُ
و ِ
َ
هللاُ ِق َيامُزْيدُ َم ْوجودُ
=ُ َو ُِ
ُوُ=ُحرفُجر ُ
َ ُوُ=ُحرفُجر ُ
َ
هللاُ=ُلفظُالجاللةُاسمُمجرو ُر ُ ِ هللاُ=ُلفظُالجاللةُاسمُمجرو ُر ُ ِ
شبهُالجملةُيتعلقُبفعلُمحذوفُتقديرهُ ُ: شبهُالجملةُيتعلقُبفعلُمحذوفُتقديرهُ ُ:
ْ ْ
مَُأق ِس ُ مُ
أق ِس ُ
َّ َّ
بُحرفُتوكيدُونص ُ =ُ ُ ن ُأ بُِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص ُ
َ َّ ًَْ َّ َ ً
نُزي ُدُاُ=ُاسمُ َُأ ُ زْي ُدُاُ=ُاسمُ ِإ ُ
نُ ُ
َّ َ َّ َ
ُ ن
ُ أ
ُ ُُ=ُخب م ائ
ِ ق نُق ِائمُ=ُخبُ ِإ ُ
َ َّ َّ
نُأنُومعموليهاُمبتدأُوخبهُ المصدرُالمؤولُم ُ
ِ نُومعموليهاُجواب القسم الجملةُ ِمنُ ِإ ُ
ود ْ َ
محذوفُتقديرهُموج ُ
الجملةُمنُالمبتدأُوالخبُجواب القسم
Demi Allah, sesungguhnya Zaid berdiri. Demi Allah, sesungguhnya Zaid berdiri.
iv- BERADA SELEPAS MUBTADAK YANG MENGANDUNGI MAKNA “BERKATA”, KHOBAR INNA
JUGA MENGANDUNGI MAKNA “BERKATA” DAN ORANG YANG BERKATA ADALAH 1
ORANG YANG SAMA
َ َّ َّ
فتح همزة أن كرس همزة ِإن
َِ َ َ َ
خ ْبُالق ْو ِلُأ يتُأ ْح َمدُ ُ ِ َ َ َ
َ ْ َ ْ َ خ ْبُالق ْو ِل ُِإ يتُأ ْح َمدُ
=ُخبُالقو ِلُح ْمد ِ
ُهللاُ
فُ
خبُ=ُمبتدأُوهوُمضا ُ َ ْ فُ
خبُ=ُمبتدأُوهوُمضا ُ َ ْ
َ َ
َالق ْو ِلُ=ُمضافُإليه ُ الق ْو ِلُ=ُمضافُإليه ُ
َّ َّ
بُُأنُ=ُحرفُتوكيدُونص ُ بُِإنُ=ُحرفُتوكيدُونص ُ
َّ َّ
نُ ُ
َيُ=ُاسمُ ِإ ُ نُ ُ
َيُ=ُاسمُ ِإ ُ
عُ َأ ْح َم ُدُ=ُفعلُمضار ُ عُ َأ ْح َم ُدُ=ُفعلُمضار ُ
َ َ
ُّ
ُمستب ُ أناُ=ُفاعلُضمب ُّ
ُمستب ُ أناُ=ُفاعلُضمب
فُ
=ُلفظُالجاللةُمفعولُبهُمحذو ُ هللاُ فُهللاُ=ُلفظُالجاللةُمفعولُبهُمحذو ُ
َ َّ
نُأنُومعموليهاُ يفُمحلُرفعُخبُ
المصدرُالمؤولُم ُ
ِ الجملةُمنُالفعلُوالفاعلُ يفُمحلُرفعُخب
ِ
Ucapanku yang paling baik: Ucapanku yang paling baik:
“Sesungguhnya saya memuji Allah”. “Sesungguhnya saya memuji Allah”.
btms 247, dskp 2.3.1, 2.3.2, 2.3.3, 2.3.4
=========================================================================
ُلنفُالجنس ّ ُالجملةُاالسميةُبعدُدخول
الُالت ي
ي ُ الجملةُاالسمي ُة
َ َلُغ ََل َم َُرجل ُاض َ غ ََلم َُرجل
ُح
ُاض
ِ ُح ِ
َ َ
ُ نصبُاسمهُاُوُترفعُخبهُا
ِ نافيةُللجنسُُت ُ=َُل ُ ُ
َ َ َ
ُ َلُمنصوبُوهوُمضاف ُ ُغَل َُمُ=ُاسم ُ غَلمُ=ُمبتدأُمرفوعُوهوُمضاف
ُ َرجلُُ=ُمضافُإليه ُ َرجلُُ=ُمضافُإليه
َ
ع
ُ َلُمرفو
ُ ُ=ُخب
ُ ُ ِ َح
ُاض ع ُ ِ َح
ُ اضُ=ُخبُمرفو
ii- Hukum isim La allati linafyil jinsi mestilah nasob atau mabni fi mahal nasob. Jika ada ()َل
diikuti oleh isim marfuk, maka ( )َلtersebut mempunyai 2 kemungkinan iaitu:
2 kemungkinan ini boleh berlaku pada ( )َلyang diikuti oleh isim marfuk disebabkan ( )َلini
tidak menafikan jenis secara nas (jelas).
َ
ً )َل َُرجلsebagai menafikan jenis isim, maka tidak boleh
Ketika kita taqdir/anggap ayat (ُقائما
َ
ً ُ )َلُ َرجلyang bermaksud: “Tiada seorang pun lelaki berdiri
membuat ayat (قائمُاُُبل رجَل ِن
tetapi ada 2 orang lelaki berdiri.”
َ
ً ُ )َلُ َرجلsebagai menafikan isim yang mempunyai
Ketika kita taqdir/anggap ayat (قائما
َ
ً ُ )َلُ َرجلyang bermaksud: “Tiada
bilangan 1, maka boleh membuat ayat (قائمُاُُبل رجَل ِن
seorang lelaki berdiri tetapi ada 2 orang lelaki berdiri.”
ii- La allati linafyil jinsi dan isimnya mesti bersebelahan. Jika 2 perkara ini dipisahkan oleh
َ ْ
sesuatu, maka La allati linafyil jinsi tidak beramal ()مه َملة.
َ َ
ُ َلُ=ُنافيةُم ْه َمل ُة
ُ
Ia tidak mengandungi
ُِف َيهاُ=ُجارُومجرورُمتعلقان َ َ َ
sesuatu yang
ُ بمحذوفُخبُمقدم
ُيهاُغول
ُ َل ُِف
membahayakan. َ
غولُ=ُمبتدأُمؤخر
btms 270, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4
iii- La allati linafyil jinsi mestilah tidak dimasuki/didahului oleh huruf jar.
َ ْ
Ayat (ُاُمنُزيد َُر ِاكب
ْ َ َ
ِ )َلُخ ًبdapat difahami dengan baik jika anda mempelajari bab kinayah
dalam ilmu balaghah.
HURUF ATOF
َ َ َ َ َ
ُُفُ–ُُأ ْمُ–َُلُ–ُُث َّمُ–ُ َب ْلُ–ُ َح َّّتُ–ُُل ِك ْنُ–َُوُ–ُأ ْو
btms 272, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.4
َ
ُسُ َلُ=ُنافيةُللجن
َ ًَ ََ
ُ ثَلثةُ=ُاسمَُلُمنصوبُألنهُمشبه بالمضاف
Tiada 33 orang ُ َ َ َ َ ً َ َ َ َ ْ َ َ َوُ=ُحرفُعطف
ًَ ََ َ َ دُنُا
ُ تُ ُِع ُن
ُ َلُِث
ُ َل ُُثَلُث ُةُ ُوُث
di sekitar kami. ُ ُت=ُمعطوفُعلُ ُ(ثَلث ُة)ُمنصوب َُ ثَل ِث
َ َْ
ُ َلُوهوُمضاف
ُ ُِعندُ=ُظرفُمتعلقُبمحذوفُخب
َ
نُاُ=ُمضافُإليه
btms 272, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4
ُان َ َ
َِ ( ط ِالب2) َ
ُ( ط ِالب1) Fokus : Bilangan
َ
ُ( ط ِالبون3)
َ
Bagi jenis isim َل
ُ mufrod (bukan mudof dan musyabbah bil mudof), ia merangkumi bilangan
1, 2, 3 dan ke atas. Hukumnya mabni fi mahal nasob. Walaupun hukumnya mabni, isimnya
tetap menggunakan tanda nasob.
َ
Tiada daya dan upaya ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن Bilangan : 1 (Mufrod)
ْ َ َ ْ َ
melainkan dengan pertolongan مبتُعىل ِ َُل ُ ُلُ=ُاسم ُ حو َّ َ َّ َ َ َ ْ َ َ
Allah semata-mata ب
ُ الفتحُ يفُمحلُنص ُ
الل
ِ ُب
ِ َلُحولُوَلُقوة ُِإ
َل
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجنBilangan : 2 (Musanna)[AINI]
ْ َ َ ْ
Tiada 2 lelaki muslim bagimu ُمبت
ِ ُ َل
ُ ُتُ=ُاسم ِ مس ِلم َ َ َ ْ َ
ب
ُ عىل الياءُ يفُمحلُنص ُك تُلِ َلُمس ِلم
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن Bilangan : 3L (Jamak
َ
ْ ُ ُم ْس ِلمتُ=ُاسم َ Muzakkar Salim) [INA]
Tiada 3 lelaki muslim bagimu ُمبت ِ َُل ِ َ
َ َ َ
ب
ُ عىل الياءُ يفُمحلُنص ُتُلك َلُم ْس ِل ِم
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن Bilangan : 3P (Jamak
Tiada 3 perempuan muslimah َ
ْ ُ ُلماتُ=ُاسم َ م ْس Muannas Salim)
ُمبت
ِ َُل َ
َ َ
ُ ِ َلُم ْسُِل َم
bagimu
ب
ُ عىل الكرسُ يفُمحلُنص ُاتُلك
btms 271, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4
Hak Cipta Terpelihara 45
© Zween Global 2023
btms 273-275, dskp
2.4.1, 2.4.2, 2.4.4
ii- NASOB. Isim kedua menjadi maktuf pada mahal nasob isim pertama.
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن
ْ َ
ُمبتُعلُالفتحُ ِف محل نصب ي َل َُ َح ْو
ُلُ=ُاسم َّ َّ َ َ َ ْ َ َ
ُ َوُ=ُحرفُعطف ُالل
ِ ِ َلُحولُوَلُقوةُ ِإ
ُبَل
َ َ
ُ َلُ=ُمهملةُزائدة
ً
لُمنصوب َُ ق َّو ُةُ=ُمعطوف عىل محلُ َح ْو
َ
َ) pertama dan isimnya.لُ( iii- ROFAK. Isim kedua menjadi maktuf pada mahal rofak
َ
سَُلُ=ُنافيةُللجن ُ
َ َ
فُغَل َمُ=ُاسمَُلُمنصوبُألنهُمضا ُ
َرجلُ=ُمضافُإليه َ ََ َ َ
َوُ=ُحرفُعطف ُ
َلُامرأة َلُغَل َم َُرجل ُ
ُو ُ
َ َ
ُ=ُمهملةُزائدة ُ
َ َل
َ
ْام َرأةُُ=ُمعطوف عىل محلُ ُ
َلُواسمهاُمرفوع btms 273, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4
ii- NASOB. Naat menjadi nasob kerana mengikuti mahal nasob isim La.
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن َ
ْ ُلُ=ُاسمُ ََل ً َ
َُلُ َرج َلُظ ِريفا
ْ
مبتُعلُالفتحُ ِف محل نصب
ِ َُ َرج
ً َ
يفاُ=ُنعت منصوب ُ ظ ِر
َ
iii- ROFAK. Naat mengikuti mahal rofak (ُ )َلdan isimnya.
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن َ
َ َ
ب
ُ ُعلُالفتحُفُمحلُنص
ي مبت
ي َُل َُ َرج
ُلُ=ُاسم
َ
َُلُ َرج َلُظ ِريف
يفُ=ُنعت مرفوع ُ ظ ِر
btms 275, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4
َ
(2) HUKUM NAAT MUFROD TIDAK BERSEBELAHAN BAGI ISIM (ُ )َلMUFROD
َ
Apabila isim (ُ )َلmufrod mempunyai naat mufrod yang tidak bersebelahan dengannya
(dipisah), maka naat mufrod ini boleh diberikan 2 hukum:
i- NASOB. Naat menjadi nasob kerana mengikuti mahal nasob isim La.
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن
ْ
مبتُعلُالفتحُ ِف محل نصبْ ُلُ=ُاسمُ ََل
َُ َرج ً َ َ
َ ِ
ُ ُِف َيهُاُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُبمحذوفُخب
َل
َُ َلُ َرج
ُلُ ِفيهاُظ ِريفا
ً َ
يفاُ=ُنعت منصوب ُ ظ ِر
btms 276, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4
َ
ii- ROFAK. Naat mengikuti mahal rofak (ُ )َلdan isimnya.
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن
َ
ُب
ُ ُعلُالفتحُفُمحلُنص مبت َُل َُ َرج
ُلُ=ُاسم َ َ
َ ي ي
ُ ُِف َيهُاُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُبمحذوفُخب
َل
َُ َلُ َرج
ُلُ ِفيهاُظ ِريف
َ
يفُ=ُنعت مرفوع ُ ظ ِر
َ
ii- ROFAK. Naat mengikuti mahal rofak (ُ )َلdan isimnya.
َ
ُس
ُ َلُ=ُنافيةُللجن
َ َ
ُ ط ِال ًعاُ=ُاسمَُلُمنصوبُألنهُمشبهُبالمضاف َ ً َ ً َ َ
ً ُ اُج َبَلُظ ِريف َلُطالع
َ
َ
ُ َلُ=ُمفعولُبهُمنُط ِال ًعُاُمنصو
ب ُ َج َب َ ًَ َ ًِ َ َ
ُ ُِف َيهُاُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُبمحذوفُخب
َل َُلُط ِالعاُجبَلُ ِفيهاُظ ِريف
َ
يفُ=ُنعت مرفوع
ُ ظ ِر
َ
(4) HUKUM NAAT MUDOF BAGI ISIM (ُ )َلMUFROD
َ
Apabila isim (ُ )َلmufrod mempunyai naat mudof yang bersebelahan (tidak dipisah) & tidak
bersebelahan (dipisah) dengannya, maka naat mudof ini boleh diberikan 2 hukum:
i- NASOB. Naat menjadi nasob kerana mengikuti mahal nasob isim La.
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن
َ
ْ ْ
ُ مبتُعلُالفتحُ ِف محل نصب َ َ
ِ َُرجلُ َ=ُاسمَُل ُ ُاحبُ ِبر ُِف َيها ص ُ ُ
ل َ ََلُ َرج
ِ
ُ احبُ=ُنعتُمنصوبُوهوُمضاف ِ ص ُبُ ِبر َ
ُ اح َ َ َ َ
ِ َلُرجلُ ِفيهاُص
ِب ُرُ=ُمضافُإليه
َ
ُ ُِف َيهُاُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُبمحذوفُخب
َل
btms 276, dskp 2.4.1, 2.4.2, 2.4.3, 2.4.4
َ
ii- ROFAK. Naat mengikuti mahal rofak (ُ )َلdan isimnya.
َ
ُس ُ َلُ=ُنافيةُللجن
َ
َُرج َلُ=ُاسم َ َ َ
ُ ُاحبُ ِبر ُِف َيها
ُب
ُ ُعلُالفتحُفُمحلُنص
ي مبت
ي َُل
ُ احبُُ=ُنعتُمرفوعُوهوُمضاف َ ِ ََلُرجلُص
ِ ص َ َ َ
ِب ُرُ=ُمضافُإليه ُاحبُُ ِبر ِ َلُرجلُ ِفيهاُص
َ
ُ ُِف َيهُاُ=ُجارُومجرورُمتعلقانُبمحذوفُخب
َل
َ
(5) HUKUM NAAT MUDOF BAGI ISIM (ُ )َلMUDOF
َ
Apabila isim (ُ )َلmudof mempunyai naat mudof yang bersebelahan (tidak dipisah) & tidak
bersebelahan (dipisah) dengannya, maka naat mudof ini boleh diberikan 2 hukum:
َ
Jika khobar (ُ )َلbelum diketahui, maka wajib dikekalkan menurut semua pihak.
MAKNA DAN CONTOH AYAT: btms 287-289, dskp 2.5.1, 2.5.2, 2.5.3, 2.5.4
َ
ُ َرأ ْيتُُ=ُفعلُوفاعل َ َ
ْ َهللاُأ ك َ َبُك ِل ر
َ
ُُسء ُت ي أ ر
َُ َ
Saya yakin Allah Maha Besar upaya- ي
Nya atas segala sesuatu.
ُل ُ هللاُ=ُمفعولُأو ًََ َ
ُ محاول ُة
ُن ُ بُ=ُمفعولُثا َُ َ أ ك
ُلُ َع ِل ْمتُُ=ُفعلُوفاع
ً َ َ ََ ً َ
Saya yakin Zaid abang kamu. ُل ُ َزْيداُ=ُمفعولُأو ُ ع ِلمت زْيداُأخ
اك
َ َ
ُنُ اكُ=ُمفعولُثاُ أخ
َۡ
Dan Kami tidak mendapati ُلُ َ َو َجدنُاُ=ُفعلُوفاع
َۡ ََ ََۡ ۡ ْ
kebanyakan mereka melainkan ُلُ أ ك َ َبه ۡمُ=ُمفعولُأو ت ُ َو ِإ
َُ نُوجدناُأ ك َ َبه ۡمُلفـ ِس ُِق
َ
orang-orang yang fasik. ُن
ُ تُ=ُمفعولُثا َُ فـ ِس ُِق
َ
ُلُ يتُ=ُفعلُونائبُالفاع ُ د ِر َ َ َّ َ
ُالع ْهد
Kamu telah diyakini sebagai orang
yang selalu menunaikan janjinya. َّ الو َ ُف
ُ د ِريتُالو ِ ي
ل
ُ فُ=ُمفعولُأو َ َّ ِ ي
ُّ
ُ ُ=ُفعلُوفاعلُمستب ت َعل ْم َ ْ َّ َ َ َّ
َ ُسُق ْه َر ف ُالناءفشِ ُم ل تع
ُ ِشف َاءُ=ُمفعولُأو
Ketahuilah bahawa penawar hati ِ
ُل َ ِ َ
ialah dapat mengalahkan musuh. َ عدوها
ُ ق ْه َرُ=ُمفعولُثا
ن
َ
Kadangkala fiil ( )رأىmenggunakan makna “sangkaan kuat” seperti ayat berikut:
َ
Sesungguhnya mereka ُ ن =ُفعلُوفاعل ُ َُی َر ۡو
َّ
menyangka azab itu jauh ُل ُ هُ=ُمفعولُأو ُ ِإنه ۡمُیر ۡونهُۥُ َب ُِع ُیدُُا
(daripada berlaku). ُ َب ُِعیدُُاُ=ُمفعولُثا
ُن
btms 288, dskp 2.5.1, 2.5.2, 2.5.3, 2.5.4
َّ َ
Kadangkala fiil ( )ح ِسبُ–ُظنُ–ُخالmenggunakan makna “yakin” seperti ayat berikut:
ُل
ُ ِخلتُ =ُفعلُوفاع
Aku yakin bahawa aku
ُل
ُ يُ=ُمفعولُأوُْ ُم ْ خ ْلت ْتُىل
ُ ُاس
mempunyai nama. ْ جملةُىل ِ ِ ِ ِي
ُنُ ُاسمُُ=ُمفعولُثا َ ِي
Mereka yakin bahawa tidak ada ُ َوظنوُاُ=ُفعلُوفاعل َ ۡ َّ َ َ
tempat untuk mereka lari dari ُالمصدرُالمؤولُمنُأنُوماُبعدهُا ُوظن ۤواُأنَُل َُمل َجأ ُِم َن
َ ٰۤ َّ َّ
(kemurkaan) Allah melainkan
ُنُ سدُمسدُمفعوىلُظ ُ= ُ ّللُ ِإَّل ُِإُل ُۡی ُِه
ُِ ٱ
(kembali bertaubat) kepadaNya ي
btms 289, dskp 2.5.1, 2.5.2, 2.5.3, 2.5.4
Sebenarnya Af’al Qulub merupakan pekerjaan yang dilakukan oleh hati. Terdapat 3 jenis
Af’al Qulub :
i- Fiil lazim : Fiil yang tiada maf’ul bih.
Contoh ayat : (ُبُزيد
ْ َ ْ )جbermaksud Zaid pengecut.
iii- Fiil mutaaddi kepada 2 maf’ul iaitu 13 fiil yang disebutkan di atas.
َ َ ًَْ َ
Contoh ayat : (كُ اح َب
ِ )ظننتُزيداُصbermaksud saya sangka Zaid kawan kamu.
HURUF ATOF
َ َّ َّ َ َ
و – أو – ف – أم – َل – ثم – بل – حت – ل ِكن
ISIM MARFUK
Fail – Naib Fail – Mubtadak – Khobar – Isim Kana – Khobar Inna –
Tabik(Naat,Atof,Taukid,Badal)
ISIM MANSUB
Maf’ul Bihi – Maf’ul Mutlaq – Zorof – Hal – Tamyiz – Mustasna – Munada –
Isim La – Maf’ul Min Ajlih - Maf’ul Ma’ah – Isim Inna – Khobar Kana – Tabik
Isim Mansub
NAWASIKH
َّ َ َ َّ
]ُُ[ ِإن [ُُ] – كان [ُُ] – ظن
ISIM MAUSUL
َّ َ َّ
اللت ر ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ
ب – األىل – الَل ِ ِن – ما – من –ِ – ان
ِ تالل –
ِ َتِ ال – ين ذ
ِ ال – ن
ِ ي ذالل – ان
ِ ذالل – ي ذ
ِ ال
أ ٌّي
TAUKID MAKNAWI
َ َ َ ْ ْ َ
ب – ِكَل – ِك ِىل – ِكلتا – ِكل ِتَ – ک ٌّل – ج ِميع – أجمع – أبتع – أبصع
نفس – ع ر ْ
ْ
– أ كتع
’ADAT ISTISNA
َّ
ِإَل – غ رب – ِسوى – خَل – عدا – حاشا
َ َ َ َّ
اءُالط ِالبونُ ُ
▪جمعُالمذكرُالسالمُ=ُج ُ
َ َ َ الواو (و) الرفع
األسماءُالخمسةُ=ُج َاءُأب ُ
وك ▪
َّ ▪المثت َ
ُ=ُج َاءُالط ِال َب ِانُ األلف (ا)
َ َّ
▪األفعالُالخمسةُ=ُالطَلبُُ َي ْج ِلسونُُُُُُ النون (ن)
َ ً ََ
االسمُالمفردُ=ُرأ َ ْيتُزْيدُا ُ ▪
َ َّ ْ َ
بُ
▪جمعُالتكسبُ=ُرأيتُالطَل ُ الفتحة (ُ)
ر
عُالذيُلمُيتصلُبآخرهُسءُ ▪الفعلُالمضار
ي َ َ
=ُزْيدُل ْن َُي ْج ِل َُ
س
َ َ ََ
األسماءُالخمسةُ=ُرأ ْيتُأ َب ُ
اك ▪ األلف (ا)
النصب
َّ َ َ َْ
اتُ
▪جمعُالمؤنثُالسالمُ=ُرأيتُُالط ِالب ِ الكرسة ( ُِ)
َّ ََ
ُ=ُرأ ْيتُالط ِال َب ْ ِ ُ
اإلعراب
َ ت ▪المثت
َّ
ُالطالب َ جمعُالمذكرُالسالمُ=ُرأ ْ
َ الياء (ي)
تُ ُُ ِِ تي ▪
َ َّ
▪األفعالُالخمسةُ=ُالطَلبُل ْن َُي ْج ِلسوُا ُُُُُُُ حذف النون (ن)ꭕ
َ َ
يك ُاألسماءُالخمسةُ=ُم َر ْرت ُِبأ ِب ُ
َ ▪
ْ َّ
تُ ▪المثتُُ=ُ َم َر ْرتُُُِبالط ِالب ِ ُ
َ الياء (ي) الجر
َّ
تُُِبالط ِال ِب َُ
ت ▪جمعُالمذكرُالسال ُمُ=ُ َم َر ْر ُ
َ َ
ُالمنّصفُ=ُم َر ْرت ُِب َعا ِئشةُُُُ
َ ▪االسمُغب الفتحة (ُ)
▪الفعلُالمضارعُالصحيحُاآلخ ُر ُ
َ َ السكون (ُ)
سمُ َي ْج ِل ُْ
ُ=ُزْي ُدُل ُْ
َ َّ
▪األفعالُالخمسةُ=ُالطَلبُُل ُْمُ َي ْج ِلس ُوُا حذف النون (ن)ꭕ
2. Sila nyatakan fiil yang digunakan (mutasorrif/tidak mutasorrif) dan syarat beramal (tiada syarat /
َ berdasarkan ayat berikut :
)ماُالمصدريةُالظرفية didahului penafian,larangan / didahului
َ ً ْ َ ًّ َ ْ َّ َ َ اُُ،سمب َ اضُ َفق ًب َ ْ
وُإىلُهدىُُُ . ُفتُيدع ِ ُس َيكون َُم َعك ْمُالل ْيلةُُ،كن ُ ِ
َ
ُ.1كنتُُ ِ يفُالم ِ ي ُ ِ
َّ َ َ َ َ َ َ ْ ْ َ ْ َ َ َّ َّ َ َّ َ ْ َ َْ.
ُالم ْصن ِعُُُ . ُش ْع ًراُُ،أض َح ْواُالعمالُأمام ُفُالد ِارُُ،أصبحُالط ِالبُين ِشد ِ ِي ةف ظ و ُالم ت ُ 2أ مس
َ ً َ َ َ َ ًَ َ
اُأل ْو ََلدهَُُ ُ،وٱ َّل ُذی َ َ َ
ُالب ْنتُش َّابةُُ.
ِ ب ص ِ ُ،تُ ا
ُدج ونُل َر ِب ه ۡمُس َّ
ِ ِ ُ ت ی ُ
ب
ِ
نُ َ
ُ
ی ُ ِ ِ ِ ِ د ن ُس بُاأل ل ظ ُ.3ي
َ َ ْ َ َّ َ َْ َ ً َ َ ْ َ َ ْ
يُالمد َر َس ُِةُأ ْستاذاُُ،ل ْم َُي َز ْلُزْيد َُينت ِظر ِكَُُ،لُتنفك ُِب َح َماسُُُُ . ُفُه ِذ ُ.4لست ِ ي
َ َ َ َ َ َْ َ ً َ ْ َْ َ َ َ َ َْ َ
ُح ِميدُخ ِار َجُالف ْص ِلُُُ . اُد َام َ بُُ،ماُب ِرحُزيدُق ِائماُُ،لنُأدخلُم َُ.5ل َُيفتأُزْيدُ َي ْص ِ ُ
2. Sila nyatakan jenis fiil qolbi (af’al qulub / af’al tahwil) dan makna fiil (yakin / sangkaan kuat /
menjadikan) berdasarkan ayat berikut :
َّ َ َ َ َ َ ُ.1و َن َراه َُقر ًُ َ ْ َ َ َ َ ْ
احُق ِر ًيباُُُ . وفُُ،د َرْيتُالنج يباُُ،ع ِلمتكُالب ِاذلُالم ُعر ِ ِ
ََ َ َ
َۡ ۡ ْ َْ َ َ َ َ َ َّ ْ َ َ َّ ْ
تُُُ . ُعد ِوهُاَُ ُ،و ِإن َُو َجدناُأ ك َ َبه ۡمُلفـ ِس ُِق َُ سُقهر ُشفاءُالنف ِ ُ.2تعلم ِ
َ ًّ َ َ َ ْ َ ََ َ َ َ َْ ًَْ َ
خاُزْيدُ ُُ . كُُ،كنتُأ ْحج ُوُع ِليُاُُأ ُ كَُ ُ،ح ِس ْبتُُ َع ْم ًرُاُأخا ُ اح َب ُ ُ.3ظننتُزيداُص ِ
َ ً ََ َ َ ًࣱ ۡ َ ٰۤ َ َ َّ
اكُُُ .نُ ِإنـثُاُِ ُ،خلتُزْيداُأخ ُ نُه ۡم ُِع َبـدُٱ َّلر ۡح َمـ ِ ُ َ ُ.4و َج َعلواُٱل َملـ ِٕىك ُةُٱل ُِذی َُ
َ ََ ْ ْ ً َ ً َ ْ َ رَ َ َ ُش ْي ًخُاَُ ُ،ف ََل َُت ْ َ َ َْ َ
ُام َرأُه ِالكُاُ ُُ . تُُ،فهب يت ُالغ ُُف ِ ِي ك يك ُشِ ىل و ُالمدِ د ع ُ.5زعمت ِ يت
ِ َ َ ًَ َََ َۡ َ َ
فُ َب ۡعضُُُُ . اُب ۡعضه ۡمَُُی ۡو َم ِٕى ُذَُُیموجُُ ِ ُ َ ُ.6ص َّ ْبتُالطتُخزفُاُُ،وتركن
َ َّ ً َ ً َ ْ َ َّ َ َ َّ ۡ َ َ َ
اُص ِديقُاُُُ . َلُُ،ت ِخذتُمحمد مُخ ُِلی ُ هی ُ ّللُ ِإبرُٰ ُِ
ُ ُ.7وٱتخ ُذُٱ ُ
اكُُُ . َ َ َ َ ً
وره َّنُالسود ُِبيضُاَُ ُ،وه َب ِ يتُهللا ُِفد ُ ورُاَُ ُ،ف َر َّدُشع َ ُه َباء َُّمنث ً َ َۡ َ َ َ .
ُ 8فجعلنـه
ُ
ُ