Bab IV
Lairing Bhaṭāra Kāla
(Lahirnya Bhaṭāra Kāla)
Danḍanggula.
1
Senjata sejenis golok.
2
Kapak.
3
Gong kecil untuk dibunyikan ketika hendak terjadi pertempuran.
10. Para dewa maksih angurugi,
ing sanjata ingkang neka warna,
pinrih tumuli sirnane,
Kāmasalah kang murub,
den urugi sagung jêmparing,
nora saya cilika,
malah saya wuwuh,
gêngira kabina-bina,
ing urube molah Kāmasalah dadi,
rasêksa saparbata.
4
Brangta artinya tergila-gila, mengisyaratkan pupuh selanjutnya adalah pupuh Asmaradana.
Bab V
Manungsa Sukêrta
(Manusia Sukêrta)
Asmaradana
2. Kapinḍo mangsanireki,
wong nugêlakên pipisan,
lan ganḍik kaping têlune,
wong kang ugêr-ugêr lawang,
kadang ro paḍa lanang,
kaping pat wong mêtu bungkus,
ping lima wong mêtu kêmbar.
5
Tempat menanak nasi.
manusia yang mematahkan pipisan,6
dan mematahkan ganḍik7 ke tiganya,
manusia ugêr-ugêr lawang,
(yaitu) dua bersaudara lelaki semua,
ke empat manusia yang lahir berbungkus selaput,
ke lima manusia lahir kembar.
6
Batu persegi yang dipergunakan untuk menumbuk bahan-bahan jamu.
7
Alat penumbuk jamu.
dene kaping sawêlase,
ingaranan wong saramba,
kadang pat paḍa lanang,
ping rolas śrīmpi ranipun,
kadang papat wadon paḍa.
9. Ping têlulikurireki,
ingaranan wong margana,
aneng ing paran laire,
ping patlikur wong wahana,
lair neng paromahan,
ingkang kaping limalikur,
wong Śiwah iya salewah.
8
Bungkuk
9
Punggungnya tumbuh melengkung ke belakang.
10
Bagian rumah yang berbentuk maju tiga disamping êmpyak.
lumbung pari myang kapase,
nora sinungan ḍêḍasar,
têlung puluh wolunya,
wêwaḍah datanpa tutup,
kaping têlung puluh sanga.
11
Sêntong tengah : kamar tengah
ke empat puluh lima,
manusia yang suka membakar rambut,
ke empat puluh enam.
12
Alas dasar pada ranjang tradisional dari bambu kering.
nuju têngange wayahnya.
13
Tempat untuk menggelar nasi panas supaya dingin.
14
Tempat menumbuk padi.
21. Nêmbah manguswa pada glis,
mêsat mring Nusa Kambangan,
cinênḍak prapta lampahe,
lajêng kendêl akahyangan,
sagunging brêkasakan,
sadaya wus samya ngratu,
marang ing Bhaṭāra Kāla.
Patembayan Jawadipa
10 September 2023