Anda di halaman 1dari 31

Lontar Tutur Upadesa

TEKS

1b. Ong awighnamāstu. Nihan upadesa warahakna ring sisya, aywa karěnga
dening wong len, lwir ira sang hyang niskala, tan parupa, tan pakarnna, tan padesa,
alinganira taking wěnang, tinudhuh, apan tan wěnang tinarka, sira kapralina ning
dewa kabeh, paraba durllabha dahat. Hana ta isor ring niskala, nada, nga, ranira,
tan pawarnna, tuwun hana rupa mantra, lwir ring rupa, sira nada ngaranira, unggwa
nira tutunging rambut, sira sinanggah sunya ling sang wiku. Ring sor ira, hana ta
purusa ngaranira, wisnu aksara nira, lwir ring windu, stana nira ring wunwunan, kadi
langit anarawang tan pamega, rupanira, sira ta bhatara saddha siwa ngaranira.
Ring sarira, arddha candra ngaranira, ring lalata unggwanira,

TERJEMAHAN

1b. Ya Tuhan, semoga tiada rintangan. Inilah nasehat yang mesti diajarkan kepada
murid, janganlah sampai diketahui oleh orang lain, seperti beliau Sang Hyang
Niskala, tak berwujud, tak bertelinga, tak bertempat, sabdaNya berkuasa,
diperintahkan, karena tidak boleh ditebak, beliau pemralina para dewa, terutama
para pendusta. Adalah di bawah niskala, nada, adalah, tak berupa, yang benar ada
berupa mantra, adapun rupa, beliau adalah nada, tempatnya di ujung rambut,
beliau disebut sunya kata sang pendeta. Di bawahnya adalah purusa, disebut
wisnu, aksaraNya adalah windu, tempatnya di ubun-ubun, rupanya seperti langit
lepas tak berawan, beliau adalah Hyang Sadhasiwa. Pada tubuh, ardhacandra
namanya, tempat beliau di kening,

TEKS

2a. lalata ngaranya těngahing rai, těkeng patatěmoning alis, anungsung sira,
windhu nira roro, wyakti nira mětu ring aksara, ya sira sumungsung, ring patěmong
alis, anungsung sira, rupanira kadi sangka manik, esi amrěta, ikang windhu roro,
windhu kasungki pisan bhatāra saddha siwa, ira, windhu kaping ro sira ta ingaranan
dewi gayatri, sira ta awaking bayu ming sor, adalaning lenging irung kalih
sangkaning ingaran windhu dwaya, apan masuk wětu ring lenging irung kalih,
sabdha nira ya mañjing, ah, swaranya, ya mětu, swaranya, sira ta ingaran arddha
cundri nariswari, de sang wiku, apan parěmun bhatāra saddha siwa lan dewi
gayatri. Bayu ring těngěn, saddha siwa tatwa sira,
TERJEMAHAN

2a. Kening disebutkan ditengah wajah, sampai di pertemuan alis, menjunjung


beliau, windhuNya dua, benar beliau muncul dari aksara, beliau yang dijunjung, di
pertemuan alis, menjunjung beliau, wujudnya seperti terompet manik, amertha,
adapun dua windhu, windhu Hyang Sadhasiwa yang sangat dijunjung, beliau,
windhu yang kedua disebut Dewi Gayatri, beliau perawakan angin yang menurun,
oleh karena dua lubang hidung sebabnya dinamakan windhu dwaya, oleh karena
dua lubang hidung, sabdaNya jika masuk, bersuara, ah, jika keluar, suaranya, ya,
beliau disebut ardhacandra nareswari, oleh sang wiku, oleh karena pertemuan
Hyang Sadhasiwa dengan Dewi Gayatri. Napas di kanan, adalah beliau Sadhasiwa
tatwa,

TEKS

2b. bayu ring kiwa gayatri tattwa sira, ikang pranawa sundhali sumungsung iki, ya
sinangguh saddha rudra, sira dewaning patěngahing rai, ring sarira, irang kata
unggwan sang hyang maya dewa, U karāksara, stana ring dwara pitu, lwirnya,
lenging mata, nga, kuping, nga, irung, nga, cangkěm, nga. Ika tutupana, mantra
panguñci, 4, yan arěpa dawa kaurip, isěpěn nambu kanta saking lenging irung
kalih, ah, mantrakna, dening angisěp den tutug těkeng pusěr, salahakna ring
těngahing pusěr ring jro, uněkna ikang mantra, Am, agni rahasya ngaranira,
ingkana ta hana gni suksma, kadi api ring kundhu murub, sinahan miñjak rupanira,
samangkana sing kabhukti denta tlas i panggěsěng sang hyang agni ring těngah
ning na-

TERJEMAHAN

2b. Napas di kiri adalah Gayatri Tatwa, adapun yang dijunjung ini adalah pranawa
sundhali, beliau disebut saddha sudra, beliau dewa di tengah-tengah wajah, di
tubuh, beliau disebut tempat Hyang Mayadewa, aksara U kara, berstana di tujuh
dwara, seperti, bola mata, telinga, hidung, mulut. Itulah yang harus ditutup, dengan
mantra pengunci, 4 kali, jika hendak umur panjang, hiruplah udara tenggorokan dari
kedua lubang hidung, mantranya, ah, dengan mengirup dan diikuti sampai pusar,
tempatkan di tengah-tengah dalam pusar, pusatkan dengan matra, Am, namanya
Agni Rahasya, di sanalah ada api sukma, seperti api menyala dalam pengorbanan,
terlihat rupanya menjilat, demikianlah yang dirasakan olehmu, habis dibakar Hyang
Agni di tengah

TEKS
3a. bhi kundha rahasya, těkaning satwa, rajah, tamah, mwang pañcendriya,
dasendriya, sad wargga ripu, padha gěsěng ika, yan těpět dening angabyasa ring
sira, salwiring pinangan uni, tan amikarā, luput ring gring phalanya, twi gěsěnganing
sodha sawikara, dening pangabyasa sari-sari, apan ilanganing satru ring jaba ring
jro, adining satru, hyun lawan alit, ya tika ilang kagěsěng dening yoga, salwiring
pāpā pataka ilang dening dyana mangkana, ya ta dwana ngaranira, para
samahasya těměn, aja kasangsaya ning pangawruh, niwawasi, ajarajan, tyaga,
iniweh ring jati lapa kawrěti, paksa kumawruh, twi yan anadhap ring sang hyang
siwagama, mwang boddha gama, tan dendhakna, apan ma-

TERJEMAHAN

3a. Nabhi kundha rahasya, sampai dengan satwam, rajah, tamah, dan panca indria,
sepuluh indria, sad ripu, semua dilebur, jika benar dalam berlatih, segala yang
dimakan, tidaklah sampai tersakiti, pahalanya akan terbebas dari penyakit, betul
betul peleburan suci yang menyakitkan, oleh sari-sari dari kebiasaan, oleh karena
hilangnya musuh di luar dan dalam, musuh yang utama, pikiran dan keinginan, itu
hilang dilebur oleh yoga, segala papa petaka, hilang oleh dyana itu, itulah dwana
namanya, sangat disucikan, janganlah ragu-ragu dalam pengetahuan ini, niwawasi,
ajarajan, tyaga, diberikan kesejatian, rasa lapar yang dihancurkan, mengetahui
sebagian, sungguh jika merendahkan Sang Hyang Siwagama, dan Boddhagama,
tidak dikenakan denda, oleh karena

TEKS

3b. ngkana ring tan paji sastrā, kunang sang wruhing tarkka, ta pwa karana, ika ta
sastrikang ngaranya, wruh ring aji tantra, sira ta sědhěng pangurwwana, hana
aněngguhěna mwah, kang ngalwih i ri sira manih, brasta ikang wang dumalihana
alwihing i ri sira, yan apan sěngguněn ngaranya, ya wong nganangsayan i
ngaranya, ya janma edan ngaranya, tan yogya pituhuněn, yan idhěpěn
sawuwusnya, milu brasta ikang manut, upa laksanakna ring peta dalu wang, ya
upadesa bwat kaparamartta ning ja bujangga kabeh, sira dharmma jati ngaranya,
mukta kewalya, nga, aywa wera. Ong sri guru byanamah. Iti ratna padesa mahā
rahasya těměn- těměn, parama siwa siddhanta mahā sunya. Wi-

TERJEMAHAN

3b. Yang demikian tidak mendalami sastra, adapun orang yang pura-pura tahu,
itulah akibatnya, itulah yang namanya sastra, tahu akan pengetahuan tantra,
beliaulah yang pantas untuk mengajarkan, ada juga yang menyebutkan, sesuatu
yang mulia pada beliau, kehancuran seseorang karena mengira bahwa dirinya yang
baik, oleh karena disebut sengguhu, orang seperti itu dianggap sangat diragukan,
dianggap orang gila, tidak pantas dimuliakan, jika diikuti omongannya, turut hancur
orang yang mengikutinya, agar dilaksanakan upacara empat malam, itulah ajaran
pencerahan bagi semua pendeta, beliaulah sebagai dharma yang sejati, namun
lenyap dikatakan, maka, janganlah sembarangan. Ong sri guru byanamah. Inilah
ratna upadesa yang sangat-sangat dirahasiakan, paramasiwa siddhanta sebagai
maha sunya.

TEKS

4a. sya, nga, wisesā ning bayu, swa ngaranya bayun dhonirengaran pranawa, sira
prananing rāt kabeh, sira wastu prana, sangkaning ngaran Ung aksara, aksara
kawěkos ning aksara, panunggaling triyaksara, ika wong, sira ta liněga ri sědhěng
pasti prana, awan sira wisesāning atmā, sira wastu jiwa, lamun liwat saking sang
hyang paramasiwa ta sira, ingaran ibana, maring awak Ongkara, sira niskala, tan
pawak, tan pawastu, anghing pranawa tiga maganing pati, apan ta sing bayu.
Wiswa, nga, sang hyang Ongkara, sira ta awaking mahādewa, awaking saddha
rudra, awaking saddhasiwa, awaking pramasiwa, munggah ring nada, saddhasiwa
munggah ring wi-

TERJEMAHAN

4a. Racun, namanya, kekuatan pada angin, swa namanya, angin sebagai
tujuannya, yaitu pranawa, beliau sebagai napas dunia, beliau yang menimbulkan
napas, karena itu namanya Un aksara, aksara yang seterusnya dari aksara,
penyatuan tiga aksara, itulah manusia, ia lah dibebaskan pada saat menghirup
napas, sebagai jalan kekuatan atma, ia lah yang menjiwai, jika ia lampau dari Sang
Hyang Paramasiwa, disebut ibana, dalam tubuh Ong kara, ia tak nyata, tak
berwujud, tak berobyek, namun pranama sebagai kesempatan dalam hidup, karena
berwujud angin. Wiswa, namanya, Sang Hyang Ong kara, ia lah wujud Mahadewa,
wujud Saddharudra, wujud Saddhasiwa, di atas nada, Saddhasiwa ke atas windhu

TEKS

4b. ndhu, saddha ludra munggah ring arddha candra, mahādewa mungguh ring
wiswa ngaranira Ongkara, pranamsiwa, ekāksara, tunggal aranira. Kunang
sandhining atangi wěngi, lěkasakna ping tiga, dawuh pisan, madya latri, dawuh ping
tiga, karma, asila ngarěpakěn dhupa, mangeka tanaya, prih sasadyan ta ring
bhatāra, yoga nidra. Nihan sang hyang triyaksara, kawruhakěn de nira, sang
mahyun wuruhaning bhatāra ring sarira, lwirnya, ida pinggala, susumna, ida, nga,
irung těngěn, margganing sěkul, trus malunggangan těkeng lat, lět, nga, silit,
angising pakěnanya, pinggala, nga, irung kiwa, margganing banyu, trus
malunggangan, těkeng poyuh ayuhan, anguyuh pakěnanya, susumna,

TERJEMAHAN

4b. Saddharudra naik di arddhacandra, mahadewa bertempat di wiswa namanya,


Ong kara, pranamsiwa, eka aksara, tunggal namanya. Adapun dalam pertemuan
bangun pada malam, agar cepat dilakukan tiga kali, pukul satu, tengah malam,
waktu yang ketiga, karma, bersila menghadap pedupaan, memusatkan pikiran,
memohon kesediaan dewa, yoga nidra. Adalah Sang Hyang Triaksara, hendak
diketahui oleh dia, yang bermaksud untuk mengetahui dewa dalam diri, seperti, ida,
pinggala, susumna, ida adalah lubang hidung kanan, jalan masuk makanan,
sampai berjalan sampai di lat, let, yaitu lubang anus, digerakkan dengan keras,
pinggala, adalah, lubang hidung kiri, jalan dari banjo, terus berjalan, sampai pada
saluran kencing, keluar menjadi kencing, sumsumna,

TEKS

5a. nga, margganing bayu, panunggal ira ring ati, yan uming sor, panrus těkeng
pusěr, yaning luhur banrus těkeng siiwadwara, dwara, nga, lawang, siwa, nga,
bhatāra, kalinganya, lawang ida bhatāra siwa, saddhasiwa, pramasiwa, yan
mangkana, tejanira sang hyang brahmā, kadi suryya, tejanira sang wisnu, kadi
candra, tejanira sang hyang iswara, kadi apuy, yan kahiděp kalaning pati margga
těngěn, anungkap swargga nira hyang brahmā, sasar tumurun dadi janma, dadi
brahmana, bawuh sisia, yan kaiděp kalaning pati margga kiwa, anungkap
swarganira sang hyang wisnu, sasar tumurun dadi janma, dadi satriya, añjakra
wrěti, yan kahiděp kalaning pati margga těngah, anungkap swargga nira sang
hyang siwa-

TERJEMAHAN

5a. Adalah, jalannya udara, penyatuannya pada hati, jika bergerak turun, lalu akan
sampai di pusar, jika naik terus sampai ke ubun-ubun, dwara, adalah pintu, siwa,
adalah dewa, maka dikatakan sebagai pintu dewa Siwa, Sadhasiwa, Paramasiwa,
jika demikian, cahaya beliau Hyang Brahma, seperti surya, cahaya Hyang Wisnu,
seperti bulan, cahaya Hyang Iswara, seperti api, jika dibayangkan pada saat
matinya jalan di kanan, akan membuka sorga Hyang Brahma, menyasar turun
mejelma menjadi manusia, menjadi brahmana, selain itu sisya, jika dibayangkan
matinya saluran kiri, akan membuka sorga Hyang Wisnu, menyasar turun menjadi
manusia, yaitu kesatriya, berkuasa, jika dipikirkan mati jalan tengah, akan
membuka sorga dewa Siwa

TEKS

5b. ra, wěnang dadi, wěnang tan dadi, sira wisesā. Yan rikala těkaning pati, iringěn
asing sangět ikang bayu. Yan těngěn, Am, ma, yan kiwa, Um, ma, yaning těngah,
Mam, ma, mwang ma, Am, ring siwadwara, ah, ring nabhi, panglaris. Ah, ring
siwadwara, Am, ring nabhi, pangrěting urip, aywa sing ngamaca, bwat, ila-ila. Am,
mantrakna ring nabhinta, Ah, mantrakna ring wunwunan, pangrět uripira,
dirggayusa phalanya, tur angilangakěn pāpā klesaning sarira de nira. Ah,
mantrakna ring nabhinta, Am, mantrakna ring wunwunan, yan těka ri pati, panglaris
iika, tan sangsaya phalanya. Iti sang hyang rwa bhinedha tunggal lawan sang
hyang sad yot kranti. Nihan kramaning odyatmaka, ring kundha rahasya, ika sarira
pinaka pahaman,

TERJEMAHAN

5b. Boleh menjelma boleh tidak, ia berkuasa. Jika pada saat tibanya mati, agar
diikuti oleh hembusan napas kuat. Jika kanan, Am, mantranya, jika kiri, Um,
mantranya, jika di tengah, Mam, mantranya, dan mantra Am, pada siwadwara, Ah
di nabhi, kemudian. Ah di ubun-ubun, Am di nabhi, pengendalian hidup, kepada
pembaca, janganlah sembarangan. Am, ucapkanlah pada nabhi, Ah, diucapkan di
ubun-ubun, sebagai pengendalian hidupnya, umur panjang pahalanya, serta
menghilangkan kekotoran, keburukan, pada dirinya. Ah, diucapkan pada nabhi, Am,
diucapkan pada ubun-ubun, jika sampai pada kematian, itu adalah penglaris,
pahalanya tidak diragukan. Inilah Sang Hyang Rwabhineda satu dengan Sang
Hyang Sadyotkranti. Inilah jalannya odyatmaka, pada api suci rahasia, tubuh
sebagai tungku pemujaan,

TEKS

6a. hyang nandhi swara ring mata těngěn, hyang mahākala ring mata kiwa, yan
hana ring kundha nabhi, wyakti nira sang hyang agni yan hana ring nabhi, asing
kapangan kěnum denta, tan pamingkare, yan sědhěṇg turun ira ring lambening
kundha sari, kunang yan liwat sakeng kundha rahasya, urub sang hyang agni ring
kana, ambek anrus, krodha, buddhi patěngěranya, aywa ta mangkana, lat urub
sang hyang agni ring kundha rahasya, asing kapangan kěnum tan ti ring usus,
wyakti anglareng watěng, tan ratěng ikang pinangan, yan mangkana, pilih kadadak
laranta, yan kapanga wyakti sang hyang agni hana ring jro sarira, makastana ring
wangkuning nabhi, nga, uděl, pasang ta tri wrěti ring kundha, tri wrěti, Um, ring
panggala, nga, ika tri nadi, apan bungkahin, tri nadi ring usěr,

TERJEMAHAN

6a. Hyang Nandhiswara di mata kanan, Hyang Mahakala di mata kiri, jika ada pada
api nabhi, sebenarnya beliau Sang Hyang Agni jika ada pada nabhi, semuanya
dimakan dan diminum oleh beliau, tidak dipungkiri, jika sedang turun ke mulut
kundha sari, adapun jika lewat dari api rahasia, Sang Hyang Agni berkobar di sana,
terus bergerak, marah, budhi sebagai peramalannya, janganlah demikian, sedang
berkobarnya Sang Hyang Agni pada api rahasia, segala yang dimakan dan
diminum pada usus, yang sungguh menyakiti perut, karena tidak dicerna baik, jika
demikian, sebab sakitnya itu karena terburu-buru, jika makan dengan benar Sang
Hyang Agni telah berada di dalam tubuh, sebagai stana beliau di pusat tubuh, yang
namanya, pusar, pasanglah Tri Wreti pada kundha, tri wreti, Um, pada pinggala,
namanya, itulah tri nadi, karena pangkal dari tri nadi itu di pusar,

TEKS

6b. ndyang tri nadi, ida, pinggala, susumna, ya katri wrěti rahasya, nga, Mam, ring
susumna, Am, ring, ida, Um, ring pinggala, utpati ika, kawijilanira sang hyang agni
rahasya, saking witning tri nadi, maek amběk ta aywa lamba-lamba dening
ngangisěp, apane ya sang hyang agni rahasya ngkana, mangkana katuhuraning
jnananta, iděp ta juga, wisesā, ya ta sinangguh bahni darana, nga, ya yoga, nga,
Am, ma, idhěp sang hyang agni rahasya, murub aturana ta sira widana, nga, kayu,
kayu ring sarira, tri yantah krana, yeka kayu rahasya, wijilakna sakeng jro ati, lwir
ring tri yantah krana wigawaknya, haneng ati, ning rah kabeh, lwirnya, satwa, rajah,
tamah, ika ta wehěn gěsěngana de sang hyang agni rahasya, ka-

TERJEMAHAN

6b. Yang mana tri nadi, ida, pinggala, sumsumna, itulah tri wreti rahasya, namanya,
Mam, pada sumsumna, Am, pada ida, Um, pada pinggala, itulah penciptaan,
kemunculan beliau Sang Hyang Agni Rahasya, dari asal mula tri nadi, bergerak
mendekat janganlah terlalu lambat mengisap, karena di sanalah Sang Hyang Agni
Rahasya, demikianlah kebenaran dari jnana, pikirkanlah itu, wisesa, itulah yang
disebut bahni darana, namanya, itulah yoga, namanya, Am, mantranya, pikirkan
Sang Hyang Agni Rahasya menyala, agar beliau dipersembahkan widana,
namanya, kayu, kayu pada badan, tri antah karana, itulah kayu rahasya,
munculkanlah dari dalam hati, adapun pada tri antah karana pada dirinya, pada
hati, pada seluruh darah, seperti, satwam, rajah, tamah, itulah agar diserahkan
untuk dilebur oleh Sang Hyang Agni Rahasya,

TEKS

7a. lingan ika gěsěngana ikang buddhi, kaping ya lasaning sarwwa bawa, prih
kailanganing kang sarwwa buddh, mwang gěsěngana tikang buddhi krodha ring
sarwwa bhawa, ring tlasnyan, gěsěng ikang tri yantah krana ring atinta, enak urub
ikang agni rahasya ring kundha dyatmika, pujan sira ring puja dyatmika, mapata
rehnya, nimita kaurubing agni enaka, iisěp bayunta sakeng wiwa, ning iirung kalih,
tutugana mareng mandhalaning agni rahasya, pisanakěn ikang bayu lawan agni, ya
pradhana purusa sayga, nga, Ah, mantra, inulakěn, pujanta ring puja dyatmika, dya
ta ikang dhupakna, ujar ta rahayu, mangenaki krěnga dening len, aywa wuwus
agangsul, mangkana dhupanta ring adyatmika, ika siwa bha mesi tirta sirah ta,

TERJEMAHAN

7a. Yang dikatakan itu agar budhi dilebur, kemudian dasar dari segala prabawa,
mencari hilangnya segala budhi, dan dileburnya budhi itu murka kepada semua
bawa, pada penghabisannya, melebur tri antah karana dalam hatimu, menyalanya
agni rahasya dengan baik pada kundha dyatmika, pemujaan beliau terhadap puja
dyatmika, apapun sebabnya, yang sungguh mengakibatkan dibakar oleh api,
hiruplah udara dari kedua lubang hidung, antarkanlah agar sampai di daerah agni
rahasya, satukanlah udara dengan api, itu sebenarnya adalah purusa dan pradana,
namanya, Ah, mantranya, lakukan, pemujaanmu dengan puja dyatrmika, itu agar
diasapi dupa, dengan ucapan yang baik, agar baik didengar oleh orang lain,
janganlah berkata sembarangan, demikianlah pedupaan yang ada pada kekuatan
dyatmika, itulah Siwa yang berisi tirta pada kepala,

TEKS

7b. paning patěngah-těngahaning alis ta, těkan Ukara, sumungsang saking lalata
padma, amijilakna mrěta saking tungtungin adanira, tumědhun maring wrědaya
pundha ring kanta, cita nirmmala, pinaka wijanta, suciining awak ta, minakadi
panta, ikang netranta manis, yan mulati lyan, ika pinaka sěkar tatuñjung kuucuping
tangan ta sapuluh, mangkana sadana puja ring adyatmika puja, hana ta samita
dyatmika, dyata sami dyatmika, ikang dasendriya, nga, ika ta turwwaakna siwa
sayanya kabeh, maring sang hyang agni rahasya tlas gěsěng ika samitra rahasya
sapuluh kwehnya, ngkane kundha dyatmika basmi de sang hyang agni rahasya,
labuhakna ikang tila paturwwa, ila patawa, ikang asta dusta, mwang

(BAHASA BALI)

7b. magenah ring tengah-tengahin alis, antuk aksara U kara, sumungsang saking
padma ring lelara, ngwetuang mertha ring tungtungin manah, tumurun ring wredaya
pundha ring kanta, citta nirmala, pinaka wija, kasucian ring angga, minakadi panta,
nétra sané manis, nyingakin sané lianan, sakadi tunjung kuncup adasa, asapunika
sadana puja ring adyatmika puja, inggih punika samita dyatmika, dyata makasami
dyatmika, ring dasandria, wastané, punika sané kasirepin olih makasami siwa,
majeng ring Sang Hyang Agni Rahasya telas kageseng olih samitra rahasya inggih
punika akehnyané adasa, irika kundha dyatmika sané kalebur olih Sang Hyang
Agni Rahasya, runtuhang makasami sané ngawinang lali, tan bagia, inggih punika
asta dusta, miwah

TERJEMAHAN

7b. Bertempat di tengah-tengah alis, dengan aksara U kara, terbalik dari padma di
dahi, memunculkan mertha dari ujung pikirannya, turun dari pusat hati ke pundha
kanta (leher), citta nirmmala, sebagai benihnya, kesucian badanmu, seperti panta,
adapun matamu yang manis, jika melihat yang lain, itu seperti bunga teratai kuncup
berkelopak sepuluh, demikianlah sadana puja pada adyatmika puja, adalah samita
dyatmika, dyata semua dyatika, pada sepuluh indra, namanya, itulah yang
ditidurkan oleh semua siwa saya, kepada Sang Hyang Agni Rahasya habis dilebur
oleh samitra rahasya yaitu banyaknya sepuluh, di sanalah kundha dyatmika yang
dihancurkan oleh Sang Hyang Agni Rahasya, jatuhkanlah butir kelupaan,
kebahagiaan yang buruk, yaitu delapan kedustaan, dan

TEKS

8a. asta corah, yan kěna wijyan, mwang sarwwa wija, tlas gěsěng ikang
sahananing ikang lapa tarwwa saha wija rahasya, apurnna utit akiwa, di awaking
kang ajya sudi rahasya, ikang jnana mirmmaka, aturakna ring sang hyang agni
rahasya, angkěn miñjaking añjana parama suddha, Am, dyana, tlas angarcaneng
standila, ati swananing srědila dyatmika, Ong, dyana, makisada rahasya jnana, tlas
waluy mareng kundha rahasya, ta ngarcaneng sang hyang agni, Am, dyana ika ta
sari-sari byasakna, alanya tan paněmu bawa yan uwus kěna dening anguluh awak,
kuněng sari nira, ring anak-anaking undharaning mata, sang rata siwa, ingaranan
sang hyang siwa trěsna, krama nira trus těkeng siwa trěsna těkeng ati, anutu-
TERJEMAHAN

8a. Delapan kejahatan, jika terkena biji-bijian, atau segala jenis biji, habis terhapus
segala kelaparan kantuk oleh segala biji-bijian rahasia, sempurna digerakkan ke
kiri, pada tubuh dalam pengetahan sudi rahasya, adapun jnana mirmmaka, agar
dipersembahkan kepada Sang Hyang Agni Rahasya, seperti menginjak anjana
parama sudha, Am, dyana, selesai memuja yang ditinggikan, dalam hati hutannya
sredila dyatmika, Ong, dyana, sebagai rahasya jnana, habis seperti yang ada pada
kundha rahasya, dan memuja Sang Hyang Agni, Am, dyana, itulah inti sari yang
tersebarkan, keburukannya tak menemukan kemuliaan jika berhenti dalam menelan
diri, adapun inti beliau, pada bayangan kecil pada mata, Sang Rata Siwa, yang
namanya Sang Hyang Siwa Tresna, jalannya terus sampai Siwa Tresna sampai
pada hati, mengikuti

TEKS

8b. ging ampru, kalinganing manon saking ati sangkanya. Akaraning asta dhala,
Sa, Ba, Ta, A, I, A, U, Ma. Pindhasarawolu. Akaraning ring sari Ong,
sasanghākwehnya ing aksara těkaning sari, inga nawaksara. Nihan mahā padma
ring jro lwirnya: parupalawa ring purwwa, iswara hyangnya, iněb lawa ring gneyan,
maheswara hyangnya, atilawa ring daksina, brahmā hyangnya, tutud lawa ring
neriti, rudra hyangnya, wungsilan lawa ring lascima, mahādewa hyangnya, limpa
lawan ring bayabya, sangkara hyangnya, ampru lawa rin uttarā, wisnu hyangnya,
tumpuking ati ring airsanya, sambhu hyangnya, sira pinaka lawa ing jro, kunang sari
nira, ring těngahing ati, ri witing tri nadhi, trus tě-

TERJEMAHAN

8b. sampai di empedu, sebabnya dikatakan melihat dari dalam hati. A kara dari
asta dhala, Sa, Ba, Ta, A, I, A, U, Ma. Pindha sara wolu. aksara A kara di inti sari
Ong, sembilan banyaknya aksara sampai pada intinya, yaitu nawaksara. inilah
maha padma di dalam hati, seperti: paru lawa di timur, Iswara dewanya, ineb lawa
di tenggara, maheswara dewanya, atilawa di selatan, brahma dewanya, tutud lawa
di barat daya, rudra dewanya, wungsilan lawa di barat, mahadewa dewanya, limpa
lawa di barat laut, dewanya sangkara, ampru lawa di utara, dewanya wisnu,
tumpukan hati di timur laut, sambhu dewanya, beliau sebagai pintu dalam, adapun
sari beliau, di dalam hati, pada asal dari tri nadhi,

TEKS
9a. kang ampru, unggwan bhatāra wisesā, aksara ning asta dhala ring jro, kunang
lwirnya: ma, Si, Wa, Ya. Tan kěna ring těkani pati aywa lali, iti mahā padma
rangkap, samapta aywa wera. Brahmā iswara wisnu utpěti stiti praline ida susumna
pinggala iti sang hyang triyaksara kawruhakna. Nada ring pucuking srana. Nada
ring tungtunging kang ati brahmā rakta warnna. Windhu ring bru madhya. Windhu
ring ampru wisnu krěsna warnna. Arddha candra ring lalata. Arddha candra ring
pusu- pusuh iswara sweta warnna. Ukara ring wunwunan. Ongkara ring
wungsilana. Mahādewa pita warnna. Nada ring wunwunan. Nada da pramasiwa,
windhu ring mulananta. Windhu saddhasiwa. Arddha candra rin sasalangan.
Arddha candra

TERJEMAHAN

9a. sampai di empedu, tempat Bhatara Wisesa, aksaranya asta dhala di dalam,
adapun seperti, Ma, Si,Wa, Ya. tidak terhampiri oleh datangnya kematian jangan
dilupakan, inilah maha padma rangkap, selesai jangan sembarangan. Brahma
Iswara Wisnu penciptaan, pemeliharaan, peleburan, ida sumsumna, pinggala, inilah
Sang Hyang Tri Aksara yang harus diketahui. Nada di puncak sarana. Nada di
ujung hati brahma dengan warna putih. Windhu di tengah-tengah. Windhu di
empedu wisnu kresna warnna. U Kara di ubun-ubun. Ong kara di buah pelir.
Mahadewa dengan warna kuning. Nada di ubun-ubun. Nada Paramasiwa, windhu
di asal mulanya. Windhu Sadhasiwa. Ardhacandra di tulang selangkangan.
Ardhacandra

16

TEKS

9b. siwa. Ongkara ring padha patěming iga. Ika sang hyang windhu nada. Ong Am
Ah, mantrakna ring nabhi, Ong Am Am, mantrakna ring wunwunan, pangrehi urip
ika, dirgayusa phalanya. Yan ta ring pati, Ong Am Ah, mantrakna ring wunwunana,
Ong Am Am, mantrakna ring nabhi, paglaris, ika, tan sangsaya phalanya. Nihan
panguñci rahasya: Ong kang kikongek ukyah. Iki sang hyang rwa bhineddha,
tunggal lawan sang hyang sadya kranti, aywa wera, parama rahasya, tlasing
kapatin, iti sang hyang catur dasaksara sira sang hyang parama rahasya. Ah ring
wunwunan, Am ring nabhi. Pangrěp urip ika dirggha phalanya tur ilang papa klesa
ring apa sarira. Am ring wunwunan, Ah ring nabhi stana panglaris ika yan ta kari
pati, tan sangsaya phalanya. Nihan sang hyang pañcaksara, lwirnya: nama siwa

TERJEMAHAN
9b. Siwa. Ong kara di antara sambungan tulang rusuk. Itulah Sang Hyang Windhu
Nada. Ong, Am, Ah, diucapkan di nabhi, Ong Am Am, diucapkan di ubun-ubun,
sebagai pembangun hidup, pahalanya umur panjang. Jika pada kematian, Ong Am
Ah, diucapkan di ubun-ubun, Ong Am Am, dimantrai pada nabhi, kemudian itu,
pahalanya tak diragukan. Inilah kunci rahasia, Ong kang kikongek ukyah. Ini Sang
Hyang Rwabhinedha, tunggal dengan Sang Hyang Sadyakranti, janganlah
sembarangan, sangat dirahasiakan, sampai akhir ayat, inilah Sang Hyang Catur
Dasaksara beliau sebagai Sang Hyang Parama Rahasya. Ah di ubun-ubun, Am
pada nabhi. Penguat hidup itu maka pahalanya adalah panjang umur dan segala
kekotoran dan dosa hilang dari raganya. Am ri ubun-ubun, Ah di nabhi tempatnya
dan selanjutnya jika ia masih hidup, tidak diragukan pahalanya. Inilah Sang Hyang
Pancaksara, seperti: nama siwa

TEKS

10a. ya, ika dadi Akara, Ukara, Makara, ikang Akara, Ukara, Makara, dadi
triyaksara, masari dadi Ong, ikang Ongkara katlasaning triyaksara, panunggalaning
brahmā wisnu iswara, nduta, ring tutunging jnana sira, ya ta lyěpakna mareng
ngkana, mareng tungtungin jnana wsesa, aywa byapara, ila-ila yan tan tětěp, aywa
wera, parama rahasya sira, iti kamoksan. Nama Akara Am ya Makara Um siwa
Ukara Mam Ong, ida Am brahmā ati susumna Um iswara pasupusuh pininggala
Mam windhu sampru. Iti tri tinunggala. Sa, Ba, Ta, A, I, Mam Ah, Am Ah, Ong Ong
Ong Ong Ah Am Ah Am sira ratu tlasing prabhu wibhuh. Nihan ta kawruhakna de
sang mahā pandita, yan těměn i langit, tan hana paran-paran, ri a-

TERJEMAHAN

10a. ya, itu menjadi A kara, U kara, Ma kara, pada A kara, U kara, Ma kara,
menjadi tri aksara, bergabung menjadi Ong, Ong kara sebagai penghabisan tri
aksara, penyatuan brahma wisnu iswara, nduta, beliau di ujung jnana, ialah yang
terlelap di tempat itu, yaitu ujung jnana wisesa, janganlah membuat ulah, berakibat
buruk jika tidak teguh, janganlah sembarangan, karena sangat dirahasiakan, inilah
kemoksaan. Nama aksara Am ya Makara Um siwa U kara Mam Ong, ida Am
brahmā ati susumna Um iswara pasupusuh pininggala Mam windhu sampru. Inilah
tiga penunggalan. Sa, Ba, Ta, A, I, Mam Ah, Am Ah, Ong Ong Ong Ong Ah Am Ah
Am sira ratu tlasing prabhu wibhuh. Inilah yang hendak diketahui oleh sang maha
pendeta, jika di angkasa luas, tidak ada apa-apa, pada

TEKS
10b. pa sarira, iswa mangěti apa sarira, kawala lupa tan dadaliking pangan,
měněng ring nora mangkana gatinya ingaranan langit, lwirnya: lang, nga, tan hana,
ngit, nga, doh, tan kinawruh dohnya, hana ta rupa biru katon ming luhur, anak
mahěning alilangan, ya tika sang hyang kalapasan, donira ingaranan, sang hyang
kalapasan, apan panlěng hyang aditya, mwang wulan, muni kětug, glap, sakwehing
astadik, aswadik, nga, sakwehing kuměñjar, rahína wěngi, tan těka panlěheng
kana, ayosiwa wayanganing prati, dang kana, apan durung hana bwana, guna mesi
sira, ěmpěking sarat kabeh, dening saktining guna, bhatāra ngaswani, dening
sapratiwi tan kalěma dening sakti guming sira, magěgěh langgěh uměněng juga,

TERJEMAHAN

10b. Tubuh manusia, iswa ingat dengan tubuh, tetapi jika lupa tidak dapat
menikmati makanan, diam tanpa tempat, demikianlah yang namanya angkasa,
seperti: lang, namanya, tidak ada, ngit, namanya, jauh, tidak diketahui jauhnya,
adalah rupanya biru terlihat menuju atas, anak yang bersih tanpa kotor, itulah Sang
Hyang Kalepasan, dengan tujuanNya dinamakan, Sang Hyang Kalepasan, oleh
karena diantara Hyang Aditya, dan Hyang Wulan, bunyi gemuruh, petir, segala
petanda, aswadik, namanya, segala yang bersinar, siang dan malam, tidak sampai
menyinari tempat itu, ayosiwa wayanganing prati, dang kana, oleh karena belum
ada dunia, tetapi sudah ada guna, terbentuknya seluruh dunia, oleh kekuatan guna,
dewa yang merestui, oleh pertiwi yang luput dari kekuatan dunia oleh beliau, besar
luas dan teguh kuat bertahan,

TEKS

11a. ampěking tan molah, ta ya tika sang hyang kalěpasan, nga. Aywa winaah
manawa tan tuhu denya ngungsi sang hyang dharmma, těgěsing sanak, lwirnya,
sa, sa, nga, dening wus anunggalakěn, rarasing rasa, nga, atut ujar rahayu,
walawinya, nga, tan hana pinakěweyan. Nihan patataning sang hyang dharmma
jati, nga. Aditya, dawuh, 1, wetan, bajra, nga, atma, nga, dawuh, 2, antar atma, nga,
dawuh, 3, supta, nga, paratma, nga, dawuh,, 4, turu padha, nga, niratma, nga,
dawuh, 5, turi yanta padha, nga, antyatma, nga, dawuh, 6, kewalya padha, nga,
niskalatma, nga, dawuh, 7, parama kewalya padha, nga, sunyatma, nga, aksara
nira iki, A, U, Ma, O, rupanira, rakta krěsna, sweta, pita, kalawan kapuja manira-
nira, Ong

TERJEMAHAN
11a. Diam tak bergerak, itulah Sang Hyang Kalepasan, namanya. Janganlah
mencela karena tidaklah benar olehnya mencela Sang Hyang Dharma, makna dari
keluarga, seperti, sa, sa, oleh seusai menyatukan, semua rasa, namanya,
mengikuti kata yang baik, yang namanya, walawi, tidak ada yang tidak benar. Inilah
tingkatan dari Sang Hyang Dharmajati, namanya. Aditya, waktunya, 1, timur, bajra,
namanya, atma, namanya, pukul, 2, antaratma, namanya, pukul, 3, supta,
namanya, paratma, namanya, pukul, 4, turupadha, namanya, niratma, namanya,
pukul, 7, parama kewalya padha, namanya, sunyatma, namanya, aksara beliau, ini,
A, U, Ma, O, rupaNya, rakta kresna, putih, kuning, dengan pemujaan-pemujaannya
terhadap beliau, Ong

TEKS

11b. Mam atma brahmā ya namah, ring nabhi, Ong Um antar atma wisnu ya
namah, ring hrědaya, Ong Mam paratma iswara ya namah, kanta, Ong Ong niratma
mahādewa ya namah, ring sapta wara, Ong Ong antyatma sada rudya ya namah,
bru madhya, Ong Ong niskalatma sadasiwa ya namah, pani, Ong Ong sunyatma
paramasiwa ya namah, murddhi, yeka sang hyang saptongkara. Nihan ta
pangawakani jnyana wisesa ring apa sarira, yatnakna prakrětanya, ka, ikang kayu
mětu sakeng ang hyang urip, tutur mětu sakeng sang hyang tunggal, iděp mětu
sakeng sang hyang wisesa, kahananira sang hyang urip, ring wěkasing bungkahing
ampru, ring tungtunging tata dana yeki wěkasing bungkahing ampru, nga, sang
hyang tunggal, haneng wod, tungtunging ati sawana,

TERJEMAHAN

11b. Mam atma brahmā ya namah, di nabhi, Ong Um antar atma wisnu ya namah,
di hati, Ong Mam paratma iswara ya namah, di leher, Ong Ong niratma mahādewa
ya namah, di sapta wara, Ong Ong antyatma sada rudya ya namah, di pinggang,
Ong Ong niskalatma sadasiwa ya namah, di pani, Ong Ong sunyatma paramasiwa
ya namah, kepala, itulah Sang Hyang Saptongkara. Inilah perwujudan jnana wisesa
pada tubuh manusia, siapkanlah segala tata caranya, ka, kayu yang muncul dari
dewa yang mendiami hidup, perkataannya muncul dari Sang Hyang Tunggal,
pikiran muncul dari Sang Hyang Wisesa, demikianlah keberadaan Sang Hyang
Urip, dan selanjutnya di pangkal empedu, di ujung tata dana inilah seterusnya dari
pangkal empedu, namanya, Sang Hyang Tunggal, yang ada di wod, ujung hati
sawana,

TEKS
12a. sang hyang wisesa haneng wěkasing wad ning pupusuh. Sang hyang urip,
amětekěn baru, margga nira ring irung, rupanya irěng, sang hyang tunggal
amětekěn sabdha, amargga cangkěm, rupa bang, sang hyang wisesa amětekěn
idhěp, margga mata, warnna sweta, sangkan inaran, a, ñja, na, a, nga, bayu, nj̃ a,
nga, sabdha, na, nga, idhěp, ekajna
̃ na, nga. Nihan angucapakěn bolong, de sang
mahā pandita, makweh angucapa mangkana, kědik wruha ring prakrětanya,
kadyangganing wong aku hyang dharmma, siwa ya, ujar ira, wong satus angucap
siwa ya, silih roro lamun tan sanunggal, molih prakrětanya, mewěh wong angucapa
bolong, yan tan ka taman polah ning manon sakti, idhěp sakti, ya tika rasa bolong,
apan wong tan kěna inga-

TERJEMAHAN

12a. Sang Hyang Wisesa seterusnya berada di pangkal jantung. Sang Hyang Urip,
berada di baru, yaitu jalan beliau adalah di hidung, wujudnya hitam, Sang Hyang
Tunggal mengeluarkan sabda, melalui mulut, wujudnya merah, Sang Hyang
Wisesa memberikan pikiran, jalannya pada mata, warnanya putih, oleh sebab itu
dinamakan, a, nja, na, a, namanya, bayu, nja, namanya, sabda, na, namanya,
idhep, ekajnana, namanya. Inilah perkataan yang tembus, oleh sang maha pandita,
banyak yang mengucapkan demikian, tahu sedikit tentang tata cara
pelaksanaannya, seperti orang yang sombong terhadap Sang Hyang Dharma, ia
adalah siwa, ujarnya, seratus orang mengucapkan siwa ya, menjadi dua jikalau
tidak dapat menyatu, berhasil segala caranya, sangat sulit jika orang berbicara
tembus, jika tidak seperti prilaku orang yang melihat dengan sakti, pikirannya yang
sakti, itulah yang dirasakan tembus, oleh karena manusia tidak mendapatkan

TEKS

12b. lingan, tan kěna ring arip, tan kěna ring apětěng, ya tika manon sakti, nga,
tutur sakti, nga, tan kěna ring twa pati, idhěp sakti, nga, tan kěna ring lali mengět
satata, tan pabalik lupa, wyaktinya, samangke juga ring apa sarira hana, lumaku
tan pasuku, lumimbe tan patangan, anělěng tan pamata, angucap tan pacangkěm,
angrungu tan pakarnna, mapata den ta nutubing těka wěkasing wetan kulon, lor
kidul, tan hana mwah manan sakti, tutur sakti, idhěp sakti, sira tan hana maweh
těka ring kasidan, mwang kamoksan kalěpasan kunang, tan waneh, těka ring pasuk
wětu, měněng kewala, wus pangawak nira, arapan pangawak wěnang sira, de nira
ingaran mahārasing sira, de nira aran Ongkara, mwang pranawa wise-

TERJEMAHAN
12b. celaan, tidak merasakan kantuk, tidak diselimuti kegelapan, maka itu akan
memiliki penglihatan sakti, namanya, bicara yang sakti, namanya, tidak akan
mengalami ketuaan dan kematian, pikiran sakti, namanya, tidak akan pernah lupa
dan selalu ingat, tidak akan kembali lupa, itulah yang sebenarnya, demikian juga
pada semua badannya yang ada, berjalan tanpa kaki, mengambil tanpa tangan,
memandang tanpa mata, berbicara tanpa mulut, mendengar tanpa telinga, oleh
karenanya datang tak berasal dari timur barat, utara selatan, tidak ada lagi
penglihatan sakti, bicara sakti, pikiran sakti, ia tidak akan mendapatkan
keberhasilan, dan adapun kemoksaan dan pembebasan rohani, itu tiada lain, tiba
pada pasuk wetu, diam tetapi, hilang dalam dirinya, oleh karena perwujudan beliau
yang bebas, olehnya beliau dinamakan maharsi, olehnya disebut Ong kara, dan
pranawa wisesa

TEKS

13a. sa, ingaran Umkara, tan hana waneh, panunggal ira, sang hyang Ongkaa jjuha
sira mulaksara, sira witning mantra kabeh, matěmahan triyaksara, mwang pañca
brahmā, pañcaksara, lwir ta manih aksara rwa, mwang ekaksara, ndya
mbahmāksara, nga, Sa, Ba, Ta, A, I, Na, Ma, Si, Wa, Ya. Ya, nga, pañcaksara. A,
U, Ma, triyaksara, nga. Am, Ah, dwiyaksara, nga, yan aksara nira, 1, ekaksara, nga,
amisesakna aksara kabeh, mwang japa mantra stuti, ika mulaning aksara kabeh,
anging sang hyang Ongkara juga mula nira nguni, anungsung mwang angaděg
wěkasing aksara kabeh, kewala prabeda nira ring sāstra, pira-pira mwang rupaba
nira, yan kěna panunggalnya, iganěmu swargga, nipta, nga, makweh dening awruh
prabedha-

TERJEMAHAN

13a. Dinamakan Um kara, tiada lain, penyatuanNya, yaitu Sang Hyang Ong kara,
karena ia adalah asal dari aksara, ia adalah asal dari semua mantra, menjadi
triaksara, dan panca brahma, pancaksara, adapun seperti rwaksara, dan ekaksara,
adapun brahmaksara, yaitu, Sa, Ba, Ta, A, I, Na, Ma, Si, Wa, Ya. Ya, namanya
pancaksara, A, U, Ma, triaksara, namanya, Am, Ah, dwiaksara, yaitu, jika
aksaraNya, 1, ekaksara, namanya, menguasai semua aksara, dan semua japa
mantra puja stusti, itulah asal mula dari semua aksara, namun Sang Hyang Ong
kara juga sebagai asal mulaNya dahulu, menjelma dan berada di setiap aksara
yang ada, tetapi ia berbeda di setiap aksara, adapun di beberapa dan rupaNya, jika
sampai pada penyatuannya, maka akan menemukan sorga, nipta, namanya,
banyak yang mengetahui perbedaan
TEKS

13b. ning sang hyang Ongkara, tur kěna panunggalakěn, ika němu swana, moksa,
nga, madhya ima, yan kang wětu sapolahing saprabeddhaning sang hyang
Ongkara, ika ntita wus anrě hyang kalěpasan, makadi tan wruha ring rupa warnna,
saprabeddhanya, mwang unggwananya, den ujarakěn tabe, mwang inujara
sawaya, tan wruh prakrětanya, tan wruh ring paeka-keka nira, sang swa ika ta
aněmu sanggu hěndhan maparaso, nga, yan dhumadi nira kaping kalih, janma
marasa, nga, bisu, wuta, tuli ngrěngěn tuturnya, yeka janma parasa, nga. Nihan tan
yogya ungsira de sang mahā pandita, dwita, kadi awak titi nunu sinokan toya
sědhěnge mabang, něhěr ginitik, ulatana toya, ulatana gni, tan katěmu ika, nahan
ta sang hyang para-

TERJEMAHAN

13b. Dari Sang Hyang Ong kara, dan sampai pada penyatuannya, saat itulah
menemukan sorga, moksa, namanya, madhya ima, jika ada muncul pergerakan
jenis-jenis dari Sang Hyang Ong kara, itulah yang menerangkan jalan menuju
Hyang Kalepasan, seperti tak tahu akan wujud dan warna, seperbedaannya, dan
tempat tinggalnya, karena itu agar diucapkan ijin, dan diucapkan pujian, tidak tahu
akan urutannya, tidak tahu akan apa yang dilakukanNya, Sang Hyang Siwa itu
bertemu sanggu kemudian bersatu, namanya, jika menjelma yang kedua kalinya,
menjadi manusia yang merasakan, adapun, bisu, buta, tuli, gagap ucapannya,
itulah manusia perasa, namanya. Inilah yang tidak pantas untuk didatangi oleh
maha pendeta, dwita, seperti badan yang terbakar aliran air yang memerah, seperti
ginitik, agar melihat air, agar melihat api, demikianlah Sang Hyang Parama

TEKS

14a. ma Ongkara, yan huwus mulih maring kalěpasan ira lěpas murangkeng angga,
rwa wlas anggulaka dohannya, sangkeng sikagrě, apa jariji kapat unggwaning ya
angguli, nga, anggusti tan milwa kětunga, ya ika pustati dewaksara, nga, nihan
pratyaksaning dewaksara, patataning baka wruhakna, prě, a, ta, ba, a, manah, tan
matra ahangkara, buddhi, abyakta, pradhana purusa, iswara, pra, a, buh, lokanga,
tan mantra, ahangkara, buddhi, mahāloka, nga, abyakta, prajana lokanga, purusa,
tapa loka, nga, iswara, satya loka, nga, buh, bhuwah, swah, aghora, mahā, tat
purusa, nga, jana, sadhya, nga, tapa, gama dewa, nga, matya, isana, nga, A, Ta,
Sa, Ukaranga, isana, Makara, nga,

TERJEMAHAN
14a. Ong kara, jika seusai kembali pada kelepasanNya yaitu lepas dari ikatan
jasmani, dua belas jauhnya bergejolak, dari atas, apakah empat jemari tempatnya
dari ia menggejolak, namanya, berkuasa tidak dihitung, itulah dewaksara,
namanya, inilah perhatian kepada dewaksara, hendaknya mengetahui semua tata
caranya, pre, A, Ta, Ba, A, pikiran, tan matra ahangkara, Budhi, Mahaloka,
namanya, Abyakta, Prajanaloka, namanya, Purusa, Tapaloka, namanya, Iswara,
Satyaloka, namanya, Bhur, Bwah, Swah, Aghora, Maha, Tatpurusa, namanya,
Jana, Sadhya, namanya, Tapa, Gamadewa, namanya, Matya, Isana, namanya, A,
Ta, Sa, U kara, namanya, Isana, Makara, namanya,

TEKS

14b. A U Ma, Ong, 3, hrě, 3, nirgga, nga, 3, maluta, nga, 4, sam, pur, sta, Bam, da,
sta, Mam, ne, sta, Sam, ba, sta, Wam, Ai, sta, Yam, ma, sta. Am, adah, Um,
madhya, Mam, Urddah. Sam, iswara, Bam, Brahma, Tam, mahādewa, Am, wisnu,
Im, siwa. Nam, hrě, Mam, sirah, sim, sika, Wam, kawasa, Yam, netra. Am, nadhi,
Tam, udara, Yam, trě, Bam, waksa, im, kanta mula. Am, kanta, Um, talu, Mam, bru
madhya, Ong, lalata, pani, kapala byantara, kalapa wiwara. Siwa, siwantara,
siwatama, saddhasiwa, paramasiwa, paramatyanta siwa, nirbhana siwa, prama
nirbhana siwa, A U Ma. Hana ta malih pawarah sami, ri těkaning samayan ta,
bratanya, tan hěwěhaning trěsna, ajahin ilang lara, lilakna

TERJEMAHAN

14b. A U Ma, Ong, 3 kali, Hre, 3, Nirgga, namanya, 3, Maluta, namanya, 4, Sam,
Pur, Sta, Bam, Da, Sta, Mam, Ne, Sta, Sam, Ba, Sta, Wam, Ai, Sta, Yam, Ma, Sta.
Am, Adah, Um, Madhya, Mam, Urdah. Sam, Iswara, Bam, Brahma, Tam,
Mahadewa Am, Wisnu, Im, Siwa. Nam, Hrě, Mam, sirah, sim, sika, Wam, Kawasa,
Yam, Netra. Am, Nadhi, Tam, Udara, Yam, Trě, Bam, Waksa, Im, Kantamula. Am,
Kanta, Um, Talu, Mam, Bru Madhya, Ong, lalata, pani, kapala byantara, kalapa
wiwara. Siwa, siwantara, siwatama, saddhasiwa, paramasiwa, paramatyanta siwa,
nirbhana siwa, prama nirbhana siwa, A U Ma. Adalah kemudian semua petunjuk,
pada saat munculnya janjimu, tapanya, tidak disambut dengan cinta, mempelajari
menghilangkan kesialan, senangkanlah

TEKS

15a. manah asunya, wibhuhakěn ing abyantara kadi awang-awang, ajah ingitang
majing mijil bayunta, kewala linitakěn awanya ring irung, ajambakěn cangkěm, wruh
pwa kita ring ati sunya, apan kang ati sunya, anarawang tan patalutuh, ingkana
unggwa nira sang hyang wěkasing kamoksan, sira sang wěkasing siněmbah, sira ta
wěkasing ahening, atapakan ati wěkas ning aputih, ika ingaran guhya pantara, sya
wruh amějahana tutur lawan mengět, pějah ikang tutur mengět, kapanggih sang
hyang kamoksan, lilangakěn sang hyang tan parupa tan pawarnna, ring tlěnging
soca tunggal, trusakna maring sor, ring dalěming kanta mulya, tungging kawi lingga
manik kundala ratna, tan pacipta, kewala rasa sunya, tan anggan pata-

TERJEMAHAN

15a. Pikiran yang sunyi, memakmurkan segala ruang seperti di angkasa, maka itu
dengan baiklah memasukkan dan mengeluarkan napasmu, tetapi haluskanlah
napas pada hidung, tutuplah mulut, maka kau akan tahu akan kesunyian hati, oleh
karena hati sunyi, menerawang tanpa terkena kekotoran, di sanalah tempatnya
Yang Maha Kuasa sebagai jalan moksa, beliaulah yang selalu disembah, beliaulah
yang selalu hening, berjejak hati yang selalu berwarna putih, itulah yang dinamakan
guhya pantara, Ia lah yang mampu menghilangkan ucapan dan ingatan, matinya
ucapan dan ingatan, maka dijumpailah Sang Hyang Kamoksan, dibahagiakanlah
olehNya yang tak berupa dan tak berwarna, tunggal di dalam matanya, agar
diteruskan ke bawah, di dalam leher atas, tunggi kawi lingga manik kundala ratna,
tak tercipta, tetapi rasanya kosong, tanpa badan luput dari

TEKS

15b. lutuh, sasing panasrusaning jro, ika ta anggan aparipurnna, wibhuhana ring jro
sěsěkaning angga kabeh, matangyan purwwa ika sarwwa ppāpā, kawasa mati raga
ning pramana, murttiakna ring kadala mirka mali puspa, ngaran pantar ning rasa,
trus ring tlěnging soca, aywa kumědhap, dlěng tungtunging arung ta, den apagěh,
aywa umangěn, karasa pwa sasaking tangan, saking suku, patinggaling bayu
pramana, takna pwa ya ring dandha, tan sipi ntering anggan ta, ika ta den apagěh,
rumagěp sang hyang kalěpasan, aja juga, kumadap, hana katon sarupa warnnanya
ajangga ngitang, prabeda ing kabeh, tlas prabayun ta mijil, mati tang tutur mengět,
kari sang hyang kalěpasan mawa tunggal, kadi tan parasa tan paindriya,

TERJEMAHAN

15b. Segala kotoran, setiap keberterusan sampai di daerah dalam, itulah badan yan
sempurna, agar ditenangkan di dalam setiap tubuh yang terpenuhi, oleh karena
yang terdahulu itu penuh dengan dosa, kuasa terhadap kematian jiwa dan raga,
agar dijelmakan pada mahkota buka mirka mali, yaitu di antara rasa, diteruskan
sampai di tengah mata, janganlah berkedip, pandanglah ujung hidungmu, dengan
seksama, janganlah membayangkan sesuatu, maka akan kau rasakan dari tangan,
dari kaki, titik berdiamnya napas, tahanlah di dada, maka akan dirasakan getaran
pada tubuhmu, tetaplah seperti tu, fokuslah pada Sang Hyang Kalepasan, juga
jangan, bergerak, maka terlihat rupanya berwarna putih (jangga ngitang),
semuanya berbeda, habis napasmu dikeluarkan, matilah ucapan dan ingatan, yang
masil adalah Sang Hyang Kalepasan yang berwujud tunggal, seperti tanpa rasa
dan tanpa indria,

TEKS

16a. kewala manah lilang anarawang, tan hana ngaton sakarěnga saka aksi ring
sakala, kewala sunya anarawang, katon tang swargga, ring ambara, manglayang
sakayun ta anudju kawasa, apan swargga kabeh, makadrěwyan ta, dadi sakama-
kama, apan sira umawak sang hyang wěkasing wisesa tan kawisesan, wěnang
siněmbahing sarwwa dewata kabeh, iti aji kalěpasan wěkas ning warah, tan hana
lwihan malih, uttamā dahat, aja wera, yadyan saisining kadaton sarěngganya,
nispala, apan tan ring něnggan, apan tan hana lěkas, tan hana brata, tan hana
yoga, tan hana samadi, sasing margan ta pějah, kewalya wruh ring kaglaran ika,
tan hana papa ring kiwa, swargga juga piněngguh, sangkana putusing kalěpasan,
yadyan sasar lampah ta ring angurip, tan hana

TERJEMAHAN

16a. Tetapi perasaan menjadi bahagia seperti melayang, pada kenyataannya tidak
satupun ada yang melihat, mendengar, dan menyaksikan, tetapi hanya terlihat
kesunyian, terlihatlah sorga, di angkasa, melayang seperti keinginanmu untuk
menuju yang Kuasa, oleh karena semua sorga, adalah milikmu, bebas seperti yang
diinginkan, oleh karena beliau berwujud Yang Kuasa selalu berkuasa dan tak
dikuasai, wajib disembahlah para dewata, inilah aji kalepasan yang selalu dijadikan
petunjuk, tidak ada lagi yang lebih mulia, sangat utama, janganlah sembarangan,
walaupun seisi kerajaan dengan hiasannya, tanpa hasil, oleh karena tidak ada pada
diri, karena tak ada emunculan, tidak ada brata, tidak ada yoga, tidak ada semadi,
setiap jalanmu kau akan mati, tetapi tahu akan perbuatan itu, tidak ada dosa di kiri,
sorgalah yang akan ditemui, oleh karena telah putus dari kelepasan, walaupun
jalanmu saat hidup, tidak terkena

TEKS

16b. papa nira sang hyang kalěpasan, anghing alan pangawenta duking aurip,
katama juga ya dening santananta, anak putu buyut, wyaktinya kadi angganta
autang ring sakala, minggat kita ring desa len, tilarakěn anakta putunta, luput ya
tinasih, de ne kang apiyutang, mangkana kramanya, sangkaning wong
angulahakěn, dharmma ring dadiwang, tapa brata, dana wowoh prakrětinya
tinamahing kula santana, kotama nira, nihan kramanya anaku, ikang kadi ya ta
samepyan, nga, dharana kuñciwih, mangkana upayaning ngwang, ya awanya mati
tan pasangkan rara, mangkana kopa desanya, apan ikang tri nadi, nga, yeka krana
ning mati maurip, wruh pwa sang wiku ring ke desa ning samepyan, ni ya ta mawan
sukaning pati ni-

TERJEMAHAN

16b. Dosa beliau Sang Hyang Kalepasan, namun keburukan yang kau buat
semasih hidup, ia terus diingat oleh keturunannya, anak, cucu, dan buyut, sungguh
bagaikan dirimu berhutang kepada kenyataan, maka engkau minggat ke tempat
yang lain, kau tinggalkan anak dan cucumu, kau tidak mendapatkan simpati, dari
orang yang dihutangi, demikianlah riwayatnya, oleh sebab orang yang
mengusahakan, dharma sebagai seorang manusia, tapa brata, berderma dan
selalu memberi namun dikuras oleh keluarga dan keturunannya, ia sangat
dihormati, inilah jalannya anakku, adapun seperti dia itu yang didekati, namanya,
dharana kunciwih, demikianlah usaha manusia, yang karena mati tanpa disebabkan
oleh penyakit, demikianlah nasehatnya, karena yang disebut tri nadi, namanya,
itulah yang menyebabkan kematian makhluk hidup, diketahuilah oleh sang pendeta
akan tempat yang didatanginya, itulah yang menyebabkan kebahagiaan hidupnya

TEKS

17a. ra. Lawan te kang sang wiku wruh ring stana sang hyang brahmā wisnu
iswara, ya ta sira mantuk ring kayangan, apan enak de nira wruh ring unggwa nira
ngke ring sarira, matangyan de ya ning magawe samepyan, pindhu urakna ta ya
awaknya ring siwa padha, yan anawaha, awaning atma nira lunghā, ring brahmā
padha ika para nira, yan mangkana, ya nira sawaha, awaning atma lunghā, ring
wisnu padha para nira yan mangkana yaswaning pranawaha, pada rupa nira lawan
sang hyang ludra, wruh pwa sang wiku irika sira margga, ni ya ta sira mati tan
pasangkanya lara, sang tuhu lina wěkasan ring tan umawasa, awan ta kang
kadewa ta nika, ika rasawaha, awan těkeng pitraloka ika, kunang ikang pranawaha,
yeka těkeng kamoksan, mantuking padha sang hyang siwa

TERJEMAHAN
17a. Kepada sang pendeta yang tahu tentang stana Sang Hyang Brahma Wisnu
Iswara, beliau itulah yang dapat menembus kahyangan, karena dengan mudah
oleh beliau mengetahui tempat para dewa pada dirinya, karena oleh beliau selalu
melakukan pendekatan, pindhu yang disebar tubuhnya di alam Siwa, jika anawaha,
jalan pergi atmanya itu, yaitu di alam Brahma, jika demikian, jika beliau sawaha,
sebagai jalan perginya atma, di alam Wisnu namanya jika demikian dalam
yaswaning pranawaha, wujudnya sama seperti Sang Hyang Rudra, maka tahulah
sang pendeta akan jalan beliau, itulah beliau yang mati tanpa disebabkan sakit,
beliau sungguh kembali dan selalu tak diawasi, jalanmu itu adalah jalan dewa,
itulah rasawaha, jaan yang menuju alam pitra, adapun pranawaha, itu menuju
kemoksaan, kembali dan setara dengan Sang Hyang Siwa

TEKS

17b. sakweh ning pāpā nira sang yogiswarā, duhka lara pati ilang ikang kabeh
nahan palaning wruh ring kaprayagan, sang hyang canda marana, tuměmu saka
mangke mwang dlaha, sakweh nikang margga kabeh, anghing sang hyang
swacandha marana juga lwih, ula wilut ika, lwirnya ikang pranawaha, atisaya
alapnya, kadi ula wilut ika, lwirnya ikang kadi sabdha ning udan, windhu smaka
sabdha ika, kuněng ika kadi sabdha ning kanta, yeka sabdha ning nada, yapwan ta
hana ika karěngo kabeh, pati kajar den ika, wruhanta anaku sang kumara. Nihan
tan lwir ring těngwan, kawruhanan ta sang kumara, lwirnya, anglumuting gunung
kagangan hanu, tunggal tan pamana ya, undhung-undhung tan pangdhěp, siwana
jro, těgal malwa, kuwang kuwa-

TERJEMAHAN

17b. Segala dosa dari sang yogiswara, duka, derita, kematian, semua itu hilang
deimkianlah pahala bagi orang yang paham akan tapa yoga, Sang Hyang Canda
Marana, berjumpa dari sejak kini sampai seterusnya, di segala jalan yang ada,
namun Sang Hyang Swacanda Marana juga, mulia bagaikan ular yang melilit,
adapun pranawaha, luar biasa yang didapatkannya, itu seperti ula wilut, adapun
bagaikan sabda percikan hujan, itu adalah sabda windhu smara, adapun itu seperti
ucapan dari tenggorokan, itulah sabda nada, tetapi jika itu tidak didengarkan
semua, kematianlah yang diujarkan oleh itu, ketahuilah anakku Sang Kumara.
Inilah tidak seperti tertegun, hendaknya diketahui oleh Sang Kumara, seperti,
melumuti gunung kagangan hanu, tunggal tiada yang lain, bertumpuk-tumpuk tak
berhadap, dalam Siwa, tegal malwa, pohon kuwang-kuwang
TEKS

18a. nganing watu, ula waliyaning bhabhadan, lingga sunya, gua sila dhaka, watu
matangkěp, siwa suddha, adhitya sewana, duma jawi. Nihan pratekanya:
anglumuting gunung, ngaraning rambut, yan tan kikisik sinusus, mati kajar denya
naga ngandhanu, tangan dingagakěn, dinêla yan katon pěgat, pati kajarnya, siwa
bajra, nga, kětěg-kětěg, ling tangan, mwang suku, yan tan pakětěg-kětěg, pati kajar
denya, tunduk tan pamaya, nga, upasta, yan tan kombarah, pati kajar denya,
undhung- undhung tan pangděp, bhagayanak pět, pati kajar denya, kuwa-
kuwangani watu, talingayanak pět, pati kajar dnya. Wulawali yaning babadan, nga,
mata ya na kuning, pati kajar denya. Kalu maring talun, nga, ali-

TERJEMAHAN

18a. Batu, ular yang kembali dari penebasan, lingga sunya, gua siladhaka, batu
berjepit, siwa suddha, adhitya sewana, duma jawi. Inilah urutannya, melumuti
gunung, yang dinamakan rambut, jika tidak sampai pada batasnya, mati oleh naga
Ngandhanu, tangan di buka, disatukan jika terlihat putus, mati dipukulnya, siwa
bajra, namanya, berdenyut, dari tangan, dan kaki, jika berdenyut-denyut, mati
dipukul olehnya, menunduk tanpa berdaya, namanya, upasta, jika tidak membara,
mati dipukul olehnya, bertumpuk-tumpuk tak berhadap, baghayanak pet, mati
dipukulnya, kuwang-kuwang batu, telinga anak pet, mati dihajarnya. Wulawali
walaupun ditebas, namanya, matanya kuning, mati dipukulnya. Kalu dalam talun,
namanya

TEKS

18b. syanak rutan, pati kajar denya. Watu matangkěp, untu yan apagmilmi, pati
kajar denya. Siwa suddha, nga, dumalěng mayanta, wehi tiksna, wulitakěn ta ring
akaja, katon ta mayan ta putih, yan tan pasuku, yan tan patěndhas, pati kajar
denya. Duma jati, nga, kukusing hulu, yan akědhik, nguni weh yan tan pakukus, pati
kajar denya. Suryya sewana, nga, dumlěng sang hyang adhitya, sasakeng sloning
tangan, yan esuk ton alwang, sangsaya urip. Nyan těngran sang hyang pañci mahā
bhuta, upas awakta, yan tan kisik, prětiwi liyan mangkana, limang wěngi těkeng
pati. Tětělakěn ta puki sodhanta, yan tan katon kala cakranya, teja lina yan
mangkana, tlung wěngi těkeng pati. Tutupi irung ta, yan ati-

TERJEMAHAN
18b. Alis anak mengkerut, mati dihajar olehnya. Watu matangkep, gigi jika ompong,
mati dihajarnya. Siwa suddha, namanya, perhatikanlah matamu, yang memberikan
sengatan, balikanlah ke arah utara, terlihatlah matamu yang memutih, jika tidak
berkaki, jika tidak berkepala, maka disebut mati olehnya. Duma jati, namanya, asap
dari kepala, jika sedikit, seandainya jika tidak berkaki, maka disebut olehnya. Surya
sewana, namanya, perhatikanlah Sang Hyang Adhitya, dari sela-sela tangan, jika
esok hari terlihat rusak, maka hidupnya diragukan. Inilah ramalan dari Sang Hyang
Panca Maha Bhuta, badanmu upas, jika tidak berdesir, yang demikian adalah
pertiwi yang berbeda, lima malam lagi tiba kematiannya. Padatkanlah
persembahanmu, jika tidak terlihat kala cakranya, maka itu adalah teja lina, tiga
malam akan tiba kematiannya. Tutuplah hidungmu, jika sejuk

TEKS

19a. sikang uswasa, bayu lina yan mangkana, ruwa wengi těkeng pati. Atating
guru, nga, ilat yen palat, tan kanajer akasa lina yan mangkana, den prayatna ta kita,
nguniweh sang pandhita, rěngěpěn tang samadi. Mwang ikang samepyan, sang
hyang triyaksara, mwang sang hyang pranawa, ika sarira yan kěntri kuna, anyakna
sang hyang pranawa, mwang triyaksara, niyata urung nika pati, dening ka, kunang
yan těkaning samaya, mwang yan tan hana tangran kabeh, těka pati yan
mangkana, ya hetu nira mamwit. Eng sisya, jñanan ta ikang nirmmala, suddha
jñana, moksa sira yan mangkana. Iti sang hyang candra marana, nga, nika. Ong sri
guru byanamah, Ong smu mganadi pata ya namah. Wong iki mangko angaskara,
masadhana wruh, tingkahing mangkana, Ong awighnamastu,

TERJEMAHAN

19a. Napasnya, yang demikian adalah bayu lina, dua malam tiba kematiannya.
Atating guru, namanya, lidah jika pucat, tidak lemas, akasa lina jika demikian,
waspadalah olehmu, terlebih sang pendeta, agar memusatkan pada samadi. Dan
adapun keberadaan, Sang Hyang Triaksara, dan Sang Hyang Pranawa, tubuhnya
itu jika sampai pada tri kuna, agar membayangkan Sang Hyang Pranawa, dan
Triaksara, maka kematian dapat diurungkan, oleh itu, adapun jika sampai pada
musim semi, dan jika semuanya tidak ada ciri-ciri, maka sampailah pada
kematiannya, waktunya ia untuk berpamit. Pada murid, kesadaran pikiranmu murni,
suddha jnana, jika demikian maka akan mencapai moksah. Inilah Sang Hyang
Candra Marana, namanya itu. Ong sri guru byanamah, Ong smu mganadi pata ya
namah. Orang ini sekarang yang me-ngaskara, bersarana pengetahuan,
demikianlah tata caranya, Ong awighnamastu,
TEKS

19b. iti tutur mahā yukti těměn, nga, kawruhakna denta mahā peněd, aywa salah
aja salah simpang, apan ila-ila dahat, mwang ta siddhi phalanya, alpayusa, mwang
kěna warah těmah, kawruhakna kamulaning dewa ring dalěm, yan wus wruh denta,
mangdoh ikang gring phalanya. Hana bhatāra uma, nga, duk sira tumurun, ring hay
ya mandalaka, turun maring setrogana malaya, mawasta sasar bhatāra uma,
sakeng rika, matěmahan dadi durggha, bayahing ati sitri uttama, magěnah ring
tlěnging ati, ika panunggalan, siwa, sada siwa, prama siwa, sunya siwa, siwa, nga,
ki adham, sadasiwa, nga, ki asib, prama siwa, nga, ki yayab, sunya siwa, nga, ki
wabhad, istri uttama, nga, niwarěm, ika panunggalaning paramartā, ring

TERJEMAHAN

19b. Ini adalah nasehat yang sangat amat mulia, namanya, hendaknya diketahui
olehmu dengan sangat baik, janganlah sampai salah dan menyimpang, karena
sangat buruk akibatnya, dan sangat buruk balasannya, berumur pendek, dan akan
mendapatkan celaan dan kutukan, hendaknya diketahui asal mula adanya para
dewata di dalam diri, jika telah paham olehmu, maka pahalanya segala penyakit
akan menjauh. Adalah Dewi Uma, namanya, pada saat beliau turun, ke dunia
nyata, dan turun di pemakaman Malaya, dikatakan Dewi Uma tersesat, dari
sanalah, beliau menjadi Dewi Durga, sebagai penebusan dari seorang istri yang
utama, bertempat di dalam hati, itulah penyatuaan, Siwa, Sadasiwa, Paramasiwa,
Siwasunya, Siwa, namanya, Ki Adham, Sadasiwa, namanya, Ki Asib, Paramasiwa,
namanya Ki Yayab, Sunyasiwa, namanya, Ki Wabhad, istri utama, namanya, Ni
Warem, inilah penyatuan yang maha tinggi, di

TEKS

20a. jroning apa sarira, padha kabeh sakwehing rika. Hana kisi dhapah gěnah
sakeng rika, ika panunggalan karasa, payana saddha, yan sah sakeng rika,
margganya daging pětěk, sarambut denya, ring tlěnging ati, ambutul urung-urung
gading, trus těkeng tungtung kětung, těka ring bungkahing kakalongan, hana ring
trinadi, trus těkeng bungkahing lidah, ambutul dasa pragolo, nga, tungtunging
lidhah trus těkeng, nila kanta, nila kanta, nga, slaning irung kalih, yan sah sakeng
rika trus těkeng bungkahing polo, hana pucuking suryya irika, arabi padhanging ati,
hana yang sangang diri haneng pucuking surya ika, nga, yang kuninta, yang
mangiyasi, yang suta mawisesā, yang pramaning jagat, hana gěbagan ring jaba,
gěněp suryya
TERJEMAHAN

20a. Dalam setiap anggota tubuh, semua sama banyaknya di sana. Adalah satu
depa jaraknya dari sana, inilah yang dirasakan sebagai penunggalan, payana
sadha, jika lepas dari sana, jalannya isi yang terdesak olehnya, di dalam hati, jalan-
jalan berbintik warna jingga, terus sampai di ujung ketung, sampai di pangkal
kerongkongan, adalah tri nadi, terus sampai di pangkal lidah, berbintik sampai dasa
pragolo, namanya, terus sampai di ujung lidah, nila kanta, leher hitam, namanya, di
sela kedua hidung, jika trelepas dari sana terus sampai di pangkal otak, ada pucuk
surya di sana, didampingi oleh rumput hati, ada sekitar sembilan diri di pucuk surya
itu, namanya, Hyang Kuninta, Hyang Mangisyasi, Hyang Suta Mawisesa, Hyang
Pramaning Jagat, adalah yang berkumpul di luarnya, lengkap dengan surya

TEKS

20b. sasangka, malih, mrěta sukla, raranung sari, gěněb arabi tingal, anubatuning
tingal, hana ring lalata gěnahnya, yang sangang diri, nga, yang prama rahasya,
yang prama kewalya, yang prama wisesā, sang raja kunta dana, yang driyamana,
yang prameswara, yang aměngku jagat. Apuri ring luhuring lalata, agěnahan yang
tiga, basma wisesā, luhuring ika, hana padha tikělang, pagěnahan rangke sari.
Hana ruhurira sakeng riki, ring rambut saběntar margganya, yang sanga diri, nga,
yang nungku rāt, yang sukla maniking rāt, yang mrětaning rat, yang ja rasyaning
rāt, yang paramarttaning ewana, yang ning tan pasingingan, tlas amangkana. Hana
puri kapapala, hana batuning polo, arane mica buntěr, araja tangi, yan sah sakeng

TERJEMAHAN

20b. Sasangka, kemudian, mreta sukla, raranung sari, terlihat lengkap dengn arabi
tingal, anubatuning tingal, adalah di sela-sela alis tempatnya, sembilan hyang,
namanya, Hyang Prama Rahasya, Hyang Prama Kewalya, Hyang Prama Wisesa,
Sang Raja Kunta Dana, Hyang Driyamana, Hyang Prameswara, Hyang Amengku
Jagat. Beristana di atas alis, tempat dari Hyang Tiga, basma wisesa, di atas itu, ada
yang sama-sama memutuskan, tempatnya rangke sari. Ada di atasnya dari sini, di
rambut yang sempit jalannya, sembilan Hyang, yaitu, Hyang Nungku Rat, Hyang
Sukla Maniking Rat, Hyang Mretaning Rat, Hyang Ja Rasyaning Rat, Hyang
Paramarttaning Ewana, Hyang Ning Tan Pasingsingan, sekian. Adalah istana di
kepala, adalah tempurung otak, namanya mica buter, berwarna ungu, jika terpisah
dari

TEKS
21a. rika, hana madjaran, hana saluwuring ika, ingaranan jāli, hana panlasanya,
lingganya, ring adipati, sukla pati, ina pati, sura pati, maya naka. Mapane sabda,
aywa wera, aywa cawuh, aywa candha, sungsung bhabhu, alpayusaya, kěneng
rajah tamah, bwatan siddhi phalanya, mapan dahat uttama těměn, ma, Am, Um,
Um, Um, ring ulu puwun. Ong, ring slaning lalata. Iti tengran rangdeng jirah,
aparnamani calwanarang, maguru ring sri bhaggawati, sampun adasal pustaka,
kunang sisya nira, ni rangdeng jirah, niwak sirsa, nimisa wadana, ni landha, ni
landya, ni guyang. Ni larung, ni landhi. Saika iring mareng sang ni rangdeng jirah, ri
wuwusnya prasama ngigel, mwang yang smasana, mijil paduka bhatāri dhurggha,
mangañjali sira ni ca-

TERJEMAHAN

21a. Sana, ada yang berjejeran, ada di atasnya itu, dinamakan jali, adalah
penghabisannya, lingganya, di adipati, suklapati, inapati, surapati, mayanaka.
Karena itu sabdanya, jangan sembarangan, janganlah mencela, jangan bercanda,
sambutan yang hina, maka umurmu akan pendek, dikuasai oleh rajah dan tamah,
oleh karena besar pahalanya, oleh karena sangat maha utama, mantranya, Am,
Um, Um, Um, ri atas ubun-ubun. Ong, di sela-sela alis. Inilah ramalah dari
Rangdeng Dirah, yang dijuluki Calwanarang, berguru kepada Dewi Bhagawati
(Dhurga), telah menguasai segala pustaka, adapun murid, dari Ni Rangdeng Dirah,
adalah Ni Waksirsa, Ni Mahisa Wadana, Ni Lendha, Ni Landya, Ni Guyang. Ni
Larung, Ni Ladhi. Mereka semua melayani Ni Rangdeng Dirah, setelah meraka
menari, Hyang Smasana, muncullah yang mulia Dewi Dhurga, memberi hormatlah
Sang

TEKS

21b. lwanarang, mwah sisya nira kabeh, padha ngigěl, ring wawala, ri sědhěnging
těngah wěngi, tumigěl ni guyang, pangigělnya dumpad sahā kapyak, anungsang
romanya, karwwa siñjang, socanya, mulirak-mulirak, manolih mangiwa těngěn.
Mangigěl ni larung tandhangnya, kadi sangmong mayun mandha-mandhaman, den
sarwi anungsang romanya anolih maring nguri maring arěp. Mangigěl ni landhi,
lumumpat-lumumpat denya mangigěl, netranya smu mangani, tri mangura
romanya. Mangigěl ni lěñca, lumumpat-lumumpat, nangkěnya mangap-mangap
socanya lwir agni murub, muryya romanya. Mangigěl ni lěndhya, mengo-mengo
pangigělnya, dumeled-meled lidahnya, murirak socanya buyar romanya. Mangigěl
ni waksirsa, mangundang-kundang kdhenya mangigěl,
TERJEMAHAN

21b. Calwanarang, dengan semua muridnya, semua menari, di Wawala, pada saat
tengah malam, Ni Guyang mulai menari, geraknya berjingkrak dan berhentak,
rambutnya terbalik, kedua kain, matanya, melotot, melirik ke kanan ke kiri. Ni
Larung menari, gerakannya, seperti harimau yang ingin memangsa, sampai
rambutnya terurai terbalik, memandang ke belakang ke depan. Kemudian Ni
Landhi, melompat-lompat, mulutnya menganga-nganga, matanya seperti api yang
menyala, rambutnya terurai lebat. Ni Lendhya kemudian menari, tariannya kesana-
kemari, lidahnya menjulur-julur, matanya melotot dan rambutnya terurai. Ni
Waksirsa kemudian menari, dengan tawanya menantang-nantang

TEKS

22a. netranya dumling-dumling lwih tolihanya, tanganya kadi anglalangon,


manungsang romanya. Mangigěl ni misa wadana, masuku tunggal, maledled
lidahnya, manlik socanya mulirak mangiwa těngěn, manungsang romanya. Tumigěl
ni calwanarang, ri huwusnya prasama ngigěl, adu mahā bubutan, yan těkeng nara
sira amañca desa. Ni guyang wetan, ni landha kidul, ni landhya kulon, ni larung
ělor, ni waksirsa misa wadana, ni landhi, padha ring těngah. Iti wisiknya, nga, yan
ring bwana aliit, bhagawati, cangkěm mwang purus, yan těngah, lanang, yan
wadon, cangkěm bhaga. Ni calwanarang rah mědhal ring cangkěm, dada swara
gnira niranya, anake ratna manggali aranya, stana ngirěnging tinghal, lwih dahat
wisesanya. Kramaning hana calwanarang, mwang bhagawati,

TERJEMAHAN

22a. Matanya menolah noleh, lirikannya sangat menakutkan, tangannya seperti


berjalan-jalan, rambutnya terbalik. Ni Mahisa Wadana kemudian menari, berdiri
dengan kaki satu, lidahnya terjulur keluar, matanya melotot, melirik kanan dan kiri,
rambutnya terurai lebat. Kemudian Ni Calwanarang menari, setelah itu semuanya
menari, berhamburan, sampai mengambil tempat di setiap penjuru arah. Ni Guyang
di timur, Ni Landha di selatan, Ni Landya di barat, Ni Larung di utara, Ni Waksirsa,
Ni Mahisa Wadana, Ni Lendhi, sama-sama di tengah. Inilah yang dibisiknya, yaitu,
jika di bhwana alit, bhagawati, cangkem dan purus, jika di tengah, lelaki, jika
perempuan, cangkem bhaga. Ni Calwanarang mengeluarkan darah dari mulutnya,
yaitu dada swara gni, putrinya yaitu Ratna Manggali namanya, tempatnya di bola
mata, kesaktiannya sangat besar. Perjalanan adanya sang Calwanarang, dan Dewi
Bhagawati,
TEKS

22b. maka marggan sang atmā, bhatāri dhurggha, gěnahing sang atmā, nga, saka
pangan saka kinum, maka pangsěng sang hyang brahmā wisnu. Yan ring bwana
agung, ni ratna mangali, nga, sang hyang candra, ni calwanarang, na, sang hyang
raditya, dri bhagawati, pritiwi lawan akasa, tmahannya marupa tatit. Kalinganya
tunggal ring bwana alit lan bwana agung, těkaning daging tunggal kaputusanya,
ring pandaden kami sang hyang smara lawan ratih, ne lěwih, irěnging tinghal, nga,
prětitya kamala, duk tan hana, sor mwang luhur, wetan kulon mwang ělor kidul. Ya
ta gěnahnya ring bhatāra bhayu, sukla rasa, nga, yan bakal mapasatru ring sarira,
matwang sambat- sambat sisyane ni randheng jirah, kabeh tunggal satus,
kawrědahan, samangkana těgěsnya ring sarira, tlas tutur kamantyan, nga, I blis,
igunya, I plis,

TERJEMAHAN

22b. Sebagai jalannya Sang Atma, Bhatari Dhurga, tempatnya Sang Atma,
namanya, setiap yang dimakan dan diminum, sebagai sinar Sang Hyang Brahma
Wisnu. Jika pada bhwana agung, Ni Ratna Mangali, namanya, Sang Hyang
Candra, Ni Calwanarang, yaitu, Sang Hyang Raditya, Dewi Bhagawati, sebagai
pertiwi dan akasa, penjelmaannya berupa kilat. Disebutkan tunggal antara bhwana
alit dan bhwana agung, sampai pada isinya yang tunggal kemutlakannya, pada
penjelmaanKu Sang Hyang Smara dengan Ratih, yang sangat mulia, hitam bola
mata, namanya, pretitya kamala, saat tidak ada, atas dan bawah, timur barat dan
utara selatan. Itulah tempatnya Dewa Bhayu, sukla rasa, namanya, dalam melawan
musuh di dalam dirinya, serentak semua murid Ni Rangdeng Dirah melantunkan
mantra, semuanya seratus, kawredahan, demikianlah maknanya di dalam diri,
selesailah ajaran kamantyan, yang namanya, I blis, igunya, I plis

TEKS

23a. i anggrek ulan, i bama guru ring bhatar durggha ko, kai ta wuring kadaden
bake, mulih iba ka lěmah tulis, těkědang ka paparu, bwin iba těka, ibhan tuwang
ring brahma naka, mitu iba uli di bungut, mulih iba ka kuping, 3. Iti pingitakna, aja
wera ring wong lyan, bwat kaparaněn těměn, dahating wisesā, iti kawruhakna
denta, nga, kaputusan campur talon, ca, nga, warnna, pur, nga, kamimitan, ta, nga,
tingkah, nga, lěd. Ya ta kawruhakna tunggal unggwanya, ca, nga, cantik, pur, nga,
pukuh. Ta, nga, tingkahakna, long, nga, pangalad-alědan. Ya ta rasaakna sang
hyang pasupati, kara sumungsang ring pukwing jiwanta, ika rasaakna mijilakěn
mrěta. Malih dhurggha rasa, nga, ring graningjinta, tumurun ring yajñananta, trus
mañjing ring wrědayanta,

TERJEMAHAN

23a. I Anggrek Bulan, I Bama Guru kepada Bhatari Dhurga, kaulah Wuring
dijadikan makhluk gaib, pulanglah kau ke Lemah Tulis, sampaikan ke paru-paru,
kau datang lagi, engkau muncul di brahma naka, keluarlah engkau dari mulut,
pulanglah kau ke telinga, 3 kali. Ini sangat disucikan, janganlah memberitahukan
kepada orang lain, karena akibatnya sangat buruk, karena sangat sakti, ini harus
diketahui olehmu, yang namanya, kaputusan campur talo, ca, artinya, warna, pur,
artinya, asal terdahulu, ta, artinya, perilaku, lo, artinya, led. Itulah harus diketahui
akan tempatnya yang satu, ca, artinya, cantik, pur, artinya, pukuh. Ta, artinya, agar
dilaksanakan, long, artinya dasar pijakan. Itulah yang seharusnya dirasakan adalah
Sang Hyang Pasupati, tangan berbalik di depan pelupuk jiwa, itu rasakanlah dan
keluarkan kehidupan. Kemudian dhurga rasa, artinya, di puncak hidupmu, turun
pada yadnyamu, turun di dalam hatimu,

TEKS

23b. malih patěgěsnya. Campur, nga, tlas, ya ta dhurggha guna wisesā,


añjanganira bhatari uma, dadi bhatari dhurggha, añjanganira bhuta bhregeñjeng,
wadanira ni jiligpang gěndhruk, ika wruhakna rasa gěnahnya ring catuspata,
wisesanya ring nabhi, nga, satra mangměnang, rasa dalěm nambahanya, magěnah
ring pukwing jiwanta, nga, ni cili mareka, wisesānya rasagna mijil ring tungtunging
nada, ring gwanira bhatari dhurggha, gěnahnya ring tungtunging jiwa, ya ta němbah
dening leyak mwang desti tluh tarañjana, mwah pakiryya ala, tibaakna ring catus
pata. Wus mangkana wětuakna ni cili mareka, gěnahang ring graning jiwa, parěk
lawan bhatari dhurggha. Ni cili gěndru krasa ring madhyaning jiwa, ni bhuta
brěgeñjeng mañjing ring nabhinta, dewa nira kiyamad. Ni cili gěndru krasa mañjing
ring wrěda-

TERJEMAHAN

23b. Kemudian maknanya. Campur, artinya, habis, itulah dhurga guna wisesa,
penjelmaan beliau Dewi Uma, menjadi Bhatari Dhurga, jelmaan beliau Bhuta
Bregenjeng, julukan beliau Ni Jilingpang Gendruk, itu yang harus diketahui rasa
tempatnya di perempatan, kesaktiannya ada di nabhi, yang namanya, satramang
menang, rasa di dalam jalannya, bertempat di pangkal jiwamu, yaitu, Ni Cili
Mareka, kekuatannya dirasakan muncul di ujung nada, di tempat Dewi Dhurga,
tempatnya di ujung jiwa, itulah yang memuja leak dan segala ilmu hitam, dan
menyebarkan kejahatan, disebarkan di perempatan. Setelah itu dikeluarkan Ni Cili
Mareka, tempatkan di puncak jiwa, berdekatan dengan Dewi Dhurga. Ni Cili Gendru
dirasakan di dalam jiwa, Ni Bhuta Bregenjeng masuk di nabhimu, dewanya adah Ki
Amad Ni Cili Gendru dirasakan masuk di hati,

TEKS

24a. yanta, dewa nira sang hyang anta wisesā. Ni cili mareka mañjing ring
patmanik dewa sang hyang tunggal. Hyang bhatari dhurggha, gěnahnya ring
dalěming sma, rasa maka paněs ni rangdeng jirah, mwang i waksirsa, ni macan
angareng ni ragag, ika sahanane alirtta ala, yen nrus karasa denta mangkana, iti
pangisěpnya rasanta, Am, swaraning nabhi, mětu gni murub dumilah lwih sinyoking
miñjak, rasa gěsěng sahananing leyak kabeh, Ong, rasaning wrědayanta, Mam,
rasaning lalatannta, mangkana wisesa nira sang hyang campur talo, malih rasa.
Am, ring bungkahing ati, Um, ring madhyaning ati, Mam, ring tungtunging ati,
swaraning mrěta, tlas. Puput sinurat ring dina, rědite, ka, wuku, pujuta, sasih,
saddha, tang, 15, isaka, 1936, kacetwa lka de sira kang

TERJEMAHAN

24a. Dewanya adalah Sang Hyang Anta Wisesa. Ni Cili Mareka masuk di jelmaan
Sang Hyang Tunggal. Hyang Bhatari Dhurga, tempatnya di tengah-tengah kuburan,
rasa panas Ni Rangdeng Dirah, dan Ni Waksirsa, Ni Macan Angareng Ni Ragag,
itulah segala yang mengalirkan keburukan, jika terus dirasakan olehmu demikian,
inilah penghisap rasa, Am, suara nabhi, muncul api yang membara seperti disirami
minyak, sepertinya semua leak dibakarnya, Ong, rasa di hatimu, Mam, rasa dari
alismu, demikianlah kesaktian Sang Hyang Campur Talo, dan dalam rasa. Am, di
pangkal hati, Um, di tengah-tengah hati, Mam, di ujung hati, suara kehidupan,
selesai. Selesai ditulis pada hari, Minggu, Kliwon, wuku, Pujut, bulan, Sadha,
tanggal, 15, Tahun Saka, 1936, ditulis oleh seseorang

Anda mungkin juga menyukai