Anda di halaman 1dari 44

1

Atma Tattwa 
Judul : Atma Tattwa
Druwe : Giriya Gunung Payangan
Kasalin olih : Ida Bagus Bajra
Asrama : Giriya Gunung Payangan
Puput : 6 Januari 2012
Kajilid olih : Ydk Bali 2016
Katureksa olih :
:
Om awignam astu.
Nihan pari kramaning Yama Tatwa, ngaran
tingkahing wang mati lan kena winulatan sawania
sawangsania, yaning brahmana, ksatria, wesia,
sudra, aywa ta sira angadegana dening rontal, ala
dahat, Tekaning upakarania tan prasida, ila estu
palania, winastu dening Sang Hyang Prajapati,
apan sira mancaning ala ayu, aywa murug linging
sastra iki. muang maka wenangnia, yening
Brahmana, Ksatria, Wesia, ilalang juga, utamania,
kang maka pengawak dening kuasa, galihana
dening cendana merik, sarwa sandinia alaning
pering gading, maka ulunia kalungah nyuh gading,
rambutania dening lawe ireng, kulitania dening
daluang kayu, surati sastra, Pancaksara, gelari
padma, ri dadaning lalang, mesi sastra Dasaksara,
Ong Kara mula, Rwa Bhineda, ikang lalang, idepna
2
ngke ning wang wati, dulurane upakara mati
sekrama mangkana tingkah sang utama.
Muwah yaning Sudra, wenang ngawe awak-
wakan dening majagawu, tiningkah kadi nguni,
gawanin saupakarania kading lagi, yan wus puput,
emban maring sastra, ulapin atman sang mati,
kinon mulih ring dudungania nguni duking kari
hurip, irika prasida sang atma pratista, mangkana
tingkahnia, telas.
Iti sastra Yama Purana Tatwa, ngaran,
indik sekramaning wang mati mapendem, yan
setahun, duang tahun, tigang tahun, muah selawase
tan maprateka. yan wawu setahun maprateka, tan
ana wignan sang hyang atma, nanging wange mati
bener, yan liwur setahun, atmania matemahan Dete,
Tonyan setra mahas ring desa-desa, ngawe agering,
mangkana alania.
Muah wang mati mapendem, yang tan
maprateka, taulaning wangke ika : muah ana
pawarah Bhatara Yama mungguing sastra, ling
Bhatara Yama, uduh sang pandita ring jana loka,
yan ana wang mati, sumuruping kesiti darani, aja
sira mreteka marep taulaning wangke ika, palania
tan prasida ilang letuhing atma, tan prasida kang
prateka, apan wangke ika satmulih ring jeroning
garban Sang Hyang Ibu Pritiwi, waluya sampun
3
mageseng, mawak tanah, saletuhing pertiwi
rumaket ring wangke ika, teka wenang sang pandita
ngarcana ayu atman sang prateka. Mangke wenang
sang pandita nugraha ring manusa loka, maka
awak-awakan sang mati, sida mulih atmania ring
biomantra siwa, wus amanggih rahayu, telas
letuhing atma tekaning wangke nia. ning gawenin
manik, maka maka pengawak sang mati, yan
wangsa Brahmana, Satriya, Wesya, candana merik
anggen awak-awakan sang mati, panjangnia
selangkat ring semusti, melarnia petang nyari mesi
sastra Pancaksara, Dasaksara, Triaksara, Ongkara
Mula, Rwa Bhineda, muah wong-wongan, idep
wongkening wang mati ika, duluran upakara mati
sakrama, ring desa wenang upakaranin, ika tan ana
salah.
Muwah wangke mapendem, ika wenang
gagah ring dina pabresihan kala esuk, tulang
wangke ika, masuk ring we kumkuman, muah
toyan kalungah nyuh sasih, genah akna ring setra,
gawenin kuwu, wehana dahar kasturi, suci, manik
pengawak adegan sang mati, imbaning ring sastra,
ulapin atman sang mati kinon mulih dudungania
duk kari maurip, irika sang atma kapratista mawak
candana merik. tekaning petiwa-petiwa, tumut
geseng, tulang mawangke ika sareng ring awak-
awakan sang mati, aywa maprateka tulang juga,
4
sang mati matanem, idep maprateka I Buta Cuwil,
aran tulang ika, atmane tan keni prateka, mangkana
kajaring sastra.
Muah yan wang sudra mati matanem
majagau wenang ngangge awak-awakan sang mati,
karana tunggal kadi nguni. yan mara mangkana,
kena upadrawa sang mangentas De Hyang Praja
Pati, muang sang ngarepi sawa, sang pitara kang
inentas, wawu lumaris ring tan jaran santun,
kapanggih ring widyadara widyadari, atma rauh
marupa Cuwil, mehambu apek apengit, melayu
para watek Apasari duleg angadek ambuning atma,
kang wawu rawuh inatur-atur ring Bhatara guru,
atma letuh iki rawuh, raris tinundung angimbi
dwara wesi, kinan mungwing wara, ring jurang
ajerem, meserira Dete mengerih, ngadakang gering
merana sebumi, angrusak sang wiku ngerusak desa-
desa muang sarwa pasu, amati-mati wwang,
amanasi gumi angawe agering tan pegatan, ngpus
gumigel ngelem puyeng, uyang paling tan wenang
tinambanan. muah sang pandita makadi sang ratu
ring madya loka, aywa murug Ling nging sastra iki,
palania rusak ikang sabumi nira.
Muwah yan ana wang mati salah pati
muah wang mati gering ila, ring sema, sama juga
prateka tawulanya juga, yan ana sengkernia,
mangkana kajaring sastra.
5
Muwah iki utama ning utama tatwa, ngaran
pawarah Bhatara Uma Dewi, mungwing sastra. ri
sedeng Bhatara Uma Dewi, melingga ring
kahyangan Dalem Panguluning Setra Agung. ling
Bhatara Uma, ri tatkala rawuh kali yuga gumi,
gering sasab merana makweh wong pejah, ana
wangsa Brahmana, Ksatria, Wesia, mati kena
gering, arep age mapreteka rawuh sang kalan bumi,
susupaken ring pretiwi, yan wahyun amereteka
digelis, gawenan banten pejati, kariyin, wawu
mapendem katur ring hyang batari uma, muwah
ring sedan setra, ring penataran dalem penguluning
setra, ngaturang daksina ajuman tigas, tigang (3)
soroh, dena sangkep, nunas nugraha age amerteka,
kang sinambat Pukulun Bhatari Uma, Bhatari
Pritiwi muah Sang Sedahan Setra Agung, hulun
aminta nugraha ring Bhatari, rumaksa sawa iki,
saksana nugraha hulun age amreteka, tan penganti
tawunan, nugraha atman ipun, tan amanggihin papa
neraka, tekaning yan agawe amreteka, irika ulun
anebas, ring paduka Bhatari Pritiwi, muah ring
Paduka Bhatari ring Dalem, Panguluning Setra
Agung, muah ring Sedan Sema, ayuwa Bhatara,
muwah I Buta rumaksa setra wong sidha sidhi
pemastu hulun. telas.
Yan mangkana kramania, phalania rahayu
sang Hyang Atma, tekaning sang megentas, muwah
6
sang adruwe sawane, kang kari hurip, amanggih
dirgha yusa. yan nora mangkana wenang pinendem
tawunan.
Muwah yan ana wong Sudra mati matanem,
neher anganti tahunan, tan kawenang sekama-kama
mrateka, alpa yusa sang amreteka hala kajaring
sastra. Muwah yan wong mati suwedesa,
sewangsania yan mati salah pati masengker solas
tahun, wenang preteka, yan dudu mangulah pati
matemahan sinangkala dewasa pejah mape luwirnia
siningating kebo sampi, tiba memanak saluwiring
mati kapengawan, pada tigang tahun sengkernia
wenang mapreteka. yan dudu mangulah pati,
matemahan tinangkala, kawasa pajah, mape
luwirania siningating kebo sampi, tiba memanak,
saluwiring mati kapengawan, pada tigang tahun
sengkernia, wenang mapreteka. malih yan tan lewat
sengkernia tan wenang ingentasan, aywa murug
linging sastra iki rusak ikang bumi, sang prabu
prelaya, sang pandita sudosa.
Iki Yama Purana Tatwa ngaran, sedeng
Bhatari Durga ring gegannantara, ngaksi atma
sangsara, ring kawah ageni, malingga wari, marupa
Sang Hyang Yama Pati, ngambel ala ayuning atma,
waneh ri janekni leka, mantuk ring pati, dadi
Bhatari Uma Dewi, ri sedeng sira malingga ring
setra agung maraga Bhatari Durga Dewi. mangke
7
cinarita Pedanda Atapa Ender jumujug ring linggih
Bhatari, dadi ta kagiat paduka Bhatari, mangerik
makerik kadi singa rodra, ling Bhatari keroda adya
nugel ulunira sang jumujug ri linggih Bhatari
saksana dateng Bhatara Brahma, umawati geleng
paduka Bhatari ia ngken anak de Bhatara Brahma
teke lesu geleng Bhatari, irika ida Sang Atapa
Ender, aminta nugraha ring Bhatari kasidyaning
adnyana kereta siksa, yan mahyun anancang surya
sida denira, muah panggilang letuhing atmaning
wang, sida malih swarga bawana ika Bhatari
asiluman rupa, arupa Sang Hyang Yama, akrura
rupa tuliya rudra murti, irika Sang Hyang Yama
anugraha warah-warah suksema, ring Sang Atapa
Ender, kanugraha sasing pintanen, sahunduk
mahayu sawa kadi iki, yatika lelana ana sastra,
ngaran, yama purana tatwa, sampun kabiasa de
sang sadaka kina-kina, ring bumi Pasuruhan
Blangbangan, rawuaning Bumi Bali.
Rontal iki antuk nuronin wit druwen Ida
Pedanda Gede Batu Lumbang, magiriya ring Cau,
sampun moktah, wit ida kasedayang, oleh I Gusti
Agung Cau, nir dosa, punika awanan ida molih
swarga Siwa Loka, turun ring madya pada,
negendih malinggih ring manusa pada, ring desa
Jaya Purna, mapesengan Bhatara di Brahmana,
Ksatrya, Wesya, punika wenang ngambekan lawan
8
Sang Hyang Saraswati. mangkana ling ning sastra,
sehananing wwang mati mapendem, ne mati bener,
idep mulih ring jeroning garban yang Ibu Pertiwi,
sat idep sampun mageseng, idep tan pesawa,
waluya mawak tanah, yadyan hana tawulan kanten
kari, sampun winastu de Bhatara Yama, mawak
Buta Cuwil, yatika kalane wenang gewenen awak-
awakan sang mati, oleh candana merik. yadyan
kusagra, matulang cendana, wekasang sang Hyang
Atma malih rahayu, rawuhing ring sang mreteka,
amanggih sadya dirga yusa, tekaning bumi nira,
tanang kalaning cuntaka tirta, telas.
Nihan tingkahing wong mati, rare, yan
mawangsa Brahmana, muang Ksatria, yan
matuwuh 5 lek, pejah kena gering, wehana toya
panglepas rare, gawenang saji terpana, geseng akna
juga anyut galihanya ring segara premangke, ring
pengrarungan, muah, yen nora samangkana,
winastu dening Bhatara Brahma, dadi Butha Angga
Rare, angadang ngadang atma wawu rawuh,
makasang tumitis, tanpa ngidep tutur. yan ana atma
rawuh, wawu kaprateka, kahadang olih Rare
Bajang tan sapira kwehnya umampet-mampet
sukaning atma wawu rawuh, kroda watek atma
tinembung dening tajer, tinandel pinanting rare
bajang ika, managis pebrengit, riwekasang supat
9
dumadi jatma ring madya pada, dadi deyog,
depang, kibi, bingkuk, perut, cedangga awaknya.
Nihan pangentas rare luwirnia, kalungah
nyuh gading, pesel-peselannya, muncuk bingin,
tigang muncuk, padang lepas, set mingmang,
mantra :
Ong siti prelina, sida lepas, sida
moksah, raga rawuh suwung
andruwung, Ah Ang.
Panglukatania, kelungah nyuh gading,
mantra :
Ong bayu malaning sarira, bersih
ikang banyu, lukat malaning si anu,
lukat, lukat, lukat.
Muwah hana atma amangguh neraka, muah
mungwing anulang aking, mangebering soring, ri
reges, katiksenan panasing surya, manangis
angisek-isek, sumambe anak putunira, sang kari
mahurip, luwir sabaning atma papa, duh anak
kuring madya pada tan hana matra welas, ring
kawitanta, maweh bubur muwang we setakep,
makweh masni madruwe anak putu papa mami
maweh kasukan ring sira muwah padreweyan mami
ana kagamel den ta, tan hana wawangku niati sira
juga amisesa, angen sira kesukaan, tan eling sira
10
ring nama nama maweh tirta panglepas, jah tasmat,
kita sentananku, wastu sira amanggih alpa yusa.
mangkana temah sang atma papa.
Iki Widhi Sastra sakeng niti Pedanda
Wawu Rawuh, ngaran Tatwa Kepaten, indiking
wong mati, sumuruping kesiti wiadin ring setra,
yan yan durung hana setahun ayuwa preteka, yan
prateka, palanya tan prasida ingentas atman sang
kepreteka anemu sangsara ikang atma, Sang Hyang
Pretiwi meraga ibu, kadi rare mungwing garban
sang ibu, yan durung puput lek nia kinon mijila,
salah wetu ika dosa sang mangentas tekaning sang
amreteka, muwah rusak kang rat, reh tan
wenangaken, asing tumuwuh ring pretiwi, asing
tinanem, ane sukat leknia, antinen tuwuh nia yan
nora samangkana, buwur ikang rat, ingwikan bumi
tan pkelingan, mangkana olahing jagat.
Muah yan sawa mapendem, maring setra
yan hana sampun setahun, sengkernia, yan hana
mreteka, ring sema sawa preteka, ayuwa mreteka
sawa mapendem, ring desa ngawe taulania, yan ana
mangkana, palania letuh ikang bumi karanjingan
ikang Buta Kala ikang desa sarwa dewa mur tan
suka majeng ring kahyangan-kahyangan ring desa
ika mangkana alania.
11
Muwah aja ngeliwari setahun mreteka
wangke ika yan liwat setahun winastu de Bhatara
Yama, tawulaning wangke ika, mawak buta,
sangsara atma ika, muwah saluwiring wong mati
samuruping kasiti tala, yan hana mreteka, wenang
mepreteka ring sema reh ana sawa makewateng
pretista, utama dahat gawe ika, dulurana awak-
awakan sang mati, olih candana mapinda wong
mati, misi sastra, Dasak sara, Tri Aksara, Ong Kara
Mertha, Ruwe Bhineda, mangkana kramania, genah
akena ring dadaning sawa.
Muwah yan ana wong, mati tan pesawa
wenang gawening awak-awakang wangke ika
sekama kama wenang genah nia wenang
maprateka, yan wangke mati bener, mangkana
kramania. muwah tingkahing wong mati,
pinendem, wenang mapengentas sang wawu
mapendem, phalania polih genah Sang Hyang
Atma ring Batur Kemulan, yadnyan meswetan
kepreteka rahayu ikang atma, yan tan samangkana,
winastu de Bhatara Yama muah, selamane tan
ingentas.
Iki pengentas wong mati mapendem,
kewala wonge mati bener pengentas wong mati
mapendem racadanania, daun medori pinga, 3
lembar 1 dadi raca dana, mesurat Dasaksara (Catur
Dasaksara) Ruwa Bhineda 1 masurat Tri Aksara, 1
12
masurat Dasa Bayu. lalangnia 27 katih, muang
padang lepasnia pada, muang pada, balung-balung,
jijih 9 besik, makaput dening ruwaning andong
bang, lambening payuk, masurat, sangka, jeronia,
masurat Dasa Bayu, kantaning payuk, bebedi lawe
tigang belas, ilih, mantrania sakeweruh sang
sadaka, argania, saji-saji, kenista, saha daksina, arta
225, 125.
Muwah tingkahing wong mati mapendem
ring Desa Pakraman ngarpana pengawak sang mati,
lwirnia kang wenang, cendana merik, kadi nguni,
dulurin upakaraning mati mesawa, yatika
sinangaskara de sang guru, ring desa pekarangan
wenang prateka. tulang wangkene mapendem, ika
wangunia kariyining setra, wehang Penglukatan
Pebersihan, Dahar Kasturi, Suci, rawuhing
petiwan-tiwan, geseng tulang ika sida rahayu sang
hyang atma, nora ngeletuhin jagat presida ingentas
Sang Hyang Atma. muang wong mati , sowang-
sowang, yadian mahyun mapendem mangda gelis
mapreteka, hana panugrahan Bhatara Yama,
wenang ngaturang Pejati, Suci muang Daksina,
wawu ti nendem aminta nugraha ring Bhatara
Brahma ring Dalem, ring panguluning setra muang
ring Hyang Pertiwi rumaksa sawa saksama, tan
panganti sengker, muang tahunan, nunas nugraha
ring para Bhatara, muah Sang Sedahan Aweci, di
13
gelis amerteka, nibakang dina amerteka, irika sira
anlak sawa, ji gung artha, 800, meduluran, Suci
Daksina, muang Peras, katur ring Bhatara
Panguluning Setra muah ring Hyang Pertiwi, muah
ring Bhatara Yama lwirnia, sega sepangkon, iwak
bawi ingolah dening sangkep, muah Laban Sanga
Sedahan Aweci, tunggal kadi labahan Bhatara
Yama, yan nora samangkana, yan durung hana
sengkernia wenang tahunang, wengi mati
mapendem, yan preteka phalania rusak ikang
negara, bawur ikang jagat gring mrana tan pegat,
sang prateka kabeda-beda de Bhatara Yama
mangkana kojaring sastra.
Iki Widhi Sastra, sakeng nista Bhatara
Mahadewa tumut Bhatara Manik Gumayang
jumeneng ring kahyangan Watu Madeg, ring
Besakih, muah Bhatara Geni Jaya, malinggih ring
kahyangan Giri Lempuyang, tumut Bhatara
Jayaningrat, jumeneng ring Giri Pebratan, muah
Bhatara Manik Galang jumeneng ring Pejeng, ling
Bhatara sami minakadi Bhatara Mahadewa uduh
anak bumi dewata kabeh, rengan pawarah mami
den panak, tata kramaning bumi Bali, pati uriping
manusa kabeh, tan pakerama antuk kepatian, tan
pautin ring panditha ring madia pada mantra Aji
Pangelepas, atmaning mati, tan ilang teluhing siwa
terus kaletuhan palinggih Bhatara, jumeneng ring
14
kahyangan Bali, keranjingan ikang bumi oleh
sarwa Buta Buti Durga Kali, mangke nahen
nugrahan antuk tataning kepatian, merana
angeletuhin bumi, reh pada Bhatara nuruk,
malingga ring Desa Pakraman, wenang sang sadaka
ring madya pada meretista wang pati urip tekaning
kayangan dewa. ling Bhatara Mahadewa,
mungguwing sastra nugraha warah warah
mungguwing aji, uduh ira pada punggawa, ratuning
Bali, catraning bhuana kabeh, hana pawarahku ring
sira, ritatkalaning hana wwang mati, sumurup ing
kesiti tala, maring setra, kang mala kepatian,
ngaran, wangke ika, yan tan kasirat tirtha
pengelepas, wekasan hana mereteka, ayuwa wineh
amereteka ring Desa Pakraman, sebel kunah aku,
saluwiring sawa mependem, masarira Ibuta Cuwil,
yadian nyambut sawa Karesian mawak cendana
ayuwa mreteka ring Desa Pakraman ring semasana
juga pereteka, saluiring wong mati mapendem,
kalene mangkana reh Desa Pakraman amawak
kahyangan, ring setra mawak kawah, palania yan
mangkana, kasurupan sarwa letuh, ring setra
rumaketing kahyangan ring desa, reh suba karma
suwasta ring agene, winalik sera sumuruping kesiti
tala, ike ngaran Wangke Kemalan, yadian mati
bener salah ulah idepe, idep mati kepengawan,
mangkana halaning wang mati mapenulian geseng
15
juga mangda suwasta, yatika gugunan, yan
kehalangan bumi wenang maka pejati ring Sedahan
Setra luwirnia;
Banten Suci Daksina, Peras nunas
dununganing sawa ring Hyang Ibu Pertiwi,
mangkana kramania, reh tan wenang wong mati
bener matanem, geseng juga kawenangnia. Ne
wenang matanem, saluiring salah pati, mati
kapengawan wong kena gering agung wenang
pendem, mangkana ring Bhatara mungguwing
sastra.
Mwuah ling Bhatara, yan hana para
punggawa ring Bali Raja, yan ya murug pewarah
aku, mungguing sastra, phalania tanpa pegatan
agering, tekaning sang Bupati. apan sira Bhatara
Mahadewa sang jumeneng ring Basukih, pada
mahyang ring kahyangan agung alit, ring panegara
Bali Raja, tan ketaman letuh. yan yan purugan
lenging sastra iki, piduka sarwa dewata kabeh, ring
sang ratu Bali, dewa mur, tur kelebin agering sasab
merana tan pegatan Sang Ratu kena gering, para
pitra duhkita, tan polih genah rahayu, mangkana
alaning jagat, ayuwa sang rumaksa jagat asusuga
linging sastra. telas.
Iti Widhi Sastra sakeng Niti Bhatara
Manik Gumayang, jumeneng ring kahyangan
16
Watu Madeg ring Basukih, ling Bhatara, uduh sira
Sang Ratu Bali, hana pewarahku munggwing aji
ksama kapatyaning wong, aywa manusia sewa ring
kesiti, liwarang ring setahun, yan hana setahun
prateka juga wenang ayu ikang rat, yan liwat ring
setahun, 2 tahun, 3 tahun, winastu de Bhatara
Yama dadi mawak butha atmania, sah sakeng
aweci, bhuta ika, mengranjing ring manusa loka,
angadakaken gering sasab merana, amati-mati
wong sadesa-desa, tan pegatan ajering sabimin ira,
moksa Bhatara ring Basukih, mantuk ring Gunung
Maha Meru, tan suka mahyang ring Bumi Bali,
wireh bumi Bali dahating leteh, kasuruping dening
butha mangke wenang sira sang Aji Bali, agawe
age amreteka wong mati, aywa sira anganti liwaran
ring setahun, mangkana lingnging Bhatara
munggwing sastra.
Muwah hana pawarah Bhatara sami ring
Basukih, tingkahing wong mati mapendem, wang
mala kapatian, ngaran, yan sira mreteka, wenang
ring setra, jaga preteka, tanihan wangke ika,
duluran sarwa kawangen, tan kawenang prateka
ring desa, letuh ikang bumi, ayuwa sira sang Aji
Bali, amurug, linging sastra iki, kena upadrawa
sang Aji Bali, ring Bhatara ring Basukih, telas.
Nihan tingkahing upadrawa musti tan
yogia, yen durung wenang, 25 tiban, tan kawasa
17
upakara, yan sampun tutug-tutug wenang upakara-
upakarania nebusin ring genahnia pejah, rumuhun,
panebusania, manut nista, madya utama, pakantia,
sesantun krepa, 1, luwirnia asiki (1), iwaknia bebek
maguling, peras lis, segawu, wus puput mararung
banten ika. malih upakara ring sangkem setra,
ngadegang sanggar tutuan, munggah suci 2, pucuk
bawu, 1, dewa-dewi. Malih upakara ring sang
preteka, pengawaknia majegau, sareng pengeseng
nia bekul, bantenia panjang ilang, bubuh pirata,
nasi angkeb, pengadang-adang, ring saji tarpana.
wus puput mageseng raris mungkah kasturi, wus
mangkana anyut.
Malih upakara ring pempatane
pengawaknia tiying gading, tenggeknia bungkak
nyuh gading, rahnia ambengan padang lepas,
upakarania pateh kadi ring cangkem setra, muah
waneh, yan panebasan artha 4000, muah silur
bangbang panak byu apuwun tan kari bawi mentah,
getih rumbah, segehan.
Nihan pewarah sang pandita, ngarannia
Mpu Lutuk, kawuruhakena artha paweh ulun, yan
sane saji mami samawur sang askara, uduh Kaki
Sang Wilmana paranti sajinira, warahkna katekeng
ingsun, ah dak warah saji mami, den enakna denta
angeruguhen luwirnia : beras acatu, nyuh abungkul,
metatakan ngiyu, kampil abidang, nyakan bubus 2,
18
benang putih, 1, jinah 200, taluh, 2, tape nasi
awungkus, tebu cemeng petang lawas, bantal
limpa, 4 lepit, base jeriji elepit, selem epasang,
putih epasang, jhe duang limpang, tuwung bakab,
2, keladi, 1, byu uduh warangan duang baha, dodol,
1, gula abungkul, bubur sumsum metatakan
deluang metulis padma, tuwak apucung, bawang
putih, 20, cendana atebih, basan ubad genep,
perada banyumas, galuga kalembak kasturi, samua
kweh saji mami, amurwaning sang angaskara,
peran pakenaning saji, dukdak warah, pakirnaning
saji, buah kuning pinaka pegambel, apekik, rupante
tembe. nyuh abungkul pinaka sirah, taluh dadua
pinaka mata, bawang putih pinaka untu, tape
pinaka untek, tebu papat asta panjangnia pinaka
lengen, bantal 4, pinaka pupu tikeng wetis kalih,
base pinaka jerijin tangan, muang suku kalih, jahe
pinaka telapakan tangan kalih, tuwung kakak
pinaka tunggak suku, keladi pinaka bebuahan,
dodol pinaka lidah. amanis ring panca panta,
benang pinaka usus, gula pinaka hati, bubuh pinaka
limpa bubur sumsum metatakan deluang matulis
padma pinaka tutud, pisang pinaka peparu, sajeng
pinaka getih, nyalian buluh pinaka kampid, nahan
ling sang garuda. kerayunan dedagen ngaran,
arepin siwa luwirnia kabeh mewadah ngiyu anyar,
me eled wangsul, 1, beras tigang catu, nyuh
19
abungkul pinaka ulu benang selem pinaka roma,
benang putih putih pinaka usus, tape besar pinaka
pala, nasi magulung pinaka limpa duren abungkul
pinaka rai, don intaran pinaka alis, taluh dadua
pinaka gempulungan mata, ragi dadua pinaka
putihing mata, tingkih dadua pinaka mata, tunjung
biru pinaka selem mata, do delep pinaka don karna
dadua, gegodoh dadua pinaka pipi, tumpeng tumpi
dadua pinaka bun kuping, manggis, 1, pinaka
lambe, kesuna 26, pinaka untu, ting buluh gading
sacengkang maulas sutra putih pinaka bawong,
dodol, 1, pinaka lidah, jaum keling yan lanang, 21,
yang wadon, 20, pinaka bulun cunguh, jebugarum,
1, jaja batun salak, kunyit mairis-iris dadua pinaka
tulang cikal, galuga pinaka getih, atal pinaka
muluk, menyan pinaka wangining awak, kacambah
10, pinaka limaning tangan, tuwung kakak pinaka
tunggak betis, bungan rijasa kembang pinaka
lambe, bungan rijasa pusuh pinaka isit, bantal
agung 4, pinaka lengen kalih,. base buah pinaka
jeriji, tangan kali, tebu petang lawas pinaka lengen
muang betis, benang sutra benang mas perasa
pinaka rampingin raga ganti gempol 1, pinaka
punsed, gondang 2, pinaka bubuahan paye puwuh
1, pinaka nyali, gula 1, pinaka hati, benang putih
pinaka usus agung, keladi 1, pinaka babuahan. buah
gedang pinaka limpa, bubuh sumsum matatakan
20
deluang metulis padma maka cecanggah pinaka
tulud, byu kayu 2, ijas pinaka peparu, pusuh byu
pinaka pepusuhan, twak apucung pinaka getih,
paya tanduk 2, pinaka isin dumi, tuwung buluh, 1
timbu, 1 nangka 1, beligo, 1, kemenuh 1, botor
komak miwah sewar naning kacang, pinaka
seranduning awak kabeh, paling-paling pinaka
anak-anakan mata, ketimun 2, pinaka batis, tabia 1
pinaka baga purus, wewalungan besi 5, jenut 4 misi
lengis catur warna, pinaka muluk kawat, celaka
mas tembaga, pinaka wat, tanah putih pinaka buku,
kasturi pinaka kilun koping, 2 lepe, misi bubur
ketan gajih, empitan bulung daya, unti 2 mekaput
don gatet pinaka susu. selampatan kebo yaskarana,
sindrong mewadah cawan, yan wadon repitan,
majinah 225, pinaka titisin awak. sutra putih pinaka
kulit, bantal 10 pinaka jerijin tangan, bantal pudak
10 pinaka jerijin batis, tuwung pipit 2 pinaka isit,
jae 2 impang pinaka jerijin batis, biu dak warangan
2 bahe mangkep benang tri datu pinaka iga. carang
aha baas misi seet mingmang, padang lepas pinaka
tungked, telas.
Sajen Wana lwirnia, nasi tepeng mewadah
sasenden, iwaknia ayam gumerit, sambel adas, tuak
apucung, dadi wadah.
Sajining Aweci, nasi mawadah piring
bubur pirata atanding, sekar ure kwangen abesik,
21
pipis, bija catur warna atanding dadi awadah.
sambat batara kala bubur sasuruh, diyus kama ligi,
payuk abungkul, misi yeh, nasi buu makalung pipis
25 pabersihan atanding, bija catur warna padang
lepas, gelagah ambengan, pade mapesel muncuk
dapdap 2 muncuk metali benang tri datu kwangen
1, sorohan pabangkit genep. sarin wana sarimpang
dados awadah.
Sajen Titi Gonggang bubur pirata atanding
sajen awan alun-alun bubur pirata mewadah kau
mabulu memato dadi awadah sajen kebo, muwang
mon asuajag, lawan culung singa barong muwang
jaksa alang-alang bubur pirata jun 1 merajah padma
misi yeh, padang lepas ambengan apesel, ketipat
lepet 4, ketipat 4, miwah taluh siap 1 muwah nasi ji
keteng, sere barak muwah suci sibakan dadi
awadah. sajening kayu curiga nasi sagulung, mabe
kecambah matusuk dadi awadah. sajening garuga,
taluh 9 bungkul muncuk kuskusan 1 ebat-ebatan
genep adadi awadah. sajening semut, gula kelapa,
bubuh acengkang misi bulun merak, bulun angsa,
patala sutra, jaum keling, padi, kamawan masekar
malem, matekep jebogarum muwah nasi sagulung,
miwak bawang jae, sere barak dadi awadah. sajin
wik sida malung bubur pirata uwut bekatul biji
catur warna dadi awadah. sajining asu jamprak, bija
catur warna, sege sagulung jejatah calon,
22
katumpeng, berengkes, jejeron dadi awadah, nasi
atemuhur 108 dadi awadah nasi gunung awadah,
nasin pasih awadah, nasin tukad awadah, ne putih
mabe nyalian, ne barak mabe udang, ne selem
mabe lel, ne kuning mabe yuyu, ne brumbun mabe
serandu. biyukawon 1 genep seupakaraning
biyukawon. muah ateh etehan penebasan, sajin
sang suratma, sajin lelawah. sajin begawan dukma
sajin sagunjung sajain batari suci wowohan genep
maka tadahan ira. ring jeng hyang paramita, wireti
kukulung butinira. ring Bhatara Yama, sarwa
damuh buktinira caru ring sira, tumpeng 9, iwak
bawi ingolah denia jangkep, tendase matah utuh
winangun urip, muah sege ring wakul, iwak jejatah
caloni jangan sekawis, muah jangan ring kawali
waja. sajin kaki patuk, tumpeng 1 iwak betutu
saung mewadah wakul sarwa anyar, makamben
kampil, masabuk poleng, raja wiret matumpuk wasi
canggah tebu, iber-iber siap biing matanjek carang
gondang, gerang gerih, kecambah, polos, perak
200, lawe satukel muang pisang woh-wohan. sajin
sang singkare bala, ulam sulampitan pirak 25, sekul
kokoh, sekulamesan, balung gegending, cucupan
antigandingitik, kelapa satunyil sidamagule sagerik,
bubur pirate, dukut lepas, saunting, kayu en
satungeh, wija catur warna semalih liklik waduk
awakul, mawadah kau, serapah tulang akau,
23
rerawon akau takanci akau gerang asem anyar
akan, dadi awadah. malih karatik kakul, kakojong
aken, nyukut besar, pepi, bajin luhur, lulun kaon,
jukut pejadi, kakawis sami 118, muah lindung
maselabet tabiebun, dadi awadah, malih ukem-
ukem pendak mewadah ceper metekep miwah
betutu sawung, dadi awadah. malih penguri jaga,
dayungnye, matunggal wadah, ngiru raris, 1 wid
ngatut don, gedong 1, beras duwang catu, nyuh 1
arta 225, benang selem atukel tabe beras, pisang
warangon, satangkep pisang nike inikip dening
benang tridatu, rakannye durian 1, manggis 2,
temu-temu, cekuh, jahe 2 impang, kesuna 22 buah
antiga 2, bawang ping erongpuluh jalu tingkeh 2
tunjung biru 2 kembang putih 2 pusuh 1, kawangen
2, kawat selaka 10 tugel geguntingan mas, selaka,
tembaga, wesi, wewalungan 5 jenek, misi 4 misi
lenga, cendana tanah putih, lungsir putih, tebu
cemeng 4 lawas, tebu 2 tugel, sate panjangnye ruan
mimba 2. puan dalem kasturi ring don dalem jaum
benang 21 jebegarum 1 ganti gempolo anti gunung,
gelagah alang-alang geluga, sindrong, mewadah
cawan, muwang sampian benang putih 1, buluh
sajengkal woh maja 1 la gondang 2 paye tanduk 2
muah don kayu tatukon, don kikian, don andong,
kayu sugih. malih segeh 2 gulung mebe balung
gending 1, taluh bebek 2 sesate calon, katupang
24
matah 1 palih dadi 2 gulung mabe katupang seleng
1, pede matunggal wadah. nasi paketok, penek
patekep prapatan, mabae balung bolong, taluh
bebek 1, tingkih matusuk, misi ulakan, nasi
widyadari, pangkonan putih kuning, matangkeb
taluh madadar, ne putih mabunga putih, ne kuning
mabunga kuning, misi katipat pesor, dadi awadah.
wireti kukulung awadah, nasi apangkon, mabe
sekawis, dadi awadah. muah geti-geti sagebagan,
dadi awadah. nasih pangadang-ngadang, lebeng
awadah, matah awadah pada mawadah ngiyu.
Daging Panjang Ilang : – nasi sagulung,
mewadah ceper ron- ambengan- padang lepas- ma
be urutan mepanggang.- bayem luhur- sesate calon-
balung gegending- dengdeng hati- ketupang-
berabas ayung-ayung- alir-aliran- bawang jahe-
uyah- terasi bang- mwah sega sagulung, maka
jejatah- berabas ayung-ayung, dadi awadah.- mwah
sega duang gulung mewadah seper ron- miwak
sunduk ro, sesate- sesate calon.- mabe bawang jae.-
terasi bang awadah.- nasi bangkel :- mewadah
sinduk- kuping- ikuh- batis makepatpat- hati-
peparu- limpa- buah-buahan- papusuan, dadi
petang ceper- lebeng duang ceper dari duang
panjang ilang- balung tekaning nare- base genep-
selampitan- tekaning jaje ringan- cembeng 2.-
kekecer.- madje kane- madja keling- piling-piling
25
1.- menyan- cecepitan lakuwes 1- wija catur warna-
kulit macan- bulun merak- bulun angsa- laklak
tepe- simbar manjangan dadi awadah- mwah nasi
telung pulung mewadah ceper ron- ma be sesate
calon- base dadi awadah- malih katipat nasi 6.- ma
be telengis- taluh bekasem- pencak kacang hijau-
belayag 1- pesor 4- nasi takilan- mabe pesan
telengis- nasi ireng 2 dadi aceper- misi piling-
piling- padi mabesik- dengdeng hati dadi awadah-
muah nasi telung gulung.- me be terasi bang- nasi
among apulung mewadah kau- nasi rames
mewadah kau- balung gegending- matah satu
lebeng 1- lambe umurab- cunguh- balung cili 4-
lebeng 2- matah 2- pesan marus 10- malih nasin
panjang :- iwak taluh semuuk- tasik dadi awadah-
muah pendek jinari- muah pendek kancai- pendek
tinancekan- taluh dadar- anting-anting- sawung
besik- antiganing itik 1.- iwak bawi matah- jaum-
ganti gempol 1.- basan ubat genep.- wot.- beluluk
2.- kulit kambing- kembang payas.- batun bedil.
temu-temu, panca pala, gula sekarak, nyuh sigar,
don kikian, kayu sugih, andong, muah rum panca
pala, don dapdap, dagdag, ambengan, muah iwak
atangen lamak 1, lidi 3, pipis 3 keteng, muah
pemugpug, kalung 2 cili 2 jejatah soroh, iga katut
babi 1, kawisan, pemalih dipelobone, guling bawi
aukud, maka panjang ilang, guling itik 1 guling ika,
26
magenah ring ungkurang, guling itik rajinan. malih
gula sekarek, pasang dihayune, jijih mawadah nyuh
asibak, gula mewadah nyuh asibak, dadi awadah.
nyuh asibak misi nasi, getih matah, dadi awadah.
bija catur warna, gebog dadi awadah. kembang ure
dadi awadah. subeng 108, suwah, petat 108, dadi
awadah. malih ulam, gulane sekarak, balung
gegending, wakwakane dene genep, tebu 2 lawas,
ambengan, padang lepas, gelagah, don dapdap
magenah ring gulane sekarek. malih dius kama ligi,
payuk anyar 1, makalung jnah 25, misi yeh, buu,
bubur pirata mewadah ceper, paberseihan 1, bija
catur warna, mewadah tangkih, pinda 1, ambengan,
padang lepas, gelagah, meuncuk dapdap,
kaduwegan 1, dadi awadah. magenah ring ayun
layone : nasi panjang ilang, atangkih, mebe tadah
sukla, nasi atanglih, mebe sudang taluh. nasi
atangkih, mebe tuung. nasi atangkih mebe bungan
tunjung. nasi atangkih nasi gurih atangkih, mebe
kakul. muah nasi atangkih, mebe cendana. nasi
apulung, me be bawang jahe, nasi apulung mebe
uyah areng. nasi apulung mebe taluh. nasi apulung
mabe tanduk nyuh, mebe bawang jahe. nasi sirang,
misi kunyit, tabya matah, memata piling-piling.
nasin bangkal, nasin segulung misi nyuh tabya
matah, botor. nasi punjungan, nasi subeng, memata
piling piling, jukut muncuk dapdap, 2 muncuk,
27
muah jukut sesawi bayem luhur. suci rikalaning
anyawa wedana : munggah ring sanggar tutuan,
duang dandanan, luwire kangsa dandanan, tumpeng
guru 1, iwak nia sudang taluh, kacang komak,
pelas, kepiting, calon, tumpeng punjung 1, guling
itik 1, kacang komak sudang taluh, calon, tum 1,
tumpeng lelampadan 1 maiwak kacang komak
sudang taluh, pelas, calon, bija-bija dene sangkep,
kekelan, tumpeng gurih 1, guling itik, kacang
komak sudang taluh, calon, pelas, tum kacang,
sesanganan 4 tamas, duma, panca pala, pisang
kembang pisang jati, pinda, lingga, bubuh saraswati
bira, bubuh pirata tadah sukla, kampuh putih
akuub, jinah 20, benang satukel, kewangi 2, ikang
ngaran suci sedandanan, telas. malih caru sor :
tadah pabangkit, luwire guling bawi asiki, tadah
pabangkit, luwire guling bawi asiki, ayam 2, ayam
manca , ayam wiring 1, ayam dandan 1, ayam
ulem-ulem 1, ngungang, nyalian, ayam pemugpug
2, bawi gayah 1, suci sadanan, bebek nia 2, gelar
sange, taluh 10, sajeng saguci, jangan sekawali,
miwah nasi 9 tanding, maiwak sudang taluh,
kacang komak, tegen-tegenan, ayam sapus, bebek
sapus, nyuk kalih, saang sarembat, sedah sagulung,
jambe semjang, apuh sekaputan. malih tanding,
tumpeng ring caru sor, ageng nia, 18, untek nia 8,
tumpeng alit 33, dulurania pakekeh, pula kerti,
28
jinah nia sami 1200, lawe 6 tukel, muah nering
soring sanggar tawang, peras 3, rawuhing pagnem,
dulurania tegen-tegenan kadi arep.
Iki Pretingkahing Pebanten, kalaning
yadnya karya, saluwirnia. malih caru sor, anyawa
wedan, tandah pebangkit, sapuput ipun, kadi
ngarep, pawuwuh ipun, jerimpen kaki patuk kadi
jerimpen sambutan, maiwak ayam wiring
mabetutu, sageneping sesayut agung, matumpang
1, ayam pinanggang 1 kacang komak sudang taluh,
pelas malih tumpeng 1, maiwak sesate calon,
pangadang, kacang komak, sudang taluh, pelas,
tumpenge masekar cempaka, muah nasi mawadah
tendas kau petang kau, miwah kakul akau muah
liklik akau miwah nyalian akau, muang udang.
miwah kacang komak maulig akau, gula sakerek,
dadi awadah. muah nasi ring kumarang, maiwak
ayam gumerot, matipat akelan, tuwak apucung,
sambel pelas, muah biya kala awadah, thenan,
daksina mawadah tamas 1, bubuh pirata atamas,
ring tengahe madaging bubuh talapakan, tancebin
carang ea medaging ambengan 33, matatakan
maduri, dadi atamas, nyuh 2, madaging tiya 1,
madaging wija ratus 1, nemadaging toya, misi
muncuk dapdap 3 muncuk, nemedaging bijaratus
matali suntagi, payuk anyar 1, madaging toya, misi
pupuk menuh. gelar sanga winadahan, jinah 25, ati
29
saunduh, getih sepanjang, cecepan, antiga 9, sajeng
saguci balung gegending, muah saji ring kaki
patuk, tumpeng asiki, muah be tutu, saung
mewadah wakul anyar, gerang gering kapiting,
kecambah, sajeng apucung, sampet kadut, pirak
satak, muang pisang wohwohan. muah saji ring
cikra bala, ulam sulampitan, jinah 25, sekul kokoh,
muang sekul ramesan, balung gegending, cucupan
antiga, kelapa satugel, misi gula sakerek, bubur
pirata, dukut lepas sawunting, kayu lua satukel,
wija catur warna. muah saji katur ring sang garuda,
beras akulak, pirak 225, lawe penge 1, lawe ireng
asiki, kelapa 1, antiga 2, tapi 1, bawang putih,
bawang bang, unting, tumpi 2, tebu 2, ro sedah 20,
mwah woh 20, dodol 1, sekul segulung logondang
4, balung besi 2, kawat tembaga, peripih mas, jaum
keling 20, candhana, kasturi, tales 2, kecambah,
lepe, lepit, bantal 2, pisang setangkep, jahe 2
impang, pusuh biyu, gula tuak saguci, gerih lumah
4, nyuh maka sirah, tumpi maka warna, sekul
limpa, lepe maka lidah, lawe ireng, roma, tape
untek, antiga mata, kamiri wijihan, bawang putih
untek, tebu lengen, suruh jeriji, tanah putih kuku,
lagondang iga, bantal pupu, lepit watis, jahe
telapakan, dodol ati, pusuh, papusuhan, gula lambe,
pisang paru-paru, lawe putih usus, tales ungsilan,
tuak rudira, peripih kulit, kawat uwat-uwat,
30
besi,balung, don,purus, kacambah. beras akulak
sanjata, kasturi tutuk. cendana wangining awak.
gerih lumah 4, pinaka hilar. aywa nekurang salah,
tunggal alania kurang ring delaha. nihan kerayunan
awak-awakan, titi jangania luirnia, wadah nyiu
anyar 1 lelamakana kadut kalembut, abidang, isine
beras 3 kulak maka sanjata, pisang uri setangkep,
iket lawe tridatu, maka iga, gula 1, paya puwuh 1,
maka nyali, pusuh, papusuhan, paya tanduk 2,
maka isin dumi, benang putih 1, maka usun, jinah
225, usus, logondang 2, keladi 2, maka wungsilan,
kecambah, maka lima-lima, nyuh 1, maka sirah,
benang ireng satukel, maka rambut, tape nasi2,
maka untek, mimba 2, maka alis, taluh 2, maka
mata, ragi 2 maka putihing mata, tunjung biru,
maka selem mata, bantal pudak 1, maka cunguh,
manggis 1, maka lambe, tung pipit 5, maka isit,
kesuna 33, maka gigi, dodol 1, maka lidah, pangi 1,
maka jagut, don delem, maka kuping, tumpi 2,
maka bun koping. kasturi, maka tilu, durene 1,
maka rai. gegodoh 2 maka, pipi. buluh sacengkang,
makaput sutra putih, pala kurang, maka
kakekolongan, galuga maka rah. atal maka muluk.
ganti jawa, maka pungsed. sega sagulung, maka
limpa. maja kane maja kaling, malem, maka
pambulu. peripih mas, maka carma. candana, maka
wangining awak. gerih lamah, maka kelor. tabu
31
cintamani 2, maka lengen. suruh pepucuk 20, maka
jeriji. tanah putih, maka kuku. lepe lepit, maka
dilamakaning tangan. balung besi. ngumping, maka
tulang cukal. jahe 2 impang, maka delamakaning
jarin suku, tetampak, maka delamakaning suku.
tabia tuh 2, wereti keliki, unting, sulampitan, kebe
yas berana, kiping putih, kiping dadu, kiping barak,
kiping kuning sari, kiping kuning, kiping gadang,
kiping ireng, kiping pelung, kiping tri datu, jimek,
lengis jarak, lengis lenge, lengis miyik, tuwung
putih, tingkih maka wijilan. penguriyaga : malih
panguryaga, luirnia : nyiru anyar, mesi beras 4
kulak, gedang satangkep, nyuh 1, sedah ambengan
2 ampin, wah bancangan, apuh winungkus, gendis
1, genih 2, neragi dana genep, kemini muang tasik,
pala bungkah, sarwa wija arta 225. lawe satukel.
pawilangan jinah ring caru sor, gung arta 1000,
wenang 5 tukel, kampuh putih akuwub. yaning
munggah catur, luirnia : tumpeng catur warna,
sangsangan catur warna, lenga wangi catur warna,
burat wangi catur warna, kampuh catur warna,
sutanggi jinah 4800, kawangi majinah anuting
uriping pancawara. daning suci gening, wuwuhnia,
newedia, abu gala, abugasri, wantah munggah sri,
lempog biaung, bubur temu, tak sisir, pinda, saji
male, bubur parajnan, bira kanyip, gina walia, rujak
bila, lingga, majinah 200, utaman ipun. madia 100.
32
nista 66. nistaning nista 33. jinah dume ika, tan
wenang kirangin ring 25, yadian ageng alit
swakaryania, manggeh jinah duma ika 25, sri
pupucuk, majinah manut panca wara, malih jinah
tetindih 800, wenang 4 tukel. malih olahan ulam
kambing tekaning olahan ulunia, tunggal kramania,
suci ika, sedandanan sowang kang saro, kuning
kang ring tengah, munggah suci rong dandanan,
saha catur, catur ika maulam bebek putih 1, pinarah
4, sepukang kang sasoroh.
Malih Pisang Kembang, dagingnia,
sasanganan, raka wohwohan. muah pisang jati,
dagingnia, biu matah 5, miwah wohwohan, panca
pala, telas. muah dume ubi, keladi, pada 3 iyis,
kacang putih, jebugarum, beras, sedah maapuh
cendana. ne munggah ring bebandengan, yadian
dewa yadnya, wantah kadi sucine munggah ring
sanggar tawang, binania tan munggah catur. rujak
bila, kacep, bijaratus, ring tumbangan pagenahan
ipun. ganawalia, abu gala, abu gasri, tak sisir,
lempog, bubuh, dados atamas.
Muwah tingkah banten ring daganing
sawa, luire : panjang 2, lebeng 1, matah 1, daging
mematah, biu matah, ubi keladi, kacang komak,
ketan injin, pusuh, gedang, bungkil biu, lakar basa,
pepek, gerang, taluh, ot bakatul, beras catur warna,
daun salak, daun pakel, daun duren, daun mangis,
33
daun wani, candung, ambengan, padang lepas,
muncuk, dapdap, muncuk tiying, beluluk, bulun
merak, bulun kambing, angsa, kambawon, buluh 2
tugel, panjangnia sacengkang, ne asiki makaput
kampuh putih, metali petali sutra, madaging jaum 2
katih, malih asiki, madaging ketan injin, pantun,
sami mapenggit, panjaka akedik. muah balung
gagending, jejeron, getih tuak sasujang, wohwohan,
sedah ambengan, jambe pasihan. panjange uleng,
sasanganan, nasi kaput, kacang komak sudang
taluh, ebatan bawi, calon, sesate, pelas, tadah sukla,
cambeng, angkeb, tumpeng metambus, maiwak
ayam pinanggang masambel gepeng. bubuh pirata
2 wadah, guling dagan 1, tumpeng agung 2, kacang
komak sudang taluh, pelas, peras. yan panjang
panjenuk, pawuwuhnia, takilan lebeng matah,
ketipat akelan, pecuk 3, medaging muncuk dapdap
3 muncuk, jinah sami mabidang. panjang
pengiriman, sami ring panjang panjenuk, telas.
Nihan Caru Atiwa-atiwa, alaning dewasa,
ring turuning sawa, ring natar acaru, kurnia, suci
adanan, sega sawakul, iwak akawis, wak-wakan
matah, daging jajeron, balung gegending, ketupang
agung, bawang jahe, terasi, tuksa suci, nasi
sagulung, iwak jejeron matah, antiga mentah,
canang = 2 tanding, segehan = 11 tanding, tuak
arak berem, daksina : 1. artha 1909. Kang
34
sinambat, sang dremba moha, sang kala das muka,
sangkala mangkurat, sangkala wisaya. mantra :
Ong Sang Dremba Mua, sira
amangana ring pajalan,
sangkala wisaya sira amangana
ring pasargung jagalan,
sangkala ngada sira amangana
ring dalem agung, sangkala
kewoh sira amangana ring
pajuden, ri wus sira amangan
anginum, pamuliha sira maring
raga wakemaning sun,
ruwangana ing sun amangun
ayu, Ong-Ong dirgahayu rastu
tetastu suada.
Iki Mpu Lutuk kaweruhakena, de sang
mahyun anukangin banten wong pejah aywa
pepeka semawas linging pulutuk iki, muwah aywa
langgana ring lingning sasra, denwas pada kena,
muah aywa cawuh. aywa linyok, anyolong
saupakaraning wong pejah, apantunggal kadi
anyolong derewen sang pandita, dahat kapapania,
ring kapatiania delaha, tan hurung lineboking
kawah sitam bregas muka, sinakitan de sang
wateking Karabala. mangke aywa tan perayatna
samawas ring linging pelutuk iki kunang sang
wenang mbiasa sasopakaraning wong pejah
35
muwang sekramaning yandya luir niya ; maligya
pitara, butha yadnya, sang bikhsu wadu wenang,
yan wang sudra tang kawenang, tang inarep de para
watek dewata, sapakarania kang munggah ring
sanggar tawang. muah aywa ngangge tukang
banten tan wruhing sasra. tukang angrusuk
ngarania, yan tan nganutin linggih aji muwah yan
tukang tan weruh ring tegesing pelutuk, tekaning
dewa tatwa saking aniru-niru mapa kurang mapa
luih, den katah pada salah ungguan, ika ngaran
tukang patemon, muwah tan weruh ritekaning
pamelas segaweyannia, tukang teja gera ngarania
ika, pawetunia sakeng tan anutin sasra nganggo
saka wnangnia dawak samben ngarania ika.
Ulam Banten : nihan eteh-eteh banten
tebenan, yan anyawa wedan, yan makarya soroh
galahan matah agalah, wenang. pada setengah
lebeng matah, wenang. jejatahnia : 7 warna,
luwirnia ; lembat, asem, serapah, mepucak ati. jepit
babi, jepit balung jepit gunting, kekuwung bungan
duren jajerone seunduk ider bhuana, muwang
suluh-suluh tubalang. selepitang, pinalih sekadi
ring arep lebeng matahnia muwang rerabas ayung-
ayung, ngaran jajerone saunduh, tekaning jaring-
jaringannia, ati sawilah, babi sawilah, ikut, cunguh,
cadik ngatut tulang, balung giling, balung bolong,
kalung gegending, balung katupang, balung
36
katupang agung, balung cili, balung cikal, balung
cikal tengari, balung inger, balung linggis, balung
dedengkul, balung pemugbug, balung naka buja,
balung naka pada. iki pinalih sekadi ring arep
lebeng matahnia. malih rarebasnia ne rateng, urab
barak, urab putih, urab jinar, urab gadang, papeyon,
rurubuh, rerawon polo akaputan malablab,
timbungan. paesan kekemul, oret-oret, kekutis,
urutan dadakan, padaseasta panjangnia sami lawar
aken. kang kegecok mirah aken, muwah pecel isi,
pecel babi, pecel balung, liklik muluk, telas. malih
ana pereteka, nanging nganti pagunduh tukang
bantene. luwirnia, babaran, karangan, katengan,
jerimpen, gajah gede, gajah cenik, jejanganan,
among kawas, gelar sanga, bayuan. ika kabeh,
anganti panguduh sanga nukangin bantene, pacang
makarya kikit liyune, telas.
Muwah yang mekarya eteh-eteh petang
dasa, pitung warna jejatahnia, ika pak tiga, matah
abagi, lebeng duang bagi, rarebasnia, turutang
sakadi ring arep. yan makarya eteh-eteh soroh
telung benang, jejatahnia pitung telung warna, ika
pah tiga. matah abagi lebeng duang bagi,
rarebasania, turutang kadi ring arep, nanging malih
maweweh jejatahnia. yan makarya eteh-eteh soroh
seratus, jejatahnia asiya (9) warna ika pah tiga,
matah abagi lebeng duang bagi, rarebasania
37
turutang kadi ring arep. yan mekarya eteh-eteh
soroh karobelah, jejatahnia 9 warna ika pah tiga,
matah abagi lebeng duang bagi, rarebasnia turutang
kadi ring arep, nangging malih maweweh
jejatahnia. yan mekarya eteh-eteh soroh satak,
jejatahania asia warna, pah tiga, matah abagi
lebeng duang bagi, rarebasania kadi ring arep,
nanging maweweh jeajtahnia. yan mekarya eteh –
eteh eoroh telung atus, jejatahnia solas warna
rerebasania, turutang kadi ring arep , jejatahnia pah
tiga, matah abagi. nanging lebeng duang bagi,
mewadah jejatahania, telas.
Yan mekarya eteh-eteh soroh limang atus,
jejatahnia limolas warna, ika pah tiga, matah abagi,
lebeng duang bagi rerabasania turutang sakadi ring
arep nanging malih maweweh jejatahnya. yadin
pada-pada, lebeng matahnia wenang telas. yadin
olah kebo, saika palihania, paracining preteka, kadi
ring arep. ika ingaranin labahan pangadang-adang,
pangupati ring atman sang inupakara, yatika
labahan sang king kara bal, mene aja papeka sang
mukangen iwak pangadang adang ika, yang iwang
antuk sang ngaryanin muwang sang nukangin,
tinemak de sang king kala, tan kebeda-beda,
amanggah sang kala agung, mangkana alania.
mangke aywa parayatna, sang mukangin iwak
pangadang-adang ika. dening sang mukaning, ana
38
labane, pupundutan sukla luirna : bebakaran : 1,
mepengaji jinah 125, malih nasi sokan : 1.
sekarangan atanding genep, malih nasi agulung : 1.,
benia bayuan atanding, mwah sesantun : 1.,
majinah 225, meduluran canang gental atanding,
jinhnia 22, malih peras : 1. jinahnia 25 telas.
Nihan tegesing balung. balung murda,
ngaran balung tendas. balung gerana, ngaran
balung cunguh, balung inger ngaran basange beten
kuping, balung bangkal ngaran balung cikal, ngaran
balung cadik, balung cadik ngaran tengari, ngaran
balung munguh gariki, balung cili ngaran balung
tulang gringe, ne ngatut iga babi isi kulit, balung
giling ngaran balung igane ngatut isi kulit. balung
bolong ngaran balung tulang giyinge, ne singatut isi
babi kulit mwang iga. balung iga, ngaran ne tuara
ngatut isi babi kulit. balung gegending, ngaran
balung pangetep pahane, ne bunter, balung linggis
ngaran balung pahane, ne dempet. balung
dadengkul ngaran balung entuk, laba kiri ngaran
pala kiwa, balung katipang, ngaran balung siliti
igul ngaran ikut. balung maka buja, ngaran balung
kukun limane, balung naka pada ngaran balung
kukun batise. malih tegesang kalung, ngaran kalung
lekeh, ngaran tulang giinge ne ngatut iga, isi, babi,
kulitne tusing pegat ailih. kalung gede, ngaran
baune ne ngatut isi babi kulit. kalung meantun,
39
ngaran kalung mesambung sambung. kalung
kundali, ngaran kulit lima batise makeruk, ne
tusing pegat, telas.
Malih tegesing rarebasania, balunge lebeng
matah, pinalih kadi ring arep pah siki, pah dua,
lebeng matah nia, ketekeng jejatahnia sami pada
wenang telas.
Malih tegesing rarebasnia, ne ratunia,
ngaran gegecok mirah, ngaran ketekne misi getih,
dagingin ramesan lawas ati, tusing measem, puput
antuk tasik embe mica. pengit ngaran urabe genep,
malih dagingin muluk, muang pepahit raris
makaput metambus. payasan ngaran pesan
kekembul ngaran berengkes kukutis ngaran
cambuuk, oret-oret urutne mepanggang, urutan
dadaka, ngaran urutane magoreng. ulam nungkuk
ngaran basange misi intukan, misi biyu metugel-
tugel raris tali-talin. alir-aliran ngaranin basange
puyung ne maupin raris seet-seet antuk tali tuluk-
tuluk, subalung ngaran sulampiting jajerone
saunduk ingamet ider bhuana. malih artin ipun
suluk-suluk ngaran tusuk-tusuk tubalung ngaran
puputang berabas ayung-ayung ngaran rarebasne
puput magenep tekanin jejaringania telas.
Malih ana preteka sarobing prateka ika
nanging nganti penguudh sang anikangin bantene.
40
ri kalaning akarya angasti wedana muwang nayawa
wedana saha pratekane sekadi munggah ingarep,
nanging malih kayunin desane ngasambit sakena
linging aksara iki, den anut sedang-sedangmwah
kurang luwihin aja kurang parayatna sang
anukangin, ika kabeh nganti penguduh tukang
bantene.
Mwah yan sira nyambutin mesangih,
memungkah, mesimpen, ika yan akudang soroh
mekarya eteh-eteh menista, memadya utama.
Mwah tegesing gayah agung alit. gayah utuh
ngaran gayahe metendas ngaran tendase utuh.
gayah sari ngaran gayahe mepucak kukuwung
bungan duren. mwah tetebasan asta wara, tri wara
menge pepet, jejatahnia pada anut uripnia. malih
ulam pring 8 tanding jejatahnia pada 8 katih. malih
ulam kawas 33 tandingan jejatahnia pada solas
katih, sane atanding mwah jejanganan among, gelar
sanga, ketengan, wak-wakan, banten beras,
bebaleran. malih tetebasan geruda ngaran jejatahnia
sarwa 5 tambah 9 warna misi sesate gede mekatik
antuk papah, keheng jejatahnia 9 pang 9, sejawinin
murda tular, igul, mapigresik sewarnaning jejatah
wnang, mekukudan jejaringan, meruntutan
tatebasan pangider-ideran. tetebasan garudane
metatakan ngiyu masurat garuda kalung ring tengah
tancebin jejatah mekalih bagia rarebasnia
41
searnaning balung, muwang jajerone saunduh sami
masaring, rarebasnia tunggal sekadi ring arep.
Malih tatebasan pangider-ider ngaran gelar
amertane kacerita alekeh naga siu atekep cakra
mider jejatahnia, senjata nawa sangane pinania
rarebasan balung nia mwang jajeronia sami
magoreng kadi ring arep. urabnia tunggal kadi ring
arep, balung besik ring tengah padma, makukudung
jejaringan taler akna metatakan ngiyu
maserambing, mapelipid, jejatah lembat asem. jepit
babi, jepit balung, kakuwung, bungan duren, ne
kngin senjatane bajra, mapucak pepusuhan. ane
kelod kangin senjatane dupa mapucak peparu, ne
kelod senjatane gada mepucak ati, ne kelod kauh
senjatane angkus mapucak angkus, ne kauh
senjatane pasa mepucak bebuhan, ne kaja kauh
senjatane duaja mapucak limpa, ne kaja senjatane
cakra mapucak nyali, ne kaja kangin senjatane
trisula mepucak kukulungan ring tengah senjatane
padma mepucak empuking hati genep senjata nawa
sangane ginelar balunge ider akna segehane ring
tengah mwah jajerone, urabe iderakena jakaning
jejatah, ring tengah dagingin lumur misi we telas.
Tatkala atiwa mwah anyawa wedana
mwang asti wedana mwah akarya tigang sasihin
mesangih, maweton meiwak-iwak memungkah,
mesimpen, medana, mapulekerte utama, ngusaba
42
bhumi mecaru panca wali krama, ngeka dasa ludra
wenang pada inggangge princining preteka iki,
nanging duduk pilih-pilihin angangge iki anganti
penguduh tukang bantene miwah sang kmawaseng
karyane preteka iki pinaka utamaning asta maha
baya telas.
Nihan puput preteka iki, kayeki pinaka
pemelaspasnia, sesantun 1, saha pula kerti, jinahnia
225, peras 1, jinah 25 muwah nasi sokan 1, benia
karangan setanding genep. malih nasi agiling, benia
bayuan atanding, canang gantal atanding, mejinah,
22 keteng, segehan cacah 11, tanding, jejatahnia
urab barak putih, segeh 3 kepelan, dadi atanding,
benia bawang jahe. mantra :
Ong yang mareka mungguh
ring patumpukaning hati
denira mungguh mungguh
ring pucaking lidah, metu
Sang Hyang Eto-eto,
anugraha wong sinandian,
tan keneng campahan, Ong
astu tatastu.
Asep, : mantra :
Ong Brahma dewa ya namah,
Ong dwasta ya namah, Ong
kala kali ya namah, Ong
43
sarwa baya we niam nama
swaha.
Tepung Tawar; mantra :
Ong sajana hapreteka sastra,
mpu sira sarining wisesa,
tepung tawar amunahaken,
segau anglungsur akin
sakwehing sebel kandel,
gogodan sanganemu
sangkala, lara roga baktanu,
ong peras bungkah terus
tekeng para.
Tatebus, mantra :
Ong wetaning raga dirga yusa,
angapus walung pila-pila
angapus watit pila-pilu,
angapus asta guna gawening
ulun.

Ngetisang Toya, mantra :


Om sriyam bawantu, sukam
bawantu, purnayam bawantu,
telas.
Sesarik, mantra :
Ong Sanghyang Murti Wisesa,
44
mungguh ring bahu kiwa-
tengen, sang hyang urip
mungguh ring kaketeging hati
angungkurana baja pakewuh
sira sang sinarik sarikan.
Segehan, mantra :
Ih Sang Bhuta Sangga Pati,
sarwa wigraha, iki tatadah
sajinira sowang-sowang, aja
elik salah gawe, poma poma
poma.
raris tabuhin tuak arak berem. bisa, ika, wenang
sang ngarjanan angindik akena
.………oo0oo………

Puput Pawilangan Masehi 6 Januari 2012


Olih Ida Bagus Bajra
Asrama ring Giriya Gunung Payangan.
Tlp (0361) 9080254

Anda mungkin juga menyukai