1b
di
Kuburan,
beliau
ling ira, wwang paran iki dateng tan berwujud Dewi Durghadewi.
pararapan, mangke ndak tugel gulunta, Kemudian disebutkan Pendeta Antap
ridas tinugel gulunya sang jumujug Ender mendatangi tempat Dewi Durgha,
linggih Bhatari, saksana dating Bhatara disitu beliau tercengang dan menjerit
Brahma, tka lesu
Sekarang
akan
kupenggal
Brahma
datang
menghadap,
menjadi reda,
gleng Bhatari, irika ta sang matapa Ender Disitu sang Antapa Ender memohon
aminta nugraha ring Bhatari, ribwat Anugrah kepada Dewi Durgha, memohon
kasadyaning ajnana krttha siksa, mwah keberhasilan
aminta
kahilanganing
letuh
awaning kretasiksa),
pikirannya
serta
(adnyana
memohon
untuk
roh
orang
yang
rupa, awarnna Sang Hyang Yama, krura meninggal dunia, agar dapat mencapai
rupa tulia Rudra Murtti, sarika ta sira sorga/nirwana. Disaat itu Dewi Durgha
Sang Hyang Yama, maweh anugraha berubah wujud berupa Sang Hyang Yama
warah-warah suksma ring sang atapan berwajah seram seperti Dewa Rudra,
Ender, kalugraha sipinihitan nira sahindik pada waktu berwujud Rudra Murti.
amahayu sawa, irika kalane ana sastra, Kemudian
Sang
Hyang
wejangan
Yama
suksma
Pasurwan,
Blambangan, segala
permintaan
pendeta
Antapan
Nihan daging kcap Yama Purwana Inilah sebabnya ada sastra yang disebut
Tattwa, par
2b
kemampuan
yang
disebut
patuting wulah sang magama tirtha ring sederhana, menengah dan Utama (nista,
Balirajia, kewala wwang mati bner tan madya, utama). Agar tidak menyimpang
wnang mapendem, mangde magseng dari petunjuk bagi umat yang beragama
juga, saika supacarania, prasida Sang Hindu di pulau Bali. Hanya orang yang
Atma molih ring Bhatara Brahma, apitwi mati secara wajar tidak boleh dikuburkan,
tan pabia, swastha ring Sang Hyang agar dibakar saja, disertai dengan upacara
Aghni sida amanggih rahayu Sang Hyang supaya roh orang tersebut mendapat
Atma.
pada
waktu
tirta
proses
habis
terbakar,
kemudian
arangnya
Kemudian
ayabin bubur pirata, ketupat pesor, saji dihaturkan bubur pirata, ketupat pesor,
punjungan putih kuning, dyus kamaligi, sesajen punjungan putih, dyus kamaligi,
anyut
ikang
puspa
lingga
begitulah
rangkaian
pelaksanaannya .
Kunang wekasan wenang sakama-kama Selanjutnya
amreteka
sawa
karyaning
sewaktu-waktu
dapat
Kunang yan ana sawaning wang mati ini. Tetapi bila ada mayat orang yang
bner tinanem kadi tingkahing anyolong, mati
wajar,
dikubur
dengan
cara
yan tan saking ana kapyahaning jagat, sembunyi, terkecuali karena masyarakat
kadi angganing katkan satru, gring sedang kacau seperti halnya diserang
agung, sakalwir pakewuhin jagat, mwah musuh, musibah penyakit, dan yang
tingkahing amendem tan saking mapejati lainnya yang menyebabkan masyarakat
ring arep,
kacau.
Serta
pelaksanaan
didalam
didepan,
Ika sinamakna ring wwang mati ala, Orang yang mati tersebut sama dengan
lwirnia mati salah pati, mati ke carik, orang yang mati tidak wajar, antara lain
mati kapanghwan, mati knag ring, tan mati salah mati; mati disawah, mati
yogia, kang pada ngawa sengker, yan tan tenggelam disungai, serta mati karena
tutug sengkernya kadi sengker wwang penyakit lepra, semuanya masing-masing
mati ala ika tan wnang kaprateka, ya terikat oleh batas waktunya. Bila belum
angadakaken
bhatara
panesing
makabehan,
jagat,
sah
tidak
wajar,
itu
tidak
boleh
parhyangan mur.
diupacarai.
Apabila
diupacarai
akan
serta
mengucapkan
4a
Adapun
bila
akan
upakara
panebusan,
arthania 8000, artha manista, madya sesajennya sama seperti pejati, yang
utama, nging pakingsan ika tan wenang berisi uang sebanyak 8000, sesuai dengan
liwaran saking limang tahun, yan liwaran tingkatan upacaranya yaitu nista, madya,
sengkere dadi Sang Atma dinenda tur utama. Akan tetapi penitipan itu tidak
katmah denira Bhatara Yama Dipati, boleh lebih dari 5 tahun, bila lebih dari
manadi ya Bhuta Cuil.
dan
dihukum
oleh
Dewa
Nihan tingkahing wwang sadosa pati, Ini tentang pelaksanaan orang mati yang
sawangsanya
tka
wnang
nganti tidak
wajar,
apapun
golongannya
sengkernya, dadi wnang mamrateka, yan sepantasnya sesuai dengan batas waktu
wang salah pati, sengkerrnya 11 tawun baru boleh diupacarai. Bila orang yang
wenang prateka. Yan dudu ngulah pati, mati salah pati, batas waktunya 11 tahun
matmahan sinangkala kawasa pjah wnang baru bisa diupacarai. Bilamana orang
ika mapalwirnia, singgating kbo, sampi, yang mati tersebut bukan ngulah pati,
mati amamenek, sa
4b
diupacarai.
Bilamana
mati
yan gring ila mati, 25 tawun sengkernya disebabkan karena menderita sakit lepra,
wenang prateka, yan tan lalu sengkernia, batas waktunya 25 tahun baru boleh
tan wenang entasen, yan mamuruga diupacarai, bila belum batas waktunya
linghing sastra iki, rusak ikang gumi, tidak boleh diupacarai pengentas jika
sang
prabhu
sodosa.
pralaya,
sang
Kunang sawaning wong rare, kewalya Untuk mayat yang masih kecil, bila
liwar asambutan, 3 sasih tuwuhnia, umurnya lebih dari 3 bulan, boleh
wnang magseng kadi sawaning wwang dibakar
seperti
orang
upacara
tua.
Dalam
hanya
sampai
Pelaksanaan
upacara
gring, wehana toya panglepas rare, kematian bagi anak kecil, bila kaum
gawenen saji tarppana, gsengana juga, brahmana, Kesatrya, baru berumur 5
anyut
galihnia
kepanguluning
5a
dadi
Bhuta
Angga
Yan sira wus pejah, wnang magseng, Bila orang yang telah dewasa mati, patut
mapendem,
wnang
makajang, dibakar,
dikuburkan,
patut
disertai
mapengentas, yan nora mangkana, boya kajang, serta mapangentas, bila tidak
kadi
wangkening
janma,
mayat
manusia,
bangkai
binatang,
namanya.
Yan sira anapakkan linging aji, maka Bilamana berpedoman dengan ucapan
wnangnia mapengentas, masurat kajang, sastra
agama,
maka
sepantasnya
kadi ujar ring arep. Iki ling agama rajya mapengentas, memakai kajang seprti
ngaran. Yaning nusang sawa, mandus yang diucapkan di depan. Bilamana
dumun, mambuh, masisig, raris makbat menyucikan mayat (manusang sawa),
tikeh
halus
panusangan,
ring
asagane,
wawu
mwah pertamakali
dimandikan,
dikeramas,
mapetat,
maswah,
baru,
disertai
upacara
selengkapnya,
tirta
penglukatan
dan
5b
pabresihan.
raris makajang, pabayuhan, kawangen kemudian diisi
pangabhaktian, isin galeng sawane don kwangen
kajang,
bebayuhan,
persembahyangan,
mayat
bingin, don kroya wnang don dapdap, tersebut diberi bantal yang berisi daun
raris
pineka
gnah
kwangenia,
ulunangen 1, jinah 15, ring madhya boleh diganti dengan daun dapdap.
kawangen
1,
jinah
13,
kwangen 1, jinah 11, ring sarira kwangen pada ulu hatinya berisi uang 15 kepeng,
1, jinah 3, buku-buku tangan kwangen 4, dipinggangnya 1 buah berisi uang 13
jinah 2, buku-buku suku kwangen 4, kepeng, pada dadanya ditaruh kwangen
jinah 2, jriji tangan kiwa tengen kwangen yang berisi uang 11 kepeng, pada
2, jinah 5, raris ringkes, wawu ke baleen, badannya ditaruh sebuah kwangen yang
raris aturang saji punjungan, darppana, berisi uang 3 kepeng, pada persendian
raris tirtha pangentas, wawu ke setra.
mayaban kekuburan.
Ini
kemudian langsung
tentang
pelaksanaan
plak
upacara Pitra Yadnya;
sana, 1, nusang sawa ngrigkes 2, di Pertama menyucikan mayat (ngeringkes),
banten
3,
byakaon
4,
byakaonan,
kelima
tirta
tirta
keempat
panglukatan,
sembahyang,
yang
suci,
yang
yang
yang
keenam
ketujuh
tersebut,
yang
ketiga
papegatan.
mayat,
kelima
keempat
diperciki
tirta
ketujuh
kedelapan
diperciki
metetebus,
menghaturkan
pamitan,
suci
kesembilan
upacara,
kesepuluh
kesebelas
keduabelas
tirta
sembahyang,
dilebarkan.
Sekilas
upakara
disaat
penguburan
pertama
menghaturkan
pertama
ke
sanggar
Ring natahe, serawuhe ring setra 1, sanggar tiga kali, kelima ngeplugin,
nusang sawa,
keenam
diperciki
tirta
panglukatan,
Tingkah ngenahang sawa ring tumpang ketujuh diperciki tirta suci, kedelapan
salu nuhut turah. Sane lanang-lanang menaruh pipil, kesembilan ngulapin,
mangda ring kiwa marerod, sane wadu memanggil dan membangunkan. Setelah
sakeng kaler sane
7a
bya;
1,
ngning
pengeningan
rangkap
dua,
6,
tirtha
hning
7, kedua
ngajum
kajang,
keempat
sekar
ketiga
ura,
pering,
kelima
upakara
pamlaspas.
Tingkah 1, ka sanggah suci 2, panguntap Di dalam pelaksanaanya, pertama ke
3, pamutan 4, ke banten 5, ka sawa 6, sanggar suci, kedua panguntap, ketiga
mayaban
ngadegang
pateh
8,
kadi
ring
ngaturang
arep
pras
9, mayat,
keenam
pras,
sembahyang,
kesembilan
melaspas,
bagi
yang
seperti
7b
dihaturkan
tiga tapak
ditempatkan
pada
balai
path kadi ring ajeng 10, majaya-jaya 11, ketujuh pamerasan, kedelapan ke banten
nataban 12, mabakti mapamit, myakaonin gede,
kesembilan
yang
keduabelas
di
dihaturkan
depan,
sesuai
kesepuluh
kesebelas
natabin,
sembahyang,
pamitan,
8a
keempatbelas
sembahyang,
kelimabelas
diperciki
tirta
suci,
keenambelas
metetebus,
ketujuhbelas
natab.
pamerasan, majaya-jaya, kedelapan
belas mrelina.
kajang
4,
kajang,
4.
diperciki
tirta
8b
2.
didepan,
7.
majaya-jaya,
8.
tirta
pralina,
11.
persembahyangan
di
dihadapan
buang
ke
pemujaan,
laut,
14.
sehabis
ratna putih,
madori putih, sulasih miyik, blangsah madori putih, sulasih miyik, blangsah
buwah, tali kubal, 10, prarahi 11, nama buah, tali kubal, 10. prarai, 11. nama,
12, mapralina di ajeng pawedan.
pamerasan,
13.
ke
sesajen
mabhakti caru 16, nguug caru 17, pamukuran, 14. maparba di depan, 15.
ngilenang sekah 18, majaya-jaya 19, sembahyang ke caru, 16. membongkar
purwwa
daksina
20,
munggah
payajnan.
9b
di
pras,
30.
malukat,
31.
33, natab 34, tirtha mapralina 35, pralina sembahyang, 32. diperciki tirta suci,
36, nedunang sekah 37, ngancungin metetebus,
sekah 38, nguyeg wus puput raris tirta
khaturin
pabresihan,
39,
pabresihan,
35.
pralina,
36.
menggilas,
setelah
selasai
wus puput kahaturin pras 41, mlapas dibersihkan, 39. tirta panglukatan, tirta
bukur 42, munggah
nganyut.
Ngaben
nista;
menyucukan
jenasah
(nusang sawa)
ring balene, banten oton, saji, dapetan, di balai-balai sesajen oton, saji, dapetan,
byakaonan
2.
Pengiriman;
nanceb byakaon,
2.
pengiriman
mendirikan
sanggah suci, banten oton, suci, panjang sanggar suci, sajen oton, suci, panjang
matah lebeng, nasi angeb, bubur pirata, matah lebeng (mentah dan masak), nasi
nasi rare, nasi pengangon, pengrekaan, angkeb, bubur pirata, nasi rare, nasi
pabresihan, pengasturian, penganyutan. pangkonan,
3,
Penganyutan
banten
perlengkapan
pangrekan,
pengulapan.
Perlengkapan
penganyutan;
upakara
soroan pengulapan.
Ring balene, ngentas sawa, penembak, Perlengkapan dibalai ngentas sawa,
toya panglukatan, toya pakideh, mwah tirta penembak, tirta pengukatan, tirta
pinunas, toya hning, tirtha pangentas, tur pekideh, serta tirta pinuas, tirta suci,
ngancungin, wus puput raris nuduk galih tirta
pengentas,
kemudian
dibakar.
dengan busana.
Ngaben
10b
ring
balene,
nanceb
Madya,
penyucian
mayat
(nusang sawa)
suci, 1. pada balai-balai menancapkan sanggar
sanggah
tarpana, panjang matah lebeng, nasi suci, pula gembal suci, tarpana, panjang
angkeb, bubuh pirata, nasi rare, nasi ilang matah lebeng, nasi angkeb, bubur
pangkonan,
byakaonan,
pengulapan,
nasi
karangan.
Sampun
soroan pirata,
pangkonan
munggah
nasi
rare,
nasi
pangkonan,
jukung.
Pamudakan,
sayut
pamuwunane,
pangentas
brumbun.
Setelah
selesai
tempat
pembakaran
pertama
kali
tirtha
pangentas,
Pengiriman
raris
nanceb
sanggah
bebangkit, suci, tarpana, panjang matah bebangkit, suci, tarpana, panjang ilang
lebeng, nasi angkeb bubuh pirata, nasi matah lebeng, nasi angkeb, bubur pirata,
rare, nasi pangkonan, nasi takilan, nasi nasi rare, nasi pangkonan, nasi takilan,
sagulung,
alasan-alasan,
soroan
suci,
pengerekan,
kasturi.
Penganyutan,
pengulapan.
Ngaben uttama diawali nanceb sanggah Ngaben Utama; nanceb sanggah suci,
suci. Upakara; suci 2, daksina gede 3, upakara; suci 2, daksina gede 3, tutuan
tutwan 1, kayu sugih, pamayu 1, guru 1, 1, kayu sugih, pamayu 1, guru 1, pras 3,
pras 3, catur atos, dharmagni atos, catur atos, dharmagni atos, dharma
dharma wiku, penguntap, suci 2, soroan wiku, penguntap, suci 2, soroan 2,
11b
2, sesantun gede 2.
sesantun gede 2.
Ngendag ngulapin. Nanceb sanggah Ngendag
ngulapin.
Menancapkan
pengulapan.
soroan pengulapan.
Ke Sedahan Setra soroan suci, soroan Ke Sedahan Setra soroan suci, soroan
pengulapan. Ring bambange, sabilang pengulapan.
Upakara
pada
masing-
bambang soroan suci, soroan pengulapan, masing liang lahat; soroan suci, soroan
panak byu, pitik 1, silur bambang. Ngaba pangulapan, anak pisang, anak ayam 1
sangga
urip,
pebresihan,
pengawak
pengulapan,
cendana, ekor,
sebagai
byakaonan, (bangbang),
penukar
disertai
liang
lahat
sangga
urip,
cendana,
byakaonan,
pengulapan,
pabresihan,
pabresihan
soang-soang.
mersihin,
ngringkes, pebersihan.
pangrekaan, lis senjata 5, kajang sari, pangerak, lis senjata 5 buah, kajang sari,
Pengrikesan, padudusan ptik cenik.
ngning,
soroan
soroan pembersihan;
pembersihan,
disiapkan
soroan
perlengkapan
suci,
soroan
pangupan.
Ngaskara; ngayab ring sanggah suci, Diwaktu pangaskaran; ngayab kajang
ngayab kajang pabresihan, kembang ura, pabresihan, kembang ura, kereb sinom
kereb sinom ental, lengis miyik, ukur, ental, minyak wangi, ukur, kajang,
kajang, tetukon, kajang, klakat sudamala. klakat
sudamala.
Panca
Layuan,
perhitungan
berjumlah lima.
Pamlapas kajang, nistha, madya, utama. Pamlapas kajang nista, madya utama,
Pamlapas pring, soroan suci, soroan pamlapas pering, soroan suci, soroan
pengulapan, daksina gede. Pamrasan; pengulapan, daksina gede, Pamrasan;
banten soroan suci, soroan pengulapan, banten soroan suci, soroan pengulapan,
daksina gede, jukung.
ring
bebangkit
sesuai
dengan
permintaan tukang.
pamuwunan; Pengulapan
di
tempat
pembakaran;
panglukatan,
tirtha pekideh mwah pinunas, tirta hning, penembak, tirta pekideh serta tirta
pengentas, ngaturin wus puput tibakang pinuas, tirta suci pengentas, setelah
panjang
pangedig
lebeng
upakara
baru,
busung)
13a
pangeblag,
nasi
beralaskan
ujung
gibungan,
dadi kawisan, raka sarwa galahan dena dadi
kawisan,
janur
kukusan,
(aled
nasi
buah-buahan
jangkep, jaja sahawnang maulam siap selengkapnya, serta jajan diisi daging
mapanggang,
tungked
sampyan
muncuk
dapdap,
bale
selunglung
pangulapan.
tatacara
menyucikan
mayat
mayat)
1.
pabresihan,
yang
2.
6. elis sanjata
13b
pejati.
Tingkah; 1, sisig 2, ambuh 3, toya anyar Pelaksanaan selanjutnya 1 sisig, 2
4, ngenahang kamben pengulungan 5, ambuh, 3 air bersih, 4 kain pembungkus,
lengis 6, ptat swah bunga, mameka, 5 minyak wangi, 6 sisir, petat dan bunga,
boreh, minyak kumkuman, byakaonan, bercermin diolesi bedak harum, minyak
matirtha,
ngenahang
rurub
Dipabresihan
pangiriman,
padaharan.
punjung
daptan,
Pangrekan
14a
kawas
tannin rare.
Upakara mati matanem lwirnya; yan Upacara orang mati yang dikubur
nanceb sanggah suci, upakaranya, lwire, antara lain; menancapkan sanggar suci,
soroan
pulagembal,
pamutan
brumbun 1. Yan tan nganggen pragembal, gembal, pamutan ayam brumbun 1,. Bila
upakaranya, sesayut pengambeyan, pras, tidak
menggunakan
soroan
sebagai
pengulapan, pangambean,
gembal
berikut;
sesayut
pras,
ketupat
pula
dapetan
udel
sodan
serta
upacaranya
pangulapan
tersebut;
byakaonan
14b
pangaturan 9, byakaonan.
4. dapetan,
5. odel
yang
disebut
panjang
lebeng
buah-buahan
banten
agalah,
satu
tipat akelan, jaja uli abug, makaput ambu tanding nasi matempelos, berisi lauk
pada malalima, barak putih, nasi atanding lanjang base (sirih), ketupat sebanyak 6
mabe sra, nasi atanding mabe kakul, nasi buah, jajan uli, abug dibungkus dengan
atanding mabe candana, nasi dwang ambu masing-masing 5 buah, merah
gulung
mabe
padang
lepas,
atempelos mabe glagah, ben katipate satu tanding nasi berisi lauk siput, satu
taluh bakasem, blayag akelan mabe pesan tanding nasi berisi lauk cendana, dua
telengis, nasi takilan magantung disisine, buah lauk nasi berisi lauk padang lepas,
sate calon balung katupang, balung satu pelos nasi berisi lauk glagah, ketupat
gending, nasi subeng mawadah ce
15a
Iti, nga, panjang matah. Lwirnya, bras Ini yang disebut panjang matah, antara
acatu, nyuh, taluh pada mabungkul, lain; beras satu acatu, kelapa, telur
gegtungan base tampelan, byu kayu a ijas masing-masing satu butir, gagetungan,
maiket benang selem, pis 5 keteng, srih tampelan, satu tandan pisang kayu
lelampadan genep, mawadah kojong, diikat dengan benang hitam, uang kepeng
timbul, nangka, sra barak, isen, jahe, 5,
kunyit
mawadah
kojong,
lelampedan
selengkapnya
ditaruh
rangkep, panak kladi 1, akah nyane kari, terasi mentah lengkuas, jahe, kunir,
jinah 5 keteng bolong, katipat nasi matah ditaruh
didalam
kojong,
Bakaran
magantung, taluh matah, katipat lepet selengkapnya, satu batang anak pohon
matah , taluh bebek
15b
lepas,
glagah,
alang-alang,
muncuk lidi, muncuk dapdap 3 pesel, masing-masing 3, katik satu ikat, pucuk
jinah mapesel dadi bsik, bnang tri datu, lidi, pucuk dapdap, 3 ikat uang diikat
mwah jejahitan, ktan, injin, kamben, sate manjadi satu tridatu, serta jeahitan, beras
matah sewarna sate jajaringan, balung ketan, beras hitam, kain, sate mentah,
gending, balung gantung. Ika ngaran berbagai
panjang matah.
jenis,
jejaringan,
balung
Iti
pangadang-ngadang.
taledan,
buah-buahan
serba
bang, paku aji, kladi, simbar manjangan, mentah, daun kayu kikian, sente bang,
empak byu, glagah, ambengan, cacing pakis saji, keladi, simbar manjangan,
base, padang lepas,
16a
empak
pisang,
glagah,
alang-alang,
nyawan,
taban,
byu
madaging jinah 5 keteng bolong, sujang, lebah, tabuan, pisang diikat diisi uang
cambeng, ilih, klakat sudamala, kecer lima kepen, sujang, cambeng, ilih, klakat
padi, ulamnya daging alas.
Iti nasi pengangon, lwirnya; matatakan Ini nasi pangangon (pengembala) antara
taledan, nasi mawadah takir 5, maulam
ulangsang
ditambah
satu
kecer padi,
sampyan ulangsang.
16b
bija
catur,
kecer
padi,
sampaian
ulangsang.
Iki paketok, lwirnya; matatakan taledan, Ini Paketok, beralaskan taledan, priuk
payuk anyar, madaging lis kumaligi, baru, berisi lis kumaligi, padma, orti
padma, ortthi paketok, kecer padi, sawur, paktok, kecer padi, saur bira, sampian
bira, sampyan ulangsang.
ulangsang.
Iti daging pisang jati, lwirnya; bras Ini perlengkapan pisang jati antara
acatu, taluh, pangi, pada 1, grang 3 ukud, lain; beras acatu, telur, keluak, masingkacang komak gnep, gula mawadah masing 1 buah, ikan teri 3 ekor, kacang
tangkih, bras catur warnna mawadah polong selengkapnya, gula ditaruh pada
tangkih,
glagah,
ambengan,
padang lepas, padma 3, muncukne matali masing ditaruh pada tangkih, glagah,
lawe tridatu, jinah 3 keteng bolong, alang-alang,
dapdap,
padang
lepas,
panak byu kayu, byu bunga1, makalung padma 3 buah, ujungnya diikat dengan
jinah
17a
diikatkan uang
25, byu kayu a ijas maiket benang tridatu, 25 kepeng, setandan pisang kayu, diikat
jinah 5 keteng bolong, panakbyune dengan benang tridatu (benang putih,
mambat benang selem, jinah 66 keteng merah, hitam), uang kepeng lima, anak
bolong. Ika nga pisang jati.
Iki
panjang
tabe,
lwirnya;
sebuah
tumpeng
berisi
daun
urutan sumuwuk, jukut kasisat, bayem, beringin, sebuah tumpeng berisi alangdon dapdap, sambel maulig, nasi slem alang, sebuah tumpeng berisi daun ancak
mapinda bangkal, idup matanya botor, berisi lauk berupa urutan sumuuk, sayur
layahnya jahe, macundang kunyit, tabya, kasisat, bayam, daun dapdap, sambal
nyuh,
nasi
barak
mapinda
barong, yang
digilas,
nasi
hitam
berwujud
malayah tabya, macundang kunyit, nasi bangkal bermata biji kecipir, lidahnya
turas maleter paku, nasi samar maleter jahe bercula kunir, cabe, kelapa. Nasi
gagirang,
17b
ban
carang
dapdap,
maguling balung gnep, mwah sawarnna diguling dan balung selengkapnya, serta
sate sane lebeng, bubuh pirata, bras segala macam sate yang masak, bubur
warnna 4, atanding, lidi 3 katih, don pirata,
beras
berwarna
sebanyak
keteng bolong, lawe tridatu, sujang dapdap, diisi uang kepeng 3, benang
madaging twak arak, tungked, padi, tridatu, sujang diisi nira arak, tongkat,
padang lepas matali bnang tridatu. Ika padi, padang lepas, dikiat dengan benang
nga, panjang tabe.
skar tunjung biru matatakan tamas, ragi dibungkus dengan daun pisang, numba 2,
2, isen kunyit, bungkak makasturi, jaum bunga teratai biru, ditaruh pada tamas,
2, kasuna 5, sami mawadah tangkih, ragi 2 butir, lengkuas, kunir, kelungah di
tamas, duren, sukun, nangka, bligo, kasturi, jarum 2 buah, bawang putih 5
ketimun pada mabungkul, tingkih 5, buah, telur 2 butir, semuanya ditaruh
tiying buluh acengkang makaput ipit don pada
tangkih/tamas,
durian,
sukun,
kacang
komak
putih,
mawarnna 5, craken asiki madaging ipit, daun terong sutra, kain putih diisi
pripih cendana, tembaga, kawat emas, pala, ditancapkan
kawat tembaga, kawat slaka, candana
majakeling, cabai,
diisi
2,5
tahu
sebaiknya
mapangentas,
yan
patuting
rare,
wenang
ngalungah, puput
19a
saja dikuburan.
ring setra.
Iki agama nyatur paddha, ngaran Ini disebut Agama Nyatur Pada yang
utamaning
utama,kapuusan
di
gumi
Raja
Pandita.
kaputusan widhi widana ngaran utama sangat dirahasiakan oleh Sang Maha
ika, ngaran pingitan ring ageraning ri Guru, janganlah anda banyak menghitung
Dhang Guru aywa akweh winilang pati hidup dan mati. Ini intisari dari upakara
lawaning urip. Iti sarining bebantenya yang diturunkan ke Bali pada masa
ngaran, tumurun ke Bali hing kuna, lampau, yang disebut Buda Kuna yang
ngaran Buddha kuna, ngaran Buddha juga disebut Kalarem
kalarem.
Ring Purwwa sesayut kusuma jati, nga, Upakara
taledan busung nyuh bulan, bungkakne 1,
ditimur,
disebut
Sesayut
buahnya
yang
muda
satu
butir,
nga. Lantaran ptak, bras limang catu, momonnya yang utama sebanyak 41,
yang menengah 11, yang sederhana 5,
putih dipanggang.
busung
nyuh
bungkakne1, momone 49 utama, madhya janur kelapa udang, buahnya yang muda
9, nistha 5, nga. Duhur dulange madaging sebuah, momonnya 49 yang utama,
beras 5 catu, rakta lantarannya, tampelan menengah 9, sederhana 5, diatas dulang
5, don kayuning rwaning gininjring, diisi beras 5 catu, lantarannya berwarna
nagasari, naga puspa, nga, rwaning merah, tampelan 5 buah, daun kayunya
cmara, bang tumpengnya, pras, tulung daun ganinjring, nagasari, daun cemara,
panyeneng cenik, raka sarwwa bang, tumpengnya
merah,
pras,
tulung,
pisang bang, tebu bang, skar bang, ortthi panyeneng kecil, buah- buahnya semua
5, iwak sato wiring pinanggang 1.
20a
Ring uttara sesayut tlaga waja, nga. Di Utara disebut Sesayut Telaga Waja,
tatakane busung nyuh mulung, nyuh alasnya (taledan) digunakan janur kelapa
gadang wnang bungkakne 1, momone 47 mulung, boleh juga digunakan janur
utama, madhya 7, nistha 5, bras
47
yang
utama,
yang
20b
buah,
lauk-pauknya
ayam
hitam
yang
menengah
15,
yang
brumbun,
tampelan
buah,
daun
tumpeng
tebu ratu, skar brumbun, ortthi 5, iwak tebu ratu, bunga warna brumbun, orti 5,
ayam brumbun 1, pinanggang, jinah 45, lauk-pauknya
bnang brumbun.
seekor ayam
brumbun
Ngaben uttama, Munggah ring sanggah Ngaben Utama; yang ditaruh pada
suci, santun gede sarwwa 5, asiki, suci sanggar suci, daksina gede dengan
asoroh, catur asoroh, chandra gheni, perlengkapannya serba 5, suci asoroh,
dharma
wiku,
tumpeng
guru,
ajuman, tipat kelanan, pucuk bahu, tumpeng guru, pras ajuman, ketupat 6
tuttwan,
canang
pasucyan,
pemayu, prangkatan.
Ring Nabe, munggah suci asoroh, santun Pada Nabe diisi suci asoroh, santun
gede sarwwa 5, kekalih, pras ajuman, gede serba 5, dua buah, pras, ajuman,
tipat kelanan, canang pasucyan, tigasan, tipat kelanan, canang pesucian, tigasan
prangkatan.
prangkatan.
penganbeyan 5,
tipat 5, jegjeg urip 1, byakaonan 1.
Pangaskaraan
kajang,
pragembal, Pangaskaran
Kajang;
pulagembal.
Pamlapas tukon, santun gede sarwwa 5, Pamlaspas Tukon; daksina gede serba 5,
suci asoro. Pamlapas pring, suci asoroh, suci asoroh. Pemlaspas Pring; suci
santun gede sarwa 5, asiki. Pemlapas asoroh, daksina gede serba 5. Pamlaspas
banten, suci asoroh, santun gede sarwwa Babanten, suci asoroh, daksina gede
5. Sanggah suci ngaskara kajang, suci serba 5, Suci Ngaskara Kajang; suci
asoroh, santun gede sarwwa 5, asiki, asoroh,
daksina
gede
dengan
candra gheni, dharma wiku, pras, ajuman, perlengkapannya serba lima, candra geni
tipat kelanan, canang pasucyan, tigasan. darma wiku, pras, ajuman,ketupat 6 buah
Ring sor sanggah sucine, pamutan syap (kelan),
canang
yang
pesucian
tigasan.
dihaturkan
dibawah
gede, suci asoroh, pras, ajuman, tipat sanggar suci, pamutan, ayam brumbun.
kelanan, pras penguntingan, pungun- Upakara
pungun, blayag.
dihadapan
sang
pendeta;
22a
pungun blayag,
Dasar ke griya bebek 5, taluh 5, pangi 5, Dasar yang dihaturkan ke Griya; 5
nyuh 5, syap 5. Atos bebek 1, bras 1, ekor itik, 5 catu beras, 5 butir telur, 5
basa-basa magnep, taluh, lengis, base, buah pangi, 5 butir kelapa, 5 ekor ayam,
gula.
Pebhaktian,
bebangkit
bebangkitan
asoroh,
gula
sakerek,
pangangon 54 mabe kacang komak, nasi paketok, okem-okem, gula sakerek, nasi
rare 22, putih 11, ane putih mabe taluh, pangangon 54, lauk-pauknya kacang
ane kuning mabe sarin taluh, nasi polong, nasi rare 22, nasi putih 11 laukpangadang-ngadang,
angkal,
barong pauknya
putih
memakai
lauk
pangadang-adang,
telur,
kuning
yang
telur,
bangkal,
kuning
nasi
barong
selesai;
Pengiriman
sampai
Madhya,
nga.
adalah
pranawa.
Pemlaspas
suci asoroh. Pebhaktian suci asoroh, kajang, suci asoroh. Pamerasan, suci
arepan, bebangkit asoroh, panjang 2, nasi asoroh. pabaktian suci asoroh. Di depan
angkeb 1, saji darppana jangkep
bebangkit
asoroh,
panjang
angkeb
sebuah,
saji
2,
nasi
darpana
selengkapnya.
23b
Pemlapas tunon, suci asoroh. Sanggah Pemlaspas Tunon, suci asoroh. Sanggar
suci pangiriman, munggah suci asoroh, suci pada pengiriman; perlengkapannya,
santun gede sarwwa 5 asiki, sodan 1, suci asoroh, daksina gede serba 5 sebuah,
tipat kelanan, tebasan candhra gheni, sodaan satu tanding, ketupat 6 (kelan),
dharma wiku.
tebasan
Tingkah-tingkah nyekah.
candra
geni,
Pelaksanaan
darma
wiku.
Nyekah;
jajane nganut urip. Tebasan candra gheni perlengkapan upakara pada sanggar suci,
dharma wiku, daksina gede sarwwa 5, dihaturkan catur, jajan sesuai dengan
tatiga, suci 2 soroh, tumpeng guru 1, pangurip-urip, tebasan candra geni,
pucuk bahu, tutwan. Pamayu, pras 3 darma wiku, daksina serba 5 tiga buah,
tanding, soroan 3,
23b
1,
bebangkit
buah
yang
satu
diisi
air
24a
2 kelan, prangkat
asaparadeg, pasucyan.
pasucian.
Sesajen
Banten tukang, suci asoroh, catur Tukang; suci asoroh, catur pasangan
pasangan asoroh, nasi prangkatan 1, asoroh, suci parangkatan 1, pasegeh 1.
pasegeh 1, nasin taksu 1, tigasan 1, Nasi Taksu; 1 buah, tigasan, pasucian,
perlu
dipersiapkan
di
saat
panjang isin alas, paya, blego, waluh, melakukan upacara Ngaben; panjang isi
klongkang, kacang lentor, pusuh, pare, hutan, peria, blego, waluh, kecipir,
kacang komak putih, kacang putih, kacang lentor, kacang pusuh, pare,
kacang ucu, kacang ijo, kacang barak, kacang polong putih, kacang ucu, kacang
temu
lawak,
temutis,
temupoh, hijau,
kacang
merah,
Temulawak,
Dondonan, paku aji, sente bang, kikyan, Daun-daunan, pakis aji, sente bang,
simbar manjangan, dagdag sehe, jijih, kikian, simbar menjangan, dagdag sehe,
wot, biyas, endut, bluluk, sebun kedis, gabah,
dedak,
pasir,
lumpur,
kabeber
tanpa
25a
kabeber
masari. candigara,
bunga-
bunga,
kabeber
Penangkeb, bungan temu, bungan duren, masari, kabeber tidak berisi sari dengan
klongkang, tuding padma, pecuk telu, panangkebnya
(panutupnya);
bungan
25b
diisi
bubuh, matampelan, 2) samwan, panca, bubur matampelan 2. Samuan; panca,
tebu, byu, jaja suci gnep, jaja magoreng, tebu,
tape,
pisang,
jajan
suci
jbugarum,
masusun
antuk
Pisang
mayeh
pabresihan,
mawadah
bedogan-bedogan
payasan. dengan
clekontong,
mwah cendana
2,
matah, payasan,
pisang
pala
dicampur
disusun dengan
Pisang
dengan
air
pabresihan
ditaruh
pada
kojong mwah panca, tebu, yape, pisang celekontong serta bedogan 2 buah, pisang
masak, jaja kukus putih kuning,
26a
kuning,
gagodoh,
kakiping,
sanganan suci gnep, jaja uli, bagina, suci selengkapnya, jajan uli, bagina,
sampyan pusung. Lampad, 2. Rerasmen sampian pusung, lampad 2, rerasmen
mawadah clemik, jujukutan mawarnna ditaruh
masusun
bantal
keberan.
Nasi
lada
pnek
mwah
4,
pada
celemik,
sayur-sayuran
madaging keberkeberan,
nasi
ditaruh
penek
pada
celemik
melakukan
diisi
5.
upacara
sanganane mangda jangkep 11, warnna mamungkah, suci gede ditambah jajan
nasi sekul.
26b
Payuk madaging padma. Tampus payuk, Periuk diisi padma, tampus periuk, bila
yan lanang, lawe bang, yan wadu, lawe laki-laki digunakan benang merah, bila
ireng. Lawen ipun, 12 ileh, 11 katih. peremupuan digunakan benang hitam,
Sehet mingmang agabung 11 katih, 11 benang dilingkarkan 12 kali, padang
sehet.
Sehet
mingmang
satu
sebanyak
11
batang.
27a
27b
Kakitir
Kakitir
28a
28b
Nyan tingkahing kamben don bingin. Ini tata cara kamben daun beringin.
Sane lanang 54 bidang, sane istri 49 Yang laki-laki 54 helai, yang perempuan
bidan, uttama. Sane lanang 35 bidang, 49 helai, yang menengah, laki-laki 35,
sane istri 33 bidang madhya. Yen nyibak yang
permpuan
33
bambu,
helai.
untuk
Kalau
laki-laki
Tingkah ngajum sekah skar putih mwah menjadi 11, untuk yang perempuan
kuning, blangsah buah, buluh masurat menjadi 9. Tatacara
adan sang kaprateka, tngah buluh mirah.
ngajum sekah,
Kapas, maduri putih, madhyaning buluh bambu bertuliskan nama orang yang
misi nama, soring buluh tngah, misi diupacarai, ditengah bambu diisi mirah
sosokan,
makampuh
putih,
wajah,
bertongkat,
sehet
mingmang.
Inan lontar druwen I Mangku Arkka, Babon lontar milik I Mangku Arka,
Byaslantang Tukad Bsi, Katdhunin olih i Byaslanyang Tukad Besi. Disalin oleh I
Nyoman
Degeng.
Banjar
Kuwum Nyoman
Degeng,
Banjar
Kuwum
Karangasem. Puput sinurat, kala dina, Karangasem. Selesai ditulis, hari Selasa,
A,U, Wara Wayang, Sasih Kasa, Isaka Umanis, Wuku Wayang, bulan Kasa,
1916.
Isaka 1916.