BAB I
PENDAHULUAN
BAB II
RENCANA ATAP
2.1.1 Pembebanan
i. Beban mati:
Beban penutup atap (zincalume) = 7 kg/m2 x 1,15 m = 8,05 kg/m
Berat penggantung langit-langit dan gipsum = 18 kg/m2 x 1,15 m = 20,7 kg/m
Berat sendiri gording (Light Lip Channel) = 11,0 kg/m
Beban mati = qDL = 39,75kg/m
Arah X
qDLx = qDLx sin α = 39,75 kg/m x sin 15o= 10,29 kg/m = 0,1009 N/mm
1 2 1 2
M DLx = x q DLx x L = x 10 , 29 x 5 , 1 =33,4554 kgm
8 8
Arah Y
qDLy= qDL x cosα = 39,75 kg/m x cos 15o= 38,40 kg/m = 0,3767 N/mm.
1 2 1 2
M DLy = x q DLy x L = x 38 , 40 x 5 , 1 =124,848 kgm
8 8
1 1
Zijin = x L= x 5 , 1m=21 , 25 mm
240 240
i. Lendutan arah X
4 3 4 3
5 q DLx x L 1 Px x L 5 0,1009 x 5100 1 253,8828 x 5100
ZX= . + . = . + .
384 E . I y 48 E . I y 384 2 x 105 x 99 , 2 x 104 48 2 x 105 x 99 , 2 x 104
Z X =8 , 08 mm < Zijin ; OK!
ii. Lendutan arah Y
4 3 4 3
5 q DLy x L 1 Py x L 5 0,3767 x 5100 1 947,5479 x 5100
ZY = . + . = . + .
384 E . I x 48 E . I x 384 2 x 105 x 368 x 104 48 2 x 105 x 368 x 10 4
ZY =8 ,08 mm< Zijin ; OK!
(
Ptotal =( q DLx x L ) + Px = 10 , 29
kg
m )
x 5 ,1 m +25 , 88 kg=78,359 kg
P
σ= ≤σ
F n ijin
P 78,359 kg 2
F n= = =0 , 05 cm
σ 1600 kg /cm2
2 2
F br=125 % x Fn =1 ,25 x 0 ,05 cm =0,0625 cm
d=
√ 4 x F br
π √
=
4 x 0,0625
π
=0,282cm=2 ,82 mm
(
Ptotal=( q DLy x L ) + P y = 38 , 40
kg
m )
x 1m +96 , 59 kg=134 , 99 kg
P
σ= ≤σ
F n ijin
P 134 , 99 kg 2
F n= = =0,084 cm
σ 1600 kg /cm 2
2 2
F br=125 % x Fn =1 ,25 x 0,084 cm =0,105 cm
d=
√ 4 x F br
π √
=
4 x 0,105
π
=0,366 cm=3 , 66 mm
Maka batang tarik penggantung yang digunakan adalah batang dengan diameter 6 mm.
Gambar 1. Kuda-kuda
2.4.1 Pembebanan
i. Beban Mati
Berat sendiri rangka atap dihitung oleh program (SAP v.10.0.1)
Beban penutup atap + penggantung + gipsum + gording = qDLx L = 39,75 kg/m x 5,1 m
Beban mati = PSDL = 202,725 kg
ii. Beban Hidup
Berdasarkan "Pedoman Perencanaan Pembebanan untuk Rumah dan Gedung 1987", beban
hidup dipilih antara beban hidup terpusat seorang pekerja (100 kg = 981 N) atau beban air
hujan merata [40 – 0,8 α = 40 – 0,8(15o) = 28 kg/m2> 20kg/m2 (maksimum)]
Gaya terpusat yang terjadi:
Akibat seorang pekerja P¿ =100 kg
Akibat air hujan P¿ =qa x L x S=20 x 5 , 1 x 1, 15=117 , 3 kg
Beban hidup yang digunakan ialah beban hidup akibat air hujan.
λ f < λ r (OK )
Estimasi jarak kopel maksimum (Ll)
k × Ll k × Lx
=0 , 75
i min ix
Ll 1× 1150
=0 ,75
10 ,6 16 , 2
Ll=564 mm
Ambil 3 daerah ; Ll=1150/3=383,333 m
Cek kestabilan elemen-elemen batang
k × Ll 1 ×383,333
λ l= = =36 ,16< 50(STABIL ; OK )
i min 10 , 6
Sumbu X Sumbu Y
Kelangsingan arah sumbu bahan Kelangsingan arah sumbu bebas bahan
k x L x 1 ×1150 I y =2 [ I y + A ( e x +0 , 5t )2 ]
λ x= = =70 ,99
ix 16 , 2 ¿ 2 [ 263000+1010 ( 17 , 2+ 0 ,5 × 8 )2 ]
4
I y =1433868 , 8 mm
2
Ag=2 × A=2 ×1010=2020 mm
√ √
i y total = y =
Lky
I
Ag
1433868 , 8
1150
2020
=26 ,64 mm
λ y= = =43 ,17
i ytotal 26 , 64
Kelangsingan ideal
√
λ iy= λ y 2+
λ iy=56 ,31
m 2
√ 2
λ = 43 , 172 + 36 , 162
2 l 2
1 , 43 1, 43
ω= = =1,217
1, 6−0 , 67. λcy 1 ,6−0 , 67 ( 0,634 )
f y 250
f cr = = =205,423 MPa
ω 1,217
Daya dukung nominal komponen struktur tekan
ϕ Nn=0 , 85 × Ag× f cr=0 ,85 × 2020× 205,423=352711,291N
Nu=132673 , 24< ϕ Nn=352711,291 N
Toni Sosanto (1221021)
8
PERANCANGAN BANGUNAN BAJA
FAKULTAS TEKNIK JURUSAN TEKNIK SIPIL
UNIVERSITAS KRISTEN MARANATHA
Jl. Prof. Drg. Surya Sumantri No. 65 Bandung 40164
Nu 132673 , 24 N
= =0 , 38<1OK
ϕ Nn 352711,291 N
2. Batang tegak yang mengalami tekan terbesar (Batang T7 ; Nu = 18249,07N)
Panjang bentang batang T7 = 2070 mm.
Coba pakai profil siku sama kaki (double angel) 2L 30.30.5
Data profil siku sama kaki 30.30.5
A = 278 mm2 Ix = Iy = 21600 mm4 iξ = 11,1 mm
e = 9,2mm ix = iy = 8,8 mm iη = 5,7 mm
Sumbu X Sumbu Y
Kelangsingan arah sumbu bahan Kelangsingan arah sumbu bebas bahan
k x L x 2070 I y =2 [ I y + A ( e x +0 , 5t )2 ]
λ x= = =235,227
ix 8,8 ¿ 2 [ 21600+278 ( 9 , 2+0 , 5.8 )2 ]
4
I y =140077 , 44 mm
2
Ag=2 × A=2 ×278=556 mm
√ √
i y total = y =
Lky
I
Ag
1433868 , 8
2070
2020
=15 , 87 mm
λ y= = =130 , 44
i ytotal 15 , 87
Kelangsingan ideal
√
λ iy= λ y 2+
m 2
λ
2 l
√2
λ iy= 130 , 44 2+ 45 , 402=¿138 ,12 ¿
2
Cek elemen-elemen harus lebih stabil dari batang majemuk
Toni Sosanto (1221021)
9
PERANCANGAN BANGUNAN BAJA
FAKULTAS TEKNIK JURUSAN TEKNIK SIPIL
UNIVERSITAS KRISTEN MARANATHA
Jl. Prof. Drg. Surya Sumantri No. 65 Bandung 40164
2 2
ω=1 , 25. λ c =1 ,25 ×1,468 =2,694
f y 250
f cr = = =92,780 MPa
ω 2,694
BAB III
PRELIMINARY DESIGN
h=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400 )
36 +5 β(α fm−0 , 2)
dan tidak boleh kurang dari 125 mm;
(c). Untuk α fm lebih besari dari 2,0, ketebalan pelat minimum tidak boleh kurang dari:
h=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400 )
36+ 9 β
dan tidak boleh kurang dari 90 mm;
Sedangkan untuk pelat satu arah, direncanakan berdasarkan tabel 9.5(a) Tebal minimum
balok non-prategang atau pelat satu arah bila lendutan tidak dihitung. Dari tabel tersebut,
didapat tebal minimum, h:
(i) Pelat tertumpu sederhana
hmin=l/20
(ii) Pelat satu ujung menerus (pelat tepi)
hmin=l/24
(iii) Pelat kedua ujung menerus (pelat interior)
hmin=l/28
(iv) Kantilaver
hmin=l/28
CATATAN PELAT SATU ARAH:
a. Nilai yang diberikan harus digunakan untuk komponen struktur dengan beton normal
dan tulangan mutu 420 MPa. Untuk kondisi lain, nilai diatas harus dimodifikasi
sebagai berikut:
(a). Untuk fy selain 420 MPa, nilainya harus dikalikan dengan (0,4 + fy/700).
a. Pelat A
Ly = 4250 mm (Bentang panjang)
Lx = 4100 mm (Bentang pendek)
Ly 4250
β= = =1,037<2(Pelat 2 Arah)
Lx 4100
Asumsi αfm > 2,0.
Coba tebal pelat = 130 mm
hmin=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400
=
)
4250(0 ,8+
400
1400
)
=101,786 mm
36+ 9 β 36+(9 ×1,037)
Tebal pelat rencana 130 mm >101,786 mm dan tidak boleh kurang dari 90 mm.
Jadi tebal pelat 130 mm telah memenuhi syarat.
b. Pelat B
Ly = 4550 mm (Bentang panjang)
Lx = 4250 mm (Bentang pendek)
Ly 4550
β= = =1,059<2(Pelat 2 Arah)
Lx 4250
Asumsi αfm > 2,0.
Coba tebal pelat = 130 mm
hmin=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400
=
)
4550(0 ,8+
400
1400
)
=108,497 mm
36+ 9 β 36+(9 ×1,059)
Tebal pelat rencana 130 mm >108,497 mm dan tidak boleh kurang dari 90 mm.
Jadi tebal pelat 130 mm telah memenuhi syarat.
c. Pelat C
Ly = 5100 mm (Bentang panjang)
Lx = 4100 mm (Bentang pendek)
Ly 5100
β= = =1,244<2(Pelat 2 Arah)
Lx 4100
hmin=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400
=
)
5100(0 , 8+
400
1400
)
=117,322mm
36+ 9 β 36+(9 ×1,244)
Tebal pelat rencana 130 mm >117,322 mm dan tidak boleh kurang dari 90 mm.
Jadi tebal pelat 130 mm telah memenuhi syarat.
d. Pelat D
Ly = 5100 mm (Bentang panjang)
Lx = 4550 mm (Bentang pendek)
Ly 5100
β= = =1,121< 2(Pelat 2 Arah)
Lx 4550
Asumsi αfm > 2,0.
Coba tebal pelat = 130 mm
hmin=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400
=
)
5100(0 , 8+
400
1400
)
=120 , 14 mm
36+ 9 β 36+(9 ×1,121)
Tebal pelat rencana 130 mm > 120,14 mm dan tidak boleh kurang dari 90 mm.
Jadi tebal pelat 130 mm telah memenuhi syarat.
e. Pelat E
Ly = 4100 mm (Bentang panjang)
Lx = 2550 mm (Bentang pendek)
Ly 4100
β= = =1,608<2(Pelat 2 Arah)
Lx 2550
Asumsi αfm > 2,0.
Coba tebal pelat = 130 mm
hmin=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400
=
)
4100(0 ,8+
400
1400
)
=88,196 mm
36+ 9 β 36+(9 ×1,608)
Tebal pelat rencana 130 mm > 88,196 mm dan tidak boleh kurang dari 90 mm.
Jadi tebal pelat 130 mm telah memenuhi syarat.
f. Pelat F
Ly = 4550 mm (Bentang panjang)
Lx = 2550 mm (Bentang pendek)
Ly 4550
β= = =1,784<2(Pelat 2 Arah)
Lx 2550
Asumsi αfm > 2,0.
Coba tebal pelat = 130 mm
hmin=
(
Ly 0 , 8+
fy
1400
=
)
4550(0 ,8+
400
1400
)
=94,898 mm
36+ 9 β 36+(9 ×1,784)
Tebal pelat rencana 130 mm > 94,898 mm dan tidak boleh kurang dari 90 mm.
Jadi tebal pelat 130 mm telah memenuhi syarat.
3.2 Preliminary Design Balok
Preliminary design balok tergantung pada tributary area pada pelat dengan data
pembebanan pada pelat sebagai berikut:
a. Beban Mati
Berat sendiri pelat (t = 0,13 m) = 312 kg/m2
Berat plafond + penggantung = 18 kg/m2
Spesi (2 cm) = 42 kg/m2
Keramik (1 cm) = 24 kg/m2
Ducting Plumbing = 40 kg/m2
DL = 436kg/m2
b. Beban Hidup
Beban hidup lantai = 250 kg/m2
LL = 250 kg/m2
3.2.1 Balok B3
( ( )) ( ( ))
2 2
1 Lx 1 4 , 25
qDL= × q × Lx × 3− = × 872 ×4 , 25× 3− =1314 , 10 kg /m
6 Ly 6 4 , 55
( ( )) ( ( ))
2 2
1 Lx 1 4 , 25
qLL= ×q × Lx × 3− = ×500 × 4 , 25 × 3− =753 , 50 kg /m
6 Ly 6 4 , 55
qU =1 ,2 qDL +1 ,6 qLL=( 1 ,2 ×1314 ,10 )+ (1 , 6 ×753 , 50 )=2782, 52 kg /m
Reaksi perletakan
1 1 kg
Va=Vb= ×qU × L= ×2782 , 52 × 4 , 55 m=6330,233 kg
2 2 m
Momen terfaktor
2
M =V . x−0 , 5. qU . x
Momen maks (Mmaks) = 7200,64 kgm = 70,64 x 106Nmm
∅ M n ≥ M u ; dimana M n= M p =Z x . f y
1 1
Z x = A ×2 e= ( 56 , 24 ×10 mm ) × 2 ( 99 ,3 mm )=558463 , 2m m
2 2 3
2 2
3 2
M p=558463 , 2 mm ×250 N /mm =139 ,62 kNm
∅ M n=0 , 9 ×139 , 62 kNm=125 ,7 kNm> M u OK !
3.2.2 Balok B4
( ( )) ( ( ))
2 2
1 Lx 1 4 , 55
qDL= × q × Lx × 3− = × 872 ×4 ,55 × 3− =1457 , 47 kg /m
6 Ly 6 5 ,1
( ( )) ( ( ))
2 2
1 Lx 1 4 , 55
qLL= ×q × Lx × 3− = ×500 × 4 , 55 × 3− =835 , 70 kg /m
6 Ly 6 5,1
qU =1 ,2 qDL +1 ,6 qLL=( 1 ,2 ×1457 , 47 ) + ( 1 ,6 × 835 , 70 )=3086,084 kg/m
Reaksi perletakan
1 1 kg
Va=Vb= ×qU × L= ×3086,084 ×5 , 1 m=7869,514 kg
2 2 m
Momen terfaktor
2
M =V . x−0 , 5. qU . x
3.2.3 Balok B5
Reaksi perletakan
1 1 kg
Va=Vb= ×qU × L= ×1569 , 44 ×2 , 55 m=2001,036 kg
2 2 m
Momen terfaktor
2
M =V . x−0 , 5. qU . x
Momen maks (Mmaks) = 1275,66 kgm = 12,514 x 106Nmm
3.2.4 Balok B1
Momen terfaktor
2
M =V . x−0 , 5. qU . x
Momen maks (Mmaks) = 20930,48 kgm = 205,33 x 106Nmm
Toni Sosanto (1221021)
19
PERANCANGAN BANGUNAN BAJA
FAKULTAS TEKNIK JURUSAN TEKNIK SIPIL
UNIVERSITAS KRISTEN MARANATHA
Jl. Prof. Drg. Surya Sumantri No. 65 Bandung 40164
3.2.5 Balok B2
Momen terfaktor
2
M =V . x−0 , 5. qU . x
Momen maks (Mmaks) = 55951,66 kgm = 548,89 x 106Nmm
BAB IV
PERHITUNGAN KOMPONEN STRUKTUR
Momen terfaktor
Momen ¼ bentang (MA) = 2956,280 kgm = 29,0 x 106Nmm
Momen ½ bentang (MB) = 18868,77 kgm = 185,1 x 106Nmm
Momen ¾ bentang (MC) = 3878,880 kgm = 38,1 x 106Nmm
Momen maks (Mmaks) = 19381,06 kgm = 190,1 x 106Nmm
Geser terfaktor
Geser terfaktor (V) = 7877,25 kg = 77275,82 N
a. Cek kapasitas berdasarkan Flange Local Buckling
M u=190 , 1 kNm
∅ M n ≥ M u ; dimana M n= M p =Z x . f y
1 1
Z x = A ×2 e= ( 135 ×10 mm ) ×2 ( 176 , 6 mm ) =2384100 mm
2 2 3
2 2
3 2
M p=2384100 mm ×250 N /mm =596,025 kNm
∅ M n=0 , 9 ×596,025 kNm=536,4225 kNm> M u OK !
L p=1 , 76 ×r y ×
√ E
fy
=1 , 76 ×70 , 4 ×
250√
200000
=3504 ,53 mm
1 1
J=
3
( h . t w +2 b . t f ) = ( 404 × 10 +2 ×299 ×15 ) =807416 , 67 mm
3 3
3
3 3 4
1 2 1 4 2 12 6
I w = × I y ×h = × 6690 ×10 × 404 =2 ,73 ×10 mm
4 4
x 1=
π
Sx
×
√
EGJA
2
=
π
2160000
×
√
2 x 105 × 8 x 10 4 × 807416 , 67 ×13500
2
=13581 , 79
( )
Sx 2 I w
( )
2
2160000 2 , 73× 1012
x 2=4 × =4 × =1,8253 × 10−4
GJ Iy 8 x 10 4 ×807416 , 67 6690 ×10 4
x1
Lr =r y ×
fL
√
1+ √ 1+ x 2 . f L =10119 , 92 mm
2
[
M n=C b M r + ( M p−M r )
]
( Lr −L )
( Lr −L p )
≤Mp
di mana;
12, 5 M maks
C b= ≤2 , 3
2 ,5 M maks +3 M A +4 M B +3 M C
( 12 ,5 ×190 , 1 )
C b= ≤ 2 ,3
( 2 ,5 ×190 , 1 ) + ( 3 ×29 )+ ( 4 ×185 ,1 ) + ( 3 ×38 , 1 )
C b=1 , 68
[
M n=1 , 68 388 , 8+ ( 596,025−388 ,8 )
( 10119 , 92−8500 )
( 10119 , 92−3504 ,53 ) ]
≤Mp
d. Cek Geser
i. Gaya geser terfaktor
V u=7877 ,25 kg=77 , 28 kN
ii. Mencari nilai Vn
h 404
= =40 , 4
t w 10
5 5
K n=5+ =5+ =5,0113
() ( )
2 2
a 8500
h 404
1 ,10
√ Kn× E
fy
=1 ,10
250√
5,0113 ×2 x 105
=69,649
h
tw
=40 , 4<1 , 10
Kn × E
fy √
=69,649; makaV n dihitung dengan persamaan :
e. Kontrol
1. Momen
Mu 190 , 1
= =0,354< 1OK !
∅ M n 536,4225
2. Geser
V u 77 , 28
= =0,132<1 OK !
∅ V n 585 , 9
2. Balok B2
WF 500.200.11.19
Sx = 2230 cm3 tw = 11 mm
A = 131,3 cm2 tf = 19 mm
Ix = 56500 cm4 r = 20 mm
Iy = 2580 cm4 ry = 44,3 mm
d = 506 mm Cx = 59,5 mm
e = AT – Cx = 193,5 mm
B = 201 mm AT = 253 mm
Momen terfaktor
Momen ¼ bentang (MA) = 273,1400 kgm = 2,7 x 106Nmm
Momen ½ bentang (MB) = 19949,52 kgm = 195,7 x 106Nmm
Momen ¾ bentang (MC) = 484,3000 kgm = 4,8 x 106Nmm
Momen maks (Mmaks) = 21541,50 kgm = 211,3 x 106Nmm
Geser terfaktor
Geser terfaktor (V) = 9392,91 kg = 92144,45 N
a. Cek kapasitas berdasarkan Flange Local Buckling
M u=211, 3 kNm
∅ M n ≥ M u ; dimana M n= M p =Z x . f y
1 1
Z x = A ×2 e= ( 131 , 3× 10 mm ) × 2 (193 ,5 mm )=2540655 mm
2 2 3
2 2
3 2
M p=2540655 m m ×250 N /mm =635,164 kNm
∅ M n=0 , 9 ×635,164 kNm=571, 65 kNm > M u OK !
L p=1 , 76 ×r y ×
√ E
fy
=1 , 76 × 44 , 3×
250√
200000
=2205 , 27 mm
1 1
J=
3
( h . t w +2 b . t f ) = ( 468 ×11 +2× 201× 19 )=1126742 mm
3 3
3
3 3 4
1 2 1 4 2 12 6
I w = × I y ×h = × 2580× 10 × 468 =5 , 65 ×10 mm
4 4
x 1=
π
Sx
×
√
EGJA
2
=
π
2230000
×
√
2 x 105 × 8 x 10 4 × 1126742×13130
2
=15326 , 20
( )
Sx 2 I w
( )
2
2230000 5 , 65 ×1012
x 2=4 × =4 4
× 4
=4,8534 × 10−4
GJ Iy 8 x 10 ×1126742 2580 ×10
x1
Lr =r y ×
fL
√
1+ √ 1+ x 2 . f L =8509 ,59 mm
2
M cr =C b
π
L √
E I y GJ +
πE
( )
I I ≤Mp
L y w
di mana;
12, 5 M maks
C b= ≤2 , 3
2 ,5 M maks +3 M A +4 M B +3 M C
( 12 , 5 ×211, 3 )
C b= ≤ 2, 3
( 2 ,5 ×211 ,3 )+ ( 3× 2 ,7 )+ ( 4 × 195 ,7 )+ ( 3× 4 , 8 )
C b=1 , 98
√ ( )
5
π 5 4 4 π .2 x 10 4 12
M cr =1 , 98. 2 x 10 .2580 x 10 . 8 x 10 .1126742+ 2580 x 10 .5 , 65 x 10
9100 9100
M cr =494 ,74 < M p=635,164 ; maka M n=494 , 74 kNm
M u=211, 3 kNm
∅ M n=0 , 9 × 494 , 74 kNm=445 ,27 kNm > M u OK !
d. Cek Geser
i. Gaya geser terfaktor
V u=9392 ,91 kg=92 , 14 kN
ii. Mencari nilai Vn
h 468
= =42 ,5
t w 11
5 5
K n=5+ =5+ =5,0132
() ( )
2 2
a 9100
h 468
1 ,10
√ Kn× E
fy
=1 ,10
250√
5,0132× 2 x 105
=69,662
h
tw
=42 ,5<1 , 10
Kn × E
fy √
=69,662 ; maka V n dihitung dengan persamaan :
e. Kontrol
1. Momen
Mu 211 ,3
= =0,475< 1OK !
∅ M n 445 , 27
2. Geser
Vu 92 ,14
= =0,123<1 OK !
∅ V n 751 , 41
3. Balok B3
WF 250.175.7.11
Sx = 502 cm3 tw = 7 mm
A = 56,24 cm2 tf = 11 mm
Ix = 6120 cm4 r = 16 mm
Iy = 984 cm4 ry = 41,8 mm
d = 244 mm Cx = 22,7 mm
e = AT – Cx = 99,3 mm
B = 175 mm AT = 122 mm
Momen terfaktor
Momen ¼ bentang (MA) = 564,5900 kgm = 5,5 x 106Nmm
Momen ½ bentang (MB) = 376,1800 kgm = 3,7 x 106Nmm
Momen ¾ bentang (MC) = 1373,700 kgm = 13,5 x 106Nmm
Momen maks (Mmaks) = 2427,990 kgm = 23,8 x 106Nmm
Geser terfaktor
Geser terfaktor (V) = 1020,31 kg = 10009,24 N
a. Cek kapasitas berdasarkan Flange Local Buckling
M u=23 , 8 kNm
∅ M n ≥ M u ; dimana M n= M p =Z x . f y
1 1
Z x = A ×2 e= ( 56 , 24 ×10 mm ) × 2 ( 99 ,3 mm )=558463 , 2m m
2 2 3
2 2
3 2
M p=558463 , 2 mm ×250 N /mm =139 ,62 kNm
∅ M n=0 , 9 ×139 , 62 kNm=125 ,7 kNm> M u OK !
L p=1 , 76 ×r y ×
√ E
fy
=1 , 76 × 41, 8 ×
250√
200000
=2080 , 82 mm
1 1
J=
3
( h . t w +2 b . t f ) = ( 222× 7 +2 ×175 ×11 )=180665 , 3 mm
3 3
3
3 3 4
1 2 1 4 2 11 6
I w = × I y ×h = × 984 ×10 ×222 =1,212 ×10 mm
4 4
x 1=
π
Sx
×
√
EGJA
2
=
π
502000
×
√
2 x 105 × 8 x 10 4 × 180665 ,3 ×5624
2
=17824 , 3
( )
Sx 2 I w
( )
2
502000 1,212×10 11
x 2=4 × =4 4
× 4
=5,944 ×10−5
GJ Iy 8 x 10 ×180665 , 3 984 × 10
x1
Lr =r y ×
fL
√
1+ √ 1+ x 2 . f L =6814 , 63 mm
2
[
M n=C b M r + ( M p−M r )
( Lr −L )
( Lr −L p ) ]
di mana;
12, 5 M maks
C b= ≤2 , 3
2 ,5 M maks +3 M A +4 M B +3 M C
( 12 ,5 ×23 ,8 )
C b= ≤2 , 3
( 2 ,5 ×23 ,8 )+ (3 × 5 ,5 )+ ( 4 × 3 ,7 )+ ( 3× 13 ,5 )
C b=2 , 27
[
M n=2 , 27 90 , 36+ ( 139 , 62−90 ,36 )
( 6814 , 63−4250 )
]
( 6814 , 63−2080 , 82 )
≤Mp
d. Cek Geser
i. Gaya geser terfaktor
V u=1020 , 31 kg=10 , 01 kN
ii. Mencari nilai Vn
h 222
= =32
tw 7
5 5
K n=5+ =5+ =5,0136
() ( )
2 2
a 4250
h 222
1 ,10
√ Kn× E
fy
=1 ,10
√
5,0136 ×2 x 105
250
=69,665
h
tw
=32<1 , 10
Kn × E
fy √
=69,665 ; maka V n dihitung dengan persamaan :
e. Kontrol
1. Momen
Mu 23 , 8
= =0,189<1 OK !
∅ M n 125 ,7
2. Geser
Vu 10 , 01
= =0,043<1 OK !
∅ V n 230 , 58
4. Balok B4
WF 350.175.6.9
Sx = 641 cm3 tw = 6 mm
A = 52,68 cm2 tf = 9 mm
Ix = 11100 cm4 r = 14 mm
Iy = 792 cm4 ry = 38,8 mm
d = 346 mm Cx = 37,1 mm
e = AT – Cx = 135,9 mm
B = 174 mm AT = 173 mm
Momen terfaktor
Momen ¼ bentang (MA) = 332,9100 kgm = 3,3x 106Nmm
Momen ½ bentang (MB) = 1363,130 kgm = 13,4x 106Nmm
Momen ¾ bentang (MC) = 332,9100 kgm = 3,3x 106Nmm
Momen maks (Mmaks) = 2757,760 kgm = 36,9x 106Nmm
Geser terfaktor
Geser terfaktor (V) = 3259,00 kg = 31980,79 N
a. Cek kapasitas berdasarkan Flange Local Buckling
M u=36 , 9 kNm
∅ M n ≥ M u ; dimana M n= M p =Z x . f y
1 1
Z x = A ×2 e= ( 52 , 68× 10 mm ) ×2 ( 135 ,9 mm )=715921 , 2m m
2 2 3
2 2
3 2
M p=715921 , 2 mm × 250 N /mm =178 , 98 kNm
∅ M n=0 , 9 ×178 , 98 kNm=161,082 kNm> M u OK !
L p=1 , 76 ×r y ×
√ E
fy
=1 , 76 ×38 , 8 ×
√
200000
250
=1931 , 48 mm
1 1
J=
3
( h . t w +2 b . t f ) = ( 328 ×6 +2 ×174 ×9 ) =108180 mm
3 3
3
3 3 4
1 2 1 4 2 11 6
I w = × I y ×h = × 792× 10 ×328 =2 ,13 ×10 mm
4 4
x 1=
π
Sx
×
√
EGJA
2
=
π
641000
×
√
2 x 105 × 8 x 10 4 × 108180 ×5268
2
=10464 , 85
( )
2
( )
2 11
Sx Iw 641000 2 ,13 × 10 −4
x 2=4 × =4 4
× 4
=5,901× 10
GJ Iy 8 x 10 ×108180 792× 10
x1
Lr =r y ×
fL
√
1+ √ 1+ x 2 . f L =5283 ,21 mm
2
[
M n=C b M r + ( M p−M r )
( Lr −L )
( Lr −L p ) ]
di mana;
12, 5 M maks
C b= ≤2 , 3
2 ,5 M maks +3 M A +4 M B +3 M C
( 12 , 5× 36 , 9 )
C b= ≤2 , 3
( 2 ,5 ×36 ,9 )+ ( 3× 3 , 3 ) + ( 4 × 13 , 4 )+ (3 × 3 ,3 )
C b=2 , 78>2 ,3 ; maka Cb=2 , 3
[
M n=2 , 3 115, 3+ ( 178 , 98−115, 3 )
( 5283 , 21−5100 )
]
( 5283 , 21−1931 , 48 )
≤Mp
d. Cek Geser
i. Geser terfaktor
V u=3259 kg=31 , 97 kN
ii. Mencari nilai Vn
h 328
= =54 , 7
tw 6
5 5
K n=5+ =5+ =5,0207
() ( )
2 2
a 5100
h 328
√ √
5
Kn× E 5,0207 ×2 x 10
1 ,10 =1 ,10 =69,7140
fy 250
h
tw
=54 ,7< 1 ,10
K n× E
fy √
=69,7140 ; makaV n dihitung dengan persamaan :
e. Kontrol
1. Momen
Mu 36 , 9
= =0,229<1 OK !
∅ M n 161,082
2. Geser
Vu 31 , 97
= =0,114<1 OK !
∅ V n 280 , 26
5. Balok B5
WF 150.100.6.9
Sx = 138 cm3 tw = 6 mm
A = 26,84 cm2 tf = 9 mm
Ix = 1020 cm4 r = 11 mm
Iy = 151 cm4 ry = 23,7 mm
d = 148 mm Cx = 15,5 mm
e = AT – Cx = 58,5 mm
B = 100 mm AT = 74 mm
Momen terfaktor
Momen ¼ bentang (MA) = 1179,920 kgm = 11,6 x 106Nmm
Momen ½ bentang (MB) = 468,6000 kgm = 4,6 x 106Nmm
Momen ¾ bentang (MC) = 809,1200 kgm = 7,9 x 106Nmm
Momen maks (Mmaks) = 2539,960 kgm = 24,9 x 106Nmm
Geser terfaktor
Geser terfaktor (V) = 3159,27 kg = 30992,44 N
a. Cek kapasitas berdasarkan Flange Local Buckling
M u=24 , 9 kNm
∅ M n ≥ M u ; dimana M n= M p =Z x . f y
1 1
Z x = A ×2 e= ( 26 , 84 × 10 mm ) × 2 (58 ,5 mm )=157014 m m
2 2 3
2 2
3 2
M p=157014 mm × 250 N /mm =39 , 25 kNm
∅ M n=0 , 9 ×39 , 25 kNm=35,325 kNm> M u OK !
L p=1 , 76 ×r y ×
√ E
fy
=1 , 76 ×23 , 7 ×
√
200000
250
=1179,7935 mm
1 1
J=
3
( h . t w +2 b . t f ) = ( 130 ×6 +2 ×100 × 9 )=57960 mm
3 3
3
3 3 4
1 2 1 4 2 9 6
I w = × I y ×h = × 151× 10 ×130 =6 ,38 × 10 mm
4 4
x 1=
π
Sx
×
√
EGJA
2
=
π
138000
×
√
2 x 105 × 8 x 10 4 × 57960× 2684
2
=25396 ,35
( )
2
( )
2 9
Sx Iw 138000 6 , 38 ×10 −5
x 2=4 × =4 4
× 4
=1,4970 ×10
GJ Iy 8 x 10 ×57960 151× 10
x1
Lr =r y ×
fL
√
1+ √ 1+ x 2 . f L =4980,6765 mm
2
[
M n=C b M r + ( M p−M r )
( Lr −L )
( Lr −L p ) ]
di mana;
12, 5 M maks
C b= ≤2 , 3
2 ,5 M maks +3 M A +4 M B +3 M C
( 12 , 5× 24 , 9 )
C b= ≤ 2 ,3
( 2 ,5 ×24 , 9 ) + ( 3 ×11, 6 ) + ( 4 × 4 , 6 ) + ( 3 ×7 , 9 )
C b=2 , 24<2 , 3 ; makaCb=2 ,24
[
M n=2 , 24 24 , 84+ ( 39 , 25−24 , 84 )
( 4980,6765−2550 )
( 4980,6765−1179,7935 )
≤Mp
]
M n=76 , 28> M p =39 ,25 ; maka M n=39 , 25 kNm
M u=24 , 9 kNm
∅ M n=0 , 9 ×39 , 25 kNm=35,325 kNm> M u OK !
d. Cek Geser
i. Geser terfaktor
V u=3159 , 27 kg=30 , 99 kN
ii. Mencari nilai Vn
h 130
= =21 , 67
tw 6
5 5
K n=5+ =5+ =5,0130
() ( )
2 2
a 2550
h 130
1 ,10
√ Kn× E
fy
=1 ,10
√
5,0130× 2 x 105
250
=69,6605
h
tw
=21 , 67<1 , 10
Kn × E
fy √=69,6506 ; maka V n dihitung dengan persamaan :
e. Kontrol
1. Momen
Mu 24 , 9
= =0,705<1 OK !
∅ M n 35,325
2. Geser
Vu 30 , 99
= =0,259< 1OK !
∅ V n 119 , 88
L p=1 , 76 ×r y ×
√ E
fy
=1 , 76 ×75 , 1×
250√
200000
=3738 , 5 mm
1 1
J=
3
( h . t w +2 b . t f ) = ( 270 ×9 +2 ×299 × 14 ) =612580 ,7 mm
3 3
3
3 3 4
1 2 1 4 2 12 6
I w = × I y ×h = × 6240 ×10 × 270 =1 ,14 ×10 mm
4 4
x 1=
π
Sx
×
√
EGJA
2
=
π
1270000
×
√
2 x 105 × 8 x 104 × 612580 ,7 × 11080
2
=18228 , 15
( )
Sx 2 I w
( )
2
1270000 1 ,14 × 1012
x 2=4 × =4 4
× 4
=4,9077 ×10−5
GJ Iy 8 x 10 ×612580 , 7 6240 ×10
x1
Lr =r y ×
fL
√
1+ √ 1+ x 2 . f L =12285 ,09 mm
2
[
M n=C b M r + ( M p−M r )
( Lr −L )
( Lr −L p ) ]
di mana;
12, 5 M maks
C b= ≤2 , 3
2 ,5 M maks +3 M A +4 M B +3 M C
( 12 , 5× 42,576 )
C b= ≤2,3
( 2 ,5 × 42,576 ) + ( 3 × 4 , 09 ) + ( 4 ×11, 46 ) + ( 3 ×27 , 01 )
C b=2 , 17
[
M n=2 , 17 228 , 6+ ( 347 , 36−228 , 6 )
]
( 12285 , 09−4300 )
( 12285 , 09−3738 ,5 )
≤Mp
C m=0 , 6−0 , 4
M1
M2
=0 ,6−0 , 4 (
−2003 ,18
4340 , 05
=0 , 78 )
Cm 0 , 78
δ b= = =0 , 98 ≅ 1
Nu 881 ,20
1− 1−
N el 4333 ,75
λ c=
√
1 Lk f y 1 4300
= ×
π r y E π 75 , 1
×
250
200000
=0,644
√
1 , 43 1 , 43
ω= = =1 , 22
1, 6−0 , 67 λ c 1 ,6−0,431
Nu
h. Menentukan
ΦN n
fy 250
N n= A g × =11080 × =2270 , 49 kN
ω 1, 22
Φ N n =0 , 85× 2270 , 49 kN =1929 , 92 kN
Nu 881 ,20
= =0 , 46<1 OK !
ΦN n 1929 ,92
BAB V
PERENCANAAN SAMBUNGAN
WF 250.175.7.11
h = 244 mm tp = 10 mm
b = 175 mm Baut diameter 12 mm HSB A325; fub = 825 MPa
tw = 7 mm
tf = 11 mm
Toni Sosanto (1221021)
44
PERANCANGAN BANGUNAN BAJA
FAKULTAS TEKNIK JURUSAN TEKNIK SIPIL
UNIVERSITAS KRISTEN MARANATHA
Jl. Prof. Drg. Surya Sumantri No. 65 Bandung 40164
Reaksi terfaktor balok anak WF 250.175 = 252,95 kg = 2481,44 N (Frame Text 120)
Reaksi terfaktor balok anak WF 250.175 = 1628,35 kg = 15974,11 N (Frame Text 119)
Karena nilai Pu dan Mu kecil maka sambungan hanya diperhitungkan akibat Vu
WF 450.300.10.15
h = 434 mm Pelat penyambung badan 2 (100 x 10)
b = 299 mm Pelat penyambung sayap 2 (300 x 160)
tw = 10 mm Baut diameter 12 mm HSB A325; fub = 825 MPa
tf = 15 mm
p
Rd=0 , 75×(2 , 4 × f u )×d b ×t p
¿ 0 , 75 × ( 2 , 4 × 410 MPa ) ×12 mm ×10 mm
Rd=88560 N /baut
Pu 131262, 01 N
n= = =1, 88 baut ≈ diambil 4 baut
ΦRn 69978,769 N /baut
6
Φ M =1 , 73 ×10 Nmm
V u 72761,555 N
K y '= = =36380 ,78 N
n 2
Ru= √ K x +( K y + K y ) =√ 10812 ,5 + 47193 ,28 =48416 ,07 N
2 ' 2 2 2
WF 300.300.9.14
h = 298 mm Pelat penyambung badan 2 (100 x 10)
b = 299 mm Pelat penyambung sayap 2 (300 x 160)
tw = 9 mm Baut diameter 12 mm HSB A325; fub = 825 MPa
tf = 14 mm
Nu = 45453,54 kg = 445899,23 N
Vu = 4157,56 kg = 40785,664 N
Mu = 719,51 kgm = 7058393,1 Nmm
6
Φ M =1 , 73 ×10 Nmm
V u 72761,555 N
K y '= = =36380 ,78 N
n 2
Ru= √ K x 2+( K y + K 'y )2=√ 10812 ,52 + 47193 ,28 2=48416 ,07 N
Kekuatan sebuah baut :
Kuat geser :Vd=69978,769 N (MENENTUKAN )
Kuat tumpu : Rd=88560 N
Ru=48416 , 07 N <Vd=69978,769 N ; OK !
tf =
√ 4 , 44 × Pu × b'
W × fy ×(1+α . δ)
=
√
4 , 44 × 285735 ,08 N ×127 ,5 mm
234 mm × 250 MPa ×(1+1. 0 , 82)
=38 , 9 ≈ 40 mm
c. Las
2
A=( 2× 299 ) + ( 2 ×356 ) + ( 4 ×121 ) =1794 mm
(
I x= 2 ×
1
12 )
×3563 + ( 4 ×121 ×1782 ) + ( 2× 299× 2172 )=51013947 ,33 mm 3
6
M . c 119,723×10 × 217
K h= = =509 , 27 N /mm
Ix 51013947 ,33
Toni Sosanto (1221021)
54
PERANCANGAN BANGUNAN BAJA
FAKULTAS TEKNIK JURUSAN TEKNIK SIPIL
UNIVERSITAS KRISTEN MARANATHA
Jl. Prof. Drg. Surya Sumantri No. 65 Bandung 40164
V u 75381,5115
Kv= = =42 ,02 N /mm
A 1794
Ru= √ K h2 + K v 2=√ 509 , 27 2+ 42 ,022 =511N / mm
Tebal las
Ru Ru 511
tw= = = =2 , 31≈ 3 mm
ΦRn Φ ×0 , 6 × f uw 0 , 75 ×0 , 6 × 490
2. Sambungan WF 150.100.6.9 (Frame Text 93)
h = 148 mm Baut diameter 25 mm HSB A490 ; fub = 1035 MPa
b = 100 mm Tipe sambungan end plate
tw = 6 mm Mutu lasfuw = 490 MPa
tf = 9 mm r = 11 mm
Wn 299−2 ( 25+2 )
δ= = =0 ,82
W 299
tf =
√ 4 , 44 × Pu × b'
W × fy ×(1+α . δ)
=
√
4 , 44 ×118201 , 44 N ×127 , 5 mm
234 mm × 250 MPa ×(1+1. 0 , 82)
=25 , 06 ≈ 26 mm
c. Las
2
A=( 2× 100 ) + ( 2 ×108 ) + ( 4 ×36 )=560 mm
(
I x= 2 ×
1
12 )
×1083 + ( 4 ×36 ×54 2 ) + ( 2 ×100 ×74 2 )=1725056 mm 3
6
M . c 16 , 43 ×10 ×74
K h= = =704 , 8 N /mm
Ix 1725056
V u 11360 , 47
Kv= = =20 ,3 N /mm
A 560
Ru= √ K h2 + K v 2=√ 704 , 82+ 20 ,3 2=705 ,1 N /mm
Tebal las
Ru Ru 705 ,1
tw= = = =3 , 2≈ 4 mm
ΦRn Φ ×0 , 6 × f uw 0 , 75 ×0 , 6 × 490
Φ P p =0 , 85× f ' c × A 1 ×
√ A2
A1
=0 , 85 × 25× 202500 ×
√122500
202500
Φ P p =3345875 N > Pu=885494 , 94 N
t=
√ 2 × Pu× n2
B × N ×0 ,9 × fy
=
√
2× 885494 , 94 × 55 , 82
350 × 350× 0 , 9 ×250
=14 , 14 ≈ 15 mm
6.1 Simpulan
Dari hasil perancangan STARK Guest House Palembang, didapatkan beberapa dimensi
antara lain:
1. Dimensi profil baja untuk kuda – kuda
a. Batang Bawah = 2L 40.40.5
b. Batang Atas = 2L .55.55.10
c. Batang Diagonal = 2L 30.30.3
d. Batang Tegak = 2L 30.30.5
2. Tebal pelat
Pelat lantai = 130 mm
Pelat atap = 100 mm
3. Dimensi balok
a. Bentang 4,55 m = WF 250.175.7.11
b. Bentang 5,10 m =WF 350.175.6.9
c. Bentang 2,55 m =WF 150.100.6.9
d. Bentang 8,20 m =WF 450.300.10.15
e. Bentang 9,10 m =WF 500.200.11.19
4. Dimensi kolom
a. Kolom lantai 1 = WF 300.300.9.14
b. Kolom lantai 2 = WF 300.300.9.14
c. Kolom lantai 3 = WF 300.300.9.14
Toni Sosanto (1221021)
59
PERANCANGAN BANGUNAN BAJA
FAKULTAS TEKNIK JURUSAN TEKNIK SIPIL
UNIVERSITAS KRISTEN MARANATHA
Jl. Prof. Drg. Surya Sumantri No. 65 Bandung 40164
DAFTAR PUSTAKA
SNI 03 – 1729 – 2002. Tata Cara Perencanaan Struktur Baja untuk Bangunan Gedung.