6.

0 PENGURUSAN 3K

A. TAKRIFAN

a. KEBERSIHAN - Personaliti diri warga sekolah yang cemerlang dan

persekitaran sekolah yang bersih, indah dan kondusif dalam membantu proses
pengajaran dan pembelajaran yang berkualiti dan berkesan.

b. KESIHATAN - Sihat, cergas dan cerdas dari segi jasmani, emosi, rohani
dan intelek supaya murid dapat mengawal dan mengurus diri dalam membantu
meningkatkan pencapaian akademik dan pembangunan sahsiah diri.

c. KESELAMATAN - Suasana yang selamat sama ada di dalam atau di

luar sekolah boleh meningkatkan keyakinan dan kekuatan dalaman diri
(jati diri murid) daripada sebarang pengaruh dan ancaman luar.

B. OBJEKTIF

a. Melahirkan modal insan yang berkeperibadian unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek kebersihan,
kesihatan dan keselamatan.

b. Membina dan memelihara diri, persekitaran sekolah yang bersih, sihat dan
selamat.

c. Meningkatkan jalinan permuafakatan strategik antara Kementerian Pelajaran

Malaysia dengan agensi-agensi kerajaan dan bukan kerajaan bagi membentuk
jalinan kerjasama dalam usaha merealisasikan Pelaksanaan Program 3K.

1
C. CARTA ORGANISASI JAWATANKUASA 3K
(KEBERSIHAN, KESIHATAN DAN KESELAMATAN PERINGKAT
SEKOLAH)

Pengerusi
Pengetua/Guru Besar

Timbalan Pengerusi
Penolong Kanan HEM

Setiausaha
Guru Penyelaras 3K

Ahli Jawatankuasa

Penolong Kanan Pentadbiran

Penolong Kanan Kokurikulum
Penolong Kanan Petang
Guru Penyelaras Kebersihan
Guru Penyelaras Kesihatan
Guru Penyelaras Keselamatan
Klinik Kesihatan
Persatuan Ibu Bapa Guru (PIBG)
Jawatankuasa Kemajuan & Keselamatan Kampung
Pemimpin Masyarakat
Pegawai Perhubungan Polis
Dan
Ahli-ahli lain yang difikirkan sesuai

ik Kesihatan

2
D. BIDANG TUGAS JAWATANKUASA PROGRAM 3K PERINGKAT
SEKOLAH

a. Mengadakan mesyuarat Jawatankuasa 3K Peringkat Sekolah tiga kali

setahun (Januari, Jun dan September)
b. Merancang dan mengemas kini Program 3K Peringkat Sekolah
c. Memastikan warga sekolah melaksanakan Program 3K.
d. Mendapatkan kerjasama daripada PIBG dan agensi berkaitan untuk
menyokong pelaksanaan Program 3K
e. Menyediakan laporan pelaksanaan Program 3K Peringkat Sekolah.
f. LAPORAN SEGERA kes aduan mengikut 1 : 3 : 7 kepada Pejabat
Pelajaran Daerah/Gabungan (1 hari laporan awal, 3 hari laporan lengkap, 7
hari kes dianggap selesai)
g. Melaksanakan aktiviti-aktiviti khas bagi Program 3K.
i. Penggredan Kendiri Kantin Sekolah
ii. Senarai Semak Keselamatan Sekolah
iii. Gotong-Royong Perdana KPM
iv. Penyelenggaraan Tandas Sekolah

3
6.1 PENGURUSAN KEBERSIHAN

6.1.1 Objektif

1. Mewujudkan iklim serta identiti sekolah sebagai institusi yang

bersih, indah dan ceria
2. Melaksanakan aktiviti amalan kebersihan bagi mencapai kebersihan
maksimum
3. Meningkatkan keprihatinan dan komitmen warga sekolah terhadap
kebersihan, keindahan dan keceriaan serta menghargai kemudahan
yang disediakan
4. Membina perlakuan amalan kebersihan sebagai budaya yang
berterusan dalam menjalani kehidupan seharian
5. Kesediaan bekerja sebagai satu pasukan untuk mencapai matlamat
amalan kebersihan sekolah
6. Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam
program kebersihan sekolah

6.1.2 Carta Organisasi

PENGETUA
Pengerusi

PK HEM
Timbalan Pengerusi

GURU PENYELARAS
Setiausaha Kebersihan

AJK KEBERSIHAN AJK KEBERSIHAN AJK KEBERSIHAN

AJK KEBERSIHAN AJK KEBERSIHAN

4
6.1.3 Senarai Tugas

1. Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Pengurusan

Kebersihan.
2. Menentukan program pembangunan kebersihan murid dilaksanakan di
sekolah.
3. Menyelaras aktiviti-aktiviti program kebersihan sekolah dengan
agensi-agensi yang berkaitan
4. Menentukan keperluan-keperluan kebersihan untuk kesejahteraan
murid- murid di sekolah.
5. Merancang keperluan sumber kewangan dan tenaga dalam Pendidikan
Kebersihan.
6. Mengenal pasti keperluan latihan kepada warga sekolah.
7. Memastikan syarat-syarat perjanjian dan bidang tugas berkaitan
kebersihan dipatuhi oleh pihak yang berkaitan dengan
perjanjian/kontrak seperti syarikat pembersihan, pengusaha kantin
sekolah, pengusaha dewan makan asrama, pembekal makanan RMT
dan SBT serta pembekal susu sekolah.
8. Mewujudkan polisi kebersihan dan kepimpinan yang berkaitan dengan
pengurusan kebersihan murid.
9. Melaksanakan pemeriksaan, pemantauan serta penilaian kebersihan
murid dan sekolah.
10. Mewujudkan serta melaksanakan manual penjagaan kebersihan murid
dan program kebersihan sekolah.
11. Mengkaji dan menilai kebersihan program secara berterusan.
12. Menyediakan pelan kontigensi kebersihan untuk menangani kes-kes
seperti banjir, jerebu, keracunan makanan dan lain-lain.
13. Meningkatkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan
program kebersihan.
14. Menyedia dan membuat laporan berkala.

5
6.1.4 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua/PK(HEM) 1. Melantik Jawatankuasa

1.1 Kebersihan dan Keceriaan Kawasan
1.2 Kebersihan dan Keceriaan Bilik Darjah

2. Menyediakan Jadual Bertugas mengikut kelas bagi kerja-

kerja mengutip sampah pada awal pagi.

JK Kebersihan dan 3. Menyediakan penyepit dan plastik sampah dan

Keceriaan menentukan kawasan yang ditugaskan.

4. Menyelia kerja-kerja mengutip sampah dengan bantuan

Pengawas yang bertugas.

JK 3K 5. Memberi taklimat kepada Ketua Tingkatan tentang

pertandingan 3K yang diumumkan setiap bulan.

Guru Tingkatan 6. Mengawasi pelajar menjalankan tugas harian untuk

memastikan bilik darjah sentiasa kemas dan bersih.

PK(HEM)JK 3K 7. Membuat pemeriksaan dan penilaian mingguan

Pengetua 8. Mengesahkan Keputusan Bulanan Pertandingan 3K dan

diumumkan di Perhimpunan setiap awal bulan berikutnya.

JK 3K 9. Menyerahkan “Bintang” yang diperoleh kepada kelas

tertentu.dan dikumpul sehingga bulan terakhir.

Pengetua 10 Menyampaikan hadiah kepada kelas yang mendapat

jumlah bintang terbanyak dalam Pertandingan 3K.

6
6.1.5 Carta Aliran
Melantik Jawatankuasa
Kebersihan dan Keceriaan
Kawasan
Menyediakan Jadual Bertugas
Menyediakan penyepit,
plastik sampah
Pelajar mengutip sampah di
kawasan yang ditetapkan di
bawah seliaan JK dan
Pengawas
Melantik Jawatankuasa Kebersihan,
Keceriaan dan Keselamatan Kelas
(3K)
Memberi taklimat kepada Ketua
Tingkatan tentang pertandingan 3K
yang diumumkan setiap bulan
Guru Tingkatan mengawasi pelajar
menjalankan tugas harian untuk
memastikan bilik darjah sentiasa
kemas dan bersih
Membuat pemeriksaan dan
penilaian mingguan
Pengetua mengesahkan Keputusan
Bulanan Pertandingan 3K dan
diumumkan di Perhimpunan setiap
awal bulan berikutnya.
Menyerahkan “Bintang” yang
diperoleh kepada kelas tertentu.dan
dikumpul sehingga bulan terakhir
Penyampaian hadiah kepada
pemenang Pertandingan 3K
Tamat
7
6.1.6 Senarai Semak Pengurusan Kebersihan

BIL ASPEK ITEM CATATAN

1.1 Pengurusan
1.1.1 Kebersihan persekitaran luaran sekolah
1.1.2 Kebersihan persekitaran dalaman
1. Pengurusan sekolah
1.1.3 Kebersihan warga sekolah
1.2 Pentadbiran dan Pengurusan
1.2.1 Jawatankuasa Induk 3K sekolah
1.2.2 Pelan Tindakan Jangka Pendek
1.2.3 Pelan Tindakan Jangka Panjang
1.2.4 Fail dan dokumen sokongan
1.2.5 Penglibatan (Agensi Kerajaan, PBT,
Swasta, NGO & Individu)
2.1 Kebersihan Fizikal
2.1.1 Lantai dan dinding
2.1.2 Longkang
2. Kantin 2.1.3 Tandas
2.1.4 Tempat memasak
2.1.5 Tempat mencuci peralatan memasak
2.1.6 Tempat mencuci tangan
2.1.7 Stor
2.1.8 Pencegahan LILATI (lipas, lalat, tikus)
2.2 Peralatan dan Perabot
2.2.1 Kerusi dan meja
2.2.2 Peti sejuk
2.2.3 Pinggan mangkuk
2.2.4 Tong sampah
2.3 Pekerja
2.3.1 Kebersihan diri
2.3.2 Pakaian (penutup kepala, apron dan
kasut)
2.4 Makanan dan minuman
2.4.1 Bertutup
3.1 Pengurusan Kebersihan Tandas
3.1.1 Berfungsi
3. Tandas 3.1.2 Jadual Pembersihan
3.1.3 Tatacara penggunaan
3.1.4 Tong sampah
3.1.5 Sanitari
3.1.6 Utiliti
4.1 Pengurusan Kebersihan Bilik Darjah
dan Bilik Khas
Bilik Darjah 4.1.1 Jadual tugas berkala
4. dan Bilik 4.1.2 Pencahayaan dan pengudaraan
Khas 4.1.3 Lantai
4.1.4 Tingkap

8
BIL ASPEK ITEM CATATAN
4.1.5 Perabot
4.1.6 Utiliti
Sistem Saliran 5.1 Pengurusan Kebersihan
5. dan Sistem 5.1.1 Kesempurnaan longkang
Perparitan 5.1.2 Pengaliran air
6.1 Proses Pelupusan
6.1.1 Bilangan dan kedudukan tong sampah
Sistem 6.1.2 Pengurusan karung plastik
6. Pelupusan 6.1.3 Jadual kutipan
Sisa Pepejal 6.1.4 Tempat pelupusan yang sempurna
6.1.5 Kaedah pelupusan sampah kering,
sampah basah dan sisa makanan
6.1.6 Kitar semula
Stor bahan 7.1 Pengurusan Stor
7. dan alat
pembersihan 7.1.1 Senarai bahan dan alatan
(kontraktor
pembersihan) 7.1.2 Susun atur bahan dan alatan

9
6.1.7 Norma Kerja Pengurusan Kebersihan

Bil. Tugas Kerja Masa Diambil Jumlah Unit

Boleh Dijalankan
1. Menubuhkan Jawatankuasa 1 jam
Kebersihan Sekolah

2. Mengadakan mesyuarat 2 jam

3. Menyediakan senarai aktiviti dan 1 jam

projek

4. Menyediakan senarai kelengkapan 1 jam

5. Menyediakan senarai tugas pekerja 1 jam

6. Menyediakan buku rekod bertugas 1 jam

7. Menyediakan jadual gotong- 30 minit

royong
1 jam
8. Menyediakan jadual tugas kelab
atau persatuan
30 minit
9. Menyediakan jadual penyeliaan
1 jam
10. Memberi penerangan kepada
warga sekolah
2 jam
11. Membuat laporan penyeliaan tugas
dan projek
1 jam
12. Membuat penilaian
1 jam
13. Memberi penghargaan

10
6.1.8 Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

Surat Pekeliling Ikhtisas No 4/1981:16 September 1981

Kebersihan Di Sekolah-sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 2/1982:21 Ogos 1982

Kempen Anti Denggi di Sekolah-Sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 14/1989:28 Disember 1989

Kebersihan Sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1997:9 Julai 1997

Amalan Kebersihan Di Sekolah

Garispanduan Amalan Kebersihan Sekolah 1997

Kementerian Pendidikan Malaysia

Konsep dan Manual Sekolah Selamat,2003

Kementerian Pelajaran Malaysia

6.1.9 Borang Yang Berkaitan Kebersihan

1. Buku Laporan Harian

2. Laporan Mingguan & Bulanan Program Bebas Denggi di Sekolah
3. Borang Laporan Pemantauan Kantin
4. Format Borang Penilaian dan Pemantauan Kantin Sekolah & Asrama
5. Borang Pertandingan Kebersihan dan Keceriaan Kelas

11
6.2 PENGURUSAN KESIHATAN

6.2.1 Objektif

1. Melahirkan murid yang berperibadi unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek
kesihatan.
2. Mewujudkan gaya hidup sihat, cergas dan cerdas dari aspek jasmani,
emosi, rohani dan intelek.
3. Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam Program
Kesihatan Sekolah.

6.2.2 Carta Organisasi

PENGETUA
Pengerusi

PK HEM
Timbalan Pengerusi

GURU PENYELARAS
Setiausaha Kesihatan

AJK KESIHATAN AJK KESIHATAN AJK KESIHATAN

AJK KESIHATAN AJK KESIHATAN

12
6.2.3 Senarai Tugas

1. Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Program

Pembangunan Kesihatan Murid
2. Menentukan hala tuju program pembangunan murid selaras dengan
perkembangan fizikal, psikososial dan kerohanian murid.
3. Menentukan program pendidikan dan penjagaan kesihatan
dilaksanakan di sekolah.
4. Mewujudkan kerjasama yang menyeluruh antara sekolah dan
Pejabat Kesihatan serta agensi-agensi lain.
5. Menyelaras dan melaksanakan aktiviti-aktiviti Program Kesihatan
Sekolah.
6. Merancang keperluan kewangan dan tenaga dalam Program
Jesihatan Sekolah.
7. Menyebarkan maklumat program secara menyeluruh, sistematik
dan efisien.
8. Keperluan untuk menjalankan kursus dan aktiviti kesihatan
bersesuaian dengan keperluan murid dan situasi setempat.
9. Melaksanakan dasar kesihatan yang berkaitan dengan pengurusan
kesihatan murid di sekolah.
10. Membuat pemantauan Pelaksanaan Pendidikan Kesihatan murid
dan Program Kesihatan Sekolah.
11. Menyedia dan membuat laporan tahunan berkala.
12. Meningkatkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan.
13. Mewujudkan pasukan petugas khas menghadapi krisis jika perlu.

13
6.2.4 Tatacara Rawatan Kecemasan
6.2.4.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua 1. Menubuh Jawatankuasa Rawatan dan Kesihatan.

PK(P) 2. Menjadualkan waktu bertugas di Bilik Rawatan.

Guru Mata Pelajaran/ 3. Merujuk pelajar yang kurang sihat kepada guru yang
Guru Bertugas bertugas di Bilik Rawatan.

4. Pelajar mengisi borang serta mencatatkan masalah

kesihatan.

5. Membuat pemeriksaan mudah.

6. 6.1 Memberi rawatan/pil bagi

penyakit yang kurang serius seperti pening
kepala, sakit perut.
6.2 Membenarkan pelajar
berehat di Bilik Rawatan.
6.3 Bawa ke klinik/hospital,
jika pelajar mengalami penyakit yang serius.

PK(HEM) 7. Menghubungi ibu bapa/penjaga, jika perlu

8. Setelah mendapat rawatan/berehat, pelajar balik

semula ke kelas dan menandatangani Buku Log
Rawatan.

9. Sediakan Laporan Rawatan Kesihatan Harian Pelajar

kepada Pengetua.

14
6.2.4.2 Carta Aliran Tatacara Rawatan Kecemasan

Kemalangan

Lapor kepada guru/guru

bertugas

Rekod

Dapatkan rawatan kecemasan

mengikut jenis kemalangan

Serius

Ya
Tidak
Bawa ke hospital

Beritahu
penjaga

Kes Polis/Lapor untuk tindakan

Laporkan kepada Polis

Ya
Tidak Sediakan laporan Hospital dan
laporan polis untuk tuntutan

Pergi ke sekolah seperti

biasa

15
6.2.5 Tatacara Rawatan Kecemasan

6.2.5.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua 1. Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK Kesihatan

PK HEM 2. Memastikan semua makanan yang dijual di kantin selamat

untuk dimakan

3. Melaporkan sebarang kes keracunan makanan ke Pejabat

Kesihatan dan PPD/JPN

Penyelaras Kesihatan 4. Memantau kebersihan dan keselamatan kantin

Guru Bertugas 5. Menghantar pelajar-pelajar yang terlibat dalam kes

keracunan makanan ke hospital/klinik berdekatan dengan
kadar segera

6. Menghubungi waris untuk memaklumkan kejadian

16
6.2.5.2 Carta Aliran Tindakan Yang Perlu Diambil Untuk Kes Keracunan

Kes Keracunan

Kenal pasti murid

terlibat

Hentikan jualan kantin/

ambil sample makanan

Bawa murid ke
hospital / klinik
berdekatan
Laporan ke Jabatan Kesihatan

Hubungi waris murid

Maklumkan kepada
JPN/PPD

Sediakan laporan keracunan

ke JPN/PPD ikut format 1,3,7

Tamat

17
6.2.6 Senarai Semak

BIL ASPEK ITEM CATATAN

1.1. Jawatankuasa Kesihatan Sekolah
1.2. Pengurusan PBSS
1.3. Pelan Tindakan Jangka Pendek (Tahun
Semasa)
1. Pengurusan
1.4. Pelan Tindakan Jangka Panjang
1.5. Fail dan Dokumen Sokongan
1.6. Penglibatan (Agensi Kerajaan, PBT,
Swasta, NGO dan individu)
2.1. Carta Organisasi
2.2. Jadual Bertugas (Guru dan Murid)
2.3. Peti Pertolongan Cemas
2.4. Poster Panduan Pertolongan Cemas
2.5. Rekod Rawatan
2.6. Rekod Kesihatan Murid (RKM)
2.7. Prosedur/Peraturan Penggunaan
2.8. Mutiara Vision Kit
2.9. Alat Ukur Tinggi
2. Perkhidmatan
2.10. Alat Ukur Berat
2.11. Jawatankuasa Program Bebas Denggi
2.12. Jadual Bertugas Program Bebas Denggi
2.13. Laporan Bulanan Program Bebas Denggi
2.14. Poster Bebas Denggi
2.15. Pemakanan Seimbang – Ceramah dan
Aktiviti
2.16. Rekod Imunisasi
2.17. Rekod Pemeriksaan Gigi
3.1. Jawatankuasa Kantin
3.2. Sijil Pengesahan Kesihatan Pekerja
3. Kantin 3.3. Penjualan Makanan Segera
3.4. Penjualan Minuman Bergas
3.5. PIlihan Makanan Yang Berkhasiat

18
6.2.7 Norma Kerja Pengurusan Kesihatan

Bil. Tugas Kerja Masa Yang Jumlah Unit Yang

Diambil Boleh Dijalankan

1. Menubuhkan jawatankuasa 1 jam

2. Mengadakan mesyuarat 2 jam

3. Menyediakan senarai aktiviti dan 1 jam

projek

4. Menyediakan senarai nama pelajar 1 jam

5. Menyediakan rekod kesihatan 1 jam

pelajar

6. Menyusun kad 001 2 minggu

7. Mengumpulkan dan menyusun 2 minggu

buku rekod kesihatan

8. Pemantauan Jan - Nov

a) Bilik rawatan

b) Program PBSS

c) Rawatan pelajar

9. Melaksanakan aktiviti Jan – Nov

10. Membuat laporan dan dokumentasi Jan - Nov

semua aktiviti

19
6.2.8 Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1976:7 Mei 1976

Panduan untuk menjaga kesihatan murid dan kebersihan di kantin

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 5/1988:21 Januari 1988

Penyakit-Penyakit Demam Kepialu(Tiroid), Taun (Kolera), Penyakit
Kuning (Hepatitis A) dan Keracunan Makanan

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 2/1989:7 Jun 1989

Rancangan Kesihatan Sekolah

Surat Siaran KP(BS/HEP)8614/045/B(5):3 November 1997

Program Bersepadu Sekolah Sihat

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 5/1995:2 Ogos 1995

Keracunan Makanan di sekolah-sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1998: 31 Mac 1998

Menjaga Kesihatan Pelajar di Sekolah

Panduan Melaksanakan Program Bersepadu Sekolah

Sihat, 2002, Kementerian Pelajaran Malaysia

6.2.9 Borang Yang Berkaitan Kesihatan

1. Buku Rekod Laporan Kesihatan Harian Pelajar atau Format Rekod

2. Laporan Rawatan Kesihatan Harian Pelajar
3. Surat Kebenaran Pelajar Untuk Mendapat Rawatan
4. Surat Akuan Rawatan Hospital
5. Kad 001

20
6.3 PENGURUSAN KESELAMATAN

6.3.1 Objektif

1. Melahirkan murid berkeperibadian unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek
keselamatan

2. Mewujudkan persekitaran sekolah selamat

3. Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam

Program Keselamatan Sekolah

6.3.2 Carta Organisasi

PENGETUA
Pengerusi

PK HEM
Timbalan Pengerusi

GURU PENYELARAS
Setiausaha Keselamatan

AJK AJK AJK

KESELAMATAN KESELAMATAN KESELAMATAN

AJK AJK
KESELAMATAN KESELAMATAN

21
6.3.3 Senarai Tugas

1. Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Pengurusan

Keselamatan Sekolah.
2. Menyediakan polisi, manual dan tatacara tindakan berkaitan
keselamatan di sekolah.
3. Menyediakan pelan tindakan kontigensi bagi menghadapi krisis dan
bencana alam.
4. Menentukan keperluan kemudahan keselamatan untuk murid-murid
dan sekolah.
5. Merancang keperluan sumber kewangan dan tenaga dalam Pendidikan
Keselamatan.
6. Menentukan warga sekolah didedahkan dengan kemahiran menghadapi
kecemasan.
7. Bekerjasama dengan komuniti, agensi kerajaan dan bukan kerajaan
yang berkaitan.
8. Melaksanakan pemantauan, penilaian dan pemeriksaan keselamatan
murid dan sekolah.
9. Mewujudkan pasukan bertindak menghadapi krisis.
10. Memastikan syarat-syarat perjanjian dan bidang tugas berkaitan
keselamatan sekolah dipatuhi oleh syarikat kawalan keselamatan
sekolah.

22
6.3.4 Tatacara Jika Berlaku Kebakaran

6.3.4.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua/Penolong 1. Bunyikan loceng jika kebakaran berlaku/dikesan

Kanan/Guru

2. Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat terdekat.

3. Semua warga sekolah mengosongkan bangunan dan

berkumpul di stesen yang ditetapkan.

Guru Tingkatan 4. Membuat pemeriksaan untuk menentukan tidak ada

pelajar yang masih berada dalam bangunan.

Pengetua 5. Mendapat arahan daripada pihak Jabatan Bomba dan

mengarahkan warga sekolah untuk mengikut arahan
pihak yang berkenaan.

6. Membuat laporan kepada Pengarah Pelajaran Pulau

Pinang secepat mungkin.

23
6.3.4.2 Carta Aliran Tatacara Guru Menghadapi Kebakaran

Bunyikan loceng
kecemasan

Guru Kelas PK HEM/ Warden

Kaunselor Blok

Lapor kepada Pastikan

Murid polis, bomba, semua murid
beratur pasukan
meninggalkan
untuk bangunan
penyelamat
keluar Lapor
Ambil Edar buku kepada
kedatangan kedatangan GPK/PK
HEM
Terima
laporan
kedatangan

Cari Kehilangan

Lapor Kes kehilangan

kepada PK lapor kepada
HEM polis, pasukan
kecemasan penyelamat

24
6.3.5 Tatacara Jika Berlaku Banjir

6.3.5.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua/Penolong 1. Tutup semua suis elektrik

Kanan/Guru
2. Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat terdekat.

Guru Tingkatan/Guru 3. Pastikan semua warga berpindah ke tempat tinggi yang

Mata Pelajaran lebih selamat mengikut arahan guru.

4. Membuat pemeriksaan untuk menentukan tidak ada pelajar

yang masih berada di tempat rendah.

Murid tidak perlu pergi ke sekolah sekiranya banjir

membahayakan pada hari yang berikutnya

PK HEM 5. Jika keadaan banjir sangat membahayakan, semua murid

hendaklah berada di tempat yang selamat di sekolah
sehingga mendapat bantuan daripada pihak tertentu seperti
polis/tentera/pasukan penyelamat

6. Membuat laporan kepada Pengarah Pelajaran

Negeri/Pejabat Pelajaran Daerah secepat mungkin.

25
6.3.5.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Berlaku Banjir

Banjir

Guru Murid

Bunyikan Tutup semua suis elektrik

loceng
kecemasan
Memaklumkan kepada Berpindah ke tempat
PPD, JPN dan Polis tinggi yang lebih selamat
mengikut arahan guru
Padamkan suis Lapor jika ada sebarang
insiden kepada guru,
kaunselor, pengetua/guru
Memberi arahan besar
kepada murid ke
tempat selamat Tamat

Menyemak jadual
kedatangan murid

Lapor
dan Kawal
cari

Lapor kepada
PPD/JPN/Polis
Tamat

26
6.3.6 Tatacara Keselamatan Fizikal Sekolah

6.3.6.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua 1. Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK

Keselamatan

PK HEM 2. Memastikan siistem perparitan, alat pemadam api, alatan

elektrik dan sistem pendawaian elektrik berfungsi dengan
baik dan bangunan sekolah selamat untuk diduduki oleh
semua warga sekolah

Penyelaras 3. Mengambil tindakan segera jika berlaku kemalangan atau

Keselamatan kerosakan

Guru Bertugas 4. Melaporkan segala kerosakan alatan dengan segera

27
6.3.6.2 Carta Aliran Tatacara Keselamatan Fizikal Sekolah

Taklimat

Mesyuarat dan bentuk

AJK keselamatan

Melabel fizikal/ tempat

bahaya
Mengadakan taklimat

Pemantauan (kenal pasti

fizikal/tanda bahaya)

Bahaya
Tiada bahaya
Rujuk Pentadbir (memuaskan)

Penilaian
Mesyuarat
Staf/PIBG
Tindakan
Bantuan Pihak susulan/
Luar Penambahbaik

28
6.3.7 Tatacara Keselamatan Persekitaran/Lokasi Sekolah

6.3.7.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua 1. Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK

Keselamatan

PK HEM 2. Memohon bantuan pihak luar dan PIBG

3. Membuat penilaian dan tindakan penambahbaikan

Penyelaras 4. Mengadakan taklimat

Keselamatan
Guru Bertugas 5. Melabel kawasan/ tempat bahaya

29
6.3.7.2 Carta Aliran Tatacara Keselamatan Persekitaran/Lokasi Sekolah

Taklimat

Mesyuarat dan bentuk

AJK keselamatan

Melabel kawasan/
tempat bahaya
Mengadakan taklimat

Pemantauan (kenal pasti

kawasan/ tanda bahaya)

Bahaya
Tiada bahaya
Rujuk Pentadbir (memuaskan)

Penilaian
Mesyuarat
Staf/PIBG
Tindakan susulan/
Bantuan Pihak Penambahbaikan
Luar

30
6.3.8 Tatacara Apabila Menerima Pelawat

6.3.8.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengawal 1. Pelawat melapor diri di Pondok Keselamatan/Pejabat

Keselamatan/Pembantu Am dan menulis :
Tadbir 1.1 Butir peribadi dalam Buku Rekod Pelawat
1.2 Waktu Masuk dan menandatangani buku tersebut
dan menyerahkan/tunjukkan Kad Pengenalan

2. Pengawal/Pembantu Tadbir menyerahkan “Pas

Kebenaran Masuk” kepada pelawat.

Pengetua 3. Berurusan dengan pengetua atau meminta kebenaran

pengetua untuk berjumpa guru/staf sokongan/pelajar.

4. Mengarahkan supaya guru/staf sokongan/pelajar

dipanggil ke pejabat untuk berurusan dengan pelawat.

Pegawal Keselamatan/ 5. Pelawat berurusan dengan orang yang berkenaan.

Pembantu Tadbir
6. Pelawat mengembalikan “Pas Kebenaran Masuk”
kepada Pengawal Keselamatan/Pembantu Tadbir dan
mengambil kad pengenalan mereka.

7. Pelawat mencatat waktu keluar dan menandatangani

buku pelawat.

31
6.3.8.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Menerima Pelawat

Pelawat lapor diri

Pengawal - Serah pas

kebenaran

Meminta kebenaran
pengetua
Tidak
Urusan
dibatalkan Berurusan dengan pengetua

Lulus

Mengarahkan guru/staf/pelajar ke
pejabat untuk berurusan dengan
pelawat

Pelawat mengembalikan Pas

Kebenaran Masuk

Catat waktu keluar dan

menandatangani buku rekod
keselamatan

Tamat

32
6.3.9 Tatacara Apabila Berlaku Kemalangan

6.3.9.1 Proses Kerja

JAWATAN PROSES KERJA

Pengetua 1. Menubuhkan Jawatankuasa Keselamatan untuk

memastikan keselamatan pelajar terjamin sepanjang
masa.

PK(HEM) 2. Menghubungi ibu bapa/penjaga, jika perlu

3. Memastikan pelajar mendapatkan rawatan dengan

kadar segera

4. Sediakan Laporan Kemalangan yang berlaku

Guru Bertugas 5. Menghantar pelajar ke hospital terdekat atau

menelefon ambulans memberitahu tentang sesuatu
kemalangan atau kecemasan dan menyediakan surat
rawatan perubatan

6. Mencatat laporan dalam buku laporan harian

Guru Keselamatan 7. Meminta pelajar mengisi borang kemalangan

Guru Kebajikan 8. Membantu pelajar membuat tuntutan Insurans Takaful

33
6.3.9.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Berlaku Kemalangan

Kemalangan

Lapor kepada guru/guru

bertugas

Rekod

Dapatkan rawatan kecemasan

mengikut jenis kemalangan

Serius

Ya
Tidak
Bawa ke hospital

Beritahu
penjaga

Kes Polis/Lapor untuk tindakan

Laporkan kepada Polis

Ya
Tidak Sediakan laporan Hospital dan
laporan polis untuk tuntutan

Pergi ke sekolah seperti

biasa

34
6.3.10 Senarai Semak

BIL ASPEK ITEM CATATAN

1.1. Jawatankuasa
1.2. Perancangan Tahunan
1.3. Sistem Fail
1.3.1. Panggilan Mesyuarat
Pengurusan 1.3.2. Minit Mesyuarat
1.
Organisasi 1.3.3. Pelantikan Jawatankuasa
1.3.4. Maklumat Jawatankuasa
1.4. Sistem Pemantauan
1.4.1. Fizikal Sekolah
1.4.2. Kawalan Keselamatan
2. Fizikal Sekolah 2.1. Bangunan
2.1.1. Pendawaian/Lampu/Kipas
2.1.2. Tangga
2.1.3. Tembok/Koridor
2.1.4. Tingkap/Pintu
2.1.5. Perabot/Kelas
2.2. Bilik-bilik Khas
2.2.1. Pra Sekolah
2.2.2. Pendidikan Khas
2.2.3. Makmal Sains
2.2.4. Makmal Komputer
2.2.5. Kemahiran Hidup
2.2.6. Bengkel Kemahiran
2.2.7. Bilik BOSS
2.2.8. Stor Sukan
2.2.9. Dewan
2.2.10. Surau
2.2.11. Pusat Sumber/Perpustakaan
2.2.12. Pejabat
2.2.13. Bilik Cetak
2.2.14. Bilik Guru/Rehat
2.2.15. Bilik Bimbingan dan Kaunseling
2.2.16. Bilik Koperasi/Kedai Sekolah
2.2.17. Kantin Sekolah
2.2.18. Stor Pekerja
2.2.19. Bilik Sakit/Rawatan
2.2.20. Bilik Pengawas
2.2.21. Tandas
2.3. Padang dan Gelanggang Permainan
2.3.1. Permukaan Padang
2.3.2. Peralatan Padang

35
BIL ASPEK ITEM CATATAN
2.4. Sistem Perparitan /Kumbahan
2.4.1. Longkang
2.4.2. Tangki Septik
2.5. Pagar dan Pintu Pagar
2.5.1. Pagar Sekeliling Sekolah
2.5.2. Pintu Pagar Utama/Kedua
2.6. Papan Tanda Keselamatan
2.6.1. Bilik Kelas
2.6.2. Bilik Khas
2.6.3. Padang dan Gelanggang Permainan
2.6.4. Kawasan Larangan
3.1. Pengajaran dan Pembelajaran
3.1.1. Tatacara Bilik Kelas
3.1.2. Tatacara Bilik Khas
3.1.3. Tatacara PJK
3.1.4. Tatacara Kokurikulum
3.2. Pergi dan Balik Sekolah
3.2.1. Tatacara Penggunaan Kenderaan
3.2.2. Tatacara Pejalan Kaki
3. Aktiviti Murid 3.2.3. Sistem Lalu Lintas di Dalam
Sekolah
3.2.4. Sistem Lalu Lintas di Luar Sekolah
3.2.5. Jaket Keselamatan
3.3. Kelab Pencegahan Jenayah
3.3.1. Organisasi
3.3.2. Aktiviti
3.3.3. Data Keahlian
3.3.4. Laman Web
4. Penggunaan 4.1. Kawad Kebakaran
Krisis 4.1.1. Pelan Mengosongkan Bangunan
4.1.2. Tatacara Pergerakan
4.2. Bencana Alam
4.2.1. Tatacara Menghadapi Banjir
4.2.2. Tatacara Menghadapi Ribut
4.2.3. Tatacara Menghadapi Tanah Runtuh
4.2.4. Tatacara Menghadapi Gempa Bumi
4.3. Nombor Telefon Penting Pihak Terlibat
4.3.1. Pentadbir dan Kakitangan Sekolah
4.3.2. Polis, Bomba, Hospital, JPA3
4.3.3. Majlis Tempatan, JKR, Elektrik dan
Air
4.4. Tatacara Ketika Kemalangan
4.4.1. Dalam Sekolah
4.4.2. Luar Sekolah
4.4.3. Rekod
4.5. Alat Bantuan Kecemasan
4.5.1. Alat Pemadam Api

36
BIL ASPEK ITEM CATATAN
4.5.2. Pili Bomba
4.5.3. Kotak Ubat
4.5.4. Gegelung Air
4.5.5. Pengusung
4.5.6. Selimut Kebakaran
4.5.7. ‘Eye Wash’/Pencuci Muka
5.1. Buku Peraturan Sekolah
5.2. Pekeliling/Surat Siaran Disiplin
5.3. Sistem Salah Laku Disiplin (SSDM)
5.4. Buku Rekod Disiplin
5.5. Program & Aktiviti Berasaskan Sekolah
5.5.1. Anti Buli
5.5.2. Ponteng Sekolah
5.5.3. Pergaduhan
5.5.4. Vandalisme
5.5.5. Merokok dan Anti Dadah
5.6. Buku-buku Panduan
5.7. Pemantauan Disiplin
5.8. Hukuman/Denda
Pengurusan 5.9. Adu Disiplin
5.
Disiplin 5.9.1. Peti Aduan
5.9.2. Jawatankuasa Aduan Disiplin
5.10. Kerjasama Badan Luar
5.10.1. Pegawai Perhubungan Sekolah
5.10.2. Yayasan Pencegahan Jenayah
5.10.3. Majlis Keselamatan Jalan Raya
5.10.4. Jabatan Kebajikan Masyarakat
5.10.5. PEMADAM
5.10.6. PIBG
5.10.7. Jabatan Agama Islam
5.10.8. NGO Berkaitan
5.11. Penurunan Kuasa Merotan
5.11.1. Pelantikan
5.11.2. Rekod
6.1. Buku Rekod Disiplin
6.2. Sistem Maklumat Asrama (SMA)
Pengurusan
6. 6.3. Tatacara Pengurusan Disiplin
Disiplin Asrama
6.3.1. Buku Peraturan Asrama
6.3.2. Buku Keluar Masuk Asrama

37
6.3.11 Norma Kerja Pengurusan Keselamatan

Bil. Tugas Kerja Masa Jumlah Unit Boleh

Diambil Dijalankan
1. Menubuhkan jawatankuasa 1 jam

2. Mengadakan mesyuarat 2 jam

3. Menyediakan senarai aktiviti dan 1 jam

projek

4. Pemeriksaan dan pemantauan Jan – Nov.

5. Mendapat maklumbalas Jan - Nov.

6. Penambahbaikan /pemulihan Jan – Nov.

7. Merekod atau memfail Jan – Nov.

6.3.12 Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

Surat Pekeling Ikhtisas Bil 6/1983:

Larangan Bermain Bahan-bahan Letupan

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 8/1988: 1 Mac 1988

Keselamatan Diri Pelajar Di Sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 12/1989:

Garispanduan dari segi pencegahan kebakaran bagi bangunan
dormitori dan asrama

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 4/1991:

Pelaporan Kejadian Tidak Diingini Di Sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 3/1993:

Lapor kepada polis salahlaku yang berbentuk jenayah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 3/1995:

Pelaksanaan Skim Takaful Kemalangan Diri

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 8/1999:

Keselamatan Diri Murid Dalam Perjalanan Pergi Dan Balik

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/2000:

Menangani Masalah Keselamatan Dadah dan Gengster

38
 Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 7/2000:
Mencegah Kebakaran di Sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 11/2000:

Membanteras jenayah di kalangan murid sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/2001:

Peringatan mengenai pengaruh negatif cybercafé dan pusat permainan
video terhadap murid-murid sekolah

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 9/2001:

Penglibatan Pelajar dengan kegiatan negatif

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 4/2002:

Pelaksanaan Program Sekolah Selamat

Konsep dan Manual Sekolah Selamat, 2003

Kementerian Pelajaran Malaysia

6.3.13 Borang Yang Berkaitan Keselamatan

a. Borang kemalangan
b. Borang Akuan Tanggungan
c. Buku Laporan Harian
d. Borang Keluar Masuk Pelawat
e. Borang Meninggalkan Kawasan Sekolah/Pulang Awal
f. Borang Aduan Pelanggan

39
 JABATAN PELAJARAN NEGERI ................

Kes Keracunan SMK/SK

1. TAJUK BERITA :
2. NO. ADUAN :
3. AKHBAR :
4. TARIKH :
5. LAMPIRAN :

6. LAPORAN SIASATAN

6.1. ISU/PERKARA
6.2 NAMA SEKOLAH
6.3 PIHAK YANG TERLIBAT
6.4 TARIKH / MASA / TEMPAT
6.5 PUNCA DAN LATARBELAKANG KEJADIAN
6.6 TINDAKAN YANG TELAH DAN AKAN DIJALANKAN/
DILAKSANA
6.6.1 Sekolah
6.6.2. Pejabat Pelajaran Daerah laporan bertulis.
6.6.3. Jabatan Pelajaran Negeri
6.6.4 Pusat Kesihatan Daerah
6.7 NAMA PEGAWAI MENYIASAT
6.8 TARIKH SIASATAN

7. STATUS KES
8. CADANGAN JPN
9. HAL-HAL LAIN (jika ada)
10. LAMPIRAN

40
Disediakan Oleh:

41