MATERIAL TEKNIK II

MATERI 2: Logam

DR. NASMI HERLINA SARI

Email: n.herlinasari@unram.ac.id
1
JURUSAN TEKNIK MESIN FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS MATARAM

Nasmi Herlina Sari/Mechanical Engeneering Department UNRAM

WHY FERROUS DOMINATES
 KLASIFIKASI BAJA
• Berdasarkan Strukturmikro
 EUTECTOID STEEL

• At 0.77%C by cooling from austenite (FCC)

changes to BCC-ferrite (max 0.02%C) and
excess C forms intermetalic cementite.
• Chemical crystalline solid separation gives
fine mixture of ferrite and cementite. Perlite
(right), 1000X.

Nasmi Herlina Sari Teknik Mesin Unram

 HYPOEUTECTOID STEEL

• With less than 0.77%C from austenite by

cooling transformation leads to growth of
low-C ferrite growth. At 727deg.C
austenite transforms in to pearlite.
• Mixture of proeutectoid ferrite (white)
and regions of pearlite forms.
• Magnification 500X.

Nasmi Herlina Sari Teknik Mesin Unram

HYPEREUTECTOID STEEL
KANDUNGAN KARBON

 0,008%C = Batas kelarutan maksimum Carbon

pada Ferrite pada temperatur kamar.
 0,025%C = Batas kelarutan maksimum Carbon
pada Ferrite pada temperature 723 Derajat
Celcius.
0,83%C = Titik Eutectoid
 2%C = Batas kelarutan Carbon pada besi
Gamma pada temperature 1130 Derajat Celcius
 4,3%C = Titik Eutectic
 0,1%C = Batas kelarutan Carbon pada besi Delta
pada temperature 1493 Derajat Celcius

Diagram Besi-Besi Karbida(Fe–Fe3C).

Struktur mikro

Ferrite ialah suatu komposisi logam yang mempunyai batas maksimum

kelarutan Carbon 0,025%C pada temperature 723 Derajat Celcius, struktur
kristalnya BCC (Body Center Cubic) dan pada temperature kamar mempunyai
batas kelarutan Carbon 0,008%C.
Austenite ialah suatu larutan padat yang mempunyai batas maksimum
kelarutan Carbon 2%C pada temperature 1130 Derajat Celcius, struktur
kristalnya FCC (Face Center Cubic).
Cementid ialah suatu senyawa yang terdiri dari unsur Fe dan C dengan
perbandingan tertentu (mempunyai rumus empiris) dan struktur kristalnya
Orthohombic.
Lediburite ialah campuran Eutectic antara besi Gamma dengan Cementid yang
dibentuk pada temperature 1130 Derajat Celcius dengan kandungan Carbon
4,3%C.
Pearlite ialah campuran Eutectoid antara Ferrite dengan Cementid yang
dibentuk pada temperature 723 Derajat Celcius dengan kandungan Carbon
0,83%C.
Klasifikasi Baja
Kodifikasi Baja
WHAT IS FERROUS METALLURGY?
WHAT IS FERROUS METALLURGY?
FERROUS METALLURGY – COURSE OUTLINE
The Manufacture of Iron and Steel

Physical Metallurgy
of Ferrous Alloys

The Heat Treatment

of Steels and Cast Irons

Properties of Steels
and Cast Irons
 THE MANUFACTURE OF IRON AND STEEL

• Iron Ores
• Recovery of Iron • Thermomechanical Processing
• Standard Product Forms
• Classification of Steels & Irons

• Steelmaking Processes
• Control of Ingot/CC Structure
• Melt Chemistry & Alloying