HOME

BACK

NEXT
iPDPC
Reka Bentuk &
Teknologi
Tingkatan 3
MULA
Kandungan

BAB
1 APLIKASI TEKNOLOGI
1.1 Reka Bentuk Mekatronik HOME

BAB
2 PEMBANGUNAN PRODUK BACK

2.1 Penghasilan Produk

NEXT

3
BAB REKA BENTUK DALAM PERNIAGAAN
3.1 Reka Bentuk sebagai Instrumen Pemasaran
 BAB 1 HOME

APLIKASI
BACK

NEXT

TEKNOLOGI
1.1

Reka Bentuk Mekatronik Buku teks (m/s 2 – 32)

SP 1.1.1 Menyatakan Maksud Reka Bentuk Mekatronik

Mekatronik Gabungan ke semua elemen mekatronik

HOME

bermaksud gabungan bidang ilmu mekanikal,

membolehkan produk mekatronik berfungsi BACK
elektronik, elektrik, kawalan dan pengaturcaraan
untuk menghasilkan suatu sistem yang berfungsi secara automatik atau
secara automatik. separa automatik. NEXT

Reka Bentuk
Pengguna hanya menekan suis
Mekatronik kawalan pada produk untuk beroperasi
bermaksud reka bentuk produk atau sistem yang
dan akan berhenti dengan sendiri
menggabungkan kesemua disiplin ilmu elektronik,
apabila tugas telah selesai.
elektrik, mekanikal, kawalan dan pengaturcaraan
untuk mencapai tujuan yang dikehendaki.

5
 Sejarah Perkembangan Revolusi Perindustrian

Gabungan mekatronik
bersama Internet
Penemuan tenaga benda, data raya dan HOME
Revolusi Revolusi
elektrik yang pengkomputeran awan
Industri Industri
membolehkan produk bagi membentuk BACK

1.0 dihasilkan dalam

kuantiti yang banyak 3.0 sistem pengeluaran
pintar yang lebih NEXT
dan cepat. canggih.

Tenaga manusia Penggunaan reka

digantikan dengan bentuk elektronik bagi
Revolusi Revolusi
penggunaan reka menghasilkan reka
Industri Industri
bentuk mekanikal. bentuk mekatronik.

2.0 4.0
6
 Revolusi 4.0 merupakan
kemajuan teknologi yang
berkembang pesat melalui
Konsep
Cyberphysical
iaitu mengawal dan mengurus
operasi industri dengan mengguna
pakai sistem mekatronik, Internet
benda, data raya, pengkomputeran
awan dan kecerdasan buatan.
Revolusi 4.0 telah dikenal pasti
sebagai peluang untuk
HOME
menambah hasil pendapatan
negara dari segi pengeluaran
BACK
menaik taraf modal insan
NEXT
pendapatan pekerja
berkemahiran tinggi
Keadaan ini memberi impak besar
kepada produktiviti industri negara.
7
Revolusi 4.0 Simulasi Robot
autonomi
Sembilan teras Revolusi
Industri
Keselamatan 09 01 Pengkomputeran HOME
siber awan
08 02 BACK

NEXT
Data raya 07 03 Persepaduan
sistem

06 04
05
Pembuatan
bahan Realiti
tambah terimbuh
Internet
benda

8
 Kepentingan Revolusi Perindustrian 4.0

HOME

Membantu dalam meningkatkan Meningkatkan

BACK
hasil negara dari segi pendapatan pekerja
pengeluaran
NEXT

Menaikkan taraf hidup dan Meningkatkan

memberikan peluang pekerjaan produktiviti industri

9
Reka Bentuk Produk Mekatronik yang Ada di Pasaran ialah:

Mesin fotokopi Pintu pagar HOME

automatik
BACK

NEXT

Lif Kipas siling

automatik

Palang automatik Mesin basuh

automatik

10
SP 1.1.2 Mengenal Pasti Elemen Mekatronik

Mekatronik
merupakan gabungan elemen asas kejuruteraan, iaitu HOME

BACK

Produk mekatronik sama ada automatik

memerlukan
atau separa automatik
NEXT

Kawalan dan
pengaturcaraan
Mekatronik Mekanikal elemen-elemen asas ini
digabung dengan kawalan
agar dapat berfungsi dengan sempurna,
cekap, produktif dan berkesan.

Elektrik Elektronik

11
Elemen dan fungsi mekatronik:

A Sistem elektrik
• Membekalkan arus elektrik bagi membolehkan peranti mekatronik
menjalankan fungsi yang ditetapkan. HOME

• Arus terus (AT) dan arus ulang alik (AU) sebagai sumber kuasa.
BACK

Contoh
NEXT

Panel solar Pengawal Bateri Kipas siling

pengecas solar automatik
12
B Sistem elektronik
• Susunan dan sambungan fizikal komponen elektronik dalam sesuatu
litar bagi menjalankan operasi sesuatu sistem. HOME

BACK
Contoh

NEXT

Lampu LED Kapasitor Perintang Diod Transistor

13
C Sistem mekanikal
• Penghantar kuasa atau memindahkan sesuatu sumber gerakan (motor) kepada bentuk yang lain.
• Sistem mekanikal membolehkan produk berfungsi secara bergerak atau berputar. HOME

BACK
Contoh

NEXT

Takal Tali sawat Gear rak dan pinan

14
D Sistem kawalan dan pengaturcaraan
• Sistem kawalan - mengurus , mengarah atau mengawal atur tindakan agar reka bentuk mekatronik berfungsi
secara automatik dengan sempurna.
• Pengaturcaraan - proses membangunkan atur cara komputer dengan menggunakan bahasa pengaturcaraan.
• Bahasa pengaturcaraan kod berbentuk teks (Java, Python, Visual Basic dan C++) dan blok arahan (Scratch,
HOME
mBlock, JavaScript Block dan Ardublock)
• Setiap bahasa pengaturcaraan mempunyai set peraturan, iaitu sintaks dan semantik
BACK
 Sintaks – peraturan yang menguasai struktur sesuatu bahasa dan ungkapannya
 Semantik – proses yang dilalui oleh komputer semasa komputer melaksanakan atur cara mengikut bahasa
NEXT
pengaturcaraan tertentu.

Contoh

Sistem pengawal mikro Papan litar elektronik

mikropengawal
15
SP 1.1.3 Menerangkan Fungsi Elemen Mekatronik pada Produk Sedia Ada

HOME
Elemen yang digabungkan dalam
produk mekatronik
BACK

mempunyai fungsi
tersendiri NEXT

untuk memastikan produk dapat

berfungsi dengan sempurna mengikut
arahan yang telah ditetapkan.

Fungsi elemen mekatronik pada

kereta kawalan jauh

16
A Sistem mekanikal B Sistem elektronik
Gear berfungsi mengurangkan dan Menerima dan menukar isyarat input
meningkatkan halaju motor dan dari alat kawalan jauh kepada isyarat
menambah daya kilas elektrik bagi memacu motor AT. HOME

BACK

NEXT

17
C Sistem elektrik
Bateri membekalkan kuasa elektrik
D Sistem kawalan dan
pengaturcaraan
HOME
Terdiri daripada mikropengawal dan
sistem kawalan yang diatur cara.
Berfungsi untuk mengawal halaju dan BACK

arah putaran motor AT.

NEXT

18
 A Sistem mekanikal
Terdiri daripada takal dan tali sawat untuk
membuka dan menutup pintu.Gear pada
motor membantu memudahkan pergerakan. HOME

BACK

NEXT

Fungsi elemen mekatronik pada

pintu gelangsar
automatik
19
B Sistem elektronik D Sistem kawalan dan
• Komponen elektronik disatukan dalam
litar pemacu motor.
pengaturcaraan
• Penderia gerakan berfungsi mengesan • Terdiri daripada sistem kawalan yang diatur HOME

pergerakan yang melalui pintu cara.

gelangsar • Berfungsi memproses isyarat input dari BACK

penderia gerakan dan menghantar isyarat

output kepada pemacu motor AT agar NEXT

C Sistem elektrik membuka dan menutup pintu.

• Terdiri daripada motor AT dan pengubah

(Transfomer)
• Motor AT menggerakkan takal dan tali
sawat yang disambung bersama gear.
• Pengubah berfungsi menaikkan dan
menurunkan voltan bekalan arus elektrik.

20
Fungsi elemen

mesin basuh B Sistem elektronik

automatik
• Menggunakan papan panel kawlan yang
memberikan arahan seperti ON/OFF, HOME

START,PAUSE dan lain-lain.

• Menggunakan papan litar tercetak dan BACK

komponen lain seperti kapasitor dan diod.

NEXT

A Sistem mekanikal
• Terdiri daripada takal, tali sawat, gear,
dram dan galas bebola.
• Gabungan kesemua komponen ini
membolehkan dram menghasilkan putaran
semasa membasuh.

21
C Sistem elektrik D Sistem kawalan dan
• Membekalkan tenaga elektrik kepada
sistem kawalan motor dan motor AU.
pengaturcaraan
• Komponen terlibat ialah pengubah dan • Menggunakan papan mikropengawal yang di HOME

motor AU. atur cara bagi mengawal keseluruhan sistem.

• Kawalan bergantung kepada pengaturcaraan BACK

dan tindakan kawalan yang dimasukkan pada

panel kawalan. NEXT

22
SP 1.1.4 Menghasilkan Gambar Rajah Blok (block diagram) Produk Mekatronik Sedia Ada

Gambar rajah blok produk mekatonik

Gambar rajah
blok Input Proses Output HOME

adalah suatu lukisan yang

mewakili litar atau elemen yang BACK

dilukis dalam bentuk blok. Pengaturcaraan

NEXT

Peranti masukan Pengawal Peranti keluaran

Tanda anak
panah
berfungsi menunjukkan urutan
blok dan dilabelkan mengikut
fungsi, nama elemen atau litar
yang terlibat.
Input – Menerima dan menghantar isyarat daripada peranti masukan
kepada bahagian pengawal untuk diproses.
Proses – Isyarat yang dihantar oleh bahagian input akan diproses mengikut
pengaturcaraan yang telah ditetapkan.
Output – Menjalankan tindakan selanjutnya apabila menerima isyarat dari
bahagian pengawal.
23
 Gambar rajah blok kereta kawalan jauh

Input Proses Output

HOME

Pemacu motor
BACK
Panel kawalan
Mikropengawal
tanpa wayar

Kereta Motor AT NEXT

Kawalan Jauh
• Pemancar isyarat akan menghantar
isyarat input kepada mikropengawal Roda
pada kereta kawalan jauh. berputar
• Pemacu motor dan motor AT akan
menggerakkan roda mengikut arahan
mikropengawal.
24
 Gambar rajah blok pintu gelangsar automatik

Input Proses Output

HOME

Pergerakan objek
Motor AU BACK

Pintu gelangsar automatik NEXT

Penderia gerakan Mikropengawal Takal dan tali sawat
• Pada pintu gelangsar automatik, terdapat penderia
gerakan yang akan mengesan sebarang pergerakan
yang berada di hadapannya.
Pemacu motor
dan gear
• Sistem kawalan yang terdiri daripada mikropengawal
akan menghantar isyarat input
• Isyarat kawalan yang dihantar oleh mikropengawal
akan menggerakkan motor AT yang digabungkan
bersama mekanisme takal dan tali sawat untuk Pergerakan
menggerakkan pintu. membuka
dan menutup
• Sekiranya tiada sebarang pergerakan dikesan oleh pintu
penderia gerakan, pintu akan berada dalam keadaan
tertutup.
25
 Gambar rajah blok mesin basuh automatik

Input Proses Output

HOME

Motor AU
BACK

Mod pilihan

Mesin basuh automatik Mikropengawal Takal dan tali sawat NEXT

• Mod pilihan pada panel kawalan akan Penderia

menghantar isyarat input kepada sistem
Pemacu motor
kawalan yang terdiri daripada mikropengawal.
• Apabila air di dalam dram telah penuh,
penderia akan menghantar isyarat input.
• Isyarat kawalan yang dihantar akan
menggerakkan motor AU yang digabung Dram
bersama mekanisme takal dan tali sawat berpusing
apabila menerima isyarat input.

26
 Menghasilkan Lakaran Bahagian Reka Bentuk Produk yang Akan diubah suai
SP 1.1.5
Berdasarkan Gambar Rajah Blok yang Terlibat

Analisis berantai
Analisis fungsi Model fungsi
punca kesan
HOME

dilakukan bagi mengenal pasti

dilakukan bagi mengenal pasti dilakukan bagi mengenal pasti
masalah yang dihadapi dengan BACK
masalah yang terdapat pada punca dan kesan terhadap
menunjukkan hubung kait
produk mekatronik. masalah tersebut.
antara komponen dan fungsi. NEXT

Percanggahan fizikal Prinsip inventif Gambar rajah blok

dianalisis bagi menentukan yang bersesuaian dipilih untuk

kaedah penyelesaian masalah menyelesaikan masalah bahagian reka bentuk produk
inventif yang dihadapi secara tersebut setelah kaedah yang hendak diubah suai
pemisah masa atau pemisah penyelesaian masalah inventif dihasilkan.
ruang. di kenal pasti.

27
 Input Proses Output

Panel kawalan Roda

Pemacu motor
tanpa wayar berputar

HOME
Penderia inframerah Motor AT

BACK

Perintang
Mikropengawal Pembaz
peka cahaya (LDR)
NEXT

Lampu LED

Lakaran perkembangan idea

pada bahagian produk yang
diubah suai berdasarkan gambar Lakaran Idea 1
rajah blok akan dibuat. Lakaran
Cadangan pengubahsuaian ialah menambah penderia
perkembangan idea perlu
inframerah pada bahagian hadapan kereta kawalan jauh.
mengambil kira elemen dan
prinsip reka bentuk produk.
28
 Input Proses Output

Panel kawalan Roda

Pemacu motor
tanpa wayar berputar

HOME
Penderia inframerah Motor AT

BACK

Perintang
Mikropengawal Pembaz
peka cahaya (LDR)
NEXT

Lampu LED

Lakaran perkembangan idea

pada bahagian produk yang
diubah suai berdasarkan gambar Lakaran Idea 2
rajah blok akan dibuat. Lakaran
Cadangan pengubahsuaian ialah menambah penderia
perkembangan idea perlu
inframerah pada bahagian hadapan dan pembaz pada
mengambil kira elemen dan
bahagian atas bumbung kereta kawalan jauh.
prinsip reka bentuk produk.
29
 Input Proses Output

Panel kawalan Roda

Pemacu motor
tanpa wayar berputar

HOME
Penderia inframerah Motor AT

BACK

Perintang
Mikropengawal Pembaz
peka cahaya (LDR)
NEXT

Lampu LED

Lakaran perkembangan idea

pada bahagian produk yang
diubah suai berdasarkan gambar Lakaran Idea 3
rajah blok akan dibuat. Lakaran
Cadangan pengubahsuaian ialah menambah penderia
perkembangan idea perlu
inframerah, LDR dan lampu LED pada bahagian hadapan
mengambil kira elemen dan
kereta kawalan jauh. Pembaz pula dipasang pada bahagian
prinsip reka bentuk produk.
atas bumbung kereta kawalan jauh.
30
Lakaran perkembangan idea
yang dipilih perlu
Kriteria pemilihan lakaran bagi reka bentuk produk

dipersembahkan
dalam bentuk 3D HOME

bermaklumat.
BACK

Menarik perhatian Warna yang Bentuk mudah NEXT

pengguna seimbang dihasilkan

Mempunyai nilai Maklumat lakaran

estetika lengkap

31
SP 1.1.6 Membuat Penambahbaikan kepada Produk Berdasarkan Lakaran yang telah dibuat.

Langkah-langkah proses penambahbaikan pada produk mekatronik

HOME

Langkah 1
BACK

Membuat lakaran
NEXT
Lakaran reka bentuk perlu mengambil kira
elemen dan prinsip reka bentuk

Langkah 2

Memilih bahan
Bahan dan alatan yang digunakan mestilah sesuai
bagi menghasilkan reka bentuk yang berkualiti.

32
 Langkah 3

Membuat pengaturcaraan
Membangunkan pengaturcaraan dan memuat
naik ke papan litar elektronik mikropengawal

HOME

BACK
Langkah 4

Membina dan memasang NEXT

Komponen elektrik, mekanikal dan elektronik dipasang pada produk.

Faktor keselamatan perlu diutamakan semasa kerja pemasangan.

Langkah 5

Membuat kemasan
Berfungsi untuk menambah daya tarikan, melindungi komponen
elektronik dan mengurangkan risiko kecederaan kepada pengguna.
33
 Langkah 6

Produk akhir
Produk akhir dapat dihasilkan HOME

BACK

NEXT

34
SP 1.1.7 Membuat penilaian kefungsian produk yang telah diubah suai

Penilaian kefungsian penting ketika membuat Jenis-jenis ujian yang boleh dilakukan iaitu:
pertimbangan terhadap hasil penambahbaikan • Ujian makmal HOME
yang telah dilakukan pada produk.
• Ujian parameter
• Ujian simulasi
Ujian parameter digunakan bagi menilai BACK

kefungsian produk sama ada mencapai • Prototaip

objektif yang ditetapkan atau tidak. NEXT

Penilaian kefungsian reka bentuk yang telah diubah

Perlu dilakukan dalam situasi sebenar bagi suai perlu mengambil kira aspek pembangunan reka
menilai tahap keberkesanan bentuk seperti keupayaan produk, nilai estetika
penambahbaikan yang dilakukan. dan keselamatan reka bentuk.

Dua aspek yang diuji, iaitu ketahanan dan Produk perlu diuji sehingga mencapai tahap
kefungsian produk. keupayaan dan spesifikasi sesuatu produk.

35
Bagi menilai hasil pengujian terhadap reka bentuk produk yang telah diubah suai,
senarai semak seperti berikut boleh dilakukan:

Skor
No. Perkara Catatan
Ya Tidak HOME

1 Adakah reka bentuk produk dapat

menyelesaikan masalah yang dihadapi?
BACK

2 Adakah penambahbaikan komponen pada

produk berfungsi dengan baik?
NEXT

3 Adakah rupa bentuk memenuhi kehendak

pengguna? Kurang menarik

4 Adakah rupa bentuk produk tidak

berbahaya terhadap pengguna?

5 Adakah reka bentuk selamat digunakan?

6 Adakah reka bentuk mempunyai bahagian

yang tajam?

36