Anda di halaman 1dari 6

dongeng Bali, satua

Ayam Ijo Sambu (W. Suardiana)


Di Satua Bali dalam 22 November, 2008 pada 8:12 am Wnten kocap katuturan satua saking jagat Jembrana san sampun lumbrah kabaosang antuk para janan san seneng ka tajn, wnten kabaos ayam ijo san mawasta Ijo Sambu, nanging kawntenan arang pisan. Rupanipun ijo masuku biru, matanipun ireng kadi makukus, muanipun ireng (mianaan), tegilipun putih semu kuning kadi malem, ikuh manukipun putih. Kawntenann kadi punika, pecak san dumun wnten ratu lintang wibuh, mabiska I Ngurang Rangsasa, Anak Agung ring Pecangakan. Kabaosang Pecangakan, duaning ring genah punika kocap pinaka genah paksi Cangak medem. Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa sakadi parab idan tan wnten pisan ngamanggehang darma, ida seneng makaklecan. Yan sampun katandes, tan pisan ida sayang ring raja brana, kantos telas artabranan idan anggn ida matoh ngulurin daging pakayunan brahmantia. Mh ring asapunapin, panegara kantos busananidan san kari karangsuk taler kaanggn metoh ring tajn. Punika mawinan tan mari pikayunan idan osiah. Ri tatkalaning masa, kocap arinidan san mabiska I Ngurah Saw kadauhin, kanikayang ngwalinin anggan idan ngambel jagat, santukan Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa mapakayunan pacang makrti ring telenging wanan. Glisin satua, Ida I Ngurah Saw, tan tulak ring pakayunan rakanidan. Kacrita di sampun tengah wengi nedeng sepi Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa, raris mamargi ka alas. Rauh ring alas, wnten bukit alit, i rika ida nangun krti, mangastawa ring Ida Betara. Mungguing tetujonidan mayasa san pinih utama tan wnten tios wantah mangda mrasidayang ida jaya sajeroning makaklecan. Saking sidi pangastawanidan, wantah asasih lintang pitung rahina ida mamuja, raris tedun Ida Sanghyang Sambu nyakala, ngandika ring Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa. Ngurah, apa kabuatang Ngurah dini nangun tapa? I Ngurah Rangsasa raris macingakan, ulap panyuryanidan, su-su raris terang kacingak, i rika wau ida matur saha sembah. Naweg agung sinampura ring bukpadan Paduka Betara, maawinan titiang i riki nangun tapa, tan wnten tios pangastutin titiang, riantuk kulub titiang ngempu jagat, ngulurin manah momo, demen dados bebotoh, mapuara lacur rauhing panegara tambis telas adol titiang. San mangkin banget pinunas titiang ring singgih Betara mangda suca Paduka Betara micayang kasidian sadia titiang menang makaklecan! Wau asapunika pinunas I Ngurah Rangsasa, Ida Sanghyang Sambu ldang tur arsa pisan ring kawntenanidan raris ngandika, Nah, jani manira maang Ngurah siap aukud, ento gock. Yan suba budal walan Ngurah marupa arta brana bantas atenga, marrn nyen Ngurah makaklecan, mapan tan wenang anak dadi Bupati ngalih kasukan saking matajn!

Wus mawuwus asapunika, raris Ida Sanghyang Sambu ngambil watu saha kapuja, dados ayam ijo biru, mata ireng kadi makukus, tegil putih kadi malem, bulu manukipun putih, mua ireng. Manuk punika raris kapicayang ring I Ngurah Rangsasa. Di sampun ayam punika katunas antuk I Ngurah Rangsasa, Ida Sanghyang Sambu raris mur ka ambaran tan wnten kanten. Kacrita gelisin satua nggal, I Ngurah Rangsasa mangkin budal, sasampun nyakupang kara kalih matur suksma ring Ida Sanghyang Sambu duaning sampun kapicain ayam maules. Sasampun rauh ring purian, ayam punika raris kurung ida ring kurungan kabuat antuk bambu linuih. Siang dalu I Ngurah Rangsasa mretnin ayam punika; semeng sampun kagecel, siang malih kaborhin antuk kotoran bantng kacampur gedubang. Sorn bongbong ida sareng para bebotoh ring bencingah jagat Pacangakan. Di sampun ayam seger, sampun manut kagock manut urah-arih ayam aduan, kocap I Ngurah Rangsasa ngadu ayam ka genah tajn san ageng, tajn undangan kabaos. Makh para bebotoh san kabinawa rauh ka tajn; kabinawa mawinan madu jinah makh; taler kabinawa mawinan madu ayam seselikan manut wacakan lontar pangayam-ayaman. Kacrita n mangkin I Ngurah Rangsasa duaning ida mawala akidik, matilesang angga kocap ida nylibsib makta ayam ka tengah kalangan. Ayam kaseluk tur kaobong-obongan sareng lawannyan san saih tanding. Kacrita mangkin ayam idan sampun polih saih tanding. Tan makh sangk, I Ngurah mabuat wantah dasa ringgit. Kalah toh ayam idan duaning mapadu nandingin dun bebotoh kasub sugihing brana. Sasampun adung wala, wau kalbang ayam mapadu. Tan polih mapngkas meseh ayam I Ngurah Rangsasa sagt sampun padem kasambut olih ayam paican Ida Sanghyang Sambu. Satunggal wnten kaklecan, ayam adu ida turmaning setata jaya, kantos mrasidayang budal walan ida san sampun-sampun. Ri sampun mawali brana drun idan, raris ida usan makaklecan. Ayam punika raris kapicayang ring arinidan Ida Ngurah Saw. Punika mawinan, yan pad wnten mangkin ayam marupa kadi ring ajeng, kabaos Ijo Sambu, wirh matehin warnin ayam paican Ida Sanghyang Sambu. Bukit san alit genah Ida Ngurah Rangsasa makrti, kawastanin Bukit Rangsasa, samaliha mangkin kawangunin pura kawastanin Pura Rangsasa.

Selasa, 10 Maret 2009


SATUA BALI : "PANGANGON BEBEK"
Ada katuturan satua pangangon bebek madan Pan Meri. Sangkal ia madan Pan Meri, kerana dugase i malu ia liu gati ngelah memeri utawi panak bebek. Sakewala lacur tusing dadi kelidin, panyatakan merine mati kena gering. Enu kone masisa buin aukud sada merine ento ane paling bengil tur berag. Ento jani kapiara baan Pan Meri. Semengan nyanjaang epot Pan Meri ngenang amah-amahan merine bengil ento. Di kengkene ka telabahe abana masileman apang nyak kedasan goban merine buin abedik. Merine bengil ento masih jemet pesan teken Pan Meri. Yening Pan Meri nuju ngarit jeg nutug di durine sambila munyi kwek.kwek. kwek.! Bagia atine Pan Meri ngelah ubuhan jemet buka keto. Diastun tuah aukud turin bengil sakewala mawiguna pesan marep Pan Meri. Kacerita galahe suba sanja. Pan Meri lakar ngemaang amah merine Pan Meri lantas ngaukin riri.riri! Nanging merine tuara ada. Sengap paling Pan Meri mengalihin kema mai masih tuara tepukina. Pan Meri lantas nuluh telabah ngalihin sambila mangaukin, naler masih tuara ada. Kanti suba sandikala Pan Meri ngalihin tusing masih tepukina merine. Uduh.Dewa ratu. Dija ya merin titiange. Dadi bisa tusing ada, kija lakuna malali. Len suba sandikaon buin kejep dogen suba peteng sinah lakar tusing tepuk apa! Uyang paling kone Pan Meri sada sedih merine tuara tepuka. Saget nangked kone Pan Meri di tanggun telabahe beten punyan asem, ada batu gede. Ditu kocap tongose tenget tur pingit. Sedek bengong Pan Meri, jeg teka anak gede selem, siteng tur tangkahne mabulu. Paliatne nelik tur gigine rangap macaling. Pan Meri kesiab takut nagih malaib sakewala batisne lemet awakne ngetor. Anake gede selem ento maakin Pan Meri. Suba sandikaon adi enu masih kema mai. Apa kalih dini, Pan Meri? keto omongne I gede selem. Ngejer Pan Meri nyautin, Icang ngalih merin icange. Suba sanja konden mulih. Pedalem, icang ngelah meri tuah aukud! Oohketo. Mula saja tuni sanjane ada meri mai ngelangi. Nah jani jemakanga ja, antiang dini! I gede selem maselieb ka durin batune. Pan Meri mara ningeh keto prajani ilang takutne. Kendel atine buin bakata merine. Suba keto teka I gede selem ngaba meri, bulune alus awakne kedas tur jangih pesan munyine. ene merine, Pan Meri? Tidong, meri icange anak bengil! Buin I gede selem mesuang meri. Jani merine mokoh tur kedas nyalang. Yen adep sinah bakal maal payu. Ane ene merine? Tidong, meri icange berag tur bengil! Kacarita suba liu pesan I gede selem mesuang memeri. Sakewala Pan Meri setata

ngorahang tidong, kerana mula saja merine makejang ento tidong merine Pan Meri. Suba keto I gede selem buin ngomong. Behadi makejang tidong. Lamun keto aba suba makejang merine ento! Aduh, icang tusing bani, ento tusing icang ngelah. Meri icange tuah aukud, berag tur bengil! masaut Pan Meri. Ne mara jadma patut. Tumben jani kai nepuk jadma buka Pan Meri. Eda takut, merine bengil ento mula kai ane ngaba. Nah.., duaning Pan Meri maparisolah sane patut tur tusing loba, kai jani ngemaang meri buin aukud. Melahang ngubuh apang bisa nekaang hasil. Ne jani aba merine mulih! Tan sipi kendelne Pan Meri nepukin merine mulih. Mare keto saget I gede selem ilang tur di samping batune gede ada meri buin aukud. Pan Meri ngaturang suksma tur nglantas mulih ngaba meri dadua. Kacerita meri Pan Meri suba mataluh makelo-kelo mapianak. Liu pesan jani Pan Meri ngelah meri. Ia jani dadi sugih ulian madagang memeri. Keto yening dadi jadma maparisolah utawi malaksana patut, tusing loba cara Pan Meri, sinah kapaica wara nugrah sane nekaang bagia.

All about

Sabtu, 21 Februari 2009


Cerita Bahasa Bali "Ni Bawang Teken Ni Kesuna"
NI BAWANG TEKEN NI KESUNA Ada katuturan satua anak makurenan ngelah kone pianak luh-luh duang diri. Pianakne ane kelihan madan Ni Bawang, ane cerikan madan Ni Kesuna. Ni Kesuna mula sayanganga pesan teken meme bapane. Asing-asing ane tagiha tuukina dogen, tur pesadun-pesadune misunang Ni Bawang jeg gugune dogen. Sanget pesan memene mabaat-baatan mapianak. Yening Ni Bawang maidih-idihan teken memene, pepesan tuara maan, mara-marane maan pepesan misi munyi jele. Japi keto Ni Bawang nu dogen nyulsulang dewek teken meme bapane. Jet teken andine nu dogen ia makeneh melah dening ia inget menyama buka sepite. Sedek dina anu memene mekire luas ke peken. Laut kaukina pianakne make dadua. Cening- cening Bawang Kesuna, meme lakar ke peken, nyanan tuunang nyen padine, lantas tebuk ajak dadua dadiang baas. Reh tusing ngelah baas jakan jani. Keto omong memene. Sasubane memene mejalan ke peken lantas kaukina Ni Kesuna teken embokne. Kesuna, Kesuna ne ne suba tengai dong jalan tuunang padine. Mesaut Ni Kesuna tuunang je malu nyanan icang ngetepin. Dening keto pesautne Ni Kesuna lantas Ni Bawang menek ke glebege nuunang padi atenah. Suba tuun padine laut kaukina Ni Kesuna kesuna, ne padine suba beten dong mai getepin. Getepin getepin ja malu nyanan icang nyemuh. Keto dogen pesaut ne Ni Kesuna. tinda tulud, Jani padine suba kone dadi baas, laut adine tundena ngaba mulihan, nanging Ni Kesuna masih tusing nyak. Sawireh Ni Bawang anak mula ngalah, laut ia padidiana ngaba baasne mulihan. Kacrita jani Ni Bawang suba suud matetangkid. Lantas ia ngenggalang nyemak jun abana ke tukade, lakar anggona nyuun yeh sambilanga manjus. Sasubane Ni Bawang majalan ke tukade lantas Ni Kesuna ngenggalang nguap dewekne aji oot ketungan. Suba kone keto, saget teke jani memene. Ditu lantas Ni Kesuna masadu teken memene, kene munyina Meme meme I mbok dadi aeng pesan lengitne tusing pesan ia nyak magarapan, begbeg manjus teken meseh dogen gegaena. Batas tunden ngabaang caratan ke ketungane dogen ia tuara nyak, keto pesadune Ni Kesuna, memene ngugu dogen. Kacritayang mangkin Ni Bawang teke uli tukade mebrentengan ngaba pantingan tur nyuun yeh. Jeg tudinga kone teken memene sambilanga nguel. Dong nyai Bawang kene dogen bikas nyaine pragat ngresiken dewek dogen dadi tusing pesan iba madalem adi. Tulen keneh ibane cara buron tusing je pakenah jlema, ditu lantas Ni Bawang tigtiga, aduh-aduh, aduh, suut meme, keto gelurane Ni Bawang nanging memene Nyumingkinang nigtig tur mesesambatan,Ih nyai Bawang keme iba magedi da mulih mulih, kai suba met mapianak teken iba. Laut Ni Bawang ngeling sigsigan tur mesesambatan kene Uduh meme apa puaran titiang dadi pianak setata pelih dogen yen keto sekadi pangidih memene tiang lakar magedi. Ditu lantas Ni Bawang majalan nganteg di sisin alase tingaline teken I Crukcuk Kuning. Laut I Crukcuk Kuning matakon Ih Bawang ngudiang nyai ngeling, Ni Bawang nuturang paindikan dewekne sedih. I Crukcuk Kuning ningehang satuan Ni Bawang, I Crukcuk Kuning nunden I Bawang ngidem lantas sirahne, baungne, lengene, jrijine, cototina. Sehanan ane cotocina pesu mas. Mara kedat Ni Bawang tingalina awakne bek

misi mas. Lantas Ni Bawang mulih ke umah dadongne. Buin mani semengane teke Ni Kesuna ngidih api ke umah dadongne, tepukina NI Bawang nganggon mas-masan. Ditu Ni Kesuna nagih ngidih teken Ni Bawang nanging tusing baanga. Ni Kesuna lantas mulih morahan teken memene, nuturang paindikan Ni Bawang nganggo mas-masan, memene tundena nigtig awakne Ni Kesuna kanti babak belur, Ni Kesuna nuutang pari laksana Ni Bawang ke tengah alase. Kacritayang mangkin Ni Kesuna kecunduk ring Crukcuk Kuning. Ni Kesuna nuturang dewekne tigtiga baan memene. I Crukcuk Kuning mekenyem tur masuara. Nah nira jani nulungin dong kidemang matane. Ditu lantas Ni Kesuna cototina sirahne, baongne, kupingne, lengene, jrijine. Sehanan ane cototina ada pesu lelipi, lelintah, celedu, muah sekancan kumatap-kumitipe. Merasa awakne baat kadena misi mas masan ngenggalan ia kedat tingalina lantas awakne bek misi lelipi, lelintah, muah ane len-lenan. Baan takutne ia glalang-gliling pantiganga awakne kanti babak belur. Nah keto upah anake melaksana corah sekadi sesonggane ala-ulah ala tinemu ayu kinardi ayu pinanggih.

Anda mungkin juga menyukai