Anda di halaman 1dari 6

NAMA : YOHANES BENEDIKTUS

NIM : F021171304
Jurusan : Sastra Daerah

BATU MEMMANA`E

Engkana ritu seuwwa wettu ri tana Bone, sibola marana` marindo`. Indo`na maka gello na
makessing ampena, naikiyya ana`na kuttu`na kuttuE nama tumpeng toa kedona. Jama-jamanna
indo`na iyanaritu mappulung-pulung aju ri ale`E, nai nappa lao na balu ri pasaE. ana`na laing toi,
jama-jamanna iyanaritu mattennung lipa ugi nai nappa lao na balu ri padangkang-padangkang`E.
Ri bolana iyya mabelaE lao riyaseng nge makessing, engka seddi asu naparakai. Asenna
iyyanaritu La Balo. Iyya he lapong asu maka patona risuro-suro. Engkanaro seuwwa esso, maka
pellana essoE, napa relli-relli tongeng agaga nateppaiye. Nama tennung naro lapong ana` ri
tengga esso`E, na pole alalena topa ri bolaE, nasaba lapong indo lao ri pasaE ma`balu aju.
Ritengga jama-jamanna mattennung, poleniro cakkarudduna lapong ana`. Cakkado ado ni ri
onrong na tudang. Magi nateppa sempe`na parewa tennung na lao ri sabolaE. Nasaba cakkaruddu
na pole toni kuttuna, tea atinna lapong ana` ma`kedde malai parewa tennung na. Maelo mellau
tulung ri indo`na, naikiyya lapong indo dei gaga ribolaE. Pole nainggngarang ni makkeda engka .
parewa tennung ku ri sabolaE!” ri saliweng pappe sangkana lapong ana`, na ma`bali mana La
Balo makkeda: “Iyye puang, tatajeng nni cinampe`” Iyya maka seleng nna lapong ana`
mengkalingai asunna macca ma`barekkada pada rupa tauwe. Pede` tattamba ni ro seleng na
lapong ana` riwettu napeneddingini ajena de`naulle kedo. Mattedde pada batuE ajena lapong
ana`. Na sibawa ro tau na, terri ni lapong ana` nai nappa naolli-olli indo`na. Maitta-maitta
tainiyya ajena bawang matedde, naikiyya seddi ni batang kale, tassesa ulunna.

Engkani ro indo`na lari menre bola mengkalingai terri peddina ana`na. Na runtu ni ana`na
pada patung nge, de` naulle kedoE. Makkeda ni ana`na: “Ta`dampengengnga indo`. Madoraka
ka` lao ri idi”. Nai nappa terri ni paimeng lapong ana. Iyya mani napaja terri, mancaji batu
maneng mani watang kale na. Iyya na bawang na pa lessu indo`na:” aga tu pasikua ko na`?”. de`
nari sangka-sangka, mancaji batu topa lapong indo`, nasaba makkamparang ngi lao ri ana`na.
makku niro gangkana seddi kampong mancaji batu maneng taunna, nasaba niggi-nigi makkita,
lao topa makkamparang, na mancaji batu topa ro alena. Iyyana ro pammulanna nariyaseng ni ro
kampong nge ri tau egaE Batu Memmana`E iyyare`ga Batu TerriE.
Terjemahan:

BATU MENANGIS ATAU BATU BERANAK

Pada suatu waktu di tanah Bone, hiduplah dua orang anak dan ibu. Ibunya memiliki sifat dan
perilaku yang sangat baik sedangkan anaknya malas disuruh-suruh dan egois. Pekerjaan ibunya
adalah mencari kayu bakar di hutan kemudian menjualnya di pasar, sedangkan anaknya menenun
sarung bugis yang di jualnya pada para pedagang.
Di rumahnya yang jauh dari kesan bagus, mereka memilihara seekor anjing. Di namailah
anjing itu dengan nama La Balo. Anjing ini sangat pintar dan patuh dengan poerintah
majikannya. Suatu hari yang sangat panas, menenunlah sang anak di rumahnya yang bisa di
bilang gubuk itu. Sendiri ia menekuni pekerjaannya karena ibunya sedang ke pasar untuk
menjual kayu bakar. Di tengah pekerjaannya menenun, merasa mengantuklah ia. Terantuk-antuk
di tempat duduknya. Secara tidak sengaja, alat tenunnya jatuh ke kolong rumah. Karena sifat
malasnya dan karena mengantuknya, maka engganlah sang anak untuk beranjak dan memungut
alat tenunnya. Mau minta tolong ibunya, ibunya sedang pergi ke pasar. Di ingatnya bahwa ia
memiliki anjing peliharaan. Maka di panggilnya anjing itu dengan berkata : “O Balo, tolong kau
ambilkan alat tenunku!”. Di luar prasangka sang anak, maka menyahutlah sang anjing dengan
berkata, : “Iyye puang, tunggulah sebentar” Sungguh kaget sang anak demi mendengar anjing
peliharanny dapat berbicara layaknya manusia banyak. Bertambah kagetlah sang anak ketika
merasakan kakinya kaku dan tak bisa digerakkan. Mengeras seperti batu kaki sang anak.
Bersama dengan rasa takutnya, menangislah sang anak sambil memanggil-manggil ibunya.
Lama kelamaan , tidak hanya kakinya yang mengeras, tetapi seluruh tubuhnya, terkecuali
wajahnya.
Maka datanglah ibunya demi mendengar tangis pedih anaknya. Ditemukannya anaknya telah
menjadi patung dan tak dapat bergerak. Berkatalah sang anak: “Maafkan aku ibu, terlalu durhaka
aku padamu” kemudian ia kembali menangis sampai kepalanya menjadi batu pun air mata tetap
jatuh dari matanya. Berkatalah sang ibu, : “Apa yang menyebabkanmu menjadi seperti ini nak”.
Menangis pula san ibu, dan tak di sangka-sangka ibunya pun berubah menjadi batu Karena ia
menaegur perubahan yang terjadi pada anaknya. Begitulah, maka satu kampong penduduk
berubah menjadi batu, karena saling menegur satu sama lain. Itulah asal mula di namainya
kampong tersebut sebagai Batu Menangis atau Batu Beranak.
NAMA : YOHANES BENEDIKTUS
NIM : F021171304
Jurusan : Sastra Daerah

PUNG DAREK-DAREK NA PUNG KURA-KURA


Niak rua olok-olok riolo assahabak, iami antu pung Darek siagang pung Kura-kura. Na
anjo ia rua tenamo kamma singaina, kere-kere mae simata siaganna.
Niakmo sekre wattu naccarik-carita ia rua ri birinna binangaya. Nasitujuang tonngi anjo wattua
battui banjirik iareka akba lompoa, na tikring niakmamo batang unti ammanyuk, na anjo batang
untia sumpaeng taenapa nalekba akrappo. Assamaturukni ia rua erok anggallei anjo batang untia
na nampa nalamung. Na anjo pung Darek nallemi cappakna nasabak niakmo nacinik lekokna,
naia tosseng pung Kura-kura batanna tosseng nalle.
Apaji napara ammoterekmo mange ri pammantanganna na nampa masing mange nalamuang
untinna ri butta cocoka nipaklamungi unti. Na anjo sumpaleng massing lekbakna na lamung
untinna sallo sikali nampa sibuntuluk pole, mingka passarikbattanganna ia rua kamma lekbakji
biasa.
Niaki kira-kira rua bulang sallona na nampa sibuntuluk pole, namassing sikutaknang ri
passalakna unti lekbaka nalamung. Akkutanammi pung Kura-kura ri pung Darek angkanaya,
“Anggapami antu mae unti lekbaka nulamung, sarikbattang?” Nakanamo pung Darek, “Ai, tena
harapang sarikbattang, pakrisiki atingku anciniki nasabak tenan aerok aklekok, tena naerok
assuluk bombanna, matei sarikbattang.”
Nakana tommo pung Kura-kura, “Untingku sarikbattang, bajikmangkaji bakkak-bakkakna, kira-
kira akbirimmi assuluk buana.” Akkimburumi pung Darek ri pung Kura-kura allangereki
caritanna i Kura-kura, nasabak akbirinnamo akbua untinna.
Lekbaki massing accarita kamma anjo, massing ammoterekmi mange ri tampakna ngaseng.
Niakmo sekre allo nasigappa seng pole. Na anjo wattua akbua tommi untinna pung Kura-kura,
siagang jai tommi tiknok i rate ri pokokna. Erok tommi nakanre untinna pung Kura-kura natena
nakulle, nasabak tena nakulle natakbang, tena tong nakulle anngambik. Naia naciniknamo anjo
sumpaleng untia tenamo kamma rannuna pung Darek, nasabak kasampatang bajikmonne
annganre unti sannge bassorokku, untinna pung Kura-kura.
Ninyonyokmi sangge nyonyok pung Kura-kura sanggenna naambik anjo untinna pung Kura-
kura. Na anjo sumpaleng pung Kura-kura tena narapiki nawa-nawanna angkanaya eroki
nipakdongok-dongok ri pung Darek, nasabak napikkiriki angkanaya sahabakku tonji. Na anjo
pung Kura-kura anngambiknama naik pung Darek ammantang tonji i rawa ammempo bajik-bajik
antajangi nubuanginna naung unti ri pung Darek.
Naia toseng anjo, pung Darek battunamo naik ri rapponna untia, nallemi tassekre-tassekre
kaminang bajika tiknokna nanampa tojeng, punna niak tukguruk ulina mami, tenamo assinna.
Iaminjo pole kulik untia pilak ampakacinna-cinnai atinna pung Kura-kura. Apaji nappalak
tommo pung Kura-kura ri sahabakna, mingka pung Darek tena napaduli pila annganre tojenji
naik. Nasabak takliwaknamo bassorokna pung Darek annganre tojengnati, akjambammi pung
Darek nabajik lekbak natabana naung pung Kura-kura ulunna, eroki naewa assibakji mallak
tongi.
Apaji napakkulle-kulleimi pung Kura-kura naunga ri birinna binangaya ambissai ulunna.
Lekbaki kamma anjo, battuang kana nabissai ulunna napassami sikayua naika aklokok ri biring
kassika, na naallemo na naerang naik. Battui naik ri pokok untia napalolokmi naik sikuyua ri
batang untia. Naanjo lapung sikuyu naasseng tongi angkanaya parallui anne nitulung pung Kura-
kura nasabak takliwak-liwakmi panggaukanna pung Darek.
Na anjo sumpaleng pung Darek nalanngerekna niak akgarek-garese akkuknna ri pung Kura-kura
angkanaya, “O sarikbattang, anngapa na niak kulanngerek aklolok-lolok marak-maraeng.”
Appibalimi pung Kura-kura angkana, “Caccakji lari naik ammaklallaki ancinikko annganre
attattai unti.”
Natena tong siapa sallona lappasakna bicaranna pung Kura-kura, tikring ammarrang lompo mami
pung Darek i rate ri pokok untia, nasabak nisipiki butona ri anjo sikuyua. Nasanbak liwakna
pakrisikna nasakring natenamo naukrangi lappasak pannakgalakna sanggenna tukguruk naung ri
buttaya. Ri wattu tukguruknamo anjo pung Darek tenamo naingak sanggenna mate. Na anjo
pung Kura-kura siagang lapung sikuyu massing ammoterek tommi mange ri pammantanganna.
Matemi pung Darek natena kuburukna.
Kammaminjo caritana pung kura-kura siagang pung Darek matei pung Darek napakamma
kabalalang.
Terjemahan :

MONYET DAN KURA-KURA

Pada zaman dahulu kala ada dua ekor binatang bersahabat kental yaitu monyet dan
kura-kura. Kedua binatang itu sangat akrab. Ke mana saja mereka pergi, selalu bersama-sama.
Pada suatu ketika kedua binatang itu duduk di tepi sungai yang kebetulan sedang banjir besar.
Sementara mereka berbincang-bincang, ada batang pisang yang hanyut terbawa banjir. Batang
pisang itu belum pernah berbuah dan kelihatannya masih muda. Bersepakatlah mereka berdua
mengambil batang pisang itu untuk ditanam. Si monyet menginginkan bagian di atas karena
dilihat sudah banyak daunnya. Pikir si monyet tentu lekas berbuah. Kemudian kura-kura
mengambil bagian yang di bawah. Setelah itu pulanglah mereka ke tempatnya masing-masing
menanam batang pisangnya.
Sesudah mereka menanam batang pisang agak lama baru mereka bertemu kembali, tetapi tali
persahabatannya tetap seperti biasa. Kira-kira berselang 2 bulan kemudian baru mereka bertemu
lagi.
Ketika itu bertanyalah kura-kura kepada sahabatnya, “bagaimana keadaan pisang yang kamu
tanam tempo hari sahabat?”
Dijawab oleh si monyet, “pisang yang saya tanam itu, tidak mau keluar pucuknya, bahkan daun-
daunnya tambah kering.”
Si kura-kura pun menceritakan keadaan pisangnya yang ditanamnya kira-kira dua bulan yang
lalu. Ia menceritakan bahwa pisangnya itu tumbuh dengan subur dan tidak lama lagi pisang itu
akan berbuah. Mendengar cerita si kura-kura itu, timbullah perasaan tidak senang, cemburu
terhadap si kura-kura sahabatnya itu. Setelah mereka selesai berbincang-bincang tentang keadaan
pisang mereka masing-masing, mereka pun kembali ke tempatnya.
Pada suatu ketika bertemulah mereka kembali. Kura-kura menyampaikan kepada si monyet
bahwa pisangnya yang tempo hari diperbincangkan itu sekarang sudah berbuah dan sudah
masak, tetapi ia belum menikmati hasilnya karena pohon pisang itu akan ditebangnya, ia tidak
sanggup, mau dipanjatnya, ia pun tidak bisa.
Bergembiralah si monyet dalam hatinya, “Wah, ini kesempatan baik untuk makan pisang
temanku si kura-kura sampai kenyang.”
Karena si monyet membujuk-bujuk si kura-kura, akhirnya ia pun berhasil, kemudian dipanjatlah
pohon pisang itu. Si kura-kura dengan tenang menunggunya di bawah pohon. Ia sebenarnya
tidak pernah memikirkan bahwa akan diperbodoh-bodohi oleh temannya sendiri yang selama ini
dikenalnya baik, yaitu si monyet.
Ketika si monyet sampai di puncak pohon pisang itu, ia mengambil buah pisang yang sudah
masak kemudian dimakan sendiri. Kulitnya dilemparkan ke bawah, si kura-kura mendongkol
karena tidak pernah diberikan barang sebiji pun. Si monyet makan terus di atas pohon. Karena
terlalu kekenyangan akhirnya si monyet berak di atas pohon dan persis kena kepala si kura-kura.
Bertambah jengkellah si kura-kura kepada sahabatnya si monyet.
Si kura-kura dengan susah payah turun ke sungai mencuci kepalanya. Di sungai ia minta tolong
kepada seekor kepiting untuk menggigit kemaluan si monyet karena ia diperbodohkan. Si
kepiting berpendapat bahwa memang kura-kura pantas ditolong dari perbuatan dan tingkah laku
si monyet yang keterlaluan itu. Naiklah mereka ke darat bersama-sama. Sesampainya di dekat
pohon pisang disuruhnya kepiting memanjat pohon pisang itu.
Si monyet bertanya kepada kura-kura, “Hai sahabat, mengapa ada yang saya dengar bunyi yang
agak lain?”
Kura-kura menjawab, “itu cecak saja yang lari tertawa-tawa karena melihat kamu makan
terberak-berak.”
Belum selesai si kura-kura berkata demikian, tiba-tiba berteriaklah si monyet, “Aduh, aduh,
sakitnya kemaluanku digigit kepiting.”
Karena tidak tahan sakitnya akhirnya si monyet jatuh ke bawah. Ketika jatuh si monyet ia tidak
sadarkan diri lagi dan matilah pada saat itu.
Kembalilah si kura-kura dan kepiting ke tempatnya masing-masing, dan mampuslah si monyet
karena rakusnya.

Anda mungkin juga menyukai