BUDAYA NYAWAH URANG SUNDA :

Nyawah, ngawulukuUrang Sunda nu dumuk di pilemburan, pakasabanana umumna kana

tatanen. Ari tatanen anu poko nyaeta melak pare. Baheula mah ilaharna ngahuma, nyaeta
melak pare di lamping atawa di pasir ku cara diaseuk.

Ayeuna mah geus langka anu ngahuma teh da leuweungna oge geus teu aya. Melak pare
ayeuna mah di sawah, disebutna nyawah. Kaasup tatanen poko nyawah teh, da ari tatanen nu
sejenna mah, upamana bae melak sampeu atawa palawija, kaasup kana pagawean sambilan,
minangka panayelang tina melak pare.

Prak-prakan nyawah te ngawengku sababaraha tahap. Pagawean anu munggaran ngabaladah,

nyaeta nyacar jarami atawa jujukutan nu aya dina kotakan sawah. Geus kitu tuluy macul,
malikkeun taneuh ku pacul ngarah bagian taneuh anu suburna aya di luhur. Rengse macul
ditema ku ngawuluku, nyaeta ngancurkeun taneuh beunang macul make parabot wuluku
atawa singkal.

Maksudna ngarah taneuh anu rek dipelakan pare jadi ledok. Wuluku teh dijieunna tina kai,
digunakeunana sok ditarik ku munding. Ayeuna mah geus loba patani ngagunakeun traktor,
minangka gaganti wuluku.

Samemeh macul ilaharna patani sok sasadiaan binih pare heula. Melakkeun binih pare
(gabah) disebutna tebar. Ilaharna tebar teh dina babaladon, nyaeta kotakan anu panglendona.
Lamun umurna geus cukup, binih pare teh dirabut pikeun dipelakkeun dina kotakan sawah.

Sanggeus ngawuluku, tuluy ngangler, ngararata taneuh. Geus kitu mah kari tandur, nyaeta
melakkeun binih pare dina kotakan sawah tea. Engke lamun pare geus jadi, jujukutan nu milu
jaradi kudu diberesihab, disebutna ngarambet. Rengse dua atawa tilu kali ngarambet mah kari
nungguan usum panen.

Baheula mah matak resep lamun geus cunduk usum nyawah teh, pangpangna lamun geus
tereh usum panen. Pasawahan jadi haneuteun. Barudak oge milu digawe, tunggu manuk di
saung sawah. Dina mangsa pare geus koneng mah manuk teh sok ngabubuhan datangna,
ngadon macokan pare.

Nu matak patani sok nyarieun kenca, tali anu dipasang ranteng ka ditu ka dieu bari
dirarawisan ku kaen bubututan. Tungtung kenca teh ditalikeun kana kokoprak dijieun tina
awi saruas, dibeulah sarta ditihangan. Upama tali kenca dicentok, kokoprak teh disada
gogoloprakan.

Aya oge anu nyieun bebegig, jejelemaan anu ditancebkeun di tengah sawah. Boh kenca boh
bebegig, maksudna sarua pikeun nyingsieunan manuk. Ayeuna mah geus teu kitu, bubuhan
prak-prakan nyawahna geus robah. Dina ngala pare upamana, baheula mah ngagunakeun
etem, tuluy ranggeuyan pare teh ditalian disebutna digeugeus.

Pare geugeusan teh sok digaringkeun (disangsangkeun) dina lantayan. Ayeuna mah ngalana
geus beda deui, tangkalna dibabad tuluy digebot ngarah buah parena muruluk, engke tuluy
diwadahan kana karung. Nu matak lamun sakalieun aya nu nanyakeun hasil panen teh ayeuna
mah tara ku ukuran geugeus, tapi ukuran karung, da gabahna tea diwadahan make karung.

Ngawuluku asal kecapna tina wuluku anu hartina parabot paranti nyambut sawah,
sedengkeun ngawuluku ngagunakeun wuluku.[1]

Pakakas nu dipaké[édit | édit sumber]

Pasangan nya éta parabot paranti ngahijikeun munding anu rék digawékeun, dijieun tina kai,
dipasangan dina punduk munding [2]. Babagian pasangan:

Sambilan nya éta kai nu ngahapit kana beuheung munding. [2]

Sawed atawa tali sawed nya éta tali anu meulit kana beuheung munding. Dina sesebutan
waktu urang Sunda, aya nu disebut pecad sawed (kira-kira jam 10.00), dicokot tina waktu
dipecatkeunana tali sawed tina beuheung munding téa (pikeun ngareureuhkeun munding) nu
ilaharna kira-kira jam 10.00.[2]
Tinggar manuk nya éta paseuk anu ditancebkeun dina pasangan, paranti ngaitkeun konali.[2]
Konali nya éta tali anu nyambungkeun pasangan jeung cacadan singkal atawa garu.[2]
Singkal nya éta parabot paranti nyungkalkeun taneuh (paranti ngawuluku). Babagian singkal:

Babantal nya éta bagian handap singkal, tempat napelna lanjam.[2]

Lanjam nya éta seuseukeut singkal, bahanna tina beusi.[2]
Bubuntut nya éta kai anu napel kana babantal nu biasa dicekel ku nu keur ngawuluku.[2]
Cacadan nya éta ruyung atawa awi anu dipaké panyéréd singkal (garu) anu ngahubungkeun
wuluku jeung munding.[2]
Paseuk, aya dua rupa nya éta :
paranti muntangna cacadan kana bubuntut.[2]
paranti nungkulkeun atawa nanggahkeun kabantal, ngatur jero déétna tapak singkal.[2]
Paranat nya éta tambang paranti narik hulu munding lamun dipiderkeun.[2]
Garu nya éta pakakas paranti ngalembutkeun taneuh beunang macul atawa beunang
ngawuluku. [2] Babagian garu:

Huntu garu nya éta dijieun tina ruyung atawa beusi anu nyocod dina garu, wangunna kawas
sisir.[2]
Cagak nya éta panahan cacadan anu luhur, paranti diuk tukang munding.[2]
Kokolécéran nya éta kai anu dipaké mageuhan cacadan anu luhur.[2]
Cacadan nya éta awi anu nyodor ka hareup, anu dipaké narik garu.[2]
Pamélét nya éta awi paranti ngaratakeun taneuh lamun geus lembut.[2]

NYAWAH
Nyawah, ngawulukuUrang Sunda nu dumuk di pilemburan, pakasabanana umumna kana
tatanén. Ari tatanén anu poko nyaéta melak paré. Baheula mah ilaharna ngahuma, nyaéta
melak paré di lamping atawa di pasir ku cara diaseuk. Ayeuna mah geus langka anu ngahuma
téh da leuweungna ogé geus teu aya. Melak paré ayeuna mah di sawah, disebutna nyawah.
Kaasup tatanén poko nyawah téh, da ari tatanén nu séjénna mah, upamana baé melak sampeu
atawa palawija, kaasup kana pagawéan sambilan, minangka panayelang tina melak paré.
Prak-prakan nyawah té ngawengku sababaraha tahap. Pagawéan anu munggaran ngabaladah,
nyaéta nyacar jarami atawa jujukutan nu aya dina kotakan sawah. Geus kitu tuluy macul,
malikkeun taneuh ku pacul ngarah bagian taneuh anu suburna aya di luhur. Réngsé macul
ditéma ku ngawuluku, nyaéta ngancurkeun taneuh beunang macul maké parabot wuluku
atawa singkal. Maksudna ngarah taneuh anu rék dipelakan paré jadi ledok. Wuluku téh
dijieunna tina kai, digunakeunana sok ditarik ku munding. Ayeuna mah geus loba patani
ngagunakeun traktor, minangka gaganti wuluku.
Saméméh macul ilaharna patani sok sasadiaan binih paré heula. Melakkeun binih paré
(gabah) disebutna tebar. Ilaharna tebar téh dina babaladon, nyaéta kotakan anu pangléndona.
Lamun umurna geus cukup, binih paré téh dirabut pikeun dipelakkeun dina kotakan sawah.
Sanggeus ngawuluku, tuluy nganglér, ngararata taneuh. Geus kitu mah kari tandur, nyaéta
melakkeun binih paré dina kotakan sawah téa. Engké lamun paré geus jadi, jujukutan nu milu
jaradi kudu diberesihab, disebutna ngarambét. Réngsé dua atawa tilu kali ngarambét mah kari
nungguan usum panén.
Baheula mah matak resep lamun geus cunduk usum nyawah téh, pangpangna lamun geus
téréh usum panén. Pasawahan jadi haneuteun. Barudak ogé milu digawé, tunggu manuk di
saung sawah. Dina mangsa paré geus konéng mah manuk téh sok ngabubuhan datangna,
ngadon macokan paré. Nu matak patani sok nyarieun kenca, tali anu dipasang ranteng ka ditu
ka dieu bari dirarawisan ku kaén bubututan. Tungtung kenca téh ditalikeun kana kokoprak
dijieun tina awi saruas, dibeulah sarta ditihangan. Upama tali kenca dicentok, kokoprak téh
disada gogoloprakan. Aya ogé anu nyieun bebegig, jejelemaan anu ditancebkeun di tengah
sawah. Boh kenca boh bebegig, maksudna sarua pikeun nyingsieunan manuk.
Ayeuna mah geus teu kitu, bubuhan prak-prakan nyawahna geus robah. Dina ngala paré
upamana, baheula mah ngagunakeun étém, tuluy ranggeuyan paré téh ditalian disebutna
digeugeus. Paré geugeusan téh sok digaringkeun (disangsangkeun) dina lantayan. Ayeuna
mah ngalana geus béda deui, tangkalna dibabad tuluy digebot ngarah buah paréna muruluk,
engké tuluy diwadahan kana karung. Nu matak lamun sakalieun aya nu nanyakeun hasil
panén téh ayeuna mah tara ku ukuran geugeus, tapi ukuran karung, da gabahna téa diwadahan
maké karung.