SAINS, TEKNOLOGI DAN MASYARAKAT ISU 1: REKA BENTUK, INOVASI DAN REKA CIPTA A) KESTABILAN STRUKTUR 1.

Bentuk2 asas

2. Tembok & kerangka

satu pusat pada satu lokasi --> kilasan --> runtuh

3. Rumah tahan gempa 1. Dasar

2. Sesuatu struktur dikatakan stabil jika struktur itu tidak mudah rebah dan tumbang apabila ditolak/digerakkn 3. Faktor yang mempengaruhi kekuatan kestabilan:

menerus base adalah setiap 0.5 meter. keterikatan antara base dengan sloof antara base dengan sloof tidak terjejas.

keluli batu kayu

: paling kuat : kuat : tidak kuat

bangunan dan asas untuk melindungi bangunan sederhana. lapisan alternatif keluli dan bahan elastik seperti getah sintetik. akan merosakkan bangunan

luas tapak struktur n struktur

B) REKA BENTUK STRUKTUR YANG STABIL DAN DAPAT MENHAN KEADAAN BUMI YANG MENCABAR

2. Dinding

1. Penahan beban seismik akibat gempa, di pasang pengikat silang sebagai pengaku pada dinding simetri & teratur mengahadap 2 dasar bangunan contohnya : kerangka struktur, konkrit & besi

3. Bumbung 4. Bahan ringan

5. Steel / Konkrit Bertetulang -kira satu inci panjang dan lebar jarum. ng

2. Punca pencemaran air -sarap

memegang mereka bersama-sama 3. Definisi pemuliharaan air - merujuk kepada mengurangkan penggunaan air dan kitar semula air sisa untuk tujuan yang berbeza seperti pengairan pembersihan, manifacturing dan pertanian.

6. Dinding ricih

(konkrit dengan rod keluli atau bar yang tertanam di dalamnya) membantu menahan daya goyang. boleh diperkukuhkan dengan rasuk keluli pepenjuru dalam teknik yang dipanggil merentas perembatan. ISU 2: PEMULIHARAAN 4. Definisi kecekapan air - pencapaian fungsi, tugas, proses, atau hasil dengan jumlah minimum air dilaksanakan, atau penunjuk hubungan antara jumlah air yang diperlukan untuk tujuan tertentu dan jumlah air yang digunakan, menduduki atau diserahkan.

Pemuliharaan - Usaha-usaha untuk melestarikan bekalan sumber alam yang telah diteroka menerusi usaha-usaha memelihara dan membaik pulih sumber setelah digunakan.

5. Matlamat i) kemapanan Untuk memastikan ketersediaan generasi akan datang, pengeluaran air tawar dari sebuah ekosistem tidak boleh melebihi kadar penggantian semula jadi.

A) PEMULIHARAAN AIR 1. Definisi pencemaran air - Sebarang perubahan sama ada secara langsung atau tidak langsung kepada sifat-sifat fizik, kimia, biologi atau aras-aras radiasi mana-mana bahagian alam sekeliling dengan melepaskan, mengeluarkan atau meletakkan bahan juga sisa buangan hingga menjejaskan kegunaankegunaan berfaedah, yang menimbulkan sesuatu keadaan berbahaya atau mungkin berbahaya kepada kesihatan, keselamatan atau kebajikan awam atau organisma-organisma lain seperti tumbuhan dan haiwan.

ii) pemuliharaan tenaga Mengepam air, penghantaran, dan kemudahan rawatan air sisa menggunakan sejumlah besar tenaga Contoh - California pengurusan air iii) pemuliharaan habitat memelihara habitat air tawar untuk hidupan liar tempatan dan unggas air yang berhijrah, serta mengurangkan keperluan untuk membina empangan baru dan infrastruktur lencongan air yang lain

6. Teknologi pemuliharaan air 1. Proses NEWater - Merupakan proses rawatan semula air yang telah diamalkan di negara Singapura akibat bekalan air yang terhad. - NEWater bermaksud air sisa kumbahan yang telah dirawat. - Terdapat tiga proses utama yang digunakan untuk menghasilkan Newater (i) Penurasan mikro (Microfiltration) (ii) Osmosis Songsang (Reverse Osmosis) (iii) Teknologi Sinaran Ultra-violet Penyahjangkitan (Ultraviolet light disinfection technologies).

partikel berat yang terhasil daripada 2 proses sebelum ini. Partikel- partikel itu kemudiannya boleh dibuang daripada air tersebut. - Filtration (Penapisan) : Tujuannya adalah untuk menapis bahan-bahan yang tidak boleh dibuang melalui proses sebelum ini. Bahanbahan yang terlepas akan ditapis dan dibuang di proses ini. - Chlorination (Penklorinan) : Proses membunuh kuman-kuman yang terdapat di dalam air tersebut dengan menambah klorin di dalamnya. Tetapi bukan semua kuman dapat dibunuh, dan disebabkan itu kita perlu untuk memasak air sebelum dibunuh kerana bakteria-bakteria dapat dibunuh apabila suhu air mencapai tahap yang tertentu seperti 100 darjah celcius.

3. Sistem Penuaian Air Hujan (SPAH) aripada "Best Management Practice (BMP)" yang diamalkan di Malaysia. melambatkan aliran air larian permukaan. keluasan bumbung bangunan. uk mencuci kereta, menyiram tanaman, menyimbah tandas dll. tong kecil sahaja untuk menyimpan air hujan. On Site Detention Melambatkan aliran air permukaan dengan menahan seketika air hujan. (ii) Penuaian Air Hujan. Bertindak sebagai tangki yang berfungsisebagai bekalan air hujan.

2.

Proses Rawatan Air

- Intake (pengambilan) : Untuk proses ini, pam diperlukan untuk mengepam air masuk ke pusat rawatan. Air diperolehi daripada sungai, tasik, laut dll. - Aeration (Pengudaraan) : Proses ini bertujuan untuk menyingkirkan bahan-bahan organik dengan memberi aliran udara kepada air tersebut. Hidupan-hidupan organik yang terkandung di dalam air tersebut akan mula mengalami proses penguraian apabila menerima oksigen. - Coagulation (Kogulasi) : Proses ini bertujuan untuk mengumpul bahan-bahan terampai. Prosesnya adalah melalui penambahan bahan kimia yang berfungsi untuk memberi daya tarikan kepada partikel-partikel terampai tersebut. - Flocculation (Flokulasi) : Proses ini adalah kesinambungan daripada proses sebelum ini. Tujuannya adalah untukmembenarkan floc terbentuk. Floc adalah keadaan di mana partikel-partikel itu membentuk kumpulan yang lebih besar dan berat. - Sedimentation (Pemendapan) : Proses ini bertujuan untuk memendapkan partikel-

- Dapat menjimatkan penggunaan air bersih kira-kira 30% daripada penggunaan air bersih.

- mengurangkan bil-bil air - melambatkan air larian permukaan - mengatasi masalah bekalan air di kawasan- kawasan pendalaman. - Kurangkan hakisan tanah atau banjir kilat. - Mudah kerana dilakukan secara persendirian

kita memakai air pancutan untuk tujuan yang sama. membersihkan kenderaan. Gunakan penyiram ketika menyiram pokok bunga.

memberus gigi dan berkumur. harian.

- Bekalan terhad. - Mengurangkan pendapatan sistem air awam. - Tangki simpanan air hujan boleh membahayakan kanak-kanak yang bermain di sekelilingnya. - Sistem penuaian air hujan memerlukan penjagaan dan pemeliharaan selepas dipasang iaitu ia mungkin tidak sesuai untuk semua pemilik rumah. - kualiti air yang rendah kerana ia tidak mempunyai sistem penapisan atau penurasan air yang sistematik

menggunakan mesin basuh. ketika membersihkan sayur-sayuran

8. Akibat tidak memulihara air

akit

7. Cara penjimatan air B) PEMULIHARAAN TANAH akan membazir sehingga 90 liter air sehari. bercukur. Kita boleh menjimatkan hampir lima liter air seminit. ta perlu memeriksa kadar penggunaan air peralatan tersebut. air dari takungan. Kita boleh menjimatkan dua pertiga daripada jumlah air yang digunakan. 1000 liter air sejam akan digunakan sekiranya 1. Definisi pemuliharaan tanah - adalah satu set strategi pengurusan untuk pencegahan tanah menjadi terhakis dari permukaan bumi, menjadi kimia diubah oleh berlebihan, pengasidan, beralkali atau pencemaran kimia lain.

2. Aktiviti pembangunan di tanah tinggi

san dan pemendapan

5. Langkah pemuliharaan tanah i. Tanaman tutup bumi seperti tanaman kekacang dan rumput ditanam di lereng bukit antara barisan-barisan getah dan kelapa sawit. Kaedah ini adalah bertujuan untuk mengurangkan kejadian hakisan tanih dan mengekalkan kesuburan tanih. 3. Definisi pencemaran tanah - Pencemaran tanah bermaksud perbuatan atau bencana semula jadi yang berlaku kepada sesuatu kawasan sehingga kawasan tersebut telah bertukar warna, tidak subur atau berlakunya hakisan. dalam bentuk cecair atau pepejal. Kebanyakan bahan pencemar ini adalah terdiri daripada organik atau kimia. Tahap pecemaran adalah serius apabila sesuatu kawasan tanah telah bertukar warna , tidak subur serta tumbuh-tumbuhan dikawasan tersebut menjadi layu. adalah disebabkan oleh aktiviti-aktiviti manusia itu sendiri. penebangan hutan yang memyebabkan aliran tanah dari darat ke laut, pembuangan sampahsarap, sisa toksik dan kumbahan yang tidak terkawal,dan tumpahan minyak dan pembuangan sisa nuklear ke dalam laut.

ii.

Penggunaan baja organik

Petani-petani digalakkan supaya menggunakan baja organik atau baja asli daripada najis haiwan dan sisa tanaman untuk menggantikan penggunaan baja kimia. Selain menambahkan kesuburan tanah, baja organik adalah lebih murah, tidak perlu diproses, dan tidak mencemarkan alam sekitar. Contohnya, peladang lada hitam di Sarawak menggunakan guano, iaitu campuran najis burung dan kelawar sebagai baja.

iii.

Kaedah biologi

4. Kesan tidak memulihara tanah

Peladang kelapa sawit di negara kita menggunakan kaedah biologi untuk mengawal makhluk perosak. Kaedah biologi ini dapat mengurangkan penggunaan racun serangga dan racun rumpai yang akan mencemarkan alam sekitar. Contohnya, di ladang kelapa sawit, ular, burung hantu, dan burung helang digunakan untuk menangkap tikus, burung, dan tupai yang merosakkan buah kelapa sawit.

iv.

Pertanian tetap

Kerajaan menggalakkan petani-petani tradisional yang mengamalkan pertanian pindah supaya mengubah cara penanaman mereka kepada pertanian tetap.

Langkah ini bertujuan untuk mengelakkan kemusnahan kawasan hutan yang berharga dan mengurangkan hakisan tanih

2. Ancaman hutan - penebangan - pemusnahan

v.

Melandaikan cerun dan membuat tarahan 3. Faktor pokok digunakan sebagai arang untuk bahan api dibersihkan untukdigunakan sebagai padang rumput bagiternakan, perladangan komoditi, dan penempatan

Pembinaan jalan raya dan lebuh raya di kawasan cerun curam kini dilakukan dengan lebih terancang untuk mengurangkan kesan terhadap alam sekitar. Kawasan cerun bukit yang curam akan dilandaikan untuk mengurangkan hakisan tanih dan kejadian tanah runtuh. Kawasan tebing curam kaki bukit pula akan ditarah untuk mengurangkan kecerunan jalan raya yang dibina melalui kawasan tanah tinggi. vi. Pembinaan tembok konkrit dan longkang konkrit Tembok konkrit dibina di kawasan cerun bukit yang telah ditarah untuk mengurangkan hakisan tanih. Aliran air di kawasan cerun yang telah ditarah pula diperbaiki melalui pembinaan longkang konkrit untuk mengelakkan air bertakung dan seterusnya gelongsoran tanah dapat dielakkan di kawasan tersebut.

4. Kepentingan hutan i. Habitat flora dan fauna

vii.

Kaedah Phytoremediation.

kaedah pemulihan tanah tercemar dengan menanam tumbuhan yang khusus di tapak tanah tercemar. Tumbuhan bertindak dengan menyerap bahan bahan toksik melalui akar. Ia boleh digunakan untuk menyingkirkan logam berat, pestisid, pelarut organik, sisa bahan letupan dan minyak mentah yang mencemari tanah.

Hutan merupakan habitat flora dan fauna. Terdapat pelbagai jenis hidupan liar dan burung-burung serta spesis tumbuhan yang berharga di hutan. Contohnya, hutan hujan tropika Malaysia mempunyai 14 500 spesis dimana 6 000 spesis berpotensi menjadi sumber perhutanan. Hutan juga menjadi habitat kepada 600 spesis burung, 800 spesis tumbuh-tumbuhanan, 200 spesis binatang liar, 210 spesis mamalia, 150 spesis katak, 140 spesis ular, 80 spesis cicak dan sejumlah besar spesis serangga serta hidupan liar. ii. Pembekal makanan

C) PEMULIHARAAN HUTAN

1. Definisi pemuliharaan hutan - usaha yang diambil bagi memulihkan kawasan hutan yang telah musnah dan hidupan liar yang diancam kepupusan.

Pembekal makanan kepada haiwan sepanjang tahun. Di hutan hujan tropika sentiasa terdapat berbagai-bagai jenis bunga, buah, daun dan kacang untuk dimakan oleh pelbagai fauna yang terdapat di dalamnya.

iii.

Pembekal ubat-ubatan

Hutan juga membekalkan herba-herba ubat yang berguna kepada manusia dalam mengatasi pelbagai penyakit. Hutan bakau memainkan peranan yang penting dalam menghasilkan herba-herba ubat. Kulit dari pokok Rhizophora boleh digunakan untuk merawat keretakan tulang, mengubati ceret-beret dan boleh juga memberhentikan pendarahan. Sementara itu pula, kulit pokok Tumu / Berus (Bruguiera sp.) biasanya dihancurkan untuk mendemah bahagian luka dan cecair dari buah pokok Perapat (Sonneratia sp.) juga boleh digunakan pendarahan akibat dari buasir.

kajian dan penyelidikan dapat dijalankan di dalam hutan bagi mendapatkan input yang baru yang boleh digunakan dalam kehidupan manusia. vii. Sumber Pendapatan

Hutan juga memberi sumber pendapatan kepada negara. Melalui aktiviti pembalakan. Kayu-kayan yang terdapat di hutan adalah amat bernilai dan digunakan dalam beberapa bidang yang menguntungan. Di Malaysia, hasil pendapatan dari aktiviti pembalakan telah meningkat dalam jangka masa 10 tahun.

iv.

Pembekal bahan mentah

viii. Mengurangkan pencemaran udara dan mengawal edaran gas Mengurangkan pencemaran udara dan mengawal edaran gas oksigen dan karbon dioksida. Bagi tumbuhan, gas karbon dioksida adalah diperlukan sebagai alat untuk memproses makanannya. Dalam proses membuat makanan ini tumbuhan hijau akan menyerap gas karbon dioksida dan melepaskan gas oksigen sebagai hasil sampingan daripada proses itu. Dengan adanya tumbuhan hijau maka keseimbangan kedua-kedua gas dalam udara akan dapat dikekalkan.

Hutan juga membekalkan pelbagai bahan mentah bagi kegunaan beberapa industri desa. Contohnya, rotan digunakan dalam industri perabot dan mengkuang pula digunakan untuk menghasilkan tikar, bakul .Sementara itu, kayu bakau digunakan sebagai arang batu dan tiang sebagai bahan cerucuk dalam pembinaan. Hasil hutan bakau seperti daun- daun nipah yang bersaiz besar dan mudah dilentur digunakan dalam penganyaman tikar, atap dan bakul.

v.

Tempat Rekreasi ix. Mengawal banjir, hakisan tanah dan tanah runtuh Daun-daun pokok akan mengurangkan kesan titisan air ke permukaan tanah dan akan mengurangkan kesan hakisan tanah. Akar-akar pokok di dalam hutan yang terdapat di tanah-tanah tinggi tersebut juga akan mengikat dan menahan sebahagian daripada air hujan itu daripada mengalir deras turun ke tanah rendah dan ini boleh menghalang daripada tanah runtuh.

Hutan juga bertindak sebagai tempat rekreasi. Kebanyakan kawasan hutan kini mula dijadikan sebagai kawasan-kawasan rekreasi yang terpelihara dan memperolehi keuntungan yang besar. Di Malaysia, misalnya terdapat beberapa buah taman negara yang menjadi daya tarikan pelancong dari dalam dan luar negara untuk berinteraksi dengan alam semulajadi.

vi.

Sumber penyelidikan

Hutan juga merupakan sumber penyelidikan perubatan farmasi yang amat bernilai. Pelbagai

x. Memerangkap nutrien, sedimen dan bahan-bahan toksik Bahan-bahan organik yang kompleks sama ada dalam bentuk daun atau kayu menjadi sumber makanan penting bagi serangga dan haiwanhaiwan yang hidup di hutan bakau. Pokok bakau juga boleh memerangkap sedimen dan bahanbahan toksik. Disamping itu juga bahan-bahan toksik seperti racun perosak dan sisa buangan domestik serta perindustrian yang kebanyakannya terlekat kepada sedimen yang mendap, turut terperangkap.

Lipis , Bentong & Jerantut (Pahang), Sandakan & Tambunan (Sabah), Miri (Sarawak). iii. Pengurusan Hutan Secara Lestari -ciri yang dititikberatkan dalam pengurusan hutan secara lestari ialah i) mengurangkan kadar pembalakan tahunan dengan menghadkan kuota lesen membalak ii) Penebangan secara terpilih bagi memastikan pokok matang sahaja ditebang iii) Rawatan Silvikultur dilakukan bagi memastikan pokok tumbuh tanpa penyakit.Dengan ini mutu balak bertambah baik iv) Penanaman pokok balak dijalankan setelah kegiatan pembalakan selesai iv. Penyelidikan Hutan

xi.

Pengawal iklim

Ketebalan hutan yang terdapat di sesuatu kawasan mempengaruhi ciri-ciri iklim kawasan berkenaan. Kawasan tropika misalnya mempunyai hutan tebal serta terdiri daripada beberapa lapisan yang berlainan kepentingannya. Lapisan yang berlainan ini dapat mengawal jumlah kehilangan air dari permukaan hutan melalui proses sejatan seterusnya menstabilkan kelembapan.

pengurusan dan pemuliharaan hutan yang baik -sama pakar dari Jerman, Britain & Jepun menghasilkan Pelan Tindakan Hutan Tropika bertujuan melindungi hutan hujan tropika dan hidupan liar. asi : Kepong (Selangor), Lembah Danum (Sabah) v. Kitar dan Guna Semula

5. Langkah pemuliharaan hutan i. Penghutanan semula yang telah dibalak. Pokok-pokok ini matang dan boleh ditebang dalam tempoh 10 hingga 15 tahun. Lokasi : Grik (Perak), Jeli dan Gua Musang (Kelantan), Sandakan dan Ranau (Sabah), Miri dan Bintulu (Sarawak).

ii. Ladang hutan

pemprosesan bahan-bahan terbuang yang tidak digunakan kepada penghasilan bentuk baru yang boleh dimanfaatkan. semula ialah:

swasta. Pokok ditanam adalah jenis yang cepat matang, tahan serangan penyakit dan bermutu tinggi seperti pain, jati dan sentang. a) Mengurangkan masalah pencemaran alam sekitar. b) Menjimatkan sumber alam dan mengelakkan pembaziran. c) Mengurangkan jumlah bahan buangan.

D) PEMULIHARAAN HIDUPAN LIAR

1. Definisi pemuliharaan hidupan liar - usaha pengurusan hidupan liar secara bijaksana supaya hidupan ini dapat dikekalkan untuk generasi yang akan datang.

sekitar untuk aktiviti riadah dan rekreasi manusia. Juga ia menjadi satu daya tarikan kepada pelancong dan menyumbang kepada ekonomi negara. v. Ekonomi: hasil keluaran haiwan memberikan pendapatan kepada negara. 5. Langkah pemuliharaan hidupan liar

2. Hidupan liar di malaysia yang terancam i. Mewujudkan kawasan hutan simpanan untuk memelihara hidupan liar. Contohnya , hutan dara , hutan simpanan , dan taman negara ( T.N. Pahang; T.N. Kinabalu di Sabah; T.N. Bako , T.N. Mulu dan T.N. Niah di Sarawak ) ii. Memindahkan tumbuhan yang diancami kepupusan untuk ditanam di kebun khusus atau aboretum dalam usaha pemeliharaan. 3. Sebab kepupusan iii. Melindungi hidupan liar di hutan paya bakau dengan mewujudkan hutan simpanan paya bakau, misalnya di Matang (Perak) dan Pulau Kukup (Johor). iv. Mendirikan pusat pembiakan haiwan yang terancam dengan kepupusan , seperti ikan dan penyu ( di pantai timur ) ,tuntung ( Perak ) dan orang utan ( Sabah dan Sarawak ) .Pusatpusat ini akan membiakkan haiwan - haiwan tersebut untuk dikembalikan kepada habitat asalnya . v. Taman marin didirikan untuk melindungi hidupan laut. Contohnya taman-taman marin di Pulau Redang, Pulau Tioman, pulau Paya, Pulau Perhentian dan Pulau Tinggi vi. Mengisytiharkan hidupan yang terancam dengan kepupusan sebagai spesies terpelihara dan tiada siapa pun dibenarkan menangkap, menembak atau menjualnya. vii. Antara spesies-spesies terpelihara ialah orang utan, siamang, kera , badak Sumatera dan harimau

pemburuan haiwan

4. Kepentingan hidupan liar i. Ubat-ubatan: Semua ubat-ubat tradisi dan sebahagian besar daripada bahan kimia ubat moden diperoleh daripada haiwan. Masih terdapat banyak spesies haiwan yang belum sempat dikaji tetapi mempunyai potensi untuk merawat penyakit-penyakit seperti barah, AIDS dan sebagainya. ii. Sumber bahan mentah: Hasil keluaran seperti kulit haiwan , madu , rotan , damar dan sebagainya berasal daripada tumbuhan dan haiwan iii. Keseimbangan alam sekitar: haiwan memainkan peranan yang sangat penting dalam siratan makanan dan keseimbangan alam iv. Rekreasi: Kepelbagaian haiwan mengekalkan keindahan semula jadi alam

viii. Menguatkuasakan undang-undang untuk melindungi hidupan liar. ix. Mengawal aktiviti pembalakan untuk mengurangkan pemusnahan habitat hidupan liar. x. Penghutanan semula, iaitu menanam semula hutan dengan anak benih baru setelah pokok balak ditebang. xi. Pendidikan: Mendidik pelajar sekolah dan orang ramai tentang kepentingan pemeliharaan dan pemuliharaan hidupan liar. xii. Mengawal pencemaran sungai dan laut yang memusnahkan habitat hidupan air. ISU 3: TENAGA DALAM BIOSFERA A) ALIRAN TENAGA 1. Konsep biosfera tenaga yang tersedia dalam makanan bergerak melalui suatu ekosistem, tenaga itu akan didegradasikan secara perlahan-lahan kepada haba iaitu satu bentuk tenaga yang tidak boleh digunakan. o Cahaya matahari o Tanah/Air

tinggal, punca makanan, pengguna dan pengurai. ra ialah pengangkutan makanan, penyerapan, pemindahan tenaga, transpirasi, perpeluhan, penguraian dan sebagainya. 2. Aliran tenaga

segala biotik (tumbuhan,haiwan,manusia) yang melakukan proses-proses hidup tertentu proses yang dimaksudkan itu salah satunya ialah rantai makanan/siratan makanan di mana berlaku pengaliran tenaga dari Matahari dengan organisma di Bumi.

3. Contoh satu kitaran ekosistem

rantaian makanan dan siratan makanan. Tumbuh-tumbuhan yang berfungsi sebagai pengeluar mendapat bekalan makanan secara langsung dari matahari untuk memulakan proses fotosintesis.

BIOSFERA =ALAM SEKITAR bagi manusia ikal membentuk satu ekosistem. komponen biotik dan abiotik. dipindahkan ke badan pengguna primer, badan pengguna primer ke badan pengguna sekunder, dan badan pengguna sekunder ke badan pengguna tertier. tenaga haba akan dibebaskan. sesebuah ekosistem biasanya dalam bentuk tenaga kimia atau tenaga haba.

o Haiwan o Tumbuhan

bentuk tenaga haba semasa proses respirasi, pergerakan,dan pembiakan Langkah pada rantai makanan terbatas kepada 4 atau 5 sahaja dan pada setiap langkah sebahagian besar daripada tenaga akan hilang sebagai haba.

fotosintesis yang dijalankan apabila tumbuhan selaku pengeluar membuat makanannya sendiri

tumbuhan pengeluar itu seterusnya akan dipindahkan pula kepada hidupan zooplankton apabila hidupan tersebut memakan tumbuhan berkenaan . hidupan seni) berperanan sebagai pengguna primer. alam zooplankton (pengguna primer) ini pula berpindah kepada pengguna sekunder (ikan- ikan kecil dan cacing) apabila haiwan berkenaan memakan zooplankton tadi.

makanan pemindahan tenaga akan menjadi lebih cekap. B) RANTAI MAKANAN DAN SIRATAN MAKANAN

1. Definisi rantai makanan - hubungan antara hidupan iaitu benda hidup dimakan oleh benda hidup yg lain. 2. Definisi siratan makanan - gabungan dua atau lebih rantai makanan dalam satu habitat 3. RM dan SM terdiri dari - mampu mensintesis makanan sendiri berdasarkan pemerolehan tenaga daripada cahaya matahari. perlu mengambil makanan yang dibentuk terlebih dahulu. Boleh dibezakan mengikut jenis iaitu herbivor, karnivor dan omnivor dan pengurai. mikroorganisma cth bakteria kulat. Pengurai akan memakan organisma yang mati dan memecahkannya menjadi sebatian yang ringkas. 4. Contoh aliran tenaga dalam SM

digunakan untuk tumbesaran, bergerakan dan membiak. Seterusnya tenaga kimia yang disimpan di dalam pengguna sekunder pula akan dipindahkan / berpindah ke pengguna tertier (ikan-ikan yang lebih besar) apabila ikan-ikan ini memakan ikan-ikan kecil dan cacing/ ulat. i tenaga kimia yang dipindahkan itu berfungsi untuk tumbesaran, bergerak dan membiak. dapat di dalam pengguna tertier akan berpindah / dialirkan kepada pengurai yang terdiri daripada bakteria, fungi dan protozoa ISU 4: KEMAPANAN SUMBER

utama tenaga asas kepada semua hidupan yang terdapat dalam tasik ari diterima oleh tumbuhan hijau (keladi, teratai, lumut, alga).

berguna dan diperlukan oleh manusia.

kepada penduduk bumi untuk pelbagai tujuan.

-sumber ialah cahaya matahari, air, tumbuhan, binatang, tanih dan mineral. - Jumlah cahaya Matahari yang tiba di permukaan Bumi tidak tetap. Ia bergantung kepada lokasi, hari, tahun dan keadaan cuaca. - Hanya digunakan apabila trdapat chya matahari - Memerlukan kawasan yang luas untuk menjana tenaga - Menggunakan kos yang tinggi

memantapkan sumber supaya ianya dapat dikekalkan dan dipelihara dengan sebaikbaiknya. -sumber semulajadi ini boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu sumber yang boleh diperbaharui dan sumber yang tidak boleh diperbaharui. A) SUMBER TENAGA YANG BOLEH DIPERHARUI

ii. 1. Definisi: sumber tenaga yang boleh diperbaharui boleh diganti secara semula jadi dalam jangka masa yang singkat. Sumber tenaga ini akan kekal selamanya walaupun berterusan menggunakannya. 2. Jenis: i. Tenaga solar

Tenaga angin

angin kepada beberapa bentuk tenaga yang berguna Kuasa angin dapat memutarkan turbin daripada tenaga kinetik kepada tenaga elektrik.

unakan sinaran Matahari yang sampai ke Bumi. Tenaga ini boleh ditukarkan menjadi bentuk tenaga yang lain seperti tenaga haba dan elektrik.

- Sumber tenaga bersih - Murah - Tidak menyebabkan pencemaran

- Memanaskan air digunakan di rumah, bangunan atau kolam renang - Memanaskan ruang di dalam rumah, rumah hijau dan bangunan-bangunan lain.

- Perlu memilih kawasan yang sesuai untuk tenaga angin - Bunyi yang kuat terhasil daripada putaran turbin = bunyi enjin jet

tenaga elektrik dalam dua cara: - Alat Voltan Foto (PV) atau sel sel suria - Loji Kuasa Suria

- Pembinaan kincir angin menggunakan kos yang tinggi iii. Tenaga biomass

- Tidak mencemarkan alam - Tidak perlu dibayar/free - Boleh diperolehi selagi cahaya matahari ada

dan bahan organik seperti kayu, tanaman seperti jagung dan tebu, baja, tumbuhan akuatik dan juga gas bahan buangan daripada

sampah sarap dan kumbahan. Bahan organik ini menyimpan cahaya Matahari dam bentuk tenaga kimia tukarkan kepada beberapa bentuk tenaga lain yang berguna, seperti gas metana atau bahan bakar kenderaan, seperti etanol dan biodiesel bahan yang berbau, seperti sampah yang mereput, dan bahan buangan pertanian dan bahan buangan oleh manusia, membebaskan gas metana yang juga dikenali sebagai gas bahan buangan atau biogas.

- Boleh digunakan hanya di kawasan-kawasan gunung berapi. - Kos menubuhkannya boleh menjadi mahal. - Terhad kepada kawasan-kawasan berhampiran sempadan plat tektonik. - Membebaskan gas rumah hijau yang terperangkap jauh di dalam bumi. v. Tenaga hidroelektrik

mengalir dan boleh diubah menjadi tenaga elektrik. daripada air yang mengalir memutarkan turbin untuk menghasilkan tenaga elektrik.

- Murah - Menggunakan barang terbuang dan tidak membazir

- Menggunakan kos yang rendah - Tidak menghasilkan pencemaran - Tidak menggunakan bahan api untuk menghasilkan tenaga elektrik

- Gas rumah hijau yang dihasilkan dengan membakar. - Pembinaan tempat untuk mengumpul, menuai dan menyimpan bahan-bahan mentah menggunakan kos yang tinggi. - Mempunyai kos tambahan untuk memasang teknologi untuk memproses dan mengitar semula sisa buangan iv. Tenaga geotermal daripada haba yang disimpan di bumi.

- Kos yang tinggi untuk pembinaan empangan. - Banjir kawasan tanah yang besar bermakna bahawa alam semula jadi dimusnahkan. - Pembinaan empangan besar boleh menyebabkan kerosakan geologi yang serius. B) SUMBER TENAGA BOLEH DIPERBAHARUI YANG TIDAK

1. Definisi : sumber yang tidak boleh diganti dalam jangka masa yang singkat tenaga solar yang diserap pada permukaan untuk menjana elektrik 2. Jenis : i. Petroleum - Mesra alam - Kos yang efektif - Lestari

tumbuhan yang hidup berjuta juta tahun yang lalu

- juta tahun, reputan haiwan dan tumbuhan ini ditutupi dengan lapisan pasir dan kelodak. Haba dan tekanan daripada lapisan ini membantu ia berubah bentuk kepada minyak mentah. Perkataan petroleum bermakna minyak batuan atau minyak dari Bumi.

kanak dan orang tua. PM yang seni (sangatsangat kecil) juga menyebabkan emfisema dan kanser paru-paru. - Plumbum memberikan kesan kematian kepada kesihatan, terutama kanak-kanak, dan gas toksik kemungkinan bersifat karsinogen. ii. Gas asli

hidrokarbon yang kompleks yang boleh diasingkan kepada pecahan berlainan melalui kaedah penyulingan berperingkat kerana setiap pecahan mempunyai takat didih yang berlainan.

geologi, yang mengkaji struktur dan proses Bumi. Mereka mengenalpasti jenis batuan yang difikirkan mempunyai potensi mengandungi gas dan mendapan minyak. kawasan yang dipilih dengan mengkaji sampel batuan dari Bumi dan membuat kiraan. Jika kawasan tersebut berpotensi, kerja-kerja mengorek dimulakan. Sebahagian daripada kawsan ini berada di darat tetapi banyak yang berada di laut. Apabila gas ditemui, ia kemudian dialirkan keluar menerusi perigi ke permukaan dan ke dalam saluran paip. -sama metana, seperti butana dan propana, diasingkan dan dibersihkan di loji pemprosesan gas. Hasil sampingan, apabila diasingkan, digunakan dalam pelbagai cara. Contohnya, propana boleh digunakan untuk memasak.

pengeluaran berikut - Karbon dioksida (CO2) - Karbon monoksida (CO) - Sulfur dioksida (SO2) - Nitrogen oksida (NOX) - Kompoun Organik Mudah Meruap (VOC) - Plumbum dan pelbagai gas toksik seperti benzene, formaldehyde, acetaldehyde

- Bahan bakar kapal terbang, kereta, dan lori, - Menghasilkan ubat- ubatan dan produkproduk plastik. - Menjana tenaga elektrik

- CO2 merupakan gas rumah hijau dan sumber kepada pemanasan global. - SO2 menyebabkan hujan asid, yang mana mengancam tumbuhan dan haiwan yang tinggal di dalam air, dan ia memudaratkan penyakit respiratori dan jantung, khususnya untuk kanak kanak dan orang tua. - NOx dan VOC menyumbangkan kepada pemusnahan lapisan ozon, dan juga menyebabkan keradangan dan merosakkan paru paru. - PM menyebabkan keadaan berjerebu di Bandar dan kawasan sekitar, menyebabkan asma dan bronkitis kronik, terutama kanak-

- Digunakan utk menghasilkan keluli, kaca, kertas, pakaian, batu bata, elektrik dan sebagai bahan mentah penting dalam penghasilan pelbagai produk. Sebahagian produk tersebut ialah cat, baja, plastik, bahan anti-beku, pewarna, filem fotografik, ubatubatan dan bahan letupan - Digunakan di rumah untuk menyalakan dapur, pemanas air, pewarna pakaian dan lain-lain peralatan elektrik.

- Menyebabkan pencemaran udara. Pembakaran gas asli adalah lebih bersih

berbanding dengan bahan bakar fosil yang lain. Ia menghasilkan sedikit sulfur, karbon dan nitrogen berbanding arang batu dan minyak, dan apabila ia dibakar, ia tidak meninggalkan sebarang zarah zarah abu. - Menghasilkan karbon dioksida iaitu gas rumah hijau. Gas rumah hijau menyumbang kepada kesan rumah hijau iii. Arang batu

berwarna hitam atau perang kehitaman yang mudah terbakar yang terdiri daripada karbon dan hidrokarbon. daripada tenaga yang tersimpan oleh tumbuhan yang hidup beratus juta tahun yang lalu, apabila Bumi sebahagiannya dilitupi dengan hutan paya

- Menjana elektrik. Loji kuasa membakar arang batu untuk menghasilkan stim. Stim akan memusingkan turbin (mesin untuk menjana kuasa mekanikal) yang menjana elektrik. - Sumber tenaga utama dalam kebanyakan industri seperti industri keluli, simen dan kertas. - Kandungan bahan arang batu (seperti metanol dan etilena) digunakan dalam membuat plastik, serat sintetik, baja dan ubatubatan. - Membuat keluli. Arang batu dibakar di dalam relau untuk membentu kok (hampas arang batu), yang mana ia digunakan untuk melebur bijih besi menjadi besi yang diperlukan dalam pembuatan keluli. Suhu yang amat tinggi hasil penggunaan kok yang memberi keluli kekuatan dan sifat fleksibel untuk membina jambatan, bangunan dan kenderaan. - Industri konkrit dan kertas juga menggunakan arang batu dengan jumlah yang besar.

- Perlombongan arang batu boleh memberi kesan negatif terhadap ekosistem dan kualiti air dan merubah landskap dan permandangan. Puing yang menghalang aliran aliran air hasil daripada permukaan kawasan perlombongan seperti pemusnahan bahagian puncak gunung, dan air berasid boleh dialirkan dari kawasan perlombongan yang ditinggalkan - Pembakaran arang batu menghasilkan beberapa jenis pengeluaran dan hasil sampingan yang kurang baik terhadap alam sekitar: i) Sulfur dioksida (SO2), merupakan kandungan hujan asid dan meningkatkan penyakit respiratori. ii) Nitrogen oksida (NOx), yang mana terlibat dalam pembentukan hujan asid dan kabus fotokimia yang tebal iii) Zarah-zarah tertentu, merupakan kandungan hujan asid dan meningkatkan penyakit respiratori. iv) Karbon dioksida (CO2), gas rumah hijau yang utama yang dihasilkan dari penggunaan tenaga. v) Merkuri - kerosakan perkembangan neurologi kepada manusia dan haiwan lain. Kepekatan merkuri di dalam udara selalunya rendah dan tidak membimbangkan. Namun, apabila merkuri memasuki air sama ada secara terus atau menerusi pemendapan daripada udara proses biologi menukarkan ia kepada metilmerkuri, bahan kimia toksik tinggi yang terkumpul di dalam ikan dan haiwan (termasuk manusia) yang makan ikan.

C) ISU SUMBER TENAGA 1. Kepupusan sumber tenaga 2. Kesan negatif penggunaan tenaga terhadap alam sekitar 3. Pembaziran tenaga 4. Kekurangan bekalan tenaga

D) CARA MENGATASI KEKANGAN ISU TENAGA mengeringkannya. 1. Menggunakan pelbagai sumber lain seperti nuklear, biomass, hidro dan solar ii. Gula 2. Penciptaan alatan - Kereta hybrid - Solar cooker - Mini Sun Energy Saver 3. Penjimatan tenaga elektrik - Memasang penghawa dingin mengikut keperluan - Tutup peralatan elektrik jika tidak digunakan

ap air dan

-buahan. -buahan disimpan di dalam air gula.

dapat digunakan oleh mikroorganisma. kehilangan air. iii. Cuka Mengandungi asid etanoik sejenis asid organik.

seperti sayuran dan buah-buahan. ISU 5: BAHAN TAMBAH DALAM MAKANAN makanan yang berasid. an yang ditambahkan ke dalam makanan untuk tujuan mengawet atau meningkatkan bau, rasa dan rupa makanan. A) BAHAN TAMBAH SEMULAJADI DALAM MAKANAN enarik 1. Definisi - Makanan terdiri daripada bahan organik yang tidak boleh tahan lama kerana bahan organik mereput 2. Fungsi - sebagai pengawet, iaitu untuk membunuh mikroorganisma atau mencegah pertumbuhan mikroorganisma yang merosakkan makanan. 3. Jenis i. Garam 2. Fungsi - Diletakkan dalam makanan untuk meningkatkan bau, rasa dan rupa makanan serta mengawet makanan supaya tahan lebih lama sayuran, daging dan ikan. - kencing manis, obesiti - darah tinggi B) BAHAN TAMBAH BUATAN DALAM MAKANAN 4. Kesan i. Kebaikan idup dalam

1. Definisi - Bahan makanan yang trdiri daripada bahan kimia yang tahan lama.

diawet supaya dapat disimpan lama.

3. Jenis i. Pengawet yang ditambah ke dalam makanan untuk memperlahankan atau menghalang pertumbuhan bakteria/kulat supaya tahan lama. - Natrium nirit/ Natrium Nitrat - Perlahankan pertumbuhan mikroorganisma - Daging, sosej, burger - Natrium benzoat/ Natrium benzoik - Cegah pertumbuhan mikroorganisma - Belacan, cencaluk, sos,jus buah, marjerin - Sulfur dioksida/ Asid askorbik - Perlahankan pertumbuhan mikroorganisma - Jus buahbuhan, jem ii. Pewarna kan warna tertentu kepada makanan - Untuk mengembalikan warna asal makanan yg telah hilang semasa pemprosesan

an Akta makanan 1983 membenarkan hanya 11 jenis antipengoksidaan digunakan sebagai bahan tambah buatan dalam makanan Bahan Semula jadi Bahan sintetik - Bahan ini berubah kepada sebatian nitrosamina yang bersifat karsinogen dan punca kepada penyakit kanser. - Gangguan urat saraf, alergi - Sebagai pewarna kuning: keaktifan melampau, ruam, asma, kanak-kanak mungkin terlalu aktif, tidak banyak tidur. Asid sitrik Asid fosforik Asid askorbik minyak, lemak, makanan goreng & biskut BHA (hidrosilanisol berbutil) BHT (hidrosil- toluena berbutil) iv. Penstabil & Pemekat -Bahan kimia yg ditambah kepada makanan yang berbentuk emulsi seperti makanan yg berkrim, sos salad, ais krim, dan susu untuk membantu minyak & air dalam makanan itu bercampur dengan sebati & kekal sebagai emulsi sepanjang masa Contoh: Agaragar & gam acacia - Bahan kimia yg ditambah kepada makanan untuk mengubah struktur asal bahan dalam makanan kepada sesuatu yg mempunyai tekstur yang halus dan licin. Contoh: kanji, pectin (jem), agar2 v. Perisa

- Pewarna Lisamina Hijau - Kacang hijaupulihkan warna hijau - Pewarna Kuning - Majerin- supaya kelihatan kuning - Pewarna dari Tar Arang - Daun tehmenambah warna perang- Jem strawberi- jem kelihatan segar - Pewarna Metanil Yellow - Taufu Kuning Menyebabkan kemandulan kpd kaum lelaki iii. Anti-pengoksidaan

berminyak untuk mencegah minyak dalam makanan dioksidakan oleh oksigen dlm udara makanan kepada molekul kecil yang mungkin: - Merosakkan makanan & bau tengik - Berubah rasa, warna dan mungkin beracun

makanan untuk memberi atau meningkatkan rasa makanan

4. Kesan i. Kebaikan

99 199 199 299 300 ke atas

Tidak Sihat Sangat Tidak Sihat Merbahaya

selamat 3. Jenis pencemaran sebab makanan x terhad ii. Keburukan - Pencemaran yang dihasilkan sulfur monoksida dan karbon monoksida hasil dari pembakaran tidak lengkap. Ia menyebabkan zarah-zarah halus terampai di udara. - Kebanyakan pencemaran udara primer ini dilepaskan melalui ekzos kenderaan, kawasan industri yang melepaskan asap atau bahan pencemar, dan penggunaan dapur arang kayu yang tidak terkawal ii. Pencemaran Sekunder i. Pencemaran Primer

- Rasa pening, lesu, jantung berdegup kencang, mual ISU 6: PENCEMARAN DAN KESANNYA TERHADAP BUMI A) PENCEMARAN UDARA 1. Definisi Pencemaran udara merupakan satu keadaan yang melibatkan pengenalan sebarang bahan kimia, jirim zarahan atau bahan biologi yang boleh menyebabkan mudarat atau ketidakselesaan kepada manusia atau organisma hidup lain, atau merosakkan alam sekitar, ke dalam dalam atmosfera. 2. Indeks Pencemaran Udara (IPU) IPU adalah satu sistem yang dibangunkan untuk memaklumkan kepada orang ramai mengenai tahap kualiti udara dan impaknya terhadap kesihatan dengan cara yang termudah. Ia juga adalah satu sistem kepekatan pencemar yang diukur dan ditukarkan kepada suatu nombor pada skala antara 0 hingga 500. Oleh itu, IPU dikategorikan kepada lima tahap iaitu baik, sederhana, tidak sihat, sangat tidak sihat dan berbahaya. Julat IPU Skala IPU 0 50 51 99 Kualiti Udara Baik Sederhana

- Tindak balas sulfur dioksida yang bergabung dan membentuk dengan gas-gas yang tidak diperlukan oleh benda hidup. - Sulfur dioksida memerlukan gas seperti karbon monoksida dan sufur monoksida (pencemar primer) untuk membentuk gas-gas lain. Sebagai contoh, gabungan sulfur dioksida, sulfur monoksida dan wap air akan menghasilkan asid sulfurik. Tindakbalas antara pencemar primer dengan gas-gas terampai di atmosfera akan menghasilkan peroksid asetil nitrat (PAN). 4. Punca pencemaran i. Pembebasan Aktiviti Asap Daripada

Perindustrian/Pembuatan - Industri kimia melepaskan pencemar berasaskan nitrogen dan sulfur, manakala kilang penapis minyak mengeluarkan asap yang mengandungi sulfur dioksida dan hidrokarbon. Industri logam mencemarkan udara dengan sulfur dioksida dan habuk toksik.

ii.

Asap Kenderaan Bermotor

- Asap kenderaan mengandungi karbon dioksida, karbon monoksida dan nitrogen oksida - Berbahaya apabila masuk ke dalam paru-paru iii. Pembebasan Debu Dan Ampaian Habuk Daripada Perlombongan Kuari - Habuk yang terbebas terlalu banyak semasa perlombongan kuari akan menyebbakan udara tercemar dan menyebabkan jerebu iv. Pembakaran Terbuka

persekitarannya menjadi panas. Penyusutan lapisan ozon juga menyebabkan kejadian pemanasan global ini.

iii.

Manusia mendapat penyakit

- Karbon monoksida akan akan melambatkan tindak balas manusia dan kesan seterusnya menyebabkan mengantuk, penyakit lelah dan mengurangkan fungsi paru-paru. - Nitrogen oksida boleh menyebabkan edema dan pendarahan pulmonari - Habuk, asap, kabus, wap atau bahan-bahan lain juga menghalang penglihatan mata dan juga menjejaskan mata manusia iv. Haiwan terancam dan mati

- Pembakaran pokok tua di ladang dan hutan serta pembakaran sampah dalam skala besar menyebabkan berlakunya jelaga. - Jelaga ini boleh diterbangkan pada jarak yang jauh oleh angin v. Aktiviti Harian

- Haiwan akan terancam atau mati akibat dari pencemaran udara. Ini disebabkan dari udara yang memasuki paru-paru haiwan dan makanan dari sumber tumbuhan yang tercemar kesan pencemaran udara. v. Tanaman tidak subur

- Peti sejuk dan penyaman udara mencemarkan udara apabila cecair penyejuk yang digunakan melepaskan Klorofluorokarban (CFC) ke udara seterusnya menipiskan lapisan ozon. - Peralatan rumah seperti penyembur aerosol yang mengandungi CFC juga adalah punca pencemaran udara. 5. Kesan i. Hujan asid

- Kesan kepada tumbuhan adalah seperti mengalami kerosakan seperti nekrosis (keguguran daun), klorosis (pertukaran warna), dan pertumbuhan terbantut. - Kesan ini akan menyebabkan bumi kekurangan sumber makanan dan ekonomi sebahagian daripada penduduk juga terganggu. vi. Hakisan bangunan

- Hujan asid berlaku disebabkan oleh penggabungan gas sulfur dioksida dan nitrogen oksida dengan air hujan seterusnya menjadi asid sulfurik dan asid nitrik ii. Pemanasan global

- Hujan asid yang turun akan mempercepatkan kadar hakisan dan pengaratan barangan besi. Selain itu, ia akan melunturkan cat kereta dan membocorkan bumbung-bumbung zink. Manakala batuan dan binaan bangunan menjadi lemah dan rapuh serta mempercepatkan hakisan bangunan.

- Gas karbon dioksida yang terlalu banyak menyebabkan haba di bumi terperangkap dan akhirnya suhu bumi meningkat dan

6. Langkah mengatasi i. ii. Penggunaan hidrokloroflorokarbon (HCFC). Perundangan

2. Kelas pencemaran air air boleh diminum tanpa perlu dirawat air memerlukan rawatan biasa kualiti tercemar, tidak boleh berenang tapi boleh berkelah tercemar hampir mati 3. Punca pencemaran i. Tumpahan minyak

- Akta Kualiti Alam Sekitar 1974,1985 (pindaan) - Peraturan Kenderaan Bermotor (Kawalan perlepasan asap,1977) - Dihadkan kepada 50 HDU. - Peraturan Kualiti Alam Sekitar (Udara Bersih,1978) - Jarak industri dengan kawasan kediaman di hadkan kepada 1000 meter. iii. Pengasing Elektrostatik

- Apabila sesuatu benda dicas, maka ia mempunyai daya elektrostatik dan mampu menarik bendasing. Pengasing elektrostatik menggunakan prinsip ini untuk menarik partikel-partikel kecil dari udara. - Contohnya, apabila cerobong kilang dicas, asap yang mengandungi partikel kecil akan ditarik oleh daya ini dan melekat di tepi cerobong. iv. Penampalan ozon - Bahagian ozon yang berlubag boleh ditampal dengan mengionkan oksigen di atmosfera melalui penggunaan belon helium. Selain itu, menembak peluru ozon dengan menggunakan kapal terbang mampu menampal ozon. B) PENCEMARAN AIR 1. Definisi: Air dikatakan tercemar apabila komposisinya berubah dari kedaan semulajadi atau keadaan dimana ianya menjadi kurang sesuai untuk kegunaan manusia atau haiwan. Perubahan tersebut termasuklah dari segi: Fizikal Kimia Biologi

ke dalam laut menyebabkan oksigen terlarut berkurang menganggu proses fotosintesis. ii. Perindustrian

ke dalam sungai. akuatik. di dalam air boleh mengancam kehidupan akuatik iii. Bahan buangan domestic

kumbahan.

tidak dapat menyesuaiakan diri dalam air. iv. Pertanian membunuh haiwan perosak. sungai apabila tiba hari hujan.

4. Kesan pencemaran i. Kesihatan menusia.

- Air yang tercemar mengandungi bahan kimia seperti sodium, nitrat, merkuri dan sebagainya yang boleh memudaratkan kesihatan manusia. Contohnya, sodium memberi implikasi kepada jantung, manakala merkuri dan plumbum pula boleh menyebabkan masalah saraf. Terdapat pelbagai penyakit yang berjangkit melalui air minuman dan air mandian seperti disentri, salmonela, cryptosporidium dan hepatitis. ii. Mengancam organisma laut.

kesalahan mencemarkan sungai, sekiranya disabit kesalahan, boleh dikenakan hukuman di bawah Seksyen 25 (3) Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974, iaitu denda tidak lebih daripada RM 100,000.00 atau penjara untuk tempoh tidak lebih daripada 5 tahun atau kedua-duanya sekali. iii. Penyelenggaraan sistem perparitan

C) PENCEMARAN BUNYI 1. Definisi - bunyi yang berlebihan yang tidak dikehendaki dan menyebabkan gangguan. Organ terlibat adalah telinga dan tidak nampak dengan mata kasar. Menyebabkan pekak atau kerosakan pada telinga dalam masa yang singkat 2. Jenis 1. Kebisingan selenjar - Merupakan kebisingan yg selar dan kurang drpd 3dB. - Berlaku apabila seseorang berbisik kerana gelombang bunyi bergetar dgn lebih perlahan. 2. Kebisingan fluktasi - Kebisingan yang terletak antara puncak gelombang yg lebih tinggi & rendah. Pada tahap ini, getaran gelombang bunyi akan bergetar lebih cepat drpd kebisingan selejar. - Getaran gelombang adalah sekitar 3db sahaja.

- Tumpahan minyak akan menjejaskan tumbesaran dan kesuburan plankton. Hidupan laut seperti ikan, siput, udang dan ketam akan mati disebabkan oleh pembuangan sampah dan sisa toksik yang telah mengakibat pencamaran air yang merupakan habitat hidupan laut. - Bulu burung laut berminyak tidak akan dapat mengembang menyebabkannya mati kelaparan. - Menyebabkan kepupusan hidupan laut. iii. Tanah basah. Tanah basah menyediakan habitat kepada banyak organisma hidup dan spesies tumbuhan. Apabila fosforus daripada pencemaran bahan kimia ditambah dalam sistem air, rumpai air akan tumbuh dengan banyak. Dengan peningkatan fosforus, ianya akan menyebabkan menyebabkan ekosistem menjadi tidak seimbang.

5. Langkah pencegahan i. Media massa dan media elektronik memainkan peranan yang penting untuk meningkatkan kesedaran orang ramai mengenai kepentingan sungai Kempen kesedaran ii. Menguatkuasakan undang-undang. Manakala, Undang-undang sedia ada perlu diperketatkan lagi supaya pesalah mendapat hukuman yang setimpal dengan kesalahannya. Contonya, pihak-pihak yang melakukan 3. Hentakan impuls - Merupakan bunyi yang lebih intensiti dlm tempoh yang singkat. -Contohya tembakan, ketukan atau lagaan drpd benda keras. - Tahap getaran gelombnag ini akan memuncak &menurun dengan lebih cepat.

- Pada tahap ini juga, intensiti bunyi ialah melebihi 80db kemudian gelombang bunyi akan menurun. Akan tetapi intensiti ini masih menunjukkan tahap bunyi yang tinggi kerana bunyi yg kuat memberi kesan yang lama terhadap getaran. 4. Kebisingan selang-seli. - Kebisingan ini berlaku secara selang seli. - Dihasilkan apabila bunyi bising menjadi perlahan & kuat dalam jangka masa pendek. - Contohnya: ketika seseorang menggergaji kayu, getaran akan berlaku ketika gergaji itu bergerak & getaran tidak akan berlaku apabila gergaji kayu diberhentikan.

6. Kesan i. Kesan kepada telinga a) Kesan serta merta - Disebabkan bunyi yang kuat (>120 dB) - Menyebabkan pecah selaput tympanum, kerosakan tulang kecil pendengaran. - Hilang pendengaran kekal. b) Kesan Kronik - Pendedahan berpanjangan kepada bunyi kuat (>85 dB - 5 tahun, > 8 jam sehari) - Lebih tinggi frekuensi, kerosakan koklia tinggi c) TTS (Temporary Threshold Shift) - Threshold pendengaran tinggi semasa bekerja di tempat bising. - Kembali asal setelah 12 jam keluar dari suasana bising. d) PTS (Permanent Threshold Shift) - Pendedahan berulangan - threshold pendengaran tidak kembali kepada base line asal. ii. Kesan Di Luar Telinga a) Kesan Fisiology - Meningkatkan Tekanan darah melalui galakan ANS (Autonomy Nerves System) - Meningkatkan Pergerakan Otot. b) Kesan Psychosomatic. - Sakit Kepala, pening, loya, muntah - Nystagmus, pergerakan mata tak dapat dikawal c) Kesan Pyscology - Gangguan Percakapan - Kesan Tingkahlaku - Keletihan - Gangguan saraf dan ketegangan d) Lain-lain - Mudah marah - Sering merasa cemas. 7. Cara mengatasi i. Pengawalan oleh manusia

5. Punca pencemaran i. Bunyi kenderaan bermotor seperti kereta, lori, bas, dan lain-lain yang banyak menyumbang ke arah pencemaran ini. ii. Pembangunan kawasan industri mengeluarkan bunyi melalui pemprosesan material, jentera, kenderaan, aktiviti pembuatan akan menjejaskan ketenteraman kepada orang ramai dan memberi kesan kepada manusia seprti gelisah, kurang rehat, gangguan pemikiran dan lain-lain. iii. Pembinaan kawasan petempatan mengeluarkan bunyi apabila cerucuk-cerucuk besi ditanam di dalam tanah untuk pembinaan bangunan-bangunan tinggi. iv. Kuari juga merupakan ejen pencemaran bunyi.Pemecahan batu, enjin gerudi dan pemunggahan batu ke lori turut menjadi punca pencemaran ini. v. Tabiat masyarakat - Membuka radio, tv dan alat hiburan yang lain dengan sangat kuat dan bercakap dengan nada yang agak tinggi.

kenderaan yang enjinnya lebih senyap dan mesra alam

4. Kegunaan radiasi ii. Penguatkuasaan undang-undang -ray, CT scan, mammografi dan PET scan. sistem exhaust yang melebihi tahap bunyi ditetap menjalankan binaan pada waktu malam D) RADIASI 1. Definisi - Radiasi ialah proses di mana zarahzarah bertenaga bergerak dalam medium atau ruang. 2. Jenis Ultraviolet (UV) dari matahari i. Akut apabila terdedah kepada dos yang tinggi dalam tempoh masa yang singkat sel manakala dos yang rendah merosakan atau mengubah sel. Berikut adalah kesan-kesan radiasi akut (NCRP Report No. 98, Guidance on Radiation Received in Space Activities) ah Lethal Dose di mana 50% orang yang terdedah kepada dos ini akan mati dalam tempoh 60 hari. Pada tahap 100 rad (Radiation Absorbed Dose) ke atas boleh mengakibatkan keguguran rambut, kulit terbakar dan masalah penglihatan nyakit dan lokasi sebenar penyakit untuk disesuaikan dengan rawatan terbaik. untuk membunuh sel-sel kanser. 5. Kesan terkena radiasi

- Apabila zarah memiliki tenaga yang cukup tinggi sehingga menyebabkan terkeluarnya elektron daripada atom iaitu ion. - Contoh : Alpha particle, Beta particle, sinar x dan sinar gamma adalah.

3. Faktor - radiasi pengion yang terdapat dalam cahaya matahari, bahan radioaktif yang tertimbus dalam tanah atau batu, radon, televisyen berwarna, bangunan, produk- produk agrikultur, lombong dan pembakaran arang. Perokok pula menerima dos radiasi lebih tinggi daripada radioisotop yang terkandung dalam rokok.

ii. Kronik apabila terdedah kepada dos yang rendah dalam tempoh masa yang lama kesan yang dialami oleh anakanak kepada individu yang terdedah kepada radiasi. Sperma atau ovum yang terdedah kepada radiasi boleh mengalami mutasi. Kesan utama tidak dapat dikenalpasti. kesan yang dialami oleh individu yang terdedah kepada radiasi. Kesan utama adalah kanser. -Utero kesan yang dialami oleh bayi dalam kandungan yang terdedah kepada radiasi. Kesan utama adalah bayi dilahirkan tidak sempurna atau cacat.