Tugasan BMM3108-Yusri

63 BMM3108-BM01 FEB 2012 IPG KAMPUS IPOH
IPG KAMPUS IPOH

FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU
ISI KANDUNGAN
BIL PERKARA MUKA SURAT
1 PENGAKUAN 1
2 BIODATA 2
3 PENGHARGAAN 3
4 PENGENALAN 4
5 TEORI FONETIK DAN FONOLOGI 5 - 18
8 BAHASA BAKU 19 - 26
9 SIMBOL FONETIK 27 - 28
10 ANALISIS DIALEK 29 - 36
11 TRANSKRIPSI RAKAMAN DIALEK KEDAH 40 - 42
12 TRANSKRIPSI RAKAMAN SEBUTAN BAKU 44 - 46
13 TRANSKRIPSI FONETIK 48 - 50
14 RUMUSAN FONOLOGI DARI KLIP IDEO 52 - 54
15 RUMUSAN !IRI SUPRASEGMENTAL 57 - 59
16 REFLEKSI TUGASAN 60
17 BIBLIOGRAFI 61 - 62
18 LAMPIRAN- !D IDEO KLIP 63
PENGAKUAN
Saya akui disertasi ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan
yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.
03 Julai 2013
..
YUSR BN ZANOL ABDN
KP : 671009025675
PENGHARGAAN
N"#" $ $ Y%&'( B() *"()+, A-(.()
N+/K". P0)10)",") $ 671009025675
K+2+'3 $ 2 F0-'%"'( 2012
P'+1"# 4 M+. $ PPG
E-M"(, $ 0/5%&'(61#"(,/7+#
Assalamualaikum wbt. Bersyukur kehadrat lahi kerana dengan izin kurniaNya dapat
juga saya menyempurnakan tugasan bagi subjek F+)03(8 .") F+)+,+1( B"2"&" M0,"5%-
BMM3108 ini. Sepanjang menyiapkan kerja kursus ini, saya telah memperoleh pelbagai
pengalaman yang amat berharga dan bermanafaat dalam proses dalam mendalami keindahan
Bahasa Melayu. Positifnya, tugasan ini juga telah membekalkan ilmu untuk pengajaran
Bahasa Melayu untuk diaplikasikan di dalam bilik darjah.
Di kesempatan ini, saya ingin mengucapkan terima kasih yang tidak terhingga kepada
pihak yang terlibat sepanjang menyiapkan tugasan ini terutamanya kepada pensyarah saya
iaitu E)7(8 K2"('%, A)%"' -() I&#"(, kerana beliau telah banyak memberi tunjuk ajar melalui
tutorial. Tunjuk ajar beliau amat membantu saya dalam usaha menyempurnakan tugasan
yang diamanahkan ini.
Saya juga ingin mengucapkan jutaan terima kepada rakan-rakan seperjuangan kerana
telah menghulurkan bantuan dan kerjasama bagi merealisasikan usaha menyiapkan tugasan
ini dengan jayanya. Ucapan juga ditujukan kepada semua pihak yang terlibat sama ada secara
langsung atau tidak langsung. Segala bantuan yang telah kalian hulurkan sangat saya dihargai
kerana tanpa bantuan dan sokongan anda semua tugasan ini tidak dapat dilaksanakan
dengan sempurnanya.
Sekian , terima kasih.
..............................................
YUSR BN ZANOL ABDN
PPG FEBRUAR 2012 / BM-01
P0)10)",")
Bahasa merupakan alat komunikasi yang penting bagi manusia, malah bahasa ialah
kepunyaan masyarakat yang menuturkannya. Makin besar jumlah penuturnya, maka makin luas
daerah penyebaran bahasa itu, dan makin banyak pula perbezaan yang wujud dari segi
penggunaannya. Demikiannya juga halnya dengan Bahasa Melayu yang menjadi salah satu
bahasa yang banyak mempunyai banyak sistem fonologi atau sistem bunyi yang diucapkan
atau dituturkan oleh penuturnya. Alat pertuturan ini sememangnya kompleks, tetapi teratur
dengan menggunakan kod-kod tertentu. Asmah Hj Omar (1986) mengatakan bahasa yang
digunakan oleh manusia adalah menggunakan alat-alat ujaran yang terdapat dalam tubuh
badan manusia itu sendiri. Contohnya bibir, lidah, lelangit dan pita suara.
Secara amnya, pemerolehan bunyi bahasa atau alat pertuturan oleh sesebuah masyarakat ini
boleh dikaji secara saintifik. Bagaimana bunyi bahasa dihasilkan ada penjelasan-penjelasan
yang melatarinya. Dalam Bahasa Melayu, ilmu khusus yang mengkaji penghasilan bunyi-bunyi
bahasa ini dikenali sebagai ilmu fonologi atau fonetik. lmu fonologi ini termasuk dalam bidang
ilmu linguistik. Jika diikuti urutan kajian dalam bidang ilmu linguistik bahasa, ilmu fonologi atau
fonetik akan menjadi ilmu pertama dikaji diikuti oleh fonologi (sistem bunyi), morfologi (sistem
kata), sintaksis ( sistem ayat) dan semantic (sistem makna). Bagaimanapun dalam bidang
tugasan ini, saya akan lebih membincangkan berhubung dengan sistem fonologi dalam Bahasa
Melayu.
Secara jelasnya, huraian mengenai vokal dan konsonan tergolong dalam bab fonetik dan
fonologi. Maksud dan definisi fonetik menurut Kamus Dewan (1996:354) fonologi ialah ilmu
bahasa (linguistik) yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang yang menunjukkan
sebutannya. Mengikut Kamus Lingusitik pula, fonologi pula bermaksud bidang yang
menyelidiki bunyi-bunyi bahasa mengikut fungsinya. Apabila kita membincangkan berkenaan
dengan sistem bunyi-bunyi dalam bahasa ini, kita juga akan turut sama melihat berkenaan
dengan perbezaan antara fonem dan alofon dalam sistem fonologi Bahasa Melayu. ni amat
penting, agar dapat memudahkan para guru untuk memahaminya agar mudah untuk
mengajarkannya kepada para pelajar dan murid-murid di sekolah. Malah, adalah amat penting
juga bagi mereka yang ingin mempelajari Bahasa Melayu dengan lebih mendalam lagi.
1. TEORI9 DEFINISI DAN KONSEP FONETIK DAN FONOLOGI
1/1 P0'-0:"") F+)03(8 D") F+)+,+1(
Fonologi ialah satu cabang ilmu yang mengkaji tentang sistem bunyi yang diucapkan oleh
manusia yang berfungsi atau dalam bahasa yang lebih mudah difahami bahasa yang difahami
oleh kedua-dua belah pihak. Manakala fonetik pula bermaksud bidang yang mengkaji segala
bunyi bahasa yang dihasilkan oleh alat-alat artikulasi manusia dan ia memberi lambang kepada
bunyi-bunyi tersebut. Perbezaan antara kedua-dua bidang kajian ini dapat dijelaskan menerusi
jadual berikut:
F+)03(8 F+)+,+1(
Fenomena bunyi atau pertuturan manusia
seluruhnya.
Mengkaji sistem bunyi-bunyi tertentu dalam
pertuturan bagi sesuatu bahasa.
Asas kepada kajian fonologi. nput kepada kajian linguistik tinggi, iaitu
morfologi dan sintaksis.
Tidak dapat memerikan seluruh bunyi yang
dihasilkan oleh manusia, tidak dapat
menghalusi segala variasi bunyi tersebut dan
tidak dapat menghuraikan sistem bunyi
semua bahasa yang dituturkan oleh manusia
dengan sempurna.
Dapat merumuskan, menghuraikan dan
menjelaskan segala bentuk bunyi dalam
sesuatu bahasa secara teliti dan terperinci
dengan tujuan untuk menentukan peraturan
dan bentuk bunyi secara spesifik.
1/2; FONETIK
Berdasarkan Arbak Othman (1983), fonetik adalah kajian tentang bunyi-bunyi ujar.
Sebagai ilmu, fonetik berusaha menemukan kebenaran-kebenaran umum dan
memformulasikan hukum-hukum umum tentang bunyi-bunyi itu dan pengucapannya,
manakala sebagai kemahiran, fonetik memakai data deskriptif dasar daripada fonetik ilmiah
bagi memberi kemungkinan pengenalan dan pengucapan bunyi-bunyi ujar itu.
Selain itu, fonetik boleh didefinisikan sebagai mempelajari segala bunyi yang
diucapkan melalui mulut manusia, baik bunyi manusia, bukan bunyi bahasa, mahupun
bunyi-bunyi marginal, dan memberikan simbol fonetik untuk setiap bunyi, yakni menurut Dr.
Lufti Abas (1985)..
Fonetik ialah ilmu yang mengkaji bunyi bahasa, iaitu ujaran atau pertuturan yang
dihasilkan oleh manusia dengan mengecualikan bunyi seperti berdengkur, batuk, berdeham,
bersiul, sebagainya. Ruang lingkup fonetik merangkumi antara lain proses pertuturan atau
penghasilan bunyi dan pengelasan. Kajian fonetik terbahagi kepada tiga cabang, iaitu
fonetik artikulasi, fonetik akustik dan fonetik auditori.
1/2"; F+)03(8 A'3(8%,"&(
Cabang ini mengkaji tentang cara penghasilan bunyi bahasa dan bahagian-bahagian
(artikulator) yang terlibat dalam penghasilan bunyi. Selain itu, cabang ini juga melakukan
pengelasan terhadap bunyi bahasa berdasarkan cara bunyi itu dikeluarkan oleh alat tutur
(artikulator), seperti lidah, bibir, lelangit keras, lelangit lembut, anak tekak, dan sebagainya.
1/2-; F+)03(8 A8%&3(8
Cabang ini mengkaji sifat-sifat bunyi bahasa. Sifat fizikal yang dimaksudkan di sini
ialah gelombang bunyi ujaran yang dihasilkan oleh pita suara. Gelombang bunyi ini dapat
diukur dengan menggunakan alat seperti spektrogram dan osiloskop. Antara sifat yang
diberi perhatian dalam kajian fonetik akustik termasuklah nada, frekuensi dan amplitud.
1/27; F+)03(8 A%.(3+'(
Cabang ini mengkaji tentang cara bunyi bahasa ditanggapi oleh pendengar melalui
pendengaran dan diterjemahkan (persepsi) oleh otak. Proses ini adalah proses yang paling
kompleks dalam kajian fonetik kerana proses ini melibatkan kajian yang bersifat mujarad.
Dari ketiga-tiga cabang ini, fonetik artikulasi adalah cabang yang paling diberi tumpuan
dalam pengajaran dan pembelajaran fonetik di Malaysia. Dua cabang lagi, iaitu fonetik
akustik dan fonetik auditori agak kurang diberi perhatian kerana tiadanya peralatan dan
kepakaran yang menyebabkan kesukaran untuk pengajaran.
1/3; FONOLOGI
Menurut Rahimah Haji Sabran dan Rahim Sham (1985), bidang fonologi mengkaji
sistem bunyi- bunyi yang tertentu dalam pertuturan, khusus bagi sesuatu bahasa. ni jelas
daripada pendapat Henderson yang menyatakan the stu!" #$ the s"stemati%
#rgani&ati#n #$ se'e%te! s(ee%h s#un!s in the s(#ken $#rm #$ in!i)i!ua' 'anguage
has )ari#us'" *een %a''e! (h#n#'#g"+,
Mengikut Frank Parker (1994), fonologi merupakan suatu bidang yang mengkaji
sistem bunyi sesuatu bahasa: iaitu rumus-rumus yang menentukan aspek sebutan. Dalam
tradisi barat, pengkajian tentang bidang fonologi ini telah bermula sejak 200 tahun yang lalu,
iaitu bermula lebih kurang pada awal tahun 1800, apabila para ahli bahasa memulakan
pengkajian tentang perubahan bunyi bahasa dengan cara membandingkan bunyi bahasa
yang wujud dalam pelbagai bahasa yang berkaitan. Sehubungan itu dengan kata lain,
fonologi ialah ilmu tentang perbendaharaan fonem sesebuah bahasa.
Para pengkaji fonologi menggunakan istilah-istilah teknikal ketika menjelaskan
sesuatu bunyi. Antaranya ialah, bunyi-bunyi itu dibahagikan kepada bunyi-bunyi vokal,
konsonan dan diftong. Bunyi-bunyi itu diberi lambang yang diiktiraf pada peringkat
antarabangsa. Satu unit bunyi fonetik dinamakan fon dan diberi lambang tertentu dalam
kurungan siku. Contohnya [o]. Satu unit bunyi fonem diberi lambang hampir sama dengan
huruf dan ditulis dalam garis miring. Contohnya /o/. Huruf pula, seperti yang kita ketahui,
tidak diapit oleh sebarang tanda baca. (Fonem ialah unit bunyi yang lebih besar daripada
fon dan mempunyai fungsi tertentu dalam sesuatu bahasa.) Lazimnya fonetik dikaji secara
berasingan. Hal ini demikian kerana bidang fonetik amat rumit dan bersifat teknikal
2 FONETIK DAN FONOLOGI DALAM BAHASA MELAYU BAKU
Fonologi telah didefinisikan sebagai satu cabang ilmu bahasa yang mengkaji bunyi
bahasa sesuatu bahasa dan fungsinya dalam sistem bunyi bahasa tersebut. Bunyi bahasa
telah disusun mengikut sistem dan bidang fonologi bertujuan untuk menganalisis
penggunaan sistem ini. Pembahagian dalam bidang fonologi terbahagi kepada dua cabang
iaitu fonemik dan fonetik. Bidang fonetik ialah bidang yang mengkaji bunyi-bunyi yang
dihasilkan oleh manusia serta memberi lambang kepada bunyi-bunyi tersebut. Pengkajian
fonetik terbahagi kepada tiga cabang iaitu fonetik akustik, fonetik pendengaran dan fonetik
artikulasi.
2/1; K+)&0< B%)5(
Melalui bidang fonologi, antara aspek yang mendapat perhatian utama ialah konsep
bunyi, sistem tulisan dan suku kata. Menggunakan alat-alat ujaran, manusia menghasilkan
bunyi. Melalui keadaan udara yang terkeluar dari paru-paru menerusi alat-alat ujaran telah
menghasilkan bunyi-bunyi. Contohnya, bersin, batuk dan berdehem hanya bunyi semata-
mata dan tidak dikenali sebagai bunyi bahasa. Bunyi-bunyi yang dihasilkan untuk tujuan
pertuturan dikenali sebagai bunyi bahasa. Dalam pertuturan, manusia cuba untuk
menghasilkan bunyi yang bermakna. Bunyi yang dikeluarkan dalam bentuk ujaran itu
berlaku secara berterusan iaitu berentetan. Tetapi, bagi tujuan kajian, bunyi-bunyi tersebut
dianggap terpisah menjadi unit-unit kecil yang dikenali sebagai bunyi penggalan atau fon,
contohnya bunyi [p], [a], dan [w].
2/2; S(&30# B%)5( B"2"&" M0,"5%
Bahasa Melayu mempunyai sistem bunyi yang tersendiri dan untuk menguasai
kemahiran bertutur dalam bahasa Melayu dengan baik dan berkesan, seseorang pengguna
bahasa perlulah mempunyai pengetahuan yang mendalam tentangnya. Kajian bunyi
lazimnya terbahagi kepada dua bidang, iaitu fonetik dan fonologi. Fonetik mengkaji bunyi
bahasa dari segi penyebutan dan pendengaran atau sifatnya. Fonologi pula mengkaji bunyi-
bunyi yang berfungsi dalam sesuatu bahasa.
2/3; A,"3 P0'3%3%'") .") B%)5()5"/
1/ B(-(' "3"& 11/ T0)1"2 ,(."2
2/ B(-(' -"="2 12. B0,"8")1 ,(."2
3/ G(1( "3"& 13. A8"' ,(."2
4/ G(1( -"="2 14. E<(1,+3(&
5/ G%&( 15. P(3" &%"'"
6/ L0,")1(3 80'"& 16. R+)11" 308"8
7/ L0,")1(3 ,0#-%3 17. R+)11" H(.%)1
8/ A)"8 308"8 18. R+)11" #%,%3
9/ H%>%)1 ,(."2 19. R"2")1
10/ H"."<") ,(."2 20. T0)11+'+8
2/4; F%)1&( A,"3 P0'3%3%'")
(; L(."2
Lidah ialah alat artikulasi yang terpenting dan paling aktif dalam pengeluaran bunyi
bahasa. Lidah terbahagi kepada empat bahagian, iaitu hujung lidah, tengah lidah, hadapan
lidah, dan belakang lidah. Pembahagian ini membolehkan lidah membuat deskripsi
pelbagai jenis penghasilan bunyi. Bahagian hadapan lidah, tengah lidah dan belakang lidah
penting dalam pengeluaran bunyi-bunyi vokal, iaitu bunyi vokal hadapan, tengah dan
belakang. Hujung lidah merupakan bahagian paling aktif dan boleh digerakkan ke mana-
mana bahagian mulut untuk membuat penyekatan.
((; G(1(
Gigi juga berperanan dalam penghasilan bunyi bahasa tetapi peranannya tidaklah
aktif. Kedudukannya yang statik dan sentiasa digunakan sebagai penampan aliran udara
dalam penghasilan bunyi. Penampan aliran udara inilah yang menghasilkan bunyi.
(((; B(-('
Bibir adalah alat artikulasi yang terletak pada bahagian luar rongga mulut. Bibir terdiri
daripada otot-otot kenyal yang boleh dihamparkan dan dibundarkan dan berperanan
mengeluarkan bunyi yang berbagai-bagai. Bibir juga menjadi sempadan paling luar daripada
rongga mulut. Bibir juga berfungsi membuat sekatan kepada udara yang keluar daripada
rongga mulut.
(?; G%&(
Gusi merupakan bahagian yang embung dan menurun dari gigi ke bahagian dalam
rongga mulut. Organ ini digunakan sebagai daerah sebutan dengan bantuan hujung lidah
yang berfungsi membuat penyekatan.
?; L0,")1(3
Lelangit dapat dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu lelangit keras dan lelangit
lembut. Lelangit lembut menganjur dari sempadan lelangit keras hingga ke akhir rongga
mulut. Lelangit keras bermula dari sempadan gusi di bahagian hadapan atas rongga mulut
dapat diturunnaikkan untuk menutup atau membuka saluran rongga tekak terus ke rongga
hidung. Apabila dinaikkan, rongga mulut akan terbuka dan udara akan keluar melalui rongga
mulut dan apabila diturunkkan, rongga mulut akan tertutup dan udara terpaksa keluar
melalui rongga hidung. '
?(; R+)11" H(.%)1
Terletak di atas rongga mulut yang dipisahkan oleh lelangit. Rongga hidung boleh
dibuka atau ditutup, bergantung kepada keadaan sama ada anak tekak dan lelangit lembut
dinaikkan atau tidak.
?((; P(3" S%"'"
Pita suara terletak dalam ruang tenggorok (halkum) dan amat penting dalam
penghasilan bunyi. Proses pengeluaran suara berlaku dengan cara memperluas dan
mempersempit lubang yang terdapat di antara dua keping selaput nipis berkenaan.
3/ @ENIS-@ENIS BUNYI
3/1; B%)5( +8",
Bunyi vokal terhasil apabila udara keluar daripada rongga mulut tidak mengalami
sekatan atau himpitan. Bunyi vokal juga dipengaruhi oleh pengaruh lidah, keadaan rongga
mulut dan bentuk bibir. Kedudukan vokal-vokal dapat dilihat seperti berikut:
3/1; P0)12"&(,") B%)5( +8",
Menurut Mohamad Yunus Maris (1964), terdapat lapan buah vokal dalam bahasa
Melayu iaitu empat vokal depan dalam bahasa Melayu.[i],[e],[ ] dan [a];tiga vokal belakang,
[u],[o] dan[ ] dan satu vokal tengah, iaitu [e ].
3/2; +8", D0<") A(B9A0B9A B .") A"B
Vokal depan merupakan bunyi yang terhasil dimana lidah diletakkan di hadapan
sekali dalam mulut. Vokal depan terbahagi kepada empat bahagian iaitu vokal depan sempit
[i], vokal depan separuh sempit [e], vokal depan luas [a], dan vokal depan separuh luas [ B/
3/3; +8", D0<") S0#<(3 C(;
Untuk mengeluarkan bunyi vokal ini, depan lidah dinaikkan hingga hampir menyentuh
lelangit keras, sementara hujung lidah didekatkan pada gusi. Lelangit lembut diangkat untuk
menutup rongga hidung. Udara dari paru-paru melalui rongga mulut sambil menggetarkan
pita suara tanpa sekatan, halangan atau himpitan yang boleh menyebabkan geseran
kedengaran. Bibir berada dalam keadaan terhampat.
Contoh: bilik, titik, ipar, jari, cari
3/4; +8", D0<") S0<"'%2 S0#<(3 C0;
Untuk menghasilkan bunyi ini depan lidah dinaikkan, tetapi tidaklah setinggi
membunyikan vokal (i).
Contoh: kole, tauge, bendi, elok
3/5; +8", D0<") S0<"'%2 L%"&
Untuk mengeluarkan vokal ini depan lidah diturunkan sepertiga dari kedudukan untuk
mengeluarkan vokal ( e ). Kedudukan alat pertuturan adalah sama seperti semasa
mengeluarkan bunyi vokal (i) dan (e).
Contoh: tauke, gelek, gesek, gerek
3/6; +8", D0<") L%"& C ";
Untuk mengeluarkan bunyi vokal ini, depan lidah diturunkan serendah-rendahnya.
Lelangit lembut berkeadaan terangkat rapat ke belakang tekak dan menutup rongga
hidung. Kedudukan alat pertuturan lain adalah sama seperti menghasilkan vokal (i), dan
(e).
Contoh: anak, pandai, landai, anting, siapa, takat
3/7; +8", B0,"8")1 A%B9A+B .")A B
Vokal belakang adalah bunyi vokal yang terhasil di bahagian belakang mulut yang
melibatkan lidah belakang dan lelangit lembut. Vokal belakang terbahagi kepada empat
bahagian iaitu vokal belakang luas [D]. Vokal belakang separuh luas [ ], vokal belakang
sempit [u] dan vokal belakang separuh sempit [O].
3/8; +8", B0,"8")1 S0#<(3 C%;
Dihasilkan dengan mengangkat belakang lidah setinggi mungkin ke atas, tetapi tidak
menutup ruang aliran udara. Bentuk bibir dibundarkan.
Contoh: ubat, ulat, undang, udang, ulang
3/9; +8", S0<"'%2 S0#<(3 C + ;
Dihasilkan dengan menurunkan belakang lidah 1/3 di antara tempat yang paling tinggi
dan tempat yang paling rendah. Keadaan bibir pula dibundarkan.
Contoh: obor, solo, polo, toko, orang
3/10; +8", B0,"8")1 S0<"'%2 L%"&
Dihasilkan apabila belakang lidah diturunkan 1/3 daripada kedudukan separuh sempit
dan bentuk bibir turut dibundarkan. Vokal ini tidak terdapat dalam bahasa Melayu.
3/11; +8", T0)1"2 ADB
Vokal tengah merupakan vokal yang dihasilkan di bahagian tengah lidah. Vokal ini
merupakan satu-satunya vokal tengah yang terdapat dalam Bahasa Melayu. Dihasilkan
dengan meletakkan lidah seperti biasa di lantai rongga mulut. Bahagian tepi lidah
dilengkungkan sedikit, manakala rongga mulut berkeadaan sederhana luasnya.
Contoh: enam, empat, kenduri, gerai
4/ DIFTONG
Diftong terbentuk daripada bunyi vokal yang menggeluncur. Hal ini bermaksud,
sebutan sebuah vokal itu digabungkan dengan sebuah vokal yang lain. Hal ni dapat dilihat
dalam contoh diftong [ai].Bunyi vokal itu bermula dengan vokal [a] dan sebutannya
diteruskan menggeluncurkan kepada vokal [i], menyebabkan vokal [a] dan [i] bergabung
menjadi [ai] sebagai satu bunyi. ni ialah diftong. Dalam bahasa Melayu ada tiga buah
diftong, iaitu [ai],[au] dan [oi]. Diftong ini adalah berbeza daripada rentetan vokal. Diftong
membentuk satu suku kata sperti dalam perkataan pandai [pan-dai], tetapi rentetan vokal
membentuk suku kata yang berlainan seperti dalam perkataan sukai [su-ka-i].
Gabungan bunyi vokal dinamakan diftong. Diftong terbentuk apabila berlaku
pengeluncuran bunyi-bunyi vokal. Satu vokal mengeluncur dari satu vokal kepada vokal
yang lain. Terdapat 3 jenis diftong.
a. (ai): sampai, salai, gulai, sungai, cuai, landai
b. (au): lampau, silau, garau, surau, pukau
c. (oi): amboi, dodoi, adoi, sepoi, boikot.
"; L"#-")1 B%)5( +8",
L"#-")1 B%)5( H%'%E !+)3+2
[a] a saya
[e]
e
leher
[E] beg
[e] e segera
[i] i gigi
[o] o tolong
[O] kos
[u] u guru
[~] ~ bunyi sengau
-; +8", R")18"<
Vokal rangkap ialah urutan dua vokal penuh, dan tiap-tiap vokal merupakan vokal
penuh yang tersendiri. Misalnya daun dan lain. Dalam
perkataan daun, misalnya a dan u ialah dua vokal penuh dan perkataan ini terdiri daripada
dua suku kata iaitu da dan un. Dalam perkataan lain 2 vokal berturut-turut dalam satu
perkataan
+8", R")18"< !+)3+2
Ai Aiskrim, cair, ghaib, sains
Au Taun, maung, kedaung, pepauh
Oi Koir, heroin, eksploit, eksploitasi
a Biara, piagam, sia-sia, piano
o on, biola, antibiotik, Zionis
u Cium, kiub, siuman, piutang
Ua Buai, buapak, dualisma, kuarantin
Ui Juita, puisi, tuil, suis
Ea Bea, gear, teater, reaktor
Eo Neon, video, geometri, ideologi
Eu Neurologi, neutral, neutron, reumatik
Dengan mengenal bentuk huruf ini maka dapatlah kita membunyikan perkataan itu
dengan betul lagi tepat. Konsonan Bahasa Melayu juga meliputi bunyi letupan, letusan,
sengauan, sisian, geseran, malaran dan getaran. Hentian sepenuhnya dapat menghasilkan
bunyi letupan (plosif). Udara yang dilepaskan daripada paru-paru akan mengalami sekatan
sepenuhnya sama ada di bahagian bibir, lelangit keras, lelangit lembut atau pita suara.
Kemudian udara akan dilepaskan serta-merta dan akan terhasillah bunyi letupan.
"; B%)5( L03%<")
F+) A=", A82('
[p] [<ulau] [ata<]
[b] [-umi] [reba-]
[t] [3alam] [lia3]
[d] [.atu?] [ka.]
[k] [8ata] -
[g] [1arau] [be1]
[??] ** [ana??]
* bunyi k! tidak dapat hadir pada akhir suku kata dalam bahasa "elayu.
**bunyi #! adalah $ariasi kepada bunyi k! dan hadir pada akhir suku kata dalam %ahasa
"elayu.
Sekatan sepenuhnya dapat menghasilkan bunyi letusan (afrikat). Bunyi ini dihasilkan
dengan cara menyekat arus udara sepenuhnya yang dilepaskan oleh paru-paru. Kemudian
arus udara itu dilepaskan perlahan-lahan. Ada juga pendapat yang menyatakan bunyi afrikat
ini adalah hasil gabungan dua bunyi, iaitu bunyi [t] digabungkan dengan bunyi [s] untuk
menghasilkan bunyi [c], manakala bunyi [d] pula digabungkan dengan bunyi [z] untuk
mendapatkan bunyi [j].
Satu lagi bentuk sekatan yang dilakukan sepenuhnya akan mengeluarkan bunyi
sengauan (nasal) yang dihasilkan dengan cara menurunkan anak tekak (uvula) untuk
menutup rongga mulut (oral). ni menyebabkan udara yang dilepaskan dari paru-paru akan
melalui rongga hidung dan terhasillah bunyi nasal [m], [n], [N], dan [J].
Hentian sebahagian pula akan menghasilkan bunyi sisian, geseran (frikatif) dan
malaran. Bunyi sisian dalam bahasa Melayu dihasilkan dengan melakukan penyekatan
terhadap arus udara yang dilepaskan oleh paru-paru di bahagian lelangit keras oleh hujung
lidah menyebabkan udara hanya melalui kawasan sisi di kiri dan kanan rongga mulut. ni
menghasilkan bunyi [l].
Bunyi geseran dihasilkan dengan menyempitkan saluran udara supaya udara yang
melaluinya bergeser dan kedengaran bunyi berdesis. Bunyi geseran dalam bahasa Melayu
ialah [f], [v], [s], [z], [s], dan [h].
Untuk menghasilkan bunyi malaran, kedudukan artikulator adalah seperti
menghasilkan bunyi geseran tetapi geseran yang dihasilkan adalah terlalu lemah. Bunyi
malaran juga sama seperti untuk menghasilkan bunyi vokal, dan sesetengah ahli fonetik
menamakannya bunyi separuh vokal. Bunyi malaran dalam bahasa Melayu ialah [w] dan [y].
Bentuk sekatan udara yang ketiga ialah hentian sekejap-sekejap. Bentuk ini
menghasilkan bunyi getaran. Udara yang dilepaskan oleh paru-paru disekat dengan
menggetarkan hujung lidah di lelangit keras. Dalam bahasa Melayu hanya terdapat satu
bunyi getaran, iaitu [r].
7; B%)5( L03%&")
F+) A=", A82('
[c] [7awan] [maF]
[j] [>am] [ca>]
.; B%)5( S0)1"%")
F+) A=", A82('
[m] [#uda] [ciu#]
[n] [)iat] [jala)]
0; B%)5( S(&(")
F+) A=", A82('
[l] [,alu] [awa,]
E; B%)5( G0&0'")
F+) A=", A82('
[f] [Easeh] [alaE]
[v] [?en] *
[s] [&arat] [awa&]
[z] [:at] [lafa:]
[s] [Garat] [skuaG]
[h] [2arta] [sa2]
1; B%)5( G03"'")
F+) A=", A82('
[r] ['asa] [sia']
5/ BAKU BAHASA MELAYU
5/1 M"3,"#"3 S0-%3") B"8% B"2"&" M0,"5%
Bahasa Melayu sekarang sudah berusia lebih 2000 tahun (Asmah,1999). Jika dilihat dari
sudut usianya bahasa Melayu sudah boleh dikelaskan sebagai bahasa yang mantap dan kukuh.
ni boleh dilihat daripada peranannya sebagai bahasa rasmi bagi negara kita, alat komunikasi
dalam urusan rasmi dan tidak rasmi. Peranan bahasa Melayu dalam bidang pendidikan pula
tidak perlu dipertikaikan lagi, ia merupakan bahasa ilmu dan asas kepada perpaduan negara.
Keyakinan negara dalam meletakkan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu adalah kerana
bahasa ini sudah ada sistemnya yang tersendiri seperti ditulis oleh Rohizah Halim dan Sharifah
Fazliyaton Shaik smail, 2008 bahawa ;
+-ahasa .e'a"u a!a'ah *ahasa "ang mem(un"ai struktur !an *ersistem/ !engan asas
"ang (a!u !an kukuh ini/ *ahasa .e'a"u je'as seka'i te'ah !i(er'engka(kan se*agai
*ahasa inte'ek !engan wi*awa "ang kukuh +,
Namun sebagai bahasa yang hidup dan berkembang, bahasa Melayu khususnya bahasa
Melayu baku menempuh banyak proses sejak zaman kesultanan Melayu lagi sehingga pada
masa ini. Kini, bahasa Melayu baku menghadapi cabaran dan tekanan ekoran arus pemodenan
dan globalisasi. Penggiat bahasa risau, pendidik bimbang apatah lagi pejuang bahasa yang
melihat kian hari bahasa Melayu kian tersisih. Kegagalan meletakkan bahasa Melayu ditempat
yang sewajarnya memberi kesan kepada perlaksanaan bahasa Melayu baku dengan jayanya.
Bahasa baku ialah bahasa standard, mempunyai struktur yang lengkap dan sempurna
dari segi sistem ejaan, tatabahasa, dan kosa kata. Bahasa Melayu baku mempunyai
keseragaman dalam empat sistem yang utama iaitu fonologi, morfologi, sintaksis dan semantik.
Sebutan baku pula mencakup aspek fonologi sahaja. Menurut Awang Sariyan (2004), sebutan
baku di Malaysia telah ditetapkan dalam Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Kali Ke-3
(1956) yang memutuskan bahawa sebutan baku ialah sebutan fonemik (berdasarkan ejaan)
bukan berdasarkan kelaziman sebutan menurut dialek Riau-Johor. Pelaksanaan sebutan baku
di institusi pendidikan khususnya sekolah berjalan serentak dengan KBSM (1988). Tujuan
pembakuan bahasa Melayu adalah seperti yang berikut ;
i. Untuk mewujudkan satu variasi sebutan baku dalam bahasa Melayu yang dapat
digunakan dalam situasi formal atau situasi rasmi.
ii. Untuk meningkatkan kecekapan berbahasa Melayu dalam kalangan pengguna bahasa.
iii. Untuk memantapkan sistem dan struktur dalaman bahasa Melayu, supaya sistem
sebutannya menjadi mantap dan baku sejajar dengan pemantapan dan pembakuan
tatabahasa, kosa kata (perbendaharaan kata umum dan istilah), sistem ejaan, dan laras
bahasa.
iv. Secara khusus, untuk menyeragamkan cara berbahasa dan bertutur serta
mengurangkan penggunaan pelbagai variasi dan gaya sebutan serta menghindarkan
penggunaan dialek setempat di dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu di
peringkat sekolah
5/2 P0,"8&")"") S0-%3") B"8% B"2"&" M0,"5%
Menurut Awang Sariyan (1988:6), ahli- ahli bahasa telah bersependapat tentang dasar
sebutan baku Bahasa Melayu iaitu sebutan bagi kata bahasa Melayu hendaklah berdasarkan
sebutan fonemik atau sebutan berdasarkan ejaan. Perkara ini adalah bertepatan dengan
keterangan K.L Pike dalam bukunya Phonemics (1943:57) iaitu +Kata0kata !ieja se*agaimana
!iu%a(kan !an !iu%a(kan se*agaimana !ieja/ !an ti!ak a!a huru$ "ang sen"a(+,
Garis panduan dasar umum tentang sebutan baku bahasa Melayu adalah seperti berikut ;
S0-%3") H%'%E: Pada umumnya, setiap huruf dalam ejaan Rumi atau Jawi perlulah dilafazkan
dengan jelas mengikut nilai bunyi bahasa Melayu yang dilambangkan.
S0-%3") K"3": Sebutan kata hendaklah berdasarkan ejaan secara keseluruhan dan juga
berdasarkan bentuk kata (pola pada suku kata) sama ada kata dasar atau kata terbitan.
I)3+)"&(: ntonasi ialah nada suara yang turun naik atau tinggi rendah sewaktu bercakap dan
hendaklah berdasarkan jenis dan bentuk ayat atau kalimat dalam Bahasa Melayu serta
keperihalan keadaan yang berkenaan.

5/2 H%'%E D") F+)0# +8", H"I
S0-%3") B"8%
Vokal 'a' dilafazkan dengan [ a ] pada bahagian mana pun ia terletak sama ada terbuka,
tertutup, di tengah atau di akhir kata.ni bermakna vokal 'a' disebut seperti mana dieja dan dieja
seperti mana dilafazkan.
Contohnya:
H%'%E +8", F+)0#4 -%)5( E>"") S0-%3")
a [a] saya
berapa
apa
[sa ya]
[be ra pa]
[a pa]
5/6 F+)0# +8", Y")1 D(,"#-")18") D0)1") H%'%E H(I/
Mengikut sebutan baku fonem vokal 'i' perlu dibunyikan dengan [ i ], sama ada terletak
pada suku kata akhir terbuka dan suku kata tertutup. ni bermaksud vokal 'i' perlu dibunyikan
seperti mana dieja. Sebutan Johor-Riau bagi fonem vokal 'i' pada suku kata tertutup dibunyikan
dengan [e].
Contohnya:
E>"") S0-%3") -"8% S0-%3") @+2+' R("%
Alih
Mukim
Hasil
[a lih]
[mu kim]
[ha sil]
[ a leh]
[mu kem]
[ha sil]
5/7 F+)0# +8", Y")1 D(,"#-")18") D0)1") H%'%E H%I/
Mengikut sebutan baku fonem vokal 'u' perlu dibunyikan dengan [ u ], sama ada terletak
pada suku kata akhir terbuka dan suku kata tertutup. ni bermaksud vokal 'u' perlu dibunyikan
seperti mana dieja. Sebutan Johor-Riau bagi fonem vokal 'u' pada suku kata tertutup dibunyikan
dengan [o].
Contohnya:
E>"") S0-%3") -"8% S0-%3") @+2+'-R("%
Betul
Lanun
tutup
[be tul]
[la nun]
[tu tup]
[ be tol]
[la non]
[tu top)
5/8 P0)50-%3") K"3" T0'-(3")
Kata terbitan mengikut garis panduan dasar umum tentang sebutan baku Bahasa Melayu
hendaklah dilafazkan berdasarkan pola ejaan KV , KV + KV , KVK , KVK + KVK.
5/9 K"3" T0'-(3") D0)1") I#-%2") A=",")
E>"") S0-%3") -"8% S0-%3") @+2+'-R("%
Pengajar
Pengedar
Terasa
Berlari
terangkat
[pe nga jar]
[pe nge dar]
[te ra sa]
[ber la ri]
[ter ang kat]
[pe nga ja]
[pe nge da]
[te ra s]
[ber la ri]
[ter ang kat]
5/10 K"3" T0'-(3") B"2"&" A'"-9 I).+)0&(" D") I)110'(&
Kata serapan Bahasa Arab , ndonesia dan nggeris yang sudah sebati dengan bahasa
Melayu dibunyikan seperti sebutan baku Bahasa Melayu.
E>"") S3")."'. S0-%3") -"8% S0-%3") @+2+'-R("%
B"2"&" I).+)0&("
S"#" -%)5(
Anda
Merdeka
B0'-0:" -%)5(
Bangsa
<!
[an da]
[mer de ka]
[bang sa]
[an da]
[mer de ka]
[bang s]
B"2"&" A'"-
S"#" -%)5(
Fatwa
Takwa
B0:" -%)5(
Makna
B"2"&" I)110'(&
Frasa
drama
[fat wa]
[tak wa]
[mak na]
[fra sa]
[dra ma]
[fat wa]
[tak wa]
[mak n]
[fra sa]
[dra ma]
6/ I)3+)"&( D","# B"2"&" M0,"5%
ntonasi ialah nada suara yang turun naik atau tinggi rendah sewaktu bercakap dan
hendaklah berdasarkan jenis dan bentuk ayat atau kalimat dalam bahasa Melayu, sama ada
ayat penyata biasa, ayat tanya, ayat perintah, ayat terbalik atau songsang atau ayat pasif dan
seumpamanya. ntonasi bahasa Melayu dapat dikenali dan digayakan dengan empat tingkat
nada yang biasa ditandai dengan angka 1, 2, 3 dan 4. Angka 1 menandai nada yang paling
rendah dan angka 4 menandai nada yang paling tinggi. Nada 2 memulakan ujaran dan nada 3
merupakan nada tekanan. ntonasi bahasa Melayu mempunyai hubungan yang rapat dengan
sintaksis, iaitu dapat membezakan jenis dan bentuk ayat. ntonasi wujud dalam bahasa Melayu
bagi menandai dan memisahkan frasa yang pelbagai jenis dan bentuknya.
Ada beberapa fungsi intonasi. Antaranya:
i. Fungsi emosional: Untuk menyatakan pelbagai makna sikap, seperti kegembiraan,
kebosanan, kemarahan, kekejutan, keakraban, kekecualian, ketakutan dan ratusan
sikap yang lain.
ii. Fungsi gramatis: Untuk menandakan kontras dari segi tatabahasa terhadap sesuatu
ujaran, sama ada sesebuah klausa atau ayat itu berupa pertanyaan atau pernyataan,
positif atau negatif dan seumpamanya.
iii. Fungsi struktur informasi: Untuk memberikan sesuatu yang baru berbanding dengan
yang telah dimaklumi dalam makna sesebuah ujaran iaitu dengan menekankan kata
yang membawa makna tersebut.
iv. Fungsi tekstual: Untuk membentuk nada dan gaya suara yang turun naik bagi wacana
yang lebih luas seperti pembacaan teks berita yang membezakan satu berita dengan
berita yang lain.
v. Fungsi psikologi: Untuk membantu menggubah bahasa menjadi unit-unit ujaran yang
mudah dilihat dan diingat, seperti belajar urutan nombor yang panjang atau ungkapan
dalam ucapan.
vi. Fungsi 'indexical': Untuk menandai identiti seseorang, iaitu membantu mengenali
seseorang sama ada tergolong dalam kumpulan sosial atau pekerjaan yang berbeza,
seperti khatib, penjual ubat atau sarjan tentera.
6/1 S0-%3") B"1( N"#" K2"&
Nama orang di Malaysia atau di luar Malaysia dilafazkan menurut kebiasaan orang yang
empunya nama atau kebiasaan setempat atau kebiasaan antarabangsa. Contohnya ;
E>"") S0-%3")
Muhammad Hatta [mu.ham.mad hat.ta]
James Bond [jms bnd]
Nelson Mandela [nl.sen man.d.la]
Lim Keng Yaik [lim kng yk]
Boutros Boutros-Ghali [but.ros but.ros gha.li]
Nama tempat di Malaysia atau di luar Malaysia dilafazkan menurut kebiasaan sebutan
setempat atau kebiasaan antarabangsa. Contohnya ;
E>"") S0-%3")
Selangor Darul Ehsan [se.la.ngor da.rul h.san]
Bosnia-Herzegovina [bos.nia her.ze.go.vi.na]
Pyongyang [pyong.yang]
New Zealand [niu zi.lnd]
Sunway Lagoon [sun.wi le.gun]
Nama Khas yang lain yang mengandungi atau tidak mengandungi nama orang atau
nama tempat dilafazkan menurut sistem sebutan baku bahasa Melayu. Contohnya ;
E>"") S0-%3")
Bank Bumiputera [bangk bu.mi.pu.te.ra]
Radio Televisyen Malaysia [ra.dio t.l.vi.syen me.l.sia]
Universiti Teknologi Malaysia [u.ni.ver.si.ti tk.no.lo.gi me.l.sia]
Akronim atau singkatan yang terbentuk sebagai kata (dalam bahasa Melayu atau bukan
bahasa Melayu) dilafazkan dengan dua cara iaitu (i) cara sebutan akronim menurut cara
pemenggalan suku kata ejaan, atau (ii) cara sebutan ungkapan atau nama yang penuh.
Contohnya ;
E>"") S0-%3")
Felda [fl.da] atau (&ederal 'and (e$elopment )uthority)
(Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan)
UNESCO [yu.ns.ko] atau (*nited +ations ,ducational, -cientific and Cultural
.rgani/ation)
UMNO [am.no] atau (*nited "alays +ational .rgani/ation) (Pertubuhan
Kebangsaan Melayu Bersatu)
tadika [ta.di.ka] atau (taman didikan kanak-kanak)
ADUN [a.dun] atau (Ahli Dewan Undangan Negeri)
Plus [plus] atau (Projek Lebuh Raya Utara-Selatan)
Akronim yang tidak berbentuk kata dan singkatan jenis inisialisme dalam ejaan Rumi
dilafazkan dengan dua cara, iaitu (i) cara sebutan singkatan menurut bunyi huruf Rumi, atau (ii)
cara sebutan ungkapan atau nama yang penuh. Contohnya ;
E>"") S0-%3")
DBP [di.bi.pi] atau (Dewan Bahasa dan Pustaka)
TLDM [ti.l.di.m] atau (Tentera Laut Diraja Malaysia)
JKKK [j.k.k.k] atau (Jawatankuasa Keselamatan dan Kemajuan
Kampung)
RTM [ar.ti.m] atau (Radio Televisyen Malaysia)
PLO [pi.l.o] atau (0alestinian 'iberation .rgani/ation)
(Pertubuhan Pembebasan Palestin)
7/ S(#-+, F+)03(8 D","# B"2"&" M0,"5%
7/1 S(#-+, +8", B"2"&" M0,"5%
Sistem ejaan bertujuan untuk mewakili bunyi yang digunakan oleh penutur sesuatu
bahasa. Untuk mencapai tujuan tersebut, berikut disenaraikan bunyi dalam bahasa bahasa
Melayu untuk dipadankan dengan simbol ejaan (huruf). Dalam hal ini tumpukan hanya kepada
ejaan Rumi sahaja.
H%'%E S(#-+, -%)5(
a [a]
e (pepet) [e]
e taling [e]
i [i]
o [i]
u [u]
@".%", 5/1$ S(#-+, +8", B"2"&" M0,"5%
7/2 S(#-+, K+)&+)")
H%'%E S(#-+, -%)5(
b [b]
c [c]
d [d]
g [g]
h [h]
j [j]
k [k], [/], [Q]
l [l]
m [m]
n [n]
p [P]
q [q]
r [r]
s [s] [s]
t [t]
v [v]
w [w]
x [z]
y [Y]
z [z]
@".%", 5/2$ S(#-+, K+)&+)")
7/3 S(#-+, .(E3+)1
H%'%E G"-%)1") +8", S(#-+, -%)5(
ai [ai]
au [au]
oi [oi]
@".%", 5/3$ S(#-+, D(E3+)1
Berdasarkan senarai dalam jadual 1, 2, dan 3, ianya menjelaskan ada simbol-simbol
bunyi yang diwakili oleh satu huruf dan ada juga yang mewakili dua huruf dalam bahasa
Melayu.
7/4 S(#-+, K+)&+)") G").()1") .") R")18"<
K+)&+)") R")18"< S(#-+, -%)5(
gh [ 7 ]
ny [ ]
ng [ q ]
sy [ } ]
th [ ]
dz [ ]
akh [ x ]
R">"2 5/ 4$ K+)&+)") G").()1") .") R")18"<
8/ A)",(&(& D(",08 K0."2 D"'( A&<08 P0'-0:"") F+)03(8 .") F+)+,+1(
B"2"&" M0,"5%
Sesuatu bahasa tabii tidak pernah seragam. Bagi sesuatu perkataan, bunyi atau ayat
tertentu, penutur yang berbagai-bagai akan mengucapkan bentuk atau pengwujudan dari
perkataan, bunyi atau ayat itu dengan berbagai-bagai cara. Jika ini kita dapat perhatikan pada
ujaran dua atau tiga orang penutur, apatah lagi ribuan atau jutaan penutur dalam satu
masyarakat bahasa tertentu. Perbezaan-perbezaan dalam pengwujudan sesuatu bahasa
tertentu seperti yang dikatakan itu, melahirkan kelainan-kelainan bagi bahasa tersebut, dan
kelainan inilah yang disebut dialek atau loghat.
Dalam perkataan lain, sesuatu bahasa itu tidak dapat lari dari dicirikan oleh dialek:
dua,tiga atau pun jauh lebih banyak dari itu. Misalnya Bahasa Melayu/Malaysia mempunyai
berbagai-bagai dialek seperti dialek Kedah, dialek Johor, dialek Kelantan, dialek Sarawak dan
seterusnya. Tiap-tiap dialek itu mempunyai sifat-sifatnya tersendiri yang membezakannya dari
dialek-dialek lain. Perbezaan diantara dialek-dialek itu boleh dilihat dari dua sudut, iaitu sistem
bahasa dan kawasan penyebarannya.
8/1 S(&30# B"2"&"
Yang dimaksudkan dengan sistem bahasa ialah peraturan berkenaan dengan kod-kod
bahasa, dan kod-kod itu adalah bunyi, nahu dan perbendaharaan kata. Sesuatu dialek itu akan
menyimpang dalam beberapa hal dari dialek-dialek lain dari segi kod-kod itu. Melihat sistem
bunyi, sesuatu dialek itu bukan hanya berbeza dengan dialek lain pada penyebutan bunyi
tertentu, tetapi juga dalam penempatan yang berbeza pada sesuatu bunyi itu dalam perkataan.
Dalam dialek Kedah misalnya pengucapan "r" dalam bahasa standard adalah R (yang sama
dengan bunyi ghain dalam bahasa Arab, dan bunyi ini dalam ilmu Fonetik dinamakan frikatif
uvular) dalam lingkungan awal dan tengah kata, misalnya Ramai (ramai) dan bara (bara).
Dalam lingkungan akhir kata, yang wujud itu bukanlah R tetapi bunyi yang sama dengan ain
dalam bahasa Arab, yang dalam ilmu Fonetik disebut frikatif glotis, misalnya ayaq , (air), besaq
(besar).
Jika diamati, dalam dialek Kedah, perkataan-perkataan seperti balas, tikus, bilis, tebal,
batil, dan bakul diucapkan sebagai balayh, tikuyh, bileh, tebay, bate, dan bakoy. ni tidaklah
bermakna bahawa dalam dialek ini tidak ada bunyi-bunyi s dan l. sebenarnya yang
menimbulkan penyimpangan itu bukanlah ketiadaan s atau l dalam perbendaharaan dialek
Kedah, tetapi adalah peraturan bunyi yang menolak kehadiran bunyi-bunyi atau fonem-fonem
itu dalam lingkungan tertentu dalam perkataan, dan dalam hal ini linkungan akhir kata. ni hanya
beberapa contoh sahaja untuk menggambarkan perbezaan bunyi pada dialek.
Nahu sebagai kod bahasa juga memperlihatkan penyimpangan antara dialek.
Sebenarnya nahu terdiri dari dua bahagian, iaitu morfologi (atau peraturan pembentukan kata)
dan sintaksis (atau peraturan pembentukan ayat). Perbezaan antara dialek-dialek Melayu
dalam bidang nahu tidaklah sebanyak perbezaannya dalam sistem bunyi. Susunan ayat dari
dialek ke dialek dari segi bahagian-bahagian yang mendirikannya seperti Subjek-Predikat-
Objek, Pelaku-Perbuatan-Pelengkap, dan Judul-Cerita, yang pada amnya sama.
Perbendaharaan penambahan, yakni awalan dan akhiran, akan lebih nyata
perbezaannya sungguhpun jumlah perbezaan itu tidak seberapa dibandingkan dengan
perbezaan bunyi. Dialek Kedah tidak mempunyai penambah yang asing bagi dialek-dialek lain
atau bagi bahasa standard, sungguhpun ada penambah-penambah dalam bahasa standard
(apa lagi dalam perkembangannya akhir-akhir ini) yang tidak dikenali oleh dialek Kedah. Bukan
sahaja dialek Kedah tidak ditandai oleh awalan-awalan dan akhiran-akhiran baru seperti pra-,
sub-, pro-, dan -wan, yang merupakan penambah-penambah yang dibawa masuk dari Bahasa
nggeris dan Bahasa Sanskrit, bahkan juga tidak mempunyai beberapa penambah yang
sememangnya asli Melayu. Dialek Kedah tidak mengenal adanya akhiran -kan. Segala sesuatu
konsep yang didukung oleh akhiran -kan dalam bahasa standard didukung oleh bentuk lain
dalam dialek Kedah, misalnya penambah lain, bentuk kata dan bentuk frasa (rangkai kata).
Ayat- ayat dalam senarai (1) di bawah ini adalah bahasa standard dan mencontohkan
penggunaan -kan dengan konsep-konsep tertentu: konsep sebab musabab dalam ayat (), dan
konsep manfaat dalam ayat (ii).
1. () Dia mengecilkan bajunya.
(ii) Dia memandikan anaknya.
(iii) Dia membacakan ibunya surat itu.
Dalam dialek Kedah ayat-ayat itu akan berbunyi seperti yang diberi dalam senarai (2).
(Pengejaannya adalah menurut ejaan yang standard dan terpulanglah kepada pembaca untuk
mewujudkannya dalam dialek Kedah).
2. () Dia memperkecil baju dia.
(ii) Dia bagi mandi anak dia.
(iii) Dia baca surat itu bagi kat mak dia.
Sungguhpun dialek Kedah mempunyai akhiran -an dan - tetapi penambah-penambah itu
tidak seratus peratus sama dalam penggunaannya dengan bahasa standard. Ada
penggunaannya yang asing bagi bahasa standard, misalnya dalam perkataan seperti besaran
dan halusi.
Demikian juga keadaannya dengan awalan di- (dalam kata kerja pasif) tidak dikenal oleh
dialek Kedah. Sungguhpun ada awalan me- , tetapi penggunaan berlainan sama sekali dengan
apa yang terdapat dalam bahasa standard. Awalan me- dalam bahasa standard mempunyai
berbagai-bagai makna berdasarkan jenis dan golongan perkataan yang bergabung dengannya
dan juga menunjukkan modalitas tertentu seperti modalitas aktif dan sebagainya. Dalam dialek
Kedah, awalan ini hanya menunjukkan perbuatan yang sudah menjadi tabiat atau adat yang
dikerjakan dalam jangka waktu yang lama atau juga yang menunjukkan sifat yang tertentu pada
manusia.
Perbuatan yang dilakukan dalam jangka waktu yang pendek yang tidak merupakan tabiat
atau adat yang tidak menggunakan awalan ini. Oleh kerana itu kita dapati bahawa perkataan-
perkataan yang mendukung awalan me- dalam dialek Kedah adalah diantaranya merupakan
perkataan-perkataan seperti mengerat, menanam, memukul, menjual, menjahit, memotong,
mengurui, menggala, (menenggala) dan sebagainya yang menunjukkan perbuatan yang
merupakan mata pencarian atau tabiat yang berlaku dalam jangka waktu tertentu yang
berulang-ulang atau juga berlaku sepanjang hayat dalam kehidupan orang-orang Kedah. Di
pihak yang lain pula terdapat perkataan-perkataan yang menunjukkan adat budaya, misalnya
menengok (dalam erti kata "menyelidik" sebelum meminang, atau "melihat" nasib), meminjam
(dalam ertikata "berderau), memanggil (menjemput datang ke kenduri), meminang dan
sebagainya.
Awalan me- yang menunjukkan sifat atau kecenderungan tertentu pada manusia terdapat
pada perkataan-perkataan seperti menyombong, mengira (kedekut), melawan (suka
menentang), memakai (suka memakai pakaian yang cantik-cantik atau guna-guna), menunjuk
(suka memperlihatkan kelebihan sendiri, seperti kecantikan, kekayaan, kepandaian atau yang
serupa itu), menerai (suka mengenakan pakaian yang cantik-cantik untuk memperlihatkan
kepada orang lain) dan sebagainya. Dalam kertas kerja yang seperti ini tidak mungkin
diperkatakan dengan panjang lebar tentang ciri-ciri nahu dialek Kedah yang berbeza dengan
bahasa standard, tetapi memadailah dengan beberapa contoh sahaja.
Penyimpangan dalam perbendaharaan kata antara dialek lebih banyak dari
penyimpangan dalam nahu. Penyimpangan yang seperti ini mempunyai dua jenis kewujudan.
Pertama, perkataan yang betul-betul berbeza antara dialek, seperti berikut:
D(",08 K0."2 B"2"&" S3")."'.
Mangli lali (dalam pengertian "immune")
Ranggi sombong
Awat mengapa, kenapa
Kedua, penyimpangan itu boleh merupakan penyimpangan yang wujud hanya kerana
penyebutan yang berbeza, seperti bekayh (bekas), tebai (tebal), bakag (bakar) dan sebagainya.
Dalam hubungan dengan sistem bahasa ini, kita dapat melihat sebagaimana sesuatu
dialek itu menggambarkan penglihatan dunia para penggunanya, yang berbeza dengan
penglihatan dunia pengguna-pengguna dialek-dialek lain. Misalnya, cara orang Kedah melihat
masa itu tidak seratus peratus sama dengan cara-cara orang Melayu dari kawasan dialek lain
melihatnya. Pengiraan waktu yang membahagikan tahun ke dalam 12 bulan bukanlah asli
Kedah, bahkan juga bukan asli Melayu. Cara ini dibawa dari luar melalui islam dan pengaruh
Barat.
Bagi orang-orang Kedah, peredaran masa dilihat menerusi peredaran musim. Mereka
mengenal dua musim iaitu musim hujan dan musim timur, dan ini selari dengan pola-pola
kehidupan petani-petani Kedah. Musim hujan membayangkan jangka masa bagi kegiatan
menanam padi, sedangkan musim timur merupakan jangka masa yang kering tetapi berangin,
sesuai bagi kegiatan-kegiatan yang berhubung dengan penuaian padi, dan perkataan timur di
sini menunjukkan arah datangnya angin. Dalam hubungan ini kita hendaklah ingat bahawa
kemarau dalam dialek ini tidak dianggap sebagai musim, yakni jangka masa tertentu, tetapi
lebih kepada keadaan - yakni ketiadaan hujan yang mengakibatkan alam sekitar kering
kontang. Peredaran masa yang menunjukkan penyempurnaan kedua-dua musim -musim timur
dan musim hujan atau sebaliknya - dikenal sebagai temekuap. Jika kita mencuba mencari
kesejajarannya, maka kita akan dapat melihat bahawa konsep temekuap itu tidak jauh
menyimpang dari konsep tahun yang kita bawa masuk dari luar itu. Dari itu kita dapat membuat
kesimpulan bahawa orang-orang Kedah sudah mempunyai cara pengiraan peredaran masa
sejajar dengan pengiraan tahun sebelum datangnya pengaruh asing, dan hal ini berkait erat
dengan pola kehidupan mereka sebagai petani.
Konsep tahun melibatkan bulan sehingga boleh dibahagi kepada 12 bahagian atau bulan.
Dalam kalendar lunar, pengiraan bulan bermula dari terbitnya bulan sehingga mengambang
dan seterusnya mengecil atau terbenam kembali. Dalam konsep temekuap perkiraan dimulakan
dari mengambangnya bulan, yakni bulan penuh atau bulan purnama dan peredaran masa dikira
dari saat ini sehingga bulan itu mengambang semula. Dari itu timbullah konsep bulan timbul
(untuk bulan yang akan datang) sebagai lawan bulan ia atau bulan ini dan bulan sudah. Dengan
itu juga konsep awal bulan dan hujung bulan merupakan konsep yang baru yang dibawa masuk
ke dalam dialek Kedah melalui bahasa standard.
Pengertian minggu juga tidak ada dalam dialek ini. Bahkan minggu yang terdiri dari 7 hari
itu adalah pembaharuan yang didatangkan dari kebudayaan islam dan kemudiannya dari Barat,
dan ini bukan sahaja berlaku dalam bahasa Melayu bahkan juga dalam bahasa-bahasa
serumpun dengannya seperti bahasa Kadazan, ban Jawa dan sebagainya. Dalam bahasa
Jawa, terdapat konsep pekan yang terdiri dari 5 hari.
Bagi orang-orang Kedah pengiraan hari dalam satu-satu bulan itu tidak penting. Yang
penting ialah jangka masa yang dekat dengan "hari ini" sama ada sebelum atau sesudah.
Jangka masa sebelum "hari ini" ialah kelmarin, kelmarin dulu, dan kelmarin dulu balik sana, dan
yang sebelum "hari ini" ialah esok (isuk), lusa, tulat, tungging, tungging buyung. Julat waktu
yang seperti ini boleh dikaitkan dengan pola hidup orang-orang Kedah yang sebahagian
besarnya adalah petani. Julat ini membayangkan peringkat-peringkat pekerjaan yang dirancang
dalam kerja-kerja persawahan. Penamaan hari-hari seperti snin, Selasa dan sepertinya itu
tidak perlu; yang penting ialah pengertian dan kesedaran akan berlalunya waktu sebelum dan
sesudah, dalam jangka masa yang ditetapkan.
Dalam memperkatakan peredaran waktu ini, salah satu penyimpangan yang nyata antara
dialek ialah pengertian yang diberi masing-masing kepada perkataan kelmarin(kelmarin). Bagi
beberapa dialek lain, perkataan itu membawa makna "masa lampau yang lebih ke belakang
dari hari sesudah hari ini", sedangkan dalam dialek Kedah, maknanya ialah "hari sesudah hari
ini". Perbezaan ini terletak pada cara hidup masing-masing yang berbeza satu sama lain. Bagi
orang-orang Kedah perkiraan waktu yang menegaskan masa lampau yang tidak ada
ketentuannya itu tidak penting. Kehidupan pertanian, lebih-lebih lagi persawahan, harus
memberi perhatian penuh kepada peredaran masa yang dekat dan yang mempunyai ketentuan.
Pembahagian waktu dalam satu-satu hari bagi orang-orang Kedah tidak berbeza dengan
apa yang terdapat di kalangan orang-orang Melayu lain. Oleh kerana itu tidak usahlah saya
memperkatakannya dengan panjang lebar.
Kehidupan dan penglihatan dunia (yakni cara melihat dunia dan kehidupan) di kalangan
orang-orang Kedah yang boleh dikesan dari pelbagai gerak dalam konsep memotong,
mencampak, berjalan, memukul, memijak dan sebagainya, dengan sendirinya dapat
menggambarkan beberapa perincian dalam tingkah laku dan cara hidup orang-orang Kedah
dari zaman ke zaman. Untuk konsep memotong sahaja dialek Kedah mempunyai tidak kurang
dari 14 perkataan, iaitu tebang, cantas, cincang, hiris, belah, kerat, rincik, tetas, takok, takek,
kelar, tebas, tebang, tetak. (Perlu diingat di sini bahawa potong itu bukanlah asli Kedah tetapi
adalah pinjaman dari bahasa standard).
Perkataan-perkataan itu timbul berdasarkan perbezaan-perbezaan kecil dari segi gerak
perbuatan, daya yang dikenakan, kecepatan perbuatan dan sebagainya. Di sini kebudayaan
yang dilalui oleh orang-orang Kedah itu sudah dapat membezakan gerak-gerak yang asasnya
sama itu, dengan begitu terperinci sekali. Begitulah juga halnya dengan konsep memijak,
memukul dan sebagainya.
Cara orang-orang Kedah mengkonsepsikan warna serta bentuk, dan pemberian kepada
nama pohon-pohon dan jenis-jenis padi juga membayangkan dengan jelasnya kehidupan
mereka yang tidak dapat dipisahkan dari kehidupan pertanian. Dalam pengertian warna,
misalnya warna merah dan hijau merupakan warna yang baik. Dalam hal ini kita hendaklah
ingat bahawa merah bagi petani-petani Kedah (sebelum dipengaruhi oleh bahasa standard)
meliputi kuning dan coklat, sedangkan hijau meliputi juga biru. Kedua-dua warna ini mempunyai
kaitan yang erat dengan alam pertanian. Pohon-pohon yang hijau dengan batangnya yang
berwarna merah (coklat?), sedangkan padi berwarna merah (kuning) seperti juga emas yang
merah. Jika orang Kedah betul menggunakan perkataan kuning, maka konsep di sebalik
perkataan ini dikaitkan dengan penyakit atau keuzuran. Biasanya perkataan itu disingkatkan
menjadi nin (g), yang biasanya dikaitkan dengan mata atau air muka orang yang sedang
mengalami keuzuran.
Dengan perbincangan mengenai kod bahasa ini, tujuan saya ialah hendak
memperlihatkan bagaimana dialek Kedah mempunyai ciri-ciri tersendiri yang membezakannya
dari bahasa standard dan juga dari dialek-dialek lain. Perbendaharaan katanya tidak dapat
membayangkan kehidupan pengguna itu. Tetapi bagaimana pula dengan sistem bunyi dan
nahunya. Kedua-dua kod ini tidaklah dapat membayangkan kehidupan dan budaya orang-orang
Kedah dengan cara yang sama dengan perbendaharaan kata. Tetapi perbandingan dengan
kod-kod bahasa dalam dialek-dialek lain dan juga bahasa standard akan memperlihatkan
kepada kita perkembangan dalaman yang dilalui oleh dialek itu.
Dari segi sistem bunyinya, dialek Kedah pada satu ketika dalam sejarah kewujudannya
telah mengalami perkembangan yang pesat. Rekonstruksi dalaman yang dikenakan ke atas
dialek-dialek Melayu menunjukkan bahawa dari segi sistem bunyi, dialek Kedah jauh
meninggalkan Bahasa Melayu Purba yang dibayangkan oleh dialek Johor. Dalam perkataan
lain sistem bunyi dialek Johor mengalami perkembangan yang amat sedikit dari tahap
purbanya.
Berdasarkan teori perbandingan bahasa yang sudah diterima umum, sesuatu bahasa
atau dialek akan mengalami perkembangan yang pesat jika bahasa atau dialek itu terdapat
dalam kawasan yang merupakan pusat kebudayaan (meliputi pusat kegiatan perdagangan dan
sebagainya). Dalam hal ini, melihat kepada sejarah Kedah, yakni zaman Kedah menjadi pusat
kebudayaan dan perdagangan bukan sahaja bagi Semenanjung Tanah Melayu tetapi juga bagi
Kepulauan Melayu; tegasnya zaman Sriwijaya pada masa itu kawasan-kawasan bahagian
selatan Semenanjung belum terbuka atau berkembang. Dengan itu tidak hairanlah jika dialek
yang digunakannya itu tidak mengalami perkembangan yang sama pesatnya dengan dialek
Kedah dalam zaman itu.
Dialek Kelantan juga melalui perkembangan yang pesat seperti yang dibayangkan oleh
sistem bunyinya. ni dapat dihubungkan dengan kehidupan kebudayaan yang dilalui oleh orang-
orang Kelantan - juga sebelum terbukanya bahagian selatan. Bezanya antara dialek Kedah dan
dialek Kelantan, ialah dialek Kedah berkembang hingga mencapai titik keefisienan pada dialek
Kelantan ialah penguguran begitu banyaknya konsonan-konsonan pada akhir kata sehingga
menimbulkan homomim-homomim (kata-kata sebunyi) yang melebihi homonim-homonim dalam
dialek lain.
Contoh:

D alam
memperkatakan nahu, terlebih dahulu saya ingin menegaskan bahawa tidak ada dialek Melayu
khususnya di Semenanjung ini yang "bercakap" dengan nahu seperti yang terdapat dalam
bahasa standard yang tertulis. Jadi baik dalam dialek Kedah mahupun dalam dialek Johor,
nahu yang wujud adalah nahu yang digunakan oleh orang sehari-hari dalam keadaan tabii.
Memang dalam masyarakat, bahasa Melayu ada tingkat-tingkat bahasa yang antara lain
menunjukkan penggunaan yang tidak bersahaja (formal) sebagai lawan bersahaja (tak formal),
dan bahasa lisan sebagai lawan bahasa tulisan. Dalam mana-mana peringkat dalam sejarah
kehidupannya, bahasa Melayu jauh lebih banyak digunakan sebagai bahasa yang dituturkan
dibandingkan dengan bahasa yang ditulis; apa lagi dalam zaman sebelum sistem tulisan
diperkenalkan.
Nahu bahasa lisan bagi mana-mana zaman dalam perkembangan bahasa Melayu lebih
sederhana nahu bahasa tulisan. Ayat-ayat yang pendek-pendek menggambarkan kepraktisan
hubungan dalam sesuatu peristiwa bahasa antara orang-orang yang berkenaan. Lagi pula ayat
yang berjela-jela panjangnya seperti yang terdapat dalam bahasa tulisan sekarang ini adalah
pembaharuan, akibat dari pengaruh nahu dan gaya bahasa nggeris. Pembentukan ayat yang
seperti ini membayangkan budaya yang sudah mengalami intelektualisasi ala Barat yang asing
bagi dialek-dialek termasuk dialek Kedah.
9/ S+",") T%1"&")
1. Memilih dan menganalisis audio visual laman sesawang Youtube bahasa Melayu yang
sesuai.
2. Menganalisis bahan rakaman daripada laman sesawang Youtube dan #0#-%"3
3'")&8'(<&( -"2"&" M0,"5% &0<")>")1 150-200 <"3"2 <0'8"3"").
3. Menghasilkan satu refleksi berkaitan tugasan.
9/1 Berdasarkan tugasan, saya telah speksifikasi rakaman tersebut seperti berikut :
T">%8 $ Video Raja Lawak Minggu Pertama bersama kumpulan LNJ
M"&" $ Rakaman 10 minit 32 saat
D(",08 $ Kedah
B(,/ J"3"8 $ 2 orang
J"3"8 $ Lan dan Jan
T'")&8'(<&( R"8"#")
CA5"3 D(",08 K0."2;
B"2") D(<(,(2 $ (.0+ K,(< R">" L"="8 M%&(# 80 3 -0'&"#" LN@ K 10 M()(3 32 S""3
1egmen : 2ntr#
L") : Hai dalam kuku pun ada kambin?
@") : Bek..
L") :Uit misin basoh. Hai misin basoh. sh hang ni
@") : Misin basoh mai kot mana?
L") : Amboi mai tergedik-gedik, tergedik-gedik pasai pa. Awat?
@") : Hang tau malam ni aku pangge hang pasai apa?
L") : Tak tau..
@") : Aku nak bagi hang jadi GRO.
L") : GRO!! hehehe.. sukanya aku GRO. Abis dia orang tu macam mana? Haa kalau nak tau
tengok ni "Ushar Lagi".
.........................................................................................................................................................
1egmen : Di suatu tem(at "ang sun"i3
L") : Amboi. Kenyang rasa. Lega hati.. Arrggghhhhhhh..( bunyi berlahak) Alhamdunillah..
@") : Hoi..
L") : Oii misin basoh jatoh..
@") : Misin basoh jatoh kot mana? Amboi berlahak.. Deras noh...
L") : Hang. Gelocoh..
@") : Gelojoh tang mana?
L") : Awat lambat sangat?
@") : Aku pangge hang mai malam ni sebab aku nak bagi hang jadi GRO.
L") : GRO?Ai.. tak mau jadi GRO.. jadi GRO berdosa.. mak saya marah.. tak mau..
@") : Ni..ni.. Dak..dak. Mai sini dulu.. Dengaq aku cakap dulu tak abis lagi.. GRO bukan GRO
hak dok nuhnuhnuh.. Bukan..
L") : Abis?
@") : GRO ni singkat daripada Gaya Ragut Orang..
L") : Ragut orang? Lagi nak mampuih.. Lolaq hang..
@") : Hang pukui aku lagi..
L") : Tak mau..
@") : Hai..Hai sayang.. ntan payung mai mai mai.. amboi panggil intan payung mai.. nih..
L") : Awat?
@") : Kita, hang mau duit dak?
L") : Hai duit mesti la nak..
@") : Nak kan.. cara orang berjalan pun boleh ragut kan, kita naik moto pun orang buleh ragut
lani tak pa biar aku jadi mangsa, hang jadi..
L") : GRO..
@") : Tu.. GRO kot mana?
L") : GRO tu Gaya Ragut Orang.. hang yang kata tadi..
@") : Dak aih.
L") : Aku tak mau, aku nak ragut jugak mai..
@") : Oi belum lagi..
L") : Ha cepat-cepat hang jadi cepat..
@") : Aku jalan
L") : Ha aku nak ragut lekas
.
1egmen : Lak#nan ragut,,
@") : Eh aduih, aduih, aduih..
L") : Ha nah makan bulu kaki
@") : Hoi, awat woi.. oii jangan lari.. amboi mai ni
L") : Awat pulak
@") : Amboi hang pukui aku sakan noh. Hang tak tau aku sakit kaki ni
L") : Sakit kaki ? Kenapa?
@") : Hang tau kaki aku kena pa?
L") : Kena pa?
@") : Kena sengat ikan pari..
L") : Mai tang mana sengat ikan pari plak
@") : Hak ni bukan duri ikan pari hak ni paku..
L") : Paku?
@") : Allah.. botak!! Oi..oi.. malu kat orang botak.. ui malu-malu..
L") : Awat abang buat mcm ni
@") : Sabaq la..
.
1egmen : Ke!engaran *un"i siren,,
@") : Hang dengaq dak, dengaq dak? dengaq dak ?
L") : Dengaq, dengaq? Ambulan..
@") : Ui.. bukan ambulan
L") : Haa?
@") : Polis!
L") : Ha polis?
@") : Polis....
L") : Polis....
T'")&8'(<&( R"8"#")
CS0-%3") B"8%;
B"2") D(<(,(2 $ (.0+ K,(< R">" L"="8 M%&(# 80 3 -0'&"#" LN@ K 10 M()(3 32 S""3
T0'>0#"2") B"8%
1egmen : 2ntr#
L") : Hai dalam kuku pun ada kambing?
@") : Bek..
L") :Uit mesin basuh. Hai mesin basuh. sh kamu ini.
@") : Mesin basuh datang dari mana?
L") : Amboi datang tergedik-gedik, tergedik-gedik sebab apa. Kenapa?
@") : Kamu tahu malam ini saya panggil kamu sebab apa?
L") : Tidak tahu..
@") : Saya hendak kamu jadi GRO.
L") : GRO!! hehehe.. sukanya saya GRO. Habis mereka yang lain macam mana? Haa kalau
hendak tahu, tengok ini "Ushar Lagi".
.........................................................................................................................................................
L") : Amboi. Kenyang rasa. Lega hati.. Arrggghhhhhhh..( bunyi berlahak) Alhamdunillah..
@") : Hoi..
L") : Oii mesin basuh jatuh..
@") : Mesin basuh jatuh dimana? Amboi berlahak.. Kuat bunyinya...
L") : Kamu.. Gelojoh..
@") : Di mana yang gelojoh?
L") : Kenapa lambat sangat?
@") : Saya panggil kamu datang malam ini sebab saya hendak bagi kamu jadi GRO.
L") : GRO? Ai.. tidak mahu jadi GRO.. jadi GRO berdosa.. mak saya marah.. tidak mahu..
@") : ni..ini.. Bukan-bukan. Datang sini dulu.. Dengar saya cakap dulu tidak habis lagi.. GRO
bukan GRO yang seperti tuuuuuuuuuhhhhhhh.. Bukan..
L") : Habis?
@") : GRO ini singkat daripada Gaya Ragut Orang..
L") : Ragut orang? Lagi hendak mati.. Teruk betul kamu..
@") : Kamu pukul saya lagi..
L") : Tidak mahu..
@") : Hai..Hai sayang.. ntan payung datang, datang, datang.. amboi panggil intan payung
datang.. ini..
L") : Kenapa?
@") : Kita, Kamu mahu duit kan?
L") : Hai duit mesti..
@") : Mahu kan.. cara orang berjalan pun boleh ragut kan, kita naik motor pun orang boleh
ragut sekarang ini tidak apa biar saya jadi mangsa, kamu jadi..
L") : GRO..
@") : tu.. GRO?
L") : GRO itu Gaya Ragut Orang.. kamu yang kata tadi..
@") : Bukan..
L") : Saya tidak mahu, saya hendak ragut juga sekarang..
@") : Oi belum lagi..
L") : Ha cepat-cepat kamu jadi cepat..
@") : Saya jalan..
L") : Ha Saya ragut sekarang

@") : Eh aduh, aduh, aduh..
L") : Ha makan bulu kaki..
@") : Hoi, Kenapa? Oii jangan lari.. amboi datang sini
L") : Kenapa pula?
@") : Amboi dasyat kamu pukul saya. Kamu tahu saya sakit kaki.
L") : Sakit kaki ? Kenapa?
@") : Kamu tahu kenapa dengan kaki saya?
L") : Kena apa?
@") : Kena sengat ikan pari..
L") : Datang mana sengat ikan pari?
@") : Hak ini bukan duri ikan pari hak ini paku..
L") : Paku?
@") : Allah.. botak!! Oi..oi.. malu dengan orang.. Botak.. ui malu-malu..
L") : Kenapa abang buat macam ini?
@") : Sabar..
.
@") : Kamu dengar tidak? Dengar tidak? Dengar tidak ?
L") : Dengar, dengar.. Ambulan..
@") : Ui.. bukan ambulan
L") : Haa?
@") : Polis!
L") : Ha polis?
@") : Polis....
L") : Polis....
T'")&8'(<&( F+)03(8
CS0-%3") D(",08 K0."2;
B"2") D(<(,(2 $ (.0+ K,(< R">" L"="8 M%&(# 80 3 -0'&"#" LN@ K 10 M()(3 32 S""3
T'")&8'(<&( F+)03(8
1egmen : 2ntr#
L") : [hai da.lam ku.ku pun a.da kam.bin]?
@") : [ba.y?]
L") :[ui? me.sin ba.sh] [haj me.sin ba.sh] [ish hang ni]
@") : [me.sin ba.sh mai kt ma.na]?
L") : [am.boi mai tRe.gedi?- ge.di?] [tRe.ge.di? ge.di? pa.saj pa] [a.wat]?
@") : [hang tau ma.lam ni a.ku pang.gil hang pa.saj a.pa]?
L") : [ta? tau]
@") : [a.ku na? ba.gi hang ja.di G.R.O]
L") : [G.R.O. he.he.he su.ka.Pa a.ku G.R.O.] [a.bs di.ya .Rang tu ma.cam ma.na]? [haa
ka.lau na? tau te.qo? ni u.sar la.gi]
......................................................................................................................................................
L") : [am.boi ke.Paq ra.sa le.ga ha.ti] [arrggghhhhhhh( bunyi berlahak)] [al.ham.du.nil.lah]
@") : [hoi]
L") : [oii me.sin ba.sh ja.th]
@") : [me.sin ba.sh ja.th kt ma.na]? [am.boi be.la.ha?] [de.Rayh nh]
L") : [hang] [ge.l.ch]
@") : [ge.l.jh taq ma.na]?
L") : [a.wat lam.bat sa.qat]?
@") : [a.ku pang.g hang mai ma.lam ni se.bab a.ku na? ba.gi hang ja.di G.R.O.]
L") : [G.R.O] [ai ta? mau ja.di G.R.O.] [ja.di G.R.O ber.do.sa] [ma? sa.ya ma.Rah] [ta? mahu]
@") : [ni.ni.] [da?.da?] [mai si.ni du.lu] [de.qa a.ku ca.kap du.lu ta? a.bs la.gi] [G.R.O. bu.kan
G.R.O. ha? do? nh.nh.nh] [bu.kan]
L") : [a.bs]?
@") : [G.R.O. ni siq.ka.tan da.Ri.pa.da ga.ya Ra.gut .Raq]
L") : [Ra.gut .Raq]? [la.gi na? mam.pyh] [l.la hang]
@") : [hang pu.kj a.ku la.gi]
L") : [ta? mau]
@") : [hai hai sa.yaq in.tan pa.yq mai mai mai] [am.boi pang.g in.tan pa.yq mai nh]
L") : [a.wat]?
@") : [ki.ta hang mau du.wt da?]?
L") : [haj du.wt mes.ti la na?]
@") : [na? kan ca.Ra .Rang ber.ja.lan pun bo.lh Ra.gut kan ki.ta na.y? m.t pun .Rang
bo.lh Ra.gut la.ni ta? pa bi.a a.ku ja.di maq.sa, hang ja.di]
L") : [G.R.O.]
@") : [tu G.R.O. kt ma.na]
L") : [G.R.O tu ga.ya Ra.gut .Rang] [hang yaq ka.ta ta.di]
@") : [da? aih]
L") : [a.ku ta? mau a.ku na? Ra.gut ju.ga? mai]
@") : [oi be.lum la.gi]
L") : [ha ce.pat ce.pat hang ja.di ce.pat]
@") : [a.ku ja.lan]
L") : [ha a.ku na? Ra.gut le.kayh]

@") : [eh a.dyh a.dyh a.dyh]
L") : [ha nah ma.kan bu.lu ka.ki]
@") : [hoi a.wat woi oi ja.qan la.Ri] [am.boi mai ni]
L") : [a.wat pu.la?]
@") : [am.boi hang pu.kj a.ku sa.kan nh] [hang ta? tau a.ku sa.kit ka.ki ni]
L") : [sa.kit ka.ki]? [ke.na.pa]?
@") : [hang tau ka.ki a.ku ke.na pa]?
L") : [ke.na pa]?
@") : [ke.na se.qat i.kan pa.Ri]
L") : [mai taq ma.na se.qat i.kan pa.Ri pla?]
@") : [ha? ni bu.kan du.Ri i.kan pa.Ri ha] [ni pa.ku]
L") : [pa.ku]?
@") : [Al.lah] [bo.ta?]!! [oi.oi. ma.lu kat .Rang bo.ta?] [ui ma.lu ma.lu]
L") : [a.wat a.baq bu.wat ma.cam ni]
@") : [sa.ba la]
.
@") : [hang de.qa da? de.qa da? de.qa da?]
L") : [de.qa de.qa am.bu.len]
@") : [ui bu.kan am.bu.len]
L") : [haa]?
@") : [po.lis]!
L") : [ha po.lis]?
@") : [po.lis]
L") : [po.lis]
R%#%& F+)+,+1( (.0+ K,(<
Tiga rumus fonologi telah diaplikasikan dalam video klip tersebut. Antaranya ialah :
1/ P0)12(,")1") R%#%&
Sesuatu proses yang melibatkan rumus yang pada awalnya wujud dalam bahasa asal,
tetapi tidak lagi dikekalkan dalam dialek turunannya dikenali sebagai proses penghilangan
rumus.Berdasarkan kaedah perbandingan sinkronis seperti yang digunakan dalam linguistik
sejarah, apabila sesuatu rumus itu dimanifestasikan dalam kebanyakan dialek turunan, maka
rumus itu dapat dianggap sebagai rumus asal yang wujud dalam nahu bahasa sumber (King
1969 : 176)
Sehubungan dengan itu, rumus Pembentukan Glotal (PGT) yang menukarkan /k/
menjadi /?/ di posisi akhir kata. Rumus tersebut boleh diformulasasikan seperti yang berikut :
P0#-0)3%8") G,+3", 8 L 4 MMMMMMMMM N

Berdasarkan video klip dialek, ada beberapa contoh perkataan yang terlibat dalam rumus
fonologi Pembentukan Glotal. Antaranya :
!+)3+2 <0'8"3"") P0'8"3"") D(",08 K0."2
Gedik
Nak
Tengok
Dak
Tak
Berlahak
Hak
Naik
Botak
Jugak
Ge.di?
Na?
Te.qo?
Da?
Ta?
BeR.la.ha?
Ha?
Na.y?
Bo.ta?
Ju.ga?
2/ R%#%& P0)5(&(<") G0,0)7%'")
Rumus Penyisipan Gelencuran pada vokal rangkap tinggi terdapat dalam sesebuah
dialek Melayu dalam bahasa Melayu. Berdasarkan kajian yang dilakukan oleh Zaharani Ahmad
(1993), rumus ini menyisipkan bunyi gelencuran [y] dan [w] di antara vokal rangkap yang terdiri
daripada vokal tinggi dan satu vokal lain.
Proses penyisipan gelencuran boleh diformulasasikan seperti berikut :
y / i _________ v
w u
Berdasarkan video klip dialek, ada beberapa contoh perkataan yang terlibat dalam rumus
fonologi Penyisipan Gelencuran. Antaranya :
!+)3+2 <0'8"3"") P0'8"3"") D(",08 K0."2
Dia
Duit
Buat
Baik
Mampus
Naik
aduh
di.ya
du.wt
bu.wat
ba.y?
mam.pyh
na.y?
a.dyh
3/ R%#%& P0)11%1%'") G03"'")
Rumus penguguran getaran (PGR) ini termasuk dalam penghilangan rumus. Apa yang
ingin dijelaskan di sini ialah rumus ini menggugurkan /r/ menjadi // iaitu frikatif faring. Sebagai
contohnya, /besar/ menjadi [be.sa]. Walaupun ciri fonetiknya berbeza, apa yang
dipentingkan di sini adalh bunyi tersebut tidak mengalami proses penguguran di akhir kata.
R%#%& <0)1%1%'") 103"'")
' O 4 MMMMMMMM N
Berdasarkan rakaman dialek, ada beberapa contoh perkataan yang terlibat dalam rumus
fonologi Penguguran Getaran(PGR). Antaranya :
!+)3+2 <0'8"3"") P0'8"3"") D(",08 K0."2
Dengar
Biar
Sabar
De.qa
Bi.a
Sa.ba
4/ R%#%& <0)110,0)7%'") 4,4
Rumus penggelencuran ini berlaku pada dialek Kedah. Dialek ini mengubah bunyi lateral /l/
menjadi bunyi gelencuran /j/. Sebagai contohnya, /hal/ bertukar menjadi [hai] dalam dialek
Kedah.
R%#%& P0)110,0)7%'") 4,4
, > 4 MMMMMMMMM N

fonologi penggelencuran /l/ antaranya :
!+)3+2 <0'8"3"") P0'8"3"") D(",08 K0."2
Pukul
Betul
Pasal
Pu.kj
Be.tj
Pa.saj
5/ R%#%& P0).0<")") N"&",
Apabila bunyi berubah dan melibatkan satu inovasi, gejala ini dihuraikan sebagai proses
penambahan rumus (Lehman 1973 : 169). Bagi rumus pendepanan nasal, rumus ini
dikategorikan dalam penambahan rumus. Rumus ini menyatakan bahawa /q/ akan berubah
menjadi /n/, apabila berada di suku kata akhir tertutup. Rumus ini diformulasasikan sebagai :
R%#%& P0).0<")") N"&",
P ) 4 MMMMMMMMM N
fonologi Pendepanan Nasal. Antaranya :
+)3+2 <0'8"3"") P0'8"3"") D(",08 K0."2
Kambing /kambiq/ kam.bin
!('( S%<'"&01#0)3",
S%<'"&01#0)3", B"2"&" M0,"5%
Fonem suprasegmental yang juga disebut fonem suprapenggalan ialah ciri atau sifat
bunyi yang menindih atau menumpang sesuatu fonem. Maksudnya ciri suprasegmental hadir
bersama-sama fonem penggalan dengan cara menumpang bunyi segmental. Fonem
suprasegmental ini bukannya bunyi segmental atau bunyi penggalan tetapi ciri yang hadir
bersama dengan cara menumpang bunyi penggalan.
Terdapat empat unsur-unsur dalam suprasegmental iaitu tekanan, nada, jeda dan panjang-
pendek
T08")")
Tekanan menunjukkan kelantangan sesuatu suku kata yang menandakan keras atau
lembutnya penyebutan sesuatu suku kata tersebut. Tekanan juga merupakan ciri lemah atau
kerasnya suara penyebutan sesuatu suku kata. Lambang yang digunakan untuk tekanan
ialah /'/. Lambang ini diletakkan di atas suku kata yang menerima tekanan itu. Dalam bahasa
Melayu tekanan berlaku pada vokal. Bunyi vokal dalam bahasa Melayu disebut dengan lantang
dan boleh dipanjangkan. Tekanan dalam perkataan bahasa Melayu lazimnya berlaku pada suku
kata yang kedua seperti dalam perkataan /ki'ta/, /ba'pa/, /sa'tu/. Tekanan tidak membezakan
makna.
Berdasarkan rakaman tersebut, contoh ciri suprasegmental bagi tekanan adalah seperti
berikut :
Contohnya : 1. A"#I-+( 80IQ"P R"&"IB
2. [2"(I-2"(I &"I5"PB
3. A2"(I-2"(I &"I5")19 ()I3") <"I5%)1 #"( #"( #"(B
4. A&"8(3 8"8(L K0)"<"IB
5. A"I="3 LB
6. A<+I,(&B
N"."
Nada ialah kadar meninggi atau menurun pengucapan sesuatu suku kata atau perkataan.
Nada ditandai oleh nombor-nombor 1 (rendah), 2 (biasa), 3 (tinggi), 4 (tinggi sekali). Ayat
penyata biasanya dimulakan dengan nada 2; kemudian nada itu menaik bila ada tekan dan
turun hingga 1.
Berdasarkan rakaman tersebut, contoh ciri suprasegmental bagi nada adalah seperti
berikut :
Contoh : 1. A R "#-+( -0,"2"L S .0R"5T2 U )V2 B
2. A R S"5"P S ()3") <"5%P U #"( #"( B
@0."
Jeda juga disebut sebagai persendian, iaitu unsur hentian yang memisahkan antara
unsur-unsur linguistik, sama ada perkataan, ayat atau rangkai kata. Lambang yang digunakan
untuk jeda ialah #. Unsur ini boleh membezakan makna.
Berdasarkan rakaman tersebut, ciri jeda dalam suprasegmental yang terdapat dalam
rakaman ialah :
Contonhnya :
1. AN#"L &"5" #"R"2NB --------- A#"L N &"5" #"R"2NB
Bermaksud : mak saya yang tengah marah. ---------------- saya yang tengah marah.
2. AN"#-+( <")11(, ()3") <"5%P #"(NB ---------- AN"#-+( <")11(, ()3") N <"5%P #"(B
Bermaksud : panggil intan payung baru datang. --------- panggil intan tetapi payung yang
datang.
K0.%"-.%" "5"3 ()( ".","2 -0'-0:" #"8)")5"/
P")>")1-<0).08
Panjang pendek ialah kadar panjang atau pendeknya sesuatu bunyi itu diucapkan.
Lambang bagi fonem ini ialah [:] yang dinamakan mora. Lambang [:] bererti panjang sebutan
bunyi itu satu mora. Lambang [::] menunjukkan dua mora dan lambang [.] adalh setengah mora.
Bagi bahasa Melayu unsur ini tidak membezakan makna
Berdasarkan rakaman yang dibuat, ciri suprasegmental bagi panjang-pendek adalah seperti
berikut :
Contoh: 1/ A"# $$ -+( 80 $ Q"P '"&" ,0 $$ 1" 2"3(B9
2/ A2"( K 2"( &" $$ 5"PB9
3/ A+( >" / P") ,"R(B
REFLEKSI
Tugasan projek BMM 3108 Fonetik dan Fonologi Bahasa Melayu adalah tugasan yang
telah diwajibkan ke atas semua pelajar PPG semester 4. Tugasan ini bertujuan untuk
meningkatkan kemahiran dan kefahaman pelajar dalam bidang fonetik dan fonologi bahasa
Melayu. Di samping itu, tugasan ini juga dapat membantu pelajar yang juga guru untuk
meningkatkan kemahiran untuk memilih maklumat yang relevan dengan tugas dan menganalisa
maklumat untuk dipersembahkan sebagai satu hasil kerja yang berkualiti.
Sewaktu menjalankan proses mencari maklumat, terdapat pelbagai masalah yang
sedikit sebanyak mengganggu kelancaran proses untuk menyempurnakan tugasan ini. Antara
masalah yang dihadapi adalah kesukaran untuk mencari bahan audio yang bersesuaian bagi
tujuan transkripsi bahasa Melayu dan fonetik. Secara kebetulan sewaktu menonton televisyen
saya terlihat prebiu rancangan Maharaja Lawak yang memaparkan segmen lawak-lawak terbaik
rancangan tersebut.. Saya telah berusaha untuk mencari dan memuat turun klip video yang
diperlukan dari laman sesawang youtube..
Saya mengkaji dialek Kedah. Saya memilih dialek Kedah kerana agak biasa dengan
pertuturan dailek utara kerana saya dilahirkan di Kedah dan dibesarkan di Pulau Pinang.
Selain itu, masalah untuk membahagikan masa untuk tugasan ini dan komitmen
terhadap tugas menggusarkan saya terutamanya tarikh untuk menghantar tugasan semakin
hampir. Situasi ini memaksa saya untuk membahagikan waktu kerja 7.30 hingga 5.00 petang
untuk urusan hakiki di sekolah dan menumpukan penyiapan tugasan ini di selepas syak hingga
lewat malam.
Namun begitu, syukur kepada lahi kerana dengan izin-Nya dapat juga saya
menyiapkan tugasan ini. Tugasan ini juga telah membantu saya untuk mempelajari cara untuk
berkomunikasi dengan baik dan cara bagaimana untuk mengaplikasikannya dalam kehidupan
saya seharian. Apa yang lebih berharga, dalam menyiapkan tugasan ini, saya mula memahami
apa yang dimaksudkan dengan fonetik dan fonologi, mengenali apa itu simbol fonetik, fonem,
fonem segmental dan fonem.
B(-,(+1'"E(
Abdullah Hassan (1966), 10ertandingan 2atabahasa antara (ialek 3edah dan (ialek
0erak1 Kertas Kerja imiah Sarjana Muda Sastera, JPM UM.
Abdullah Hassan. (2005). &onologi, -iri 0engajaran dan 0embelajaran %ahasa
"elayu . Pahang : PTS Profesional Publishing Sdn Bhd.
Abdullah Hassan. (2005). 'inguistik )m, -iri 0engajaran dan 0embelajaran %ahasa
"elayu . Pahang : PTS Profesional Publishing Sdn Bhd.
Ajid Che Kob. (1985). (ialek 4eografi 0asir "as . Selangor : Penerbitan UKM
Ali Mahmood, Mashudi Bahari dan Lokman Abd Wahid. (2007). 0engenalan &onetik
dan &onologi %ahasa "elayu 5%"'6789. Selangor : Meteor Doc. Sdn Bhd.
Asmah Hj Omar, (1980), 10ersepsi dan 3enyataan seperti yang tergambar di dalam
(ialek 3edah1 dlm. Dewan Bahasa bil. 12 jld. 24.
Asmah Hj Omar, (1986), %ahasa dan )lam pemikiran "elayu, Kuala Lumpur: DBP.
Asmah Hj Omar, Prof., Dr. (1977), Kepelbagaian Fonologi Dialek- dialek Melayu,
Kuala Lumpur: DBP.
Farid Mohd Onn. (1980).1 0erubahan %ahasa dan 3ajian (ialek- satu pendekatan
tatabahasa 4eneratif 1 dlm. Dewan Bahasa bil. 6 jil. 24.
smail Dahaman et al. (1997). 4losari dialek 3edah. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa
dan Pustaka.
smail Hussin. (1973)." "alay (ialect in "alay 0enasular " dlm. Nusantara. jil.3{2}
J.K. Chambers et al. (1990). (ialektologi . Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.
James T.Collins. (1986). )ntologi 3ajian (ialek "elayu . Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Nor Hashimah Jalaluddin. (2007). )sas &onetik . Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.
Suhendra Yusuf. (1998). &onetik dan &onologi . Jakarta : Penerbit PT Gramedia
Pustaka Utama.
Zaharani Ahmad dan Teoh Boon Seong. (2006). &onologi )utosegmental :
0enerapanya pada %ahasa "elayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.
Zaharani Ahmad. (1993). &onologi 4eneratif : 2eori dan 0enerapan . Kuala Lumpur:
Dewan Bahasa dan Pustaka.
L"#<('")

Tugasan BMM3108-Yusri

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Tugasan BMM3108-Yusri

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

63 BMM3108-BM01 FEB 2012 IPG KAMPUS IPOH

IPG KAMPUS IPOH

1egmen : Lak#nan ragut,,

1egmen : Lak#nan ragut,,

Anda mungkin juga menyukai