Anda di halaman 1dari 34

RENCANA PEMBELAJARAN 1

Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester
Alokasi Waktu
I.

I.

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

STANDAR KOMPETENSI
Mampu menyimak, memahami dan menanggapi berbsagai wacana percakapan, dongeng dan
pupujian
KOMPETENSI DASAR
Menyimak pembacaan Pupujian

II.

A. INDIKATOR
Dapat menyimak dengan sikap yang baik
Dapat menyanyikan puisi pupujian dengan lagu yang sudah lazim, sendiri atau
bersama-sama
Dapat memahami isi pupujian
Dapat menceritakan isi pupujian dalam parafrase
Dapat menanggapi berbagai aspek puisi pupujian dalam diskusi
MATERI POKOK
Pupujian

III. KEGIATAN PEMBELAJARAN


A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Salah seorang siswa membacakan Pupujian / memutar kaset rekaman
Bersama-sama menyimak pupujian yang dibacakan/diperdengarkan
Bertanya jawab tentang topik pupujian yang disimak
Bertanya jawab tentang isi pupujian
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan isi Pupujian
Siswa ditugaskan untuk membaca pupujian serta menelaah isinya
IV. MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Naskah Pupujian
Buku pegangan
Tape/VCD/CD/Kaset
V. PENILAIAN
1. Prak ku hidep rtegepkeun pupujian kalawan daria !
2. Jawab pananya nu patali jeung eta pupujian!
a. Pangaruh tina agama naon ari Pupujian teh ?
b. Naon wae tema/topik nu sok ditepikeun dina pupujian ?
c. Cing naon eusi pupujian nu bieu ku hidep dinadomkeun ?
d. Prafrasekeun pupujian nu ku hidep dinadomkeun!
e. Kumaha pamadegan hidep kana eusi pupujian ditilik tina aspek sosial?

Mengetahui
Kepala Sekolah

Drs. Abdus Shomad, MM

Cingambul,
Januari 2011
Guru Bahasa Sunda

Drs. M. Yusuf Syaefudin, M.Pd.

NIP. 19530527 197803 1 002


URAIAN MATERI PEMBELAJARAN

NIP. 19690512 199702 1 001

PUPUJIAN
Pupujian asalna tina kecap puji, muji hartina ngagungkeun atawa ngucapkeun kecap-kecap nu
had. Pupujian mangrupa salasahiji karya sastra Sunda nu eusina puja-puji, doa, piwuruk, jeung
pangajaran nu dijiwaan ku agama Islam.
Pupujian sumebar sacara lisan di lingkungan pasantrn. Nembangkeun pupujian sok disebut
og nadoman. Nadom th pupujian anu eusina atikan boh atikan agama boh atikan moral jeung
sopan santun. Biasana sok dihaleuangkeun sammh adan atawa sanggeusna bari nungguan jamaah.
Pupujian bisa disawang tina wangun lahiriahna, tina eusina jeung tina basa nu digunakeunana.
1. Ditilik tina wangunna
a. Diwangun ku dua padalisan
Contona:
1. Eling-ling ka jalma nu sok sarolat
Geuwat-geuwat masing gancang ka musholla
2. Supaya meunang darajatna berjamaah
berjamaah anu tujuh likur ta
b. Diwangun ku opat padalisan
Contona :
Allah anu Maha Akbar
Nu rohmatna Maha Jembar
Nu Maha Welas ngaganjar
Ka jalma nu toat sabar
c. Diwangun ku lima padalisan
Contona :
Lamun aya waktu lowong
nggal eusi ulah lowong
pilari lmu nu luhung
ulah embung-ulah embung
meungpeung umur acan nungtung
d. Diwangun ku dalapan padalisan
Contona:
Lumpat sakabh jalma
Muruna ka kanjeng Nabi
Nyungkeun tulung jeung sapaat
Kanjeng Nabi teras nangis
Sujud ka Nu Maha Agung
Nyuhunkeun sapaat Gusti
Gusti Allah th nimbalan
Pk ku anjeun sapaatan
2. Ditilik tina eusina
a. Muji kaagungan Alloh
b. Sholawat ka Rosululloh
c. Doa jeung tobat ka Alloh
d. Mnta sapaat ka Rosululloh
e. Nashat
f. Pangajaran agama Islam
g. Etika
3. Ditilik tina basa (purwakanti)
Purwakanti th nyata sora basa nu mh sarua tina kecap-kecap dina unggal padalisan atawa
unggal pada. Pikeun mikanyahona, tengetan sora engang panungtung unggal kecapna.
Contona:
Eling-ling dulur kabh; ibadah ulah campolh; beurang peuting ulah welh;
bisina kaburu pah.
Sora h dina tungtung kecap kabh, campolh, welh, jeung pah disebutna murwakanti.
LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN
Regepkeun ku hidep ieu pupujian nu dinadomkeun !
1) Hayu urang babahanan
Pikeun bekel pangbalikan
Sing loba amal-amalan
Ibadah sing husu pisan

4) Mana sobat mana dulur


henteu maturan di kubur
sumawon nambihan umur
nu puguh loba kapaur

2) Mun waktuna ajal datang


Urang moal bisa mungpang
Mo bisa dihalang-halang
Geus waktuna jadi bugang

5) Hanjakal aduh hanjakal


teu getol sadia amal
padahal geuning padahal
ngan amal nu jadi bekel

3) Harta banda nu ngaleuya


Urang moal bisa mawa
Ngan amal anu dibawa
Batur urang anu bla

6) Teu guna hahanjakalan


pan teu kurang nu ngelingan
pk geura tunggu hisaban
geura jawab ku sorangan

Sabada hidep ngaregepkeun sarta nembangkeun pupujian bieu, jawab soal di handap !
1. Pupujian di luhur diwangun ku .
a. tilu pada
b. opat pada
c. lima pada
d. genep pada
2. Tina sapada diwangun ku
a. sapadalisan
b. dua padalisan c. tilu padalisan d. opat padalisan
3. Pupujian di luhur judulna Tauhid, maksudna
a. Muji Alloh
b. Ngagungkeun Alloh
c. Ibadah ngan ka Alloh
d. Syukuran ka Alloh
4. Maksud babahanan dina pupujian Tauhid pada kahiji nyata
a. bebekelan ku harta
b. bebekelan ku lmu
c. bebekelan ku amal ibadah
d. bebekelan ku pakean
5. Ditilik tina eusina, ta pupujian teh kaasup kana pupujian nu maksudna
a. nitah
b. ngajak
c. nyaram
d. Ngagungkeun
6. Upama ditilik tina itikad pangarangna, eusi ta pupujian mangrupa
a. dorongan kana kahadan
b. kahanjakal
c. kaayaan jero kubur
d. papatah
7. Hirup jeung Sumebarna pupujian th di
a. sakola umum
b. lingkungan pasantren
c. madrasah
d. kantor-kantor
8. Tujuan awal pangna para ulama/kiyai ngagunakeun pupujian nyata
a. pikeun ngirut jalma sangkan asup Islam
b. sangkan resep di masjid
c. pikeun hiburan
d. sangkan teu bosen ibadah
9. Biasana pupujian sok dinadomkeun ku parasantri dina mangsa
a. sammh adzan
b. waktu adzan
c. sanggeus adzan
d. sabada sholat
10. Pupujian nu kaasup sholawat eusina netelakeun ngeunaan
a. Kaagungan Alloh
b. Sajarah paranabi
c. Riwayat Nabi Muhamad SAW
d. Sajarah sahabat
KABEUNGHARAN KECAP
1. ibadah

= pagawan anu didadasaran karana miharep rido Alloh tur nyonto kana sunah
rosul.

2. husu

= manteng, museur, teu malaweung

3. amal

= kalakuan, pagawan boh had boh gorng, amal-amalan = wiridan, babacaan


sabada sholat; amal sholeh = amal had.

4. sobat

= deungeun-deungeun, batur sagulung sagalang, babaturan deukeut; nyobat atawa


sosobatan, hirup saperti jeung dulur atawa jeung baraya.

5. bugang

= bangk; cikal bugang = nu pangheulana maot dipangperangan; nanggung bugang


= ditinggalkeun maot ku lanceuk; leutik ringkang ged bugang = sipat jelema,
lamun maot loba urusanana, komo lamun maot di panyabaan.

6. mungpang

= nolak, teu nurut

7. hisab

= balitungan, ngitung amal; dihisab, dibalitungkeun amalna (jaga di yaomil ahir);


ahli hisab = ahli ngitung.

8. bekel

= kadaharan atawa jeung duit nu dibawa nyaba keur kaberluan di jalan jeung di
panyabaan

9. ajal

= waktu maot, Nu gering th cageur deui dan can tepi kana ajalna.

UJI KOMPETENSI
Jawab/lengkepan pananya ieu di handap !
1. Dumasar kana asal kecapna, nu disebut pupujian nyata
_____________________________________________________________________________
2. Kumaha pross sumebarna pupujian di masyarakat ?
_____________________________________________________________________________
3. Ntlakeun ngeunaan hal naon ba pupujian th ?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
4. Tulis conto pupujian nu ku hidep dipikanyaho anu eusina mangrupa atikan agama !
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
5. Paraprasekeun (tuliskeun dina wangun lancaran) maksud / eusi ieu pupujian !
Mun urang boga rumasa

Jalma nu aya sakadar

Ngarasa jadi jelema

elmu sing sami ngababar

Sing emut ka nu Kawasa

ulah sok padu kaluar

Nu masihan pangabisa

kedahna disasar-sasar

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
ISTILAH KAAGAMAAN
Dina Basa Sunda loba kecap-kecap nu patali jeung istilah kaagamaan utamana istilah dina
agama Islam. Eta hal teh lantaran ayana akulturasi antara budaya urang Sunda jeung budaya Islam.
Malah dina kahirupan sapopoe eta istilah kaagamaan teh geus teu asa tina basa agama, tapi asa asli
tina Basa Sunda asli. Contona bae dina pupujian, loba kapanggih istilah-istilah kaagamaan.

Titenan tabel asal usul kecap nu patali jeung istilah kaagamaan!

Istilah
Kaagamaan
Sabar
Soleh

Shobri
Sholihah

Kubur
Yakin
Subuh
Kupur
Pajar

Qubuuri
Yaqiin
Shubha
Kafaruu
Fajri

Asalna

Harti atawa maksudna


Bisa nahan diri
Hade lampah luyu jeung parentah
Alloh tur conto rosululloh
Alam sabada maot/di jero taneuh
Bener-bener percaya
Waktu sholat mimiti bijil panonpoe
Nolah kana parentah Alloh
Waktu medal balebat

MATERI PANAMBAH :
1. Kecap Rajekan
2. Kalimah ngantet jeung kalimah bilangan
3. Ngarang ngeunaan obyek wisata

Sumber
Q.S. 103: 3
Q.S. 103: 3
Q.S. 100: 9
Q.S. 102: 5
Q.S. 100: 11
Q.S. 98: 6
Q.S. 97: 5

RENCANA PEMBELAJARAN 2
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester
Alokasi Waktu
I.
II.

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

STANDAR KOMPETENSI
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara tertulis dalam bentuk menulis
pengalaman, biografi, sajak, bahasan dan menulis berita.
KOMPETENSI DASAR
Menulis Sajak
B. INDIKATOR
Dapat menulis sajak sederhana
Dapat memilih kata-kata (diksi) dengan tepat
Dapat menulis larik-larik (padalisan) yang bermakna
Dapat menulis sajak yang mengandung gaya bahasa, irama (wirahma) dan purwakanti
dalam pembacaannya
Dapat memperbaiki atau menyempurnakan naskah sajakDapat merencanakan tulisan
dalam kerangka karangan

VI.

MATERI POKOK
Sajak

VII. KEGIATAN PEMBELAJARAN


A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik menulis puisi
Dengan bimbingan guru siswa menuliskan pengalamannya yang paling menarik ke
dalam bentuk puisi
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan penulisan puisi
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
VIII. MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Buku pegangan
Majalah
Surat kabar
Buku kumpulan sajak
IX. PENILAIAN
Prak ku hidep tulis pangalaman nu pangpentingna dina wangun puisi !

Mengetahui
Kepala Sekolah

Drs. Abdus Shomad, MM


NIP. 19530527 197803 1 002

Cingambul,
Januari 2011
Guru Bahasa Sunda

Drs. M. Yusuf Syaefudin, M.Pd.


NIP. 19690512 199702 1 001

URAIAN MATERI PEMBELAJARAN


Karya sastra sjnna salian ti dongeng jeung pupujian th nyata sajak. Dina wangunna,
sajak jeung pupujian aya sasaruanana nyata dina cara nuliskeunana. Sajak th kaasup kana
karya sastra wangun puisi.
Sajak bisa dibdakeun jadi dua nyata sajak kauger jeung sajak bebas. Disebut sajak
kauger sabab dina nuliskeunana kauger ku patokan-patokan saperti lobana jajaran, lobana
engang, jeung purwakanti. Pangna disebut sajak bbas sabab teu kauger ku patokan-patokan.
Hal nu ngabdakeun antara sajak jeung karangan sjnna nyata :
1. Kecap-kecap nu dipak dina sajak mah pinilih sarta loba nu teu saujratna;
2. Cara nepikeun maksud atawa tujuan th ku kalimah nu parondok;
3. Kecap-kecap dina sajak ngawirahma;
Aya sababaraha hal nu perlu diperhatikeun lamun hidep rk nulis sajak.
1. Tangtukeun heula tma naon nu rk ditepikeun;
2. Pilih kecap-kecap nu merenah luyu jeung tma;
3. Pikirkeun naha ta sajak th ngbrhkeun kabungah, kasedih, atawa hal sjnna;
4. Pikirkeun dina nyusun kalimah sangkan miboga makna;
5. Tangtukeun gaya basa, irama jeung purwakantina sangkan sajak th resep lamun dibaca.
Sangkan hidep boga gambaran, tengetan sajak ieu di handap !
PIWURUK GURU
Heug regepkeun barudak
Pepeling ti paraguru
Nu baris ngeusian pikir
Nu bakal nyaangan rasa
Mun ku hidep digarugu
Pk turut Indung jeung Bapa
Laksanakeun parentahna
Ulah sok diajar melid
Anggur g masing rapekan
Ngarah kolot henteu ngungun
Mun kolot ngungun ku urang
Matak sisah matak bingung
Sagala kahayang sulit
Anu dipnta ku urang
Ku kolot moal diwaro
Kaduana di sakola
Turutkeun piwuruk guru
Ngarah hidep bisa ngarti
Pinter dina pangajaran
Sopan santun dina laku
Katiluna kudu iman
Ka Gusti nu Maha Hman
Anu ngaping tur ngajaring
Boh beurang pon kitu peuting
UJI KOMPETENSI
Sabada hidep merhatikeun pedaran ngeunaan cara nulis sajak, sarta nitenan contona, prak tulis
ilustrasi ieu di handap kana wangun sajak, atawa hidep nyieun sajak bebas luyu jeung kahayang
hidep!
1. Pasosor, sisi laut Pangandaran, ombakna ndah pisan tingborlak katojo cahya panonpo
nu rk surup. Tangkal kalapa ngajajar sisi basisir, daunna aroyag katebak angin. Loba jalma
keur arulin silih udag jeung babaturanana bangun nu barungah pisan.

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
2. Hidep kacida resepna ningal gunung Ciremai anu jangkung. Warna hjo, puncakna katutup
ku mga bodas nu maraju katebak angin.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
3. Pasawahan mani ngaplak lega pisan. Parna geus karonng tereh dipann. Di tengah sawah
aya bebegig pikeun nyingsieunana manuk piit, dijieun tina kararas diknca ku tali ka saung.
Manuk leutik ting geleber luhureun par bangun suka bungah.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Cing ayeuna hidep nyieun hiji sajak bbas. Eusina bisa ngagambarkeun ngeunaan kasedih,
kabungah, kabingung, kanyaah, kandahan alam, kaagungan Alloh, jeung sajabana nu kungsi
karasa, katempo jeung kaalaman ku hidep.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

MATERI PANAMBAH :
1. Harti konotatif
2. Harti denotatif

RENCANA PEMBELAJARAN 3
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester
Alokasi Waktu
I.

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

STANDAR KOMPETENSI
Mampu membaca, memahami dan menanggapi bentuk dan jenis wacana sejarah lokal/babad,
wacana percakapan, wacana dongeng dan carita pondok

X.

KOMPETENSI DASAR
Membaca sejarah lokal/babad

A.

XI.

INDIKATOR
Dapat memahami isi wacana atau cerita
Dapat memahami kedudukan dan peranan tokoh-tokoh
Dapat memahami hubungan kausalitas antarperistiwa kesejarahan
Dapat memahami pertautan antara tokoh, peristiwa dengan wilayah setempat
MATERI POKOK
Sejarah Lokal/Babad

XII. KEGIATAN PEMBELAJARAN


A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Secara bergantian siswa membacakan wacana sejarah/babad
Bersama-sama menyimak wacana sejarah yang dibacakan
Bertanya jawab tentang topik yang dibaca
Bertanya jawab tentang isi bacaan
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan isi wacana
Siswa ditugaskan untuk mencari wacana sejarah lokal serta menelaah isinya
XIII. MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Wacana tentang sejarah lokah/babad
Buku pegangan
Majalah
Surat kabar
Kaset
XIV. PENILAIAN
1. Sebutkeun pikiran utama dina paragraf kahiji tina eta wacana !
2. Saha palaku utama dina eta wacana sajarah teh ?
3. Kumaha watek eta palaku nu kapanggih dina eta wacana ?
4. Naon jasa eta palaku pangna dianggap salaku palaku utama ?
5. Kumaha patalina eta tokoh jeung kajadian nu lumangsung ?
Mengetahui
Kepala Sekolah

Drs. Abdus Shomad, MM

Cingambul,
Januari 2011
Guru Bahasa Sunda

Drs. M. Yusuf Syaefudin, M.Pd.

NIP. 19530527 197803 1 002

NIP. 19690512 199702 1 001

URAIAN MATERI PEMBELAJARAN


BABAD MAJALENGKA
Taun 2007 th umur kota Majalengka nincak ka 517. Ditilik tina umurna bisa dicindekkeun
yn Majalengka th lahir taun 1490 Mashi.
Katangtuan milangkala Majalengka th dumasar kana Perda No. 05/OP.013.1/PD/1982
tanggal 9 Juni 2005, pasal 1 ayat 1 anu unina : Hari jadi Majalengka jatuh pada tanggal 7 Juni
1490 Masehi bertepatan dengan tanggal 10 Muharam.
Tatapakan ditetepkeunana ta perda nyata dumasar kana babad ayana Karajaan Sindangkasih
anu diratuan ku Ratu Rambut Kasih.
Kecap Majalengka th asalna tina dua kecap nyata maja jeung langka. Eta kecap asalna tina
basa Cirebon, maja, ngaran sarupaning buah nu bisa dipak pikeun ngubaran kasakit muriang
(malaria), sedengkeun langka hartina euweuh. Lengkepna Babad Majalengka th saperti pedaran
ieu di handap.
Mangsa harita di wewengkon Majalengka ayeuna ngadeg tilu karajaan Hindu. Cakraningrat
ngaheuyeuk Karajaan Rajagaluh, Pucuk Umun di Talaga, jeung Nyi Rambut Kasih ratu di
Sindangkasih.
Nyi Rambut Kasih kawentar ratu nu geulis kawanti-wanti, sakti, ged wibawa jeung ged
komara, sarta jadi panutan rahayatna.
Sabagian tina wewengkon Sindangkasih masih mangrupa leuweung geledegan. Di antara
tutuwuhanana aya nu disebut tangkal maja, anu hasiatna pikeun nyageurkeun kasakit malaria atawa
muriang.
Teu jauh ti Sindangkasih, di Cirebon aya pamarntahan anu dipingpin ku ulama kamashur,
Syh Sarif Hidayatulloh. Jaman harita, di Cirebon sumebar kasakit muriang. Loba pisan anu
kaserang, malah anu tepi ka hanteuna og ra deuih.
Syh Sarif Hidayatulloh ngutus Pangran Muhamad jeung Siti Armilah pikeun neangan buah
maja. Nya terus ta dua utusan th arindit. Ngan ba lian ti rk nangan buah maja th, Pangran
Muhamad jeung Siti Armilah boga tujuan sjn, nyata rk nyebarkeun agama Islam.
Lantaran utusan ti Cirebon datangna ka Sindangkasih henteu permisi heula, Nyi Rambut
Kasih henteu sukaeun wewengkonna ditincak ku jalma lian. Nyi Rambut Kasih ngawatek
kasaktnna. Leuweung nu asalna rembet ku tangkal maja dadaksakala leungit ilang tanpa karana.
Atuh dua utusan th teu manggihan buah anu keur ditanganana.
Majan langka, majan langka! ceuk eta utusan dina basa Cirebon, anu maksudna tangkal
maja th euweuh. Nya nelah ba jadi majalengka.
Sanajan anu ditanganana teu kapanggih, Pangeran Muhamad jeung Siti Armilah henteu terus
mulang ka Cirebon. Ceuk angkeuhanana, sugan ba dina hiji waktu mah bakal manggihan tangkal
maja. Jadi dua utusan th terus nangan, bari sakalian nyebarkeun agama Islam ka masarakat.

Sabada ngawurukkeun bagbagan agama Islam, Pangran Muhamad terus matuh di Gunung
Margatapa. Ari Siti Armilah ihtiar pikeun ngislamkeun Nyi Rambut Kasih. Ngan Nyi Rambut Kasih
tetep tagen kana agemanana, tepi ka ahirna mah ngahiyang.
Sabada ditinggalkeun ku ratuna, Karajaan Sindangkasih aya dina kakawasaan Cirebon, sarta
saterusna mah dingaranan Majalengka.
LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN
KABEUNGHARAN KECAP
XV. Langka = euweuh
Komara
= wibawa
Panutan

= nu dipikadeudeuh, nu dipikacinta

Geledegan

= gerotan, (belantara: Ind.)

Ngawatek

= mapatkeun

Matuh

= tetep renggenek, cicing di hiji tempat

Tagen

= teu pindah ti tempatna

Ngahiyang

= ngaleungit

UJI KOMPETENSI 1
Sabada maca Babad Majalengka, jawab pananya ieu di handap !
1.

Dumasar kana eusi perda, ayeuna milangkala Majalengka th nincak taun kasabaraha ?
_____________________________________________________________________

2.

Saha ngaran Ratu Sindangkasih th ?


_____________________________________________________________________

3.

Wewengkon karajaan mana anu katerap ku kasakit muriang ?


_____________________________________________________________________

4.

Saha nu mingpin pamarntahan di ta wewengkon ?


_____________________________________________________________________

5.

Saha nu diutus ka Sindangkasih ku syh ti Cirebon th ?


_____________________________________________________________________

6.

Naon ba tujuan dua utusan pangna ngajugjug ka Sindangkasih ?


_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

7.

Kumaha sikep Ratu Sindangkasih kana datangna ta utusan ?


_____________________________________________________________________

8.

Naon nu kaalaman ku dua utusan nu dibalukarkeun ku tindakan Ratu Sindangkasih ?


_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

9.

Naon nu diucapkeun ku dua utusan barang nu dimaksudna teu tinekanan, naon maksudna ?
_____________________________________________________________________

10.

Kumaha sikep Ratu Sindangkasih basa diajak ku Siti Armilah sangkan ngagem agama
Islam ?

_____________________________________________________________________
UJI KOMPETENSI 2
Tulis ringkesan Babad Majalengka ku basa hidep sorangan !
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
UJI KOMPETENSI 3
Tulis hiji Babad (sajarah hiji lembur) nu ku hidep dipikanyaho, tulis ku basa nu had !
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Materi panambah :
1. Rarangken hareup barang2. Rarangken hareup pada3. Rarangken hareup sil- /silih-

RENCANA PEMBELAJARAN 4
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester
Alokasi Waktu
I.

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

STANDAR KOMPETENSI
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara tertulis dalam bentuk menulis
pengalaman, biografi, sajak, bahasan dan menulis berita.

XVI.

KOMPETENSI DASAR
Menulis biografi

A.

INDIKATOR
Dapat memilih tokoh dengan kriteria yang tepat
Dapat merencanakan tulisan dalam kerangka karangan
Dapat menunjukkan pentingnya tokoh yang ditulis
Dapat memilih peristiwa penting dari kehidupan tokoh
Dapat menceritakan (naratif) riwayat hidup tokoh secara kronologis
Dapat memperbaiki atau menyempurnakan naskah biografi

XVII. MATERI POKOK


Biografi
XVIII.
KEGIATAN PEMBELAJARAN
A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik menulis biografi
Dengan bimbingan guru siswa menulis biografi seorang tokoh yang dikenalnya
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan tulisannya
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
Siswa ditugaskan untuk melengkapi biografi yang telah ditulis
XIX. MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Buku pegangan
Majalah
Surat kabar
Contoh / buku biografi
Photo tokoh/gambar
XX. PENILAIAN
Prak ku hidep tulis biografi hiji inohong/tokoh nu ku hidep dipikawanoh! Basana kumaha
hidep sarta ulah poho gunakeun basa Sunda nu merenah tur henteu matak pikaboseneun nu
maca !

Cingambul,

Januari 2011

Mengetahui
Kepala Sekolah

Guru Bahasa Sunda

Drs. Abdus Shomad, MM


NIP. 19530527 197803 1 002

Drs. M. Yusuf Syaefudin,M.Pd.


NIP. 19690512 199702 1 001

URAIAN MATERI PEMBELAJARAN


Karangan biografi nyata karangan anu eusina nyaritakeun kahirupan hiji jalma ti mimiti lahir
nepi ka maot. Eusi karangan tangtu bakal bda jeung karangan sjnna. Dina karangan biografi mah
kudu mak data anu bener sarta lengkep. Dipahing pisan aya eusi anu mangrupa rkaan. Malah basa
atawa kecap-kecap nu dipak pikeun ngagambarkeunana og mangrupa kecap atawa basa anu baku
tur teu meunang dieuyeuban ku kecap atawa basa nu hs kahartina ku nu maca. Cindekna kudu
gampang kaharti ku nu maca.
Sangkan meunang gambaran anu jelas ngeunaan karangan biografi, pk baca tur lenyepan
conto karangan biografi di handap !
BIOGRAFI Drs. H. KARNA SOBAHI, M.M.Pd.
Saha nu teu uninga ka Bapa Drs. H. Karna Sobahi, M.M.Pd. margi ti kawit diistrenan ping 13
Desember 2008, Anjeunna resmi lungguh salaku Wakil Bupati Majalengka periode 2008-2013.
Bapa Drs. H. Karna Sobahi, M.M.Pd. th pituin urang Malausma Kacamatan Bantarujeg
Kabupatn Majalengka. Anjeunna putra kalima tina sabelas sadrk. Ramana Bapa Rujai sareng
Ibuna nu nelah mah Ibu Siti Marminah. Kalintang bagja nu janten sepuhna parantos hasil ngatik
ngadidik putrana dugi ka janten jalmi anu masagi. Luhur ku lmu jembar ku panalar kawuwuh leket
ibadah tur nyaah ka sasama asih ka nu leutik. Estu teu kabilang barudak nu geus dibayuan tur
disakolakeun ku anjeunna. Kituna th lain pdah jeneng Kepala Dinas Pendidikan, da ti
kapungkurna og kitu, di bumina teu welh ram ku anak asuh. Luyu pisan jeung pamadeganana
yn Hirup th ibadah jeung jadi jalma anu resep mr mawh.
Ayeuna Bapa Drs. H. Karna Sobahi, M.M.Pd.dijungjung lungguh ku masyarakat salaku Wakil
Bupati Kabupaten Majalengka. Mun nitnan kahirupan sapopona Bapa Drs. H. Karna Sobahi,
M.M.Pd. asa teu aya reureuhna tina rupaning kasibukan. Hanca gaw anu numpuk, acara anu padet,
kagiatan anu teu suwung-suwung pikeun anjeunna teu matak jadi ngarasula. Sok komo ayeuna
mah, Anjeunna sering nohonan pangulem kanggo ceramah Islamiah, boh di nu syukuran
walimatunnikah, sepitan, ngistrnan masjid, walimatul Hajj, miling hari besar Islam jeung
sajabana. Saurna Urang mah kudu syukuran, cap g teu kudu tunggang-tanggung punggalpanggul atawa bebelokan cara di kampung. Sarngkak saparipolahna stu picontoeun wungkul.
Sukss nu ayeuna kacangking th lain hasil nyulap, tapi mangrupa buah tina katekunan tur
kadariaan enggoning nyuprih pangarti. Kalawan pinuh kasumanget anjeunna nungtut lmu
pangaweruh ti mimiti MIN (Madrasah Ibtidaiyah Negeri), PGAN Talaga, FKIP Bandung jeung

program Magister anu lulus taun 1999. Lian ti ta kasuksesan Anjeunna teu leupas tina pangrojong
garwana nyata Ibu Dra. Hj. Dedeh Nurhayati, M.Pd. katut palaputrana anu lima.
Ti mangsa rumaja knh anjeunna resep icikibung dina organisasi, diantarana ba PII, HMI,
PUI, GOLKAR jeung PGRI. Aktifna dina widang organisasi th lain pdah aya nu dierong tapi
mangrupa pengabdian, pangalaman jeung pikeun ngadwasakeun diri.
Taun 1976 Anjeunna jeneng guru SD, taun 1981 jeneng guru SPG, taun 1995 jeneng Kepala
SMA, taun 2001 jeneng Kabid Dikmen, ti taun 2003 jeneng Kadisdik Kabupaten Majalengka.
Buah tina kaparigelanana dina mancn gaw, anjeuna knging sababaraha pangleler ti
Presiden diantarana ba: salami taun 2004 nampi Anugrah Widya Krama Pendidikan, Anugrah
Pemuda, sareng Anugrah Keaksaraan Fungsional dina raraga HAI ( Hari Keaksaraan Internasional).
Masih dina taun 2004 pancegna dinten Minggu 28 Maret di Grand Ballroom Hotel Aryaduta
Anjeunna nampi pangllr ti IHRDP (International Human Resourses Development Pragram)
Kharisma Indonesia The Internasional Foundation anu dipingpin ku Prof. Ir. Octavioanus
Rondonuwu, M.Ec., margi Anjeunna diajen kalebet inohong anu kalintang merhatoskeun widang
atikan jeung kamekaran sumberdaya manusia.
LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN
Jawab pananya ieu di handap !
1. Saha anu jeneng Wakil Bupatai Kabupaten Majalengka periode 2008-2013 th?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2. Terangkeun deui asal muasal anjeunna !
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
3. Tuliskeun, di mana wa anjeunna sakola ?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
4. Kumaha sikep H. Karna Sobahi, M.Pd. ka barudak nu teu mampuh sakola? Naon buktina ?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
5. Tuliskeun jujutan riwayat padamelanana !
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
6. Tuliskeun, organisasi naon wa nu ku anjeunna diiluan !

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
7. Kumaha sikep hirup Pa H. Karna th ? Naon buktina ?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
8. Tuliskeun, kumaha motto hirup Pa H. Karna ?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
9. Jntrkeun, anugrah naon wa nu dillrkeun ka Pa Haji Karna boh ti presidn boh ti organisasi
sjnna ?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
10. Ajn atikan naon nu kapanggih sabada hidep maca ta biografi ?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Sabada hidep nengetan conto karangan biografi Drs. H. Karna Sobahi, M.M.Pd., katitn yn
hal-hal nu ditulis dina karangan biografi th di antarana nyata :
1. tempat, po, jeung tanggal dibabarkeunana;
2. indung, bapa jeung kulawargana;
3. kahirupan mangsa leutik knh nepi ka dwasa;
4. cita-citana;
5. pendidikan anu kungsi kaalamanna;
6. jabatan atawa kalungguhan anu kungsi kacangkingna;
7. pangajn/penghargaan anu kungsi katarima;
8. jeung sajabana.
UJI KOMPETENSI
Sangkan hidep bisa nulis karangan biografi, conto data ieu di handap ku hidep mekarkeun jadi
karangan biografi.
Jenengan
Lahir

:
:

DR. H. Syarifudin Hrdiana


Dsa Mekarmulya Kacamatan Kertajati Kabupaten
Majalengka, Minggu 12 Mi 1964

Ngaran keur leutik


Sakola

:
:

Dian
SD Mekarmulya, taun 1971; SMP, taun 1977; SMA Negeri
Majalengka, 1980; ITB Jurusan Teknik Bangunan, 1983 lulus taun
1989 nilai rata-rata A.

Digawe

Pupus

- Direktur PT Jasa Utami, ti taun 1990 1995


- Kepala Badan Pengawas Pembangunan, taun 1995-2001
- Pingpinan Pondok Pesantrn Modren Miftahul Khor
Jumaah, 11 Agustus 2003

BIOGRAFI DR. H. SYARIFUDIN HERDIANA


________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
__________________________________________________
PANCEN ( PR )
Di bumi, prak hidep diajar nulis karangan biografi hiji tokoh masyarakat anu aya di lembur
hidep! Pilih tokoh masyarakat anu pangdipikareueus ku balara. Sangkan datana lengkep, sammh
nulis tanyakeun heula ka indung atawa bapa hidep ngeunaan ta tokoh. Hal-hal anu geus ditataan
sammhna bisa dipak calecer (patokan).

RENCANA PEMBELAJARAN 5
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester
Alokasi Waktu
I.

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

STANDAR KOMPETENSI
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara lisan dalam bercerita tentang
penglaman, menyampaikan pengumuman, bertelepon, menyampaikan bahasan, menceritakan
tokoh, dan bercakap-cakap dengan teman.

XXI. KOMPETENSI DASAR


Menceritakan tokoh idola
A.

INDIKATOR
Dapat memilih tokoh idola dengan pertimbangan yang baik
Dapat menjelaskan kelebihan tokoh idola
Dapat menjelaskan makna kelebihan atau keunggulan itu
Dapat menanggapi berbagai aspek terpuji dan keteladanan tokoh idola
Dapat menjawab pertanyaan tentang tokoh idola
Dapat memperbaiki atau menyempurnakan penceritaan

XXII. MATERI POKOK


Tokoh
XXIII.
KEGIATAN PEMBELAJARAN
A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
Motivasi
KEGIATAN INTI
Siswa secara bergantian menceritakan tokoh yang disenanginya
Bersama-sama menyimak pemaparan temannya dengan penuh perhatian
Bertanya jawab tentang tokoh yang diceritakannya
Bertanya jawab tentang alasan memilih tokoh tersebut sebagai idola
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
XXIV.
MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Buku pegangan
Majalah
Surat kabar
XXV.
PENILAIAN
Cing caritakeun ku hidep hiji tokoh nu ku hidep dipikameumeut, sing jentre !
Cingambul,

Januari 2011

Mengetahui
Kepala Sekolah

Guru Bahasa Sunda

Drs. Abdus Shomad, MM


NIP. 19530527 197803 1 002

Drs. M. Yusuf Syaefudin,M.Pd.


NIP. 19690512 199702 1 001

URAIAN MATERI PEMBELAJARAN


Dumasar kana karesep, minat jeung bakatna, hidep tangtu boga
hiji tokoh nu jadi idola. Biasana nu resep kana dawah bakal
ngaidolakeun Bapa Zainudin MZ, Bapa Jujun atawa AA Gym. Pikeun
nu resep spak bola tokoh idolana pasti tukang spak bola saperti
Maradona, Robby Darwis, Dd Iskandar jeung sajabana. Nu resep
kana sintron atawa film tangtu idolana og artis. Tokoh sjnna nu
sok jadi idola upamana ba politikus, negarawan, guru, sastrawan,
agamawan, jeung ra-ra deui.
Pangna dijieun idola pasti ta tokoh th aya kaunggulanana ti nu sjn. Bisa lantaran
kaspna, geulisna, pinterna, atawa had laku lampahna. Eta kaunggulan tina tokoh nu jadi idola
th ged pisan pangaruhna ka ta jalma. Sagala rngkak paripolah ta tokoh sok diturutan. Boh
gaya leumpangna, modl buukna, pakanana jeung kabiasaanana.

LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN


Prak ku hidep tuliskeun heula tokoh nu jadi idola (kareueus). Jntrkeun kaunggulan ta
tokoh, naon alesanna pangna dijieun idola, hal positif naon nu bisa dipiconto ti ta tokoh idola.
Kad poho tuliskeun ngaran, tempat, kabiasaan atawa kaahlian ta tokoh. Sing lengkep !
________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
___________________________

Materi Panambah :
* Kecap serepan tina Basa Indonesia

RENCANA PEMBELAJARAN 6
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester
Alokasi Waktu

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

I.

STANDAR KOMPETENSI
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara tertulis dalam bentuk menulis
pengalaman, biografi, sajak, bahasan dan menulis berita.

XXVI. KOMPETENSI DASAR


Menulis karangan eksposisi (bahasan)
A.

INDIKATOR
Dapat memilih topik (jejer) yang cocok untuk karangan eksposisi
Dapat merencanakan tulisan dalam kerangka karangan
Dapat menulis bagian pembukaan dengan jelas
Dapat menerangkan prosedur, langkah-langkah atau proses secara sistematis
Dapat menerangkan tiap prosedur, langkah atau proses dengan jelas dan singkat
Dapat menggunakan bahasa yang lugas, kata yang tepat, dan kalimat-kalimat yang efektif
Dapat menulis bagian penutup dan kesimpulan dengan baik
Dapat memperbaiki atau menyempurnakan naskah bahasan

XXVII.

MATERI POKOK

Bahasan
XXVIII. KEGIATAN PEMBELAJARAN
A. PERSIAPAN
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik menulis bahasan
(karangan eksposisi)
Dengan bimbingan guru siswa menulis bahasan yang disenang oleh siswa
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan tulisannya
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
Siswa ditugaskan untuk membaca karangan bahasan pada majalah atau koran
XXIX.
MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Buku pegangan
Majalah
Surat kabar
XXX.
PENILAIAN
Prak ku hidep tulis hiji karangan eksposisi (bahasan)! Basana kumaha hidep sarta ulah poho
gunakeun basa Sunda nu merenah tur henteu matak pikaboseneun nu maca !

Mengetahui
Kepala Sekolah

Drs. Abdus Shomad, MM


NIP. 19530527 197803 1 002

Cingambul,
Januari 2011
Guru Bahasa Sunda

Drs. M. Yusuf Syaefudin,M.Pd.


NIP. 19690512 199702 1 001

URAIAN MATERI PEMBELAJARAN


Karangan ksposisi teh miboga maksud pikeun ntlakeun ngeunaan hiji perkara sangkan
nu maca mikanyaho kana ta hal. Upamana ba ntlakeun harti atawa kajadian nepi ka jntr
pisan, ngajntrkeun naon rupa nu geus ditulis atawa dicaritakeun ku hiji tokoh. Bisa og

ngajntrkeun lumangsungna hiji kajadian boh nu ciknh lumangsung boh anu geus heubeul.
Hasan Shadily ntlakeun dina Kamus Inggris-Indonesia yn karangan ksposisi nyata karangan
anu ntlakeun hiji pross atawa ngajntrkeun gagasan hiji jalma. Pangajaran, eusi ceramah,
laporan jeung tajukrencana og biasana ditulis mangrupa karangan bahasan (ksposisi).
Dina karangan ksposisi, hal anu ditulis kudu jntr ulah aya hal nu matak ragu-ragu.
Malah sangkan leuwih ngayakinkeun ka nu maca dina karangan bisa dilengkepan ku data anu
jelas.
Hidep kudu bisa nulis karangan ksposisi. Lngkah-lngkah nu kudu dipigaw diantarana:
Pilih jejer (topik) nu luyu;
Jieun heula rangkay karangan;
Robah rangkay karangan jadi karangan anu lengkep;
Gunakeun kecap-kecap anu jelas tur kalimah-kalimah anu fktif;
Hal nu kudu ditulis nyata :
1. Bubuka; tulis bagian bubuka kalawan jelas;
2. Eusi; jntrkeun kalawan jelas eusi karangan, prosdurna, jeung lngkah-lngkah (prossna).
3. Panutup, tulis bagian panutup kalawan jelas.
Karangan eksposisi eusina bisa ngagambarkeun ngeunaan lengkah-lengkah atawa proses
produksi. Jejer nu rek ditulis upamana cara-cara nyieun kadaharan, proses nyieun hiji karya seni,
lngkah-lengkah ngoperasikeun hiji alat, jeung sajabana.
Sangkan leuwih jntr, baca tur tengetan conto karangan ksposisi di handap !
Conto 1
Rangkay Karangan:
Bubuka

ngajntrkeun ngeunaan nasi gorng sacara umum

Eusi

ngajntrkeun bahan, bungbu, panglengkep jeung cara ngolahna

Panutup

mere motivasi sangkan nu maca hayang nyoba nyieun nasi gorng istimewa.
NASI GORENG ISTIMEWA

Urang geus teu anh deui kana nasi gorng. Malah sigana mangrupa sarapan istimwa
sammh indit ka pagawean atawa ka sakola. Tapi lolobana lamun nyieun nasi gorng th asal
sangu digorng sarta cukup ukur dipurulukan ku uyah wungkul. Atuh rasana og kurang lezat.
Kudu kumaha atuh sangkan nasi gorng teh nikmat karasana ? Tangtu aya lmuna. Panasaran ?
Hal nu kudu diperhatikeun lamun urang rk nyieun nasi gorng istimewa nyaeta bahanbahanna, bungbuna, panglengkep, jeung cara nyieunna.
Bahan nu diperlukeun diantarana ba sangu tiis 450 gram, minyak sayur 3 sndok
makan, cai panas 200 mili, jeung daun konng nu diiris sing lembut.
Sangkan lezat rasana tangtu kudu mak bungbu. Bungbu nu diperlukeun diantarana
bawang beureum 8 sihung, bawang bodas 2 sihung, konng 5 cm jeung uyah sasndok enth.
Bungbu nu ditataan tadi dirndos nepi ka lemes pisan.
Pikeun ngalengkepan nasi gorng istimewa nyata gorng emping, bontng meunang
motongan aripis, jeung gorng jambal nu geus dipotong pasagi sntian.

Ayeuna kumaha cara ngolahna sangkan hasilna nyugemakaeun ? Mimiti, bungbu nu geus
meunang ngarndos th ditumis nepi ka seungit. Tuluy asupkeun sangu nu tiis kana bungbu tadi,
aduk-aduk sing walatra sangkan bungbuna ngahiji tur nyerep. Tambahkeun daun konng nu geus
lembut bari diaduk-aduk deui nepi ka asak.
Kumaha gampang pisan pan ? Tah sangkan leuwih nikmat, nasi gorng istimwa th
diawur ku gorng jambal. Sarta dilengkepan ku gorng emping jeung bontng meunang
motongan.
Geura cobaan resp nasi gorng istimwa khas Jawa Barat ieu. Pasti bakal deudeuieun.
Conto 2
Rangkay Karangan:
Bubuka

ngajntrkeun ngeunaan kelenci

Eusi

ngajntrkeun kandungan giji dina kelenci jeung kaistimwaanana

Panutup

mr motivasi sangkan nu maca resp miara sato saperti kelenci.


KAISTIMEWAAN KELENCI

Sakur urang Sunda mah pasti moal bireuk kana sato nu disebut kelenci. Tapi sigana mah aya
og nu apal kana ngaran teu apal kana rupa. Kelenci th sato nu kacida lucuna. Gedna teu bda ti
ucing. Malah gibas mah leuwih ged batan ucing.
Kelenci kaasup sato nu halal, dagingna loba pisan kandungan gizina. Atuh kokotorna, bisa
dijieun gemuk pikeun tutuwuhan. Hasilna alus pisan.
Ngukut kelenci teu susah, sabab sajaba ti parabna ukur ku jukut th, kelenci mah jarang
katerap kasakit deuih. Lamun teu aya jukut bisa diparab ku kangkung atawa wortel, pokokna
sabangsa sayuran atawa dangdaunan anu seger. Ngan aya kaistimwaanana, lamun keur nganak
sok ngali liang nepi ka aya samterna. Atuh mun urang hayang nwak th hs kudu nungguan
bongohna.
Lamun ngajuru, kelenci sok leuwih ti dua. Malah sok aya nu nepi ka lima. Lamun kelenci
geus gede, sok dipeuncit tuluy dagingna diolah. Dibungbuan saperti masak daging domba atawa
daging hayam. Aya nu disat, diopor, disop, digorng jeung sajabana.
Di Rstoran mah daging kelenci th leuwih loba nu disat. Sabab, sajaba ti rasana gurih th,
seungit deuih.
Ku sabab ieu sato th loba kaunggulanana, urang bisa miara pikeun ngeusi waktu luang.

LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN


Prak hidep nulis hiji karangan ksposisi saperti conto di luhur. Eusina bisa milih kumaha hidep
ba. Sammhna tulis heula rangkayna, tuluy mekarkeun jadi karangan anu lengkep.

Rangka karangan :
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
JUDUL : ______________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
________________________________________________
______________________________________________________________________________
___
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Materi Panambah :
1. Kecap Kantetan Rakitan dalit
2. Kecap kantetan rakitan anggang

RENCANA PEMBELAJARAN 7
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester
Alokasi Waktu

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

I.

STANDAR KOMPETENSI
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara lisan dalam bercerita tentang
pengalaman, menyampaikan pengumuman, bertelepon, menyampaikan bahasan, menceritakan
tokoh dan bercakap-cakap dengan teman

XXXI. KOMPETENSI DASAR


Menyampaikan bahasan
A.

INDIKATOR
Dapat memilih topik bahasan yang penting atau berguna
Dapat memulai bahasan dengan pembukaan yang baik
Dapat menyajikan bagian-bagian bahasan dengan susunan yang sistematis
Dapat menyajikan bahasan dengan bahasa, pilihan kata atau kalimat-kalimat efektif
Dapat berbicara dengan penampilan yang baik
Dapat mengakhiri bahasan dengan penutup yang baik
Dapat menjawab pertanyaan-pertanyaan tentang isi bahasan

XXXII.

MATERI POKOK

Bahasan
XXXIII. KEGIATAN PEMBELAJARAN
A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik menyampaikan
bahasan serta hal-hal yang harus disampaikannya
Secara bergantian siswa menyampaikan bahasan yang telah ditulisnya dengan teknik
dan bahasa yang baik
Bersama-sama memperhatikan temannya yang sedang menyampaikan bahasan
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan kesalahan dalam
menyampaikan bahasan
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
Siswa dimotivasi untuk berani mengemukakan gagasan atau hal lainnya
XXXIV. MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Buku pegangan
Tabloid
XXXV.

PENILAIAN

Prak tepikeun ku hidep bahasan nu geus ditulis kalawan bener boh cara nyaritana boh basa nu
digunakeunnana !
Mengetahui
Kepala Sekolah

Drs. Abdus Shomad, MM


NIP. 19530527 197803 1 002
URAIAN MATERI PEMBELAJARAN

Cingambul,
Januari 2011
Guru Bahasa Sunda

Drs. M. Yusuf Syaefudin,M.Pd.


NIP. 19690512 199702 1 001

Dina kompetnsi nu ti heula hidep geus diajar nulis karangan ksposisi (bahasan).
Ayeuna hidep kudu bisa nepikeun ta bahasan di hareupeun babaturan. Tujuanana

sangkan babaturan nyaho kana eusi karangan sarta hayang nyoba ngolah atawa
ngalaksanakeun nu geus dipraktkkeun ku hidep.
Nepikeun bahasan kudu lengkep tur sistematis. Maksudna ulah diliwatan sawarh
atawa diclkclok, tapi kudu ngaguluyur ti mimiti bubuka, eusi, nepi ka panutup. Kad
gunakeun kalimah-kalimah anu fktif sarta ucapkeun sing jntr sangkan kaharti
maksudna.

LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN


Sammh macakeun karangan bahasan (ksposisi), tuliskeun heula bagian-bagian nu penting tina
ta karangan!
Judul : ___________________________
Bubuka
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________
Eusi
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Panutup
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
__________________________________________

Materi panambah :
Kecap Pagawean Rundayan

RENCANA PEMBELAJARAN 8
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran
Kelas / Semester

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda
: VII / 2

Alokasi Waktu
I.

: 180 menit ( 2 x pertemuan)

STANDAR KOMPETENSI
Mampu membaca, memahami dan menanggapi bentuk dan jenis wacana sejarah lokal/babad,
wacana percakapan, wacana dongeng dan carita pondok

XXXVI.

KOMPETENSI DASAR

Membaca cerita pendek


A.

INDIKATOR
Dapat membaca carita pondok dengan lafal dan intonasi yang baik
Dapat menceritakan ringkasan carita pondok dalam parafrase
Dapat memahami isi carita pondok
Dapat menanggapi carita pondok atas berbagai aspeknya

XXXVII.

MATERI POKOK

Cerita pendek
XXXVIII. KEGIATAN PEMBELAJARAN
A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Secara bergantian siswa membacakan wacana cerita pendek
Bersama-sama menyimak dengan seksama cerita pendek yang dibacakan
Bertanya jawab tentang tema yang dibaca
Bertanya jawab tentang unsur-unsur cerita pendek
Bertanya jawab tentang isi bacaan
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
Siswa ditugaskan untuk mencari dan membaca cerita pendek lainnya pada koran,
majalah serta menelaah isinya
XXXIX. MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Wacana cerita pendek
Buku pegangan
Majalah
Surat kabar
XL. PENILAIAN
1. Sebutkeun topik/pikiran utama eta carpon !
2. Saha palaku dina eta wacana teh ?
3. Kumaha watek/ pasipatan eta palaku nu kapanggih dina eta wacana ?
4. Di mana jeung iraha lumangsungna eta kajadian ?
5. Amanat naon nu kapanggih tina eta paguneman ?
Mengetahui
Kepala Sekolah

Drs. Abdus Shomad, MM


NIP. 19530527 197803 1 002

Cingambul,
Januari 2011
Guru Bahasa Sunda

Drs. M. Yusuf Syaefudin,M.Pd.


NIP. 19690512 199702 1 001

URAIAN MATERI PEMBELAJARAN


Carita pondok kaasup salasahiji karya sastra wangun lancaran. Pangna disebut carita pondok
lantaran panjang karanganana relatif pondok. Ku kituna galur caritana teu ngarancabang sarta

palakuna og henteu loba cara novel.

Eusi carita lolobana ngalalakonkeun kajadian dina

kahirupan sapopo. Sok sanajan pondok, eusi carpon karasa hirup lantaran aya konflik.
Unsur-unsur dina carita pondok diantarana tma, galur, palaku, waktu jeung tempat kajadian
sarta amanat atawa ajn atikan nu kapanggih tina ta carita.
UJI KOMPETENSI 1
Baca carita pondok (carpon) di handap, nu sjn ngabandungan kalawan saregep !

BABALIK PIKIR
Geus opat po Esti teu sakola. Panas tiris babakuna mah. Tadi g geuning aya budak sakola mani
ngaliud, ngalayad. Malum Esti mah ketua kelas tur nyaahan pisan ka babaturan th. Katurugturug jelema aya. Sakalieun aya budak nu teu bogaeun buku th, Esti mah tetelepk, jorojoy
hayang ulin cenah ka imah babaturan th. Mun geus puguh katempona babaturanna th teu
mampuh, Esti sok buru-buru mangmeulikeun buku. Pikareueuseun puguh g. Keur mah pinter,
anak nu beunghar, katurug-turug bageur deuih.
Kasolhan Esti th hanjakalna teu meunang pangrojong ti kolotna. Ayeuna g bapana keur
tutunjuk bari hahaok. Bapana kacida ambekeunana basa tadi Bu Rida wali kelasna nganuhunkeun
kana kasaan putrana nu tos masihan kasur sapuratina ka Ikeu babaturan sakelasna. Sihorng
budak th nyokot tabunganana.
Paingan atuh duit th bak ba. Yeuh Bapa jeung Ema bisa kieu teh usaha popohoan. Dug hulu
pet nyawa. Ulah kna-kna tabungan th leuleuwihan duit bekel, tuluy sangeunahna dibagibagikeun.
Esti cicing ba. Hatna manghanjakalkeun ku naon Si Ikeu mak ngobrol sagala ka Ibu Rida?
Kumaha atuh? Kasalahan manhna geus nembrak. Teu bbja ka indung bapana. Ceuk pamikirna
bbja og ka baseuh-baseuh biwir da pasti moal diidinan, sedengkeun Ikeu kacida butuh pisan ku
bantuanana. Ikeu sarna ukur dina raranjangan ditilaman ku samak salambar. Bantalna og
buntelan bubututan. Teu bisa majar kumaha, da geus tigejebur, geus baraseuh. Esti ngeluk ba
tungkul hareupeun bapana. Manhna teu wanieun ngarrt-rrt acan. Lalaunan cai sakeclak
maseuhan pipina nu pias. Da puguh hudang gering ta. Satuluyna mah ngagukguk ceurik menta
dihampura ka bapana.
Sanggeus kajadian harita Esti tara deui kumawani barangbr ka babaturanana, sanajan dina hat
leutikna mah mungguh aya perang rongkah nu teu bisa kaungkulan ku sorangan. Bekelna og
diseret ayeuna mah ku bapana th. Keun Bapa ba nu nabungna, sakalian di bank. Engk og
keur saha deui, kabh og dalah jang anak. Kitu ceuk Pa Uja juragan angkot nu kacida keur
meumeujeuhna beunghar.
Orokaya da jalma th teu nanjeur ba, sataun ti harita barang Esti nak ka kelas 3 SMP angkotna
tabrakan, nu maotna og aya opatan, atuh lumayan og bayana th. Lian ti baya, gegedna mah
jadi beuki melang loba angkot th. Kurang katenangan. Kendat saminggu ti harita motor anyar di
buruan aya nu maling. Acan og opat puluh po ti barang angkot tabrakan, Pa Uja ujug-ujug

gareuneuk sababadan. Barang dipariksa th cenah infeksi darah. Geus mh sabulan awakna
leuleus wa, kituna mah kandungan hmoglobinna ngan lima. Jauh pisan tina wates normal.
Sor-sor Pa Uja ngadaweung pipir jandla. Nyawang mangsa-mangsa katukang basa manhna
jagjag. Kacida pohona kana gering. Mangsa teu boga kasusah, tara hayang nyaho kana kasusah
batur. Ari ayeuna? Geuning kacida bungahna mun aya nu ngalongok, komo mak mbl-mbl
ngadunga sagala nggal damang, cenah. Atuh da teu kitu kumaha Pa Uja mah mun lolongak ka
tatangga atawa kawawuhan th cukup diwakilan ku pamajikan ba. Basa leungit motor og Ikeu
babaturan Esti mak ngomong kieu, Moal sesaheun Alloh mah ngagentosan deui rejeki Bapa,
komo deui da Bapa mah seueur kasaanana. Puguh matak ddngeun na ceuli Pa Uja mah.
Liang irung asa rebh-rebh ba.
Pa, nuju naon sonten-sonten jiga nu ngemu kabingung. Tong dimutan ba panyawat mah. Apan
ayeuna og maju ka damang. Tos dileueut landongna? Bi Erus pamajikanana nanya.
Pa Uja ngarenjag, Kadieu geura Ma, saha budak anu dipangmeulikeun kasur ku Esti teh?
Oh, Ikeu. Karunya budak th geus pahatu lalis. Untung wa aya knh indung kolotna. Ceuk
Esti mah bumina og bilik jeung taneuh keneh handapna oge. Watir puguh g. Teu kajudi ku ema
mah kumaha ninina kudu dagang sorabi bari jeung nyakolakeun incu.
Kutan, Ema g wawuh?
Henteu ari wawuh mah. Eta w dongng Esti. Tuh di ditu lemburna mah, di Banjaran Hilir.
Pa Uja unggut-unggutan.Punten Ma, pangnyaurankeun Esti, pokna th.
Pamajikanana ngalos, teu lila norojol deui. Ayeuna mah bareng jeung Esti, budakna.
Aya pikersaeun naon naon, Pa? Esti kacida sopanna. Kituna mah budak th sapopona balik ti
sakola idek liher ba di Pasantrn Darul Falah. Sahenteuna budak th ngarti kana bagbagan
agama.
Ka dieu geulis, geuning hidep th kacida solhna. Bapa kakara sadar yn hidep th lir endog
hayam keur Bapa mah.
Ku naon Bapa th?
Enya ulah waka adigung, komo Bapa mah ukur tamat SD. Najan bijilna tina bujur hayam ari
endog mah teu burung didahar.
Kumaha maksad Bapa th?
Insya Alloh ti semet ayeuna Bapa taat ngaluarkeun jakat mal jeung rk ngarojong satemenna nu
kadada kaduga ku Bapa, kana kahayang Esti ngabantu barudak sakola nu kolotna kurang
mampuh.
Bapa...! Esti ngarangkul Bapana. Hujan cimata kabungah, muji sukur ka Pangran dipaparin
pituduh babalik pikir. Sor harita keur Esti mah wuwuh pinuh ku kabagjaan.
Tina : Rinengga Basa (Drs. M Yusuf Sy., Spk.)

LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN


Sanggeus hidep maca carita pondok di luhur, jawab pananya di handap !

1. Palaku utama dina ta carita pondok nyata


___________________________________________________________________________
2. Sipat palaku nu pikayungyuneun teh nyaeta
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Saha bae palaku nu dicaritakeun dina eta carpon ?
___________________________________________________________________________
4. Kumaha pasipatan eta palaku ?
___________________________________________________________________________
5. Naon nu jadi sabab pangna Esti dicarekan ku Bapana ?
___________________________________________________________________________
6. Kumaha sikep Bapa Esti lamun aya tatangga atawa kawawuhanana gering ?
___________________________________________________________________________
7. Saha nu babalik pikir th ?
___________________________________________________________________________
8. Naon nu ngalantarankeun pangna ta palaku babalik pikir ?
___________________________________________________________________________
9. Kudu kumaha sikep hidep lamun diparengkeun jadi nu beunghar ?
___________________________________________________________________________
10. Cing paraprasekeun ringkesan eusi ta carpon !
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Materi Panambah :
Kalimah kaayaan

RENCANA PEMBELAJARAN 9
Satuan Pendidikan
Mata pelajaran

: SMP/MTs
: Bahasa Sunda

Kelas / Semester
Alokasi Waktu
I.

: VII / 2
: 180 menit ( 2 x pertemuan)

STANDAR KOMPETENSI
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara lisan dalam bercerita tentang
pengalaman, menyampaikan pengumuman, bertelepon, menyampaikan bahasan, menceritakan
tokoh dan bercakap-cakap dengan teman

XLI. KOMPETENSI DASAR


Berbicara melalui telepon
A.

INDIKATOR
Dapat memilih dan mengucapkan salam pembuka atau membalas salam pembuka dengan
baik
Dapat berbicara dengan volume suara dan intonasi yang baik
Dapat mengungkapkan maksud dengan singkat dan jelas
Dapat menjawab pertanyaan mitra bicara dengan singkat dan jelas
Dapat menggunakan bahasa secara efektif dan santun
Dapat menyempurnakan pembicaraan dengan telepon

XLII. MATERI POKOK


Bertelepon
XLIII.
KEGIATAN PEMBELAJARAN
A. PERSIAPAN
Memeriksa kesiapan siswa
Apersepsi
motivasi
KEGIATAN INTI
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik dan tatakrama
bertelepon
Secara bergantian siswa berbicara melalui telepon dengan teknik dan bahasa yang baik
Bersama-sama memperhatikan temannya yang sedang bertelepon
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan kesalahan dalam
bertelepon
PENUTUP
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
Siswa ditugaskan untuk berani mengemukakan berbagai hal melalui telepon
XLIV.
MEDIA DAN SUMBER BELAJAR
Buku pegangan
Telepon/HP
XLV.PENILAIAN
Prak hidep nyarita dina telepon kalawan bener boh cara nyaritana boh basa nu
digunakeunnana !
Mengetahui
Kepala Sekolah

Drs. Abdus Shomad, MM


NIP. 19530527 197803 1 002
URAIAN MATERI PEMBELAJARAN

Cingambul,
Januari 2011
Guru Bahasa Sunda

Drs. M. Yusuf Syaefudin,M.Pd.


NIP. 19690512 199702 1 001

Telepon nu asalna tina kecap tl (jarak jauh) jeung phone (sora) kaasup salah sahiji alat
komunikasi anu efektif tur fisin. Pangna disebut fktif, sabab ku ayana telepon urang bisa
nyarita kalawan jntr sanajan teu jonghok jeung nu diajak nyaritana. Efisien lantaran urang teu
kudu ngajugjug tempat nu rek diajak nyarita anu tempatna jauh sarta ngaluarkeun ongkos nu leuwih
mahal batan nelepon. Komo lamun nu dijugjugna suwung, pamaksudan urang th tangtu moal
tinekanan.
Cindekna maksud jeung tujuan ayana telepon nyata pikeun ngagampangkeun dina
komunikasi anu sipatna dadakan, rusuh jeung jauh.
Nyarita dina telepon kudu mak tata krama atawa aturannana.
Saperti :
1. Basa nu digunakeun kudu merenah luyu jeung tatakrama;
2. Sora waktu nyarita henteu halon teuing atawa tarik teuing;
3. Bener cara nyekel jeung nyimpen gagang teleponna;
4. Nyarita saperluna ba, bisi nu sjn rk nelepon;
5. Ucapkeun salam sammh atawa sanggeus brs paguneman.
6. Gunakeun kalimah anu efektif sangkan gampang kaharti.
Upamana:
Halo, ieu nyarios sareng saha?
Halo, Assalamualaikum, bad nyarios sareng saha?
Halo, dupi ieu sareng saha?
Halo, wilujeng njing!
Sangkan leuwih jntr, baca paguneman di handap!
( Kriing...kring ....kriing...) Shonya lumpat muru ka tempat telepon. Gagang telepon tuluy diangkat,
kadng sora nu nelepon.
Nu nelepon

: Assalamualaikum, tiasa nyarios sareng Yudi !

Shonya

: Waalaikumussalam, mangga, k antos sakedap!

Yudi

: Halo, dupi ieu nyarios sareng saha ?

Nu nelepon

: Hey, Yud. Ieu Tatang. Piraku poho!

Yudi

: Tatang? Ka mana wa ieu teh mani teu bja teu carita?

Nu nelepon

: Nyaeta sibuk ba puguh og. Ah Yud, po Minggu moal ka mana-mana?

Yudi

Moal, kumaha kitu?

Nu nelepon

: Alhamdulillah, lamun teu ka mana-mana, kuring rk nganjang, sono puguh og!

Yudi

: Sukur atuh ari kitu mah, kad ulah bohong nya. Didagoan yeuh!

Nu nelepon

: Insya Alloh. Tos nya sakieu heula. Salam ka nu tadi narima telepon, hatur nuhun
kituh! Assalamualaikum!

Yudi

: Waalaikum salam.

LEMBAR PERBAIKAN /PENGAYAAN

Robah paguneman di luhur kana basa lemes !


Nu nelepon

: _____________________________________________________________

Shonya

: _____________________________________________________________

Yudi

: _____________________________________________________________

Nu nelepon

: _____________________________________________________________

Yudi

: _____________________________________________________________
_____________________________________________________________

Nu nelepon

: _____________________________________________________________
_____________________________________________________________

Yudi

: _____________________________________________________________

Nu nelepon

: _____________________________________________________________
_____________________________________________________________

Yudi

: _____________________________________________________________

Nu nelepon

: _____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

Yudi

: _____________________________________________________________

UJI KOMPETENSI 2

Tulis ku hidep guneman ngagunakeun telepon. Eusina mangrupa obrolan antara hidep jeung indung,
bapa atawa dulur hidep anu ntlakeun mnta pidua sabab hidep kapilih pikeun milu pasanggiri
biantara jeung maca sajak Sunda di tingkat Kabupatn.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Anda mungkin juga menyukai